Jongeren Linda Muller Kathleen Geertjes Erik Hoogbruin en Tirza Köning. Centraal Bureau voor de Statistiek

Transcriptie

1 12 1 Jongeren 2010 Linda Muller Kathleen Geertjes Erik Hoogbruin en Tirza Köning Centraal Bureau voor de Statistiek

2 Verklaring van tekens. gegevens ontbreken * voorlopig cijfer ** nader voorlopig cijfer x geheim nihil (indien voorkomend tussen twee getallen) tot en met 0 (0,0) het getal is kleiner dan de helft van de gekozen eenheid niets (blank) een cijfer kan op logische gronden niet voorkomen tot en met /2012 het gemiddelde over de jaren 2011 tot en met / 12 oogstjaar, boekjaar, schooljaar enz., beginnend in 2011 en eindigend in / / 12 oogstjaar, boekjaar enz., 2009/ 10 tot en met 2011/ 12 In geval van afronding kan het voorkomen dat het weergegeven totaal niet overeenstemt met de som van de getallen. Colofon Uitgever Centraal Bureau voor de Statistiek Henri Faasdreef JP Den Haag Prepress Centraal Bureau voor de Statistiek Grafimedia Omslag Teldesign, Rotterdam Inlichtingen Tel. (088) Fax (070) Via contactformulier: Bestellingen verkoop@cbs.nl Fax (045) Internet ISSN: Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen, Verveelvoudiging is toegestaan, mits het CBS als bron wordt vermeld X-42

3 Inhoud Samenvatting 5 1. Inleiding 7 2. Jongeren in Nederland 8 3. Jongeren met een uitkering Jongeren met een AO-uitkering Jongeren met een bijstandsuitkering Jongeren met een WW-uitkering Niet-melders Ontwikkelingen tussen 2009 en Beschrijving van het onderzoek Begrippen en Afkortingen Begrippen Afkortingen 30 Tabellenset 31 3

4 4

5 Samenvatting Het huidige kabinet streeft naar deelname naar vermogen van zoveel mogelijk mensen in de samenleving. Ook jongeren moeten meedoen. Met dit onderzoek presenteren we cijfers rondom de participatie van jongeren in Bijna alle jongeren (98 procent) van 15 tot 18 jaar volgen onderwijs, van de 18 tot 27 jarigen is dit nog 57 procent. Van deze 18 tot 27 jarigen is 87 procent beschikbaar voor de arbeidsmarkt en van hen heeft 63 procent een startkwalificatie. Van de jongeren die niet deelnemen aan de arbeidsmarkt maar die niet als werkloos geregistreerd zijn, wil een derde deel aan het werk. Een belangrijke doelgroep van het ministerie van SZW, de opdrachtgever van dit onderzoek, zijn de jongeren die verder van de arbeidsmarkt af staan. Dit zijn onder andere de jongeren met een uitkering. Vijf procent van de jongeren van 15 tot 27 jaar ontvangt een uitkering. De AO-uitkering komt het meeste voor (55 procent van de jongeren met een uitkering ontvangt een AO-uitkering), gevolgd door de bijstandsuitkering (31 procent) en de WW-uitkering (14 procent). Bijna alle jongeren met een AO-uitkering ontvangen een Wajong uitkering. Relatief weinig jongeren met een AO-uitkering werken maar vaak willen ze wel werken. Van alle jongeren met een AO-uitkering werkt één op de vier. Ook volgen ze minder vaak onderwijs en zijn ze minder vaak in het bezit van een startkwalificatie. Jongeren met een bijstandsuitkering hebben meestal geen startkwalificatie: dit geldt voor zeven op de tien jongeren. Een meerderheid van de jongeren met een WW-uitkering heeft wel een startkwalificatie. Dit is vergelijkbaar met de hele groep niet-onderwijsvolgende jongeren van 18 tot 27 jaar. Van de jonge niet-melders 1 wil 58 procent aan het werk. Dit biedt mogelijkheden om de arbeidsparticipatie te verhogen. Overigens wordt dit bemoeilijkt doordat deze niet-melders relatief vaak geen startkwalificatie hebben en dus minder kansen op de arbeidsmarkt hebben. In 2010 zijn er meer jongeren die onderwijs volgen en meer jongeren met een startkwalificatie. dan in Echter, minder jongeren zijn werkzaam en meer jongeren hebben een uitkering. Deze ontwikkelingen hangen samen met de economische crisis die al in 2009 begon en doorliep in Omdat het moeilijker is voor jongeren om een baan te vinden, blijven ze langer op school en worden er meer startkwalificaties behaald 3. 1 Dit zijn jongeren die niet naar school gaan, die niet werken en die niet geregistreerd zijn als uitkeringsgerechtigde of als niet-uitkeringsgerechtigde (NUG er). 2 Bron: Rapport Jongeren 2009, 3 Bron: 5

6 6

7 1. Inleiding Dit rapport is geschreven in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en beschrijft de situatie van jongeren op weg naar de arbeidsmarkt. Zoals in het reageerakkoord van de regering Rutte is te lezen, streeft het kabinet ernaar dat iedereen in Nederland zoveel mogelijk naar vermogen participeert in de samenleving. In dit rapport staat de arbeidsparticipatie van jongeren van 15 tot 27 jaar in 2010 centraal. We gaan in op factoren die van invloed zijn op arbeidsmarktkansen van jongeren zoals onderwijsdeelname, het hebben van een startkwalificatie en het wel of niet willen van werk. In hoofdstuk 2 beginnen we met een algemene beschrijving van de jongeren. Wat zijn hun achtergrondkenmerken en hoeveel jongeren nemen deel aan onderwijs? Daarna richten we ons op de jongeren die geen onderwijs volgen. In hoofdstuk 3 en in hoofdstuk 4 besteden we aandacht aan twee groepen jongeren die wat verder van de arbeidsmarkt staan. In hoofdstuk 3 beschrijven we de jongeren met een uitkering. Deze groep is belangrijk omdat het kabinet wil dat meer mensen met een uitkering aan de slag gaan. Vervolgens beschrijven we de jonge niet-melders. Dit zijn jongeren die geen onderwijs volgen, niet werken en niet geregistreerd staan als uitkeringsgerechtigde of als niet-uitkeringsgerechtigde (NUG er). Met het oog op het verhogen van de arbeidsparticipatie zijn ook deze jongeren van belang. Vervolgens beschrijven we in hoofdstuk 5 ontwikkelingen ten opzichte van In de tabellenset achter in het rapport is gedetailleerde informatie beschikbaar over de arbeidsmarktpositie van jongeren. De tabellen gaan over jongeren in de leeftijd van 15 tot 27 jaar en van 18 tot 27 jaar. 4 Bron: Rapport Jongeren 2009, 7

8 2. Jongeren in Nederland Inleiding Jongeren vormen de toekomst. Dit hoofdstuk gaat over de Nederlandse bevolkingsgroep van 15 tot 27 jaar. We beschrijven een aantal algemene kenmerken zoals geslacht en herkomst. Tevens kijken we naar het aandeel jongeren die verdacht zijn van een misdrijf. Vervolgens kijken we of deze jongeren onderwijs volgen waarbij we vervolgens inzoomen op de groep jongeren die geen onderwijs (meer) volgt. We kijken onder andere naar de arbeidsmarktpositie van deze jongeren en of ze in het bezit zijn van een startkwalificatie. 2,4 miljoen jongeren In 2010 wonen er 2,4 miljoen jongeren van 15 tot 27 jaar in Nederland. Dit is ruim 20 procent van de totale potentiële beroepsbevolking, de bevolking van 15 tot 65 jaar. Hiervan zijn er iets meer jongeren allochtoon dan in de potentiële beroepsbevolking (25 procent tegenover 22 procent). Van deze allochtone jongeren komt tweederde uit een niet-westers land, waarbij Turkije, Marokko en Suriname de meest voorkomende landen zijn (zie staat 1). 1. Jongeren (15 tot 27 jaar) naar herkomstgroepering en geslacht, 2010 Totaal Autochtonen Westerse allochtonen Turken Marokkanen Surinamers Antillianen en Arubanen Overige nietwesterse allochtonen x Totaal Man Vrouw Twee op de drie jongeren volgen onderwijs Sinds de invoering van de kwalificatieplicht in 2007 zijn alle jongeren tot 18 jaar verplicht onderwijs te volgen tot ze een startkwalificatie hebben behaald. Zoals verwacht volgen vrijwel alle 15 tot 18 jarigen in 2010 onderwijs (98 procent). Onder de 18 tot 27-jarigen is het aandeel jongeren dat onderwijs volgt iets meer dan de helft (57 procent). Ruim de helft van de jongeren in de leeftijd van 15 tot 27 jaar heeft een startkwalificatie. Een startkwalificatie wil zeggen minimaal een havo-, vwo- of mbo niveau 2 diploma. Door de kwalificatieplicht wil de overheid voortijdig schooluitval bij jongeren voorkomen en jongeren een betere kans geven op een baan 5. Het is logisch dat van de jongeren in de groep 15 tot 18 -jarigen nog maar 5 procent een startkwalificatie heeft, 98 procent volgt immers nog onderwijs en heeft nog niet de leeftijd 5 Bron: startwkalificatie (onderwijs). 8

9 bereikt waarop je een havo-, vwo- of mbo niveau 2 examen doet. De 18 tot 27-jarigen zijn wel oud genoeg. In deze leeftijdscategorie hebben 7 van de 10 jongeren een startkwalificatie. Jonge vrouwen (15 tot 27 jaar) hebben iets vaker een startkwalificatie dan mannen (figuur 2). Jonge autochtonen en westerse allochtonen hebben vaker een startkwalificatie dan nietwesterse allochtonen. Het aandeel jongeren met een startkwalificatie is het kleinst onder Turken en Marokkanen (respectievelijk 39 en 42 procent). Ook onder de jongeren die verdacht zijn van een misdrijf ligt het aandeel personen met een startkwalificatie met 35 procent aanzienlijk lager dan gemiddeld (54 procent). 2. Startkwalificatie onder jongeren (15 tot 27 jaar), uitgesplitst naar geslacht, herkomst, criminaliteit (2009), % Man Vrouw Autochtoon Westers allochtoon Niet-westers allochtoon Wel verdacht Niet verdacht Geslacht Herkomst Criminaliteit Met startkwalificatie Zonder startkwalificatie, basisonderwijs Zonder startkwalificatie, hoger dan basisonderwijs Zoals hierboven genoemd volgen jongeren van 15 tot 18 jaar bijna allemaal onderwijs (op 2 procent na). Deze leeftijdsgroep laten we buiten beschouwing in het vervolg van dit hoofdstuk. Ook de onderwijsvolgende jongeren van 18 tot 27 jaar laten we verder buiten beschouwing in dit hoofdstuk. Vanaf nu beschrijven we in dit hoofdstuk de jongeren van 18 tot 27 jaar die geen onderwijs volgen. Uitgangspositie van niet-onderwijsvolgende jongeren van 18 tot 27 jaar relatief goed Figuur 3 geeft een overzicht van de 1,8 miljoen jongeren van 18 tot 27 jaar. 43 procent van deze jongeren volgt geen onderwijs meer (zie figuur 3). Hiervan is 68 procent in het bezit van een startkwalificatie en heeft daarmee een relatief goede uitgangspositie op de arbeidsmarkt. Het aandeel niet-onderwijsvolgenden met een startkwalificatie is hoger onder autochtonen (73 procent) dan onder westerse allochtonen (63 procent) en niet-westerse allochtonen (53 procent). Ook blijkt dat vrouwen vaker in het bezit zijn van een startkwalificatie dan mannen (respectievelijk 74 procent en 63 procent). 9

10 3. Jongeren (18 tot 27 jaar) naar onderwijspositie, arbeidsmarktpositie, wel/niet-melder en startkwalificatie (sk), 2010 (x 1000) Jongeren op school niet op school op arbeidsmarkt 671 non-participatie 1) 102 werkzaam werkloos wil wel werk wv: zonder sk wv: zonder sk wv: zonder sk 138 (23%) 25 (41%) 20 (56%) wv: niet-melder 3) : wil geen werk 66 wv: zonder sk 36(55%) wil geen werk vanwege: wv: zonder sk - opleiding: 11 4 (36%) - zorgtaken: 15 8 (53%) - ziekte/ao: (68%) - onbekende reden: 15 7 (47%) totaal: (55%) totaal niet-werkzaam 2) 162 wv: zonder sk 81 (50%) werkloos wil wel werk wil geen werk totaal niet-melders 3) : wv: zonder sk wv: zonder sk wv: zonder sk wv: zonder sk 12 (35%) 9 (46%) 14 (40%) wil geen werk vanwege: wv: zonder sk 35 (39%) - opleiding: 9 3 (30%) - zorgtaken: 11 5 (47%) - ziekte/ao: 4 2 (51%) - onbekende reden: 11 4 (36%) totaal: (40%) 1) Dit zijn jongeren die niet deelnemen aan de arbeidsmarkt en niet op school zitten. 2) Dit zijn de werklozen en de jongeren die niet participeren (non-participatie). 3) Een niet-melder is een jongere die geen onderwijs volgt, niet werkt en ook niet geregistreerd staat als uitkeringsgerechtigde of als NUG'er. Bijna negen van de tien niet-onderwijsvolgende jongeren zijn beschikbaar voor de arbeidsmarkt Er zijn relatief meer jongeren op de arbeidsmarkt (dit zijn zowel de werkzame als de werkloze jongeren) in vergelijking met de totale potentiële beroepsbevolking: 87 procent van de jongeren die geen onderwijs volgt is beschikbaar voor de arbeidsmarkt, tegenover 77 procent van de 15 tot 65 jarigen die geen onderwijs volgen. Zowel het aandeel werkenden als het aandeel werklozen is onder deze jongeren hoger dan onder de 15 tot 65 jarigen (79 procent tegenover 73 procent en 8 procent tegenover 4 procent). Er zijn kleine verschillen in de arbeidsmarktpositie van (niet onderwijsvolgende) jonge mannen en vrouwen. Jonge mannen zijn iets vaker werkzaam dan jonge vrouwen (respectievelijk 81 procent en 78 procent) en iets vaker werkloos (9 procent tegenover 7 procent). Onder niet onderwijsvolgende jongeren valt op dat jongeren met een startkwalificatie vaker werkzaam zijn (86 procent) en minder vaak werkloos (6 procent, zie figuur 4) dan jongeren zonder startkwalificatie. Bij de jongeren zonder startkwalificatie is 63 procent werkzaam en 11 procent werkloos. Er is eveneens een duidelijk verschil waar te nemen tussen jongeren uit verschillende herkomstgroeperingen. Autochtonen zijn vaker werkzaam dan allochtonen: 84 procent tegenover 73 procent van de westerse allochtonen en 60 procent van de nietwesterse allochtonen. De werkloosheid is ook lager onder autochtonen dan onder allochtonen (7 procent tegenover 11 procent), bovendien willen allochtonen ook vaker dan autochtonen geen werk (38 procent tegenover 62 procent). Voor een deel wordt dit verklaard doordat autochtonen vaker een startkwalificatie hebben dan allochtonen en dus een relatief betere kans hebben op de arbeidsmarkt. Maar ook wanneer rekening gehouden wordt met het hebben van een startkwalificatie is de arbeidsmarktpositie van autochtonen gunstiger. Autochtonen met een startkwalificatie zijn vaker werkzaam dan allochtonen met startkwalificatie (figuur 4). Hetzelfde geldt voor autochtonen en allochtonen zonder startkwalificatie. 10

11 4. Arbeidsmarktpositie van niet-onderwijsvolgende jongeren (18 tot 27 jaar), naar herkomst en startkwalificatie, % Wel startkwalificatie Geen startkwalificatie Wel startkwalificatie Geen startkwalificatie Wel startkwalificatie Geen startkwalificatie Autochtoon Westers allochtoon Niet westers allochtoon Werkzaam Niet werkzaam, wil werk Niet werkzaam, wil geen werk Eén op de drie niet-participerende jongeren wil aan het werk Een deel van de niet-schoolgaande jongeren is ook niet actief op de arbeidsmarkt. In 2010 bestaat deze groep die niet tot de (werkzame of werkloze) beroepsbevolking behoort uit 102 duizend jongeren. Van deze niet-participerende jongeren wil 35 procent wel aan het werk. Hier is een duidelijk verschil zichtbaar tussen mannen en vrouwen. 44 procent van de nietparticiperende mannen wil aan het werk, terwijl dit onder vrouwen 30 procent is. Tussen autochtonen en allochtonen, en tussen jongeren met en zonder startkwalificatie is er weinig verschil in het willen werken. De meest genoemde reden om niet te willen werken is ziekte of arbeidsongeschiktheid. Vrouwen noemen daarnaast zorgtaken als reden. Bijna de helft van de autochtonen noemt ziekte of arbeidsongeschiktheid als reden om niet te willen werken. Onder allochtonen zijn de redenen meer divers. Conclusie Bijna alle jongeren van 15 tot 18 jaar volgen onderwijs (98 procent); van de 18 tot 27-jarige jongeren volgt 57 procent onderwijs. Van de jongeren die geen onderwijs volgen hebben twee op de drie jongeren een startkwalificatie. Vrouwen en autochtone jongeren hebben iets vaker een startkwalificatie. Van de jongeren die geen onderwijs volgen is 87 procent beschikbaar voor de arbeidsmarkt en 79 procent is ook daadwerkelijk werkzaam. Van de niet-participerende jongeren die niet op school zitten en zich ook niet aanbieden op de arbeidsmarkt, wil een derde deel wel aan het werk. 11

12 3. Jongeren met een uitkering Inleiding Het kabinet vindt dat teveel mensen die wel kunnen werken, nu langs de kant staan. In 2010 ontvangen ruim honderdduizend jongeren in de leeftijd van 15 tot 27 jaar een uitkering. Dit is vijf procent van de jongeren in deze leeftijdsgroep. Vrijwel alle jongeren met een uitkering zijn 18 jaar of ouder. De arbeidsongeschiktheid- (AO)-uitkering komt het meeste voor (62 duizend), gevolgd door de bijstandsuitkering (36 duizend) en de uitkering vanuit de werkloosheidswet (WW, 16 duizend) (zie figuur 5). We gaan hieronder verder in op deze groepen. 5. Jongeren (15 tot 27 jaar) met een uitkering, x AO, totaal AO, Wajong Bijstand WW 3.1 Jongeren met een AO-uitkering Meer dan de helft van de jongeren met een uitkering heeft een AO-uitkering In 2010 zijn er 62 duizend jongeren met een AO-uitkering. In 95 procent van de gevallen betreft dit een Wajong uitkering. Bijna de helft van de jongeren met een AO-uitkering is 21 jaar of jonger, terwijl jongeren met een bijstands- of WW-uitkering meestal ouder zijn dan 21 jaar. Vrijwel evenveel mannen als vrouwen hebben een AO-uitkering. Ook zijn er ongeveer evenveel allochtone als autochtone jongeren met een AO-uitkering. Minder vaak onderwijs en minder vaak een startkwalificatie Jongeren met een AO-uitkering volgen minder vaak onderwijs en hebben minder vaak een startkwalificatie dan jongeren zonder uitkering. 68 procent van de jongeren tussen 15 en 27 jaar met een AO-uitkering volgt geen opleiding, tegenover 33 procent van alle jongeren. Verder blijkt dat een kwart van de jongeren met een AO-uitkering in bezit is van een startkwalificatie. In de totale populatie jongeren is dat met 54 procent een stuk hoger. 12

13 Bijna één op de vier niet-werkende jongeren met een AO-uitkering wil werk Van alle jongeren met een AO-uitkering is één op de vier werkzaam. Van de niet-werkende jongeren met een AO-uitkering wil bijna één op de vier wel werken. Twee van de drie jongeren met een AO-uitkering is arbeidsgehandicapt Het CBS beschouwt personen als arbeidsgehandicapt als zij zelf aangeven door een langdurige aandoening, ziekte of handicap te worden belemmerd in het verkrijgen of uitvoeren van werk. Tweederde van de jongeren die een AO-uitkering ontvangt is arbeidsgehandicapt. Het gaat om bijna 42 duizend jongeren. In totaal zijn er 166 duizend arbeidsgehandicapte jongeren. Dit betekent dat één op de vier arbeidsgehandicapte jongeren een AO-uitkering ontvangt. Arbeidsgehandicapte jongeren volgen even vaak onderwijs als niet-arbeidsgehandicapte jongeren. Wel hebben de arbeidsgehandicapte jongeren die geen onderwijs volgen, minder vaak een startkwalificatie (42 procent, tegenover 68 procent van alle niet-onderwijsvolgende jongeren van 15 tot 27 jaar). Ook zijn niet-onderwijsvolgende arbeidsgehandicapten minder vaak werkzaam (47 procent tegenover 78 procent), maar als ze niet werkzaam zijn willen ze bijna even vaak werk (56 procent tegenover 58 procent). Wijzigingen in het beleid De afgelopen jaren zijn er verschillende wijzigingen geweest in het beleid rond arbeidsongeschikten. Aanleiding hiervoor is onder andere de sterke stijging van het aantal AOuitkeringen de afgelopen jaren en het gegeven dat uit onderzoek 6 is gebleken dat veel jongeren met een AO-uitkering (deels) wel kunnen werken. Daarom is per 1 januari 2010 de nieuwe Wet Werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wet Wajong) ingevoerd. Voordien werden jongeren met een beperking al op jonge leeftijd (rond 18 jaar) volledig arbeidsongeschikt verklaard. In de Wet Wajong ligt het accent op het vinden en behouden van een baan. Verder wil het kabinet per 1 januari 2013 de nieuwe Wet werken naar vermogen (WWNV) invoeren. Met de WWNV zorgt het kabinet voor één regime voor iedereen met arbeidsvermogen die voorheen een beroep zou doen op de Wet Wajong, de Wet Sociale Werkvoorziening (WSW) of de Wet Werk en Bijstand (WWB)/ Wet Investeren in Jongeren (WIJ). Doel van deze wet is dat iedereen werkt naar zijn of haar eigen mogelijkheden, bij voorkeur bij een reguliere werkgever. Ondersteuning en/of begeleiding is beschikbaar voor wie dat nodig heeft. Als iemand alleen in een beschutte omgeving kan werken, dan blijft instroom in de WSW mogelijk. Voor jonggehandicapten die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn - en dus niet kunnen werken - blijft de Wet Wajong bestaan 7. 6 TNO, Participatiemogelijkheden van Wajongers, 15 april Bron: wet werken naar vermogen. 13

14 3.2 Jongeren met een bijstandsuitkering Een derde deel van de jongeren met een uitkering ontvangt bijstand In 2010 zijn er 36 duizend jongeren van 15 tot 27 jaar met een bijstandsuitkering. Zij zijn gemiddeld 23 jaar. Het aandeel niet-westerse allochtone jongeren binnen deze groep is 39 procent, 12 procent is westerse allochtoon en 49 procent autochtoon. In de totale populatie jongeren van 15 tot 27 jaar is 13 procent niet-westers allochtoon, 7 procent westers allochtoon en 80 procent autochtoon. Zeven van de tien bijstandsjongeren heeft geen startkwalificatie Jongeren met een bijstandsuitkering hebben relatief vaak geen startkwalificatie, namelijk zeven op de tien jongeren tegenover vijf op de tien in de totale populatie. Aangezien jongeren zonder startkwalificatie minder kans van slagen op de arbeidsmarkt hebben, bemoeilijkt dit het verhogen van de arbeidsparticipatie onder jongeren met een bijstanduitkering. Bijna de helft van de niet-werkende jongeren met een bijstandsuitkering wil werk Van de jongeren met een bijstandsuitkering is 17 procent werkzaam. Aangezien de bijstand een vangnet is voor personen die geen of te weinig inkomen hebben, is een laag aandeel werkenden ook te verwachten. Van de jongeren die niet werken, wil bijna de helft werk. Een mogelijke verklaring voor de andere helft van deze jongeren (die aangeeft geen werk te willen) is dat ze al meedoen aan een re-integratietraject. 3.3 Jongeren met een WW-uitkering Eén op de zeven jongeren met een uitkering ontvangt een werkloosheidsuitkering In 2010 zijn er 16 duizend jongeren van 15 tot 27 jaar met een WW-uitkering. Zij zijn gemiddeld 24 jaar. Er zijn meer mannen dan vrouwen met een WW-uitkering. Verder is 71 procent van de jongeren met een WW-uitkering autochtoon, 11 procent westers allochtoon en 18 procent nietwesterse allochtoon. Jongeren hebben minder vaak een langer arbeidsverleden opgebouwd dan oudere werknemers, hierdoor zien we dat van de jongeren met een uitkering de groep met een WWuitkering het kleinst is. Meer dan de helft heeft een startkwalificatie Een meerderheid van de jongeren met een WW-uitkering heeft een startkwalificatie. Dit is vergelijkbaar met de hele groep niet-onderwijsvolgende jongeren van 18 tot 27 jaar. Daarmee is het aandeel met een startkwalificatie onder jonge WW-ers een stuk hoger dan onder jongeren met een AO- of bijstandsuitkering (figuur 6). 14

15 6. Startkwalificatie onder jongeren met een uitkering (15 tot 27 jaar), naar uitkeringstype, % AO Bijstand WW Wel startkwalificatie Geen startkwalificatie Negen op de tien niet-werkende jongeren met een WW-uitkering wil aan het werk Van alle jongeren met een WW-uitkering werkt één op de drie 8. Van de niet-werkende jongeren met een WW-uitkering wil 90 procent aan het werk (figuur 7). Daarbij geeft 80 procent van deze laatstgenoemde groep aan ook beschikbaar te zijn en actief op zoek te zijn naar werk, en behoort daarmee tot de werkloze beroepsbevolking (dat is het formele werkloosheidscijfer). 7. Arbeidsmarktpositie van jongeren met een uitkering (15 tot 27 jaar), naar uitkeringstype, % AO Bijstand WW Werkzaam Niet werkzaam, wil werk Niet werkzaam, wil geen werk 8 Het is mogelijk dat iemand na verlies van werkuren (o.a. in de vorm van een tweede baan) een WWuitkering ontvangt en daarnaast (in deeltijd) werkt. Verder is in verband met de kredietcrisis per 1 april 2009 de deeltijd-ww ingevoerd. Deze regeling maakte het (tot 1 juli 2011) mogelijk voor bedrijven om personeel zonder (gedeeltelijk) ontslag, tijdelijk voor minder uren in te zetten. Voor de niet gewerkte uren kreeg de werknemer een WW-uitkering. Voorwaarde was dat het bedrijf gezond genoeg was om door de economische crisis heen te komen. 15

16 Wijzigingen in het beleid Bij de vernieuwing van de WW in 2006 is de looptijd ervan flink ingekort. De functie van de WW een tijdelijke brug tussen twee banen wordt zo duidelijker. Daarnaast zijn ook de voorwaarden die gesteld worden aan het arbeidsverleden aangescherpt, onder andere door het recht op een uitkering te reserveren voor mensen die al lang werken. Omdat jongeren vanwege hun leeftijd een korter arbeidsverleden hebben opgebouwd dan oudere werknemers, heeft deze wetswijziging relatief meer impact gehad op jongeren 9. Conclusie Vijf procent van de jongeren in de leeftijdsgroep 15 tot 27 jaar ontvangt een uitkering. De arbeidsongeschiktheid- (AO)-uitkering komt het meeste voor (55 procent van de jongeren met een uitkering), gevolgd door de bijstandsuitkering (31 procent), en de WW-uitkering (14 procent). Bijna alle jongeren met een AO-uitkering ontvangen een Wajong uitkering. Bijna de helft van hen is jonger dan 22 jaar. Relatief weinig jongeren met een AO-uitkering werken (24 procent) maar 23 procent van de jongeren met een AO-uitkering geeft aan te willen werken. Van de jongeren zonder uitkering wil 9 procent werken. Jongeren met een AO-uitkering volgen minder vaak onderwijs en zijn ze minder vaak in het bezit zijn van een startkwalificatie. Ook jongeren met een bijstandsuitkering hebben relatief vaak geen startkwalificatie, namelijk zeven op de tien jongeren. Van de jongeren met een bijstandsuitkering is 17 procent werkzaam, terwijl 53 procent van de jongeren met een bijstandsuitkering werk wil. Een meerderheid van de jongeren met een WW-uitkering heeft een startkwalificatie. Dit is vergelijkbaar met de hele groep niet-onderwijsvolgende jongeren van 18 tot 27 jaar. 9 Bron: 16

17 4. Niet-melders Inleiding Jongeren die niet naar school gaan, niet werken en niet geregistreerd zijn als uitkeringsgerechtigde of als NUG er, worden ook wel niet-melders genoemd. Zij maken deel uit van het onbenutte arbeidspotentieel. Aangezien de niet-melders nergens geregistreerd staan, zijn ze lastig te bereiken en aan het werk te helpen. Om enig zicht te krijgen op de nietmelders, geven we in dit hoofdstuk een beknopte beschrijving van deze jongeren (15 tot 27 jaar). 4 procent van de jongeren niet-melder In 2010 zijn er 96 duizend niet-melders. Dit is 4 procent van alle jongeren in de leeftijdsgroep van 15 tot 27 jaar. De meeste niet-melders zijn 18 jaar of ouder (93 procent). Zoals te zien is in staat 8 zijn er iets meer vrouwen onder de niet-melders dan mannen. Ook zijn er relatief meer allochtonen (40 procent) dan in de totale populatie jongeren; dit zijn voornamelijk niet-westerse allochtonen (28 procent). In de totale populatie jongeren is 25 procent allochtoon, waarvan 16 procent niet-westers allochtoon. Opvallend is verder dat onder de groep niet-melders relatief veel jongeren zitten die in aanraking zijn gekomen met justitie. Zo is 6 procent verdacht van een misdrijf, tegenover 3 procent van alle jongeren van 15 tot 27 jaar. 8. Niet melders (15 tot 27 jaar) naar startkwalificatie, uitgesplitst naar geslacht, herkomstgroepering en verdachte zijn (2009), 2010 Totaal Wel startkwalificate Geen startkwalificate x Totaal Man Vrouw Autochoon Westerse allochtoon Niet-westerse allochtoon Verdacht van een misdrijf Ruim de helft van de niet-melders heeft een startkwalificatie, tegenover tweederde van alle niet-onderwijsvolgende jongeren. Het niet hebben van een startkwalificatie verkleint de kansen op de arbeidsmarkt waardoor het moeilijker is om niet-melders aan het werk te krijgen. Meer dan de helft van de niet-melders wil werk Hoewel de niet-melders zich niet hebben ingeschreven bij het UWV WERKbedrijf, geeft meer dan de helft van hen aan wel werk te willen (58 procent). Dit zijn vooral mannen. Van de mannen geeft 69 procent aan werk te willen tegenover 48 procent van de vrouwen (figuur 9). Autochtone en allochtone niet-melders willen vrijwel even vaak werk. 17

18 Van de niet-melders die werk willen, is bijna tweederde beschikbaar en actief op zoek naar werk. 9. Arbeidsmarktpositie van niet-melders (15 tot 27 jaar), naar geslacht, % Man Werkloos Wil werk, niet werkloos Wil geen werk Vrouw Conclusie De meeste jonge niet-melders willen aan het werk. Dit biedt mogelijkheden om de arbeidsparticipatie te verhogen. Wel wordt dit bemoeilijkt doordat ze relatief vaak geen startkwalificatie hebben en daarmee minder kansen op de arbeidsmarkt hebben. 18

19 5. Ontwikkelingen tussen 2009 en 2010 Inleiding In dit hoofdstuk vergelijken we de resultaten van het onderzoek Jongeren 2009 met de resultaten van het onderzoek Jongeren De volgorde die we in dit hoofdstuk aanhouden is dezelfde volgorde als die van de andere hoofdstukken in dit rapport. We beginnen eerst met een vergelijking op de achtergrondkenmerken van de jongeren en vervolgens zoomen we in op de jongeren met een uitkering en de niet-melders. Evenveel jongeren Tussen 2009 en 2010 blijft het aantal jongeren van 15 tot 27 jaar nagenoeg gelijk, rond de 2,4 miljoen. Ook als we kijken naar de verdeling naar geslacht en herkomst zien we dat dit niet wezenlijk veranderd is tussen 2009 en Het aandeel jongeren dat in 2010 een startkwalificatie heeft, is toegenomen met 3 procent (van 1245 duizend in 2009 naar 1285 duizend in 2010). Vooral de niet-westerse allochtonen hebben in 2010 vaker een startkwalificatie dan in 2009 (zie figuur 10). 10. Startkwalificatie onder jongeren (15 tot 27 jaar), uitgesplitst naar geslacht, herkomst, % Man Vrouw Autochtoon Westers allochtoon Niet-westers allochtoon Geslacht Herkomst Naast het feit dat het aantal personen met een startkwalificatie toeneemt, stijgt ook het aantal jongeren dat onderwijs volgt met 4 procent. Het aantal werkzame jongeren neemt in 2010 ook af met 5 procent ten opzichte van 2009 (zie figuur 11). Het aandeel niet-werkzame jongeren dat werk wil, is in 2010 nauwelijks veranderd. Deze ontwikkelingen kunnen het gevolg zijn van de economische crisis. Doordat de economische conjunctuur ongunstiger is dan in Bron: conjunctuurbeeld 2011, 19

20 blijven jongeren langer op school omdat het moeilijker is om een baan te vinden. Meer jongeren kunnen zo een startkwalificatie behalen. 11. Personen van 15 tot 27 jaar naar arbeidsmarktsituatie, Niet werkzaam Werkzaam x 1000 Aantal jongeren met een uitkering neemt toe We zien dat in 2010 het aantal jongeren met een uitkering met 12 procent toeneemt. Vooral het aantal jongeren met een bijstands- of arbeidsongeschiktheidsuitkering is toegenomen. Daar tegenover staat dat het aantal jongeren met een WW-uitkering licht gedaald is. 12. Personen van 15 tot 27 jaar naar uitkering, x Totaal bijstand WW AO, totaal AO, Wajong Als we alleen kijken naar de bijstands- of arbeidsongeschiktheidsuitkeringen, dan zien we in 2010 een stijging van 17 procent ten opzichte van In 2010 zijn deze jongeren wel vaker in het bezit van een startkwalificatie en volgen ze vaker onderwijs (zie staat 13 hieronder). Ook het aantal personen dat werk wil, beschikbaar is en actief op zoek is naar werk neemt toe. 20

21 13. Personen van 15 tot 27 jaar met een bijstands- of arbeidsongeschiktheidsuitkering, Verschil x Totaal w.o. met startkwalifiactie wel onderwijsvolgend wil werk is beschikbaar en zoekt actief De groep niet-melders blijft gelijk maar meer niet-melders hebben een startkwalificatie Het aantal niet-melders is nauwelijks veranderd tussen 2009 (88 duizend) en 2010 (89 duizend), evenals de onderlinge verdeling naar geslacht en herkomst. Echter, in 2010 hebben meer niet-melders een startkwalificatie (51 procent, tegen 45 procent in 2009) 11, hierbij gaat het vooral om vrouwen en autochtonen. Onder jonge verdachten en jonge niet-westerse allochtonen is het aandeel zonder startkwalificatie daarentegen juist toegenomen (zie onderstaande figuur). 14. Aantal niet-melders (15 tot 27 jaar) zonder startkwalificatie, uitgesplitst naar geslacht, herkomst-groepering en verdachte zijn, Totaal Man Vrouw Autochoon Westerse allochtoon Niet-westerse allochtoon Verdacht van een misdrijf x Meer dan de helft (58 procent) van de niet-melders geeft aan wel werk te willen. Dat is over beide jaren niet veranderd. Ook het aandeel dat beschikbaar is voor werk en actief zoekt, blijft stabiel. 11 Volgens figuur 3 heeft 39% van de niet-melders geen startkwalificatie. De 51 procent in 2010 (en 45 procent in 2009) zijn niet het complement van het percentage zonder startkwalificatie in figuur 3 vanwege de categorie startkwalificatie onbekend. 21

22 Conclusie In 2010 zien we meer jongeren met een startkwalificatie en meer jongeren die onderwijs volgen dan in Minder jongeren zijn werkzaam en meer jongeren hebben een uitkering. De omvang van de groep niet-melders is vrijwel gelijk gebleven. Al deze ontwikkelingen hangen samen met de economische crisis die al in 2009 begon maar doorliep in

23 6. Beschrijving van het onderzoek Populatie De onderzoekspopulatie bestaat uit personen van 15 tot 27 jaar die in 2010 in Nederland wonen, exclusief de bevolking in tehuizen en inrichtingen (de institutionele bevolking). Jongeren onder de 18 jaar zijn verplicht onderwijs te volgen tot ze een startkwalificatie hebben gehaald. De vraag of ze werken is voor hen wat minder relevant. Daarom worden de resultaten met betrekking tot de arbeidsmarktpositie alleen weergegeven voor 18 tot 27 jarigen. Onderzoeksmethode De Enquête Beroepsbevolking 2010 (EBB) dient als basis voor dit onderzoek. De EBB geeft per persoon informatie over de arbeidsmarktpositie, het willen van of het zoeken naar werk en inschrijving bij UWV WERKbedrijf als niet-werkende werkzoekende (NWW). Daarnaast bepalen we aan de hand van de EBB de achtergrondkenmerken leeftijd, geslacht, opleidingsniveau en of de persoon onderwijsvolgend is. Gegevens over de herkomst van personen worden ontleend aan de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA). Personen die ingeschreven zijn in de GBA krijgen een uniek nietidentificeerbaar nummer, het zogenaamde RIN-nummer. Dit nummer dient ter vervanging van het identificeerbare burgerservicenummer (BSN). Alle gegevensbestanden met persoonsgegevens aanwezig binnen het CBS krijgen dit RIN-nummer, waardoor ze onderling koppelbaar zijn. Van de EBB-populatie is 98,0 procent voorzien van een RIN-nummer. Voor deze respondenten kunnen de EBB-gegevens worden verrijkt met persoonsgegevens uit andere databronnen, waaronder gegevens over herkomst uit de GBA. Het Sociaal Statistisch Bestand (SSB) is gebruikt om de EBB te verrijken met informatie over het hebben van een uitkering op enquêtedatum (WW, bijstand, AO en Wajong) of het volgen van een re-integratietraject (via het UWV WERKbedrijf of een gemeente). Ook is het SSB gebruikt om de EBB te verrijken met informatie over het verdacht zijn van het plegen van een misdrijf in Hierbij gaat het om cijfers afkomstig uit het Herkenningsdienstsysteem (HKS) van het Korps Landelijke Politiediensten (KLPD). Bronnen Enquête Beroepsbevolking (EBB) De EBB is een doorlopende enquête onder personen van 15 jaar en ouder die in Nederland wonen, met uitzondering van personen in inrichtingen, instellingen en tehuizen (de institutionele bevolking). De EBB is een steekproef waarop elk jaar ongeveer 90 duizend personen responderen. Het doel van deze enquête is zicht te krijgen op de relatie tussen mens en arbeidsmarkt. Hiertoe wordt onder meer informatie verzameld over de positie op de arbeidsmarkt van personen en worden demografische kenmerken van huishoudens vastgelegd. Gegevens stellen we vast op het moment van enquêteren. - Gemeentelijke Basisadministratie (GBA) De GBA is een geautomatiseerd persoonsregistratiesysteem van de gemeenten en in werking sinds 1 oktober In principe staan alle inwoners van een gemeente in de basisadministratie ingeschreven. Gegevens als geboortedatum, geslacht, geboorteland en woonplaats worden in de GBA geregistreerd. 23

24 - Sociaal Statistisch Bestand (SSB) Het SSB is een stelsel van registers en enquêtes, die op persoonsniveau aan elkaar gekoppeld zijn. Per jaargang worden meer dan 50 registers gebruikt. Deze registers hebben betrekking op verschillende aspecten van de Nederlandse samenleving, zoals banen, uitkeringen, woningen en onderwijs. De populatie van het SSB bestaat uit alle personen die in Nederland wonen, personen die niet in Nederland wonen maar wel in Nederland werken of een uitkering dan wel pensioen vanuit Nederland ontvangen. Voor dit onderzoek zijn gegevens over uitkeringen, re-integratie en criminaliteit uit het SSB gebruikt. De gegevens over uitkeringen (AO-, WW- en bijstandsuitkeringen) en reintegratieondersteuning zijn gebaseerd op bronbestanden afkomstig van het UWV WERKbedrijf en gemeenten. Re-integratietrajecten van gemeenten komen uit de Statistiek Reintegratie door Gemeenten (SRG). Re-integratietrajecten van UWV WERKbedrijf komen uit het Systeem Inkoop Re-integratie Arbeidsgehandicapten (SIR-AG) en het Systeem Inkoop Reintegratie Werklozen (SIR-WW). Gegevens over criminaliteit zijn afkomstig uit de registratie van verdachten van een misdrijf in de HKS. Dit betreft verdachten en geen veroordeelden. Naar schatting krijgt meer dan 90 procent van de verdachten een transactie aangeboden door het Openbaar Ministerie of wordt in een later stadium schuldig verklaard door een rechter. Het HKS 2009 is het meest recente bestand dat beschikbaar is over verdachten, het betreffen hier voorlopige cijfers. Ophogen van steekproeftotalen De EBB is een steekproef. Om uitkomsten te berekenen die representatief zijn voor de doelpopulatie moeten de resultaten worden opgehoogd. Hiervoor zijn in de EBB vaste ophooggewichten beschikbaar die ervoor zorgen dat de opgehoogde populatie van de steekproef overeenkomt met het aantal personen van 15 jaar en ouder in Nederland in een jaar, exclusief de institutionele bevolking. Deze ophooggewichten corrigeren voor ongelijke trekkingskansen in de steekproef en voor de minder goede respons van bepaalde groepen. Met de vaste ophooggewichten wordt echter niet volledig gecorrigeerd voor een verschil in respons van personen die als verdachte zijn aangemerkt, jongeren van niet-westerse allochtone afkomst of personen met een uitkering. Daarom zijn voor dit onderzoek correctiefactoren berekend die hier wel voor corrigeren. Deze correctiefactoren zijn berekend op basis van een weegmodel dat drie stappen bevat. Bij de eerste stap zijn correctiefactoren berekend die ervoor zorgen dat de opgehoogde EBB-totalen naar verdachte, leeftijd en herkomst zo goed mogelijk aansluiten bij de populatietotalen op basis van registraties. Voor leeftijd en herkomst is uitgegaan van de aantallen volgens de GBA, voor verdacht zijn is uitgegaan van het SSB-HKS. Bij de tweede stap zijn de correctiefactoren uit de eerste stap verder aangepast voor de kruising tussen de factoren uitkering en leeftijd (volgens SSB en GBA). Ten slotte is bij de derde stap gecorrigeerd voor de in het onderzoek gebruikte leeftijdsgroepen. Hierdoor komen de totalen naar deze leeftijdsgroepen overeen met de desbetreffende EBB-totalen. Het weegmodel ziet als volgt uit: (verdachte SSB * leeftijd GBA * herkomst GBA) + (uitkering SSB * leeftijd GBA) + (leeftijd EBB). De resulterende correctiefactoren worden toegepast op de originele EBB-gewichten. De variabelen die in het weegmodel worden toegepast, zijn als volgt onderverdeeld: Verdachte van een misdrijf (2 groepen): ja/nee Leeftijd (4 groepen): jaar jaar jaar jaar 24

25 Herkomst (4 groepen): autochtonen westerse allochtonen Marokko en Turkije, en Suriname, Nederlandse Antillen en Aruba overige niet-westerse allochtonen Uitkering (5 groepen): geen uitkering WW-uitkering (eventueel in samenloop met bijstand of AO/Wajong) bijstandsuitkering (eventueel in samenloop met AO/Wajong) Wajong-uitkering (eventueel in samenloop met AO) alleen AO-uitkering. Kwaliteit van de uitkomsten Marges op de uitkomsten Het gebruik van opgehoogde aantallen binnen een steekproefonderzoek brengt een bepaalde onnauwkeurigheidsmarge met zich mee. Naarmate de opgehoogde aantallen kleiner zijn, gaan zij gepaard met hogere relatieve onnauwkeurigheidsmarges. Opgehoogde aantallen die kleiner zijn dan worden daarom niet gepubliceerd. De absolute aantallen zijn afgerond op duizendtallen en percentages zijn afgerond op hele procenten. Rijtotalen kleiner dan 20 duizend zijn niet uitgesplitst. Doordat in dit onderzoek verschillende bronnen in combinatie met de EBB zijn gebruikt en een ander weegmodel is toegepast, kunnen uitkomsten verschillen van eerdere door het CBS gepubliceerde cijfers. Herwegen en weegmodel Het doel van de herweging is om aanvullend te corrigeren voor de lagere respons van bepaalde groepen personen. Een gevolg hiervan is echter dat de correctie mogelijk andere groepen beïnvloedt, waardoor bepaalde uitsplitsingen niet meer aansluiten op de aantallen van de betreffende registratie of van de EBB. Door gelijktijdig in één stap te herwegen naar meerdere factoren wordt deze fout vermeden. Omdat het huidige weegmodel meerdere stappen bevat, trekken de correcties uit latere stappen de correcties uit eerdere stappen mogelijk scheef. In dit onderzoek leidt dit tot een kleine overschatting van 2,1 % van het aantal arbeidsgehandicapten onder 15 tot 65 jarigen. Vergelijking met 2009 In tegenstelling tot voorgaande jaren houden we het weegschema in het huidige onderzoek gelijk aan het weegschema van het onderzoek Jongeren Hierdoor kunnen we ontwikkelingen van 2009 ten opzichte van 2010 beschrijven (zie hoofdstuk 5). Overige aandachtspunten De SRG kent een ophoogfactor omdat niet alle gemeenten responderen. Deze is niet gebruikt, waardoor er een lichte onderschatting van het aantal SRG-trajecten is (ongeveer 2 procent). Een verder aandachtspunt is dat jongeren onder de 18 jaar weliswaar reintegratieondersteuning kunnen krijgen, maar dat dit niet wordt geregistreerd. Gegevens van de bijzondere opsporingsdiensten (FIOD-ECD, douane) zijn vaak niet in de HKS opgenomen. Hierdoor zijn diverse typen misdrijven, zoals economische delicten, milieudelicten of uitkeringsfraude, ondervertegenwoordigd in de cijfers. Dit geldt ook voor de zogenaamde Haltafdoeningen. Jongeren tot 18 jaar die voor het eerst met de politie en/of justitie in aanraking komen, kunnen in aanmerking komen voor een Haltafdoening en komen niet in beeld in dit onderzoek. 25

26 De gegevens over arbeidsgehandicapten zijn gebaseerd op alleen het persoonlijke interview (CAPI) van de EBB en niet ook het telefonisch interview (CATI). Daarbij zijn alleen gegevens beschikbaar over het eerste en tweede kwartaal van Aangezien mensen vaak voor een langere duur arbeidsgehandicapt zijn, doen we hier de aanname dat als ze het eerste half jaar van 2010 arbeidsgehandicapt zijn, ze dit ook zijn in het tweede half jaar van De marges op de gegevens over arbeidsgehandicapten zijn hierdoor groter dan op de overige aantallen. 26

27 7. Begrippen en Afkortingen 7.1 Begrippen Allochtoon - Zie Herkomstgroepering. Arbeidsgehandicapte - Persoon die in de EBB aangeeft door ziekte of langdurige aandoening te worden belemmerd bij het uitvoeren of verkrijgen van werk. Autochtoon - Zie Herkomstgroepering. Beroepsbevolking (definitie CCS 1991) Volgens de nationale definitie worden tot de beroepsbevolking gerekend personen van 15 tot en met 64 jaar die: - ten minste twaalf uur per week werken, of - werk hebben aanvaard waardoor ze ten minste twaalf uur per week gaan werken, of - verklaren ten minste twaalf uur per week te willen werken, daarvoor beschikbaar zijn en activiteiten ontplooien om werk voor ten minste twaalf uur per week te vinden. Van de beroepsbevolking worden personen die ten minste twaalf uur per week werken tot de werkzame beroepsbevolking gerekend en degenen die niet of minder dan twaalf uur per week werken tot de werkloze beroepsbevolking. Het deel van de potentiële beroepsbevolking van 15 tot en met 64 jaar dat niet tot de beroepsbevolking behoort, vormt de niet-beroepsbevolking. Herkomstgroepering In de CBS-indeling naar herkomstgroepering worden personen ingedeeld op grond van hun geboorteland en dat van hun ouders. Autochtonen zijn personen van wie beide ouders in Nederland geboren zijn. Allochtonen zijn personen van wie minstens één ouder in het buitenland geboren is. De allochtonen worden onderverdeeld naar: - westerse allochtonen. Het land van herkomst is gelegen in Europa (met uitzondering van Nederland en Turkije), Noord-Amerika, Indonesië, Japan en Oceanië; - niet-westerse allochtonen. Het land van herkomst is Turkije of een land in Afrika, Azië (met uitzondering van Indonesië en Japan) of Latijns-Amerika. Ingeschreven als NWW er bij UWV WERKbedrijf Iemand staat als niet-werkend werkzoekende (NWW er) ingeschreven bij het UWV WERKbedrijf als de respondent volgens de UWV-registratie als zodanig stond ingeschreven in de maand dat de persoon is geënquêteerd voor de EBB. Personen die een baan gevonden hebben, kunnen nog geregistreerd staan als NWW er bij het UWV WERKbedrijf. Niet-melder Jongeren die niet naar school gaan, niet werken en niet geregistreerd zijn als uitkeringsgerechtigde of als NUG er. Niet-onderwijsvolgend Een persoon is niet-onderwijsvolgend als hij of zij in de EBB opgeeft de afgelopen vier weken geen regulier onderwijs gevolgd te hebben. Het gaat zowel om door de overheid bekostigd onderwijs als particulier onderwijs (indien dit leidt tot een in Nederland erkend diploma). Personen die opgeven ten gevolge van vakantie de afgelopen vier weken geen regulier onderwijs gevolgd te hebben, worden wel tot de onderwijsvolgenden gerekend. NUG Niet-uitkeringsgerechtigde, ingeschreven als NWW er bij het UWV WERKbedrijf. Opleidingsniveau het hoogst behaalde opleidingsniveau. Opleidingsniveau basisonderwijs en hoger dan basisonderwijs Personen met een opleidingsniveau basisonderwijs hebben als hoogst behaalde opleiding het gehele basisonderwijs en de eerste fase van het voortgezet onderwijs: lbo/vbo/vmbo, mulo/mavo. 27

28 Hoger dan basisonderwijs omvat de eerste drie leerjaren van havo/vwo en het laagste niveau van het beroepsonderwijs, vergelijkbaar met de huidige assistentenopleiding (mbo kwalificatieniveau 1); avo onderbouw omvat de eerste drie leerjaren van havo/vwo, mulo, ulo en de theoretische en gemengde leerwegen in het mbo. Personen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering (AO) Personen met inkomsten uit een arbeidsongeschiktheidsuitkering. Deze uitkeringen worden verstrekt op grond van de WIA, WAO, WAZ of Wajong. Het hebben van een arbeidsongeschiktheidsuitkering wordt vastgesteld op basis van het betalingsconcept 12. Personen met een bijstandsuitkering Personen met inkomsten uit een algemene bijstands-, WIJ, IOAW- of IOAZ-uitkering. Het hebben van een bijstandsuitkering wordt vastgesteld op basis van het betalingsconcept. Personen met een WW-uitkering Personen met inkomsten uit een werkloosheidsuitkering. Deze uitkeringen worden verstrekt op grond van de WW. Het hebben van een WW-uitkering wordt vastgesteld op basis van het betalingsconcept. Personen met een Wajong-uitkering Personen met inkomsten uit een Wajong-uitkering. Deze uitkering wordt verstrekt op grond van de Wet Arbeidsongeschiktheidsvoorziening Jonggehandicapten. Het hebben van een Wajong-uitkering wordt vastgesteld op basis van het betalingsconcept. Personen zonder uitkering Personen zonder uitkering hebben geen WW-, arbeidsongeschiktheids- of bijstandsuitkering in de maand dat zij zijn geënquêteerd voor de EBB. Zij kunnen wel een andere uitkering ontvangen, bijvoorbeeld een uitkering in het kader van de Algemene Nabestaanden Wet. Re-integratietraject De gemeenten en het UWV WERKbedrijf zetten trajecten in om te voorkomen dat personen langdurig werkloos worden of in een sociaal isolement terecht komen. De SRG bevat re-integratietrajecten die zijn aangeboden door de gemeenten en in de SIR-WW worden trajecten geregistreerd die zijn aangeboden aan WW-ers. Reden wil geen werk De reden die een persoon in de EBB opgeeft om niet of niet meer dan twaalf uur per week te willen of te kunnen werken. Ingedeeld in personen die niet ten minste twaalf uur per week willen of kunnen werken vanwege: - zorg voor gezin of huishouden; - opleiding of studie; - vut/pensioen of hoge leeftijd; - arbeidsongeschiktheid of gezondheid - andere redenen. Startkwalificatie Een startkwalificatie wordt in Nederland gelijk gesteld aan een opleiding op minimaal niveau 2 van de kwalificatiestructuur van de Wet educatie en beroepsonderwijs (WEB). Dit betekent dat na het verlaten van het voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs (vmbo; voorheen vbo en mavo) nog een beroepsopleiding moet worden gevolgd met een minimale opleidingsduur van twee jaar. Ook een afgeronde havo- of vwo-opleiding wordt als een startkwalificatie beschouwd. In de EBB wordt de startkwalificatie afgeleid met behulp van het behaalde onderwijsniveau van respondenten. Respondenten met minimaal een opleiding op niveau 4.1 van de SOI hebben een startkwalificatie behaald. Voor de personen zonder startkwalificatie is een splitsing gemaakt van het basisonderwijs en hoger dan basisonderwijs. Uitkeringspositie De uitkeringspositie wordt afgeleid door op de enquêtedatum van de EBB te bepalen of personen een WW-, arbeidsongeschiktheids-, Wajong- of bijstandsuitkering hebben. 12 Dit wil zeggen dat wordt gekeken of een persoon op de laatste dag van de maand recht heeft op een uitkering én in die maand ook een betaling heeft ontvangen. 28