Schoolloopbaan bij kinderen met Noonan Syndroom

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Schoolloopbaan bij kinderen met Noonan Syndroom"

Edith van den Berg
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Schoolloopbaan bij kinderen met Noonan Syndroom Dr. Geert Thoonen (GZ-psycholoog/orthopedagoog) Heeze De Berkenschutse

2 Inhoud Onderwijsstructuur Nederland en ontwikkelingen NLD-kenmerken bij Noonan Ontwikkelingsmodel en sterkten en zwakten Gevolgen voor leren & gedrag Begeleiding op school (en thuis) Informatiebronnen 2

3 Structuur onderwijs Primair onderwijs Samenwerkingsverbanden WSNS Basisonderwijs + Speciaal basisonderwijs REC s Speciaal onderwijs Samenwerkingsverbanden VO Voortgezet onderwijs Vmbo Havo Vwo + Speciaal Voortgezet onderwijs Voortgezet speciaal onderwijs 3

4 Structuur speciaal onderwijs indeling so/vso in vier clusters: - cluster 1: blinden / slechtzienden - cluster 2: doven / slechthorenden/ spraak- taalstoornissen - cluster 3: verstandelijk, motorisch, meervoudig gehandicapten, langdurig zieke leerlingen - cluster 4: gedragsproblematische, psychiatrische leerlingen (doelgroep)clusters ingedeeld in regio s: REC s ieder REC draagt zorg voor eigen voorzieningen en aanbod van speciaal onderwijs 4

5 Structuur speciaal onderwijs Regeling Leerling Gebonden Financiering (LGF) verbeteren integratie gehandicapte leerlingen in het reguliere onderwijs kwaliteit speciaal onderwijs versterken door het vormen van REC s keuzevrijheid van ouders vergroten: m.b.v. geobjectiveerde criteria toetsen of een leerling gehandicapt is en dus LGF (rugzak) ontvangt dan wel onderwijs mag volgen binnen het (v)so. toekenning status handicap door onafhankelijke Commissie voor Indicatiestelling (regionaal) via vastgestelde criteria voor iedere doelgroep na positieve indicering keuze aan ouders: speciaal onderwijs of regulier onderwijs met ondersteuning vanuit SO 5

6 Criteria voor toelaatbaarheid Een leerling is aangewezen op het speciaal onderwijs/ leerling gebonden financiering wanneer er sprake is van een ernstige stoornis op beperking die aanleiding is tot een belemmering in de onderwijsparticipatie waarbij de reguliere school met inschakeling van de beschikbare zorg het kind geen adequaat onderwijs kan bieden 6

7 Cluster 3 ZMLK, LG (MG) en LZK (somatisch) A) Ernstige stoornis of beperking: Chronisch somatische stoornis Chronisch neurologische (epilepsie) stoornis Chronisch psychosomatische stoornis 7

8 Cluster 3 ZMLK, LG (MG) en LZK (somatisch) B) Ernstige belemmering in de onderwijsparticipatie: leerachterstand een negatieve discrepantie tussen leerervaring en leerresultaten op gebied van elementaire schoolse vaardigheden leerachterstand op tenminste twee van de drie terreinen: PO: laagste deciel bij rekenen, technisch lezen of spellen en begrijpend lezen (PO) VO: bij instroom vanuit groep 8; zie verder PO achterstand in cognitieve leervoorwaarden structureel schoolverzuim (afname van minimaal 25% van de effectieve leertijd als gevolg van de stoornis of benodigde zorg) zeer geringe zelfredzaamheid (afhankelijkheid van anderen bij dagelijkse levensverrichtingen) 8

9 Cluster 3 ZMLK, LG (MG) en LZK (somatisch) C) Onvoldoende effectieve zorg: Hulp vanuit de zorgstructuur van het reguliere onderwijs en / of de zorgsector, is tenminste 1/2 jaar verleend, afgestemd op de behoeften van de leerling, maar ontoereikend gebleken zorgstructuur: binnenschoolse zorg geformuleerd in individueel handelingsplan; extra zorg van RT en IB; bovenschoolse zorg van samenwerkingsverbanden (WSNS); onderwijsbegeleidingsdiensten; ambulante begeleiding vanuit speciaal onderwijs. 9

10 NLD beeld Noonan profiel met sterkten en zwakten 10

11 Conclusies Noonan-onderzoek 1. (laag)gemiddelde intelligentie 2. betere talige dan praktische vaardigheden 3. zwakke visueel-ruimtelijke vermogens 4. beperkingen in sociaal inschattingsvermogen en adaptieve vaardigheden 5. matig zelfsturend vermogen van denken en handelen 11

12 Syndroombeelden & NLD % Asperger syndroom Williams syndroom Callosum agenesie Hydrocephalus 70-90% Sotos syndroom Turner syndroom 50-70% Multiple sclerose Traumata Autisme (HFA) overig Fragiele X syndroom Noonan syndroom Spastische dysartrie Tourette syndroom 12

13 NLD-syndroom is een informatieverwerkingsstoornis met specifiek ontwikkelingspatroon van vaardigheden en tekorten moeite met de verwerking van visueel-ruimtelijk, complexe en nieuwe informatie typische leerproblemen en sociale tekorten moeite met non-verbaal leren: leren goed met een praatje en slecht met een plaatje 13

14 Neuropsychologisch profiel vaardigheden tekorten auditief tactiel visueel routine-matig handelen taalstructuur probleem-oplossend vermogen taalpragmatiek sociaal adaptief technisch lezen inzichtelijk rekenen begrijpend lezen

15 Ontwikkelingspatroon waarneming aandacht / onderzoeksgedrag geheugen conceptvorming mondmotoriek, intonatie taalopbouw, inhoud, functies taalpragmatiek schoolse vaardigheden sociale competentie emotionele stabiliteit 15

16 Gevolgen gedrag & leren Problemen met perceptie en non-verbale communicatie Sterke verbaliteit en cocktail-taal Weerstand tegen verandering en integratieproblemen Beperkt probleemoplossend vermogen Verminderde conceptvorming (vermogen om beelden van situaties voor je te kunnen zien ) Problemen met rekeninzicht en leesbegrip 16

17 Leer- en gedragsproblemen Asperger NLD PDD Leerstijl Contact auditief-verbaal auditief-verbaal visueel-constructief of gemengd eisend van omgeving loslaten van omgeving boos op omgeving sterk controlerend sterk vragend sterk afwerend corrigerend claimend gefixeerd info nuttig zijn korte weetjes info vergelijkend vraagt extra info vraagt om vragen vraagt weinig wil contact gelijk- wil contact met ieder gering contact gezinden (nut) weet niet hoe zelf doen 17

18 Begeleiding school en thuis Principes die aansluiten bij NLD-profiel Begeleiding op school en huiswerkbegeleiding Begeleiding thuis 18

19 Maatregelen Dispensatie en compensatie extra tijd geven om taken te maken verbale ondersteuning in nieuwe situaties kind niet vergelijken met leeftijdgenoten reduceren van leerstofonderdelen Accommodatie niet teveel overschrijf werk laten doen actieve verbale benadering toetsen zoveel mogelijk mondeling afnemen voorspelbare dagindeling maken kind helpen onderscheid te maken belangrijke en onbelangrijke details 19

20 Maatregelen Modificaties kind bij voorkeur op eigen school laten tijd geven om veranderingen zich eigen te maken zoveel mogelijk zelfde lokaal en mensen zo weinig mogelijk visuele stimuli Strategieën handelingen verwoorden licht non-verbale signalen op verbale wijze toe helpen hoe communicatie te beginnen en eindigen betrek kind bij wat er in de klas gebeurt vermijd verrassingen (maximale voorspelbaarheid) vermijd discussies aan te gaan met leerling 20

21 Begeleiding op school Talig aanbieden van instructies ( eerst praatje ) Structuur en duidelijkheid (dag- en weekindeling) Medeleerling inschakelen als tutor voor prè-teaching Eerste prestatie geeft vaak niet werkelijke kunnen weer Combinatieklas is niet ideaal (meeluisteren) Aandacht sociaal-emotionele ontwikkeling (verbaal uitleggen van interacties en situaties) Proberen samen met ouders op 1 lijn te komen qua aanpak 21

22 Huiswerkbegeleiding Overzichtelijke agenda met weinig plaatjes en versierselen Start huiswerk zo spoedig mogelijk na school Helpen met inschatten van benodigde tijd Extra aandacht voor inzichtelijke vakken (wis-, natuur-, scheikunde) Meehelpen aan positief attitude t.o.v. huiswerk Meestal starten met moeilijkere onderdelen (positief afsluiten) Weekplanning met overzicht vrije tijd en huiswerk Veel herhalen en overhoren 22

23 Begeleiding thuis Stappenplannen voor taken d.m.v. zelfinstructie Stimuleren van het oplossend vermogen Stappenplan voor routes Voorbereiden op nieuwe zaken Maak samen met kind een keuze voor aanpak van moeilijke zaken Gebruik modelling (voordoen-samendoen-nadoen) Waak voor signalen die kunnen wijzen op overvraging 23

24 Nieuwe literatuur NLD: theorie en aanpak in het basisonderwijs A.M.H.L. Serlier-van den Bergh NLD op school Op school uit NLD zich vaak in specifieke leerproblemen: een onverklaarbaar verschil tussen goede prestaties bij technisch lezen en spellen en steeds slechtere prestaties bij rekenen en begrijpend lezen. In de dagelijkse praktijk vallen kinderen met NLD op doordat ze verbaal sterk zijn. Ook zijn ze nogal eens onhandig, gaat het met vriendjes niet altijd goed en vermijden ze onbekende situaties. Begeleiding Om uitval te voorkomen is het belangrijk om kinderen met NLD vroeg te signaleren en te begeleiden. Kinderen met NLD hebben een hele eigen leerstijl: eerst het raatje, dan het plaatje. Leerkrachten kunnen in de klas rekening houden met hun specifieke manier van informatie verwerken. Theorie en aanpak In het eerste theoretische deel wordt de kenmerkende ontwikkeling beschreven. Het tweede praktische deel gaat over de begeleiding en de leermaterialen waarmee de tekorten kunnen worden aangepakt. 24

25 Literatuursuggesties K. Timmerman (1998) Kinderen met ruimtelijk-visuele problemen: een beren-aanpak M. Molenaar - Klumpert (2001) NLD: signaleren, diagnosticeren en behandelen in de onderwijssetting A. van Dijk (2002) Kinderen met NLD; praktisch gids voor ouders en leerkrachten 25

26 Internetsites over NLD Stichting Speciale zorg voor Kinderen met NLD 26

Vergelijkbare documenten

Richtlijnen Commissie Leerling Ondersteuning (CLO) Samenwerkingsverband De Liemers po

Richtlijnen Commissie Leerling Ondersteuning (CLO) Samenwerkingsverband De Liemers po Minimaal noodzakelijk bij aanmelding voor alle leerlingen: Ondertekend aanmeldingsformulier Handelingsgericht Zorgformulier