VN Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken

Transcriptie

1 VN Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken 7 aanbevelingen en 7 statements met een oproep aan de Nederlandse regering en politiek om deze verklaring krachtig te implementeren in het Nederlandse beleid En een statement van de Two Row Wampum Renewal Campaign 13 september 2013 Nederlands Samenwerkingsverband voor Inheemse Volken 1

2 7 aanbevelingen en 7 statements met een oproep aan de Nederlandse regering en politiek om de VN Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken krachtig te implementeren in het Nederlandse beleid En een statement van de Two Row Wampum Renewal Campaign Nederlands Samenwerkingsverband voor Inheemse Volken Contactpersoon: NCIV Nederlands Centrum voor Inheemse Volken Mr. Leo van der Vlist Postbus GB Amsterdam leo.vandervlist@nciv.net Nederlands Samenwerkingsverband voor Inheemse Volken 2

3 Inhoudsopgave Inleiding Aanbevelingen... 5 Two Row Wampum Renewal Campaign Goals. 6 Statement Nusa Alifuru Statement Nederlands Centrum voor Inheemse Volken Statement Taklla Inkary Statement Kalahari Support Group Statement Stichting NANAI Statement Centrum EMMA Statement Stichting Zelfbeschikking West-Sahara

4 Inleiding Op 13 september 2007 werd de Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken aangenomen door de Verenigde Naties. Maar helaas worden de rechten van inheemse volken wereldwijd nog steeds ernstig geschonden. 1 Met dit document roept het Nederlands Samenwerkingsverband voor Inheemse Volken 2 de Nederlandse regering en politiek op om de VN Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken krachtig te implementeren in het Nederlandse beleid. Nederland heeft ILO Verdrag Nr. 169 betreffende inheemse volken in 1998 geratificeerd en stemde op 13 september 2007 in de Algemene Vergadering van de VN voor het aannemen van de VN Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken. Dat schept verplichtingen. Bovendien organiseren de Verenigde Naties op 22 & 23 september 2014 in New York een Wereld Conferentie over Inheemse Volken. En dat schept verwachtingen. De overheid en de politiek in Nederland kunnen een belangrijke rol spelen bij het bevorderen van de rechten van inheemse volken. Nederland importeert bijvoorbeeld veel hout, palmolie, soja en suikerriet uit landen waar de rechten van inheemse volken worden geschonden, juist vanwege de handel in deze grondstoffen en gewassen. De Nederlandse overheid kan onder meer via internationale samenwerking, haar buitenlands beleid en beleid op het gebied van duurzame handel, klimaat en biodiversiteit veel invloed uitoefenen op het welzijn van inheemse volken. Volgens het VN-Permanent Forum voor Inheemse Zaken zijn er ruim 370 miljoen inheemse mensen op de wereld verspreid over 90 landen. Hun woongebied beslaat ongeveer 20 procent van de aardoppervlakte veelal ecologisch waardevolle gebieden. Samen vertegenwoordigen zij ongeveer verschillende volken, talen en culturen. Speciale aandacht voor inheemse volken is onder meer noodzakelijk om de volgende redenen: Inheemse volken verkeren in een zeer kwetsbare en gemarginaliseerde positie en behoren tot de allerarmsten van de wereld. De rechten van inheemse volken worden wereldwijd nog altijd ernstig geschonden. Inheemse volken kunnen met hun woongebieden, levensstijl, wereld visies en kennis een belangrijke rol spelen bij klimaatverandering, biodiversiteit en duurzame ontwikkeling. Inheemse volken vertegenwoordigen een groot deel van de culturele diversiteit in de wereld. In dit document presenteren wij zeven gezamenlijk geformuleerde aanbevelingen waarmee Nederland concreet kan bijdragen aan het verbeteren van de situatie van inheemse volken op het terrein van mensenrechten, ontwikkelingssamenwerking, Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, internationaal handelsbeleid, klimaat en biodiversiteit en intellectuele eigendomsrechten. We presenteren in dit document ook de campagne doelen van de Two Row Wampum Renewal Campagne die dit jaar bijzondere aandacht krijgt in onze jaarlijkse ceremonie op 13 september. Tenslotte bevat dit document 7 statements met aanbevelingen van partners van het Nederlands Samenwerkingsverband voor Inheemse Volken. 1 Daarvan zijn vele voorbeelden te vinden op onder meer de websites: en 2 Het Nederlands Samenwerkingsverband voor Inheemse Volken bestaat uit: Stichting Amazon Fund Arctic Peoples Alert Stichting Bovenlandse Indianen Suriname de Kiva Mapuche stichting Folil Front Siwa Lima/Bangsa Adat AliFURU HAPIN Kalahari Support Group Lakota Stichting Stichting Nanai Nederlands Centrum voor Inheemse Volken SAMON SDSP SEED Samburu Stichting EMMA - Stichting Hoogland Indianen Stichting Saka Mese Nusa AliFURU Stichting AKAR Stichting Manusia Papua-Stichting Rajori Stichting Terra Nossa Stichting Zelfbeschikking West- Sahara - Survival International Nederland Small World Foundation Taklla Inkary - UNPO Uyghur Support Groep Nederland Uyghurs Vereniging Nederland - Van Malsen Foundation - Vereniging Hawaasa Oromo Nederland. Voor meer informatie: 4

5 7 aanbevelingen aan Nederlandse regering en parlement Aanbeveling 1: Inheemse volken beleid Nederland stelt een nieuwe beleidsnotitie inheemse volken op, in nauw overleg met vertegenwoordigers van inheemse volken en gebaseerd op de VN Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken. Aanbeveling 2: Mensenrechten Nederland schenkt in haar buitenlandse beleid krachtig aandacht aan het naleven van de VN Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken Aanbeveling 3: Ontwikkelingssamenwerking Nederland past het OS beleid aan zodat het effectief bijdraagt aan door inheemse volken zelf gewenste ontwikkeling en stelt OS middelen ter beschikking die specifiek beogen inheemse volken direct te ondersteunen. Aanbeveling 4: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Nederland bevordert de waarborging van de rechten van inheemse volken in het beleid met betrekking tot maatschappelijk verantwoord ondernemen en ziet toe op effectieve monitoring van de naleving van dit beleid door Nederlandse bedrijven. Aanbeveling 5: Internationaal Handelsbeleid Nederland bevordert dat er bij het afsluiten van internationale handelsverdragen garanties worden opgenomen voor het naleven van de rechten van inheemse volken en ziet toe op effectieve monitoring en handhaving daarvan. Aanbeveling 6: Klimaatverandering en biodiversiteit Nederland bevordert dat bij klimaat- en biodiversiteitsbeleid, zoals bijvoorbeeld REDD+, de rechten van inheemse volken worden gewaarborgd en dat inheemse volken effectief kunnen participeren aan mondiale klimaat- en biodiversiteitsonderhandelingen. Aanbeveling 7: Intellectueel eigendom Nederland bevordert dat er een goede internationale regelgeving komt (o.a. via de WIPO) die de traditionele kennis van inheemse volken beschermt en die hen op een eerlijke wijze laat meedelen in opbrengsten die (mede) door die kennis zijn verkregen. 5

6 Campaign Goals Our campaign goals are structured to reflect the Two Row Wampum s three-part vision of peace, friendship, and a sustainable future in parallel forever: Peace 1) Increase awareness of the Two Row Wampum Treaty; what was agreed to, what it meant then and means today, including the legal priority given to treaties in the U.S. Constitution. 2) Advance understanding of the history of Haudenosaunee relations with European and U.S. governments and peoples, especially as reflected in treaties. 3) Create understanding of the purposes and intentions of the Onondaga Land Rights Action and related cases. 4) Increase understanding of wampum belts as a mode of permanently recording events, especially treaty agreements and their obligations and symbolic meanings. 5) Inform participants and audiences of the United Nations Declaration on the Rights of Indigenous Peoples and its implications for relations between New York and the Haudenosaunee Nations consistent with the Two Row Wampum Treaty. 6) Educate about the importance of Indigenous peoples efforts to reclaim and protect their sovereignty including self-governance and conflict-resolution, control of land, development of economies that meet people s needs, health and reproductive services, education and socialization of children and culture. 7) Build momentum towards fundamental change in the way New York State relates to the Haudenosaunee Nations. 6

7 Friendship 8) Increase recognition and appreciation of the contemporary Haudenosaunee and other Native nations and peoples; their culture, aspirations, worldview and ecological knowledge. 9) Highlight the powerful influence of Haudenosaunee thought and practices on the foundations of U.S. democracy, advancement of women s rights and authority, spread of ecological understanding and many others. 10) Create opportunities for people to hear directly from Haudensaunee leaders and to experience Haudenosaunee languages as appropriate, for example in greetings and thanksgiving. Forever / Ensuring a sustainable future 11) Present Haudenosaunee views on environmental issues including hydrofracking and climate change. 12) Create awareness of the link between environmental destruction and the US s failure to live up to the promise of the Two Row Wampum Treaty. 13) Support/help facilitate change in the way people relate to and orient themselves toward the environment. Engender respect for the laws of Nature. 14) Celebrate the Hudson River, the efforts to clean it and heal it and the work remaining to do for the benefit of future generations; 15) Encourage appreciation of and learning from the ways of the river: its currents, it s populations of water beings; its riverbanks and mountains; the eagles that fly above; its incomparable beauty and power to support and sustain life. 16) Engage people in discussion as to how we can live together and move forward towards a sustainable future in peace and friendship in perpetuity, using the Two Row Wampum as a model. 7

8 Statement van Stichting Saka Mese Nusa AlifURU Waak krachtig over de Leefwereld van het AlifURU volk Contactpersoon: semuel Sahureka Stichting Saka Mese Nusa AlifURU Postbus GK AMSTERDAM mobiel: Onafhankelijkheid van de Zuid Molukken Republik Maluku Selatan Op 17 augustus 1945 riep Sukarno 2 dagen na de Japanse capitulatie eenzijdig de onafhankelijkheid uit van Indonesië. Deze eenzijdige onafhankelijkheidsverklaring was onrechtmatig en ondemocratisch. Er vond vooraf op geen enkele manier overleg plaats met de andere eilanden en eilandengroepen binnen de Indische archipel. Pas op 15 november 1946 erkent Nederland de eilanden Java, Sumatra en Madura de facto als de Republiek Indonesië De onafhankelijkheidsverklaring van het AlifURU volk van de Zuid-Molukken op 25 april 1950 daarentegen is op wettige en democratische wijze tot stand gekomen, die in overeenstemming is met: a. 20 augustus 1946: Akkoord van Linggadjati De bevolkingsgroepen van de vele delen van de toekomstige Verenigde Staten van Indonesië mogen zelf uitmaken of zij tot deze federatie willen behoren. Dus ook de Zuid-Molukken. b. 23 december 1946: Denpasar Conferentie Deelstaat Oost-Indonesië wordt opgericht. De eilanden vallend binnen deze deelstaat mogen zelf uitmaken of ze tot deze deelstaat willen behoren. Dus ook de Zuid-Molukken. c. 11 maart 1947 De Zuid-Molukken sluiten zich aan bij de Negara Indonesia Timur = deelstaat Oost-Indonesie. Maar alleen onder de uitdrukkelijke voorwaarde dat deelstaat Oost-Indonesie haar veiligheid kan garanderen. Zo niet dan maken ze gebruik van het recht zoals overeengekomen op 23 december 1946 bij de Denpasar Conferentie en stappen ze uit de deelstaat Oost-Indonesie. d. 17 januari 1948: Renville overeenkomst Hier worden o.a. de afspraken van de Linggadjati op 20 augustus 1946 bevestigd. 8

9 Nederland en Republik Indonesië (Java, Sumatra en Madura) maken afspraken over procedures, verantwoordelijkheden en plichten inzake het zelfbeschikkingsrecht. e. 29 oktober 1949: De Ronde Tafel Conferentie Akkoord over de totstandkoming van de soevereiniteitsoverdracht Verenigde Staten van Indonesië. De VN met name de UNCI ziet toe op naleving van de Ronde Tafel Conferentie overeenkomst. f. 27 december 1949 Nederland draagt de soevereiniteit over aan de Verenigde Staten van Indonesië (RIS, Republiek Indonesia Serikat) bestaande uit 16 deelstaten zoals Republiek Indonesië (Java, Sumatra en Madura) en de deelstaat Oost-Indonesië, waar de Zuid-Molukken toebehoren. Amper 2 maanden na de soevereiniteitsoverdracht gaf Sukarno te kennen dat hij een eenheidsstaat Indonesië wilde en begon daarom de andere deelstaten met geweld in te nemen. g. 24 april 1950 Monstermeeting van het AlifURU volk op de Zuid-Molukken De Zuid-Molukken zagen dat deelstaat Oost-Indonesië haar veiligheid niet kon garanderen en wilden gebruikmaken van het zelfbeschikkingrecht. Hiertoe werd in allerijl een hele grote massameeting georganiseerd onder het AlifURU volk. Tijdens deze monstermeeting sprak het AlifURU volk zich uit voor totale onafhankelijkheid, los van Oost-Indonesië en los van de Verenigde Staten van de Republiek Indonesië. 25 april 1950 proclamatie van de Republik Maluku Selatan Ter voldoening aan de waarachtige wil, eis en aandrang van het Volk der Zuid-Molukken, proclameren wij hierbij de onafhankelijkheid de fakto en de jure van de Zuid-Molukken met de politieke vorm van een republiek, los van elke staatkundige betrekking met de staat Oost-Indonesië en de Republiek der Verenigde Staten van Indonesië, op grond van het feit dat de deelstaat Oost-Indonesië niet in staat is zich als deelstaat te handhaven in overeenstemming met de regelingen van de Denpasar-conferentie, welke nog wettig van kracht zijn, alsmede in overeenstemming met het Besluit van de Zuid-Molukken Raad van 11 maart 1947, terwijl voorts de Regering van de Verenigde Staten van Indonesië gehandeld heeft in strijd met de R.T.C.- overeenkomsten en haar eigen grondwet. Ambon, 25 april 1950 De Regering der Zuid-Molukken, w.g. J.H. Manuhutu A. Wairisal Al deze verdragen zijn en erkend en ondertekend door Nederland, Sukarno (deelstaat Republiek Indonesie) en de VN. Nadat Sukarno alle deelstaten met militair geweld had ingenomen riep hij op 17 augustus 1950 de eenheidsstaat Republik Indonesie uit. De eenheidsstaat Republik Indonesie is dus door geweld ontstaan. Hiermee heeft Sukarno alle verdragen die hij mede had ondertekend vertrapt en geschonden. De proclamatie van de Republik Maluku Selatan op 25 april 1950 daarentegen is op rechtmatige, democratische en wettige wijze geschied, omdat ze heeft gehandeld volgens al die verdragen die Nederland, Sukarno en de VN hebben erkend en ondertekend. Wij, het AlifURU volk eisen dan ook dat Nederland, Indonesie en de internationale wereld die deze verdragen hebben erkend en ondertekend de Republik Maluku Selatan de facto en de jure erkennen. 9

10 Statement van het Nederlands Centrum voor Inheemse Volken (NCIV) contactpersoon: Leo van der Vlist, directeur Postbus GB Amsterdam tel: Het Nederlands Centrum voor Inheemse Volken zet zich sinds 1969 in voor de rechten van inheemse volken. Het NCIV heeft sindsdien een belangrijke bijdrage geleverd aan het tot stand komen van de VN Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken (2007) en het creëren van nieuwe mechanismen voor inheemse volken bij de VN, zoals het Permanent Forum voor Inheemse Zaken. Daarnaast heeft het NCIV bijgedragen aan de ontwikkeling van een wereldwijde beweging van en voor inheemse volken door het organiseren van internationale conferenties en het ondersteunen van lokale capaciteitsopbouw. Ook in Nederland heeft het NCIV met publieksactiviteiten en beleidsdialoog bijgedragen aan de bevordering van de rechten van inheemse volken. Sinds 2009 functioneert het NCIV vooral als expertisecentrum in Nederland over inheemse volken. Door kennis te bundelen en doelgericht in te zetten in dialoog met de Nederlandse overheid, ngo s, bedrijfsleven en de media wil het NCIV het Nederlandse beleid ten aanzien van inheemse volken positief beïnvloeden en meer draagvlak krijgen in de Nederlandse samenleving voor het verbeteren van de situatie van inheemse volken. Het NCIV zet zich met name in voor het naleven door Nederland van de VN Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken. Concreet heeft het NCIV zich sinds 13 september 2012 onder anderen ingezet voor: Het ontwikkelen van een guideline voor het implementeren van het recht op free, prior and informed consent voor de Forest Stewardship Council. 3 Het verbeteren van de sociaal economische impact van de productie van biomassa op lokale gemeenschappen en inheemse volken in Kalimantan, Indonesië. 4 Het bevorderen van de productie van duurzame biomassa in Mato Grosso. 5 Gesprekken met het Nederlandse bedrijf Arcadis dat betrokken is bij de bouw van een grote stuwdam in Brazilië met veel negatieve impact op inheemse volken. Een dialoog met het ministerie van Infrastructuur en Milieu over het Nederlands beleid met betrekking tot duurzaam inkopen van hout na afkeuring van het Maleise systeem MTCS Vlist, van der, Leo en Zijl, Martine van, (2013) Improving the social-economic impact of biomass production for local communities and indigenous peoples Palm oil in West and Central Kalimantan, Indonesia, Summary report. 5 Meijer, Madelon, (2013) Working towards sustainable biomass production in Mato Grosso, Brazil, Summary report 6 Vlist, van der Leo, et al. (2013) Did MTCC implement the Netherlands-Malaysian agreement dated 17 November 2010? 10

11 We vragen graag bijzondere aandacht voor twee thema s die van groot belang zijn voor het welzijn van inheemse volken. Landrechten en voedselzekerheid Met de toenemende vraag naar grondstoffen en gewassen in de wereld neemt de druk op het grondgebied van inheemse volken steeds verder toe. In zijn rapport aan de Mensenrechten Raad in 2011 onderstreepte de VN Speciale Rapporteur over de Rechten van Inheemse Volken dat het winnen van grondstoffen en ontwikkelingsactiviteiten op of nabij inheems grondgebied wereldwijd de grootste zorg van inheemse volken is en de belangrijkste uitdaging om hun rechten uit te kunnen oefenen. 7 Bescherming van landrechten behoort tot de kern van het beschermen van de rechten van inheemse volken die, voor zover ze niet al naar de steden zijn getrokken, voor hun bestaan zeer afhankelijk zijn van hun land. Dit wordt in de VN Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken onder meer in artikel 26 tot uitdrukking gebracht. Artikel Inheemse volken hebben het recht op de landen, gebieden en middelen die van oudsher hun eigendom waren, die ze in gebruik hadden of die ze anderszins verworven. 2. Inheemse volken hebben het recht van eigendom, gebruik, ontwikkeling en bestuur op de landen, gebieden en middelen die ze bezitten uit hoofde van traditioneel eigendom of ander traditioneel gebruik, of die ze anderszins hebben verworven. 3. Staten zullen deze landen, gebieden en middelen wettelijk erkennen en beschermen. Het erkennen zal geschieden met alle respect voor de gebruiken, tradities en pachtstelsels van de betrokken inheemse volken. We zijn daarom verheugd dat minister Ploumen en minister Timmermans belang hechten aan beter bestuur op het gebied van land(gebruiks)rechten in de nota s Wat de wereld verdient en Recht en Respect voor ieder mens. Het ontbreekt in deze nota s echter aan specifieke aandacht voor de land(gebruiks) rechten van inheemse volken. We bevelen daarom aan van de bescherming van de land(gebruiks) rechten van inheemse volken een prioriteit te maken in de Nederlandse ontwikkelingssamenwerking en in het buitenlands beleid. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Het rapport The Impact of the Dutch Economy on Indigenous Peoples van het Nederlands Centrum voor Inheemse Volken (NCIV, december 2010) laat zien dat de productie van palmolie en hout in Indonesië en Maleisië en soja in Brazilië een enorme negatieve impact heeft op het welzijn van inheemse volken en dat Nederland een grote importeur is van deze producten. Die impact bestaat uit het verlies van land, vervuiling van de leefomgeving en afname van biodiversiteit, verlies van cultuur, schending van mensenrechten, ontstaan van conflicten en aantasting van voedselzekerheid. Desondanks zet Nederland in op het gebruik van soja, palmolie en suikerriet als duurzame biobrandstof. De bescherming van de rechten van inheemse volken wordt echter door het overkoepelende beleidsdocument van de EU op dit gebied, de Renewable Energy Directive (RED), niet of nauwelijks gewaarborgd. De Directive bevat geen sociale criteria waaraan duurzame biobrandstoffen moeten voldoen. Ook op andere economische terreinen hebben Nederlandse bedrijven te maken met de rechten van inheemse volken. Het Nederlandse bedrijf Arcadis is betrokken bij de bouw van de Belo Monte 7 A/HRC/18/35, para

12 stuwdam in Brazilië. Dit dammenproject zet een gebied van ongeveer 500 vierkante kilometer regenwoud onder water, waardoor circa bewoners moeten verhuizen. De bewoners zijn veelal inheemsen zoals Arara, Juruna en Xikrin die voor hun overleven afhankelijk zijn van de Xingu rivier en tegen de bouw van de dam in deze rivier zijn. Inwoners van het inheemse dorpje San Dionisio del Mar in Mexico zijn kwaad op de Nederlandse pensioenbelegger PGGM vanwege de bouw van een windmolenpark op hun grondgebied. En Shell boort op verschillende plekken in de wereld, waar rechten van inheemse volken in het geding zijn, naar olie. Nederland heeft veel steun gegeven aan de ontwikkeling van het zogenaamde Ruggie framework dat onder meer stelt dat bedrijven mensenrechtennormen dienen te respecteren. De VN Werkgroep die zich bezighoudt met de implementatie van dit framework erkent in haar eerste rapport aan de VN Mensenrechtenraad dat: "sommige groepen en individuen, waaronder inheemse volken, zich geconfronteerd zien met bijzonder omvangrijke obstakels bij het zoeken naar remedie voor bedrijvengerelateerde mensenrechtenklachten. De Werkgroep merkt verder op dat inheemse volken diepgaand en disproportioneel getroffen worden door bedrijven-gerelateerde activiteiten, zoals grondstoffen winning en ontwikkeling van infrastructuur, dat zij vaak in de wetgeving en sociale uitvoeringspraktijken gediscrimineerd worden en gemarginaliseerd worden bij de ontwikkeling van beleid, wetgeving en reguleringen met betrekking tot handel en mensenrechten waarvan zij impact ondervinden. De Werkgroep kondigde daarom aan dat het bijzondere aandacht zal geven aan de situatie van inheemse volken als een groep die kwetsbaar is voor de impact van activiteiten van bedrijven. 8 Een belangrijk principe dat is ontwikkeld om de rechten van inheemse volken te waarborgen bij de ontwikkeling van projecten die van invloed zijn op hun welzijn en leefomgeving is dat inheemse volken hun vrijwillige, voorafgaande en geïnformeerde toestemming (FPIC, free, prior informed consent) moeten verlenen. Dit wordt in de VN Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken onder meer in artikel 32 tot uitdrukking gebracht. Artikel Inheemse volken hebben het recht prioriteiten te stellen en strategieën te formuleren voor de ontwikkeling of het gebruik van hun landen of gebieden en andere middelen. 2. Staten zullen overleggen en te goeder trouw samenwerken met de betrokken inheemse volken via hun eigen vertegenwoordigingsinstituten teneinde hun vrijwillige, voorafgaande en geïnformeerde toestemming te krijgen voordat ze projecten goedkeuren die van invloed zijn op hun landen of gebieden en andere middelen, met name in verband met de ontwikkeling, het gebruik of de exploitatie van mineralen, water of andere hulpbronnen. 3. Staten zullen effectieve mechanismen bieden voor een rechtvaardige en eerlijke genoegdoening voor dergelijke activiteiten en gepaste maatregelen zullen worden getroffen om de nadelige milieu-, economische, sociale, culturele en spirituele invloeden te beperken. Wij bevelen daarom aan dat Nederland in het MVO beleid bijzondere aandacht besteed aan de bescherming van de rechten van inheemse volken en met name hun recht op FPIC. Wij vragen ook dat Nederland zich inzet om de EU RED te herzien en daarin sociale criteria op te nemen die de rechten van inheemse volken, zoals het recht op FPIC, voldoende waarborgen. Daarnaast zou Nederland aan bedrijven die in aanmerking willen komen voor steun van de Nederlandse overheid als voorwaarde moeten stellen dat ze de rechten van inheemse volken, inclusief het recht op FPIC, waarborgen en de naleving ervan effectief monitoren. In het duurzaam inkoopbeleid zou Nederland er tenslotte voor moeten zorgen dat de waarborging van de rechten van inheemse volken stevig wordt verankerd en streng wordt gemonitord en gehandhaafd. 8 Working Group on the issue of human rights and transnational corporations and other business enterprises; Concept and discussion note for consultation with stakeholders on 14 February

13 Statement van Taklla Inkary Contactpersoon: Alma Inkary tel: In 2012 heeft Taklla Inkary het statement Qawasiaqllata ñawikunta orquhuasianku Terwijl wij toekijken worden onze ogen uitgestoken aangeboden. Ondanks de inzet van de regering van Ollanta van Peru en ondanks de inzet van de diverse organisaties die zich inzetten voor inheemse gemeenschappen, is de situatie, zoals in het statement beschreven, helaas nog verre van voldoende verandert. Wij doen daarom een dringend verzoek aan de Nederlandse regering nogmaals dit statement en onze aanbevelingen ter harte te nemen. Het is ons inziens van groot, internationaal, belang om de inheemse gemeenschappen van Peru op actieve wijze te betrekken bij de bescherming van natuur en milieu middels de opzet van een controlerend orgaan, gecoördineerd door bijvoorbeeld de VN. Dit teneinde de naleving van mensenrechten en milieuwetgeving te bewaken, en zware gevolgen voor het ecosysteem die onomkeerbaar zijn te voorkomen. Qawasiaqllata ñawikunta orquhuasianku Terwijl wij toekijken worden onze ogen uitgestoken De komst van multinationale ondernemingen Met de vergrootte toegankelijkheid van het gebied rondom Totora-Oropesa in Peru, kwam ook uit de financiële hoek aandacht voor de regio. Dat het Andes-gebergte rijk is aan natuurlijke bronnen was al lang bekend, en het is dan ook geen verrassing dat de plotselinge bereikbaarheid van Apurimac, één van de armste departementen van Peru, de aandacht trok van verscheidene multinationals. Zoals op de twee kaarten in de bijlage te zien is, zijn de mijnbouwactiviteiten in Peru tussen 2005 en 2009 op landelijk niveau nagenoeg verdubbeld. De grootste toenames zijn zichtbaar in de Noordelijke selva en in de Zuid-centrale Andes. Deze gegevens komen overeen met de recente geschiedenis van Totora- Oropesa. Tijdens het eerste interview dat in 2011 in Totora is afgenomen, in het kader van een onderzoek van Taklla Inkary en een studente van de Universiteit van Utrecht naar mijnbouwactiviteiten in het gebied rondom Totora-Oropesa, kwam de recente opkomst van de mijnbouw al ter sprake. 9 De bewoonster, die ten tijden van het interview 83 jaar oud was, vertelde haar hele leven forel gegeten te hebben uit de rivier die vanaf de hoogstgelegen gemeenschap met nazaten van de Inca s, Huacullo, door het dorp stroomt. Echter, sinds de komst van de mijnbouwbedrijven is de vispopulatie ernstig teruggelopen. Het teruglopen van de forel-populatie en de uitblijvende werkgelegenheid in de mijnen zijn gedurende het hele onderzoek terugkerende onderwerpen geweest. 9 De interviews werden in 2011 afgenomen door Eva Groenier. 13

14 Hoewel er in de afgelopen jaren een grote verscheidenheid aan projecten van verschillende internationale mijnbouwbedrijven in het gebied zijn geweest, zijn er op dit moment binnen deze gemeenschap twee internationale bedrijven van groot belang. Hochschild Mining plc 10 en Consorcio Minero Horizonte 11. Hochschild is een multinational die door heel Latijns-Amerika actief is en die zijn hoofdkantoor in Londen heeft. Het bedrijf is aan het einde van de jaren 90 het territorium van Totora- Oropesa binnengekomen, met autorisatie van de Peruaanse overheid, maar zonder enige vorm van communicatie naar de gemeenschap. Het bedrijf houdt zich in de regio met name bezig met de winning van goud en zilver. Het grootste project in het gebied van Totora-Oropesa, Azuca, is een operatie van Hochschild. Het andere mijnbedrijf in het gebied, Horizonte, is een van origine Peruaans bedrijf dat rond 2005 naar Totora-Oropesa is gekomen. Een belangrijk verschil met Hochschild is dat Horizonte wel direct contact heeft gezocht met de gemeenschappen en, hoewel minimaal, wel werkgelegenheid biedt. Hochschild Het bedrijf Hochschild bestaat sinds 1911, maar opereert pas sinds 1995 in de regio rondom Totora- Oropesa. Hochschild opereert in dit gebied onder de naam Ares. De vertegenwoordigers van het bedrijf beweerden tijdens de bijeenkomst op 10 juli 2011 in Totora stellig dat Ares een 100% Peruaans bedrijf is. De gemeenschap geloofde hier niets van en daar hadden zij alle reden toe. Ares is, samen met Arcata en Pallancata (zie figuur), een Peruaanse operatie van de gigantische multinational Hochschild, die zijn hoofdkantoor in London heeft. Opvallend is dat zelfs niet één van de bestuurders van het dorp op de hoogte was van de werkelijke afkomst van het bedrijf. Volgens de gouverneur is het een Duits bedrijf, burgemeester Antolin vertelde mij dat het een Amerikaans bedrijf is en van een aantal mensen uit het dorp kreeg ik te horen dat het een Chileens bedrijf is. Hoe dan ook is er niemand geweest die mij kon vertellen dat het bedrijf vanuit Engeland opereert. Het project van Ares in Totora-Oropesa heet Azuca en is gesitueerd vlakbij de hoogstgelegen gemeenschap Huacullo. Op 10 juli 2011 organiseerde Ares voor het eerst in veertien jaar tijd een bijeenkomst met de gemeenschap, omdat zij een weg aan wilden leggen die van het dorp Totora-Oropesa, via de gemeenschap Anco, naar het departement Cusco zou lopen. Deze weg werd door de vertegenwoordigers van het bedrijf gepresenteerd als een geschenk aan de gemeenschap. Echter vanaf het begin van de bijeenkomst was duidelijk dat de gemeenschap andere onderwerpen op de agenda had staan. Volgens de gemeenschap opereerde Ares in 2011 al sinds veertien jaar in Totora- Oropesa. Eén van de grootste frustraties van de gemeenschap ligt in het gebrek aan communicatie tussen het bedrijf en de gemeenschap sinds die tijd. De gemeenschap heeft naar eigen zeggen meerdere malen geprobeerd contact te zoeken met het bedrijf, maar elke keer weer werden zij met een kluitje in het riet gestuurd. Er zijn met name klachten over vervuiling en het uitblijven van werkgelegenheid. Het gevoel dat de gemeenschap hierbij heeft wordt goed samengevat in de uitspraak van Santos Gomes Arango ( Qawasiaqllata ñawikunta orquhuasianku ). Letterlijk vertaald betekent dit Terwijl wij toekijken worden onze ogen uitgestoken, maar de werkelijke betekenis van deze uitspraak gaat veel verder. De gemeenschap moet machteloos toezien hoe hun culturele waarden en autonomie worden afgenomen en hoe hun leefgebied, waar zij al eeuwenlang voor zorgen, wordt vervuild en gedegradeerd. De reactie van de vertegenwoordigers van het bedrijf was dat er nog geen sprake van exploitatie was, er werd nog geen goud of zilver gewonnen, er waren enkel explorerende projecten. Zij konden ook geen indicatie geven van de vorderingen van het project. Deze stelling druist volledig in tegen de informatie die Hochschild op haar website vertoont over het project Azuca: The project currently has resources of 90.8 million silver equivalent ounces and we are undertaking an intensive drilling campaign to develop additional resources with a view to continue extending the scale and profitability of the project (Officiële website Hochschild Mining plc) 11 (Officiële website Consorcio Minero Horizonte S.A.)

15 Andere actuele voorbeelden zijn de sociale conflict rondom de mijnen Yanaccocha (in Conga en Cajamarca), Espinar (in Cusco) en de mijnen in Puno. Deze conflicten worden volgens ons veroorzaakt door situaties zoals hierboven beschreven. Waarin grote multinationals ongestraft hun gang kunnen gaan en op een totaal respectloze manier met inheemse gemeenschappen om kunnen gaan. Gelukkig probeert de nieuwe regering van Ollanta zijn best te doen om een beroep te doen op de verantwoordelijkheden van deze bedrijven. Helaas zijn er veel bedrijven die niet mee willen werken, omdat zij zich kunnen beroepen op door eerdere regeringen opgestelde contracten. Deze bedrijven negeren hiermee de VN Verklaring voor de Rechten van Inheemse Volken. Wij willen daarom terugkomen op onze tweede aanbeveling van vorig jaar: Om inheemse gemeenschappen op actieve wijze te betrekken bij de bescherming van natuur en milieu. Dit kan in de vorm van een controlerend orgaan dat op lokaal, nationaal en internationaal niveau, in nauwe samenwerking met overheden, de naleving van mensenrechten en milieuwetgeving bewaakt. Een afvaardiging van lokale inheemse volken kan hierin opgeleid worden en zij kunnen vervolgens ook de mogelijkheid krijgen om bedrijven te verplichten openheid te verschaffen in hun activiteiten. De VN, die de Verklaring voor de Rechten van Inheemse Volken in eerste instantie hebben ondertekend, zijn een geschikte internationale partij die een dergelijk samenwerkingsverband kan coördineren. Wij willen er bij de Nederlandse regering op aandringen dat deze zijn sterke lobby positie inzet om een eerste stap in de richting van de uitwerking van dit plan te zetten. Bijlage: Mijnactiviteiten Peru 15

16 Bijlage: Mijnactiviteiten Peru 16

17 17

18 Kalahari Support Group Secr: Appelgaard 2, 3941 LZ Doorn. Statement van de Kalahari Support Group (KSG) september 2013 De San, in Nederland bekend als Bosjesmannen (Bushmen), staan nog steeds met hun rug tegen de muur. Zij, de oorspronkelijke bewoners van de Kalahari woestijn, worden geweerd uit het Centraal Kalahari Game Reserve (CKGR). De Kalahari Support Group trekt zich het lot aan van dit inheemse volk aan. Drie leden van de KSG woonden en werkten met de San van 1992 t/m 1996 en 1999 / 2001 in D kar te Botswana. Wij ondersteunen de acties die NGO s als Kuru, Ditshwanelo, First People en Wimsa in Botswana en Namibië ondernemen, maar de inspanningen lijken op een niet te stoppen weerstand vast te lopen. Ondanks dat : sinds het begin van het VN Decennium in 1993/1994 waar tijdens de internationale Conferentie Voices of the Earth aanbevelingen gedaan werden op het gebied van o.a. politieke rechten, recht op landbezit en/of landbeheer, cultuur en intellectueel eigendom. in 2004 de afsluiting van het V.N. Decennium Inheemse Volken met de conferentie Speaking for Earth in het Vredespaleis te Den Haag plaats vond. op 13 september 2007 de Verenigde Naties de VN verklaring van de rechten van Inheemse Volken aannamen. De hoop er in te slagen de gedwongen verhuizingen van de San in grote delen van de Kalahari tot staan te brengen, willen we niet opgeven. Wij blijven de Nederlandse regering wijzen op de VN Verklaring over de rechten van de Inheemse Volken die op 13 september 2007 door de Verenigde Naties is aangenomen maar die voor de San nog steeds met voeten wordt getreden. Ter ondersteuning van ons statement brengen wij u de vragen over die verwoord worden door de Khwedom Council in een volgende ronde betreffende een door het Gouvernment verplichte verhuizing van de inwoners van het Ranyane settlement in het Gantsi District: When will the relocation of the San people end? When will the San be able to live at peace without fear of relocation? Is this all that the San can expect from independence and democracy? When will the San be treated as equal citizens of this country? 18

19 What will it take for the government to recognise that the San have the same basic rights as all other citizens including the right to be treated with respect and dignity. De wereld is een dorp geworden en uit de geschiedenis blijkt vooral dat de eigen cultuur van een Inheems volk als de San/ Bushmen een noodzakelijk houvast is om niet te verdwalen in de moderne wereld. 19

20 Stichting Nanai: Netherlands Association for North American Indians, Hunneveldweg ZZ Zevenaar Tel Stichting Nanai komt op voor de rechten van de inheemse volken van de Amerika s. Stichting Nanai roept op tot het naleven van de VN Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken. Wereldwijd worden de rechten van inheemse volken en verdragen die met hen werden afgesloten ernstig geschonden. Vooral als het gaat om het winnen van bodemschatten is de neiging om de rechten van de inheemse volken niet te respecteren, erg groot. Stichting Nanai moet echter steeds vaker tot de conclusie komen dat het juist de inheemse volken zijn die ons waarschuwen voor het gevaar van het grote graaien in de schatkist van moeder aarde. Vaak is er geen begrip voor het belang van het behoud van de kwetsbare ecosystemen waaraan de voor de industrie zo gewenste grondstoffen worden onttrokken. Al te vaak worden inheemse volken verdreven uit deze gebieden waardoor in feite sprake is van een voortdurende kolonisatie van de gebieden waar de inheemse volken nu wonen en leven. Van de winsten die behaald worden uit de winning van de gewilde grondstoffen komt meestal niets ten goede aan de inheemse bevolking. Blijkbaar worden inheemse volken nog steeds als ondergeschikt beschouwd door westerse overheersers die steeds vaker met de wet in de hand rechten met voeten treden. Stichting Nanai roept op om dit gedrag een halt toe te roepen. Stichting Nanai roept op om meer oog te hebben voor de rechten van de inheemse volken om in hun eigen omgeving te kunnen blijven leven ongeacht de bodemschatten of kostbaarheden die daar in de bodem zitten. Stichting Nanai roept op om te luisteren naar de protesten van de inheemse volken omdat zij als experts van hun leefomgeving steeds weer aangeven hoe de exploitatie van grondstoffen ten koste gaat van het voor het voortbestaan van de hele mensheid zo belangrijke ecosysteem van moeder aarde. Stichting Nanai roept op om de inheemse volken niet langer als ondergeschikt of zielig te bezien, aangezien het juist deze mensen zijn die kennis hebben van ons ecosysteem en het behoud daarvan. Zij zijn daardoor in staat om de mensheid te wijzen op hun collectief destructieve gedrag. Stichting Nanai wijst op de recente massale vreedzame protesten van de inheemse volken in Canada, waar zij vreedzaam maar opvallend actie voeren tegen de winning van olie uit de zogenaamde Tarsands en de aanleg van de vele pijplijnen die nodig zijn om de gewonnen grondstoffen te vervoeren. De inheemse volken wijzen de grote exploitatie maatschappijen en heel de wereldbevolking, op de destructieve gevolgen van deze manier van grondstoffenwinning en transport en de simpele manier van korte termijn denken die daarmee gepaard gaat. 20

21 Deze Idle no more beweging, die zij initieerden om deze protesten te communiceren, laten zien dat zij in staat zijn om te organiseren en te mobiliseren en dat zij met beide benen in de moderne wereld staan en verre van wereldvreemd zijn. Juist door de eeuwenlange onderdrukking hebben de inheemse volken van de Amerika s geleerd wat het is om teruggetrokken en in stilte te leven. Zij waren gedwongen om als toeschouwer toe te kijken wat er met hun oude leefgebieden gebeurde. Nu, in deze tijd van crisis, waarvan de huidige financiële crisis slechts een voorloper is van wat nog komen gaat, zien de inheemse volken duidelijk de grote gevaren die wereldwijd de mensheid bedreigen. Op dit moment worden daardoor juist zij de potentiële deskundigen die ons kunnen leiden op de lange weg naar herstel van het voor ons van essentieel belang zijnde ecosysteem van moeder aarde. Daarom roepen wij de Nederlandse regering en alle landen van de wereld op verdragen en overeenkomsten die zijn aangegaan met de inheemse volken te respecteren. Daarom roepen wij op om de inheemse volken voor vol aan te zien en hun waarschuwingen niet langer in de wind te slaan. 21

22 EMMA Centrum voor Wereld, Vrede en Milieu Contactpersoon: Olav Meijer Cremerstraat 245/ BJ Utrecht T: E: W: De Verklaring van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties over de Rechten van Inheemse Volkeren, aangenomen op 13 september 2007, is niet vrijblijvend. Net als de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (1948) vormt ze een richtsnoer, waarop de bevolking en de regering van elk land hun doen en laten behoren af te stemmen. Dit geldt dus ook voor grote ondernemingen als de multinationals. Centrum EMMA in Utrecht constateert met vele anderen dat hieraan in de praktijk nog heel veel schort. Met name grote bedrijven die hun grondslag hebben in westerse landen en volledig meedraaien in het kapitalistische economische systeem blijken door hun winststreven en concurrentiedwang de rechten en belangen van inheemse volken voortdurend te schenden. Hiervan bestaan talloze voorbeelden, zoals de problemen die inheemse volken in b.v. het Amazonegebied, in de Molukken en in Papoea-Nieuw-Guinea ondervinden, laten zien. Met deze onduldbare situatie houdt ook Centrum EMMA zich bezig omdat het zijn ruimtes ter beschikking stelt voor werelddoelen, en zich daarbij in het bijzonder baseert op art. 1 van de Verklaring van de Rechten van de Mens: "Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren; zij zijn begiftigd met verstand en geweten, en behoren zich jegens elkander te gedragen in een geest van broederschap". De mensheid is als het ware één grote familie die gemeenschappelijk het leven op aarde moet verzorgen en beheren, en daarbij ook de belangen van andere levensvormen en toekomstige generaties moet waarborgen. Ook de inheemse volken maken deel uit van deze familie, met al hun eeuwenoude culturen, condities van grondgebruik, landbouw en veeteelt, enz. Dat het anders kan dan tot nu toe in het algemeen gebeurt, blijkt b.v. in Peru, waar de VN- Verklaring van de Rechten van Inheemse Volkeren per 23 augustus vorig jaar is verankerd in de wet. Met anderen verlangt ook Centrum EMMA van de Nederlandse regering en politieke partijen dat zij, mede als lidstaat van de Verenigde Naties en de Europese Unie, alles in het werk stellen om een halt toe te roepen aan de voortdurend verder gaande schending van de rechten en belangen van inheemse volken en die daadwerkelijk te waarborgen en tot gelding te laten komen, geheel in de geest en de bedoeling van de genoemde VN-Verklaringen. 22

23 Stichting Zelfbeschikking West-Sahara, web: west-sahara.nl, mail: contactpersoon: Frank Willems Sedert 2003 is in Nederland actief de Stichting Zelfbeschikking West-Sahara voluit: Nederlandse Stichting voor uitoefening van het recht op zelfbeschikking door het volk van de Westelijke Sahara. De Stichting wil bevorderen dat het volk van de Westelijke Sahara eindelijk in vrijheid over zijn toekomst kan beslissen. Zij tracht dit te bereiken door beleidsbeïnvloeding, algemene informatievoorziening, voeren van campagnes, ondersteuning van personen of organisaties die zelf een actie willen beginnen, bevordering van onderlinge contacten tussen Nederlanders en Saharanen. Ze wil een bijdrage leveren aan de druk die vanuit vele vriendschapsverenigingen, solidariteitscomités, vakbonden, politieke partijen, mensenrechtenorganisaties etc. in en buiten Europa wordt uitgeoefend op Marokko en op die landen die Marokko steunen in zijn illegale bezetting van West-Sahara. Aandachtspunten voor actie zijn de ernstige en aanhoudende schendingen van de mensenrechten in bezet gebied en de betrokkenheid van Nederland bij de plundering van de natuurlijke rijkdommen van de Westelijke Sahara. Daarbij wil de Stichting in Nederland de stem laten horen van de Saharanen zelf, uit bezet Sahara en de vluchtelingenkampen. Het land van het Saharaanse volk wordt voor een groot deel bezet door Marokko. De grondstoffen worden geroofd. De vis wordt geplunderd. Veel Saharanen zijn verjaagd. Economische activiteiten in het gebied brengen geen voorspoed maar zijn de oorzaak van een toestand waarin steeds weer de mensenrechten worden geschonden. Het Saharaanse volk vraagt om toepassing van de adviezen van het International Hof van Justitie en van Verenigde Naties: 1) het advies van het International Hof van Justitie over de aanspraken op Saharawi land 2) het advies aan de Veligheidsraad over het recht van de oorspronkelijke bevolking op de natuurlijk rijkdommen van hun land 23

24 Nederlands Samenwerkingsverband voor Inheemse Volken 24