Jan Kerkhof. Haarfijn ingeschat Ik moet een compliment maken aan de provincie, GS en de Statenleden. Zij

Transcriptie

1 Leven in Brabant Nieuwsbrief over leefbaarheid in Brabant Brigite van Haaften Harkema, gedeputeerde Jeugd, Cultuur en Samenleving Leefbaarheid in Brabant door intensieve en stevige contacten Inhoud - IDOP als smeerolie, 2 - Dorpsvereniging beheert zelf het geld, 3 - Noodkreet uit Achtmaal leidt tot IDOP, 4 - Gemeenschap staat zelf garant voor de financiering, 5 - IDOP vraagt een andere rol van gemeente, 6 Jan Kerkhof, voorzitter van de reconstructie commissie De Peel: IDOP s pakken de ziel van de samenleving Goud waard Hele dorpen doen mee met IDOP s. Het draagvlak is geweldig. Dat komt omdat de plannen niet zijn opgelegd maar van onderaf ontstaan. In allerlei opzichten werkt het als een multiplier. Het heeft een positieve invloed op allerlei andere lokale en regionale ont wikkelingen. Neem de Agenda van Brabant waarin de provincie een visie geeft op de toekomst van Brabant. In die visie zijn par ticipatie, sociale cohesie en ook traditie sleutelwoorden. Die elementen zijn allemaal aan de orde bij IDOP s. Het is een succesnummer van de bovenste plank. Een voorbeeld voor heel Nederland. Ziel Het zou goed zijn als het Rijk ook oog krijgt voor de meerwaarde van deze aanpak. Bij de hervorming van het landelijk gebied is Den Haag puur en alleen gefocust op complexe kwesties als de intensieve veehouderij. Terwijl voor de hele hervormingsoperatie van het platteland draagvlak nodig is. Dat is precies wat de IDOP s opleveren. Zonder draagvlak lukt de transitie niet. Met de IDOP s heb je de ziel van de samenleving te pakken. Dat is goud waard. Haarfijn ingeschat Ik moet een compliment maken aan de provincie, GS en de Statenleden. Zij Jan Kerkhof hebben het belang haarfijn ingeschat. Ook in deze moeilijke tijd worden waarschijnlijk nog extra financiën vrijgemaakt om te zorgen dat de IDOP s doorlopen. Daar kan het Rijk nog iets van leren. Leefbaarheid is een subjectief begrip, want iedereen ervaart het anders. De provincie Noord- Brabant definieert leefbaarheid als het wonen in een prettige en veilige om geving met de mogelijkheid om thuis of in de buurt gebruik te kunnen maken van zorg-, welzijns- en gemaksdiensten en waar mensen op elkaar kunnen bouwen. Leefbaarheid staat hoog op de politieke agenda, we zijn actief aan de slag om Brabant ook in de toekomst leefbaar te houden. Een van de projecten waar de provincie de af gelopen jaren veel in geïnvesteerd heeft om de leefbaarheid in dorpen en wijken een flinke impuls te geven, is de IDOP: het integrale dorpsonwikkelingsplan. Een groot succes, want veel gemeenten zijn gestimuleerd om een IDOP te onwikkelen en uit te voeren. In de gemeenten waar dit gebeurd is, zijn de contacten tussen gemeente, bewoners en dorps raden veel intensiever en sterker en geworden. We hopen ook dat dit een samenwerking is die blijvend is, en waar nog veel mooie dingen uit voortkomen. Ik ben er trots op dat wij als provincie een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan die beweging van samenwerking. Ook de Dorpenderby is een manier om de leefbaarheid te bevorderen, door burgerinitiatieven te ondersteunen en begeleiden. Het is een manier om inwoners van Brabant te inspireren om zelf aan de slag te gaan met het verbeteren van de leefomgeving. We brengen daarbij nadrukkelijk voorbeeldprojecten in beeld, en willen op die manier mensen activeren en inspireren. Want dat is voor mij heel belangrijk: mensen betrekken bij hun omgeving, bij de leefbaarheid van hun dorp of wijk. Zij kunnen zelf het verschil maken! Het is mijn stellige overtuiging dat overheden zich er steeds meer van bewust worden, dat ideeën pas echt vorm krijgen, als de inwoners, als ú erbij betrokken wordt. Wij stimuleren die beweging van met elkaar werken aan de leefbaarheid van een dorp of kern. Dáár gaat het ons om! 1

2 Brabantse Dorpen Derby Ook dit jaar daagt de provincie Noord- Brabant dorpsbewoners uit om deel te nemen aan de Brabantse Dorpen Derby. Met deze wedstrijd kunnen dorpskernen tot winnen met hun project dat de leefbaarheid in de kern verbeterd. Projectleider Lonneke van Oorschot: Uit 85 inzendingen zijn nu Gerard Daandels (midden) op werkbezoek in de regio Gerard Daandels, voorzitter Stuurgroep Dynamisch Platteland: negen finalisten gekozen door de Brabantse reconstructiecomissies. Deze finalisten hebben allemaal al gewonnen omdat ze de finale gehaald hebben. Nu zijn ze op allerlei verschillende manieren bezig hun project en bezigheden in de spotlights te zetten. Leuke voorbeelden zijn de Derby fiets uit Heeze (zie foto) en in s Gravenmoer komt er een Derby worst bij de lokale slager en een Derby menu in het lokale restaurant. Steun uw favoriet Nieuwsgierig naar de finalist uit uw regio? Op maandagavond 13 september start Omroep Brabant met de uitzendingen van de Brabantse Dorpen Derby TV-serie. De eerste drie afleveringen zijn een terugblik naar de Dorpen Derby 2009 en op zaterdag 2 oktober is de start aflevering Brabantse Dorpen Derby U ziet beelden van de Kick-Off op 10 juli en alle projecten komen aan bod. Vanaf 1 oktober kan er gestemd worden op uw favoriete project en dorp via de website. Van maandag 4 oktober t/m 6 december is er iedere maandagavond een uitzending van de Brabantse Dorpen Derby waarbij steeds 2 finalisten aan bod komen. De serie eindigt met een spannende LIVE finale op zaterdag 11 december. Voor meer informatie kijk op Leefbaarheid is vooral een lokale verantwoordelijkheid IDOP als smeerolie Het ene dorp is niet het andere. Het sterke van de IDOP s is dat het om maatwerk gaat. Samen komen de mensen in het dorp tot een oplossing. Dat is een positieve ervaring die doorwerkt bij het zoeken naar oplossingen voor andere vraagstukken binnen de plattelandsontwikkeling. Goodwill IDOP s leveren goodwill op waarmee andere reconstructie-doelen voor elkaar te krijgen zijn. Door het zoet is ook het zuur te accepteren. Voor wat hoort wat. Zo gezien spelen IDOP s een sleutelrol. Het is niet zo dat alle onder delen van de plattelandsontwikkeling voor iedereen even positief uitpakken. Soms moet je ook iets slikken. Dankzij IDOP s ontstaat hiervoor draagvlak. Doordat mensen in het dorp samenwerken aan een IDOP, leren ze elkaar kennen. Over en weer ontstaat er begrip. Die wisselwerking is van vitaal belang om reconstructiedoelen voor elkaar te krijgen ook los van een IDOP. Kracht Het is mooi dat de provincie dit proces ondersteunt, maar het is bovenal een lokale aangelegenheid. Dat is juist de kracht. IDOP s moeten vooral een lokale verantwoordelijkheid zijn en blijven. Het moet niet zo zijn dat de steun van de provincie aanleiding is om een IDOP op te pakken. De steun van de provincie aan de IDOP s is als smeerolie voor het totale revitaliseringproces. 2

3 Dorpsvereniging beheert zelf het geld Veel bereikt in korte tijd Een verbouwd openluchttheater. Een verbeterde speeltuin op het Oranjeplein, middenin het dorp. Een skeelerbaan voor de iets oudere jeugd. Huisvesting voor zorgbehoevende ouderen, maar ook zelfstandige seniorenwoningen en starterswoningen. Het zijn slechts een paar praktische voorbeelden uit het IDOP van Mariahout. Wij hebben hier als dorpsvereniging zelf de regie in handen! Henrie Bouwmans in het openluchttheater in Mariahout Al in 2008 lag er een plan voor dorpsontwikkeling, maar daar deed niemand iets mee. Toen hebben wij het als dorpsvereniging zelf opgepakt, vertelt Henrie Bouwmans, voorzitter van de dorpsvereniging. Van de 861 inwoners is ongeveer de helft lid van onze vereniging. Op vergaderingen komen er vaak 100 tot 150 mensen. Dat geeft ons draagvlak binnen het dorp. Afspiegeling van de bevolking De ideeën voor het IDOP komen in Mariahout dan ook allemaal uit de koker van de bevolking. In onze vereniging zit jong en oud. We zijn een goede afspiegeling van onze bevolking. Zowel de gemeente als het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE) omarmde de plannen van de dorpsraad. Bouwmans: We staan los van de politiek, maar zijn wel een belangrijk adviesorgaan van de gemeente. In korte tijd hebben we veel bereikt. Bovendien beheert de dorpsvereniging bij veel projecten zelf de kas in plaats van de gemeente. Wij huren dan bijvoorbeeld een zelfstandige in voor het uitvoeren van de projecten en geen grote aannemer. En ook de inwoners steken graag de handen uit de mouwen. Zoals bij de speeltuin. Daar zijn de omwonenden zelf erg bij betrokken. Zo kunnen wij meer doen met hetzelfde bedrag. Nieuwe vrijwilligers Iedereen in Mariahout wordt enthousiast van de plannen. Dat levert ook weer nieuwe vrijwilligers op. Bij het openluchttheater bijvoorbeeld, dat daardoor weer tot leven komt. Dat is belangrijk, omdat de kindervoorstellingen veel mensen van buiten trekken. Daar heeft onze horeca, maar ook onze supermarkt weer profijt van. Het behoeft geen uitleg: Bouwmans is trots op zijn dorp en de inwoners. Uiteindelijk houden we dankzij het IDOP het dorp leefbaar. We behouden onze ouderen en trekken jonge mensen aan. In 2011 moeten alle projecten in Mariahout gerealiseerd zijn. De Rabobank is een van de partners van de dorpsvereniging. Ton Schepers van Rabobank Peel Noord: We vinden dit zo n goed initiatief! Zonder deze steun gaat de leefbaarheid in kleine kernen achteruit. Om dit te voorkomen, geven we een forse financiële bijdrage aan IDOP-projecten in Mariahout. Ook andere initiatiefnemers kunnen op onze steun rekenen. 3

4 Noodkreet uit Achtmaal leidt tot IDOP Meer woningen en een multifunctionele accommodatie Achtmaal is een kern van 1700 inwoners in de gemeente Zundert. Het ligt 6 kilometer van Zundert, 12 kilometer van Roosendaal en 25 kilometer van Breda. Wel centraal, maar niet dichtbij, aldus Dré van Nispen, voorzitter van de dorpsraad van Achtmaal. Hij stuurde een aantal jaren geleden een noodkreet vanuit zijn dorp naar de gemeenteraad. Dré van Nispen bij een IDOP-uitbreidingslokatie Van Nispen: Er was hier een hele tijd een bouwstop, waardoor jongeren wegtrokken. Dat is funest voor de leefbaarheid in een dorp! We hadden dus nieuwe woningen nodig. De wethouder reageerde snel op de noodkreet, maar wilde wel weten of nieuwe woningen echt de oplossing van het probleem vormden. Dus moesten we ons organiseren. Daar kwam de dorpsraad uit voort. Het IDOP lag er toen snel. Andere wensen Uit het IDOP blijkt ook dat woningen voor ouderen zeer gewenst zijn. Maar ook andere behoeftes kwamen naar voren tijdens verschillende goedbezochte bijeenkomsten met de inwoners. Van Nispen noemt onder meer een ontmoetingsplaats voor ouderen. Dé grote wens van Achtmaal is een multifunctionele accommodatie (MFA). Waar overdag de kinderen naar school gaan en waar s avonds de verschillende verenigingen gebruik van kunnen maken, zo vertelt Van Nispen. Met een gymzaal en een bibliotheek die ook buiten schooltijden voor de bevolking toegankelijk zijn. Dat houdt al die faciliteiten betaalbaar. Daarbovenop moeten dan zorgwoningen komen. De uitkomst van de haalbaarheidsstudie naar de bouw van een MFA is positief. Het plan is om het bestaande dorpshuis naast de kerk en de school om de hoek, samen te voegen. De eerste schetstekeningen zijn klaar. Nu nog de financiën. De gemeenteraad staat er achter. Het wachten is nog op een bijdrage van de provincie. Maar dat de MFA er moet komen, is zeker! Daar is iedereen het hier over eens, zegt Van Nispen. In de MFA is ook een huiskamer voor ouderen gepland. Een ontmoetingsplek waar zij terecht kunnen voor allerlei activiteiten, maaltijden en informatie. Snel schakelen In Achtmaal kan het IDOP rekenen op een breed draagvlak. Volgens Van Nispen is het belangrijk om de mensen in een vroeg stadium bij de plannen te betrekken. Dat is kracht. De brede en actieve betrokkenheid maakt de weg vrij om vlot te schakelen met de gemeente en andere partijen zoals de ouderenbond. Corné Uijtdewilligen, het gemeentelijk aanspreekpunt voor de dorpsraad binnen Zundert, onderschrijft dat. Het initiatief is van de burgers uitgegaan. Ze wilden graag een toekomstvisie voor Achtmaal en wij stonden daar zeker voor open. De burgers hebben hun wensen duidelijk op tafel gelegd. Nu werken we volop samen. 4

5 Gemeenschap staat zelf garant voor de financiering De gemeente kon bij ons aanhaken, niet andersom Biest-Houtakker: een vriendelijk dorpje met 888 inwoners, centraal gelegen tussen Tilburg en Eindhoven. Het heeft al jaren geen café meer, maar wel een wokrestaurant. Koffietafels en bruiloften houden mensen daarom nood gedwongen in hun eigen tuin. Of ze gaan ervoor naar Hilvarenbeek. Net zoals voor veel andere dingen. Daar moesten we iets aan doen! Jo van de Pas, actief lid van het belangenorgaan Biest-Houtakker, vertelt vanuit zijn kantoor aan huis enthousiast over het IDOP. Ik ben absoluut niet de enige die erbij betrokken is. Ik heb de ontwikkeling van nieuwe ideeën met een paar anderen alleen een flinke zet gegeven. En nu is die uitdaging door de gehele gemeenschap opgepakt. Lamers van Woonstichting Stromenland: Als enige woonstichting in Biest-Houtakker dragen we graag ons steentje bij aan dit project. We willen de leefbaarheid in het dorp vergroten. Daarom bouwen we in de toekomst extra huizen voor senioren en starters. Zo creëren we ruimte voor huidige én nieuwe inwoners. Carnaval En zo kwamen er nog meer ideeën. Voor een multifunctioneel gebouw bijvoorbeeld met daarin een school, een peuterspeelzaal, een kinderopvang en een gymzaal. Waar we ook andere activiteiten kunnen organiseren, zoals het carnaval. De plek voor dit gebouw was snel duidelijk: naast de oorspronkelijke school. Het ontwerp hiervoor stond echter nog niet vast. Daar hebben de inwoners zelf inspraak in gehad. Met stickertjes konden ze aangeven welk ontwerp ze het best vonden. Om voor subsidie van de provincie in aanmerking te komen, moeten de plannen binnen twee jaar te realiseren zijn. En daarvoor is geld nodig. Maar ook dat kunnen de inwoners zelf regelen. Van de Pas: Veel actieve verenigingen in ons dorp voeren werkzaamheden zelf uit. Daardoor nemen ze het grootste deel van de cofinanciering voor hun rekening. En nu geven ook bedrijven, de basisschool, de peuterspeelzaal en de kinderopvangorganisatie uit Biest-Houtakker aan dat ze actief willen meewerken. Hulpbehoevend We begonnen met een inventarisatie. Zo spraken we alle 55-plussers persoonlijk over hun wensen voor de toekomst van ons dorp, vervolgt Van de Pas. Het bleek dat ze graag midden in het dorp willen wonen, waar wat te beleven is. Nu zijn de mogelijkheden beperkt als je wat hulpbehoevend wordt, dan moet je naar Hilvarenbeek. Daar wilden we een oplossing voor bedenken. Eentje waarbij de gemeente kon aanhaken, niet andersom. Nu ligt er onder meer een plan voor seniorenwoningen in het hart van het dorp. Van de Pas: We proberen dat ook helemaal zelf te ontwikkelen, maar we hebben hierbij de woningstichting als achtervang. Sommige mensen willen liever huren dan kopen. Leo Jo van de Pas (uiterst rechts) met leden van diverse IDOP-werkgroepen 5

6 Wethouder Steven Adriaansen van gemeente Roosendaal: IDOP vraagt om andere rol gemeente Niets beloven wat je niet kunt waarmaken Als burgers behoefte hebben aan een verhard speelveldje maar de gemeente heeft gepland om eerst de wegen te onderhouden, dan gebeurt vaak het laatste. Gemeenten zijn van oudsher aanbodgericht en niet vraaggericht. Zij bepalen wat er gebeurt en wanneer. Daar hangen agenda s en budgetten aan. Bij een IDOP gaat dat precies andersom. De behoeften van de burger zijn het uitgangspunt. Dat vraagt om een andere rol en houding van de gemeente. Meer ondersteunend, niet boven partijen maar interactief en zij aan zij met burgers en andere partners in de gemeente. Met als belangrijk pluspunt: meer draagvlak en betrokkenheid. Colofon Leven in Brabant is een uitgave van: Provincie Noord-Brabant Postbus MC s-hertogenbosch Teksten Communicatiebureau Textuur, Tilburg Vormgeving Van Riet Ontwerpers, s-hertogenbosch Fotografie Fotoburo Olaf Smits, s-hertogenbosch Fotografie Wim Roefs, Loosbroek September 2010 Word lid van de Linkedin-groep over leefbaarheid Er is nu een interactieve groep op internet waarvan de leden zich allemaal bezighouden met leefbaarheid. Schrijf u in voor deze linkedin-groep en blijf op de hoogte van ontwikkelingen op het gebied van leefbaarheid, lees interessante artikelen en neem deel aan inspirerende discussies met collega s over leefbaarheid. Neem een kijkje op en zoek op Leefbaarheid provincie Noord-Brabant. Ruimte geven De gemeente Roosendaal werkt aan deze omslag. De IDOP s hebben daartoe de aanzet gegeven. Die omslag is best nog puzzelen, omdat het hele gemeente-apparaat anders is georganiseerd. Het is de kunst om ruimte te geven aan vragen die er leven in de gemeenschap. Daarvoor moet je tijd en geld vrij maken. Dat is een hele nieuwe wereld. Zowel ambtenaren alsook de gemeenteraad moeten daarin meegaan. Daarbij helpt het succes van de IDOP s. Die laten concreet zien wat je met deze aanpak bereikt. Oplossen Belangrijke succes-voorwaarde is volgens Adriaansen niks beloven wat je niet kunt waar maken. Je kunt wel mooie plannen maken samen, maar als de uitvoering niet geborgd is, leidt dat later tot frustraties en conflicten. Zorg dus dat plannen daad werkelijk uitvoerbaar zijn. Dat betekent ook dat je de knelpunten vooraf goed moet benoemen en oplossen. Voor bestuurders ligt daar een belangrijke taak. 6