Terugkijken en vooruitzien: de ontwikkelingen in de toepassing van de OTS

Transcriptie

1 Terugkijken en vooruitzien: de ontwikkelingen in de toepassing van de OTS Prof.mr.drs. Mariëlle R. Bruning Kinderrechtenhuis Leiden, 1 november 2012

2 OTS: nog nooit zo populair! Aantal jeugdigen met maatregel (Van Montfoort 2012) NB voorlopige voogdij (VV) exclusief voogdij asiel, peildatum 31 dec. jaar voogdij VV OTS totaal

3 Effecten en ervaringen OTS (1) hoe staat het met degenen om wie het allemaal te doen is, de minderjarige en zijn ouders? Hoe ervaren zij de OTS? Wat weten wij daaromtrent? Bitter, bitter weinig. (Jaap Doek 1972)

4 Effecten en ervaringen OTS (2) Onderzoek Clemens-Schröner ( ): - 27,5% is geslaagd, - 36,5% matig geslaagd, - 36% mislukt Ouders ervaren de OTS als een persoonlijke belediging (voelen zich gekrenkt en boden weerstand) Minderjarigen ervaren de OTS als straf of controle (repressief i.p.v. preventief)

5 Effecten en ervaringen OTS (3) - Onderzoek Slot e.a. (2002), 909 zorgen: - 28% geslaagd, - 38% gezinssituatie hetzelfde, - 33% problemen na 2 jaar heviger gebrekkige professionaliteit Onderzoek gewenst: welke gezinnen profiteren wel en niet van OTS? Gezinsvoogd richt zich voornamelijk op opvoeder, minderjarigen zien ze weinig

6 Effecten en ervaringen OTS (4) Q4C Kwaliteitsstandaarden jeugdzorg (ervaringen van cliënten uit pleegzorg en residentiële zorg; 2012): Wens tot meer informatie, beter luisteren, meer betrokken t.a.v. beslissingen UHP; meer evaluatiemomenten voor terugkeer thuis; Kind in pleeggezin positiever dan kind in leefgroep; Behoefte kind aan vertrouwenspersoon: vele wisselingen hulpverleners; Nazorg na uithuisplaatsing onvoldoende.

7 Wachttijd wat mij het meest aan het onderzoek van Clemens Schröner e.a. heeft getroffen (1971), is het feit dat een concrete vraag om hulp bij de opvoeding eerst na ruim 2 tot 9 maanden leidt tot de benoeming van een hulpverlener: de gezinsvoogd Jaap Doek doorlooptijden: - 75% binnen 2 maanden OTS (streven in 2010)? - wie waakt voor veiligheid kind?

8 Terugkijkend - Correction paternelle vgl. gesloten jeugdzorg - OTS onmaatschappelijke gezinnen vgl. bevoegdheid burgemeester t.a.v. OTS - Jaren 90: veel kritiek vgl. huidige kritiek advocatuur op te snel ingrijpen - Cie Wiarda 1971: oudere minderjarigen meer bevoegdheden geven, zelfstandige rechtspositie heden:ongewijzigde wet?

9 Rol kinderrechter toen en nu Kinderrechter van regisseur naar scheidsrechter: : kinderrechter spil OTS (rechtspraak en uitvoering) : kinderrechter beslist op verzoek, GVI/BJZ voert uit (scheiding rechtspraak uitvoering) : verdere beperking ruimte kinderrechter Wet op de jeugdzorg: categorieën jeugdhulp, verblijf residentieel (gesloten/open) of pleegzorg, observatie NB in jurisprudentie actief toetsende rechter! : wetsvoorstel herziening KB-maatregelen: geschillenregeling OTS, ambtshalve beslissen over brusjes Concept Jeugdwet: categorieen uithuisplaatsing/ ruimte kinderrechter?

10 Meer rechtsbescherming betrokkenen (1) - Vanaf jaren 70 zoektocht naar meer rechtsbescherming betrokkenen (zie rapporten Gijsbers, Vliegenthart, Kosto jaren 90) : herziening OTS Schriftelijke aanwijzing, bezwaar, beroep Pleegouders en mj 12 jr. en ouder meer bevoegdheden OTS-evaluatie: verbetering rechtspositie wordt door betrokkenen niet zo ervaren/ weinig gebruikt

11 Meer rechtsbescherming betrokkenen (2) 2008: introductie gesloten jeugdzorg (herziening Wjz) - Rechtsgrond aangepast - Verklaring GW-er nodig - Zelfstandige rechtsingang (HB) - Gesloten jeugdzorg zonder OTS mogelijk 2012: wetsvoorstel herziening kb-maatregelen - Geschillenregeling (maar met procureurstelling) - Rechterlijke toets verplaatsing pleegkind na 1 jaar

12 Verbetering rechtspositie pleegouders stimulering pleeggezinplaatsing Jaap Doek 1972 t.a.v. OTS voor jonge kinderen: Het accent van de maatregel zal volledig moeten liggen op het streven naar een vervangend milieu, naar nieuwe ouders, deze maatregel zou kunnen worden aangeduid als gezinsvervangend 1995: versterking rechtspositie pleegouders 2012: wetsvoorstel herziening kb-maatregelen (pleegouder belanghebbende, rechterlijke toets verplaatsing pleegkind, geschillenregeling) Wetsvoorstel versterking positie pleegouders (meer pleegoudersvoogden, meer betrokkenheid/informatie, verbetering financiële positie?)

13 Vooruitzien (1) We moeten ernst maken met een marginale kinderbescherming (Jaap Doek 1972) Vgl. maatregel van opgroeiondersteuning een kinderbescherming die niet (mede) gedreven wordt door een groot aantal direct in het werk betrokken vrijwilligers, is een arme kinderbescherming omdat zij het herkenbare teken van de solidariteit mist (Jaap Doek 1972) Vgl. netwerkberaad, versterking eigen kracht

14 Vooruitzien (2) er kan slechts van een geïntegreerde jeugdwelzijnszorg worden gesproken, wanneer men bereid is de vrijwillige hvl en de afgedwongen hvl in één beleid en in één organisatie op te nemen - Van Wet op de jeugdhulpverlening naar Wet op de jeugdzorg naar concept Jeugdwet - Van provincie naar gemeente - de overheid moet het financieel mogelijk maken deze verantwoordelijkheid te dragen (Doek 1972)

15 Vooruitzien (3) Positie Raad voor de Kinderbescherming: - Toekomst: multidisciplinair team van beperkte omvang, adviesorgaan rechter? (Doek 1972) - Requestrerende bevoegdheid behouden? Wetsvoorstel herziening KB-maatregelen: monopoliepositie verdwijnt Concept Jeugdwet: gemeenten willen eigen bevoegdheid - nadere bezinning op taken en bevoegdheid Raad noodzakelijk (oratie Doek 1977) aan teveel taken wordt te weinig gedaan dit geldt vooral voor de toezichthoudende taak (gebrek mankracht) Doek 1972

16 Afsluitend: nog vele jaren? wij moeten ernstig denken over een kinderbescherming zonder OTS en ontslag voorbereiden Jaap Doek 1972

17 Uitdagingen Verbetering positie minderjarige (i.h.b. bij UHP) - Eigen rechtsingang bij OTS? (zelfst. hoger beroep; zie cie. Wiarda 1971) - Rechtsbijstand / meer gebruik van bijzondere curator bij beslissing uithuisplaatsing? Stelselherziening: hulp dicht bij huis met voldoende aandacht voor kwaliteit en waarborgen voor jeugdbescherming Meer eigen kracht, minder maatregelen, meer contact