Impact van ADHD op persoonlijkheid en zelfbeeld

Transcriptie

1 Impact van ADHD op persoonlijkheid en zelfbeeld door Gosia Hooijer-Wojciechowska, psychiater van Pro Juventus-Aventijn, Centrum voor Levensloopproblematiek, locatie Wijhe

2 Opzet lezing! Inleiding & aanleiding: eigen praktijk & visie bij aanpak van kinderdiagnoses op latere leeftijd! Waarom zoeken vrouwen met ADHD uiteindelijk hulp?! Klinisch beeld van ADHD-vrouw die niet meer alle ballen in de lucht kan houden! Impact op persoonlijkheid! Aanpassing, compensatie, ongezonde patronen! Impact op zelfbeeld, zelfgevoel en zelfvertrouwen! Aanpak

3 De reden van hulp zoeken! Zelden alleen nieuwsgierigheid naar diagnose! Soms preventief vanuit herkenning omdat de diagnoses al bij de kinderen of andere familielid bekend zijn! Meestal omdat de rek er uit is en besef dat het anders moet door voortdurend vol hoofd, chaos, vergeetachtigheid, moe, geïrriteerdheid, kort lontje, rusteloosheid, geen concentratie! Vaak uitputting, lichamelijke klachten, slaapproblemen, burnout, depressie, paniek, opspelen van (vroegkinderlijke) traumatisering! Machteloosheid door zich herhalende ongezonde patronen, relatie- of werkproblemen of hardnekkige onzekerheid en negatief zelfbeeld

4 Impact op de persoonlijkheid! Cognitief model (zie schema in volgende dia): een cirkel van bevestiging van negatieve overtuigingen: Biologie!faalervaringen!negatieve zelfwaardering! disfuncionele overtuigingen/emoties/gedrag! disfunctionele schema s! herhaling& bevestiging! Als verankerd in persoonlijkheid = voelt als eigen/ vertrouwd, dus langdurig en hardnekkig! Life-event, zowel negatief (verlies) als positief (therapie) kan dit patroon blootleggen en de cirkel doorbreken

5 Cognitief gedragsmatig model van AD(H)D bij volwassenen

6 Impact op persoonlijkheid! Dynamisch model: (over) compensatie van negatief zelfbeeld, minderwaardigheid, kwetsbaarheid door:! Alsmaar presteren, perfectionisme = meedogenloze normen! Overmatig zorgen voor de ander = zelfopoffering! Zich rechten toe-eigenen, superioriteit of toegeven aan/onderhouden door:! Je extreem aanpassen, klein maken = onderwerping! Voortdurend goedkeuring, erkenning en waardering zoeken! Je afhankelijk opstellen, anderen claimen! Je onbekwaam, mislukt voelen! Jezelf verdoven (eten, middelen, werk), onthechten (muur)

7 Extreme aanpassing aan de ander

8 Alsmaar doorgaan

9 Vermijden, gebrek aan discipline

10 Streng voor jezelf en de ander

11 Uit contact gaan,onthechten

12 Impact op persoonlijkheid: disfunctionele patronen! Al deze patronen, vaak overlevingsstrategieën genoemd, gaan ten koste van je eigen persoonlijke ontwikkeling: de kennis van, de vertrouwdheid met, de erkenning en aanvaarding van je eigen gevoelsleven:! Je kent je (emotionele) behoeftes niet, je kunt ze niet kenbaar maken, waardoor gemis aan ervaringen! Je staat niet open voor de emotionele (vaak ook lichamelijke) gewaarwordingen en leert ze niet hanteren! Je leert niet je eigen tekorten/kwetsbaarheden onder ogen te zien en met mildheid te aanvaarden (zelfcompassie)! Je mist de kansen om een reëel positief zelfbeeld te ontwikkelen! en uiteindelijk je eigen keuzes te kunnen maken en de regie over je eigen leven te nemen ipv overleven

13 Impact op persoonlijkheid: valkuilen in relaties! Afhankelijkheid cq vermijding = realisatie van aanpassing, mislukking en onbekwaamheid! Borderline problematiek cq emotionele instabiliteit, angst voor verlating, tekort te komen! Narcistische problematiek: een ongenaakbaar pantser om de grandioze ik in stand te houden

14 Persoonlijkheidsproblematiek: aanpak! Zicht op je disfunctionele patronen nu, de valkuilen uit het verleden en de ruimte om eraan te werken! Obstakels wegnemen/ prioriteiten stellen = een paar ballen uit de lucht halen/ excuses onder de loep nemen! Als vroegere trauma s in het heden doorwerken: serieus nemen en om passende therapie vragen, afgestemd op je belastbaarheid! Disfunctionele patronen uitdagen en vervangen door gezonde patronen! gezonde volwassene versterken en steeds mobiliseren! Met zelfdiscipline, zelfrespect en zelfcompassie: elke dag opnieuw en volhouden! Beter samen: laat je coachen!! Doel: een reëel stabiel positief zelfbeeld wat er ook gebeurt!! Goed werkzaam: een kundige betrokken therapeut! En de volgende therapieën: MBT, TFT, DGT, ACT, SGT = Schema GerichteTherapie: zowel individueel als in de groep

15 Aanpak: samen met je coach of therapeut:

16 Begrip van Gezonde Volwassene in Schematherapie = mentale toestand (modus) waarbij je de toegang hebt tot al je mentale functies (IQ, talenten, empathie) en emoties, kunt er mee navigeren in stressvolle situaties en adequaat ernaar handelen! Je kent je basisbehoeftes en je respecteert ze! Je bent je bewust van je valkuilen (schema s) en hebt daar regie over: je maakt je eigen keuzes! Je bent vertrouwd met al je emoties (kwetsbare modi) en je staat ze jezelf en de ander toe (zelf)compassie)! Je kan je emoties (disfunctionele modi) beheersen cq begrenzen! Je waakt ervoor dat het stressniveau voor jou hanteerbaar blijft! Je streeft ernaar om je vrij te maken van disfunctionele patronen/ destructief gedrag, je vraagt tijdig om hulp erbij

17 Gezonde Volwassene: het is hard werken, maar de moeite waard! Voorbeeld van een intern gesprek van GV: Hoewel ik weet dat ik het kan, toch vind ik het eng om een presentatie te geven. Ook al voel ik de neiging om het uit te stellen en af te zeggen, ga ik wel op tijd beginnen omdat ik dit een belangrijk thema vind. Wanneer het me niet lukt dan ga ik denken aan al die keren dat het goed is gegaan. Helpt het niet dan ga ik collega s om hulp vragen om samen een begin of planning te maken. Zou het je helpen om jezelf op deze manier aan te spreken?

18 Zonder Gezonde Volwassene (GV) geen goede zelfzorg!! GV werkt vanuit positieve emoties: empathie, creativiteit, vertrouwen, zelfcompassie: je wilt veranderen/groeien omdat je om jezelf geeft! GV: gevecht wordt een keuze. Overleving wordt leven in je eigen leven! Zelfcompassie (zelfvriendelijkheid) helpt bij het streven naar GV en is de sleutel tot succes!! is een goede buffer tegen stress vanuit het verleden en heden! maakt compassie met de ander authentieker, en de relaties gelijkwaardiger! helpt om in balans met jezelf en je omgeving te leven

19 Wat is er nodig voor zelfcompassie?! Dat je je menselijkheid/ kwetsbaarheid accepteert en respecteert! Dat je accepteert dat je niet voldoet aan een ideaal beeld, fouten maakt, grenzen/ beperkingen hebt! Dat je met de realiteit dealt! In contact blijft met je gevoel, je lichaam! Deze zelfvriendelijkheid niet verwarren met zelfmedelijden of zelfgenoegzaamheid

20 Met zelfcompassie oefenen?

21 Mindfulness helpt daarbij

22 Hoe zit het met het zelfbeeld?! Begrip & dynamisch concept! Gelaagdheid! Congruentie met zelfgevoel! Positief zelfbeeld is beschermend! Negatief zelfbeeld maakt kwetsbaar en is kenmerkend voor psychische aandoeningen! Hoe te beïnvloeden?

23 Begrip zelfbeeld! Een geheel aan kennis, beelden, ervaringen, gewaarwordingen, overtuigingen over jezelf die je in de loop van je leven hebt opgelopen in de interactie met je omgeving (thuis, school, werk, je vrienden, therapeuten)! Aan zelfbeeld zitten twee componenten: verstandelijk (overtuigingen, herinneringen) en gevoelsmatig (belevingen, beoordelingen) die met elkaar wel of niet congruent zijn! En dan nog gelaagd in: bewust present en verborgen, onbewust/verdrongen

24 Vorming zelfbeeld in levensloop! Levenslang patroon van wederzijdse beïnvloeding genetiek gender gezondheid uiterlijk biologie ADHD thuis: ouders, brussen, hechting school Talenten, IQ empathie zelfbeeld Werk, collega s vriendscha ppen zelfzorg thera pie relaties

25 Gelaagdheid van zelfbeeld

26 Gelaagdheid van zelfbeeld

27 Klopt het wel met het zelfgevoel?! zelfbeeld en zelfgevoel positief! zelfvertrouwen! Zelfbeeld zelfgevoel! onzekerheid! Beiden negatief! gebrek aan zelfvertrouwen! Zelfbeeld spiegelbeeld! Zelfbeeld bepaalt wel hoe je jezelf in die spiegel ziet!

28 Gezonde volwassene (GV) & positief zelfbeeld! Naarmate de GV groeit en sterker wordt: verbetert je zelfbeeld! Je doet positievere ervaringen op, emotioneel corrigerend! Je doorbreekt de negatieve spiraal, je krijgt meer zelfvertrouwen, betere interacties en relaties! Perspectief: door oefeningen, training en therapie kan onze geest veranderen: het brein kan levenslang nieuwe verbindingen leggen! (neuroplasticiteit van brein)

29 Als er meer training nodig is! Opbouwen en versterken van positief zelfbeeld:

30 of afbreken van negatief zelfbeeld:! Middels COMET cognitief-gedragstherapeutische training! Individueel of in de groep! Als module te gebruiken bij icm andere therapieën.

31 Maar wat je vooral niet moet uitstellen ADHD-vrouw:

32 Take home message voor alle ADHD vrouwen:! Hardnekkig onzeker?! Twijfel je steeds aan jezelf?! Gebrek aan zelfvertrouwen?! Lijd je onder zelfverwijten of zelfkritiek?! Weet je niet waar je moet beginnen? Hier komt mijn boodschap:

33 Begin vandaag nog met zelfcompassie! ADHDvrouwCongres Rosmalen: take home message van Gosia Hooijer, psychiater Pro Juventus - Aventijn, Wijhe

34 Dank u wel voor uw komst en complimenten voor uw aandacht! EN: hopelijk tot ziens op het volgend ADHDvrouw Congres in Zwolle op zaterdag 1 oktober! Gosia Hooijer g.hooijer@projuventus.nl