Opgave 1 Elke overeenkomst tussen gegevens in deze opgave en de werkelijkheid berust op toeval.

Transcriptie

1 oefentoets 3 e periode havo-4 economie blad 1 van 4 Opgave 1 Elke overeenkomst tussen gegevens in deze opgave en de werkelijkheid berust op toeval. Bij toepassing van moderne operatietechnieken hoeft veel minder in een patiënt worden gesneden dan vroeger. Een moderne operatiekit (systeem) bestaat onder andere uit scanapparatuur, beeldscherm, flexibele slang om chirurgische precisie-instrumenten naar de eigenlijke operatieplaats in het lichaam te brengen, besturingssoftware, een joystickachtige bediening van die instrumenten, Philips Medical Systems NV (PMS) een 100% dochter van Philips NV produceert dergelijke systemen onder de merknaam CoOperate. Een servicecontract hoort er standaard bij, en chirurgen zonder ervaring met de apparatuur moeten een trainingstraject bij PMS volgen en afsluiten met een diploma. PMS heeft al 1,2 miljard euro uitgegeven aan marktonderzoek, verwerving van technologische kennis, het installeren van de productiefaciliteiten, het opleiden van het eigen personeel, het opbouwen van een netwerk van toeleveranciers, het maken en testen van de eerste prototypen voordat de productie van CoOperate eindelijk echt opstart. a1 Welke marktvormen zijn absoluut niet van toepassing op de markt voor CoOperate? Philips heeft de nv-vorm gekozen voor PMS in plaats van de bv-vorm. a2 Waarom kan Philips zijn relatie met PMS gemakkelijker losser maken als PMS een nv is? 3 Waarom mogen ziekenhuizen van PMS het CoOperate systeem niet zonder servicecontract en trainingstraject kopen? Een deel van de werkzaamheden rondom een operatie in het Erasmus MC zou dankzij het CoOperate systeem kunnen worden uitgevoerd door een dokter in New Delhi. a4 Verklaar dit. 5 Geef twee andere voorbeelden van globalisering. Als telkens na drie jaar 1,2 miljard wordt geïnvesteerd zal de productiecapaciteit voldoende zijn om aan de verwachte afzet te kunnen voldoen. De investeringen worden voor 60% met vreemd vermogen (geleend geld) gefinancierd. De interestkosten per jaar bedragen 6% van het gemiddeld geïnvesteerd vreemd vermogen per jaar. Van de jaarlijkse terugverdiende afschrijving wordt 60% gebruikt voor aflossing op de leningen, waardoor de leningen steeds na 3 jaar geheel zijn afgelost; daarna wordt weer opnieuw geleend. De gemiddelde variabele kosten zullen ,- bedragen. Verder zijn er geen kosten. b1 Leg uit waarom het gemiddeld geïnvesteerd vreemd vermogen per jaar zo wordt berekend: ½ 60% = ½ 720 = 360 miljoen 2 Bereken dat de som van afschrijving -en interestkosten gelijk is aan 421,6 miljoen per jaar.

2 oefentoets 3 e periode havo-4 economie blad 2 van 4 c Toon aan dat de functie voor de kosten per eenheid product gelijk is aan 421,6 mln GTK = Q P v1 v2 v3 In de grafiek hiernaast is aangegeven dat PMS v4 v5 verwacht dat de vraagfunctie voor CoOperate v6 gedurende de eerste 6 jaar geleidelijk steeds verder naar rechts zal verschuiven: van v1 naar v6. De snijpunten van V en elk van de vraagfuncties geven aan welke P,Q combinaties PMS kiest in jaar 1 t/m jaar 6. De prijs in jaar 1 is euro. Tot en met jaar 6 gaat daar elk jaar euro van af. V Q De formule voor lijn V is: P = Q d Geef een verklaring voor de verschuiving van de vraaglijnen naar rechts. e Bereken de afzet in jaar 1 t/m jaar 6. f Teken de grafiek voor GTK en lijn V op de bijlage. g Geef in deze grafiek aan hoe groot de totale winst in jaar 4 is. h Bereken de totale winst in jaar 6. De winst die wordt behaald met CoOperate in jaar 6 levert maar een heel gering rendement op het eigen vermogen op. Normaal zou een onderneming daar geen genoegen mee nemen. i Leg uit waarom PMS zo'n lage bijdrage van CoOperate aan het rendement op het eigen vermogen accepteert. In jaar 7 en volgende neemt PMS genoegen met het breakeven punt voor systeem CoOperate. j Bepaal met behulp van de GR de breakeven omzet voor CoOperate. Geef duidelijk aan hoe je de GR hebt gebruikt hiervoor. Een concurrent van PMS heeft dezelfde wiskundige functies voor de lange termijn vraag en de gemiddelde kosten. Deze concurrent kiest als doelstelling maximale winst per jaar op de verkoop van operatiesysteem Opsys. k Bereken met de GR de afzet en de totale winst die bij deze doelstelling hoort. Geef aan hoe je de GR hebt gebruikt.

3 oefentoets 3 e periode havo-4 economie blad 3 van 4 Opgave 2 Op een markt voor een landbouwgoed zijn vraag en aanbod weergegeven met de volgende vergelijkingen: V: Qv = -2P ; vraag door binnenlandse kopers A: Qa = 2P + 20 ; aanbod door binnenlandse aanbieders Qv = Qa bij marktevenwicht. Qv en Qa in miljoen kilogram; P in eurocenten per kg. De overheid beheert een strategische voorraad van dit product. Deze voorraad maakt ze groter of kleiner om de marktprijs op het door haar gewenste niveau te brengen. Vraag of aanbod door de overheid zijn niet in bovenstaande vergelijkingen opgenomen. De overheid vult de strategische voorraad aan (door aankopen) als de prijs bij het snijpunt van V en A lager is dan 150 cent, zij brengt daardoor de marktprijs op minimaal 150 cent. De overheid verkoopt een deel van de strategische voorraad als de prijs bij het snijpunt van V en A hoger is dan 180 cent, zij brengt daarmee de marktprijs op (maximaal) 180 cent. Omdat de wereldmarktprijs voor dit goed slechts 120 cent bedraagt wordt er een invoerheffing ingesteld die altijd voldoende is om import te blokkeren. a b c d Hoe groot moet de invoerheffing minstens zijn? Motiveer. Bereken de prijs en de hoeveelheid die bij het snijpunt van V en A zou behoren. Bereken het vraagoverschot of aanbodoverschot (geef welk overschot het is). Bereken de aankoopkosten of verkoopopbrengst voor de overheid in euro s. Lijnen A, V, ondergrens en bovengrens in onderstaande grafiek passen bij de gegevens. De stippellijn stelt een veel steilere aanbodlijn voor dan lijn A. e f Arceer het geldbedrag uit vraag c op de bovenste figuur van de bijlage. Bereken bij benadering, met behulp van de grafiek, het bedrag waarvoor de overheid moet kopen of verkopen als de aanbodlijn gelijk zou zijn aan de stippellijn. Licht de berekening toe en geef aan of de overheid koopt dan wel verkoopt. Afspraken binnen de WTO leiden tot vrijhandel voor dit product. De prijs waarvoor dit goed wordt geïmporteerd is 120 cent per kg. g Geef op de onderste figuur van de bijlage het importbedrag aan voor dit goed. ##

4 oefentoets 3 e periode havo-4 economie blad 4 van 4 Naam : Bijlage prijs en kostprijs aantal systemen CoOperate

5 antwoorden oefentoets 3 e periode havo-4 economie Antwoorden 1a1 Volkomen concurrentie en monopolistische concurrentie. a2 Als PMS meer eigen vermogen nodig heeft kan hij nieuwe aandelen uitgeven bij derden. Zo kan Philips zijn belang laten verwateren. Ook is het mogelijk dat Philips (een deel van) zijn aandelen verkoopt aan derden. a3 Philips wil niet dat er ongelukken gebeuren door verkeerd gebruik van of onderhoud aan dit systeem. Verder is deze aanvullende dienstverlening misschien wel de echte winstmotor i.p.v. de verkoop van het operatiesysteem. a4 Dankzij de digitalisering kun je denken aan het beoordelen van röntgenfoto's (uitwisselbare informatie via een beschermde website of ) of zelfs aan computerbesturing op afstand, zodat men in New Delhi een proces in Rotterdam bestuurt of begeleid. a5 Verplaatsing van (delen van) de productie naar landen waar het goedkoper kan. Multinationale ondernemingen die productieprocessen verdelen over internationaal verspreide vestigingen, en hun boekhouding zo inrichten dat over de totale winst zo min mogelijk belasting wordt betaald. Het gemakkelijker (kunnen) overstappen naar toeleveranciers uit andere landen, dankzij lagere transport en communicatiekosten. Arbeidsmigratie. Informatie naar en communicatie met de afnemers via het wereldomspannende internet. b1 Het geïnvesteerd vermogen (vreemd vermogen + eigen vermogen) daalt in drie jaar tijd van miljoen naar 0 euro en dat herhaalt zich dan weer. Gemiddeld per jaar zit er een investering in dit project van ( )/2 = ½ = 600 miljoen. Elke drie jaar wordt1.200 miljoen via afschrijving terugverdiend. Deze middelen kunnen worden gebruikt om vreemd vermogen af te lossen of om buiten dit project te investeren. Er zit dus gemiddeld per jaar ½ 720 miljoen vreemd vermogen in dit project. b2 a = 1.200/3 = 400. i = 6% 360 = 21,6. a + i = 412,6. c d e TCK = 421,6 mln. GCK = TCK/Q = 421,6 mln /Q. GVK = ,6 mln GTK = GCK + GVK = Q [ Ook: TK = 421,6 mln Q ] In de loop der jaren gaan steeds meer ziekenhuizen over op moderne operatiemethoden (omdat mensen niet meer bij de achterblijvende instellingen willen worden geholpen). Steeds P voor elk jaar invullen en dan Q oplossen geeft: P1= ; P2= ; P3= ; P4= ; P5= ; P6= Q1 = 900; Q2 =1500; Q3=2100; Q4=2700; Q5=3300; Q6 = 3900 f/g

6 antwoorden oefentoets 3 e periode havo-4 economie h P= ; Q = GTK TW= 3900 ( ) euro. i De winst komt uit de servicecontracten en trainingen. j Op de TI-84-Plus: k Als TW-functie kun je in de GR invullen: Y3=(Y1-Y2)*X [Dat is TW=(P-GTK) Q] Y1 en Y2 vind je via VARS, Y-VARS, Function. Alleen Y3 selecteren. De winst per stuk bij Q = is ongeveer euro. In WINDOW zet je Ymax daarom op bijvoorbeeld 250 miljoen. Bij de TI84 moeten L- bound en R-bound links en rechts van het maximum worden gekozen. Hulptabel voor opgave 1 gemaakt in Excel: jr TCK Q GCK GVK GTK P TW=Q(P GTK) BEP a b c d e Meer dan 80 cent. Evenwichtsprijs is 135 eurocent. Evenwichtshoeveelheid is 290 miljoen kg. Aanbodoverschot is 60 mln kilo. (via invulling P =150 in A en V-functie) 60 miljoen 150 cent = 90 miljoen. Arcering een rechthoek met een breedte die gelijk is aan de afstand tussen de snijpunten van lijn ondergrens met A en V. De hoogte is 150 cent. f Het vraagoverschot bij de bovengrens voor P is ruim een roosterhokje breed. Dus meer dan 40 mln kilo moet door de overheid worden verkocht voor 180 cent. Bedrag: meer dan 1,8 40= 72 mln euro. g Teken een horizontale hulplijn voor P = 120 cent. Arceer een rechthoek met als basis de afstand tussen de snijpunten van de hulplijn met A en V. De hoogte van de rechthoek is 120 cent.