Samenlevingsvormen Verschillen op juridisch, fiscaal en sociaal vlak

Transcriptie

1 Samenlevingsvormen Verschillen op juridisch, fiscaal en sociaal vlak Bart Chiau 22 april 2014 Studieavond Kempische Verzekeringskring vzw ERGO slide master

2 Inleiding: cijfers Samenwonen Feitelijk samenwonen Wettelijk samenwonen Huwen Samenlevingscontract Erven Kopen Belastingen Levensverzekering Sociale zekerheid Conclusie 2

3 Cijfers Aantal huwelijken en aantal echtscheidingen Aantal huwelijken Aantal echtscheidingen 3

4 Cijfers Aantal wettelijke samenwoningen en aantal stopzettingen Aantal wettelijke samenwoningen Aantal stopzettingen wettelijke samenwoning 4

5 Cijfers Aantal wettelijke samenwoningen en aantal huwelijken Aantal wettelijke samenwoningen Aantal huwelijken 5

6 Inleiding: cijfers Samenwonen Feitelijk samenwonen Wettelijk samenwonen Huwen Samenlevingscontract Erven Kopen Belastingen Levensverzekering Sociale zekerheid Conclusie 6

7 Feitelijk samenwonen 7

8 Feitelijk samenwonen Definitie Socio-juridische verhouding die bestaat tussen personen die samenleven en een gezamenlijke huishouding voeren, buiten het kader van het huwelijk of van wettelijke samenwoning Amper geregeld in de Belgische wetgeving Geen formaliteiten Daad van samenwoning volstaat Bewijs: zelfde domicilieadres in het bevolkingsregister Toegankelijk voor Twee of meerdere personen Personen met een familieband 8

9 Feitelijk samenwonen Bewijsvoering Geen verklaring van feitelijke samenwoning Toch soms bewijs van aanvangsdatum nodig Attest opvragen bij dienst bevolking Gemeenschappelijk huishouden aantonen Bijv. via gemeenschappelijke rekening 9

10 Feitelijk samenwonen Rechtsgevolgen Geen rechtsbescherming van de partners Enige rechtsgevolgen die gelden zijn verplichtingen die de partners onderling overeenkwamen Enkel gevolgen tussen de partners Onderlinge overeenkomst heeft geen gevolgen tegenover derden Een onderlinge overeenkomst tussen de partners kan zowel notarieel, onderhands als mondeling 10

11 Feitelijk samenwonen Beëindiging Van rechtswege Bij overlijden van één van de partners Door wederzijdse toestemming Partners beslissen in onderling akkoord om de feitelijke samenwoning Stop te zetten Om te zetten naar wettelijke samenwoning of huwelijk Door eenzijdige beslissing van één van de partners Geen verzet mogelijk door andere partner 11

12 Wettelijk samenwonen 12

13 Wettelijk samenwonen Definitie Burgerlijk wetboek Eerste boek, titel Vbis wettelijke samenwoning (art tot art. 1479) Initiële wet dateert van 23 november 1998, in werking vanaf 1 januari 2000 Art Onder wettelijke samenwoning wordt de toestand van samenleving verstaan van twee personen die een verklaring van wettelijke samenwoning hebben afgelegd door middel van een geschrift dat tegen ontvangstbewijs wordt overhandigd aan de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeenschappelijke woonplaats 13

14 Wettelijk samenwonen Voorwaarden Niet verbonden zijn door een huwelijk of een andere wettelijke samenwoning Beide partners moeten beschikken over rechtsbekwaamheid en handelingsbekwaamheid Verklaring van wettelijke samenwoning afleggen bij de burgerlijke stand Effectief samenwonen met de partner op het adres dat bij de verklaring opgegeven werd Toegankelijk voor Twee personen Personen met een familieband 14

15 Wettelijk samenwonen Bewijsvoering: verklaring bij de burgerlijke stand Inhoud Identiteitsgegevens van beide partners Datum Adresgegevens van de gemeenschappelijke woonplaats De wil om samen te wonen Beide partners verklaren wettelijk te willen samenwonen overeenkomstig de wet van 23 november 1998 tot invoering van de wettelijke samenwoning Eventuele verwijzing naar een samenlevingscontract Door beide partijen ondertekend Verklaring wettelijk samenwonen samenlevingscontract Neerleggen bij ambtenaar van burgerlijke stand van de gemeenschappelijke woonplaats Ambtenaar controleert of aan alle voorwaarden voldaan is Aanpassing bevolkingsregister 15

16 Wettelijk samenwonen 16

17 Wettelijk samenwonen Rechtsgevolgen (art. 1477) Bijdrageplicht Plicht om bij te dragen in de lasten van de samenwoning in verhouding tot het vermogen Hoofdelijke aansprakelijkheid ten aanzien van schuldeisers Een schuld door één van de partners aangegaan in het kader van het gemeenschappelijk huishouden verbindt de andere partner hoofdelijk Uitzondering: buitensporige uitgaven (feitenkwestie) 17

18 Wettelijk samenwonen Rechtsgevolgen (art. 1477) Bescherming van gezinswoning en huisraad Artikel overgenomen van gehuwden (art. 215) Gezinswoning = woning die ze samen betrekken Kan eigendom zijn van één van de partners Toestemming van beide partners is vereist om de gezinswoning Te hypothekeren Te verkopen Te verhuren In pand te geven Geen bescherming van een tweede woning 18

19 Wettelijk samenwonen Eigendomsverdeling Indeling in twee vermogens Eigen vermogen partner A Eigen vermogen partner B Vallen binnen het eigen vermogen van een partner Goederen die in bezit waren vóór de samenwoning Inkomsten uit arbeid of vervangingsinkomsten Goederen van tijdens de samenwoning waarvan de partner de eigendom kan bewijzen Vb. Goederen gefinancierd met eigen goederen Inkomsten uit eigen goederen Wat overblijft Behoort volgens wettelijk vermoeden in onverdeeldheid toe aan de beide partners Elke partner is 50 % eigenaar (tenzij anders overeengekomen in het samenlevingscontract) 19

20 Wettelijk samenwonen Beëindiging Van rechtswege Bij overlijden van één van de partners Bij huwelijk of andere wettelijke samenwoning van één van de partners Vrijwillige beëindiging (onderlinge overeenstemming of eenzijdig) Schriftelijke verklaring aan burgerlijke stand Identificatiegegevens partners Gemeenschappelijke woonplaats Datum verklaring wettelijke samenwoning Ondertekend door minstens één van de partners Bij eenzijdige beëindiging wordt de andere partner bij deurwaardersexploot op de hoogte gebracht 20

21 Inleiding: cijfers Samenwonen Feitelijk samenwonen Wettelijk samenwonen Huwen Samenlevingscontract Erven Kopen Belastingen Levensverzekering Sociale zekerheid Conclusie 21

22 Huwen 22

23 Huwen Definitie Burgerlijk wetboek Eerste boek, titel V het huwelijk (art. 143 tot art. 228) en titel VI echtscheiding (art. 229 tot art. 311) Derde boek, titel V huwelijksvermogensstelsels (art tot art. 1581) Het huwelijk is De gehele levensgemeenschap tussen twee natuurlijke personen (de echtgenoten) die bij een plechtige overeenkomst wordt aangegaan en waarvan zowel de interne als de externe werking als instituut georganiseerd is Instituut zowel intern als ten opzichte van derden Gevolg: verzet is mogelijk door overheid 23

24 Huwen Formaliteiten Aangifte minstens 14 dagen vóór huwelijksdatum Voorzien van geboorteaktes en eventueel huwelijkscontract Controle van de voorwaarden door ambtenaar van burgerlijke stand Kan weigering of uitstel tot gevolg hebben Huwelijksvoltrekking op gemeente- of stadhuis Voorlezen van artikels uit het Burgerlijk Wetboek Opmaak huwelijksakte ( huwelijkscontract) Overhandiging trouwboekje 24

25 Huwen Huwelijksvermogensstelsels Geheel van regels die de onderlinge vermogenstoestand van de echtgenoten bepaalt 3 standaardvormen Scheiding van goederen met gemeenschap van aanwinsten (wettelijk stelsel) Scheiding van goederen Algehele gemeenschap De partners kunnen deze vormen vrij invullen op basis van hun persoonlijke situatie (zie huwelijkscontract) Vermogensverdeling is van belang bij Overlijden Echtscheiding Bewijs ten opzichte van schuldeisers 25

26 Huwen Huwelijkscontract Notariële akte waarin de toekomstige echtgenoten Hun huwelijksvermogensstelsel vermelden Het eigendomsrecht van bepaalde goederen bewijzen Financiële zaken op voorhand regelen Verbod om af te wijken van de regels van het primair huwelijksstelsel Verplichting tot samenwoning en getrouwheid Bescherming van de gezinswoning Toestemming noodzakelijk om over de rechten te beschikken Verplichte bijdrage in de lasten van het huwelijk in verhouding tot het vermogen 26

27 Huwen Beëindiging Bij overlijden van één van de partners Echtscheiding: nieuwe echtscheidingswet (01/09/2007) Invoering van een schuldloze echtscheiding Inkorting van de procedure Indeling in twee echtscheidingsvormen Echtscheiding door onderlinge toestemming Echtscheiding op grond van onherstelbare ontwrichting 27

28 Inleiding: cijfers Samenwonen Feitelijk samenwonen Wettelijk samenwonen Huwen Samenlevingscontract Erven Kopen Belastingen Levensverzekering Sociale zekerheid Conclusie 28

29 Samenlevingscontract 29

30 Samenlevingscontract Definitie Overeenkomst waarin samenwonende of toekomstig samenwonende partners een aantal afspraken maken over de manier waarop ze hun samenwoning regelen en over wat er gebeurt als deze samenwoning ten einde komt Is niet verplicht voor feitelijke en wettelijke samenwonenden Enige voorwaarde: partners zijn het eens over de inhoud 30

31 Samenlevingscontract Mogelijke clausules Aanwezige bezittingen indelen in persoonlijke en onverdeelde bezittingen (inventaris) Bijdrage aan de gemeenschappelijke rekening bepalen Volmachten op de gemeenschappelijke rekening toekennen aan één of beide partijen Bevoegdheden om contracten af te sluiten toekennen aan één of beide partijen Afspraken met betrekking tot de kinderen Verdeling vermogens bij relatiebreuk Onderhoudsplicht: hulp- of bijstandsuitkering aan de partner (beperkt in de tijd) 31

32 Samenlevingscontract Formaliteiten voor feitelijk samenwonenden Niet verplicht Kan notarieel of onderhands Voordeel notarieel Betere rechtsbescherming van de partners Juridisch correct + specifiek advies van de notaris Weerlegbaar ten aanzien van derden Beperkte kostprijs (± 300) Geen regels aangezien feitelijk samenwonen niet wettelijk erkend 32

33 Samenlevingscontract Formaliteiten voor wettelijk samenwonenden Niet verplicht Steeds notarieel Onderhandse akte is geen geldig bewijsmiddel ten aanzien van derden of ten aanzien van elkaar Wettelijke beperkingen 33

34 Samenlevingscontract Verboden clausules Beperkingen opleggen aan de individuele vrijheid van de partners (vb. trouw) Strijdig met de openbare orde en de goede zeden Strijdig met andere artikels uit de wetgeving die wettelijke samenwoning regelt Strijdig met de regels betreffende het ouderlijk gezag en de voogdij Strijdig met de regels die de wettelijke orde van erfopvolging bepalen Gevolg: geen erfenisbeschikkingen 34

35 Inleiding: cijfers Samenwonen Feitelijk samenwonen Wettelijk samenwonen Huwen Samenlevingscontract Erven Kopen Belastingen Levensverzekering Sociale zekerheid Conclusie 35

36 Wettelijk erfrecht 36

37 Wettelijk erfrecht Huwelijkspartner Langstlevende echtgeno(o)t(e) heeft gewaarborgd erfrecht (sinds 14/05/1981) Is steeds mede-erfgenaam Voorwaarden Niet ontzet uit ouderlijke macht of voogdij van gemeenschappelijke kinderen Huwelijk niet ontbonden door echtscheiding Niet gescheiden van tafel en bed (indien de voorwaarden zijn vervuld) Niet onwaardig te erven 37

38 Wettelijk erfrecht Huwelijkspartner Indien er ook nakomelingen zijn Langstlevende echtgenoot erft vruchtgebruik over de gehele nalatenschap Nakomelingen erven blote eigendom Zowel voor roerende als onroerende goederen De waarde van het vruchtgebruik is afhankelijk van de leeftijd van de vruchtgebruiker Belangrijk in het kader van de eventueel verschuldigde successierechten 38

39 Wettelijk erfrecht Huwelijkspartner Indien er geen nakomelingen zijn Indien er nog andere erfgenamen zijn tot de vierde orde Langstlevende ontvangt in volle eigendom het aandeel van de overledene in het gemeenschappelijk vermogen + het vruchtgebruik van de eigen goederen van de overledene De erfgenamen tot de vierde orde krijgen de blote eigendom van de eigen goederen 39

40 Wettelijk erfrecht Wettelijk samenwonende partner Wettelijk erfrecht voor langstlevende wettelijk samenwonende partner (18/05/2007) Ook zonder testament erven wettelijk samenwonenden van elkaar De wettelijk samenwonende partner erft steeds Het vruchtgebruik van de woning die tijdens het samenwonen diende als gemeenschappelijke woning Het vruchtgebruik van het aanwezige huisraad De andere wettige erfgenamen erven hiervan de blote eigendom De overlevende partner kan De woning blijven bewonen Over de huuropbrengsten beschikken Zijn vruchtgebruik verkopen Wettelijk erfrecht geldt niet voor 2 e woning of andere goederen van de nalatenschap 40

41 Wettelijk erfrecht Wettelijk samenwonende partner Wettelijk erfrecht van samenwonende partner is niet van toepassing als de overlevende wettelijk samenwonende een afstammeling is van de vooroverleden wettelijk samenwonende Bijkomende erfenissen worden geregeld via andere technieken 41

42 Wettelijk erfrecht Feitelijk samenwonende partner Geen wettelijk erfrecht Geen bescherming van gezinswoning Bescherming moet worden geregeld via andere technieken 42

43 Successierechten 43

44 Successierechten Successierechten voor samenwonenden Vlaams Gewest Gelijkstelling met gehuwden indien ze bij het openvallen van de nalatenschap wettelijk samenwonend zijn of meer dan één jaar feitelijk samenwonen Brussels Hoofdstedelijk Gewest Enkel gelijkstelling met gehuwden voor wettelijk samenwonenden Waals Gewest Enkel gelijkstelling met gehuwden voor wettelijk samenwonenden Samenwonen primeert op bloedband 44

45 Successierechten Vlaams Gewest Voorbeeld Men erft aan roerende goederen van zijn tante Te betalen successierechten = Men erft aan roerende goederen van zijn tante die meer dan één jaar bij jou inwoont Te betalen successierechten =

46 Successierechten Vrijstelling gezinswoning Een samenwonende langstlevende partner moet in Vlaanderen net als een gehuwde partner geen successierechten betalen op het netto-aandeel dat hij ontvangt in de gezinswoning Zowel in volle eigendom als in vruchtgebruik Wettelijk samenwonen of minstens drie jaar onafgebroken feitelijk samenwonen en een gemeenschappelijk huishouden voeren 46

47 Technieken om af te wijken van het wettelijk erfrecht 47

48 Technieken om af te wijken van het wettelijk erfrecht Testament Schenking Huwelijkscontract Beding van aanwas Levensverzekering 48

49 Technieken om af te wijken van het wettelijk erfrecht Testament Wie kan een testament opmaken? Gezond van geest Min. 16 jaar (voor max. ½ van de bezittingen) Vrij handelen 3 vormen Eigenhandig testament Notarieel testament Internationaal testament 1 persoon per testament 49

50 Technieken om af te wijken van het wettelijk erfrecht Reservataire erfgenamen Wettelijk minimum dat gegarandeerd wordt aan de naaste erfgenamen, ongeacht de inhoud van het testament (gewaarborgd erfrecht) Wetgeving is van dwingend recht Onmogelijk om echtgenoot, kinderen of ouders volledig te onterven De reserve is het verplichte deel dat gaat naar de erfgenamen Het beschikbaar gedeelte is wat overblijft na aftrek van de reserve 50

51 Technieken om af te wijken van het wettelijk erfrecht Reservataire erfgenamen Voor de echtgenoot Het vruchtgebruik van de helft van de volledige nalatenschap = abstracte of algemene of kwantitatieve reserve Ten minste gelijk aan het vruchtgebruik van de gezinswoning + huisraad = specifieke of concrete of kwalitatieve reserve 51

52 Technieken om af te wijken van het wettelijk erfrecht Echtgenoot Wettelijk samenwonende partner Feitelijk samenwonende partner Erfdeel Indien nakomelingen: vruchtgebruik op alles Vruchtgebruik op de gezinswoning Niets Indien erfgenamen tot de vierde orde: volle eigendom op de gemeenschap + vruchtgebruik op het eigen vermogen Meer via testament, rekening houden met de reservataire erfgenamen Meer via testament, rekening houden met de reservataire erfgenamen Indien geen erfgenamen tot de vierde orde: volle eigendom op alles Reserve Vruchtgebruik op ½ van de nalatenschap, minstens gelijk aan het vruchtgebruik op de gezinswoning Niets Niets 52

53 Technieken om af te wijken van het wettelijk erfrecht Schenking Schenker ontdoet zich dadelijk, gratis en onherroepelijk van de geschonken zaak ten voordele van de begiftigde Schenking kan in principe niet worden herroepen Uitzondering: schenking tussen echtgenoten buiten het huwelijkscontract Techniek waarmee men om niet over een deel van de erfenis beschikt, d.w.z. zonder dat er een tegenprestatie aan verbonden is 53

54 Technieken om af te wijken van het wettelijk erfrecht Notariële schenking: tarief schenkingsrecht in het Vlaams Gewest (vlak tarief) Schenking van een roerend goed aan een echtgeno(o)t(e) of samenwonende partner (wettelijk samenwonend of langer dan 1 jaar feitelijk samenwonend) of familielid in rechte lijn Over het brutoaandeel van de begiftigde wordt een recht geheven van 3% Schenking van een roerend goed aan een andere persoon Over het brutoaandeel van de begiftigde wordt een recht geheven van 7% 54

55 Technieken om af te wijken van het wettelijk erfrecht Huwelijkscontract en samenlevingscontract In een samenlevingscontract mogen geen erfbeschikkingen opgenomen worden Testament is noodzakelijk Via het huwelijkscontract kunnen gehuwden afwijken van het wettelijk erfrecht Voorbeeld: toewijzing van het gemeenschappelijk vermogen bij overlijden Huwelijksvermogensrecht heeft voorrang op het wettelijk erfrecht 55

56 Technieken om af te wijken van het wettelijk erfrecht Voorbeeld huwelijkscontract: clausule langst leeft, al heeft Clausule in het huwelijkscontract waarbij bij overlijden zowel de roerende als de onroerende goederen volledig toekomen aan de langstlevende Tijdelijke onterving van de kinderen Dure clausule voor tarief successierechten Oplossing Aanpassen van het huwelijkscontract Uitgebreid erfrecht voor de langstlevende echtgenoot Kostprijs van de wijziging van het huwelijkscontract: ± 300 Wijzigen naar een contract met een keuzebeding 56

57 Inleiding: cijfers Samenwonen Feitelijk samenwonen Wettelijk samenwonen Huwen Samenlevingscontract Erven Kopen Belastingen Levensverzekering Sociale zekerheid Conclusie 57

58 Technieken om af te wijken van het wettelijk erfrecht Bescherming van de gezinswoning Feitelijk samenwonenden Gevaar dat de langstlevende niet in de woning kan blijven wonen als er niets op voorhand bepaald werd Ook al is deze partner 50% eigenaar van de woning Wettelijke erfgenamen van de overledene bekomen de eigendom op 50% van de woning Zij hebben het recht de overlevende te vragen hen uit te kopen Risico op discussies over de prijs Oplossing Beding van aanwas Testament 58

59 Technieken om af te wijken van het wettelijk erfrecht Beding van aanwas Eventueel beperken tot het vruchtgebruik Juridisch kanscontract Partners moeten zelfde kans op overleven hebben Kan eventueel gecompenseerd worden met een grotere inbreng Vrij van successierechten Wel registratierechten op de verkoopwaarde van het verkregen deel Vlaanderen: 10% (of 5% voor bescheiden woning) Mogelijkheid om te beëindigen Beding aangaan voor bepaalde termijn, met stilzwijgende verlenging 59

60 Technieken om af te wijken van het wettelijk erfrecht Beding van aanwas of testament? Voordeel testament Successierechten bij testament zijn vaak lager dan registratierechten bij beding van aanwas Voorbeeld Een villa wordt aangekocht door twee feitelijk samenwonenden (> 1 jaar) in Vlaanderen Waarde van het onroerend goed bij overlijden is Kostprijs erfenis via beding van aanwas / via testament? Beding van aanwas = x 10 % = Testament = ( x 3 %) + ( x 9 %) = Testament is voordeliger tot een bedrag van (< 3 j. FSW) Indien feitelijk samenwonenden meer dan drie jaar samenwonen zijn zelfs geen successierechten verschuldigd op de gezinswoning 60

61 Technieken om af te wijken van het wettelijk erfrecht Beding van aanwas of testament? Nadeel testament Eenzijdig herroepbaar Rekening houden met reservataire erfgenamen Eventueel optiebeding voorzien 61

62 Technieken om af te wijken van het wettelijk erfrecht Beding van aanwas is ook mogelijk voor roerende goederen Geen registratierechten Geen rekening houden met reservataire erfgenamen Voorbeeld A en B zijn feitelijk samenwonend en beide titularis van alle rekeningen met een totaalbedrag van Dit spaargeld houden ze aan in onverdeeldheid waardoor ze elk 50 % eigenaar zijn Beding van aanwas Als A overlijdt zal B geen registratierechten noch successierechten verschuldigd zijn op de ( = /2) die B via het beding van aanwas ontvangt Kan zowel via de notaris als via onderhandse akte Onderhandse akte kan eventueel geregistreerd worden (in functie van dateren van overeenkomst) 62

63 Inleiding: cijfers Samenwonen Feitelijk samenwonen Wettelijk samenwonen Huwen Samenlevingscontract Erven Kopen Belastingen Levensverzekering Sociale zekerheid Conclusie 63

64 Belastingen 64

65 Belastingen Personenbelasting Tot 31/12/2003: gehuwden en alleenstaanden Vanaf 01/01/2004: gehuwden, wettelijk samenwonenden en alleenstaanden Feitelijk samenwonenden hebben beiden het statuut van alleenstaanden Fiscale regels met betrekking tot gehuwden gelden ook voor wettelijk samenwonenden 65

66 Belastingen Personenbelasting Gehuwden en wettelijk samenwonenden Decumul Ontvangen een gemeenschappelijke aangifte Worden afzonderlijk belast op Hun persoonlijke inkomsten De helft van de gemeenschappelijke inkomsten Vanaf het inkomstenjaar volgend op het jaar van huwelijk of verklaring van wettelijke samenwoning Wettelijk samenwonenden worden voor hun aangifte in de personenbelasting gelijkgesteld met gehuwden met scheiding van goederen Bijvoorbeeld van belang voor roerende en onroerende inkomsten Voor- of nadelen op het gebied van de personenbelasting doen zich jaarlijks voor 66

67 Belastingen Personenbelasting Feitelijk samenwonenden Krijgen afzonderlijke aangifte Worden belast als alleenstaanden Geen fiscale optimalisatie mogelijk tussen de partners 67

68 Inleiding: cijfers Samenwonen Feitelijk samenwonen Wettelijk samenwonen Huwen Samenlevingscontract Erven Kopen Belastingen Levensverzekering Sociale zekerheid Conclusie 68

69 Levensverzekering 69

70 Levensverzekering Levensverzekeringen met fiscaal voordeel Pensioensparen en Lange termijnsparen Voorwaarden: begunstigde bij overlijden = echtgeno(o)t(e) / wettelijk samenwonende partner of bloedverwanten tot 2de graad Feitelijk samenwonende partner komt niet in aanmerking als begunstigde in bij levensverzekeringen in het kader van het pensioensparen of het lange termijnsparen 70

71 Levensverzekering Levensverzekeringen met fiscaal voordeel Groepsverzekering Uitkering bij overlijden Vrijgesteld van successierechten indien de uitkering bij overlijden gebeurt aan de echtgenoot of aan kinderen jonger dan 21 jaar Niet geldig voor zelfstandige bedrijfsleiders Geen gelijkstelling tussen loontrekkende wettelijk samenwonenden en gehuwden 71

72 Levensverzekering Discriminatie feitelijk samenwonenden in verband met 80%-regel Vaststelling van het maximaal te verzekeren kapitaal in de 80%-regel Omzettingscoëfficiënt Alleenstaand Gehuwd/wettelijk samenwonend Leeftijd bij Geen indexering Indexering 2% Geen indexering Indexering 2% uitkering Geen overdracht Geen overdracht Overdracht 80% Overdracht 80% 60 jaar 12, , , , jaar 12, , , , jaar 12, , , , jaar 12, , , , jaar 11, , , , jaar 11, , , ,1004 Di Rupo: plannen om de coëfficiënt te wijzigen 72

73 Levensverzekering Kan de ex-echtgenoot een gedeelte van het kapitaal van de groepsverzekering opeisen? Gehuwd met wettelijk stelsel of algehele gemeenschap Arrest Grondwettelijk Hof 27 juli 2011 Kapitaal groepsverzekering maakt deel uit van het gemeenschappelijk vermogen Ex-partner kan aanspraak maken op een deel van de reserve Zowel voor premies gestort door werkgever als door werknemer De ex-partner kan geen afkoop eisen De ex-partner kan enkel aanspraak maken op een gedeelte van de reserve samengesteld tijdens het huwelijk NIEUW echtscheiding en levensverzekering Goedgekeurd wetsontwerp: ex-echtgenoot kan geen aanspraak meer maken op deel van de reserve 73

74 Levensverzekering Levensverzekeringen als alternatief voor testament Principe Iemand als begunstigde aanduiden buiten het wettelijk erfrecht Iemand binnen wettelijke erfgenamen meer geven dan waarop men recht heeft volgens het wettelijk erfrecht Gevolgen De derde ontvangt bij overlijden van de nalater een kapitaal hoewel hij eventueel geen erfgenaam was en niet in het testament vermeld staat Is rechtstreeks begunstigd: geld komt niet eerst in nalatenschap terecht Mogelijkheid om een hoger bedrag dan de reserve te verzekeren Werkwijze: afsluiten van een spaar- of beleggingsverzekering Constructie Verzekeringsnemer = nalater Verzekerde = nalater Begunstigde overlijden = derde De nalater stort eenmalige of regelmatige premies in zijn verzekering 74

75 Levensverzekering Levensverzekering kan niet (meer) gebruikt worden voor het onterven van reservataire erfgenamen Opgelet NIEUW art. 124 WLVO (inbreng en inkorting) Inkorting Vrijstelling inbreng Ook in geval van een zuivere overlijdensverzekering kan er sprake zijn van inkorting indien het beschikbaar gedeelte is overschreden 75

76 Levensverzekering Levensverzekeringen als alternatief voor testament De levensverzekering is de ideale techniek voor feitelijk samenwonenden om elkaar te begunstigen bij overlijden Constructie: A A A - B Verzekeringsnemer = partner 1 Verzekerde = partner 1 Begunstigde bij leven = partner 1 Begunstigde bij overlijden = partner 2 Partner 2 sluit een spiegelcontract af Keuze tussen eenmalige storting of periodieke premies Successierechten verschuldigd aangezien beding ten behoeve van een derde Oplossing: incalculeren in het overlijdenskapitaal 76

77 Levensverzekering Levensverzekeringen als alternatief voor testament De levensverzekering is de ideale techniek voor feitelijk samenwonenden om elkaar te begunstigen bij overlijden Constructie: A B - A Verzekeringsnemer = partner 1 Verzekerde = partner 2 Begunstigde bij overlijden = partner 1 Partner 2 sluit een spiegelcontract af Keuze tussen eenmalige storting of periodieke premies Geen successierechten verschuldigd aangezien beding ten behoeve van zichzelf 77

78 Levensverzekering Levensverzekeringen als alternatief voor testament Voordelen ten opzichte van het testament Begunstigde heeft rechtstreeks recht op het kapitaal, dus vrij van de schuldeisers (opgelet met wettelijke erfgenamen > nalatenschap) Meestal goedkoper dan een notarieel testament Mogelijkheid tot aanvullende waarborgen Financieel aspect (rendement) Bijkomende voordelen De nalater behoudt alle rechten Levensverzekering is een veilig beleggingsinstrument Risico afhankelijk van de keuze: Tak 21 klassiek / Tak 21 Universal Life / Tak 23 Vrijstelling roerende voorheffing mogelijk 78

79 Andere verzekeringen Aansprakelijkheidsverzekering Brandverzekering Autoverzekering Gezondheidszorgverzekering 79

80 Andere verzekeringen Arbeidsongevallenverzekering Gehuwd koppel Wettelijk samenwonend koppel Feitelijk samenwonend koppel Wettelijke arbeidsongevallenverzekering gefinancierd door de werkgever Echtgenoot heeft recht op een uitkering van een rente in geval van een dodelijk arbeidsongeval van zijn echtgenoot Wettelijk samenwonende heeft recht op een uitkering van een rente in geval van een dodelijk arbeidsongeval van zijn partner indien notarieel samenlevingscontract met verplichting tot bijstand Feitelijk samenwonende heeft geen recht op een uitkering van een rente in geval van een dodelijk arbeidsongeval van zijn partner 80

81 Inleiding: cijfers Samenwonen Feitelijk samenwonen Wettelijk samenwonen Huwen Samenlevingscontract Erven Kopen Belastingen Levensverzekering Sociale zekerheid Conclusie 81

82 Sociale zekerheid 82

83 Sociale zekerheid Feitelijke gezinssituatie Geen rekening houden met de juridische gezinssituatie voor partners (gehuwd, feitelijk samenwonend, wettelijk samenwonend) Opdeling volgens feitelijke gezinssituatie Alleenstaanden Personen met gezinslast Persoon woont samen met zijn partner (samenwonenden) Doel: bewaren van sociale evenwicht 83

84 Sociale zekerheid Rustpensioen is afhankelijk van de gezinssituatie Voorwaarden om in aanmerking te komen voor een gezinspensioen Gerechtigde is gehuwd De partner heeft elke beroepsactiviteit stopgezet De partner ontvangt geen vervangingsinkomen Om het pensioen te berekenen worden de lonen vermenigvuldigd met 75% Voorwaarden om in aanmerking te komen voor een alleenstaandenpensioen Alle andere gevallen Om het pensioen te berekenen worden de lonen vermenigvuldigd met 60% 84

85 Sociale zekerheid Overlevingspensioen Ten minste één jaar vóór het overlijden gehuwd zijn Uitzondering Kind uit het huwelijk geboren Kind geboren tijdens het huwelijk Kind geboren binnen de 300 dagen na het overlijden Overlijden te wijten aan een ongeval na het huwelijk of aan een beroepsziekte Kind ten laste waarvoor één van de echtgenoten kinderbijslag ontving Langstlevende echtgenoot moet minimum 45 jaar zijn Uitzondering Kind ten laste Langstlevende echtgenoot wordt als volledig invalide (> 66%) beschouwd Geen (vervangings-) inkomsten genieten hoger dan de grenzen van toegelaten arbeid 85

86 Sociale zekerheid Overlevingspensioen Het overlevingspensioen wordt berekend op basis van het pensioen van de overleden partner volgens het gezinsstelsel Overlevingspensioen = 80 % van het gezinspensioen Enkel mogelijk voor gehuwde partners, niet voor feitelijk of wettelijk samenwonenden Toegeving Grondwettelijk Hof Eerst wettelijk samenwonen, dan huwen wettelijke samenwoning telt mee bij bepaling van termijn van 1 jaar 86

87 Inleiding: cijfers Samenwonen Feitelijk samenwonen Wettelijk samenwonen Huwen Samenlevingscontract Erven Kopen Belastingen Levensverzekering Sociale zekerheid Conclusie 87

88 Conclusie samenlevingsvormen Er is geen best choice: keuze is afhankelijk van ieders voorkeur Bescherming patrimonium + erfrecht huwen Geen eigendommen feitelijk samenwonen is een optie, zodra er eigendommen aangekocht worden beter de bescherming opzoeken van het wettelijk samenwonen of huwen Geen overdracht van vermogen, men wil niet dat het vermogen bij de partner terechtkomt feitelijk samenwonen (of wettelijk samenwonen en het wettelijk erfrecht neutraliseren via een testament) 88