FATUM Schadeverzekering N.V. FATUM Levensverzekering N.V. FATUM Investments N.V. Hoofdkantoor / Head office

Transcriptie

1 FATUM Schadeverzekering N.V. FATUM Levensverzekering N.V. FATUM Investments N.V. Hoofdkantoor / Head office Noorderkerkstraat 5-7, Paramaribo Telefoon: (+597) Fax : (+597) Bijkantoren / Branche-offices Kwattaweg 405, Paramaribo Telefoon: (+597) Fax : (+597) Landingstraat 14, Nieuw Nickerie, District Nickerie Telefoon: (+597) Fax : (+597) fatum@sr.net Website: Jaarverslag / Annual Report Jaarverslag / Annual Report

2 INHOUDSOPGAVE Algemene informatie Missie en Profiel Vijf jaar geconsolideerde kerncijfers Prae-advies van de Raad van Commissarissen Verslag van de Directie Jaarrekening - Geconsolideerde balans per 31 december - Geconsolideerde winst- en verliesrekening over - Geconsolideerd kasstroomoverzicht - Toelichting algemeen - Toelichting op de geconsolideerde balans - Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening - Vennootschappelijke balans per 31 december - Vennootschappelijke winst- en verliesrekening over - Toelichting op de vennootschappelijke balans - Toelichting op de vennootschappelijke winst- en verliesrekening Overige gegevens - Accountantsverklaring English version Jaarverslag / Annual Report 2

3 ALGEMENE INFORMATIE Raad van Commissarissen Mr. Ch. A. Calor, Voorzitter Mr. A. R. Baarh M. Goede Prof. Dr. R. Lai A Fat Directie N.W. Lalbiharie Sectorleiders en daaraan gelijkgestelden Mevr. Mr. G. Jibodh G. Laigsingh Mevr. Mr. R. E. F. Parsan-Lalbiharie M. V. Parsan MBA Mr. M. M. Pitti D. P. Sakiman Accountants BDO AbrahamsRaijmann & Partners Assurance N.V. Medisch adviseur Drs. F. C. Chan Pin Jin Herverzekeringsadviseur A.I.H. Witteveen Juridisch adviseur Mr. S. Mangroelal 3 Jaarverslag / Annual Report

4 Missie en Profiel Mission Statement FATUM biedt zekerheid aan personen en bedrijven. Door de financiële gevolgen van de alle-daagse risico s aan ons over te dragen, kunnen onze klanten met meer zekerheid ondernemen, wonen, werken, leven en zich ontwikkelen. Wij zijn ondernemend, integer en gericht op samenwerking, waarbij wij ons rekenschap geven van de maatschappelijke omgeving waarin wij wonen. Profiel FATUM is een dynamische financiële dienstverlener met een ruim pakket aan verzekerings- en beleggingsproducten voor de Surinaamse markt. De middelen die uit de onderneming worden gegenereerd, worden voornamelijk geïnvesteerd in de lokale economie. Wij zijn als oudste verzekeringsmaatschappij in Suriname een stabiele factor en een vertrouwde financiële partner. Met de enthousiaste inzet van onze deskundige medewerkers en tussenpersonen willen we uitblinken door een excellente kwaliteit van onze dienstverlening. Ons handelen wordt bepaald door drie kernwaarden: Ondernemend Vroegtijdig kansen of mogelijke risico s signaleren en op grond hiervan adequaat handelen. Integer Hanteren van sociale en ethische normen die algemeen aanvaard zijn. FATUM onderschrijft de tien principes van The Global Compact. Teamwork Gebruik maken van elkaars kennis en van die van partners om een solide resultaat voor de klant te bereiken. Reeds meer dan 125 jaar, uw betrouwbare financiële partner Wat er ook gebeurt... Jaarverslag / Annual Report 4

5 Vijf jaar geconsolideerde kerncijfers Bedragen in duizenden SRD 1 m.u.v. de gegevens per aandeel Balans Balanstotaal Beleggingen Verzekeringstechnische- en overige voorzieningen Eigen vermogen Resultaten Premie inkomen schade Premie inkomen leven Opbrengst beleggingen Bedrijfslasten Herverzekeringspremies Toevoeging premiereserve Netto geleden schade Provisie en kosten Winst en winstverdeling Resultaat technische rekening Andere baten / lasten Winst vóór belastingen Belastingen Nettowinst te verdelen - In bedrijf gehouden - Dividend (362) (248) (7) (78) (56) (56) Gegevens per aandeel van nominaal SRD 0,025 Nettowinst Dividend Eigen vermogen 35,85 2,50 288, ,50 302,22 40,55 1,00 257,03 23,70 0,63 144,49 27,10 0,50 107,98 1 SRD = Surinaamse Dollar 5 Jaarverslag / Annual Report

6 Prae-advies van de Raad van Commissarissen Aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders Ter voldoening aan het bepaalde in artikel 29, lid 4 van de statuten, is het ons een genoegen u terzake van de geconsolideerde jaarrekening van FATUM Schadeverzekering N.V. het volgende te berichten. Wij hebben conform het bepaalde in de statuten van FATUM Schadeverzekering N.V., de balans per 31 december en de winst- en verliesrekening over het boekjaar, alsmede de daarbij behorende toelichting, laten onderzoeken en adviseren u de onderhavige jaarrekening, zoals deze tezamen met de verklaring van BDO AbrahamsRaijmann & Partners Assurance N.V., door de directie ter behandeling is aangeboden, vast te stellen. Deze vaststelling strekt tot décharge van de directie voor het bestuur en beheer en van de Raad van Commissarissen voor het gehouden toezicht. Met het voorstel van de directie om van de uit de jaarrekening blijkende nettowinst een bedrag van SRD ,- te reserveren en het restant ten bedrage van SRD ,- in de vorm van dividend in contanten uit te keren, kunnen wij ons verenigen. Wij adviseren u dan ook dit voorstel goed te keuren. Volgens het door de Raad van Commissarissen opgemaakt rooster van aftreden, zoals bepaald in artikel 20 van de statuten van FATUM Schadeverzekering N.V., is aan de beurt om af te treden de heer Professor Dr. R. Lai A Fat. Wij stellen u voor de aftredende commissaris, die zich herkiesbaar stelt, te herbenoemen. De Raad bedankt de directie voor de wijze waarop zij de belangen van de vennootschap in het afgelopen boekjaar heeft behartigd. Wij danken verder al onze medewerkers voor hun bijdrage in het afgelopen boekjaar. Paramaribo, juli 2009 Raad van Commissarissen: Mr. Ch. A. Calor, voorzitter Mr. A. R. Baarh M. Goede Prof. Dr. R. Lai A Fat Jaarverslag / Annual Report 6

7 Verslag van de Directie Aan de aandeelhouders De internationale financiële crisis De financiële beroering die in het vorig verslagjaar ontstond na de ineenstorting van de markt van sub-prime hypotheken in de Verenigde Staten van Amerika, verspreidde zich tijdens het verslagjaar en leidde zo tot de zwaarste internationale financiële crisis in decennia. In de loop van het verslagjaar werden steeds meer segmenten van de financiële markten aangetast, alsook een toenemend aantal instellingen, met in eerste instantie die instellingen die sterk blootgesteld waren aan de crisis op de woningmarkt in Amerika. In de loop van is duidelijk geworden dat de financiële crisis niet alleen belangrijke gevolgen heeft voor de financiële sector, maar ook voor de economie in haar geheel, temeer daar deze samenviel met een conjunctuurvertraging. Algemeen beschouwd, zijn de indicatoren van het vertrouwen van ondernemers en huishoudens in de tweede helft van sterk teruggelopen. De verzwakking van de economische activiteit verspreidt zich via de verzwakking van de internationale handel. Daarbij heeft de vertraging van de binnenlandse vraag in een bepaalde regio gevolgen voor de externe vraag van de andere economieën. In vertraagde het groeitempo van de wereldhandel tot 4,8%, tegen respectievelijk 9,4% en 7,0% tijdens de twee voorgaande jaren. Ons land heeft inmiddels de (beperkte) effecten van de internationale financiële crisis ondervonden. Zoals eerder genoemd is het verwachtbaar dat de economische crisis, die wereldwijd zal volgen, in meer of mindere mate ook voelbaar zal worden in ons land. Een andere financiële crisis welke in dit verband kan worden vermeld is de aanvraag van surseance van betaling door CLICO Life Insurance Company Suriname N.V. (CLICO) welke in problemen is geraakt als gevolg van de financiële crisis van de moedermaatschappij op Trinidad and Tobago. De ontwikkeling van de productiesector De rijstsector Vanwege gunstige internationale marktprijzen en perspectieven steeg in het najaar van de inzaai tot iets meer dan hectare. De gemiddelde productie per hectare daalde met 1,5% ten opzichte van, vooral vanwege minder gunstige weersomstandigheden. De hoeveelheid geëxporteerde rijst steeg in het verslagjaar met ruim 1%. De exporteurs hebben geen gebruik kunnen maken van de gunstige wereldmarkt-situatie vanwege administratieve barrières. In het verslagjaar namen de gemiddelde exportprijzen van zowel cargo als witte rijst toe, dit vanwege de vraag en aanbodverhoudingen op de wereldmarkt. De exportwaarde werd in het verslagjaar ruim verdubbeld. De Europese Unie is onze belangrijkste afzetmarkt van cargorijst. Ondersteunende maatregelen van de overheid zijn noodzakelijk om te garanderen dat de rijstsector een behoorlijk rendement behaalt en zich blijft ontwikkelen. De bananensector Een ander belangrijk exportproduct van ons land is de banaan. De bananenproductie steeg in het verslagjaar van ongeveer ton naar circa ton, een toename van ruim 16%. De productie werd geheel geëxporteerd naar de Europese Unie. Ondanks een zeer hoge productie en omzet, alsook verbeterde omstandigheden op de Europese markt in, is de Stichting Behoud Bacoven Sector (SBBS voorheen Surland) echter nog niet uit de rode cijfers. Het privatiseringsproces zal de komende tijd worden voortgezet. Univeg, één van Europa s grootste multi-nationals in de fruithandel, heeft een managementovereenkomst met de SBBS gesloten en voert momenteel gesprekken met SBBS in verband met overname van het bedrijf. 7 Jaarverslag / Annual Report

8 De bauxietsector Ondanks de negatieve effecten van de wereldwijde crisis hebben de in Suriname opererende maatschappijen, Suralco en BHP Billiton, in het verslagjaar redelijke resultaten behaald. Een negatief effect voor de sector is geweest de aankondiging in oktober van BHP Billiton om in 2010 haar mijnactiviteiten in Suriname te staken en zich uit Suriname terug te trekken. Dit besluit is genomen nadat de onderhandelingen tussen de Surinaamse overheid en BHP Billiton over een mijnbouwconcessie in het Bakhuysgebied waren vastgelopen. Partijen hebben geen akkoord kunnen bereiken over de concessie en de bewezen reserves in het Bakhuysgebied. De Surinaamse overheid onderzoekt thans welke de mogelijkheden zijn om met andere buitenlandse partners samen te werken. De goudsector De stijgende trend van de goudprijs op de wereldmarkt heeft zich ook in voortgezet. De gemiddelde goudprijs bedroeg in het verslagjaar USD 871,96 per troy ounce (31,1035 gram) en bereikte in maart zelfs het recordniveau van USD per troy ounce. De voorspoedige ontwikkelingen op de wereldmarkt hebben ook een gunstige doorwerking gehad op de productie van IAMGOLD. Er is voor troy ounce geproduceerd. In het verslagjaar werd aan de Surinaamse overheid circa USD 50 miljoen aan royalties, winst- en loonbelasting, afgedragen. De maatschappij investeerde in het verslagjaar circa USD 46 miljoen in exploratie en capaciteitsuitbreiding. De nu in productie zijnde mijnen hebben een geschatte reserve van 8,7 miljoen troy ounce. Goed voor ongeveer 7 miljard USD aan bruto inkomsten berekend op basis van een gemiddelde goudprijs van 800 USD. In 2009 zal de exploratie verder worden uitgebreid. Surgold, (een dochtermaatschappij uit de joint venture tussen bauxietmultinational Alcoa LLC en goudmultinational Newmont Mining Corporation, respectievelijk de 1ste en 2e grootste maatschappij op hun vakgebied in de wereld), heeft na afronding van haar exploratieprogramma in het Nassaugebergte te Oost-Suriname haar projecties moeten bijstellen. Die projecties waren gebaseerd op de aanwezigheid van ruim 3 miljoen troy ounce ( kg) aan bewezen goudreserves. Na het onderzoek bleek dat het gaat om 2,2 miljoen troy ounce ( kg). Deze ontwikkeling heeft de onderhandelingen voor het opzetten van een goudmijn te Oost-Suriname, op een ander spoor gezet. Surgold zal nu een compleet gewijzigd businessplan overleggen waarover eind januari 2009 zal worden onderhandeld. De aardoliesector Staatsolie boekte in, door de gestegen productie en gunstige afzetprijzen, een recordomzet. De productie van aardolie steeg van 5,4 miljoen barrels () naar 5,9 miljoen barrels in. De gemiddelde verkoopprijs op netto-basis van ruwe olie bedroeg ongeveer USD 76,75 per barrel, dit is een stijging van 36% ten opzichte van. Over het verslagjaar bedroeg de bruto-omzet USD 540 miljoen, een toename van USD 203 miljoen ten opzichte van het voorgaande jaar. De bijdrage aan de overheidskas bedroeg circa USD 180 miljoen. In september van het verslagjaar daalden de olieprijzen op de wereldmarkt aanzienlijk, vooral vanwege vraagafname als gevolg van de wereldwijde recessie. Staatsolie zal hierdoor in 2009 een vermoedelijke daling in omzet en winst ondervinden. De vooruitzichten op middellange termijn zijn echter wel gunstig. De ontwikkeling van de verzekeringsbranche Algemeen Ter voorbereiding op de invoering van een Algemene Zorgverzekering (AZV) is eind maart het congres Invoering van een Algemene Ziektekostenverzekering in Suriname: op weg naar meer efficiëntie gehouden. Dit congres is gehouden door de Commissie Algemene Zorgverzekering welke door de minister van Volksgezondheid is geïnstalleerd Jaarverslag / Annual Report 8

9 ter voorbereiding op de invoering van een Algemene Zorgverzekering. De AZV wordt een verplichte ziektekostenverzekering bestemd voor iedere ingezetene. Het wetsontwerp bevat echter een aantal knelpunten, waarvan het belangrijkste is de financiering, welke opgelost moet zijn alvorens tot invoering van de wet kan worden overgegaan. In augustus is door het Ministerie van Planning en Ontwikkelingssamenwerking (PLOS) het kwaliteitsproject Opzetten, implementeren en certificeren van een kwaliteitsmanagement systeem ten bate van het Surinaamse Bedrijfsleven en ondersteuning van de Private Sector geïnitieerd. De eerste fase van dit project is inmiddels afgerond. Van de veertig bedrijven uit de voedsel - en niet-voedselsector hebben 39 het certificaat behaald. In 2009 zal de tweede fase van start gaan. Ook ons bedrijf treft voorbereidingen om mee te doen aan het certificeringproces en zo te komen tot ISO-certificering. Ondanks de goede pogingen die ondernomen worden door het Ministerie van Justitie en Politie, zoals wijziging van het rijbesluit, het aanwijzen van een verkeersrechter, die moet zorgen voor snellere berechting van verkeersovertreders, blijft het aantal aanrijdingen, dat veelal het gevolg is van roekeloos rijgedrag, toenemen. Het slechte rijgedrag van sommigen leidt vaak tot gevaarlijke verkeerssituaties, waarmee de veiligheid van de weggebruikers danig in gevaar komt. In zijn 91 verkeersdeelnemers bij een aanrijding omgekomen; dit is, gelijk aan het aantal van. In SURVAM (Surinaamse Vereniging van Assurantie Maatschappijen) verband is het niet gelukt overeenstemming te bereiken over verhoging van de WAM (Wettelijke Aansprakelijkheid Motorrijtuigen) dekking en de daarbij behorende premies, waardoor iedere maatschappij haar eigen beleid hieromtrent heeft ontwikkeld en ingevoerd. De FATUM Groep Branche Motorrijtuigen Bij het schadebedrijf is het resultaat van de auto branche ten opzichte van het vorig jaar niet verbeterd doch eerder verslechterd. De toename van de schadelast is te wijten aan een stijging van het aantal auto s, zulks als gevolg van de ongebreidelde import, zonder dat het wegennet is uitgebreid. Aan de toename van de schadelast heeft voorts bijgedragen de schadefrequentie, alsook de stijging van de gemiddelde kosten per schade. Ondanks de stijging van het aantal schaden is de premie voor de autoverzekering al jaren niet verhoogd. Wij streven ernaar verzekerden bewust te maken van het feit dat het voorkomen en beperken van schade niet alleen een zaak is van de verzekeraar, maar ook van de verzekerde zelf. Zoals eerder aangegeven is het aantal verkeersdoden in het boekjaar op hetzelfde niveau als van het vorig boekjaar gebleven. Branche Brand Het verslagjaar kende een groot aantal branden. Maatregelen van preventie en risico- beoordeling moeten derhalve worden aangescherpt; met name in de binnenstad. Bedrijven en eigenaren van woningen moeten nadrukkelijker voorgelicht worden over brandpreventie. Een probleem dat zich in vele huishoudens en bedrijven voordoet, is dat het feitelijke stroomverbruik meer is dan het toegestane dan wel verstrekte vermogen. Door overbelasting kan al gauw kortsluiting met als gevolg brand ontstaan. Soms is een lage waterdruk of watertekort de oorzaak dat panden bij een uitslaande brand volledig afbranden. Wij ondersteunen daarom het initiatief van de brandweer om samen met de Stichting Planbureau Suriname na te gaan welke locaties in en rondom het centrum van Paramaribo geschikt zijn voor het aanleggen c.q. plaatsen van waterreservoirs, welke aangesloten zullen worden op het distributienet van de Surinaamsche Waterleiding Maatschappij N.V. Hiermee zal het tekort aan bluswater tijdens brandcalamiteiten in de binnenstad en omgeving worden opgeheven. De aan te leggen waterreservoirs kunnen tijdens een brand als eerste worden ingezet bij de bluswerkzaamheden van de brandweer. Hiermee kan ook worden bereikt dat de uit te keren bedragen aan 9 Jaarverslag / Annual Report

10 brandschadeclaims een daling gaan vertonen. Wij vinden het van belang dat bij het ruimtelijk handelen in het stadscentrum, het behoud van onze historische binnenstad centraal staat. Het verdwijnen van gebouwen of delen van de binnenstad als gevolg van brand moet tot elke prijs worden voorkomen. Het aantal branden vertoont een stijgende trend en heeft in geculmineerd in een aantal schaden van grote omvang. Onze pogingen zijn erop gericht de portefeuille zo transparant mogelijk te houden en om blijvend te monitoren welke van de verzekerde risico s aanbevelingen ter verbetering behoeven. Wij verwachten middels deze inspanningen in 2009 toch de schadelast te kunnen beperken. Beleggen en beleggingsopbrengsten De kredietcrisis heeft erin geresulteerd dat de koersen van de aan internationale beurzen genoteerde fondsen significant zijn gedaald. Anderzijds, zijn de koersen van aan de Surinaamse Effectenbeurs genoteerde fondsen fors toegenomen. Ondanks de moeilijke internationale situatie heeft het FATUM Suriname Fund redelijk gepresteerd en kunnen we niet ontevreden zijn over de resultaten. De uitbreiding van de Hermitage Mall, welke ultimo is gestart, zal ultimo het 3e kwartaal 2009 zijn voltooid. Met deze uitbreiding wordt er een toename van circa m2 aan verhuurbare vloeroppervlakte gerealiseerd. In combinatie met de oplevering van het aangrenzende bioscopencomplex, zal met de uitbreiding van de Hermitage Mall kunnen worden ingespeeld op de toenemende behoefte aan shopping-mogelijkheden in combinatie met ontspanning en recreatie. Andere projecten waar FATUM in participeert zijn Twin Hotels N.V., het bioscopencomplex van TBL Multiplex en het Bergendal Eco & Cultural River Resort toeristisch project van het Kersten Concern. Met onze deelname in deze projecten wordt enerzijds getracht de toerisme sector, welke een belangrijke rol kan gaan spelen bij de verdere ontwikkeling van Suriname, te ondersteunen en anderzijds de beleggingsopbrengsten voor ons bedrijf te diversificeren. in SRD duizend In voorgaande grafiek wordt het verloop van het balanstotaal over de periode weergegeven. Vanaf 2006 is er een significante toename waar te nemen, welke te maken heeft met de introductie van het eerste beleggingsproduct van FATUM Investments N.V. i.c. FATUM Suriname Fund en de daarmee gepaard gaande investeringen waaronder uitbreiding van de Hermitage Mall en andere investeringsobjecten. Jaarverslag / Annual Report 10

11 in SRD duizend In de grafiek wordt het verloop van het premie-inkomen en de beleggingsopbrengsten over de periode weergegeven. Het premie-inkomen vertoont met uitzondering van 2006 een groei. De beleggingsopbrengsten over tonen als gevolg van de kredietcrisis een daling ten opzichte van de afgelopen twee boekjaren. Verdeling van de omzet Van de omzet over bestaat 79% (: 66%) uit premie-inkomen en 21% (: 34%) uit beleggingsopbrengsten. Het Levenbedrijf Op het gebied van levensverzekeringen dient er nog veel aan bewustmaking te worden gedaan. Het afsluiten van een levensverzekering wordt vaak nog als een luxe beschouwd. Voor ons betekent dit dat er steeds opnieuw initiatieven tot bewustmaking ondernomen dienen te worden om de levensverzekeringsportefeuille te kunnen uitbreiden. In is er een goed resultaat geboekt en is er actief gewerkt aan een internationale strategische samenwerking om te komen tot een ruimer productaanbod en een betere bediening van de Surinaamse markt. De besprekingen zijn zinvol geweest en in 2009 zal de samenwerking met een buitenlandse partner worden bevestigd. Deze branche blijft een complexe en maakt daarom continu training en opleiding van zowel de binnen- als de buitendienst noodzakelijk. Tussenpersonen Voor ons bedrijf geldt dat een belangrijk deel van de productie wordt gerealiseerd door tussenpersonen. Deze zijn voor ons onmisbaar in het dienstverlenend proces. Wij streven naar een nauwe binding met deze tussenpersonen. Door nieuwe wegen in te slaan en nieuwe marketingconcepten uit te proberen en deze vervolgens ter beschikking te stellen aan onze tussenpersonen willen wij groeipotentie mogelijk maken. Onze groei is gebaseerd op de overtuiging, dat een groot aantal klanten het best gediend is met de toegevoegde 11 Jaarverslag / Annual Report

12 waarde van persoonlijke dienstverlening en aandacht door professionele tussenpersonen. Het agentenkorps is hiertoe in het verslagjaar kritisch geëvalueerd hetgeen heeft geresulteerd in een sanering, waarbij enkele inactieve agenten uit het bestand zijn verwijderd. Het huidige korps zal continu worden getraind en opgeleid om een betere prestatie te leveren naar zowel de klant als naar de maatschappij. Bijkantoor Nickerie FATUM is altijd nauw betrokken geweest bij de ontwikkeling van Nickerie. Wij hebben aldaar een behoorlijk marktaandeel en een goed imago. De ontwikkeling van dit district is mede afhankelijk van de opbrengsten in de rijstsector. Tijdens het verslagjaar kende dit district zowel een positieve- als een minder positieve ontwikkeling. Enerzijds, beleefde de rijstsector - na jaren van achteruitgang door de ontwikkelingen op de wereldmarkt - weer betere tijden en hebben de rijstboeren een goede prijs voor hun padie kunnen krijgen. Anderzijds, betekent het niet doorgaan van de overeenkomst tussen BHP Billiton en Suralco, voor wat betreft de activiteiten in West- Suriname, dat er goede ontwikkelingskansen voor Nickerie verloren zijn gegaan. Suralco en BHP Billiton zullen niet meer investeren in West- Suriname, hetgeen zeker een negatieve invloed zal hebben op de economie van het district Nickerie. Het is te verwachten dat door de effecten van de kredietcrisis en misgelopen investeringen, het innen van premies in dit district voor de verzekeringsmaatschappijen niet makkelijker zal worden. Corporate Social Responsibility In hebben wij, zoals gebruikelijk, ondersteuning verleend aan liefdadigheidsinstellingen. Ook sport, kunst en cultuur zijn hierbij financieel bedacht. Wij proberen elk jaar sociale activiteiten te ondersteunen en aldus een bijdrage te leveren aan de maatschappelijke en geestelijke ontwikkeling van de Surinaamse mens. Human Resources Organisatie en medewerkers Medewerkers vormen de belangrijkste factor voor het succes van een organisatie. Ons Human Resourcesbeleid is daarom gericht op het in stand houden en verbeteren van de kwaliteit van het menselijk kapitaal. In dit kader wordt veel aandacht besteed aan training en scholing van onze medewerkers. Ook in hebben medewerkers deelgenomen aan diverse opleidingen, zowel intern als extern, en deze met succes afgerond. Een staffunctionaris studeerde af als Master in Business Administration. Het komend jaar zal het beleid erop gericht zijn om medewerkers op alle niveaus voortdurend verder te ontwikkelen en te professionaliseren. Hiertoe is er een uitgebreid trainingsplan opgesteld zodat onze medewerkers een vorm van continue training krijgen. In het verslagjaar is gewerkt aan het versterken van de kwaliteit en klantgerichtheid van onze organisatie. De organisatie dient nog meer klantgericht te worden gemaakt. Immers, uitmuntende serviceverlening doet klanten terugkomen en in de concurrerende omgeving waarin wij onze diensten aanbieden zal dit het verschil uitmaken. Het personeelsbestand van de FATUM Groep telde 83 medewerkers per ultimo, (: 86) en bestond uit 44 vrouwen en 39 mannen. Pensioen Mevr. Y. R. Brader-Tjen A Tak heeft in, na een dienstverband van 35 jaar, de pensioengerechtigde leeftijd bereikt. Wij spreken onze hartelijke dank uit aan deze medewerkster voor de inzet en toewijding waarmee zij ons bedrijf in de afgelopen jaren heeft ondersteund. Jubilarissen In hebben wij een groot aantal jubilarissen mogen huldigen. Het betrof in deze : Mevr. A. Ramlal-Persaud met een dienstverband van 12,5 jaar en de dames H. Lie Kwie Sjoe, M. Paragh-Jitan, J. Martosatiman, J. Karijodinomo- Towikromo en de heer K. Martosatiman met een dienstverband van 30 jaar. De heer R. Leter scoorde het hoogst met een dienstverband van 40 jaar. Wij zijn deze jubilarissen zeer erkentelijk voor hun jarenlange trouwe inzet. De jaarrekening Evenals voorgaande jaren presenteren wij ook nu de ontwikkeling binnen ons bedrijf. Zulks is af te lezen uit de geconsolideerde balans, de geconsolideerde winst- en verliesrekening en uit de ontwikkeling van het bedrijf zoals in het overzicht Vijf jaar geconsolideerde kerncijfers is weergegeven. Jaarverslag / Annual Report 12

13 Resultaat Het bruto geconsolideerde premie-inkomen is in het verslagjaar toegenomen van SRD 19,6 miljoen in tot SRD 23,2 miljoen in. De verdiende premies zijn eveneens toegenomen en wel van SRD 16,4 miljoen naar SRD 18,1 miljoen. Het netto rendement op de beleggingen is als volgt samengesteld: In duizenden SRD SRD % SRD % Bruto rendement beleggingen , ,1 Af: rentelasten financiering beleggingen , ,7 Netto rendement , ,0 In het bruto rendement zijn tevens de beleggingsopbrengsten, welke voortvloeien uit de activiteiten van het FATUM Suriname Fund, opgenomen, namelijk de huuropbrengsten van de Hermitage Mall, en dividend alsmede hypotheekrente. De beleggingsopbrengsten zijn afgenomen vanwege de door de internationale financiële crisis veroorzaakte beleggingsverliezen en afwaardering van de depositobelegging bij CLICO Life Insurance Company Suriname N.V. De interestlasten aan de beleggers in het FATUM Suriname Fund zijn opgenomen als rentelasten financiering beleggingen. Na aftrek van het herverzekeringsaandeel en te betalen schaden (mutatie technische verplichting) is het eigen aandeel in de schadelast ten opzichte van met circa 13% afgenomen. De bedrijfslasten zijn ten opzichte van over de gehele linie toegenomen met 9%. De bedrijfswinst vóór belasting is afgenomen van SRD 9,3 miljoen in naar SRD 7,2 miljoen in. Nettowinst De nettowinst over toont ten opzichte van een daling van 23%. Dit als gevolg van de door de kredietcrisis veroorzaakte daling van de beleggingsopbrengsten in SRD duizend Vooruitzichten De Surinaamse economie vertoont, dankzij een stringent financieel beleid van de huidige regering, reeds een aantal jaren een zekere mate van economische- en monetaire stabiliteit. Positieve ontwikkelingen leggen een stevige basis om de verschillende ondernemingen verder te doen groeien. Tegen deze achtergrond verwachten wij dat ons bedrijf in 2009 een resultaat zal behalen, dat even groot zal zijn als over het afgelopen boekjaar. Onze dank Wij betuigen onze bijzondere dank aan het personeel, waartoe wij ook ons agentenkorps rekenen, voor hun inzet en loyaliteit in het afgelopen boekjaar. Paramaribo, juli 2009 N.W. Lalbiharie Directie 13 Jaarverslag / Annual Report

14

15 Jaarrekening Jaarverslag / Annual Report / Annual Report

16 Geconsolideerde balans per 31 december (na winstbestemming) In duizenden SRD A c t i v a Beleggingen Onroerende goederen Overige financiële beleggingen Vorderingen Vorderingen uit directe verzekeringen en beleggingen Overige vorderingen Overige activa Bedrijfsmiddelen Liquide middelen Overlopende activa Overlopende rente Totale activa P a s s i v a Groepsvermogen Aandelenkapitaal Herwaarderingsreserve Algemene reserve Voorzieningen Langlopende schulden Schulden Schulden aan kredietinstellingen Te betalen schaden R/C Schuld aan pensioenfonds Overige schulden Overlopende passiva Totale passiva Jaarverslag / Annual Report 16

17 Geconsolideerde winst- en verliesrekening over In duizenden SRD B A T E N Verdiende premies eigen rekening Opbrengst beleggingen LASTEN Schadelasten Mutaties technische voorzieningen Bedrijfskosten incl. acquisitiekosten Resultaat technische rekening Andere baten en lasten Resultaat vóór belastingen Belastingen Operationele winst RECAPITULATIE WINSTVERDELING In contanten: Toevoeging egalisatiereserve: Jaarverslag / Annual Report

18 Geconsolideerd kasstroomoverzicht In duizenden SRD B A T E N Kasstroom uit operationele activiteiten Winst vóór belasting Belasting over het resultaat Resultaat na belasting Afschrijvingen Gerealiseerde herwaardering beleggingen Vermeerdering verzekeringstechnische voorzieningen Mutatie kortlopende schulden Mutatie vorderingen Kasstroom uit investerings- en beleggingsactiviteiten Investeringen en verstrekkingen in: Bedrijfsmiddelen Beleggingen Desinvesteringen, aflossingen en verkopen Belegde middelen Kasstroom uit financieringsactiviteiten Langlopende schulden Bankkrediet Mutatie overige bezittingen Dividend Mutatie liquide middelen Bovenstaand kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de zogenoemde indirecte methode. Alleen die mutaties zijn verwerkt, die een wijziging in de liquide middelen tot gevolg hebben gehad. Herwaarderingen zijn derhalve buiten beschouwing gelaten. Het effect van valutaverschillen op de saldi van liquide middelen genoteerd in vreemde valuta is als koersverschil in het resultaat verwerkt. Jaarverslag / Annual Report 18

19 Toelichting algemeen Grondslagen voor consolidatie In de geconsolideerde jaarrekening zijn opgenomen FATUM Schadeverzekering N.V. en haar nagenoeg 100% dochterondernemingen FATUM Levensverzekering N.V. en Fatum Investments N.V. Belangen van derden in het vermogen en resultaat van de deelneming worden afzonderlijk in de geconsolideerde jaarrekening vermeld. De vennootschappelijke jaarrekening van de moeder-maatschappij is afzonderlijk in dit verslag opgenomen. De jaarrekeningen van FATUM Levensverzekering N.V. en FATUM Investments N.V. zijn separaat uitgebracht. Het vastgoed Hermitage Mall, dat deel uitmaakt van het FATUM Suriname Fund, is ondergebracht in de N.V. SUVAM, een 100 % deelneming van FATUM Investments N.V. Het Fatum Suriname Fund wordt, zijnde een beleggingsproduct van FATUM Investments N.V., niet als afzonderlijke entiteit in de consolidatie betrokken. De door FATUM Investments N.V. uitgegeven participaties in het Fatum Suriname Fund worden als schuld in de geconsolideerde jaarrekening verwerkt. Anderzijds worden de voor wat betreft de vergoeding van interest en waardemutaties aan de deelgerechtigden van het fonds toekomende beleggingen (het fonds), die allen eigendom zijn van de FATUM Groep, als bezittingen in de geconsolideerde balans opgenomen. Vreemde valuta waarderingsgrondslagen Activa en passiva in vreemde valuta worden omgerekend tegen de onderstaande vermelde koersen per balansdatum. Baten en lasten uit hoofde van transacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koersen op transactiedatum. De verschillen verbandhoudende met wijzigingen van wisselkoersen worden afzonderlijk in de winst- en verliesrekening verwerkt onder het hoofd Andere baten en lasten. De voor omrekening in lokale valuta gebruikte koersen per balansdatum zijn als volgt: US Dollar (USD) Euro (EUR) SRD 2,80 3,90 SRD 2,80 4,00 Waarderingsgrondslagen Algemene waarderingsgrondslagen Activa en passiva worden gewaardeerd tegen nominale waarde, tenzij hierna een andere waarderingsgrondslag wordt vermeld. Waar nodig is een voorziening voor oninbaarheid in mindering gebracht. Specifieke waarderingsgrondslagen Onroerende goederen De onroerende goederen, m.u.v.aanschaffingen in het lopend boekjaar, zijn opgenomen tegen de actuele waarde verminderd met lineaire afschrijvingen op basis van de geschatte economische levensduur. De actuele waarde van de onroerende goederen, m.u.v. de Hermitage Mall, is gebaseerd op in 2005 extern verrichte taxaties vermeerderd met een in geherwaardeerde blote bouwkavel in het district Nickerie. De in gebruik zijnde fasen I en II van de Hermitage Mall zijn geherwaardeerd op basis van externe taxaties verricht op 17 december, terwijl de uitbreidingsfasen tegen de stichtingskosten zijn opgenomen. De aanschaffingen in het lopend jaar alsmede investeringen in bestaande onroerende goederen worden tot aan de eerstvolgende taxatie tegen de verkrijgingswaarde opgenomen. Het vermogenssurplus voortvloeiende uit de vorenvermelde herwaarderingen wordt toegevoegd aan de onder het eigen vermogen opgenomen Herwaarderingsreserve, terwijl het herwaarderingsurplus van de Hermitage Mall, gegeven het beleggingskarakter, onder de beleggingsopbrengsten onder het hoofd huuropbrengsten is verantwoord. Over de herwaardering van het hoofdkantoor en filialen wordt geen voorziening voor latente inkomstenbelasting gevormd daar het niet verwachtbaar is dat deze gedesinvesteerd zullen worden. Bedrijfsgebouwen worden in 20 jaar lineair afgeschreven. 19 Jaarverslag / Annual Report

20 Overige financiële beleggingen De overige financiële beleggingen, m.u.v. effecten, worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Effecten zijn tegen de beurskoers ultimo van het boekjaar gewaardeerd. Koerswaarde mutaties zijn in het resultaat verwerkt onder Beleggingsopbrengsten. Overlopende rente van depositobeleggingen, dividend van aandelen en hypotheekrente zijn opgenomen onder Overlopende activa. Vorderingen De hieronder opgenomen vorderingen uit directe verzekeringen hebben betrekking op tussenpersonen uit hoofde van afgesloten verzekeringen en op de nog te ontvangen bedragen van hypotheekdebiteuren uit de verstreken aflossingstermijnen die zijn opgenomen tegen de nominale waarde verminderd met een voorziening voor oninbaarheid. Onder de vorderingen zijn eveneens opgenomen de overlopende huurvorderingen van de Hermitage Mall en overlopende inleggelden van participanten, die gewaardeerd zijn tegen de nominale waarde, onder aftrek van een voorziening voor dubieusheid. Bedrijfsmiddelen De bedrijfsmiddelen worden opgenomen tegen aanschafwaarde verminderd met lineaire afschrijvingen gebaseerd op de economische levensduur van de objecten. Het afschrijvingspercentage bedraagt voor voertuigen, automatiseringsapparatuur en overige bedrijfsmiddelen respectievelijk 20%, 33 1 / 3 % en 10% per jaar. Liquide middelen De liquide middelen betreffen kas- en direct opvraagbare banktegoeden en zijn gewaar-deerd tegen de nominale waarde. De onder de liquide middelen begrepen vreemde valuta tegoeden zijn gewaardeerd tegen de per balansdatum geldende koersen zoals vermeld onder de vreemde valuta waarderingsgrondslagen. De verschillen verbandhoudende met wijzigingen van wisselkoersen worden, zoals eerder vermeld onder de vreemde valuta waarderingsgrondslagen, afzonderlijk in de winst- en verliesrekening verwerkt onder het hoofd Andere baten en lasten. Algemene reserve De algemene reserve ontstaat uit toevoegingen uit de winst, terwijl er met goedvinden van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders ook onttrekkingen daaruit kunnen plaatsvinden ten bate van de winst. De fiscale egalisatiereserve maakt deel uit van de algemene reserve. De fiscale egalisatiereserve dient tot egalisatie van de aan het verzekeringsbedrijf verbonden risico s. De omvang van deze reserve beloopt bij het schadebedrijf niet meer dan twee maal het bedrag van de jaarlijks netto verdiende premies, terwijl bij het levenbedrijf de egalisatiereserve 10% van de netto premiereserve dient te bedragen. Voorzieningen Premiereserve De premiereserve van het schadebedrijf betreft een voorziening voor het nog niet verdiende gedeelte van de geboekte premies van reeds aangevangen en nog niet verstreken risicotermijnen, verminderd met de provisies. De voorziening wordt vastgesteld op basis van het zogeheten vierentwintigste - systeem. Voorziening voor verzekeringsverplichtingen De voorziening voor verzekeringsverplichtingen van het levenbedrijf wordt actuarieel becijferd volgens de nettomethode, zijnde de verzekeringstechnische waarde van de toekomstige uitkeringen verminderd met de contante waarde van de toekomstige premies. De vaststelling van de voorziening heeft plaatsgehad met inachtneming van een reken-rente van 4% en sterftetafels voor mannen en vrouwen gedurende De aldus berekende voorziening voor verzekeringsverplichtingen is vermeerderd met een voorziening voor administratiekosten, gebaseerd op 0,25% van de contante waarde van het verzekerd kapitaal voor premievrije- en koopsommen verzekeringen en 5% van de voorziening voor verzekeringsverplichtingen tegen premiebetaling. Voorts wordt een voorziening gevormd voor het verhoogd actuarieel risico in verband met beperkte ouderdom van de levenportefeuille. Jaarverslag / Annual Report 20