De Dienst Terugkeer en Vertrek. De professionele uitvoerder van het terugkeerbeleid

Transcriptie

1 De Dienst Terugkeer en Vertrek De professionele uitvoerder van het terugkeerbeleid

2 Inhoudsopgave De Dienst Terugkeer en Vertrek 3 De vreemdelingenketen 6 De werkwijze 8 De organisatie 12 De primaire partners 17 De andere partners 20 2

3 1 en De Dienst Terugkeer Vertrek 3

4 Als professionele terugkeerorganisatie binnen de vreemdelingenketen, handhaaft de Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) het terugkeerbeleid. Wat doet de DT&V? De DT&V regisseert het vertrek van vreemdelingen die geen recht hebben op verblijf in Nederland. Samen met andere overheidsdiensten en maatschappelijke organisaties streeft de DT&V ernaar dat vreemdelingen zo veel als mogelijk zelfstandig en met perspectief terugkeren. De medewerkers handelen zorgvuldig en met respect voor de waardigheid van de vreemdeling. Uitgangspunt is dat de vreemdeling altijd de kans heeft om vrijwillig te vertrekken, met of zonder hulp van de DT&V. Wat zijn de doelgroepen van de DT&V? De DT&V richt zich op de volgende doelgroepen: Vreemdelingen die zijn aangehouden in het kader van het binnenlands (mobiel) vreemdelingentoezicht; Vreemdelingen aan wie de toegang is geweigerd in het kader van de grensbewaking; Vreemdelingen van wie de verblijfs- of asielvergunning is ingetrokken; Uitgeprocedeerde vreemdelingen van wie de asielaanvraag is afgewezen. Hoe doet de DT&V dat? Het werk van de DT&V is gebaseerd op een persoonsgerichte aanpak, waarin casemanagement centraal staat. Deze aanpak wordt uitgevoerd in samenwerking met diverse (keten)partners. De DT&V is gesprekspartner van bevoegde autoriteiten van herkomstlanden, waaronder diplomatieke vertegenwoordigingen. 4

5 Samen, humaan en respectvol werken aan een waardig vertrek van vreemdelingen die geen recht hebben op verblijf in Nederland 5

6 2De vreemdelingenketen

7 De DT&V valt onder de verantwoordelijkheid van het ministerie van Veiligheid en Justitie. De belangrijke partners binnen de vreemdelingenketen zijn de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA), de Koninklijke Marechaussee (KMar), de politie en de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI). De vreemdeling die uit Nederland moet vertrekken en waarvan het dossier aan de DT&V is overgedragen voor het organiseren van dit vertrek, verblijft op een locatie in Nederland. Dit kan een woning in de gemeente, een asielzoekerscentrum (AZC) een vrijheidsbeperkende locatie (VBL), een gezinslocatie (GL) of één van de detentiecentra voor vreemdelingenbewaring zijn. Inzet is dat de vreemdeling besluit zelfstandig te vertrekken en daarbij wordt ondersteund. Als er sprake is van gedwongen vertrek, dan vertrekt de vreemdeling bij voorkeur zonder begeleiding uit Nederland. Als het vermoeden bestaat dat de vreemdeling zich bij het gedwongen vertrek verzet, wordt de vreemdeling op zijn reis uit Nederland begeleid door de KMar. Plaats in de vreemdelingenketen Ministerie van Veiligheid en Justitie Toegang Toelating Toezicht Terugkeer Koninklijke Immigratie- en Politie Dienst Terugkeer Marechaussee Naturalisatiedienst en Vertrek Zeehavenpolitie Koninklijke Koninklijke Marechaussee Marechaussee 7

8 3De werkwijze

9 De DT&V werkt op basis van casemanagement, dit betekent dat de aanpak specifiek op de betrokken vreemdeling gericht is. Casemanagement start op het moment dat de DT&V een overdrachtsdossier heeft ontvangen van één van de partners: de politie, de Koninklijke Marechaussee (KMar) of de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). De regievoerder Veel DT&V medewerkers hebben de functie regievoerder. Regievoerders hebben de regie over het vertrekproces met als doel een zorgvuldig, waardig en tijdig vertrek van de vreemdeling te organiseren. Iedere vreemdeling die onder de verantwoordelijkheid van de DT&V komt te vallen, krijgt een regievoerder toegewezen. Per individu wordt bekeken wat de mogelijkheden en voorwaarden zijn voor het vertrek. Dit betekent dat de DT&V altijd maatwerk levert. Door persoonlijk contact met de vreemdeling en overleg met de ketenpartners beoordeelt de DT&V hoe het vertrek, bij voorkeur zelfstandig, kan worden geregisseerd. In de gesprekken met de vreemdeling is er naast terugkeer ook aandacht voor mensenhandel, schrijnende en/of medische omstandigheden. Als een vreemdeling ondanks zijn volledige medewerking aan het vertrek, buiten zijn schuld Nederland niet kan verlaten, dan legt de DT&V een buiten schuld -advies voor aan de IND. De IND beoordeelt vervolgens of de vreemdeling in aanmerking komt voor een verblijfsvergunning. De regievoerder voert de volgende werkzaamheden uit: Bestudeert en analyseert het overdrachtsdossier; Stelt een vertrekplan op; Beoordeelt vertrekmogelijkheden en bespreekt deze met de vreemdeling; Voert vertrekgesprekken; Regelt waar nodig vervangende reisdocumenten, ook wel laissez passers genoemd; Onderhoudt contacten met (keten)partners; Organiseert het (gedwongen) vertrek van de vreemdeling. Sommige vreemdelingen hebben extra begeleiding nodig om terug te keren. Denk hierbij aan vreemdelingen met bijzondere (kwetsbare) aspecten, zoals alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv) of vreemdelingen met medische indicaties. In dit soort situaties zorgt de DT&V bijvoorbeeld in het land van herkomst voor opvang van alleenstaande minderjarigen en voor de overdracht van de vreemdeling aan de medische zorg in dat land. Kort voor het vertrek van de vreemdeling vinden de laatste handelingen en controles plaats voor het realiseren van het vertrek van een vreemdeling. Zo controleert de DT&V onder andere of de juiste (reis) documenten en eventueel benodigde medicijnen aanwezig zijn. 9

10 De Dienst Terugkeer en Vertrek De professionele uitvoerder van het terugkeerbeleid 10

11 11

12 4De organisatie

13 Hoe is de DT&V georganiseerd? Directie Afdeling Bedrijfsvoering Afdeling Strategisch Advies Directie Ondersteuning en Voorbereiden Vertrek Directie Toezicht en Maatregelen Directie Internationale Aangelegenheden De Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) is gevestigd op diverse locaties in het Nederland, met als hoofdkantoor Den Haag. De DT&V heeft drie directies: Directie Ondersteuning en Voorbereiden Vertrek; Directie Toezicht en Maatregelen Directie Internationale Aangelegenheden De directeuren vormen samen met de algemeen directeur de directie van de DT&V. De staatssecretaris van Veiligheid en Justitie is politiek verantwoordelijk voor het vreemdelingenbeleid van de Nederlandse overheid. Daaronder valt ook het terugkeerbeleid en de aanpak van illegaal verblijf. Directie Ondersteuning en Voorbereiden Vertrek De directie Ondersteuning en Voorbereiden Terugkeer is verantwoordelijk voor het voorbereiden van het vertrek uit Nederland van (uitgeprocedeerde) asielzoekers en andere vreemdelingen. Het kan gaan om vreemdelingen die verblijven op een azc of in een gemeente en die geen verblijfsvergunning (meer) hebben. De directie onderhoudt landelijk en regionaal de contacten met de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en gemeenten. De werkzaamheden starten binnen deze directie op het moment dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) heeft besloten dat een vreemdeling geen asiel krijgt in Nederland. Of het werk van de DT&V begint nadat de politie heeft bepaald dat een vreemdeling zich moet melden vanwege toezicht.met behulp van de informatie uit het overdrachtsdossier van de IND of de politie gaan de regievoerders in gesprek met de vreemdeling. De DT&V, het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en de politie werken in de lokale terugkeeroverleggen samen aan het voorbereiden en realiseren van het vertrek van vreem-delingen uit Nederland. Hierbij worden relevante partners zoals de IND, de gemeenten, de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) en in voorkomende gevallen de voogdijinstelling Stichting NIDOS betrokken. Regelmatig wordt met gemeenten gesproken over de samenwerking tussen de DT&V en gemeenten, dit overleg heet klankbordgroep gemeenten. 13

14 Directie Toezicht en Maatregelen Sommige vreemdelingen zitten in vreemdelingenbewaring, dit gebeurt als de Hulpofficier van Justitie dat heeft bepaald. De directie Toezicht en Maatregelen is verantwoordelijk voor het voorbereiden van het vertrek uit Nederland van vreemdelingen die een maatregel opgelegd hebben gekregen. De directie onderhoudt landelijk en regionaal de contacten met de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI), de Koninklijke Marechaussee (KMar) en politie. Een vreemdeling die Nederland moet verlaten, kan in vreemdelingbewaring komen. Dit mag alleen als: Het risico bestaat dat de vreemdeling niet uit Nederland vertrekt en zonder overleg de opvanglocatie voorgoed verlaat. Of als de vreemdeling de voorbereiding van zijn vertrek uit Nederland belemmert. Het besluit van de rechter om iemand in vreemdelingenbewaring te plaatsen, wordt uitgevoerd door een Hulpofficier van Justitie van de politie of van de Koninklijke Marechaussee (KMar), of door een ambtenaar van de DT&V die de bevoegdheid heeft dat te mogen doen. De directie Toezicht en Maatregelen boekt alle vluchten voor de vreemdelingen en het begeleidend personeel. Bureau Boekingen legt de vluchtaanvraag en het verzoek voor begeleiding door escorts voor aan de KMar en laat een verwijderbaarheidscheck uitvoeren door de IND. Met een verwijderbaarheidscheck wordt vlak voor het vertrek gecontroleerd of de vreemdeling (nog steeds) mag vertrekken. Regisseren van vertrek in bewaring Nadat de vreemdeling in bewaring is gesteld, een identiteitsonderzoek heeft plaatsgevonden en het dossier aan de DT&V is overgedragen, gaan de medewerkers aan de slag met het organiseren van het vertrek van de vreemdeling. Met behulp van de informatie die in het overdrachtsdossier is aangeleverd door de politie of de KMar, gaan DT&V medewerkers in gesprek met de vreemdeling. Het doel is altijd de bewaring zo kort mogelijk te laten duren. De DT&V handelt zo voortvarend mogelijk en er wordt regelmatig getoetst of de vreemdelingenbewaring nog rechtmatig is. Als een minder ingrijpende toezichtsmaatregel ook voldoet, dan eindigt de vreemdelingenbewaring. Onderdak Een vreemdeling kan naar een vrijheidsbeperkende locatie (VBL) of een gezinslocatie (GL) worden overgeplaatst als er geen recht (meer) is op opvang. Overplaatsing naar de VBL gebeurt op het moment dat er reden is om aan te nemen dat een vreemdeling op korte termijn vertrekt (circa 12 weken), en er nog geen reden is om de vreemdeling in vreemdelingenbewaring te plaatsen. Op de GL s verblijven alleen gezinnen met minderjarige kinderen die Nederland moeten verlaten. Vreemdeling in de Strafrechtketen Speciale aandacht is er voor de Vreemdeling in de Strafrechtketen (VRIS). De DT&V heeft een gespecialiseerde afdeling VRIS. De medewerkers op deze afdeling organiseren het gedwongen vertrek van criminele vreemdelingen, die Nederland moet verlaten en in Nederlandse Penitentiaire Inrichtingen (gevangenissen) verblijven. De medewerkers van de afdeling VRIS streven ernaar de criminele vreemdelingen die Nederland moeten verlaten, zoveel mogelijk aansluitend aan de gevangenisstraf uit te zetten. 14

15 Directie Internationale Aangelegenheden De directie Internationale Aangelegenheden heeft als doel de toegang van vreemdelingen tot andere landen te waarborgen. Daarnaast onderhoudt de directie contact met de centrale autoriteiten van het land van herkomst, en de diplomatieke vertegenwoordigingen in Nederland of België. Hierbij wordt ook nauw samengewerkt met het ministerie van Buitenlandse Zaken en de Nederlandse ambassades. Om de toegang van vreemdelingen in het betreffende land te organiseren worden in deze directie alle aanvragen voor het krijgen van (vervangende) reisdocumenten afgehandeld. Het gaat om reisdocumenten waarmee de vreemdeling terug naar zijn land kan reizen. Hiervoor onderhoudt de directie contact met de diplomatieke vertegenwoordigingen van herkomstlanden in Nederland en België, voor het vaststellen van de nationaliteit en/of identiteit. Ook verzorgt de DT&V de aanvragen voor een akkoord in het kader van Europese terug- en overnameovereenkomsten. De directie Internationale Aangelegenheden is ook verantwoordelijk voor de financiering van projecten die vreemdelingen ondersteunen bij zelfstandige terugkeer. De gelden voor deze subsidies worden beschikbaar gesteld door de ministeries van Veiligheid en Justitie en van Buitenlandse Zaken. De projecten worden uitgevoerd door de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) en door in Nederland gevestigde non-gouvernementele organisaties (ngo s). Om het vertrek van bijzondere categorieën vreemdelingen goed te organiseren zijn goede relaties met ketenpartners, en intensieve contacten met organisaties en autoriteiten in het buitenland essentieel. Bijzondere categorieën zijn bijvoorbeeld: alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv s), vreemdelingen die een gevaar vormen voor de openbare orde en veiligheid of vreemdelingen met bijzondere medische omstandigheden. Staf Naast de drie directies zijn er twee stafafdelingen: Afdeling Bedrijfsvoering De afdeling Bedrijfsvoering draagt zorg voor ondersteuning van de directies en de algemeen directeur. Het gaat om personeels- en organisatiebeheer, facilitaire ondersteuning, huisvesting, inkoop, communicatie en financieel beheer. Ook de adviesfunctie voor het management op deze gebieden behoort tot de taken. Daarnaast is de afdeling verantwoordelijk voor de informatievoorziening. De afdeling Bedrijfsvoering zorgt ook voor de planning en controlcyclus inclusief het begrotingsproces. Afdeling Strategisch Advies De afdeling Strategisch Advies ondersteunt de directie en het primaire proces met inhoudelijk advies. Voor het primaire proces is de afdeling aanspreekpunt voor beleidsvragen en mede verantwoordelijk voor de ontwikkeling van uitvoeringsbeleid. De afdeling regelt het onderhoud van de administratieve organisatie en het ontwikkelen en actueel houden van de protocollen waar de DT&V mee werkt. 15

16 De DT&V regisseert het vertrek van vreemdelingen 16

17 5De primaire partners 17

18 De DT&V werkt samen met verschillende (keten)partners. Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) De IND is verantwoordelijk voor de uitvoering van het toelatingsbeleid in Nederland. Dat houdt in dat de IND alle aanvragen beoordeelt van vreemdelingen die in Nederland willen verblijven of Nederlander willen worden. Als blijkt dat een vreemdeling niet langer in Nederland mag verblijven (en dus verwijderbaar is) zal de IND de DT&V hierover informeren. Het gaat dan bijvoorbeeld om uitgeprocedeerde, afgewezen asielzoekers of vreemdelingen van wie de verblijfsvergunning is verlopen, ingetrokken of de aanvraag is afgewezen. De IND stelt de verwijderbaarheid van de betreffende vreemdeling vast en draagt de gegevens aan de DT&V over. De IND blijft als toelatingsorganisatie altijd de instantie die beslist. Meer informatie is te vinden op: Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) Het COA is de organisatie die zorgt voor opvang en begeleiding van vreemdelingen. In opdracht van de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie biedt het COA mensen in een kwetsbare positie (tijdelijke) huisvesting en ondersteunt hen in de voorbereiding op hun toekomst, in Nederland of ergens anders. De DT&V werkt nauw samen met het COA bij het voorbereiden en begeleiden van uitgeprocedeerde vreemdelingen zonder verblijfsrecht, bij hun vertrek uit Nederland. In de samenwerking draait het om het wegnemen van factoren die de uitgeprocedeerde vreemdeling kunnen belemmeren in zijn vertrek. Daarbij richt de DT&V zich op de realisatie van het vertrek. Het COA houdt zich bezig met de ondersteuning van de vreemdelingen in hun voorbereiding op de toekomst. Meer informatie is te vinden op: Koninklijke Marechaussee (KMar) De KMar is een politieorganisatie met militaire status. Eén van de taken van de KMar is het grenstoezicht op de luchthavens en in de zeehavens in Nederland. Personen die het Schengengebied via Nederland willen in- of uitreizen passeren een grensdoorlaatpost en ondergaan een persoonscontrole. De KMar voert deze controles uit. De relatie met de KMar in het vertrekproces is tweeledig: Overdracht van illegale vreemdelingen aan de DT&V; De KMar is verantwoordelijk voor het begeleiden van de vreemdeling die gedwongen vertrekt. Meer informatie is te vinden op: 18

19 Politie De politie houdt zich bezig met het toezicht op het rechtmatig verblijf van vreemdelingen. Daarbij richt zij zich vooral op het voorkomen van wantoestanden (misbruik, uitbuiting) en voorkoming en bestrijding van verstoring van de openbare- en rechtsorde. De relatie met de politie in het vertrekproces is tweeledig: De politie draagt vreemdelingen aan de DT&V over die zijn aangehouden in het kader van het binnenlands toezicht op vreemdelingen, voor vertrek uit Nederland; De politie draagt aangehouden vreemdelingen vanuit het strafrechtelijke traject in verband met hun vertrek uit Nederland aan de DT&V over. Meer informatie is te vinden op: Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) De DJI zorgt namens het ministerie van Veiligheid en Justitie voor de tenuitvoerlegging van straffen en vrijheidsbenemende maatregelen, zoals het in bewaring stellen van vreemdelingen die gedwongen het land moeten verlaten. De samenwerking met de DJI bestaat onder meer uit: Vreemdelingen in vreemdelingenbewaring van de DJI worden door DT&V medewerkers begeleid in het proces terug te keren naar het land van herkomst; Praktische ondersteuning rondom het vertrek van de vreemdeling door DJI; DJI zorgt voor huisvesting van medewerkers van de DT&V op bewaringslocaties; Vervoer van vreemdelingen. Meer informatie is te vinden op: Ministerie van Buitenlandse Zaken Het ministerie van Buitenlandse Zaken (BZ) is de spil in de communicatie tussen de Nederlandse regering en de regeringen van andere landen en tussen de Nederlandse regering en internationale organisaties. Dit ministerie is een belangrijke partner, onder andere in het kader van het maken van afspraken met (immigratie)autoriteiten van landen van herkomst en het ontwikkelen van landenstrategieën op het gebied van vertrek en terugkeer. Daarnaast beheert de DT&V subsidiegelden uit het subsidiebesluit Migratie en Ontwikkeling van het ministerie van Buitenlandse Zaken die ter beschikking worden gesteld voor duurzame terugkeer. Meer informatie is te vinden op: 19

20 6De andere partners

21 Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) Sinds 1991 heeft de Nederlandse overheid een overeenkomst met de IOM ter ondersteuning bij het zelfstandig vertrek van vreemdelingen uit Nederland. De IOM richt zich op vreemdelingen die vrijwillig willen terugkeren naar het land van herkomst of die zich kunnen hervestigen in een derde land. De ondersteuning van IOM bestaat onder meer uit voorlichting en advies, het faciliteren van het vervoer en bemiddeling bij reisdocumenten. Waar mogelijk biedt de IOM een financiële bijdrage voor de overbrugging van de eerste periode na terugkomst. Bepaalde groepen kunnen een aanvullende herintegratiebijdrage krijgen. De IOM biedt zoveel als mogelijk vertrektrajecten op maat aan. Hierbij wordt rekening gehouden met de persoonlijke situatie van de vreemdeling. De IOM is een internationale organisatie en maakt geen deel uit van de Nederlandse overheid. De activiteiten in Nederland worden gefinancierd door het ministerie van Veiligheid en Justitie, het ministerie van Buitenlandse Zaken en de Europese Unie. In de taakuitvoering is de IOM onafhankelijk. Meer informatie is te vinden op: VluchtelingenWerk Nederland (VWN) VWN is een onafhankelijke organisatie die de belangen behartigt van vluchtelingen en asielzoekers in Nederland, vanaf het moment van binnenkomst tot en met de integratie in de Nederlandse samenleving. De medewerkers van VWN geven de vreemdeling voorlichting over toelatingsprocedures en terugkeer. Dit doen zij om de vreemdeling bij te staan en om zicht te houden op de uitvoeringspraktijk van instanties die betrokken zijn bij de behandeling van het asielverzoek. Medewerkers van VWN beantwoorden allerlei vragen en geven vreemdelingen advies over bijvoorbeeld migratie naar een ander land, terugkeer, elementen van schrijnendheid en buitenschuld. Meer informatie is te vinden op: Vereniging Nederlandse Gemeenten De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) is belangenbehartiger, dienstverlener en platform voor alle gemeenten. Daarnaast voert de VNG (vaak samen met departementen of maatschappelijke organisaties) projecten uit die een gemeentelijk belang dienen. Het kabinet voert op bestuurlijk niveau overleg met de VNG en de gemeenten. De samenwerking met gemeenten draagt eraan bij dat illegale vreemdelingen vertrekken uit Nederland en niet op straat terechtkomen. De samenwerking met gemeenten is een belangrijke factor bij de consequente uitvoering van het terugkeerbeleid. Ook delen de DT&V en gemeenten informatie die van belang is voor de uitvoering van het terugkeerbeleid. Meer informatie is te vinden op: 21

22 In samenwerking met alle betrokken overheidsdiensten en maatschappelijke organisaties 22

23 Contact Informatie Rijksoverheid, telefoonnummer 1400 (bereikbaar op werkdagen tussen en uur). Dossiergebonden vragen Voor inhoudelijke vragen over in behandeling zijnde dossiers neemt u contact op met de betrokken regievoerder van de Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V). De DT&V doet in het kader van de Wet bescherming persoonsgegevens geen mededelingen over individuele gevallen aan derden. Dienst Terugkeer en Vertrek Postbus eh Den Haag info@dtv.minvenj.nl

24 De Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) is een taakorganisatie van het ministerie van Veiligheid en Justitie en is verantwoordelijk voor het faciliteren van het zelfstandig en gedwongen vertrek van vreemdelingen die niet in Nederland mogen blijven. De medewerkers van de DT&V opereren zorgvuldig en met respect voor de waardigheid van de vreemdeling. De DT&V richt zich op de volgende doelgroepen: Vreemdelingen die zijn aangehouden in het kader van het binnenlands (mobiel) vreemdelingentoezicht; Vreemdelingen aan wie de toegang is geweigerd in het kader van de grensbewaking; Vreemdelingen van wie de verblijfs- of asielvergunning is ingetrokken; Uitgeprocedeerde vreemdelingen van wie de asielaanvraag is afgewezen. De DT&V werkt volgens een persoonsgerichte aanpak waarin casemanagement centraal staat. Deze aanpak wordt uitgevoerd in samenwerking met (keten)partners. De DT&V gesprekspartner van bevoegde autoriteiten van herkomstlanden, waaronder diplomatieke vertegenwoordigingen. Meer weten over het werk van de DT&V? Bezoek ook