Postbus Informatievoorziening Den Helder - Peilen verhelderd 2 6 JULI 2016

Transcriptie

1 pagina 1 van 1 GEMEENTE DEN HELDER INGEKOMEN Postbus Informatievoorziening Den Helder - Peilen verhelderd 2 6 JULI 216 Van: "Jan Biemond" <jajb@planet.nl> Aan: <griffie@denhelder.nl> Datum: Maandag 25 Juli :6 Onderwerp: Peilen verhelderd C C : <bestuurssecretariaat@denhelder.nl> Bijlagen: Peilenverhelderd.pdf Stuknummer: AI Aan: de Raad van de Gemeente Den Helder i.a.a.: het College van Burgemeester en Wethouders van de Gemeente Den Helder Geachte Raad, In de gemeente Den Helder worden van tijd tot tijd peilingen gehouden om een indruk te krijgen van wat de inwoners van de gemeente ergens van vinden. Raadsleden raken bekend met het resultaat van die peilingen en zullen dat ongetwijfeld betrekken bij het bepalen van hun standpunt. In voorkomende gevallen zal dat van invloed zijn op besluitvorming in de raad. Dan is het dus ook van belang om dergelijke peilingen goed op hun waarde te kunnen schatten. Bij mij is de indruk ontstaan, al dan niet terecht, dat niet alle raadsleden voldoende bekend zijn met hetgeen er voor het betrouwbaar peilen van een bevolking benodigd is. Dat vind ik zorgelijk en als betrokken burger wil ik proberen daar verandering in te brengen. Daarom heb ik in bijgaand memo, met de titel "Peilen verhelderd", een en ander op een rijtje gezet. Dat memo bied ik u hierbij aan. Directe aanleiding tot mijn actie is de belevingsmonitor die dit voorjaar in Den Helder is uitgevoerd en het verslag daarvan, waarover de lokale pers heeft bericht en waarnaar tijdens de raadsvergadering van 13 juni is verwezen. Mijn commentaar op de monitor zal ik u hier onthouden, maar voor een deel zal de strekking ervan duidelijk worden na lezing van mijn memo. Mocht de inhoud van het memo bij u of bij individuele leden van de raad nog vragen oproepen, dan ik vanzelfsprekend bereid om die vragen naar beste weten te beantwoorden. ben Met vriendelijke groet, Jan Biemond. file:;zzc:7users7wschuijtyappdata7locavtemp7xpgrpwisez denhelderu

2 P e i l e n v e r h e l d e r d Watje moet weten om een peiling onder de Helderse bevolking te kunnen beoordelen Jan Biemond Den Helder 2 juli 216 jajb I Jan Biemond Den Helder

3 Peilen verhelderd 2 / 4 Als je vragen hebt die je aan de Helderse bevolking wilt stellen, dan is het onbegonnen werk om alle Heldenaren te benaderen. Dus doe je een peiling waarbij je een groep inwoners neemt die je de vragen laat beantwoorden. Als die groep in voldoende mate lijkt op alle Helderse inwoners, dan mag je verwachten dat wat de groep antwoordt, ook in voldoende mate de antwoorden van alle Heldenaren weergeeft. Waar moet je op letten als je de groep op de Helderse bevolking wilt laten lijken? Met voorbeelden kan dat duidelijk worden. Als van alle Heldenaren 5^ man is en 5 7o vrouw, dan moet dat in de groep ook zo zijn. Als van alle Heldenaren 87o ouder is dan 7 jaar, dan moet dat in de groep ook zo zijn. Als van alle Heldenaren 16 7o in De Schooien woont, dan moet dat in de groep ook zo zijn. Als van alle Heldenaren ruim \ ũ ĥ op de Antillen is geboren, dan moet dat in de groep ook zo zijn. En zo zijn er nog veel meer zaken, zoals huishoudenssamenstelling, inkomensniveau, opleidingsniveau, en noem verder maar op, die op overeenkomstige manier in de groep moeten voorkomen. De groep moet, anders gezegd, een goede afspiegeling zijn van de bevolking van Den Helder. De vakterm daarvoor is dat de groep representatief moet zijn. Als de groep niet representatief is, dan krijg je uit de groep natuurlijk wel antwoorden, maar die geven dan geen goed beeld van de antwoorden van gehele Helderse bevolking. Hoe kom je aan een groep die representatief is voor de Helderse bevolking? De beste manier is om uit de Basisregistratie Personen (BRP), zeg maar het oude bevolkingsregister, blind een aantal personen uit de Gemeente Den Helder te trekken. In vaktermen heet dat een aselecte trekking uit de populatie. En als we toch in vaktermen praten, dan noemen we de groep inwoners die de vragen gaan beantwoorden, de steekproef. Aselect is een woord dat de meeste mensen niet dagelijks gebruiken. Daarom een voorbeeldje. Als je in de supermarkt tien peren wilt kopen, dan loop je daar naar de kistjes peren en zoek je de tien mooiste uit. Je selecteert dus. De mooiste peren eruit halen, heet daarom een selecte trekking uit het kistje peren. Je kunt ook je ogen dicht doen en blind tien peren pakken. Dat heet een aselecte trekking. Aselect betekent niet-select, zoals asociaal ook niet-sociaal betekent. Bij een aselecte trekking van de peren kun je dus zowel de mooie als de niet-mooie vruchten krijgen. Zitten er veel gekneusde peren in het kistje, dan heb je bij een aselecte trekking dus ook een grote kans datje veel kneusjes in je winkelwagentje legt. En zo is het ook bij een aselecte trekking uit de BRP, het bevolkingsregister. Bij zo'n aselecte trekking heeft iedere inwoner evenveel kans om in de groep terecht te komen en dan ontstaat er vanzelf een steekproef die een goede afspiegeling is van de bevolking. Dan blijft nog de vraag hoe groot zo'n steekproef moet zijn. ledereen kan wel aanvoelen dat die niet te klein moet zijn, want met een steekproef van bijvoorbeeld 2 personen lukt het natuurlijk nooit om die groep op de Helderse bevolking te laten lijken. En iedereen kan ook wel aanvoelen dat hoe groter de aselecte steekproef is, hoe meer die op de Helderse bevolking zal lijken. En dus hoe meer de antwoorden van de steekproef overeen zullen komen met de antwoorden van alle inwoners. En dus hoe beter je zult peilen. jajb I Jan Biemond Den Helder

4 3/4 Peilen verhelderd H o e g o e d j e m e t e e n s t e e k p r o e f d e m e n i n g v a n alle i n w o n e r s peilt, w o r d t w e e r g e g e v e n d o o r een combinatie van twee percentages: d ebetrouwbaarheid e n d eonnauwkeurigheid van d e peiling. D e b e t r o u w b a a r h e i d v a n e e n peiling geeft a a n h o e v a a k e e n a n t w o o r d v a n d e s t e e k p r o e f m e t de toegestane onnauwkeurigheid overeen zal k o m e n met dat v a n de gehele populatie. D e o n n a u w k e u r i g h e i d v a n e e n peiling legt v a s t h o e v e e l het a n t w o o r d v a n d es t e e k p r o e f k a n afwijken v a n dat v a n de gehele populatie. A l s bij e e n p e i l i n g b i j v o o r b e e l d 75 Zo v a n d e a s e l e c t e s t e e k p r o e f e e n b e p a a l d a n t w o o r d g e e f t, d a n m a g j e b i j e e n b e t r o u w b a a r h e i d v a n 95 7o e n e e n o n n a u w k e u r i g h e i d v a n 2 Zo a a n n e m e n dat in werkelijkheid voor d e gehele populatie dat percentage in 9 5v a n d e 1 gevallen zal l i g g e n t u s s e n d e 73 Zo e n 77Vo. Eigenlijk is het allemaal ietsjes ingewikkelder, o m d a t de onnauwkeurigheid nog afhangt v a n de uitkomst v a n de peiling (de onnauwkeurigheid is het grootst als de peilingsuitkomst 5 Â is), m a a r als illustratie is dit goed genoeg. O v e r i g e n s z a l, v o l g e n s d e k a n s r e k e n i n g, bij e e n p e i l i n g m e t e e n b e t r o u w b a a r h e i d v a n 95 7o e n e e n o n n a u w k e u r i g h e i d v a n 2 Zo, t e g e l i j k e r t i j d d e b e t r o u w b a a r h e i d 68 7o z i j n m e t e e n o n n a u w k e u r i g h e i d v a n 1 7o. E n o o k z a l d a n t e g e l i j k e r t i j d d e b e t r o u w b a a r h e i d 9 9, 7 7 ) z i j n m e t e e n o n n a u w k e u r i g h e i d v a n 3 Zo. A n d e r s g e z e g d : bij d e h i e r b e d o e l d e p e i l i n g h e b j e, bij e e n p e i l i n g s u i t k o m s t v a n 75 Zo, 6 8 / ) k a n s o p e e n w e r k e l i j k e u i t k o m s t t u s s e n d e 74 7o e n 7 6 / ), ) k a n s o p e e n w e r k e l i j k e u i t k o m s t t u s s e n d e 7 3 / ) e n 77 Zo e n 9 9, 7 7 ) k a n s o p e e n w e r k e l i j k e u i t k o m s t t u s s e n d e 72 Zo e n 78 Zo. A l s j e beter wilt peilen d a n dat, d a n m o e t j e e e n grotere s t e e k p r o e f n e m e n. J e k u n t uitrekenen h o e groot e e n aselecte steekproef m o e t zijn o m e e n bepaalde combinatie van betrouwbaarheid en onnauwkeurigheid t e bereiken. T e g e n w o o r d i g zijn daarvoor op het internet handige p r o g r a m m a a t j e s te vinden die dat voor j e doen. Als je daar d eomvang van d e populatie opgeeft en d egewenste betrouwbaarheid e n o n n a u w k e u r i g h e i d, d a n rolt d e b i j p a s s e n d e g r o o t t e v a n d e s t e e k p r o e f eruit. Die programma's zijn gebaseerd op theoretische formules die enkel e n alleen gelden voor e e n aselect g e t r o k k e n steekproef. A l s j e z o ' n s t e e k p r o e f niet hebt, d a n gelden die f o r m u l e s niet e n d a n m o e t je die programma's ook niet gebruiken. V o o r e e n g o e d e peiling v a n d e i n w o n e r s v a n D e n Helder i s d e eerste e n belangrijkste v o o r w a a r d e d a t d e s a m e n s t e l l i n g v a n d e s t e e k p r o e f i n v o l d o e n d e m a t e lijkt o p d i e v a n d e g e h e l e H e l d e r s e bevolking, z o d a t d e s t e e k p r o e f r e p r e s e n t a t i e f is. V o o r alle duidelijkheid: e e n s t e e k p r o e f w o r d t r e p r e s e n t a t i e f d o o r d e m a n i e r w a a r o p hij tot s t a n d k o m t. Is d i e m a n i e r n i e t g o e d, d a n h e l p t h e t niet o m d e s t e e k p r o e f g r o t e r t e m a k e n. A l s d e s t e e k p r o e f r e p r e s e n t a t i e f is, d a n m o e t d e s t e e k p r o e f o o k n o g v o l d o e n d e g r o o t zijn o m de populatie m e t e e n bepaalde betrouwbaarheid en onnauwkeurigheid te k u n n e n peilen. In d e praktijk v a n h e t p e i l e n v a n b e v o l k i n g s g r o e p e n blijkt h e t e r g lastig o m e e n r e p r e s e n t a t i e v e s t e e k p r o e f t e krijgen, o m d a t d e B R P, het bevolkingsregister, m e e s t a l niet t o e g a n k e l i j k is. D a a r o m gebruiken onderzoeksbureaus v a a k e e n panel waarin e e n groot aantal personen is v e r z a m e l d w a a r v a n alle belangrijke k e n m e r k e n b e k e n d zijn. Daaruit w o r d t d a n e e n groep samengesteld d i e d e relevante k e n m e r k e n bevat van d e populatie die onderzocht moet w o r d e n, z o d a t d e a n t w o o r d e n, v a a k n a w e g i n g, representatief v o o r die populatie k u n n e n w o r d e n geacht. N e t a l s bij e e n s t e e k p r o e f die a s e l e c t i s g e t r o k k e n uit d e B R P, m o e t e n d e p e r s o n e n i n d i e g r o e p d a n i n d i v i d u e e l w o r d e n b e n a d e r d m e t h e t v e r z o e k d e enquête i n t e v u l l e n. E n i n b e i d e gevallen m o e t j e dan m a a r hopen dat die personen willen m e e w e r k e n, w a n t anders heb j e alsnog een probleem. jajb I J a n B i e m o n d D e n Helder

5 Peilen verhelderd 4 / 4 Vaak kun je al snel zien of een peiling zo is opgezet dat het resultaat ervan ook iets zegt de gehele bevolking. over Stel datje een peiling wilt houden over de aardigheid van het winkelen in Den Helder. Je laat dat aankondigen in de lokale pers, je deelt nog eens een foldertje uit en stelt een website open waarop men anoniem een aantal vragen kan beantwoorden. Na enige tijd zou dan kunnen blijken dat 638 personen de vragenlijst hebben ingevuld. Zo'n vragenlijst kan heel zorgvuldig worden samengesteld, zodat je bijvoorbeeld uit de antwoorden goed kunt afleiden hoeveel procent van die 638 gewoonlijk op de fiets naar het winkelgebied komt en dan ook nog de plaatselijke horeca bezoekt. Maar zou je dat percentage ook hebben verkregen als je dezelfde vragen aan de hele Helderse bevolking zou hebben gesteld? Want dat is wat je echt zou willen weten. Het antwoord is in dit geval nee. In dat opzicht is de enquête verspilde moeite. Dat komt door de manier waarop de groep van 638 is ontstaan: het is een verzameling van degenen die zich hebben gemeld. Dat is geen aselecte trekking. De kans dat de samenstelling van de groep van 638 ook maar enigszins lijkt op die van de gehele Helderse bevolking, is daarom te verwaarlozen. Anders gezegd: de steekproef is niet representatief. De antwoorden van de 638 zullen dus ook geen goed beeld geven van hetgeen de gehele Helderse bevolking zou antwoorden. jajb I Jan Biemond Den Helder