Onderzoeksrapport over de eerste patiënten- en consumentenervaringen met het verkrijgen van zelfzorgmiddelen

Transcriptie

1 Onderzoeksrapport over de eerste patiënten- en consumentenervaringen met het verkrijgen van zelfzorgmiddelen Hogeschool Utrecht Faculteit Gezondheidszorg Bolognalaan AD Utrecht Auteur: Opleiding: Bedrijf: Begeleiders: Abdel Jalil Kaouass Farmakunde Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie Churchillaan 11, 6 e etage 3527 GV Utrecht Tom Schoen Janneke Mijnster Onderzoeksperiode: februari 2008 juli 2008

2 Samenvatting Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF) door een vierdejaars farmakundestudent van de Hogeschool Utrecht in het kader van het afstuderen. Op 1 juli 2007 is de nieuwe Geneesmiddelenwet in werking getreden. In deze nieuwe wet zijn de zelfzorggeneesmiddelen (geneesmiddelen die zonder doktersrecept verkrijgbaar zijn) onderverdeeld in drie categorieën: algemene verkoop (AV), uitsluitend apotheek en drogist (UAD) en uitsluitend apotheek (UA). Het is nu één jaar geleden dat de nieuwe Geneesmiddelenwet in werking is getreden. De NPCF wil met dit onderzoek inzicht krijgen in de eerste patiënten- en consumentenervaringen met de verstrekking van zelfzorggeneesmiddelen sinds de intreding van de nieuwe geneesmiddelenwet op 1 juli Patiënten en consumenten van Nederland hebben op de websites van de NPCF, Lidorganisaties van de NPCF en Consument en de zorg een vragenlijst kunnen invullen om hun ervaringen weer te geven met het kopen van een zelfzorgmiddelen in een drogist of supermarkt. In totaal hebben 210 patiënten en consumenten hun ervaringen gedeeld met het verkrijgen van zelfzorgmiddelen in een drogist. En 36 patiënten en consumenten hebben hun ervaringen gedeeld met het verkrijgen van zelfzorgmiddelen bij een supermarkt. Uit het onderzoek is gebleken dat de meerderheid van de respondenten ervaart dat de openingstijden, parkeerplaatsen, toegankelijkheid en de bereikbaarheid van een drogist en supermarkt goed geregeld zijn. Er is echter wel een grote groep respondenten die ervaart dat de klantvriendelijkheid en het snel geholpen worden in een drogist en supermarkt beter kan. Slechts een kwart van de respondenten heeft bij de drogist informatie gekregen van het winkelpersoneel. Bijna driekwart van de respondenten geeft aan andere bronnen te raadplegen voor informatie over zelfzorgmiddelen. De informatiebron die hierbij het meest wordt gebruikt is het internet. Bij zowel de drogist als de supermarkt geeft de meerheid aan dat zij geen behoefte hebben aan informatie over zelfzorgmiddelen van het winkelpersoneel. Een ruime meerderheid van de respondenten geeft aan de bijsluiter te lezen van het gekochte zelfzorgmiddel. Hiervan heeft de meerderheid aangegeven dat zij de bijsluitertekst begrijpelijk leesbaar vinden. Verder is uit het onderzoek gebleken dat chronische patiënten veel verschillende receptgeneesmiddelen gebruiken. Bijna 20% van deze chronische patiënten weet niet of het gekochte zelfzorgmiddel veilig gebruikt kan worden met hun huidige medicatie. Al deze patiënten zijn het zelfzorgmiddel uiteindelijk toch gaan gebruiken. Uit het onderzoek is ook gebleken dat de meerderheid voor de drogist kiest om zelfzorgmiddelen te kopen, vanwege de bereikbaarheid, de openingstijden en de betaalbaarheid. De meerderheid van de respondenten vindt dat zelfzorgmiddelen niet in de schappen horen, maar juist achter de toonbank. Ook vind de meerderheid dat er mondelinge voorlichting gegeven moet worden bij zelfzorgmiddelen. Verder vinden bijna alle respondenten dat er deskundig personeel aanwezig moet zijn in verkooppunten waar zelfzorgmiddelen verkrijgbaar zijn. Op basis van de resultaten wordt er aan de NPCF aanbevolen om nader onderzoek te doen naar de veiligheid van zelfzorgmiddelen met de huidige indeling van zelfzorgmiddelen in de categorieën AV, UAD en UA. Verder wordt er aan de NPCF aanbevolen om een verkorte versie van dit onderzoeksrapport te maken, zodat de resultaten uit het onderzoek gepubliceerd kunnen worden. Ook wordt er aanbevolen om in de meldweek van november 2008 aandacht te besteden aan zelfzorgmiddelen op het gebied van de klantvriendelijkheid in de verkooppunten, de informatiebehoefte bij zelfzorgmiddelen, het lezen van de bijsluiterteksten en veilig gebruik van zelfzorgmiddelen. Verder is er nog aanbevolen om onderzoek te doen naar het verschil in de begrijpelijkheid tussen de bijsluitertekst van zelfzorgmiddelen en de bijsluitertekst van receptgeneesmiddelen, omdat patiënten en consumenten hier wellicht een verschil in ervaren. Pagina 2 van 43

3 Voorwoord Na 20 weken vol enthousiasme gewerkt te hebben bij de Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF) sluit ik mijn afstudeeronderzoek af door middel van dit onderzoeksrapport. Ik kijk terug op een leerzame periode waarin ik mijn (theoretische en praktische) kennis heb kunnen uitbreiden. Tevens heb ik nieuwe ervaringen opgedaan die ik in de toekomst goed kan benutten. Deze afstudeerstage heeft ertoe geleid dat mijn beeld over het beroepsveld verruimd is en ik met vertrouwen een toekomst hierin tegemoet kan gaan. Zonder hulp van diverse personen had ik dit echter niet kunnen verwezenlijken. Een dankwoord voor deze mensen is dan ook zeer op zijn plaats. Ten eerste wil ik mijn stagebegeleiders, Annemarieke van der Meij en Tom Schoen, bedanken voor het mogelijk maken van mijn afstudeerstage en hun enthousiasme hiervoor gedurende deze periode. Ook wil ik hun bedanken voor hun vertrouwen in mijn handelen en voor de nodige feedback en ondersteuning. Daarnaast gaat mijn dank uit naar de medewerkers binnen de NPCF, in het bijzonder Titia Lekkerkerk, Truus Veldhuijzen en Peter Spierings, voor hun feedback, nuttige tips en hulp. Ook wil ik de lidorganisaties van de NPCF bedanken die het mogelijk hebben gemaakt de enquêtes succesvol af te nemen en mij geholpen hebben aan de benodigde informatie. Zonder de bereidheid van deze personen en deze organisaties was het niet mogelijk geweest een dergelijk onderzoek op te zetten en uit te voeren. Als laatst, maar zeker niet de minst belangrijke, gaat mijn dank uit naar Janneke Mijnster, mijn begeleidende docente vanuit de opleiding farmakunde, voor haar oprechte enthousiasme, behulpzaamheid en adviezen. Utrecht, juli 2008 Abdel Jalil Kaouass Pagina 3 van 43

4 Inhoudsopgave SAMENVATTING 2 VOORWOORD 3 INHOUDSOPGAVE 4 1 INLEIDING 5 2 GENEESMIDDELENWET 6 3 PROBLEEMSTELLING Onderzoeksdoelstelling Onderzoeksvraag Onderzoeksdeelvragen 7 4 OPZET EN UITVOERING Onderzoeksdesign Onderzoekspopulatie Meetinstrument Gegevensverwerking 11 5 RESULTATEN Resultaten deelvraag Resultaten deelvraag Resultaten deelvraag Resultaten stellingen 27 6 DISCUSSIE Resultaten Het onderzoek 31 7 CONCLUSIES Deelvraag Deelvraag Deelvraag Onderzoeksvraag 34 8 AANBEVELINGEN Aanbevelingen Suggesties voor verder onderzoek 35 AFKORTINGENLIJST 36 BRONNEN 37 BIJLAGE I: VRAGENLIJST 38 Pagina 4 van 43

5 1. Inleiding Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF) door een vierdejaars farmakundestudent van de Hogeschool Utrecht in het kader van het afstuderen. De NPCF is een samenwerkingsverband van (koepels van) patiënten. De missie van de NPCF is het realiseren van een sterke en gelijkwaardige positie van zorgconsumenten als belangrijkste marktpartij in de gezondheidszorg op individueel en collectief niveau; opdat sprake is van vraaggestuurde zorg vanuit het patiënten- en consumentenperspectief, uitgaande van volwaardig burgerschap, keuzevrijheid en solidariteit. AANLEIDING VAN HET ONDERZOEK Op 1 juli 2007 is de nieuwe Geneesmiddelenwet in werking getreden. In deze nieuwe wet zijn de zelfzorggeneesmiddelen (geneesmiddelen die zonder doktersrecept verkrijgbaar zijn) onderverdeeld in drie categorieën: 1. Algemene Verkoop (AV) 2. Uitsluitend Apotheek en Drogist (UAD) 3. Uitsluitend Apotheek (UA) Het doel van de toenmalige minister Hoogervorst was om de verkoop van zelfzorggeneesmiddelen mogelijk te maken op meer plaatsen dan alleen de drogist en in de apotheek. Zodat de concurrentie zal toenemen en de prijzen zullen dalen. Dit leidde in beginsel tot fel verzet van de meeste kamerleden, die hem wezen op: Het gebrek aan kennis over zelfzorggeneesmiddelen bij medewerkers van verkooppunten als supermarkten en pompstations. Het gebrek aan kennis over mogelijke interacties met receptgeneesmiddelen. De veiligheid van de patiënten en consumenten Het feit dat voorlichting door een deskundige een must is. Het feit dat uit onderzoek (Nivel, 2005) is gebleken dat mensen weinig kennis hebben van zelfzorggeneesmiddelen.[8] Het is één jaar geleden dat de nieuwe Geneesmiddelenwet in werking is getreden. De NPCF wil met dit onderzoek inzicht krijgen in de eerste patiënten- en consumentenervaringen met de verstrekking van zelfzorggeneesmiddelen sinds de inwerkingtreding van de nieuwe Geneesmiddelenwet op 1 juli STRUCTUUR ONDERZOEKSRAPPORT De volgende aspecten komen in dit onderzoeksrapport aan de orde: In hoofdstuk 2 wordt ingegaan op de nieuwe geneesmiddelenwet In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op de probleemstelling In hoofdstuk 4 wordt de onderzoeksmethode toegelicht Hoofdstuk 5 bevat de resultaten van het onderzoek In hoofdstuk 6 wordt ingegaan op een aantal discussieonderwerpen In hoofdstuk 7 worden de conclusies besproken Hoofdstuk 8 bevat de aanbevelingen Pagina 5 van 43

6 2. Geneesmiddelenwet Op 1 juli 2007 is de nieuwe Geneesmiddelenwet in werking getreden. De Geneesmiddelenwet vereenvoudigt de geneesmiddelenvoorziening. De wet vervangt de Wet op de geneesmiddelenvoorziening (WOG) uit Hoofdpunten van de Geneesmiddelenwet zijn: Het is een productwet en regelt veel minder dan voorheen de manier waarop de apotheker zijn beroep uitoefent. Met de wet worden EU-richtlijnen geïmplementeerd, geactualiseerd en vereenvoudigd. Opname van de apotheker in de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO). Het aantal vergunningen en de administratieve belasting nemen af (besparing: 30 miljoen euro). De Inspectie voor de Gezondheidszorg krijgt de bevoegdheid om zelf boetes op te leggen, zodat een straf op maat mogelijk is. Nu staat alleen de weg van het strafrecht open en dat is vaak een te zwaar middel. Per apotheek blijft er één apotheker eindverantwoordelijk. Er zijn strengere regels voor het voorschrijven van geneesmiddelen via internet: een behandelaar mag alleen via internet voorschrijven als hij de patiënt én zijn 'medicijngeschiedenis' kent. Artsen en apothekers zijn verplicht ernstige bijwerkingen van geneesmiddelen te melden. [2] In de nieuwe wet worden zelfzorggeneesmiddelen (geneesmiddelen die zonder doktersrecept verkrijgbaar zijn) onderverdeeld in drie categorieën: 1. Algemene verkoop (AV) Zelfzorggeneesmiddelen in deze categorie mogen overal vrij worden verkocht, bijvoorbeeld in supermarkten en benzinestations. In deze categorie vallen zelfzorggeneesmiddelen in lage dosering en in kleine verpakking. 2. Uitsluitend Apotheek en Drogist (UAD) In deze categorie vallen de zelfzorggeneesmiddelen die nu ook bij drogist en apotheek verkrijgbaar zijn. 3. Uitsluitend Apotheek (UA) Deze categorie bestaat uit zelfzorggeneesmiddelen die uitsluitend bij de apotheek verkrijgbaar zijn. [1-2] Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) is gevraagd om een advies op te stellen voor de indeling van de NR-geneesmiddelen (zonder recept) in de verschillende categorieën. Uitgangspunt hierbij was dat alle vrij verkrijgbare middelen UAD werden. Zelfzorggeneesmiddelen zijn ingedeeld in de categorie AV indien dit uit oogpunt van veilig gebruik verantwoord is. Van verantwoord veilig gebruik is sprake indien tegelijkertijd wordt voldaan aan de volgende criteria: Het betreft veel voorkomende aandoeningen. De werkzame stof is relatief lang in gebruik en er is relatief veel ervaring mee opgedaan. Het gebruik heeft geen onevenredig risico op schade. Er hoeft niet te worden gevreesd voor abnormaal gebruik. Het aantal eenheden per verpakking is relatief klein, en verpakking en bijsluiter waarschuwen additioneel, indien relevant, voor bepaalde risicovolle situaties. Het opstellen van een UA-lijst is een belangrijke verandering. Het kan bijvoorbeeld gaan om middelen als Simvastatine. De middelen die in de toekomst onder de categorie UA zullen vallen, zijn momenteel alleen op recept verkrijgbaar. [1-3] Pagina 6 van 43

7 3. Probleemstelling De probleemstelling is af te leiden van de onderzoeksdoelstelling, de onderzoeksvraag en de deelvragen. 3.1 ONDERZOEKSDOELSTELLING Het doel van dit onderzoek is het verkrijgen van inzicht in de eerste patiënten- en consumentenervaringen met de verstrekking van geneesmiddelen die, sinds de invoering van de nieuwe geneesmiddelenwet, zonder recept verkrijgbaar zijn. Hierbij is gekeken naar de patiënten- en consumentenervaringen op het gebied van: Service Informatievoorziening De NPCF zal na publicatie van dit onderzoek via het meldpunt een meldweek opzetten, zodat in de media/politiek aandacht zal komen voor mogelijke knelpunten in het verstrekken en gebruiken van zelfzorggeneesmiddelen. 3.2 ONDERZOEKSVRAAG Wat zijn de ervaringen van patiënten en consumenten met zelfzorggeneesmiddelen sinds de invoering van de nieuwe geneesmiddelenwet? 3.3 ONDERZOEKSDEELVRAGEN Uit de onderzoeksvraag zijn de volgende drie deelvragen af te leiden: 1. Wat zijn op het gebied van service de ervaringen van patiënten en consumenten met het verkrijgen van zelfzorggeneesmiddelen? 2. Hoe ervaren de patiënten en consumenten de informatievoorziening bij zelfzorggeneesmiddelen? 3. Bij welke verkooppunten betrekken patiënten en consumenten hun zelfzorggeneesmiddelen bij voorkeur? Op de volgende pagina worden de begrippen in de onderzoeksvraag en de begrippen in de deelvragen verder gedefinieerd en geoperationaliseerd. Pagina 7 van 43

8 Begrippen Ervaringen Definitie van de begrippen Kennis, door ondervinding verkregen. Patiënten Consumenten Geneesmidddelenwet Service Iemand die medische hulp nodig heeft. Iemand die een bepaald product koopt en gebruikt of verbruikt. Geneesmiddelen die men zonder doktersrecept kan verkrijgen, zoals aspirine en hoestdrank. Geneesmiddel: middel om genezing te bevorderen Wet: vast, op waarneming gegronde regel, waarmee een verschijnsel, het verloop van processen wordt beschreven, verklaard. Dienstverlening van een leverancier aan zijn clientèle. Informatievoorziening Informatie: Verstrekking van kennis of inzicht Voorziening: Maatregel, middel om in iets te voorzien Verkooppunten Elk van de plaatsen waar een massa-artikel te koop is. Begrippen Ervaringen Patiënten Consumenten Zelfzorggeneesmiddelen Zelfzorggeneesmiddelen Geneesmidddelenwet Service Operationaliseren van de begrippen De patiënten- en consumentenervaringen met: - De service in een drogist en of een supermarkt - De informatievoorziening in een drogist en of een supermarkt. Iemand die een ziekte heeft en hiervoor medische hulp nodig heeft. Tevens zijn dit de patiënten die de websites bezoeken van de NPCF, Consument en de zorg en de lidorganisaties NPCF. Iemand die tijdelijk of in mindere mate last heeft van een aandoening en een zelfzorggeneesmiddel aanschaft om deze aandoening te verhelpen. Tevens zijn dit de consumenten die de websites bezoeken van de NPCF, Consument en de zorg en de lidorganisaties NPCF. Geneesmiddelen die patiënten en consumenten zonder recept bij een drogist of een supermarkt kunnen verkrijgen. De nieuwe Geneesmiddelenwet die op 1 juli 2007 in werking is getreden met betrekking tot de onderverdeling van de zelfzorggeneesmiddelen in de drie categorieën (AV, UAD, UA). De toegankelijkheid, de bereikbaarheid en de klantvriendelijkheid. Informatievoorziening De bijsluiter, informatie door winkelpersoneel, Informatie via andere bronnen, Informatie voor chronisch zieken. Verkooppunten Dit zijn de apotheken, de drogisten en de supermarkten waar patiënten en consumenten zelfzorggeneesmiddelen kunnen verkrijgen. Pagina 8 van 43

9 4. Opzet en uitvoering 4.1 ONDERZOEKSDESIGN Er is een kwantitatief onderzoek uitgevoerd, waarbij cijfermatig inzicht is verkregen in de ervaringen van patiënten en consumenten met de verstrekking van zelfzorggeneesmiddelen sinds de invoering van de nieuwe Geneesmiddelenwet. Met dit onderzoek ging het om de nauwkeurige beschrijving van kenmerken van onderzoekseenheden aan de hand van een vooraf gegeven systematiek, zonder nadere aanduiding van relaties of verklaringen. Er was daarom gekozen om voor dit onderzoek een beschrijvend onderzoek uit te voeren. Rekening houdend met de onderzoeksdoelstelling, de onderzoeksvraag en de onderzoeksdeelvragen is voor het surveyonderzoek gekozen als onderzoeksontwerp. Er is voor een surveyonderzoek gekozen, omdat: Bij een groot aantal onderzoekseenheden gegevens verzameld moesten worden via systematische ondervraging. De gegevens moesten verzameld worden bij een steekproef van eenheden uit een nader omschreven populatie. Er was sprake van een momentopname: er is namelijk één meting uitgevoerd in één periode. Er werd niet naar causale verbanden gezocht. 4.2 ONDERZOEKSPOPULATIE De onderzoekspopulatie betreft patiënten en consumenten in Nederland die ervaring hebben met de verstrekking van zelfzorggeneesmiddelen, sinds de invoering van de nieuwe geneesmiddelenwet. Gezien de grootte van de onderzoekspopulatie, het tijdbestek waarin het onderzoek moest gebeuren en de moeilijkheidsgraad om de gehele onderzoekspopulatie te bereiken, is er voor dit onderzoek gekozen om de patiënten en consumenten te benaderen die de websites bezoeken van de NPCF, Consument en de zorg en de Lidorganisaties van de NPCF. Op de volgende websites is een link geplaatst naar de vragenlijst: Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie Consument en de zorg Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties Astma Fonds Crohn en Colitis Ulcerosa Vereniging Nederland Osteoporose Stichting Pagina 9 van 43

10 4.3 MEETINSTRUMENT Om antwoord te krijgen op de geformuleerde deelvragen is er gebruik gemaakt van een vragenlijst, die uitgezet is via de interne monitor van de NPCF. Gezien de grootte van de onderzoekspopulatie en het tijdbestek waarin het onderzoek moest gebeuren, is er gekozen om bij dit meetinstrument gestructureerd informatie te verzamelen. BETROUWBAARHEID De betrouwbaarheid wil zeggen dat de onderzoeksresultaten zo min mogelijk van toeval afhankelijk zijn. [4] De gegevens uit dit onderzoek zijn zorgvuldig en anoniem verwerkt. De invoering van de verkregen gegevens is foutloos gebeurd, omdat de antwoorden van de respondenten direct door het systeem verwerkt zijn in een databasebestand. De gebruikte vragenlijst bevat vragen die afkomstig zijn van voorgaande onderzoeken, waarbij de betrouwbaarheid van de betreffende vragen al onderzocht is. [5-7] De vragenlijst bestond verder uit gesloten vragen wat de gegevens betrouwbaarder heeft gemaakt, omdat de respondenten de antwoorden niet verkeerd konden interpreteren. Verder zijn de vragen in de vragenlijst niet suggestief gesteld. VALIDITEIT Validiteit, ook wel geldigheid genoemd, wil zeggen dat men meet wat men beoogt te meten. [4] De vragenlijst is getest onder een testgroep om zo te meten of de respondenten de vragen begrijpen en dat zij die antwoorden geven die voor dit onderzoek van belang zijn. Naar aanleiding van de feedback die de testgroep heeft gegeven op de vragenlijst, zijn enkele aanpassingen in de vragenlijst doorgevoerd. Een aantal vragen zijn opnieuw geformuleerd, zodat de respondenten de vragen makkelijker zouden begrijpen. Daarnaast gaf de testgroep aan dat de antwoordcategorieën bij de stellingen voor verwarring zorgden. De antwoordcategorieën zijn daarom beperkt tot twee mogelijkheden. Verder zijn twee vragen in de vragenlijst geherformuleerd, omdat deze suggestief waren. Met dit onderzoek ging het niet om alle bezoekers van de betreffende websites, maar om die bezoekers die een zelfzorgmiddel hebben gekocht in de drogist en of de supermarkt sinds de invoering van de nieuwe Geneesmiddelenwet. In de vragenlijst is daarom een tweetal vragen opgenomen dat deze groep heeft onderscheiden van de overige bezoekers. Verder is er een vraag opgenomen in de vragenlijst om de respondenten onder te verdelen in patiënten en consumenten. Aan de groep patiënten is zijn namelijk nog vragen gesteld over het aantal receptgeneesmiddelen en de wisselwerkingen met deze geneesmiddelen. RESPONSVERHOGENDE MAATREGELEN De website van de NPCF heeft per dag ongeveer 4500 bezoekers. Om een zo hoog mogelijk respons te realiseren met dit onderzoek is er geprobeerd om ook zo veel mogelijk lidorganisaties van de NPCF te betrekken bij het onderzoek. De kans op een hoger respons is namelijk groter, wanneer er meer organisaties zijn die de link van de vragenlijst op hun websites plaatsen. Daarnaast heeft de NPCF eind april 2008 een nieuwe website gelanceerd, namelijk Deze website is ontwikkeld met als doel om te functioneren als een Pagina 10 van 43

11 digitaal platform voor de consumenten. De NPCF verwachtte dat deze website veel bezoekers zal trekken, omdat de NPCF via de media de doelgroep op de hoogte heeft gebracht van de website. Ook op deze website is begin mei een link geplaatst onder het tabblad Meldpunt. In de laatste week van de onderzoeksperiode is op de homepage van Consument en de Zorg een banner geplaatst om meer respondenten voor het onderzoek te bereiken. 4.4 GEGEVENSVERWERKING Met behulp van het gekozen meetinstrument is er antwoord gegeven op de onderzoeksdeelvragen. In de onderstaande tabel is weergegeven welke enquêtevragen een antwoord hebben gegeven op welke onderzoeksdeelvragen. Onderzoeks- Beschrijving onderzoeksdeelvraag deelvraag 1 Wat zijn op het gebied van service de ervaringen van patiënten en consumenten met het verkrijgen van zelfzorggeneesmiddelen? 2 Hoe ervaren de patiënten en consumenten de informatievoorziening bij zelfzorggeneesmiddelen? 3 Bij welke verkooppunten betrekken patiënten en consumenten hun zelfzorggeneesmiddelen bij voorkeur? Enquêtevragen die antwoord geven op de deelvraag 6, 24, 25, 26, 27, 28, 29 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 20, 21, 23, 32, 33, 34 30, 31 In de vragenlijst zijn ook vragen opgenomen waarin naar het geslacht, de leeftijd en de woonprovincie van de respondenten is gevraagd. Met deze gegevens is in het hoofdstuk resultaten een beschrijving weergegeven van de respondenten van dit onderzoek. Door middel van een frequentieverdeling is duidelijke en overzichtelijk inzicht gegeven in de verkregen gegevens. Er waren in totaal tien respondenten die de eerste vraag of de tweede vraag van de vragenlijst hebben overgeslagen. Deze tien respondenten zijn niet meegenomen in de resultaten van dit onderzoek, omdat er geen zekerheid is dat deze respondenten tot de onderzoekspopulatie horen. Verder zijn er univariate analyses gemaakt. Hierbij zijn uitspraken gedaan die betrekking hebben op één variabele. In het begin van de vragenlijst is gevraagd of de respondenten het zelfzorgmiddel zelf uit het schap hebben gepakt of dat zij het overhandigd hebben gekregen van het winkelpersoneel. Bij de eerste stelling is er ook in kaart gebracht of er tussen de bovengenoemde groepen een verschil is in uitkomst. Uit het meetinstrument zijn met name dichotome, nominale en ordinale gegevens naar voren gekomen. Met deze gegevens zijn tellingen gedaan en zijn er percentages berekend. Er is vooraf besloten om bij een respons van minder dan 50 de gegevens niet in percentages weer te geven. Pagina 11 van 43

12 5. Resultaten In dit hoofdstuk worden de resultaten uit het onderzoek overzichtelijk weergegeven. Het hoofdstuk begint eerst met een weergave van de respons van het onderzoek en met een weergave van de algemene gegevens van de respondenten. Vervolgens wordt het hoofdstuk onderverdeeld in 4 subhoofdstukken, waarbij in subhoofdstuk 1 tot en met subhoofdstuk 3 de resultaten van één deelvraag worden weergegeven. In het laatste subhoofdstuk worden de resultaten van de stellingen weergegeven. RESPONS Bij dit onderzoek ging het niet om alle bezoekers van de betreffende websites, maar om die bezoekers die een zelfzorgmiddel hebben gekocht in de drogist en of de supermarkt sinds de invoering van de nieuwe Geneesmiddelenwet. In de vragenlijst is daarom een openingsvraag opgenomen, die deze groep heeft onderscheid van de overige bezoekers. Zelfzorgmiddel gekocht Aantal Percentage Ja % Nee 34 12% Totaal N= % Tabel 5.1:Zelfzorgmiddel gekocht in de afgelopen 6 maanden bij een drogist of supermarkt? Tabel 5.1 laat zien dat op 246 respondenten de vragenlijst wel van toepassing was. Van deze respondenten hebben 36 respondenten hun ervaringen voor de supermarkt ingevuld en 210 respondenten hebben dit voor de drogist gedaan. Eerder in het onderzoeksrapport is vermeld dat de respondenten de vragenlijst op de websites hebben kunnen invullen. Daar er geen enquêtes verstuurd zijn via de of via de post, is het moeilijk om weer te geven wat de non-respons is bij dit onderzoek. Om toch een schattig te kunnen geven van de non-respons zou inzicht verkregen moeten worden in het aantal bezoekers dat de betreffende websites heeft bezocht gedurende de onderzoeksperiode. Vanwege het gebrek aan tijd is er geen onderzoek gedaan om de non-respons van dit onderzoek te bepalen. ALGEMEEN Het algemene deel van de vragenlijst bestond uit het invullen van het geslacht, de leeftijdscategorie en de woonprovincie van de respondenten. Het merendeel van de respondenten is van het vrouwelijk geslacht, namelijk 71%. Figuur 5.1 geeft een overzicht van de leeftijdscategorieën. Figuur 5.1: Overzicht van de leeftijdscategorieën van de respondenten Pagina 12 van 43

13 In figuur 5.2 is te zien hoe de verdeling van de woonprovincies van de respondenten is. Het merendeel van de respondenten heeft aangegeven in de provincie Utrecht te wonen. Opvallend is dat de meerderheid van de respondenten woonachtig is in de Randstad. Figuur 5.2: Overzicht van de woonprovincies van de respondenten 5.1 RESULTATEN DEELVRAAG 1 Wat zijn op het gebied van service de ervaringen van patiënten en consumenten met het verkrijgen van zelfzorgmiddelen? PATIËNTEN- EN CONSUMENTENERVARINGEN BIJ DE DROGIST Aan de respondenten zijn een aantal vragen gesteld die betrekking hadden op de openingstijden, de parkeerplaatsen, de toegankelijkheid, de bereikbaarheid en de klantvriendelijkheid van de drogisten. In tabel hieronder is te zien dat het merendeel van de respondenten de openingstijden van de drogist ruim genoeg vindt. Echter geeft 21% van de respondenten aan dat de openingstijden beter kunnen. Openingstijden Aantal Percentage Ja % Kan wel iets beter 31 15% Kan beter 10 5% Kan veel beter 2 1% Totaal N= % Tabel 5.1.1:De openingstijden zijn ruim genoeg. Tabel hieronder laat zien dat het merendeel van de respondenten vindt dat er voldoende parkeerplaatsen aanwezig zijn bij de drogist. Echter geeft 36% van de respondenten aan dat de parkeerplaatsvoorziening bij de drogist beter kan. Parkeerplaatsen Aantal Percentage Ja % Kan wel iets beter 32 16% Kan beter 22 11% Kan veel beter 19 9% Totaal N= % Tabel 5.1.2:Er zijn voldoende (invalide)parkeerplaatsen. Pagina 13 van 43

14 Tabel hieronder laat zien dat het merendeel van de respondenten vindt dat de drogist toegankelijk is (ook voor mensen met een handicap). Echter geeft 38% van de respondenten aan dat zij vinden dat dit beter kan. Toegankelijkheid Aantal Percentage Ja % Kan wel iets beter 39 19% Kan beter 21 10% Kan veel beter 18 9% Totaal N= % Tabel 5.1.3:Is toegankelijk, ook voor mensen met een handicap In tabel is te zien dat een ruime meerderheid van de respondenten vindt dat de drogist goed te bereiken is met het vervoermiddel dat zij meestal gebruik. En 17% van de respondenten vindt dat de bereikbaarheid met hun vervoermiddel beter kan. Bereikbaarheid Aantal Percentage Ja % Kan wel iets beter 16 8% Kan beter 14 7% Kan veel beter 5 2% Totaal N= % Tabel 5.1.4:Is goed te bereiken met het vervoermiddel dat ik meestal gebruik Tabel en tabel laten zien wat de respondenten vinden van de klantvriendelijkheid van de drogist en wat hun ervaringen zijn bij het snel geholpen worden in de drogist. Het merendeel van de respondenten vindt dat er klantvriendelijk wordt gewerkt in de drogist. De overige 37% vindt dat dit beter kan. Slechts een kleine meerderheid van de respondenten vindt dat zij snel geholpen worden in de drogist. 41% geeft aan dat dit beter kan in de drogist. Klantvriendelijkheid Aantal Percentage Ja % Kan wel iets beter 46 22% Kan beter 24 12% Kan veel beter 7 3% Totaal N= % Tabel 5.1.5:Ze werken hier klantvriendelijk Snel geholpen worden Aantal Percentage Ja % Kan wel iets beter 54 26% Kan beter 21 10% Kan veel beter 9 5% Totaal N= % Parkeerplaatsen Tabel 5.1.6:Ik word hier snel geholpen Pagina 14 van 43

15 PATIËNTEN- EN CONSUMENTENERVARINGEN BIJ DE SUPERMARKT Ook aan de respondenten die de vragen voor de supermarkt hebben ingevuld, zijn een aantal vragen gesteld die betrekking hadden op de openingstijden, de parkeerplaatsen, de toegankelijkheid, de bereikbaarheid en de klantvriendelijkheid. Vanwege de lage respons van patiënten- en consumentenervaringen bij de supermarkt is er besloten om alleen de absolute gegevens weer te geven. In tabel en tabel hieronder is weergegeven wat de respondenten vinden van de openingstijden en de parkeerplaatsvoorziening bij de supermarkt. Een ruime meerderheid van de respondenten heeft aangegeven dat zij de openingstijden van de supermarkt ruim genoeg vinden. De meerderheid van de respondenten vindt ook dat er voldoende (invalide) parkeerplaatsen zijn bij de supermarkt. Openingstijden Parkeerplaatsen Aantal Ja 33 Kan wel iets beter 2 Kan beter 1 Kan veel beter 0 Totaal N=36 Tabel 5.1.7: De openingstijden zijn ruim genoeg Aantal Ja 29 Kan wel iets beter 3 Kan beter 4 Kan veel beter 0 Totaal N=36 Tabel 5.1.8:Er zijn voldoende (invalide) parkeerplaatsen In tabel is te zien dat de meerderheid van de respondenten vindt dat de supermarkt toegankelijk (ook voor mensen met een handicap) is. Negen respondenten vinden dat dit beter kan. Tabel laat zien dat een ruime meerderheid vindt dat de supermarkt goed te bereiken is met het vervoermiddel dat zij meestal gebruiken. Toegankelijkheid Aantal Ja 25 Kan wel iets beter 7 Kan beter 2 Kan veel beter 0 Totaal N=34 Tabel 5.1.9: Is toegankelijk, ook voor mensen met een handicap Bereikbaarheid Aantal Ja 30 Kan wel iets beter 3 Kan beter 2 Kan veel beter 0 Totaal N=35 Tabel : Is goed te bereiken met het vervoermiddel dat ik meestal gebruik Tabel en tabel laten zien wat de respondenten vinden van de klantvriendelijkheid van de supermarkt en wat hun ervaringen zijn bij het snel geholpen worden in de supermarkt. Een kleine meerderheid van negentien respondenten vindt dat er klantvriendelijk wordt gewerkt in de supermarkt. De overige zestien respondenten geven aan dat de klantvriendelijkheid in de supermarkt beter kan. Een kleine meerderheid vindt dat zij snel geholpen worden in de supermarkt. Klantvriendelijkheid Aantal Ja 19 Kan wel iets beter 8 Kan beter 6 Kan veel beter 2 Totaal N=35 Tabel : Ze werken hier klantvriendelijk Snel geholpen worden Aantal Ja 23 Kan wel iets beter 9 Kan beter 3 Kan veel beter 1 Totaal N=34 Tabel : Ik word hier snel geholpen Pagina 15 van 43

16 5.2 RESULTATEN DEELVRAAG 2 Hoe ervaren de patiënten en de consumenten de informatievoorziening bij zelfzorgmiddelen? PATIËNTEN- EN CONSUMENTENERVARINGEN BIJ DE DROGIST Aan de respondenten zijn een aantal vragen gesteld die betrekking hadden op de informatievoorziening bij het kopen van hun zelfzorgmiddel in de drogist. In de vragenlijst is de vraag gesteld hoe de respondenten het zelfzorgmiddelen hebben verkregen bij de drogist. Er is namelijk gevraagd of zij het zelfzorgmiddel zelf uit het schap hebben gepakt of dat zij het zelfzorgmiddel door een medewerker van de drogist overhandigd hebben gekregen. Er hebben 210 respondenten een antwoord gegeven op deze vraag. Figuur geeft hier inzicht in. Figuur 5.2.1: Het verkrijgen van het zelfzorgmiddel Aan de respondenten, die hebben aangegeven dat zij het zelfzorgmiddel uit het schap hebben gepakt, is gevraagd of zij hierbij hulp hebben gekregen van het winkelpersoneel. Een ruime meerderheid, namelijk 88% van deze respondenten heeft aangegeven geen hulp gekregen te hebben van het winkelpersoneel bij het kiezen van een zelfzorgmiddel. Slechts 12% (N=15) heeft hulp gekregen van het personeel bij het uitkiezen van een zelfzorgmiddel. Van de respondenten die hebben aangeven dat zij geen hulp van het winkelpersoneel hebben gekregen bij het kiezen van een zelfzorgmiddel, is gevraagd of zij zonder hulp van het winkelpersoneel het juiste zelfzorgmiddel konden kiezen. In totaal hebben 101 respondenten een antwoord gegeven op deze vraag. Slechts twee respondenten hebben aangegeven dat zij zonder hulp van het winkelpersoneel niet het juiste zelfzorgmiddel konden kiezen. De overige 99 respondenten waren wel in staat om het juiste zelfzorgmiddel te kiezen zonder hulp van het winkelpersoneel. Informatie winkelpersoneel In de vragenlijst is aan de respondenten gevraagd of zij bij de aankoop van hun zelfzorgmiddel informatie van het winkelpersoneel hebben gekregen. In totaal hebben 208 respondenten een antwoord gegeven op deze vraag. De meerderheid, namelijk 73% (N=152) heeft aangegeven geen informatie gekregen te hebben van het winkelpersoneel bij het kopen van hun zelfzorgmiddel. De overige 27% (N=56) heeft wel informatie gekregen van het winkelpersoneel. Tabel laat zien waar de respondenten informatie over hebben gekregen. Pagina 16 van 43

17 Gekregen informatie Aantal Percentage De werking 28 30% Het gebruik 36 39% De bijwerkingen 11 12% De wisselwerking met mijn 7 8% andere geneesmiddelen Anders 10 11% Totaal % Tabel 5.2.1:Waar heeft u allemaal informatie over gekregen? De respondenten die in tabel voor het antwoord Anders hebben gekozen, hebben als toelichting gegeven dat zij vooral de vraag van het winkelpersoneel hebben gekregen of er behoefte was aan extra informatie. De meerderheid van deze respondenten had daar geen behoefte aan. Aan de respondenten die informatie van het winkelpersoneel hebben gekregen is ook gevraagd in hoeverre zij hier tevreden over zijn. In tabel hieronder is te zien dat bijna alle respondenten tevreden zijn over de gekregen informatie van het winkelpersoneel. Tevredenheid informatie Aantal Percentage Zeer tevreden 13 24% Tevreden 40 73% Ontevreden 2 3% Zeer ontevreden 0 0% Totaal N=55 100% Tabel 5.2.2:Tevredenheid over de gekregen informatie Van de respondenten die geen informatie van het winkelpersoneel heeft gekregen, heeft de meerderheid aangegeven dat zij hier ook geen behoefte aan hadden. De minderheid, namelijk 22% (N=34) heeft aangegeven dat zij wel informatie hadden willen krijgen. Tabel hieronder laat zien aan welke informatie de respondenten behoefte hadden. Behoefte informatie Aantal Percentage De werking 16 23% Het gebruik 17 25% De bijwerkingen 14 21% De wisselwerking met mijn 16 24% andere geneesmiddelen Anders 5 7% Totaal % Tabel 5.2.3:De informatie waar men behoefte aan had De respondenten die het antwoord Anders hebben ingevuld, hebben als toelichting gegeven dat zij graag informatie wilde hebben over de samenstelling van het zelfzorgmiddel en wat het verschil is tussen varianten. Pagina 17 van 43

18 Bijsluiter Aan de respondenten is ook gevraagd of zij voor het gebruik van het zelfzorgmiddel de bijsluiter hebben gelezen. Figuur laat zien dat één derde van de respondenten de bijsluiter niet heeft gelezen voor het gebruik. In figuur is te zien dat een ruime meerderheid van de respondenten de bijsluitertekst begrijpelijk leesbaar vonden. Figuur 5.2.2: De bijsluiter gelezen voor het gebruik? Figuur 5.2.3: Was de bijsluitertekst begrijpelijk? Informatie via andere bronnen In de vragenlijst is de vraag gesteld of de respondenten informatie over zelfzorgmiddelen opzoeken via andere bronnen (bijvoorbeeld de huisarts, de apotheker, vrienden en familie). De meerderheid, namelijk 72% (N=151) heeft aangegeven informatie op te zoeken via andere bronnen. De overige 28% (N=59) geeft aan dit niet te doen. Aan de respondenten die aangegeven hebben dat zij ook informatie opzoeken via andere bronnen is gevraagd of zij dit voor het kopen van een zelfzorgmiddel doen of juist na de aanschaf van een zelfzorgmiddel. Tabel hieronder laat zien wat de respondenten geantwoord hebben. Gebruik maken van de informatiebron Voordat ik een zelfzorgmiddel ga kopen Nadat ik een zelfzorgmiddel in huis heb gehaald Aantal Percentage % 31 21% Totaal N= % Tabel 5.2.4:Wanneer maakt u gebruikt van deze informatiebronnen In tabel is te zien van welke informatiebronnen de respondenten meestal gebruik maken. De respondenten maken het meest gebruik van internet als informatiebron. De respondenten die het antwoord Anders hebben gekozen, hebben als toelichting gegeven dat zij zelf medische kennis hebben vanwege hun werk. Welke informatiebronnen Aantal Percentage Huisarts/specialist 50 17% Apotheker 62 21% Vrienden/familie 45 16% Internet % Anders 15 5% Totaal % Tabel 5.2.5:Welke informatiebronnen worden meestal gebruikt? Pagina 18 van 43

19 Figuur hieronder laat zien hoeveel respondenten het gekochte zelfzorgmiddel is gaan gebruiken. Bijna alle respondenten zijn het gekochte zelfzorgmiddel toch gaan gebruiken. Figuur 5.2.4: Zijn de respondenten het zelfzorgmiddel gaan gebruiken? In de onderstaande tabel is te zien wat de redenen zijn waarom de overige groep respondenten het zelfzorgmiddel niet is gaan gebruiken. De respondenten die het antwoord Anders hebben gekozen, hebben als toelichting gegeven dat het zelfzorgmiddel niet voor hun zelf was of dat zij het zelfzorgmiddel gekocht hebben uit voorzorg. Zelfzorgmiddel niet gebruikt Aantal Ik weet niet hoe ik het middel moet 2 gebruiken Ik weet niet hoe lang ik het middel mag 3 gebruiken Ik weet niet wat de maximale dosering is 0 Ik weet niet of het middel samen 1 gebruikt mag worden met mijn andere geneesmiddelen Ik weet niet wat het middel precies doet 2 Ik weet niet welke bijwerkingen het 0 middel heeft. Anders 10 Totaal 18 Tabel 5.2.6:Waarom heeft u het gekochte zelfzorgmiddel niet gebruikt? PATIËNTEN- EN CONSUMENTENERVARINGEN BIJ DE SUPERMARKT Aan de respondenten zijn een aantal vragen gesteld die betrekking hadden op de informatievoorziening bij het kopen van hun zelfzorgmiddel in de drogist. Ook aan deze respondenten is gevraagd hoe zij het zelfzorgmiddel in de supermarkt hebben verkregen. Er hebben 36 respondenten aangegeven of zij het zelfzorgmiddel zelf uit het schap hebben gepakt of dat zij het zelfzorgmiddel door een medewerker van de winkel overhandigd hebben gekregen. In figuur is de verdeling weergegeven. Pagina 19 van 43

20 Figuur 5.2.5: Het verkrijgen van het zelfzorgmiddel Aan de 23 respondenten die het zelfzorgmiddel zelf uit het schap hebben gepakt, is gevraagd of zij hierbij hulp van het winkelpersoneel hebben gekregen. Alle respondenten hebben aangegeven dat zij geen hulp van het winkelpersoneel hebben gekregen bij het kiezen van een zelfzorgmiddel. In de vragenlijst is aan deze respondenten ook gevraagd of zij zonder hulp van het winkelpersoneel het juiste zelfzorgmiddel hebben kunnen kiezen. Bijna alle respondenten waren in staat om zelfstandig het juiste zelfzorgmiddel te kiezen zonder hulp van het winkelpersoneel. Slechts twee respondenten hebben aangegeven dat zij zonder hulp van het winkelpersoneel niet het juiste zelfzorgmiddel konden kiezen. Informatie winkelpersoneel In de vragenlijst is aan de respondenten gevraagd of zij bij de aankoop van hun zelfzorgmiddel informatie van het winkelpersoneel hebben gekregen. In totaal hebben 36 respondenten hier een antwoord op gegeven. Tabel laat zien hoeveel respondenten informatie van het winkelpersoneel hebben gekregen. In tabel is te zien waar de respondenten informatie over hebben gekregen van het winkelpersoneel. Welke informatie Informatie gekregen Aantal Ja 6 Nee 30 Totaal N=36 Tabel 5.2.7:Heeft u bij de aankoop van uw zelfzorgmiddel informatie van het winkelpersoneel gekregen? Aantal De werking 5 Het gebruik 2 De bijwerkingen 1 De wisselwerking met mijn 1 andere geneesmiddelen Anders 0 Totaal 9 Tabel 5.2.8:Waar heeft u informatie over gekregen? Van de zes respondenten die aangegeven hebben informatie gekregen te hebben van het winkelpersoneel, hebben alle respondenten aangegeven tevreden te zijn over de gekregen informatie. Drie respondenten gaven aan zeer tevreden te zijn over de gekregen informatie. Van de respondenten die geen informatie van het winkelpersoneel hebben gekregen, heeft een meerderheid van 22 respondenten aangegeven daar geen behoefte aan te hebben. De overige zeven respondenten gaf aan wel behoefte te hebben aan informatie van het winkelpersoneel over hun zelfzorgmiddel. Aan de respondenten die wel behoefte hadden aan informatie is gevraagd waar zij dan precies informatie over hadden willen krijgen. Tabel geeft hier inzicht in. Pagina 20 van 43

21 Behoefte aan informatie Aantal De werking 2 Het gebruik 3 De bijwerkingen 7 De wisselwerking met mijn 7 andere geneesmiddelen Anders 0 Totaal 19 Tabel 5.2.9:De informatie waar men behoefte aan had Bijsluiter Ook aan de respondenten die de vragenlijst voor de supermarkt hebben ingevuld is gevraagd of zij voor het gebruik van het zelfzorgmiddel de bijsluiter hebben gelezen. In figuur is te zien dat de meerderheid van de respondenten eerst de bijsluiter heeft gelezen voor het gebruik van het zelfzorgmiddel. Figuur laat zien dat een ruime meerderheid de bijsluitertekst begrijpelijk leesbaar vond. Figuur 5.2.6: De bijsluiter gelezen voor het gebruik? Figuur 5.2.7: Was de bijsluitertekst begrijpelijk? Informatie via andere bronnen In de vragenlijst is aan de respondenten de vraag gesteld of zij informatie over zelfzorgmiddelen opzoeken via andere bronnen. De meerderheid, namelijk 21 respondenten heeft aangegeven informatie over zelfzorgmiddelen via andere bronnen op te zoeken. De overige 15 respondenten heeft aangegeven geen gebruik te maken van andere bronnen voor informatie over zelfzorgmiddelen. Aan de respondenten die aangegeven hebben dat zij informatie opzoeken via andere bronnen is gevraagd of zij dit vóór het kopen van een zelfzorgmiddel doen of juist nadat zij het zelfzorgmiddel aangeschaft hebben. Tabel laat de verdeling van de respondenten zien. Gebruik maken van de informatiebron Voordat ik een zelfzorgmiddel ga kopen Nadat ik een zelfzorgmiddel in huis heb gehaald Aantal 16 Totaal N=21 Tabel :Wanneer maakt u gebruik van deze informatiebronnen? 5 Pagina 21 van 43

22 In tabel is te zien van welke informatiebronnen de respondenten meestal gebruik maken. Ook hier is weer te zien dat de informatiebron internet het meest wordt gebruikt. De respondent die het antwoord Anders heeft ingevuld, heeft als toelichting gegeven dat zij zelf een verpleegkundige is en eventueel haar collega s kan raadplegen. Welke informatiebronnen Aantal Huisarts/specialist 6 Apotheker 5 Vrienden/familie 4 Internet 17 Anders 1 Totaal 33 Tabel :Welke informatiebronnen worden meestal gebruikt? Figuur hieronder laat zien hoeveel respondenten het gekochte zelfzorgmiddel zijn gaan gebruiken. Bijna alle respondenten zijn het gekochte zelfzorgmiddel toch gaan gebruiken. Figuur 5.2.8: Zijn de respondenten het zelfzorgmiddel gaan gebruiken? In de onderstaande tabel is te zien wat de redenen zijn waarom de overige groep respondenten het zelfzorgmiddel niet is gaan gebruiken. De respondenten die het antwoord Anders hebben gekozen, hebben als toelichting gegeven dat het zelfzorgmiddel niet voor hun zelf was of dat de kwaal al weer over was. Zelfzorgmiddel niet gebruikt Aantal Ik weet niet hoe ik het middel moet 1 gebruiken Ik weet niet hoe lang ik het middel mag 0 gebruiken Ik weet niet wat de maximale dosering is 0 Ik weet niet of het middel samen 0 gebruikt mag worden met mijn andere geneesmiddelen Ik weet niet wat het middel precies doet 1 Ik weet niet welke bijwerkingen het 0 middel heeft. DE PATIËNTENGROEP Anders 2 Totaal 4 Tabel :Waarom heeft u het gekochte zelfzorgmiddel niet gekocht? Pagina 22 van 43

23 In de vragenlijst is een vraag opgenomen om de patiënten en de consumenten te onderscheiden. Dit is gedaan omdat patiënten meestal receptgeneesmiddelen gebruiken, waarbij de kans bestaat dat er wisselwerkingen kunnen optreden bij het combineren van andere geneesmiddelen. In figuur is de verhouding tussen patiënten en consumenten weergegeven. Van de 108 patiënten hebben 91 patiënten de vragenlijst voor de drogist ingevuld en 17 patiënten hebben dit voor de supermarkt gedaan. Bij de onderstaande gegevens wordt geen onderscheid gemaakt tussen de patiënten van de drogist en de supermarkt, omdat deze gegevens niet gericht zijn op de betreffende verkooppunten. Figuur 5.2.9: Overzicht patiënten en consumenten In de vragenlijst is aan de patiënten gevraagd of zij receptgeneesmiddelen gebruiken bij hun ziekte of aandoening. Een ruime meerderheid, namelijk 89% (N=96) heeft aangegeven receptgeneesmiddelen te gebruiken. In tabel is weergegeven hoeveel verschillende receptgeneesmiddelen de patiënten gebruiken. Aantal geneesmiddelen Aantal Percentage % % % 4 of meer 28 29% Totaal N=96 100% Tabel :Hoeveel verschillende receptgeneesmiddelen gebruikt u? Vervolgens is in de vragenlijst aan de patiënten gevraagd of zij wisten of het gekochte zelfzorgmiddel in combinatie gebruikt mocht worden met hun overige receptgeneesmiddelen. De meerderheid, namelijk 81% (N=77) wist dat het gekochte zelfzorgmiddel in combinatie gebruikt mocht worden met hun overige geneesmiddelen. De overige 19% (N=18) gaf aan dit niet te weten. Aan de patiënten die wisten dat het zelfzorgmiddel in combinatie met hun overige geneesmiddelen gebruikt mocht worden, is gevraagd hoe zij dit te weten zijn gekomen. In tabel is te zien welke informatiebronnen gebruikt zijn om dit te achterhalen. Welke informatiebron Aantal Percentage Personeel van de winkel 6 5% Huisarts/specialist 41 35% Apotheker 27 23% Vrienden/familie 1 1% Internet 21 18% Anders 21 18% Totaal % Tabel :Hoe bent u dit te weten gekomen? Pagina 23 van 43

24 De patiënten die het antwoord Anders hebben ingevuld, heeft het merendeel als toelichting gegeven dat zij de bijsluiter hiervoor geraadpleegd hebben. Één patiënt heeft aangegeven dat hij er vanuit is gegaan dat Aspirine voor hem niet schadelijk is. Ook hier geeft een klein aantal patiënten aan dat zij hun kennis uit hun medische beroep halen. Aan de patiënten die aangegeven hebben dat zij niet wisten of het gekochte zelfzorgmiddel in combinatie gebruikt mocht worden met hun overige geneesmiddelen, is gevraagd of zij het zelfzorgmiddel uiteindelijk toch zijn gaan gebruiken. Figuur laat zien dat alle patiënten (op één na) het zelfzorgmiddel toch zijn gaan gebruiken, terwijl zij niet wisten of het in combinatie gebruikt mocht worden met hun overige geneesmiddelen. Figuur : Overzicht van patiënten die het zelfzorgmiddel is gaan gebruiken, terwijl zij niet weten of het veilig is. 5.3 RESULTATEN DEELVRAAG 3 Bij welk verkooppunt betrekken patiënten en consumenten hun zelfzorgmiddelen bij voorkeur? In de vragenlijst is een vraag gesteld aan de respondenten om inzicht te krijgen in het verkooppunt waar de respondenten bij voorkeur een zelfzorgmiddel kopen: Als u kunt kiezen om een bepaald zelfzorgmiddel bij de drogist, de supermarkt of de apotheek te halen, bij welk verkooppunt koopt u het zelfzorgmiddel dan bij voorkeur? Op deze vraag hebben in totaal 244 respondenten een antwoord gegeven. Figuur hieronder laat de verdeling van de keuzes zien. Figuur 5.3.1: Bij welk verkooppunt betrekt men bij voorkeur een zelfzorgmiddel? Pagina 24 van 43

25 Het merendeel van de respondenten heeft aangegeven een zelfzorgmiddel bij voorkeur in een drogist te halen. Van de overige respondenten kiest het merendeel voor de apotheek. Slechts 12% van de respondenten heeft aangegeven voor de supermarkt te kiezen. Aan de respondenten is ook de vraag gesteld waarom ze voor het betreffende verkooppunt hebben gekozen. In de volgende resultaten wordt er gekeken wat de redenen zijn waarom respondenten voor een drogist, supermarkt of apotheek hebben gekozen. De apotheek In tabel hieronder is weergegeven waarom de respondenten bij voorkeur een zelfzorgmiddel bij de apotheek halen. In de tabel is te zien dat het merendeel van de respondenten voor de apotheek kiest, vanwege de deskundigheid van het personeel en de voorlichting door het personeel. Ook is te zien dat de betaalbaarheid van de zelfzorgmiddel heel laag heeft gescoord. Keuze apotheek Aantal Percentage De bereikbaarheid 19 10% De wachttijden 10 6% De openingstijden 12 7% De deskundigheid van het winkelpersoneel 71 39% De voorlichting door het winkelpersoneel 48 26% De bejegening door het winkelpersoneel 12 7% De betaalbaarheid 4 2% Anders 6 3% Totaal % Tabel 5.3.1:Waarom kiest men voor de apotheek? De respondenten die het antwoord Anders hebben ingevuld hebben als toelichting gegeven dat zij voor de apotheek kiezen, omdat de apotheek het gevoel geeft dat zelfzorgmiddel daar beter is. Ook is er als toelichting gegeven dat in een apotheek de mogelijkheid is om antwoord te krijgen op vragen en vanwege de controle op interacties. De drogist In tabel hieronder is weergegeven waarom de respondenten bij voorkeur een zelfzorgmiddel bij de drogist halen. Verrassend is dat de drogist heel laag scoort op het gebied van deskundigheid van het personeel en de voorlichting door het personeel, terwijl de apotheek juist hoog scoort op deze punten. Ook is er een groot verschil te zien in de vergelijking met de apotheek op het gebied van de bereikbaarheid en de betaalbaarheid. De respondenten kiezen voor de drogist vanwege de bereikbaarheid en de betaalbaarheid, terwijl de apotheek op deze punten laag heeft gescoord. Keuze drogist Aantal Percentage De bereikbaarheid 82 28% De wachttijden 38 13% De openingstijden 48 16% De deskundigheid van het 13 4% winkelpersoneel De voorlichting door het 13 4% winkelpersoneel De bejegening door het winkelpersoneel 21 7% De betaalbaarheid 52 18% Anders 28 10% Totaal % Tabel 5.3.2:Waarom kiest men voor de drogist? Pagina 25 van 43