RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ HERMAN BROERENSCHOOL SO/VSO ZMLK

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ HERMAN BROERENSCHOOL SO/VSO ZMLK Plaats: Delft BRIN-nummer: 00PZ-0 Onderzoeksnummer: Onderzoek uitgevoerd op: 9, 10 en 11 december 2009 Conceptrapport verzonden op: 17 februari 2010 Rapport vastgesteld te Zoetermeer op: 25 november 2010 Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school/instelling vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm. H

2 KO 00PZ - 9, 10 en 11 december 2009 Pagina 2 van 11

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 9, 10 en 11 december 2009 een onderzoek uitgevoerd op de Herman Broerenschool voor speciaal en voortgezet speciaal onderwijs aan zeer moeilijk lerende kinderen om na te gaan of er sprake is van tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs en/of de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding Tijdens het kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op 20, 21, 22, 23 en 24 november 2006 zijn tekortkomingen vastgesteld in de onderwijskwaliteit, met name op het gebied van het systeem van leerlingenzorg en in de naleving van wettelijke voorschriften. Deze zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 12 oktober 2007.Op basis van de uitkomsten heeft de inspectie vanuit de PKO2-situatie die werd aangetroffen, een onderzoek naar de kwaliteit na twee jaar aangekondigd. De aanleiding voor het onderzoek vindt de inspectie in deze afspraak. Tussentijds is op 11 december 2007 en op 24 januari 2008 overleg met het bestuur gevoerd volgens de nieuwe werkwijze van de inspectie. In dit onderzoek wordt tevens nagegaan of de school aan enkele wettelijke voorschriften voldoet. Toezichthistorie Het laatste kwaliteitsonderzoek dat werd uitgevoerd vond plaats in november Tijdens het bestuursgesprek van 11 december 2007 is met het bestuur gesproken over de school en de afspraken die naar aanleiding van het onderzoek in 2006 werden gemaakt. Op 24 januari 2008 heeft een vervolggesprek plaatsgevonden. Op basis van de uitkomsten van het bestuursgesprek van 24 januari 2008 is voor de school een aangepast arrangement vastgesteld. In overleg met de directie van de school is afgesproken het voorgenomen kwaliteitsonderzoek in 2009 uit te voeren op 9, 10 en 11 december 2009 nadat duidelijk was geworden dat het aanvankelijk geplande onderzoek in juni 2009 geen doorgang kon vinden. KO 00PZ - 9, 10 en 11 december 2009 Pagina 3 van 11

4 Onderzoeksopzet Deze rapportage is gebaseerd op: - Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. - Analyse van documenten die de school voorafgaand aan het onderzoek aan de inspectie heeft gezonden. Het betreft: o ontvangen voor gepland bezoek in juni 2009: Jaarplan kwaliteit en onderwijs ; Evaluatie jaarplan ; Voorstel procedure nieuwe aanmeldingen gedurende het schooljaar; Leerling Volg Systeem: Planning LVS en Concept Plan van aanpak; Cyclus doorstroming binnen het VSO; Uitstroomprofielen; Interne stages; Gebruik portfoliomap; Protocol medicijnverstrekking; Protocol schorsing en verwijdering. o Ontvangen voor bezoek op 9,10 en 11 december 2009: Jaarplan kwaliteit en onderwijs ; Roosters afdelingen SO, VSO en Naaldwijk; Functieboek; Arbeidstoeleiding op de Herman Broerenschool; Folder 'Schoolloopbaan VSO of wat ouders moeten weten'; rapport externe audit Bureau de Bont. - Onderzoek op de diverse locaties, waarbij o schooldocumenten zijn bestudeerd; o o de onderwijspraktijk is geobserveerd in de so en vso groepen van de school; gesprekken zijn gevoerd met de directie, coördinatoren/intern begeleiders en met leerkrachten. Uit het waarderingskader is de basisset van indicatoren onderzocht, aangevuld met de indicator 6.5 omdat de aangetroffen situatie daar aanleiding toe gaf. Naast deze aspecten heeft de inspectie tevens een aantal wettelijke aspecten onderzocht. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs In het jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Deze documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin tekortkomingen worden toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. KO 00PZ - 9, 10 en 11 december 2009 Pagina 4 van 11

5 2. BEVINDINGEN Herman Broerenschool 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader (voortgezet) speciaal onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Systeem van leerlingenzorg 3.1 De commissie voor de begeleiding bepaalt de onderwijsrelevante beginsituatie van de leerlingen. 3.3 De school stelt een handelingsplan vast in overeenstemming met de ouders. 3.5 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de vorderingen en ontwikkeling van de leerlingen. 3.8 De commissie voor de begeleiding evalueert de uitvoering van het handelingsplan. Functionaliteit handelingsplanning 4.1 De leerinhouden komen overeen met de afspraken in de documenten voor handelingsplanning. Leerstofaanbod 5.1 De school hanteert een leerstofaanbod voor de schoolse vakken. 5.4 Het leerstofaanbod sluit aan op het uitstroomperspectief van de leerlingen. 5.5 Het leerstofaanbod maakt het mogelijk gericht in te spelen op verschillen tussen leerlingen. Onderwijstijd 6.3 De teamleden maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 6.4 De school stemt de hoeveelheid tijd af op de onderwijsbehoeften van (individuele) leerlingen. 6.5 Het verlies aan onderwijstijd blijft beperkt. KO 00PZ - 9, 10 en 11 december 2009 Pagina 5 van 11

6 (Ortho)pedagogisch handelen 7.2 De teamleden gaan op een respectvolle wijze met de leerlingen om. 7.4 De teamleden handhaven de gedragsregels. 7.6 De teamleden stemmen hun (ortho)pedagogisch handelen af op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. (Ortho)didactisch handelen 8.2 De leraren leggen duidelijk uit. 8.4 De leraren stimuleren de leerlingen tot denken. 8.5 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 8.7 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de onderwijsbehoeften van de leerling. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 9.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 9.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun leerproces, die past bij hun ontwikkelingsniveau. Schoolklimaat 10.1 De school heeft inzicht in de beleving van de sociale veiligheid door leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op school voordoen De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen van incidenten in en om de school De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op afhandeling van incidenten in en om de school De leerlingen en de teamleden voelen zich aantoonbaar veilig op school De ouders tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. Opbrengsten 11.4 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingen mag worden verwacht. 5 Wet- en regelgeving De school heeft de vastgestelde schoolgids aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De school heeft het vastgestelde schoolplan aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De onderwijstijd voldoet aan de wettelijke voorschriften (WEC, artikel 11). De school heeft haar beleid omtrent sponsoring in het schoolplan opgenomen (WEC art. 21 lid 1). Het stagecontract bevat het verplichte onderdeel waaruit blijkt op welke wijze de stagegever wordt betrokken bij de beoordeling van de leeractiviteiten van de leerling (Onderwijskundig Besluit van de WEC art. 9 lid 2 onder d) De commissie voor de begeleiding heeft tot taak een voorstel te doen voor het handelingsplan, bedoeld in artikel 41a, en de uitvoering van het handelingsplan te evalueren alsmede over terugplaatsing of overplaatsing van de leerling naar het basisonderwijs of het voortgezet onderwijs. (WEC art. 40b lid 2) ja nee KO 00PZ - 9, 10 en 11 december 2009 Pagina 6 van 11

7 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie komt tot de conclusie dat de kwaliteit van het onderwijs op de Herman Broerenschool van voldoende niveau is. Met de intensieve inhoudelijke samenwerking tussen de locaties Delft en Naaldwijk heeft de schoolleiding bereikt dat in kwalitatief opzicht geen belangrijke verschillen naar voren treden. De afgelopen periode heeft de school gewerkt aan kwaliteitsverbetering. De belangrijkste verbeteringen hebben betrekking op het invoeren van leerlijnen en de implementatie van een geautomatiseerd leerlingvolgsysteem waarvan inmiddels gebruik gemaakt wordt. De controle van de in paragraaf 2.1 genoemde onderdelen van de wet- en regelgeving leidt tot de conclusie dat de school niet op alle punten de voorschriften in voldoende mate naleeft. Hieronder licht de inspectie haar oordeel toe. Toelichting Systeem van leerlingenzorg, functionaliteit van handelingsplanning en opbrengsten Op het gebied van de leerlingenzorg is veel werk verzet binnen de school. Dit heeft ertoe geleid dat het geautomatiseerde leerlingvolgsysteem is geïmplementeerd. De conclusie met betrekking tot het systeem van leerlingenzorg is dat de school de kerncomponenten waaruit een dergelijk systeem moet bestaan, inmiddels beschikbaar heeft. Mede hierdoor wordt het cyclische karakter meer zichtbaar maar dat behoeft nog versterking. Dat laatste vertaalt zich in het oordeel op indicator die hierop betrekking heeft. Overigens heeft de inspectie de verwachting en het vertrouwen dat de school met onverminderde energie de verdere uitbouw en fine-tuning van het systeem zal continueren. Naast waardering voor hetgeen de afgelopen periode op het gebied van de leerlingenzorg werd bereikt, plaatst de inspectie enkele kanttekeningen in het licht van de te ondernemen verbeteractiviteiten in de komende periode. De kwaliteit van de beginsituatiebeschrijving is erbij gebaat wanneer daarbij ook de inschaling wordt opgenomen op de belangrijkste leerlijnen die de school in gebruik heeft. De aanpak bij het opstellen van de individuele handelingsplannen en groepsplannen is arbeidsintensief door eerst de individuele plannen op te stellen om van daar uit de groepsplannen samen te stellen. Daarnaast hebben de plannen door het gebruik van het geautomatiseerde leerlingvolgsysteem waar de leerlijnen in zijn ondergebracht, een sterk didactisch karakter. Als daar aanleiding voor is, stellen leerkrachten en therapeuten afzonderlijke plannen op voor gedrag, logopedie, fysiotherapie of autistenbegeleiding. Dit doet afbreuk aan het karakter van het handelingsplan als het centrale document waarin alle afspraken rond de omgang met en aanpak van de leerling zijn ondergebracht. Met betrekking tot de indicator van het systeem van leerlingenzorg die verwijst naar een samenhangend systeem van instrumenten en procedures om de vorderingen en de ontwikkeling van leerlingen blijvend te kunnen volgen, is het van belang over het gebruik van het geautomatiseerde leerlingvolgsysteem aanvullende afspraken te maken. Aandachtspunten daarbij zijn de relatie tussen het leerlingvolgsysteem en te gebruiken toetsen, de wijze van afname van toetsen en het invullen van het systeem alsmede het ontwikkelen van criteria voor uitval. De inspectie is van mening dat het de overzichtelijkheid en de hanteerbaarheid KO 00PZ - 9, 10 en 11 december 2009 Pagina 7 van 11

8 bevordert wanneer de school het beleid dat de school in dezen ontwikkelt bundelt in een protocol. Bij de indicator die verwijst naar de evaluatie van de handelingsplanning kon niet worden vastgesteld dat er een inhoudelijke evaluatie heeft plaatsgevonden met een analyse van bevorderende en belemmerende factoren die van invloed zijn geweest op het uiteindelijk behaalde resultaat. De schriftelijke neerslag van een dergelijke analyse en de (beleids-) maatregelen die de school daarop neemt, vindt onvoldoende plaats. Daarmee is er sprake van een te smalle basis voor de verantwoording van het te voeren beleid bij de begeleiding van een leerling en spreekt het cyclische karakter van het systeem nog onvoldoende uit de documenten. De functionaliteit van de handelingsplanning is als voldoende beoordeeld. De invoering van de leerlijnen heeft z n effect op de inhoud van de handelingsplannen niet gemist. De relatie tussen de plannen, afgeleid van de leerlijnen, en de onderwijspraktijk is hierdoor aantoonbaar versterkt. Het groepsplan is daarmee sturend geworden voor het handelen van de leerkracht. Week- en dagplanningen opgesteld door de groepleerkrachten en afgeleid van de groepsplannen dragen bij aan het functioneel maken van de planningsdocumenten. Deze week- en dagplanningen zijn opgenomen in overwegend goed geordende en daardoor overzichtelijke groepsmappen. De resultaten van de leerlingen kan de inspectie niet beoordelen. Daarvoor zijn nog geen criteria beschikbaar. Bovendien kan dit pas na het doorlopen van een aantal cycli met 'smart' geformuleerde doelstellingen en een nauwkeurige registratie van het al dan niet behalen van die doelstellingen waarvoor het leerlingvolgsysteem het geëigende instrument is. In het kader van het versterken van de opbrengstgerichtheid is het van belang dat de school ook voor zichzelf normen vaststelt waar de jaarlijkse opbrengsten aan moeten voldoen. Daarnaast vormt het schoolbreed in gebruik nemen van ontwikkelingsperspectief een bijdrage aan die opbrengstgerichtheid. Er is geen reden hier pas mee te beginnen bij de overstap naar het vso. In het vso krijgt het ontwikkelingsperspectief overigens op een vloeiende manier een vervolg in het transitieplan. Aan de hand van dat transitieplan bereidt de school samen met de leerling en zijn ouders de overgang van school naar vervolgbestemming zorgvuldig en planmatig voor. Hierbij betrekt de school ook de aspecten wonen en de besteding van de vrije tijd. Onderwijsleerproces Het overgrote deel van de indicatoren die betrekking hebben op de onderwijspraktijk beoordeelt de inspectie positief. De onderwijsleersituaties in de verschillende groepen zijn van voldoende kwaliteit. Het handelen van de leraren leidt zichtbaar tot een veilige en motiverende leeromgeving. Ook over het schoolklimaat oordeelt de inspectie overwegend positief. De school heeft leerlijnen ingevoerd. Het proces om aan de leerlijnen de aanwezige methoden en materialen te koppelen is al gevorderd maar nog niet volledig afgerond. De stage maakt een belangrijk deel uit van het onderwijsprogramma in het vso. Daaraan voorafgaand kent de school de zogenaamde uitwisseling, waarin de leerlingen groepsdoorbrekend werken aan praktijkvakken en de lessen op locatie (kas) waar vsoleerlingen onder leiding van een schoolfunctionaris werkzaamheden in de praktijk uitvoeren. KO 00PZ - 9, 10 en 11 december 2009 Pagina 8 van 11

9 In de voorbereiding naar de overstap richting vervolgbestemming heeft de school ook voldoende oog voor de voorbereiding van de vso-leerlingen op het zo zelfstandig mogelijk wonen en op zinvolle wijze invullen van de vrije tijd. De school zet de onderwijstijd overwegend efficiënt in. Verlies van onderwijstijd blijft beperkt maar is wel aan de orde bij het fruit eten en drinken. Hoewel op het rooster een relatie wordt gelegd met de leerlijn Wonen en vrije tijd c.q. Gezond en redzaam gedrag, bleek er in een aantal gevallen geen sprake van een onderwijsleersituatie, waardoor er sprake is van verlies van onderwijstijd. Met modelroosters speelt de school in op de noodzaak aan afstemming op de behoeften van leerlingen. Daarnaast biedt het schoolbeleid in voldoende mate ruimte voor individuele leerlingen in te spelen op hun behoeften aan onderdelen van het onderwijsaanbod wat tijd betreft. Keuzes op dit terrein verantwoorden de leerkrachten nog onvoldoende in het handelingsplan. Het (ortho-)pedagogisch en (ortho-)didactisch handelen door leraren is overwegend van voldoende kwaliteit. Hierbij valt de grote betrokkenheid op bij de leerlingen. Er is wisselende aandacht voor de voor de doelgroep van de school belangrijke didactische principes, namelijk aansluiten bij het concrete en het leren door doen. Met de introductie van de smartboards verwacht de inspectie een versterkte inzet van het aanschouwelijkheidsprincipe. De omgang met de leerlingen leidt tot een rustige en veilige leeromgeving waarin leerlingen tot leren komen. Dit is des te opmerkelijker omdat de school onder haar populatie nogal wat leerlingen telt met bijkomende (gedrags)-problematiek. Afgaande op de documentatie van de school vormt het Eigen Initiatief Model een belangrijk basis binnen de schoolaanpak van de leerlingen. In de onderwijspraktijk treedt een ander beeld naar voren waarin nogal eens kansen om het model toe te passen onbenut blijven. Dit vertaalt zich in het oordeel op indicator de leraren stimuleren de leerlingen tot denken. Het klimaat binnen de school wordt gekenmerkt door een respectvolle omgang van het personeel met de leerlingen en tussen leerlingen onderling. Het veiligheidsbeleid biedt voldoende waarborgen om veiligheidsincidenten te voorkomen en op een juiste manier af te handelen als ze zich toch voordoen. Met het opnemen van een pestprotocol versterkt de school haar veiligheidsbeleid. De klassen- en schoolregels dragen eveneens bij aan een veilig schoolklimaat. In de gevoerde gesprekken bevestigt het personeel de beleving van de school als veilige werkplek. Ook heeft de inspectie geen contra-indicaties waargenomen die zouden duiden op voor de leerlingen onveilige situaties. Toch onderstreept de inspectie het belang van een systematische inventarisatie, ook bij leerlingen, om na te gaan of het gevoerde veiligheidsbeleid uiteindelijk ook leidt tot het beoogde effect, namelijk een voldoende veiligheidsbeleving. Bij de school bestaan daartoe voornemens in de vorm van de uitvoering van een RI&E onderzoek en een oudertevredenheidsonderzoek. In deze onderzoeken vraagt de school naar de veiligheidsbeleving van zowel het personeel als de ouders. KO 00PZ - 9, 10 en 11 december 2009 Pagina 9 van 11

10 Wet- en regelgeving De inspectie heeft enkele tekorten vastgesteld op het gebied van de naleving van de wet- en regelgeving. Het betreft de volgende onderwerpen: In het schoolplan ontbreekt een verantwoording van het beleid rond de sponsoring (art. 21 lid 1 WEC). Uit de bijlage bij de brief van 19 februari 2010 blijkt dat het schoolbeleid over sponsoring inmiddels onderdeel vormt van het schoolplan. Voor alle leerlingen die stage volgen stelt de school een stagecontract op. Hiertoe gebruikt de school een model stagecontract. In dit contract ontbreekt het onderdeel dat inzicht verschaft in de afspraak die gemaakt is tussen school en stagegever over de wijze waarop de stagegever wordt betrokken bij de beoordeling van de leeractiviteiten die de leerling onderneemt. Het model stagecontract dient hierop te worden aangevuld. Door de commissie voor de begeleiding via de wetgeving een expliciete opdracht te geven heeft de wetgever tot uitdrukking willen brengen dat deze commissie een centrale rol vervult bij het volgen en sturen van de ontwikkeling van de leerlingen. Deze centrale rol vervult de commissie op de school in beperkte mate, zeker waar het de evaluatie van de handelingsplannen betreft. In die zin vervult de commissie eerder de rol van panel van deskundigen die het schoolteam kan raadplegen als zich problemen in de ontwikkeling van een leerling voordoen en deze problemen het stadium van een zekere ernst hebben bereikt. Hoewel dit laatste ook een belangrijke functie van de commissie kan zijn, mag dit niet ten koste gaan van de wettelijke opdracht. KO 00PZ - 9, 10 en 11 december 2009 Pagina 10 van 11

11 3. TOEZICHTARRANGEMENT De Inspectie van het Onderwijs kent aan de school voor so/vso aan zeer moeilijk lerende kinderen Herman Broerenschool het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse risicoanalyse en, eventueel, een onderzoek in het kader van een themaonderzoek. Tekortkomingen in de naleving Er zijn enkele tekortkomingen in de naleving van wettelijke voorschriften geconstateerd. Om deze reden maakt de Inspectie van het Onderwijs de volgende afspraak met het bevoegd gezag: Het bevoegd gezag dient de geconstateerde tekortkomingen in de naleving van wettelijke voorschriften op te heffen. Voor 1 maart 2010 informeert het bevoegd gezag de inspectie over de wijze waarop zij dit heeft gerealiseerd. KO 00PZ - 9, 10 en 11 december 2009 Pagina 11 van 11