DRENTSE OUDEREN PARTIJ

Transcriptie

1 Aan : Ministerie van VWS, T.a.v. staatssecretaris van VWS Postbus 20350, 2500 EJ Den Haag Kopie: : Tweede Kamer der Staten-Generaal, T.a.v. vaste commissie VWS Postbus 20018, 2500 EA Den Haag Betreft : Structurele problemen Wmo Toezegging van de regering hier oog voor te hebben.. Onderwerp : Wmo 2015 en regeling Huishoudelijke Hulp Toelage (HHT) Tegenstrijdige uitleg Wmo en regeling HHT vanuit ministerie van VWS Bijlage : Datum : 28 juni 2015 Van : A.W.J. (Ton) Schoo, Sportweg 7, 7885 AD Nieuw-Dordrecht Mail: tschoo@home.nl Geachte staatssecretaris van VWS, geachte heer van Rijn, Uit uw woorden bij de voorbereiding van de invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning meen ik meerdere malen opgemaakt te hebben dat u de invoering vanaf 2015 nauwlettend zou volgen. Dat het voor de regering geen kwestie is en was van het over de schutting gooien van zorgtaken naar de gemeenten. U zou behalve voor de tijdelijke overgangsproblemen, ook oog hebben voor problemen met een structureel karakter. Voor deze problemen van structurele aard zou vanuit de regering de bereidheid bestaan met de noodzakelijke aanpassingen te komen als dat nodig mocht zijn. Als vertegenwoordiger van een politieke partij in de raad van de gemeenten Emmen, de Drentse Ouderen Partij, ben ik van mening dat het op dit moment duidelijk is dat er bij de Wmo 2015 sprake is van problemen van structurele aard. De oorzaak van deze structurele problemen ligt niet bij de wijze waarop gemeenten invulling geven aan de nieuwe Wmo. De oorzaak van de huidige structurele problemen bij de Wmo zijn terug te voeren op de wijze waarop uw ministerie van VWS, en u als staatsecretaris, tegenstrijdige, en mogelijk onjuiste, uitleg geeft aan gemeenten over de toepassing van de wet via de regling HHT. Als vanuit het ministerie van VWS al niet duidelijk is hoe de Wmo en de regeling HHT moet gaan werken, hoe moeten ambtenaren bij de gemeenten, raadsleden en burgers het dan nog weten? Daarom wil ik hierbij van de gelegenheid gebruik maken een aantal tegenstrijdigheden, mogelijk onjuistheden, en onduidelijkheden onder uw aandacht te brengen en hierover een aantal vragen te stellen. 1

2 A) Tegenstrijdige uitleg over hoogte eigen bijdrage maatwerkvoorziening versus algemene voorziening FUNDAMENTELE VERSCHILLEN IN UITLEG MINISTERIE VWS (SZW) ALGEMENE VOORZIENING VERSUS MAATWERKVOORZIENING VERSCHIL HOOGTES UITLEG MINISTERIE(S) EIGEN BIJDRAGE 1) Eigen bijdrage algemene voorziening HOGER dan maatwerkvoorziening. Bron: 7 juli Brief staatssecretaris VWS aan TK Stand van zaken arbeidsmarkt zorg / blz. 10 1) Huishoudens betalen een groter deel zelf dan bij een maatwerkvoorziening in de zin van de Wmo Zonder deze toelage geldt echter dat zij volledig de kosten zelf moeten dragen. Dit voorstel heeft geen gevolgen voor de eigen bijdrage systematiek in de Wmo De technische uitwerking van de HH-Toelage wordt de komende twee weken met betrokken partijen ter hand genomen. (blz. 10) 2) Eigen bijdrage algemene voorziening (hogere inkomens) LAGER dan maatwerkvoorziening. Bron: augustus Informatiekaart HHT ministeries VWS en SZW / nadere uitleg aan gemeenten over voorwaarden en werking regeling 2) De meest waarschijnlijke doelgroepen voor de HHT, zouden kunnen zijn: Mensen die zelf afzien van ondersteuning op grond van de Wmo 2015 in verband met de hoogte van de daarvoor verschuldigde eigen bijdrage. De inzet van de HHT kan bij elk van deze groepen een multipliereffect creëren. Voor de mensen die zich gemeld hebben bij de gemeentenen ondersteuning nodig hebben geldt dat de HHT ertoe kan leiden dat zij niet langer afzien van ondersteuning vanwege de hoge eigen bijdrage. Algemene voorzieningen zouden volgens de uitleg van de wet goedkoper moeten zijn dan maatwerkvoorziening. Vanuit het ministerie van VWS wordt de eigen bijdrage voor de algemene voorziening verschillend uitgelegd. Beiden kunnen volgens ons niet waar zijn. Indien dit wel zou kunnen vraagt dit om nadere uitleg over de voorwarden waaronder dit zou kunnen. Vraag 1: Zou u kunnen uitleggen wat de visie is van VWS op de hoogte van de eigen bijdrage voor maatwerkvoorzieningen versus die van algemene voorzieningen? Als de eigen bijdrage voor algemene voorzieningen hoger mag zijn dan de eigen bijdrage voor maatwerkvoorzieningen, dan heeft de maximaal inkomensafhankelijke eigen bijdrage (maatwerkvoorzieningen) weinig betekenis meer. De eigen bijdragen mogen dan onbegrensd stijgen. 2

3 B) Totaal verschillende en tegenstrijdige doelgroepen en doelen in de regeling HHT Het doel en de doelgroepen in de uitleg aan gemeenten via de informatiekaart HHT zijn totaal verschillend en tegenstrijdig met de voorbeelden die worden gegeven. VERSCHIL IN DOEL EN DOELGROEPEN REGELING HHT DOEL EN DOELGROEP HHT INFORMATIE INFORMATIEKAART HHT Huidige gebruikers Wmo Tijdelijke verzachting bezuinigingspijn (lage inkomens) Voorbeelden informatiekaart HHT: In de fictieve voorbeelden die worden gegeven richt de subsidie en korting zich op de mensen die voorheen al gebruik maakten van een Wmo voorziening. In deze uitelg richt de subsidie zich op tijdelijke verzachting van de bezuinigingspijn voor bestaande Wmo clienten Nieuwe gebruikers Geen verlichting bezuinigingspijn (hoge inkomens) Uitleg informatiekaart HHT: In de uitleg van meest waarschijnlijke doelgroepen bij richt de subsidie en korting zich op de mensen die voorheen geen gebruik maakten van Wmo voorzieningen. De subsidie en korting is juist niet gericht op het verzachten van de bezuinigingspijn. Bron: augustus Informatiekaart HHT ministeries VWS en SZW / nadere uitleg aan gemeenten over voorwaarden en werking regeling HHT Wij vinden het opmerkelijk en vreemd dat de uitleg van de meest waarschijnlijke doelgroepen voor de regeling HHT, niet zijn uitgewerkt in de fictieve voorbeelden die worden gegeven. Plotseling zijn of lijken in de voorbeelden het doel en de doelgroep van de regeling een geheel andere. Vraag 2: Zou u duidelijkheid kunnen geven wat het daadwerkelijke doel is en wie de doelgroepen zijn van de regeling HHT? Moet de regeling de bezuinigingspijn bij bestaande gebruikers tijdelijk verzachten? Is de regeling gericht op de bestaande gebruikers van huishoudelijke hulp of juist op een nieuwe groep? 3

4 C) Is de algemene voorziening in de Wmo een tijdelijke oplossing voor nieuw beleid vanaf 2017? In de informatiekaart wordt het volgende fictieve voorbeeld 1 gegeven. VANAF 2017 DE HUISHOUDELIJKE HULP VOLLEDIG ZELF BETALEN Fictief voorbeeld 1 Gemeente X heeft een AV georganiseerd voor schoonmaakondersteuning. De gemeente geeft een korting op de kosten van het gebruik van deze AV voor één bepaalde groep. Het gaat om de groep mensen die voorheen een MV voor de huishoudelijke hulp ontvingen, maar waar op basis van de Wmo 2015 door de gemeente is vastgesteld dat een AV ook passende ondersteuning biedt. Voor deze mensen kiest de gemeente ervoor om bij wijze van overgang een tegemoetkoming toe te kennen waarmee deze mensen zelf van de AV gebruik kunnen maken. Ieder jaar wordt de tegemoetkoming vanuit de gemeente afgebouwd. In 2015 is de tegemoetkoming 12,50 per uur, in ,50 per uur en in 2017 betalen de mensen behorend tot deze groep de volledige kostprijs. Bron: augustus Informatiekaart HHT ministeries VWS en SZW / nadere uitleg aan gemeenten over voorwaarden en werking regeling HHT Er zijn nu al gemeenten die zich op het standpunt stellen dat de huishoudelijke hulp een algemene voorziening is en dat zij deze voorziening volledig zelf moeten betalen. Dit komt overeen met het beeld dat het ministerie van VWS in dit voorbeeld geeft dat vanaf 2017 geldt. Het uitgangspunt van volledig betalen van de kostprijs voor een algemene voorziening betekent min of meer hetzelfde als de voorziening niet meer verstrekken als gemeente. In dit geval betekent dit veelal het einde van de huishoudelijke hulp via de gemeente. De algemene voorziening is dan min of meer een tijdelijke oplossing voor 2015 en Wij dachten echter dat de algemene voorziening een belangrijke bouwsteen was voor de komende jaren. Vraag 3: Als mensen die huishoudelijke hulp nodig hebben, zoals gesteld in het fictieve voorbeeld 1, vanaf 2017 de huishoudelijke hulp via een algemene voorziening zelf moeten betalen, is de huidige wet en de algemene voorziening dan van tijdelijke aard? Liggen er al nieuwe plannen klaar? Bij huishoudelijk hulp gaat het nooit om een paar euro per week of per maand, maar om veel hogere bedragen. Het ministerie van VWS gaat er dus vanuit dat mensen dit vanaf 2017 volledig zelf kunnen betalen. Het nieuwsbericht over de regeling HHT,van 7 juli 2015, maakt hier ook al min of meer melding van. Deze gaat zelfs verder door te veronderstellen dat veel mensen u al de huishoudelijke hulp zelf kunnen en moeten betalen. (Citaat: "Mensen die hulp nodig hebben maar niet alles zelf kunnen betalen, krijgen een toelage zodat ze hun huishoudelijke hulp kunnen behouden.") D) Eigen bijdrage algemene voorziening via omweg toch inkomensafhankelijk? De informatiekaart HHT, de uitleg aan gemeenten, geeft op twee verschillende manieren aan dat korting op eigen bijdrage voor een algemene voorziening mag op basis van criterium inkomen. Zie bijgaand schema. 4

5 EIGEN BIJDRAGE ALGEMENE VOORZIENING TOCH INKOMENSAFHANKELIJK INFORMATIEKAART HHT KORTING OP EIGEN BIJDRAGE ALGEMENE VOORZIENING OP BASIS VAN INKOMEN Uitleg in regeling HHT Fictief voorbeeld 2 Op grond van de kaders van art 2.1.4, 1e lid en 2e lid, onder a kunnen gemeenten een AV voor huishoudelijke hulp organiseren waarbij de maximale eigen bijdrage gelijk is aan de inkoopprijs die gemeenten betalen aan aanbieders, maar waarbij mensen met bepaalde kenmerken een korting krijgen op de uurprijs. Gemeenten hebben daarnaast ook de bevoegdheid op grond van artikel van de Wmo 2015 om personen met een beperking en daarmee verband houdende aannemelijke meerkosten een gemeentelijke tegemoetkoming te verstrekken. Ter illustratie van de twee hierboven genoemde mogelijkheden: het kan gaan om afbakeningen zoals 75-plussers, mensen die in 2014 een MV voor HH ontvingen, mensen met een rolstoel, mensen met een (aflopende) AWBZ-indicatie voor begeleiding, mensen met een bepaald inkomen, etc. Gemeente Y heeft een AV georganiseerd voor de schoonmaakondersteuning. De gemeente verstrekt vouchers aan mensen tot een bepaald inkomen. Deze mensen betalen 5 per voucher. Met de HHT heeft de gemeente de mogelijkheid om de hoogte van voucherprijzen bij te stellen. Bron: augustus Informatiekaart HHT ministeries VWS en SZW / nadere uitleg aan gemeenten over voorwaarden en werking regeling HHT De oorspronkelijke eigen bijdrage voor een algemene voorziening is dan wel niet inkomensafhankelijk, maar de korting op de eigen bijdrage is dit wel. Hiermee is de daadwerkelijk te betalen eigen bijdrage voor een algemene voorziening inkomensafhankelijk geworden. Zij het via een omweg. Op deze wijze kunnen gemeenten een eigen inkomenspolitiek gaan voeren. Bij de Wmo hebben regering en Kamer juist aangegeven dat dit niet gewenst is. De eigen bijdrage voor algemene voorzieningen is volgens de nieuwe wet niet inkomensafhankelijk. Vraag 4: Waarom is het ministerie van VWS van mening dat een inkomensafhankelijke korting op de eigen bijdrage wel mogelijk is en dat er dan geen sprake is van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage? Waarom is het inkomen volgens het ministerie een groepskenmerk en geen persoonskenmerk, omdat korting alleen mogelijk is op basis van groepskenmerken? In de uitleg wordt gesproken over een algemene korting door gemeente, plus een korting via de regeling HHT, met eventueel nog een individuele compensatie / tegemoetkoming via bijstand of Wmo. Dit is enorm veel administratief werk en veel bureaucratie. Terwijl de algemene voorziening volgens toelichting op de wet als doel heeft te zorgen voor minder bureaucratie. Vraag 5: Hoe ziet het ministerie van VWS over de uitleg van kortingen en financiële tegemoetkomingen in relatie tot het doel om va de algemene voorziening de bureaucratie en administratieve lasten te verminderen? 5

6 E) Stapeling van eigen bijdragen algemene voorziening plus maatwerkvoorzieningen Bij punt A is al opgemerkt dat als de eigen bijdrage van de algemene voorziening hoger is dan die van een maatwerkvoorziening de gebruikers meer betalen dan de maximaal inkomensafhankelijke bijdrage. Maar er is nog een bijkomend aspect. Mensen die een beroep moeten doen op zorg en ondersteuning hebben vaak meerder voorzieningen nodig. Als dit gebeurt door een combinatie van algemene voorzieningen en maatwerkvoorzieningen ontstaat een stapeling van eigen bijdragen. Hierbij zal de totale eigen bijdrages de maximaal inkomensafhankelijke eigen bijdrage ruim overschrijden. Praktijkvoorbeeld Emmen: In de gemeente Emmen moet men voor de algemene voorziening wassen en strijken 5 euro per uur betalen via korting door de regeling HHT. Bij 1 uur per week is dit 20 euro per periode van 4 weken. In de meeste gevallen is men ook nog aangewezen op ondersteuning bij de huishoudelijke hulp via een maatwerkvoorziening. (Of maakt men bijvoorbeeld gebruik van een scootmobiel) Het laagste bedrag dat men hier minimaal voor betaalt is 19,40 euro. per 4 weken. In dit geval is de persoon bijna 40 euro per 4 weken kwijt. Bijna het dubbele dan zijn maximaal inkomensafhankelijke eigen bijdrage. De toepassing van de regeling HHT is goedgekeurd door het ministerie van VWS. Momenteel is de regeling opgeschort in afwachting van een uitspraak van de rechter. Vraag 6: Hoe moeten gemeenten volgens het ministerie van VWS een stapeling van eigen bijdragen voorkomen? Mag het totaal aan eigen bijdragen, maatwerkvoorzieningen en algemene voorzieningen, de maximaal inkomensafhankelijke bijdrage overschrijden? Zo ja in welke mate? F) Waarom stuurt de regering via de regeling HHT zo nadrukkelijk aan op het organiseren van de huishoudelijk hulp via een algemene voorziening? Op 23 december 2013 heeft de Rechtbank Noord - Nederland een uitspraak gedaan inzake de algemene voorziening schoonmaakondersteuning / huishoudelijke hulp van de gemeente Emmen. ( ECLI:NL:RBNNE:2013:8103) Hierbij werd de algemene voorziening niet goedgekeurd en was de rechtbank van mening dat bij de huishoudelijke hulp sprake was van een individuele voorziening / maatwerkvoorziening. Voor duizenden mensen in Emmen is de algemene voorziening toen weer omgezet in een maatwerkvoorziening. In Emmen doorlopen we nu voor de tweede keer hetzelfde proces. Waarbij juridische strijd weer een prominenter plaats inneemt dat discussie over zorg en maatschappelijke ondersteuning. Waarbij er weer veel onnodig geld gaat naar juristen en juridische adviseurs. Vraag 7: Wat is de reden dat vanuit het ministerie van VWS, via de regeling HHT, zo nadrukkelijk gestuurd wordt om de huishoudelijke hulp via een algemene voorziening te organiseren? Mede gelet op de rechterlijke uitspraak eind 2013 tegen beleid algemene voorziening van de gemeenten Emmen. De Rechtbank Noord Nederland heeft recent tegen gemeente Pekela, inzake een voorlopige voorziening, op 23 januari 2015 nogmaals verwezen naar de uitspraak over de gemeente Emmen. En hierbij het onderscheid tussen algemene voorziening en maatwerkvoorziening benadrukt. (ECLI:NL:RBNNE:2015:262) 6

7 G) Gemeenten houden zich aan ruime uitelg ministerie van VWS over algemene voorzieningen In de rechterlijke uitspraken door voorzieningenrechters komt niet alleen kritiek op de wijze van overgang en invoering aan bod. In menig uitspraak worden ook twijfels geuit over hoe gemeenten de algemene voorziening huishoudelijke hulp vorm geven. Uiteraard heeft nog geen rechtbank hier een definitief oordeel over gegeven, omdat dit geschil nog niet als zodanig is voorgelegd aan een rechtbank. Maar de uitleg in de regeling HHT over de toepassing van de algemene voorziening hulp in het huishouden is zo ruim, dat gemeenten het nooit fout kunnen doen. Als tenminste de uitleg van het ministerie van VWS een bindend karkater heeft. Rechtbanken zullen echter de regeling HHT niet controleren, maar de gemeentelijke praktijk toetsen aan de wet. Vraag 8: Gaat het ministerie van VWS de financiële schade voor gemeenten compenseren als de algemene voorziening voor huishoudelijke hulp volgens rechtbanken uiteindelijk niet mogelijk is? En waarbij gemeenten zich wel hebben gehouden aan de uitleg en voorbeelden zoals door het ministerie van VWS gegeven in de regeling HHT? VERZOEK Naar overgangsproblemen en invoeringsproblemen lijkt bij de nieuwe Wmo ook duidelijk sprake te zijn van problemen van structurele aard. Bijvoorbeeld over hoe de algemene voorziening in de Wmo zou moeten werken lijken op het ministerie van VWS tegenstrijdige opvattingen te bestaan. En deze vertaalt zich weer in tegenstrijdige onduidelijke uitleg aan gemeenten van de regeling HHT 1. Als staatsecretaris van VWS heeft u meerdere malen aangegeven dat u bij de Wmo de gemeenteraadsleden een belangrijke rol toedicht bij de kaderstellende en controlerende taak. Ik zou u dan ook willen vragen om mijn 8 vragen schriftelijk te beantwoorden, zodat ik als raadslid daadwerkelijk invulling kan geven aan mijn controlerende taak. 2. Indien u de door mij geconstateerde tegenstrijdigheden, mogelijke onjuistheden, en onduidelijkheden deelt, zou u dan de gemeenten, en gemeenteraadsleden, zo spoedig mogelijk van nieuwe informatie kunnen voorzien. Informatie die wel duidelijk is, zonder tegenstrijdigheden en onjuistheden. 3. Indien u met mij van mening bent dat er rondom de algemene voorziening in de nieuwe Wmo sprake is van een structurele problemen, zou u hierover dan in overleg willen gaan met de Tweede Kamer en de gemeenten. Om hierbij te bekijken hoe deze problemen zo snel mogelijk kunnen worden opgelost. Dit zou ook in lijn zijn met de toezegging vooraf, dat de regering bereid is tot aanpassingen indien er sprake zou zijn van structurele problemen. In afwachting van uw reactie. Hoogachtend, A.W.J. (Ton) Schoo (fractievoorzitter in de raad van de gemeente Emmen) 7