Didaktische. Informatiegids. Voor leerkrachten

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Didaktische. Informatiegids. Voor leerkrachten"

Transcriptie

1 Didaktische Informatiegids Voor leerkrachten Versie november 2010

2 Geachte leerkracht(en), Ga met de klas op ontdekkingstocht door Phantasialand. In zes unieke themawerelden met bijzondere attracties en shows beleven de leerlingen niet alleen plezier en actie, maar komen ook in aanraking met unieke architectuur en geheimzinnige culturen. In Phantasialand wordt leren een belevenis! Bewonder de originele Chinese bouwwerken of wandel rustig door het Berlijn uit de jaren twintig van de vorige eeuw in Phantasialand verandert de schoolreis in een onvergetelijk avontuur. Beleef Afrika in al haar pracht en praal. Laat je door Tlaloc, de Azteekse god van het water in al zijn vormen (voornamelijk regen en bloed), meevoeren naar zijn rijk Talocan. Je zult versteld staan! Deze informatiegids dient als naslagwerk voor achtergrondinformatie tijdens het bezoek aan Phantasialand. Hier vindt u informatie over de flora en fauna, de cultuur en de geschiedenis van de landen en/of continenten die model staan voor onze themawerelden. Maak als leerkracht gebruik van de mogelijkheid om leren en beleven in Phantasialand te combineren. Wij bieden in onze unieke themawerelden tastbare geschiedenis, cultuur, geografie, architectuur, wiskunde en natuurkunde. We hopen dat u begrijpt dat wij niet alle thema s volledig kunnen behandelen. Daarom vindt u aan het eind van elk hoofdstuk suggesties voor verdere verdieping in het onderwerp. Wij verheugen ons erop u en uw leerlingen hier in Phantasialand te mogen begroeten en wensen u veel plezier bij het leren en beleven. Uw Phantasialand-Team

3 1. Deep in Africa Wie Deep in Africa bezoekt, begeeft zich op een verre reis diep in het hart van Afrika. De indrukwekkend vormgegeven themawereld geeft direct het gevoel duizenden kilometers van huis te zijn in een andere, onbekende wereld. Men vindt zichzelf terug midden in West Afrika en staat in de schaduw van de grote moskee van Djenné, waar men de typische dorpshutten en lemen bouwwerken uit de Dogon cultuur kan aanschouwen Black Mamba Riskeer de helse rit in de Inverted Coaster met loopings, spiralen en kurketrekkers. Laat het gif van de Black Mamba op je inwerken en haal opgelucht adem wanneer je, eenmaal terug in de realiteit, weer op je zintuigen kunt vertrouwen. Zwarte mamba (Dendroaspis polylepsis): De zwarte mamba is niet alleen één van de meest giftige slangen ter wereld, maar is met zijn maximale lengte van 4,20 m ook de langste gifslang van Afrika. Anders dan de meeste slangen bijt de zwarte mamba tijdens een aanval meteen meerdere malen. Per beet kan hij tot wel 400 mg gif afstaan, wat hoofdzakelijk bestaat uit neurotoxinen mg van dit gif is voldoende om een volwassen mens te doden. Na te zijn gebeten ervaart het slachtoffer een prikkelend gevoel in de mond en in de ledematen, ziet dubbel of krijgt een tunnelblik. Daarna volgt misselijkheid en eventueel braken, sterk zweten en speekselvloed. Tot slot volgt verlamming van de spieren, problemen bij de ademhaling, onregelmatige hartslag en indien het slachtoffer geen intensieve medische verzorging krijgt overlijden door hartstilstand. De zwarte mamba is overdag actief en komt vooral voor in droog, bebost grasland en savannes. De zwarte mamba is olijfkleurig, bruin of grijs en kan tijdens jacht of vlucht snelheden tot wel 20 km/ uur bereiken. De zwarte mamba dankt haar naam aan de inktzwarte binnenkant van haar bek.

4 1.2 Klimaat Het Afrikaanse continent strekt zich uit van 37º 51 noorderbreedte tot 34º 51 zuiderbreedte en is van het Noorden tot het Zuiden ongeveer km lang. De langste afstand van West naar Oost is ongeveer km. Het oppervlak van het continent bedraagt ongeveer 30,3 miljoen km. Dat is 20,4% van het totale landoppervlak in de wereld en maakt Afrika tot het op één na grootste continent. Afrika ligt op de evenaar en is bovendien het enige continent dat zowel door de kreeftskeerkring als door de steenbokskeerkring gekruisd wordt. Door het ontbreken van bergen, welke als klimaatbarrière werken, en de ligging aan beide zijden van de evenaar, lopen de klimaatzones nagenoeg parallel aan de breedtegraden. Ten Noorden en Zuiden van de evenaar bevindt zich een gordel met het hele jaar door veel neerslag (tot wel mm per jaar) en een gemiddelde temperatuur van >26 C. Dit noemen wij een tropisch regenklimaat. Een vergelijkbaar klimaat vindt men ook aan de oostkant van het eiland Madagascar. Zowel Noordelijk als Zuidelijk van het tropische regenklimaat vindt men een tropisch klimaat, gevolgd door een subtropisch klimaat en in het uiterste Noorden en het uiterste Zuiden van Afrika een Middellandse Zeeklimaat. 1.3 Vegetatie De natuurlijke vegetatie volgt precies de verschillende klimaatzones, hetgeen betekent dat ieder klimaat zijn eigen vegetatie kent. Het tropisch regenwoud bestaat uit verschillende lagen van planten: De hoogste laag bestaat uit enkele heel hoge boomtoppen, deze bomen worden ook wel woudreuzen genoemd en kunnen een hoogte bereiken van meer dan 60 meter. Onder deze hoogste laag vind je het bladerdak, ook wel kroonlaag genoemd. Deze kroonlaag wordt gevormd door bomen die 40 meter hoog kunnen worden. Doordat de kruinen van de bomen dicht tegen elkaar aangroeien vormen ze een soort dak dat maar heel weinig licht doorlaat. In de kroonlaag wonen de meeste dieren van het tropisch regenwoud.

5 Onder de kroonlaag vind je de lage boomlaag, deze bestaat uit jonge bomen en struiken. De onderste laag wordt de bodemlaag genoemd. Er groeit weinig door het gebrek aan zonlicht. Vooral kleine planten met een zachte stengel zoals kruiden groeien hier. De andere lagen beschermen deze laag voor de hitte, stuwende wind en regen. Ondanks het feit dat tropische regenwouden nog maar 6% van de oppervlakte van de aarde bedekken, bieden zij een thuis aan 50 tot 80% van alle planten- en diersoorten die aan land leven. Een savanne is een tropisch of subtropisch graslandschap met verspreid voorkomende bomengroei. In een savanne is gras de overheersende vegetatie gemengd met kruiden. Het hele jaar door heerst er een hoge temperatuur. De neerslag bedraagt 50 tot 150 centimeter per jaar. In gematigde streken zou dit voldoende zijn voor een gesloten bos, maar niet in tropische en subtropische gebieden vanwege de veel hogere verdamping. Er is afwisselend een nat en droog seizoen. Er kunnen drie verschillende typen savannen worden onderscheiden: vochtige, droge en doornstruiksavannen. Een vochtige savanne heeft 7 tot 8 maanden per jaar neerslag. Gemiddeld valt er milimeter neerslag per jaar. De beplanting bestaat uit tot 2 meter hoge, het hele jaar door groene grassen, open bos van de vochtige savanne en galeriebossen langs de rivieren. Een droge savanne heeft 4,5 7 maanden neerslag per jaar. Gemiddeld valt er milimeter neerslag per jaar. De beplanting bestaat uit borsthoge grassen en verspreide bomen.

6 Een doornstruiksavanne heeft 2 4 maanden neerslag per jaar. Gemiddeld valt er milimeter neerslag per jaar. De beplanting bestaat uit tot 30 cm hoge grassen en doornig struikgewas. In Phantasialand is in de open lucht een tropisch oerwoud geplant om Deep in Africa zo realistisch mogelijk weer te geven. Het geheim achter deze unieke jungle is een uitgekiend verwarmingssysteem in de grond dat de wortels van de beplanting verwarmt en een speciale paddenstoel die ook in de Afrikaanse bodem gedijt. Op het centrale dorpsplein bevindt zich een statige, 100 jaar oude en 10 meter hoge kurkeik met een omvang van bijna 2 meter. Zo wordt Deep in Africa een jungle belevenis die men verder alleen in het Zwarte continent zelf kan terug vinden. 1.4 De grote moskee van Djenné De grote moskee van Djenné is het grootste heilige bouwwerk ter wereld gemaakt van moddersteen en geldt als één van de hoogtepunten van de architectuur uit de Sahel. De Moskee is het middelpunt van de stad Djenné in Mali. De moskee behoort tot één van de beroemdste bouwwerken in Afrika en is in 1988 door UNESCO, samen met de oude stad van Djenné en een aantal in de buurt gelegen opgravingen, verklaard tot werelderfgoed. De eerste moskee in Djenné werd, voor zover de wetenschap kan nagaan, in 1240 gebouwd. In 1834 is zij in opdracht van de oprichter van het Massina rijk, Seku Amadu, vernietigd. In 1896 werd zij in ere hersteld, om in 1909 voor de huidige moskee te wijken. De wanden van de moskee bestaan uit zongedroogde moddersteen (ferey) en specie en pleisterwerk op modderbasis welke het gebouw de gladde, gesculptuurde uitstraling geven. Afhankelijk van de hoogte zijn de muren tussen 41 en 61 cm dik. De uit de muren stekende palmstokken dienen om scheuren in de wand door temperatuur- en vochtverschillen te voorkomen.

7 De gebedswand of quibla van de grote moskee richt zich naar het Oosten in de richting van Mekka en kijkt uit over de marktplaats van de stad. De quibla wordt gedomineerd door drie grote, doosvormige torens of minaretten die uit de muur steken. In elke toren of minaret voert een spiraalvormige trap naar het kegelvormige puntdak met daar bovenop een struisvogelei. De grote moskee van Djenné was in de middeleeuwen een van de belangrijkste Islamitische centra. Duizenden studenten kwamen hier naartoe om de Koran te bestuderen. Ondanks het feit dat er vele moskeeen zijn die ouder zijn dan de huidige moskee van Djenné is dit toch één van de meest belangrijke symbolen van de stad Djenné en het land Mali. 1.5 De Dogon De Dogon is een West Afrikaanse volksstam die in het Oosten van Mali leeft en een populatie heeft van tussen de en mensen. Het leefgebied van de Dogon is de klif van Bandiagara ook wel Falaise genoemd. Dit gebied strekt zich uit over een lengte van ongeveer 200 km. De kliffen zijn erg stijl en gemiddeld 250 meter hoog. De Dogon leven dichtbij of op het klif en hebben zich hier in de veertiende eeuw terug getrokken omdat zij op de vlucht waren voor de moslims. De Dogons wonen in leemhutten. De Falaise met de lemen hutten van de Dogon is in 1989 door UNESCO opgenomen op de lijst met werelderfgoed. De Dogon leven van akkerbouw (gierst en mais) en veehouderij (schapen en geiten). Zij leven in een patriarchale samenleving. Het dorp is aangelegd volgens de structuur van het mensenlichaam. Ook ieder huis afzonderlijk heeft deze indeling. De aanleg heeft dus een symbolische betekenis. Zo is de haard bijvoorbeeld het hoofd en de maalstenen staan op de plaats van de nieren. De bouwkunst is agglutinerend en zeer flexibel: de grootte van het huis wordt aangepast aan de omvang van het gezin door ruimtes bij te bouwen. De huizen hebben ronde muren. Dit biedt een technische voordeel, ronde muren zijn namelijk stabieler dan rechte muren. De huizen zijn uit leem opgetrokken omdat dit materiaal goed isoleert: 's nachts blijft het binnen warm en

8 overdag is het binnen koel. Een woonplaats en een opslagplaats (graansilo) zien er van buitenaf hetzelfde uit, met uitzondering van een laddertrap naar de deur van de opslagplaats terwijl bij de woonplaats de deur zich op de begane grond bevindt. In de maatschappij van de Dogon is de groepssolidariteit van zeer groot belang. Er is sprake van een genootschap dat het culturele leven organiseert, namelijk het Awagenootschap. Een belangrijke constructie in het Dogondorp is het mannenhuis (de toguna). Het staat op een prominente plaats met zicht op het hele dorp en is te herkennen aan het dikke strodak en zware gesculpteerde palen. De hele maatschappij, cultuur en wereldvisie van de Dogon is op het Sigi-ritueel gebaseerd. Het Sigi-ritueel is een elke zestig jaar terugkerend ritueel en duurt ongeveer vijf jaar. De cyclus is gebaseerd op de omloop van de ster Sirius. Iedere zestig jaar wordt de cyclus opnieuw gestart waarbij een groot moedermasker gemaakt wordt van vijf à twaalf meter lang. Zo is er een cyclisch denken waarbij de schepping soms herschapen moet worden. Dat wordt dan ook vaak nadrukkelijk weergegeven in de kunst. De Dogon kennen drie goddelijke wezens: Ama (Amma), de god van de lucht, Nomo (Nommo), de god van het water, en Lewe (Lebé), de god van de aarde. De oppergod Ama is de schepper van de mens en staat aan de basis van alle leven op aarde. Ama bemoeit zich zowel in positieve als in negatieve zin met het dagelijks leven. Dit verklaart waarom de Dogon zich in vrijwel alle offer-rituelen direct tot hem richten. Hoewel het Dogon gebied wordt gekenmerkt door een gebrek aan water, is de god van het water, Nomo, één van de meest gevreesde goden. Het hoofdaltaar van het dorp is gewijd aan Lewe, die in de gedaante van een slang verschijnt. De Hogon, vaak de oudste man van het dorp, wordt gezien als de hoogste priester van Lewe. Hij woont in een apart huis aan de rand van het dorp en zou iedere nacht door Lewe worden bezocht en door hem worden schoongelikt. Een belangrijk onderdeel van de cultuur van de Dogon is het maskerdansen. Zo vormen de maskerdansen een belangrijk onderdeel van het dodenritueel de Dama. Bij de Dogon vindt enkele dagen na het overlijden het eerste afscheid van de dode plaats. Dit gaat gepaard met dans, zang en een opvoering met maskers. De Dama is

9 de tweede begrafenis, waarbij definitief afscheid wordt genomen van meestal meerdere overledenen tegelijk. Vaak wordt er in het dorp gewacht met een Dama tot een jaar met een goede oogst, alle deelnemers moeten immers van eten en drinken (gerstebier in kalebassen!) worden voorzien. In de dorpen aan de voet van de falaise gaat er soms wel meer dan tien jaar voorbij voor er een nieuwe Dama wordt gehouden. Het maskerdansen is alleen voorbehouden aan de mannen. 1.6 Extra onderwerpen Hier vindt u nog enkele onderwerpen die ook betrekking hebben op de themawereld en welke wellicht interessant zijn om verder uit te werken. In Deep in Africa bevindt zich een muziekschool met 20 originele Afrikaanse instrumenten en een nagebouwd kerkhof met liefdesoffers, kleine religieuze offers en echte voodoo poppen. Geografie: Religie: Muziek: - De Inter Tropische Convergentie Zone - Monsoon en Passaatwinden - Platentektoniek en de vorming van de Alpen - Desertification (oprukken van woestijnen) - Shifting Cultivation (brandbouw) - De Islam - Voodoo - Afrikaanse muziek en de culturele en sociale betekenis - Typisch Afrikaanse muziekinstrumenten

10 2. Mexico Trompetgeschal en gitaarmuziek klinkt op de Plaza Mariachi, de breedgerande sombrero s dansen in het rond. Felle kleuren, pittige hapjes en vrolijke kleding bepalen de vreugdevolle sfeer. De Azteekse god Tlaloc: Tlaloc, men gaat er vanuit dat deze naam van het Nahuatl woord tlālli komt, hetgeen aarde betekend en in dit geval vaak geinterpreteerd wordt als pad onder de aarde of lange grot, was één van de belangrijkste goden voor de Azteken. Tlaloc was de regengod, maar volgens de Azteken was hij verantwoordelijk voor alle weersomstandigheden (bijvoorbeeld donder en bliksem) en had zodoende ook een grote invloed op de oogst. Daarom wordt hij ook wel gezien als god van de vruchtbaarheid en wordt hij ook wel Hij die dingen laat ontkiemen genoemd. De Azteken hadden zoveel respect voor deze god dat zij een tempel voor hem bouwden, direct naast de tempel van de oppergod Huitzilopochtli. 2.1 Talocan Te midden van de bontgekleurde themawereld Mexico steekt de kolossale ruïne van een Azteekse tempel boven alles uit. Hier is Tlaloc, god van het water, heerser over een wereld van regen en hemels vuur. Hongerig wacht hij op nieuwe slachtoffers die hem tegemoet treden, om hen naar zijn rijk Talocan mee te voeren... Tlaloc wordt meestal afgebeeld met oogringen, lange slagtanden, een kroon van reigerveren, een net van wolken aan en een ratel in zijn hand die de donder symboliseert.

11 Tlaloc was heerser over de vierde laag van de "bovenwereld", of "hemel" die ook wel Tlalocan ("Plaats van Tlaloc") werd genoemd. Volgens de legende kwamen mensen die stierven door de hand van Tlaloc, bijvoorbeeld door verdrinking of blikseminslag, in Tlalocan terecht. 2.2 Geographie Geografisch hoort Mexico bij het continent Noord-Amerika, maar cultuurhistorisch maakt het deel uit van Latijns-Amerika (Midden- en Zuid-Amerika). De totale oppervlakte, inclusief 5364 km2 eilanden, bedraagt km2. Op de wereldranglijst van grote landen neemt Mexico de veertiende plaats in. Mexico heeft twee grote schiereilanden: Baja California in het noordwesten en Yucatán in het zuidoosten. Mexico is meer dan km lang en varieert in breedte van 220 km tot km. Mexico is over het algemeen een zeer bergachtig land met daartussen smalle dalen waar landbouw mogelijk is. Ca. 80% van het land is bedekt met bergen en maar liefst 26% van het land heeft een hellingspercentage van 25% of meer. De Centrale Hoogvlakte of Mesa Central (ook wel Meseta de México) beslaat drievierde van Mexico. Het hoogste punt van Mexico bevindt zich op 5700 meter en is de met eeuwige sneeuw bedekte Citlaltépetl (berg van de ster) of Pico de Orizaba. Klimatologisch kan Mexico verdeeld worden in de oostkust, de westkust en de Centrale Hoogvlakte. Ook is het klimaat sterk afhankelijk van de hoogte waarop men zich bevindt. Rekening houdend met het bovenstaande kent Mexico globaal gesproken twee seizoenen, het droge seizoen in de winter, van oktober tot mei, en het regenseizoen in de zomer, die van mei tot oktober duurt, met een piek in juli en augustus. Alleen in het uiterste noordwesten, rond Tijuana heerst een mediterraan klimaat met veel regen in de winter. Mexico als geheel kan als aride of semi-aride gekenschetst worden doordat 80% van het land minder dan 800 mm neerslag krijgt. De meest droge streek van het land is de woestijn van Altar waar het soms jaren niet regent. Verder kent Mexico vier klimaatzones:

12 tierra caliente: de warme zone, hiertoe behoren alle gebieden die onder 750 meter hoogte liggen. Het gaat dan met name om de kustvlakten en de regio's met moerassen en tropische regenwouden. De gemiddelde jaartemperatuur ligt tussen de 23 en 26 C. In het regenseizoen liggen de temperaturen veel hoger dan in het droge seizoen en gaan gepaard met een hoge luchtvochtigheid. tierra templada: de gematigde subtropische zone, hiertoe behoren alle gebieden die liggen tussen de 750 en 2000 meter hoogte. De gemiddelde temperaturen overdag liggen tussen de 17 en 23 C. Hier heerst het hele jaar door een lenteachtig karakter. Men vindt hier dan ook de belangrijkste landbouwgebieden. tierra fría: de koude zone, hiertoe behoren alle gebieden boven de 2000 meter. De berggebieden en de hogere delen van de Mexicaanse hoogvlakten behoren hiertoe. De gemiddelde temperatuur in deze zone ligt onder de 17 C. tierra helada: de ijszone, hiertoe behoren de gebieden boven de 4000 meter waar sneeuw en ijs overheersen. Mexico is een van de zeventien megadiverse landen. Met meer dan verschillende flora en fauna soorten herbergt Mexico 10 tot 12% van 's werelds biodiversiteit. Mexico is het land met de grootste verscheidenheid aan reptielen met 707 bekend soorten, tweede qua zoogdieren met 438 soorten, vierde in amfibieën met 290 en eveneens vierde in flora met verschillende soorten. Mexico heeft de meeste cactussoorten ter wereld op haar grondgebied. Van de 6000 bekende soorten is tweederde te vinden in Mexico. Bijzondere soorten zijn de tot 20 meter hoge en 300 jaar oude saguarocactus en de maguey of Agave americana, die gebruikt wordt om velden en wegen af te scheiden en die een basisgrondstof levert voor het nationale alcoholische drankje tequilla. De schijfcactus wordt geteeld om de vruchten en de bladeren, die beide eetbaar zijn..

13 2.3 Geschiedenis De eerste inwoners van Mexico zijn waarschijnlijk ca jaar v.chr. het huidige Mexicaanse grondgebied binnengetrokken. Oorspronkelijk kwamen ze uit Siberië en zijn gedurende de laatste ijstijd, het Weichselien, ca jaar geleden via de landbrug tussen Siberië en Amerika de huidige Beringstraat naar Noord-Amerika getrokken. Deze nomadenstammen leefden van de jacht, de visvangst en het verzamelen van eetbare gewassen. Pas jaar v.chr. werd begonnen met het verbouwen van de grond. De periode van 2000 v.chr. tot 1521 n.chr. wordt vaak als volgt ingedeeld: De preklassieke periode van 2000 v.chr. tot 200 n.chr. De klassieke periode van n.chr. De postklassieke periode van n.chr. Omstreeks 1200 v.chr. ontwikkelde zich de La Venta-cultuur van de Olmeken. Zij waren de eersten die steen bewerkten en gebruikten voor het maken van grote bouwwerken als ovaalvormige piramiden en grote pleinen. Typisch voor deze cultuur zijn verder de gigantische stenen hoofden. Ongeveer 200 jaar v.chr. werd de rol van de Olmeken in Midden-Amerika overgenomen door enkele andere hoogstaande culturen. De Zapoteekse cultuur ontplooide zich van 300 tot 800 in de vallei van Oaxaca. De geschiedenis van dit volk is nog vrij onbekend, maar duidelijk is wel dat allerlei kleine vorstendommen zich op een gegeven moment verenigden en dat ook zij bouwwerken van formaat maakten. Tussen 800 en 1000 werden de Zapoteken verdrongen door de Mixteken. Een beschaving die tegelijkertijd haar hoogtepunt bereikte, was de Maya-cultuur. In de postklassieke periode van 900 tot 1521 kregen in plaats van de priesterkoningen, de militairen het voor het zeggen. Ommuurde steden zijn typisch voor deze periode en Tolteken en met name Azteken waren belangrijke culturen. Na het uiteenvallen van het Tolteken-rijk werden de Azteken langzaam belangrijker. Als beschaving stelde zij begin 14e eeuw nog niet zoveel voor. In 1325 werd begonnen met de bouw van drijvende tuinen in het meer van Texcoco. Ten tijde van de komst van de Spanjaarden in 1519 was de absolute machthebber van de Azteken Montezuma II. De twee belangrijkste goden van het Azteekse rijk waren Huitzilopochtli, de zonnegod, en Tlaloc, de regengod. De Spaanse veroveraar (conquistador) Hernán Cortés die als eerste Europeaan op 21 april 1519 met enkele honderden soldaten voet aan Mexicaanse wal zette, versloeg uiteindelijk in 1521 de Azteken. Er werden duizenden Azteken gedood en ook de hoofdstad Tenochtitlán werd verwoest. Het gebied werd in naam van Karel V tot kolonie uitgeroepen en Nieuw-Spanje genoemd. Op de fundamenten van Tenochtitlán werd een nieuwe stad gebouwd die in Mexico herdoopt werd.

14 De rest van de geschiedenis van Mexico wordt gekenmerkt door vele onafhankelijkheidsoorlogen en burgeroorlogen: In 1535 kreeg de nieuwe kolonie de status van onderkoninkrijk. Dit systeem kon zich eeuwen lang handhaven. Op 16 september 1810 gingen de legerkapitein Ignacio Allende en priester Miguel Hidalgo y Castillo samen met Creolen, Mestiezen en indianen de strijd aan met de Spanjaarden. Hoewel de strijd in 1811 verloren werd, wordt die dag nog steeds herdacht als de dag dat de onafhankelijkheidsstrijd begon. In 1815 werd het gezag van de Spaanse onderkoning weer hersteld. In 1820 werd er in Spanje een liberale grondwet afgekondigd en dit was het sein voor de Spaanse kolonisten om de onafhankelijkheid uit te roepen. Spanje stuurde een leger onder leiding van generaal Iturbide, die echter overliep naar de opstandelingen. Op 24 augustus 1821 werd Mexico een onafhankelijk keizerrijk door het tekenen van het verdrag van Córdoba. In 1822 liet generaal Iturbide zich als Agustín I tot keizer kronen. In 1823 werd Iturbide alweer ten val gebracht werd door de liberalen onder leiding van Antonio López de Santa Ana. In 1824 werd een nieuwe grondwet aangenomen waarmee Mexico een republiek werd. De eerste president was Guadalupe Victoria, die onder andere de slavernij afschafte. In 1836 scheidde de Republiek Texas zich af van Mexico. In 1845 werd Texas geannexeerd door de Verenigde Staten. In 1846 vond een schermutseling plaats in een gebied dat zowel door Mexico als doo de VS werd geclaimd. Dit was de aanleiding voor de Amerikaans- Mexicaanse Oorlog. Het Mexicaanse leger was geen partij voor het Amerikaanse leger. In 1848 werd de Vrede van Guadalupe Hidalgo getekend, waarbij Mexico een derde van haar grondgebied aan de VS af moest staan. In 1853 verkocht Santa Anna bovendien nog een stuk land aan de VS om zijn exorbitante levensstijl te kunnen bekostigen. zijn regering was zo tiranniek geworden dat zelfs zijn voormalige conservatieve bondgenoten zich tegen hem keerden. Santa Anna werd definitief afgezet in De proclamatie van de liberale grondwet van 1857 leidde tot de Hervormingsoorlog tussen liberalen en conservatieven, die in 1861 uitliep op een liberale overwinning en de installatie van Benito Juárez als president. Deze kondigde een moratorium op het afbetalen van schulden af, wat leidde tot een interventie van Spanje, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. Nadat duidelijk werd dat de Fransen met steun van de Mexicaanse conservatieven in Mexico een marionettenkeizerrijk wilden vestigen trokken de Britten en Spanjaarden zich terug. De Oostenrijkse aartshertog Maximiliaan van Habsburg werd geïnstalleerd als keizer, doch Juárez gaf zich niet gewonnen en voerde vanuit het noorden van het land met zijn liberalen de strijd voort. De Fransen en monarchisten wisten het land nooit te pacificeren en in 1866 begonnen de liberalen een tegenoffensief. De terugtrekking van de Franse troepen eind dat jaar bezegelde het lot van Maximiliaan. In 1867 werd hij verslagen en gefusilleerd en werd de republiek hersteld. Juárez werd wederom president en zette het liberale hervormingsprogramma voort. In 1876 greep Porfirio Díaz, een liberale generaal uit de Franse interventie, de macht. Hij liet de democratische instituties op papier bestaan maar regeerde in feite als een dictator. Zijn regering, het Porfiriaat, kenmerkte zich door modernisering, vooruitgang en economische groei maar ook door onderdrukking en een groot deel van de bevolking dat in armoede leefde. Nadat Díaz in 1910 door fraude de overwinning in de presidentsverkiezingen uit handen van de liberale grondbezitter Francisco I. Madero hield, brak de Mexicaanse Revolutie uit die in 1911 leidde tot de val van Díaz. Madero

15 volgde hem op en voerde een democratisch en gematigd bewind, waarmee hij zowel revolutionairen als conservatieven tegen zich in het harnas joeg. In 1913 kwam hij om het leven bij een staatsgreep door de Porfiriaanse generaal Victoriano Huerta die een brute dictatuur vestigde. Zijn tegenstanders verenigden zich in het constitutionalistisch leger, geleid door Venustiano Carranza. Huerta werd verdreven maar een scheuring in het revolutionaire leiderschap betekende dat de strijd zich voortzette, waarbij Carranza's constitutionalisten en de conventie van Aguascalientes, geassocieerd met de legendarische Pancho Villa en Emiliano Zapata, elkaar bestreden. De constitutionalistische generaal Álvaro Obregón bleek de meest bekwame commandant, en in 1916 was de conventie grotendeels verslagen, hoewel over het hele land nog verzetshaarden bleven bestaan. In 1917 werd een nieuwe grondwet geproclameerd, waarin onder andere rechten van arbeiders en landverdelingen geregeld werden, en de macht van de geestelijkheid verder aan banden gelegd werd. Carranza werd tot president gekozen, maar maakte geen haast met hervormingen, zodat in 1920 een groep reformistische officieren Carranza omver wierpen. De nieuwe regering vaardigde een amnestie uit, waarna de laatste revolutionaire tegenstanders de wapenen neerlegden, en Álvaro Obregón werd president. De postrevolutionaire regeringen van Obregón en vooral diens opvolger Plutarco Elías Calles kenmerkten zich door modernisering, landhervormingen en investeringen in het onderwijs. Onder Calles escaleerde het conflict met de geestelijkheid tot de cristero-oorlog, waarbij katholieke rebellen en het regeringsleger elkaar bevochten, en eindigde met een terugkeer naar de status quo in In 1928 werd Obregón herkozen tot president, hij werd echter kort na zijn verkiezing vermoord. Deze crisis vormde de aanleiding tot de oprichting van de Nationaal Revolutionaire Partij (PNR), die een einde moest maken aan de voortdurende interne twisten. Calles was als 'opperste leider' van deze partij feitelijk de machthebber en regeerde door middel van marionettenpresidenten, tot hij in 1936 in conflict kwam met president Lázaro Cárdenas, die hem naar de Verenigde Staten liet verbannen. Cárdenas maakte serieus werk van het naleven van de beloftes van de revolutie; hij deelde meer land uit onder landloze boeren dan alle andere presidenten bij elkaar, steunde stakingen en vakbonden en nationaliseerde de olie-industrie in Zijn opvolger Manuel Ávila Camacho voerde een gematigder koers en zette de socialistische experimenten van Cárdenas stop. De regeringspartij werd hernoemd tot Institutioneel Revolutionaire Partij (PRI), die de Mexicaanse politiek de rest van de eeuw zou blijven beheersen. Bij de presidentsverkiezingen van 2000 raakte de PRI voor het eerst in 71 jaar de macht kwijt.

16 2.4 Extra onderwerpen Ook voor de themawereld Mexico zijn er nog vele interessante onderwerpen die verder uitgewerkt kunnen worden. Geografie: Geschiedenis: - Orkanen - El Niño. - Yucatan, de plaats waar meteorieten zijn ingeslagen die vermoedelijk hebben gezorg voor het uitsterven van de dinosauriers. - bevolkingsmigratie; vluchtelingen van Mexico naar de VS. - De Meso Amerikaanse beschavingen - De Spaanse veroveraars

17 3. Berlin Het Berlijn van begin 1900 spreidt zijn charme uit over Phantasialand. Met stucwerk versierde romantische bouwwerken sieren de promenade waarover je door het park flaneert. De gouden twintiger jaren ontwaken opnieuw als je langs de authentieke gebouwen wandelt om de indrukwekkende entree van de schouwburg te betreden, maar ook wanneer je binnenstapt in de unieke wintertuin. 3.1 Der Wintergarten In 1880 wordt op de hoek van de Friedrichstraße en de Dorotheenstraße in Berlijn-Mitte, het Central Hotel geopend met een 2000 m² groot glazen paleis met een enorme koepel. Deze Wintergarten is toegangkelijk voor de gasten en is aangekleed met fonteinen, grotten en exotische planten. In 1884 wordt de Wintergarten omgetoverd in een theater waar gedurende de voorstellingen diners geserveerd worden. Op 1 november 1895 zorgen de gebroeders Skladanowsky voor veel sensatie wanneer zij met hun bioscoop de eerste openbare filmvertoningen verzorgen.

18 In de daarop volgende periode was de Wintergarden door de mix van het kleurrijkste en het beste van cabaret en circus dat vertoond werd de absolute nummer één onder de thearters in Berlijn. Er werd opgetreden door Sterren uit de opera en het circus, virtuose acrobaten en internationale artiesten. Geen enkele zichzelf respecterende artiest stond niet in de Wintergarten. Grock de Clown en Charlie Rivel, de jongleur Rastelli en de boeienkoning Houdini verschenen in het theater en zorgden voor uitverkochte voorstellingen. In januari en maart 1944 werd Berlijn getroffen door vernietigende bombardementen. Na de laatste voorstelling op 21 juni werd het theater door een nieuwe aanval volledig vernietigd. De ruïnes van de Wintergarten werden in 1950 met dynamiet opgeblazen. Op 25 september 1992 is de Wintergarten Varieté in de Potsdamer Straße heropend en geniet sindsdien internationale bekendheid. 3.2 Het Schauspielhaus Het Schauspielhaus staat op de Gendarmenmarkt in Berlin Mitte en ligt precies tussen de Französischer Dom en de Deutscher Dom in. Dit in classicistische stijl ontworpen gebouw is één van de belangrijkste ontwerpen van architect Karl Friedrich Schinkel, die op 19 november 1817 de opdracht kreeg om dit gebouw te ontwerpen en reeds op 4 juli 1818 het leggen van de eerste steen vierde. Het theater, dat bedoeld was als schouwburg voor de gewone burgers, mocht aan maximaal bezoekers plaats bieden zodat deze de koninklijke hof opera met plaatsen niet de loef af zou steken. Behalve het theater werden er ook een concert- en balzaal, die ook voor private doeleinden verhuurd kon worden, een restaurant en een keuken gebouwd. Op deze manier konden de lopende kosten gedeeltelijk gefinanceerd worden.

19 Karl Friedrich Schinkel liet zich bij het ontwerpen inspireren door het Thrasyllos-monument in Athene, dat 320 jaar voor Christus gebouwd werd. Op 26 mei 1821 werd het Schauspielhaus in de aanwezigheid van de koning in gebruik genomen met het versdrama Iphigenie auf Tauris van Johann Wolfgang von Goethe. In 1945 werd het gebouw bij bomardementen zwaar beschadigd. De resten werden in de jaren vijftig en zestig geconsolideerd. De uiteindelijke restauratie vond plaats tussen 1979 en In 2001 besloot de senaat van Berlijn de benaming Schauspielhaus te wijzigen in Konzerthaus am Gendarmenmarkt. 3.3 Bolles Riesenrad und Bolles Flugschule In de themawereld Berlin vindt men een tweetal attracties voor de kleintjes: Bolles Riesenrad en Bolles Flugschule. Waar komt het begrip Bolle eigenlijk vandaan? De naam Bolle werd vooral bekend door het oude Duitse straatliedje: Bolle reiste jüngst zu Pfingsten. De naam Bolle (ook wel knol of ui) symboliseerde de goed geluimde man van het volk. De naam won nog verder aan populariteit door de melkwagens van Carl Andreas Julius Bolle (geboren 1 september 1832, overleden 28 september 1910), die vanaf 1881 door Berlijn reden. In 1879 richtte deze ondernemer, naast Bolles Seefisch- Handelsgesellschaft, Bolles Baumschulen, Bolles Obstplantagen en Bolles Konservenfabrik, Bolles Milchausschank (ook bekend als Kuhdestille of Babythek ) op. Nadat Bolle wagens en handbellen gekocht had begon hij in 1981 met zijn nieuwe onderneming: Provincial-Meierei C. Bolle vanaf de wagens melk te verkopen in de stad. De daarvoor benodigde melk nam hij af van boeren in een straal van 200 kilometer rondom de stad. Bolle begon met 3 melkwagens, het daarop volgende jaar reden er al 56 wagens door de stad en toen hij in 1910 overleed reden er 250 wagens door de stad. Deze wagens werden door de Bolle jongens bestuurd. Zij werkten 10 uur per dag, 6 dagen per week.

20 3.4 Belle Époque La Belle Époque (Frans voor: het mooie tijdperk) is een benaming voor de periode uit de Franse geschiedenis. De naam werd geboren na de Eerste Wereldoorlog, toen men, getraumatiseerd door de slachtingen, met nostalgie terugkeek op een schijnbaar gouden tijdperk vóór het uitbreken van de oorlog, een tijd waarin onbezorgdheid en grote ontdekkingen Frankrijk in de ban hielden. In de periode , na de nederlaag in de Frans-Duitse Oorlog, brak in Frankrijk op alle terreinen een élan vital aan, waarin de industrie opbloeide, de techniek grote schreden zette en de cultuur bloeide. Deze sprong in de industriele ontwikkeling vond niet alleen in Frankrijk plaats, maar in alle West Europese landen. Daarom wordt de term ook gebruikt om diezelfde periode in andere West Europese landen aan te duiden. Op cultureel gebied vallen de opkomst van de filmindustrie en fotografie op, evenals nieuwe kunstvormen als het impressionisme en Art Nouveau. De Belle Époque markeerde tevens het ontstaan van cabaret en de dans can-can, die zeer populair was in de Parijse nachtclub Moulin Rouge. Met de opkomst van nieuwe ontwikkelingen in techniek en wetenschap, ontstond ook vertwijfeling. De rol van geloof en morele waarden werden ter discussie gesteld. Vrijheid leek onbeperkt, prostitutie, losbandigheid, en verslaving waren niet langer taboe. Voorbeelden hiervan zijn de fascinatie voor onder andere absint, en de aandacht voor het nachtleven in de werken van onder anderen Toulouse-Lautrec. 3.5 Jugendstil Jugendstil is een kunststroming die tussen 1880 en 1914 op verschillende plaatsen in Europa populair was, voornamelijk als reactie op het vormvervagende impressionisme. De jugendstil manifesteerde zich vooral in gebruiksvoorwerpen zoals

21 glaskunst, plateel, sieraden en meubels, de architectuur en de schilderkunst. De stroming kende een korte maar hevige bloeitijd. In West-Europa was de stijl ruim voor 1910 al verleden tijd, in het oosten kon ze wat langer overleven. De term jugendstil komt van de naam van het weekblad Die Jugend dat vanaf januari 1896 in München verscheen. Voor verwante stromingen die elders in Europa tot bloei kwamen zijn ook andere termen in gebruik, waarvan er een, art nouveau, evenals jugendstil een overkoepelende term is geworden. Art nouveau blijft over het algemeen voorbehouden aan België en Frankrijk, terwijl jugendstil wordt gekoppeld aan Oostenrijk en Duitsland. Het jugendstilornament is samengesteld uit motieven die gewoonlijk asymmetrische composities vormen met een tweedimensionaal karakter, zoals men dit ziet op meubels, sieraden, lampen, bedrukte stoffen enzovoort. De belangrijkste inspiratiebron is de natuur. De motieven zijn vaak langstelige, gracieus gestileerde planten en bloemen (lelies, kelken, irissen, papavers, rozenknop), vogels (zwanen, pauwen), libellen, de eivorm, wolken- wateren rotspartijen, vaak gecombineerd met slanke vrouwengestalten. Dat de natuur de belangrijkste inspiratiebron was is niet toevallig. Door het uitdijen van de grote steden werd de natuur meer en meer verdrongen. Grote betonnen gebouwen namen de plaats van de natuur in in de steden. 3.6 Extra onderwerpen De themawereld Berlin biedt vele aanknopingspunten voor het behandelen van de Duitse geschiedenis. Geschiedenis: - Het Duitse keizerrijk - Het derde rijk - De splitsing van Duitsland - Val van de Berlijnse muur

22 4. China Town Chinese acrobatiek tastbaar. Vriendelijke glimlachjes en exotische geuren lokken je naar het Rijk van het Midden. Omringd door mooie plantsoenen rijzen stille tempels, sierlijke pagodes en prachtige paleizen op. Op de breed uitstekende daken verdrijven uit hout gesneden draken de boze geesten. Met China Town is de meest imposante Chinese plek buiten Azië tot stand gekomen. Op de pleinen maken behendige artiesten de verheven kunst van de 4.1 Geografie De Volksrepubliek China, ligt in Oost-Azië. De totale oppervlakte van het land bedraagt km2, en daarmee is China op Rusland en Canada na het grootste land ter wereld. De langste rechte afstand bedraagt meer dan kilometer. China bestaat voor 35% uit bergen, voor 27% uit hoogland, voor 17% uit bekkens of woestijn, voor 8% uit heuvelachtig gebied, en voor 13% uit vlaktes. De Mount Everest in Tibet is met een hoogte van 8848 meter de hoogste berg ter wereld. De twee grootste rivieren van China zijn de Huang He of Gele Rivier (4845 km) en de Yangzi Jiang (5200 km). Na de Amazone en de Nijl is de Yangzi Jiang de langste rivier ter wereld. China heeft meer dan miljoen inwoners. De bevolkingsgroei bedroeg in ,87%. Het streven van China is om dit terug te brengen naar 0%. De eigenlijke

23 Chinezen (Han) vormen ca. 92% van de totale bevolking. De resterende 8% bestaat uit ca. 55 verschillende groepen. 4.2 Geschiedenis De eerste overblijfselen van menselijk leven die in China gevonden zijn, dateren van ongeveer jaar geleden. Beenderen van deze zogenaamde Lantian-mens zijn gevonden aan de midden- en bovenloop van de Gele Rivier. De Peking-mens is veel jonger, fossielen van dit mensentype dateren van ca jaar geleden. In het neolithische tijdperk, ca jaar geleden, begonnen de vele nomadische stammen zich definitief op bepaalde plaatsen te vestigen, het land te bewerken en vee te houden. Voorbeelden uit deze tijd zijn de Yangshao- en Longshan-cultuur. De Xia-dynastie (ca v.chr.) was de eerste dynastie in China die in historische verslagen werd beschreven. In de dynastie van Xia werd de erfelijke monarchie uit de tijden van de legendarische Gele Keizer hervat. De dynastie begon met een periode waarin een familie of clan alles in de natie controleerde. Het was ook tijdens deze periode dat de Chinese beschaving een rechtsstructuur ontwikkelde met zowel een burgerlijke overheid als een strafsysteem voor wettelijke overtredingen. Uit dit systeem kwamen de vroegste vormen van Chinese wettelijke codes voort. De landbouw werd reeds intensief bedreven in de tijd van de Xia-dynastie. De Shang-dynastie (ca v.chr.) was de eerste echte dynastie van China. Men heeft lange tijd gedacht dat deze dynastie een mythe was, maar er werden wel erg veel voorwerpen uit deze tijdsperiode gevonden, waaronder orakelbotten, kettingen, potten en brons. Deze voorwerpen werden vooral gevonden rond de middenloop van de Gele Rivier Huang He. Dit was het kerngebied van de Shangdynastie. De Zhou-dynastie (eind 10e eeuw v. Chr.-256 v.chr.) volgde de Shang-dynastie op en ging vooraf aan de Qin-dynastie in China. De Zhou-dynastie hield langer stand dan elke andere dynastie in de geschiedenis van China. Het is onder deze dynastie dat het concept van het Hemels Mandaat wordt geconcipieerd. De Qin-dynastie (ca v.chr.) werd gesticht door de eerste keizer, Qin Shi Huangdi (wat 'Eerste keizer van de Qin' betekent), die China volledig verenigde. Na Qin's dood regeerde zijn zoon slechts vier jaar, waarna het land weer in chaos verviel. In 206 v.chr. werd de Qin-dynastie voorgoed omver geworpen door rebellen onder leiding van Liu Bang, de eerste keizer van de Han-dynastie. De Han-dynastie (206 v.chr.-220 n. Chr.) Tijdens de Han-dynastie werd China officieel een confuciaanse staat en bloeide het land op: de landbouw, de ambachten en de handel floreerden en de bevolking groeide uit tot 50 miljoen inwoners. Ondertussen breidde het imperium haar politieke en culturele invloed uit naar Vietnam, Centraal-Azië, Mongolië en Korea alvorens het definitief onder een combinatie van binnenlandse en externe druk instortte.

24 De Sui-dynastie (van 581 tot 618) was een kortdurende dynastie in China die na ruim 300 jaar China weer verenigde. De dynastie werd gekenmerkt door hereniging van zuidelijk en noordelijk China en de bouw van het Grote Kanaal. Er vonden diverse hervormingen plaats door de keizers Wen en Yang. Zo werd er een systeem van landverdeling ingesteld om de sociale kloof te dichten. Dit resulteerde in een verbeterde landbouwproductiviteit. Ook werd de regeringsmacht gecentraliseerd en de munteenheid werd gestandaardiseerd en verenigd. De defensie werd beter en de Grote Muur werd uitgebreid. Het boeddhisme spreidde zich uit en werd aangemoedigd door het imperium. In de dynastie werden de gevarieerde bevolking en de verscheidene culturen van China verenigd. De Tang-dynastie (van 618 tot 907) wordt door historici veelal gezien als een van de hoogtepunten in de Chinese beschaving. Het grondgebied van China, dat door de militaire prestaties van haar vroege heersers werd verworven, was groter dan dat tijdens de Han-dynastie. Bevorderd door contact met India en het Midden-Oosten werd de periode gekenmerkt door een culturele opbloei. De Song-dynastie (van 960 tot 1279) Ten tijde van het aantreden van de Songdynastie werd China voor het eerst sinds de val van de Tang-dynastie in 907 herenigd. Gedurende de tussenliggende jaren, bekend als de Vijf Dynastieën en Tien Koninkrijken was China verdeeld tussen een noordelijk en een zuidelijk deel waarin de verschillende regeringen elkaar in een hoog tempo aflosten. De oprichters van de Song-dynastie hadden een effectieve gecentraliseerde bureaucratie opgezet, met veel hoogopgeleide ambtenaren. Plaatselijke militaire gouverneurs en hun aanhangers werden vervangen door vanuit het hof aangewezen ambtenaren. Dit systeem van burgerbestuur leidde tot een grotere controle en meer macht in handen van de keizer dan bij eerdere dynastieën het geval was. De Yuan-dynastie was de keizerlijke dynastie die China van 1279 tot 1368 regeerde. De Ming-dynastie (van 1368 tot 1644) "een van de grootste tijdperken van een ordelijke regering en de sociale stabiliteit in de menselijke geschiedenis," was de laatste dynastie in China geregeerd door etnische Hans. De Qing-dynastie (van 1644 tot 1912), ook wel Mantsjoe-dynastie genaamd, was de laatste keizerlijke dynastie van China. De keizers waren in deze periode afkomstig van de Mantsjoe, die rond 1644 de laatste inheemse dynastie, de Ming-dynastie, afloste. De korte Xinhai-revolutie in 1911 onder leiding van Sun Yat-sen maakte in 1912 een einde aan het keizerrijk Op 1 oktober 1949 werd, nadat de communistische partij de burgeroorlog had gewonnen, de Volksrepubliek China opgericht. In 1966 lanceerde Mao Zedong de culturele revolutie waar ook vandaag de dag nog Tibet hevig onder te lijden heeft.

25 4.3 Draken mythologie De Chinese draak wordt, in tegenstelling tot zijn familie in het Westen, gezien als een teken van geluk. Hij is één van de vier hemelse dieren en zou tevens de stichter zijn van de keizerlijke familie. Er zijn een paar duidelijke verschillen tussen de draken uit het Oosten en de draken uit het Westen: Chinese draken spuwen geen vuur, ze hebben geen vleugels, maar kunnen vliegen met behulp van magie en ze kunnen van vorm en grootte veranderen. Deze draken zijn geen knorrige, gevaarlijke of hebberige schepsels. Ze zijn vrolijk, wijs, vriendelijk en hulpvaardig en dragen volgens sommigen een parel met magische eigenschappen in hun baard, de zogenaamde drakenparel. Draken zijn erg gastvrij en vrijgevig, maar dit wil niet zeggen dat het geen geduchte, mensverslindende tegenstander is voor vijanden en dieven. Een Chinese draak heeft een paard-/kameelachtige kop, hertenhorens en een baard. Zijn lenige lichaam is volledig bedekt met schubben en zijn vier poten hebben klauwen. Vaak houdt de draak een bol of parel vast, dit staat voor de donder. De draken kunnen onzichtbaar worden en klein als een rups of zo groot dat ze alles tussen hemel en aarde vullen. De grootste draak uit de Chinese legenden is Lung, keizer van de hemel. Hij heeft de hoornen van een hert, de kop van een hond, de oren van een os, de schubben van een vis, de klauwen van een arend en de poten van een tijger. Hij heeft een machtige stem en de wolken zijn ontstaan uit zijn adem. De beroemdste Chinese draak is de Keizerdraak, van wie de keizers van China zouden afstammen. De eerste Chinese keizer zou zelfs een drakenstaart hebben gehad. Een draak was in China het symbool van de keizer. Een keizerdraak is onder andere te herkennen aan de 5 vingers aan elke poot, waar een gewone draak er 3 of 4 heeft.

26 4.4 Feng Shui Feng Shui betekent letterlijk wind en water. De eerste aantekeningen en verwijzingen naar dit begrip zijn enkele duizenden jaren oud; de vroegste vermelding van wind en water voert naar het schijnt zo n tot jaar terug. Om het begrip te ontcijferen, moet men ernaar kijken door de ogen van de mensen van toen. Aangezien Feng Shui beschrijft hoe mensen door de uiterlijke invloeden van onze leefomgeving worden gevormd, koos men als symbool twee van de belangrijkste verschijningsvormen van de natuur: wind en water. Zowel wind als water vertegenwoordigen bovendien zeer machtige natuurverschijnselen, tomeloze energieën, die vaak moeilijk te beteugelen zijn. Derhalve moest men ermee op goede voet komen te staan. De wind werd beschouwd als de zacht waaiende hemelbode. Hij blaast de zegenrijke wolken naar ons toe en voert daarbij het vruchtbaarheid schenkende water mee. Met de Feng Shui werd echter vooral uitgedrukt dat alles wat ons in de zichtbare en onzichtbare wereld omgeeft, uit energie bestaat. De oorsprong van Feng Shui ligt in Azië, waarbij China als land van oorsprong wordt beschouwd. De praktische wijsheid van Feng Shui is gebaseerd op kennis van de wisselwerking tussen Yin (alles wat massief, onbeweeglijk, naar beneden en naar binnen gericht is) en Yang (alles wat licht, actief, vurig, naar boven en naar buiten gericht is). Door alle levende wezens stroomt natuurlijke energie, ook wel C hi genoemd. Als deze energie stagneert of vast komt te zitten (te veel Yin), moet ze worden gestimuleerd. Als zij te actief is (teveel Yang) moet ze worden afgeremd of verspreid. Feng Shui is de toepassing van deze principes op de ruimtelijke omgeving. Feng betekent wind, Shui betekent water. De manier waarop deze twee zich in onze (woon) omgeving voordoen en verhouden is sterk van invloed op onze stemming en gezondheid. In de Feng Shui gaat men ervan uit dat de C hi energie in een ruimte in bepaalde patronen circuleert en door acht gebieden stroomt die corresponderen met de volgende acht aspecten in het leven: zelfontwikkeling, carrière, relaties, creativiteit, familie, welvaart, prestaties en succes, en hulp van anderen. Deze levensaspecten reageren op de inrichting van de ruimte. Zoals de kwaliteit van het bloed de stroom van natuurlijke energie in het lichaam beïnvloedt waarop onze organen reageren, zo wordt de energiestroom in het huis beïnvloed door ramen, spiegels, meubels, materialen, kleuren en zelfs door bedrading en afvoersystemen. 4.5 De Chinese architectuur De Chinese architectuur kent bepaalde eigenschappen die ongeacht specifiek gebied of gebruik door de eeuwen heen nauwelijks verandert zijn. Veranderingen betreffen voornamelijk decoratieve details.

27 Een van de belangrijkste aspecten van de Chinese architectuur is het benadrukken van het horizontale. Door de zware fundering en het overhangende dak dat als het ware boven het gebouw zweeft wordt er weinig nadruk op de verticale wanden gelegd. Dit is precies het tegenovergestelde in de Westerse architectuur waar men geneigd is hoog en diep te bouwen. Chinese architectuur benadrukt de visuele kracht van de breedte van de gebouwen. De gebouwen en paleizen in de verboden stad hebben relatief lage plafonds wanneer wij deze vergelijken met statige gebouwen in het Westen. Doordat de gebouwen zeer breed zijn symboliseren deze echter de allesomvattende kracht van het keizerrijk China. Een uitzondering zijn de relatief zeldzame pagodes. Een ander belangrijk aspect in de Chinese architectuur is bilaterale symmetrie, hetgeen balans symboleert. Deze bilaterale symmetrie vindt men overal in de Chinese architectuur terug, ongeacht of het nu gaat om grote paleizen of nederige boerderijen. Bij uitbreiding en verbouwing van gebouwen zal men dan ook altijd al het mogelijke doen om deze symmetrie te behouden door aan beide zijden dezelfde uitbreiding en of veranderingen aan te brengen. In tegenstelling tot de gebouwen worden de Chinese tuinen assymetrisch aangelegd, het onderliggende idee is dat men tracht de eeuwig durende stroom weer te geven. Bepaalde architectonische aspecten, kleuren en getallen mochten alleen voor bepaalde personen of gebouwen gebruikt worden. Zo mochten gouden dakpannen uitsluitend voor keizerlijke gebouwen gebruikt worden. Op 5 juni 1981 heeft bisschop Titus Chang in het bijzijn van 600 genodigden de themawereld China Town ingewijd. De themawereld is zo authentiek dat de Chinese regering Phantasialand heeft beloond met de cultuurmedaille voor het verbreiden van de Chinese cultuur. Voor elk gebouw heeft een bestaand bouwwerk in China model gestaan. De daken en versieringen zijn in China gemaakt, de dakpannen komen uit de keizerlijke fabriek en zijn per schip naar Rotterdam gestuurd. Het aangrenzende hotel LING BAO werd in 2003 geopend en is het grootste, originele, niet religieuse Chinese gebouw buiten China. Voor versiering en vormgeving van dit complex zijn, net als in de themawereld China Town, uitsluitend originele, Chinese materialen gebruikt. Het hele hotel is volgens de richtlijnen van een Feng Shui meester gebouwd en ingericht.

28 4.6 Extra onderwerpen Extra onderwerpen die behandelt kunnen worden zijn: Geschiedenis: Politiek: Marktwerking: Religie: Cultuur: - de Chinese muur - de verboden stad - de machtsgreep door Mao Zedong - de culturele revolutie - de politieke relatie met Tibet en Taiwan - de opstand op het plein der hemelse vrede - China s ontwikkeling van een door de overheid gedicteerde markt naar een vrij marktwerking. - Chinese plagiaat - Het boeddhisme - Het taoïsme - Het confucianisme - Chinees theater

29 5. Mystery en Fantasy De themawerelden Mystery en Fantasy zijn uitermate geschikt voor natuurkundige experimenten en experimenten betreffende massatraagheid. Zowel in onze Spinning Coasters Winja s Fear en Winja s Force in Wuze Town als in de bungee drop tower Mystery Castle in de themawereld Mystery kan men deze natuurkundige fenomenen zelf ervaren.

30 Bronnen: 1. Deep in Africa 1.1 Zwarte Mamba: wikipedia.de tierchenwelt.de tierdoku.de goruma.de Wikipedia.nl 1.2 Klima: wikipedia.de bpb.de nierswetter.de wikipedia.nl landenweb.net 1.3 Vegetation: abenteuer-safari.com transafrika.org landenweb.net 1.4 Moschee Djenné: wikipedia.de Wikipedia.nl 1.5 Dogon: museumkennis.nl africalife.de Wikipedia.de transfrika.org wikipedia.nl landenweb.net 2. Mexico 2.1 Tlaloc: freeuk.net indianer-welt.de wikipedia.de wikipedia.nl 2.2 Geographie: mexlex.de open-site.org mexico-info.de wikipedia.de amleto.de wikipedia.nl landenweb.net 2.3 Geschichte: wikipedia.de wikipedia.nl landenweb.net 3. Berlin 3.1 Wintergarten: wikipedia.de wintergarten-variete.de wikipedia.nl 3.2 Schauspielhaus: wikipedia.de Wikipedia.nl 3.3 Bolle: wikipedia.de Wikipedia.nl 3.4 Belle Epoque: wikipedia.de Wikipedia.nl 3.5 Jugendstil: wikipedia.de wissen.de wikipedia.nl 4. Chinatown 4.1 Geographie: wikipedia.de china9.de china2day.de china-a.de wikipedia.nl landenweb.net 4.2 Geschichte: wikipedia.de wikipedia.nl landenweb.net 4.3 Drachen Mythologie: wikipedia.de Wikipedia.nl 4.4 Feng Shui: wikipedia.de Wikipedia.nl 4.5 Architektur: wikipedia.de wkipedia.org

31 Phantasialand in Brühl ligt precies tussen de twee metropolen Keulen en Bonn. De ideale locatie voor een afwisselende schoolreis. In Phantasialand kan men leren combineren met plezier, actie, avontuur en live-entertainment en Keulen, Bonn en natuurlijk Brühl bieden vele culturele mogelijkheden. Köln: - Kölner Dom - Römisch-Germanisches-Museum - Olympia Museum - Odysseum - Wallraf-Richartz-Museum - Museum Ludwig Bonn: - Kunst- und Ausstellungshalle - Kunstmuseum Bonn - Haus der Geschichte - Museum Alexander König Brühl: - UNESCO Welterbe Schloss Augustusburg - UNESCO Welterbe Schloss Falkenlust Voor informatie of het aanmelden van uw schoolreis kunt u telefonisch contact opnemen via +49 (0) *, per Fax +49 (0) of per via shop@phantasialand.de * 14 cent/min. binnen het Duitse vastnet, afwijkende prijzen vanuit het buitenland mogelijk Phantasialand, Schmidt-Löffelhardt GmbH & Co.KG Berggeiststr Brühl

Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties

Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Dit hoofdstuk gaat over opstand in Amerika, Frankrijk en Nederland. Deze opstanden noemen we revoluties. Opstand in Amerika (1775). De

Nadere informatie

Mijn werkstuk gaat over MEXICO

Mijn werkstuk gaat over MEXICO Mijn werkstuk gaat over MEXICO blz 1 Luca Dhanis groep 7 LBB de meerpaal INHOUDSOPGAVE Titel pagina blz 1 Inhoudsopgave blz 2 Inleiding blz 3 Welk land blz 4 Geschiedenis blz 5 Bevolking blz 6 Cultuur

Nadere informatie

China. - De geschiedenis en cultuur van Peking -

China. - De geschiedenis en cultuur van Peking - Pagina 1 Groep 8 Colofon China - De geschiedenis en cultuur van Peking - Leerling - informatie Inleiding In deze les gaan wij het hebben over de Chinese stad Peking. We kijken met elkaar naar een stukje

Nadere informatie

Klimaten Verschillende klimaten - Tropisch klimaat - Droog klimaat - Gematigd klimaat - Landklimaat - Poolklimaat - Mediterraan klimaat - Subtropisch klimaat https://schooltv.nl/video/klimaatzones-van-de-wereld-waarom-zijn-er-verschillende-klimaatzones/

Nadere informatie

14 God ging steeds voor hen uit, overdag in een wolk, s nachts in licht en vuur.

14 God ging steeds voor hen uit, overdag in een wolk, s nachts in licht en vuur. Psalmen Psalm 78 1 Een lied van Asaf. De lessen van het verleden Luister allemaal naar mijn woorden. Luister goed, want ik wil jullie iets leren. 2 Wijze woorden wil ik spreken, wijze woorden over het

Nadere informatie

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info De Chinese Muur 1. Voorwoord. 2. Wat is de Chinese Muur? 3. Waar ligt de Chinese Muur? 4. Waarom bouwden de Chinezen de Chinese Muur? 5. Hoe bouwden de Chinezen de Chinese Muur? 6. Hoe lang en hoe groot

Nadere informatie

Wat betekenden de verschillen tussen Noord en Zuid-Korea voor de Koude Oorlog? (conclusie)

Wat betekenden de verschillen tussen Noord en Zuid-Korea voor de Koude Oorlog? (conclusie) Praktische-opdracht door J. 1743 woorden 12 september 2011 6,1 32 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Hoofdvraag Wat betekenden de verschillen tussen Noord en Zuid-Korea voor de Koude Oorlog? (conclusie)

Nadere informatie

Geschiedenis van China

Geschiedenis van China Geschiedenis van China Periodes: Shang dynastie 1766 1046 v.chr. Zhou dynastie 1046 256 v.chr. Han 206 v. Chr. 220 n.chr. Tang dynastie 618 907 Song dynastie 960 1279 Ming dynastie 1368 1644 Qing dynastie

Nadere informatie

Naam: Nouri-Mes. Naam-Klas: Leonardo-Terneuzen LBB. Het Leven in: Sri Lanka.

Naam: Nouri-Mes. Naam-Klas: Leonardo-Terneuzen LBB. Het Leven in: Sri Lanka. Naam: Nouri-Mes. Naam-Klas: Leonardo-Terneuzen LBB. Het Leven in: Sri Lanka. !!! inhoudsopgave. 1. Inleiding 2. Sri-Lanka en de en de weetjes & Kenmerken. 3. Sri Lanka en de Geschiedenis. 4. bevolking.

Nadere informatie

Braziliaanse regenwoud. Jesse Klever. Groep 7

Braziliaanse regenwoud. Jesse Klever. Groep 7 Braziliaanse regenwoud Jesse Klever Groep 7 Voorwoord Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik dit een heel interessant onderwerp vind. We hebben er al op school over gesproken en het leek mij wel een leuk

Nadere informatie

Geschiedenisproefwerk groep 7 Hoofdstuk 5 Een nieuwe wereld: Amerika

Geschiedenisproefwerk groep 7 Hoofdstuk 5 Een nieuwe wereld: Amerika Geschiedenisproefwerk groep 7 Hoofdstuk 5 Een nieuwe wereld: Amerika In het vroegere Amerika woonden Indianenstammen. Columbus ontdekte dit land van de Indianen in 1492. Het waren de Azteken, de Inca s

Nadere informatie

Toetsvragen Geschiedenis Toelatingstoets Pabo. Tijdvak 1 Toetsvragen

Toetsvragen Geschiedenis Toelatingstoets Pabo. Tijdvak 1 Toetsvragen Tijdvak 1 Toetsvragen 1 De meeste kennis over de periode waarin de eerste mensen leefden, komt van archeologen. Wat houdt het werk van archeologen in? A Zij bestuderen de verschillende theorieën over de

Nadere informatie

Napoleon. bekendste persoon uit de geschiedenis

Napoleon. bekendste persoon uit de geschiedenis Napoleon bekendste persoon uit de geschiedenis Napoleon behoort tot de meest bekende personen uit de geschiedenis. Hij wist zich van eenvoudige komaf op te werken tot keizer van Frankrijk en heerser over

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting door S. 1030 woorden 18 mei 2017 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Geschiedenis samenvatting H2 1: Wetenschappelijke Revolutie 17 e eeuw Kenmerken: Observeren

Nadere informatie

Kruid Europa Dit kruid is een tweejarige, winterharde, kruidachtige plant uit de schermbloemenfamilie. Dit betekent dat hij 2 jaar lang leeft voor hij

Kruid Europa Dit kruid is een tweejarige, winterharde, kruidachtige plant uit de schermbloemenfamilie. Dit betekent dat hij 2 jaar lang leeft voor hij Kruid Europa Dit kruid is een tweejarige, winterharde, kruidachtige plant uit de schermbloemenfamilie. Dit betekent dat hij 2 jaar lang leeft voor hij dood gaat. De plant groeit op rijke, vochtige en diep

Nadere informatie

H2: Europa, verenigd of versnipperd?

H2: Europa, verenigd of versnipperd? H2: Europa, verenigd of versnipperd? Klas 2 Geo Vragen 5 1. Europa is te herkennen aan een aantal natuurkenmerken. Noem er drie. 6 2. Het aantal inwoners verandert door natuurlijk bevolkingsgroei (geboorte

Nadere informatie

SO 2 Tijdvak I AVONDMAVO 2012-2013. Staat en Natie. Dit SO bestaat uit 37 vragen. 29 openvragen en 8 meerkeuze vragen.

SO 2 Tijdvak I AVONDMAVO 2012-2013. Staat en Natie. Dit SO bestaat uit 37 vragen. 29 openvragen en 8 meerkeuze vragen. SO 2 Tijdvak I AVONDMAVO 2012-2013 Staat en Natie Dit SO bestaat uit 37 vragen. 29 openvragen en 8 meerkeuze vragen. In de 17 e en de 18 e eeuw ontstond er in Europa een politieke en filosofische stroming,

Nadere informatie

Out of the Box - History De beschavingen van de Jangtsekiang en de Gele Rivier.

Out of the Box - History De beschavingen van de Jangtsekiang en de Gele Rivier. Out of the Box - History - 1 - De beschavingen van de Jangtsekiang en de Gele Auteur Le Grand Team Laatst gewijzigd 06 maart 2017 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres https://maken.wikiwijs.nl/61239

Nadere informatie

Tijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus

Tijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus 138 Tijdwijzer Het begin Op deze tijdbalk past niet de hele geschiedenis van de mens. Er lopen namelijk al zo n 100.000 jaar mensen rond op aarde. Eigenlijk zou er dus nog 95.000 jaar bij moeten op de

Nadere informatie

GROOT-BRITTANNIË en zeeklimaat

GROOT-BRITTANNIË en zeeklimaat Naam GROOT-BRITTANNIË en zeeklimaat Groot Brittannië Groot-Brittannië is Schotland, Engeland en Wales samen. Engeland is het grootst van Groot-Brittannië en Wales het kleinst. Engeland heeft meer dan 46

Nadere informatie

wat is dat eigenlijk? Denk mee over acht grote vragen

wat is dat eigenlijk? Denk mee over acht grote vragen Geloven, wat is dat eigenlijk? Denk mee over acht grote vragen pagina 10 Hoe is de wereld ontstaan? pagina 26 Waarom bestaat de mens? pagina 42 Wat is geloven? pagina 58 Wie is God? pagina 74 Waarom heeft

Nadere informatie

Zwart Afrika. Oorspronkelijke bevolking: donkere huidskleur

Zwart Afrika. Oorspronkelijke bevolking: donkere huidskleur Zwart Afrika Wereldzone: ZWART-AFRIKA Vegetatie Zwart-Afrika Oorspronkelijke bevolking: donkere huidskleur Klimatogram Antalaha, Madagaskar Klimatogram Limpopo, Zuid-Afrika Zwart-Afrika (het gedeelte van

Nadere informatie

1 Kun je aan planten zien wat je aan moet?

1 Kun je aan planten zien wat je aan moet? 1 Kun je aan planten zien wat je aan moet? Hoofdstuk 1 Les 1 Zoek het op Bij de evenaar staat de zon hoog. Het is er warm en daardoor verdampt het water. Die warme damp stijgt op en koelt af: dan gaat

Nadere informatie

Romeinen. Romeinen. Germanen

Romeinen. Romeinen. Germanen Romeinen Romeinen Grieken en Romeinen lijken op elkaar qua levensstijl. Het Romeinse rijk is ontstaan in Rome (753 v. Chr.). De Romeinen kwamen 50 v. Chr. naar Nederland. De Romeinen hebben het Latijns

Nadere informatie

Werkstuk Geschiedenis Frankrijk in de tijd van het absolutisme

Werkstuk Geschiedenis Frankrijk in de tijd van het absolutisme Werkstuk Geschiedenis Frankrijk in de tijd van het absolutisme Werkstuk door een scholier 1970 woorden 12 oktober 2005 6,7 72 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Hoofdvraag: Hoe beschrijven en verklaren we

Nadere informatie

Wandeling n 23 : La porte Aïve : Hotton Bewegwijzering :

Wandeling n 23 : La porte Aïve : Hotton Bewegwijzering : Wandeling n 23 : La porte Aïve : Hotton Bewegwijzering : Deze wandeling, "porte Aïve" genoemd, is als het ware een speleologische uitstap : ze neemt u mee naar de rotsmeanders van de kalksteenrichel. Op

Nadere informatie

DINGEN DIE JE MOET WETEN

DINGEN DIE JE MOET WETEN 50 Maar wat gebeurde er precies? Welke landen en mensen waren belangrijk? Dit boek staat vol met weetjes, landkaarten en foto s over een tragische periode in de wereldgeschiedenis. JIM ELDRIDGE ISBN 978

Nadere informatie

Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen

Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen Verslag door Lotte 1570 woorden 19 juni 2017 3 4 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Tijdvak: Tijd van Grieken

Nadere informatie

De Geschiedenis Op 28 Oktober in 1237 werd een nederzetting gesticht met de naam Berlijn in het toen genaamde Pruisen. Op dezelfde datum werd ook in de buurt Cölin opgericht. In 1307 werden deze nederzettingen

Nadere informatie

Jaartaak 2012-2013 MEX CO. Mexico-Stad. Nick Dewaele 3GL. Ruben Hawer Massimo Montanari

Jaartaak 2012-2013 MEX CO. Mexico-Stad. Nick Dewaele 3GL. Ruben Hawer Massimo Montanari Jaartaak 2012-2013 MEX CO Mexico-Stad Nick Dewaele 3GL Ruben Hawer Massimo Montanari 2 Inhoudsopgave Situering... 4 Aantrekkingspolen... 6 Natuurlijke factoren... 6 Klimaat 7 Landschap 7 Reliëf 7 Fauna

Nadere informatie

Over People of the World. Volkeren die hij misschien wel net op tijd op de gevoelige plaat heeft vastgelegd.

Over People of the World. Volkeren die hij misschien wel net op tijd op de gevoelige plaat heeft vastgelegd. People of the World Over People of the World We reizen beiden veel: soms samen, maar vaak ook met ons hele gezin. Bij elke reis die we maken, doen we nieuwe inspiratie op. We leren nieuwe mensen kennen

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis H1 (-1.5)

Samenvatting Geschiedenis H1 (-1.5) Samenvatting Geschiedenis H1 (-1.5) Samenvatting door een scholier 1178 woorden 19 november 2017 5,7 2 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Geschiedenis Samenvatting H1 Het Spaanse wereldrijk

Nadere informatie

Nigeria L U U K & T H I J S

Nigeria L U U K & T H I J S I N D I T N U M M E R : Klimaat Ligging Nigeria L U U K & T H I J S Hoogteverschillen Vegetatie Klimaat Ligging Geografische gebeurtenissen Welke dieren? Hallo allemaal, Wij zijn Luuk Coeraadts en Thijs

Nadere informatie

Gaudi Parc Guel Barcelona

Gaudi Parc Guel Barcelona voorkant Gaudi Parc Guell Barcelona 12 Gaudi De architectuur die te vinden is Architectuur in het park zegt veel over het werk van Antonio Gaudi. De architectuur is herkenbaar en opvallend. De architectuur

Nadere informatie

Naam: Waar woon jij? Vraag 1b. Waarom wonen veel mensen in Kenia in een hut? Vraag 1a. In wat voor soort huis woon jij?

Naam: Waar woon jij? Vraag 1b. Waarom wonen veel mensen in Kenia in een hut? Vraag 1a. In wat voor soort huis woon jij? Naam: Waar woon jij? Wonen over de hele wereld Heb jij wel eens in een tent gewoond? Waarschijnlijk niet. In de vakantie is het leuk. Maar voor altijd? Toch zijn er mensen op de wereld die altijd in een

Nadere informatie

Waarom stuurt de Spaanse koning schepen naar de Nieuwe Wereld?

Waarom stuurt de Spaanse koning schepen naar de Nieuwe Wereld? Werkblad 6 Ω De Nieuwe Wereld Ω Les : Cortés en de Azteken een In de periode van 500 tot 600 zijn Spanje en Portugal de machtigste landen van de wereld. Ze sturen schepen en mensen naar de Nieuwe Wereld

Nadere informatie

BOSSEN WERELDWIJD EDUKIT 4

BOSSEN WERELDWIJD EDUKIT 4 3 8 6 10 BOSSEN WERELDWIJD Verschillende soorten bossen In devorige edukit hebben we het gehad over de 2 grote categorieën in bomen, loofbomen en naaldbomen. Nu wordt het uitzicht van een bos niet enkel

Nadere informatie

1 Landschap en klimaat in Turkije

1 Landschap en klimaat in Turkije 1 Landschap en klimaat in Turkije 1 landschap, klimaat, Turkije, Europa, Azië, Azië 2a 2b 2c 3a 3b Istanbul door twee bruggen De Bosporus eigen antwoord (verschilt per atlas) zee 4a 1 Istanbul 2 Ankara

Nadere informatie

Geschiedenis Amerika en Frankrijk in de tijd van pruiken en revoluties: een overzicht. Een les van: Bor

Geschiedenis Amerika en Frankrijk in de tijd van pruiken en revoluties: een overzicht. Een les van: Bor Geschiedenis Amerika en Frankrijk in de tijd van pruiken en revoluties: een overzicht. Een les van: Bor Terugkijken: Bij de ene revolutie ontstaat een nieuw en onafhankelijk land. Vrijheid is voor de inwoners

Nadere informatie

INHOUD 1 WAAR LIGT HET? 2 WAAR KOMT HET VANDAAN? 3 EUROPA

INHOUD 1 WAAR LIGT HET? 2 WAAR KOMT HET VANDAAN? 3 EUROPA INHOUD 1 WAAR LIGT HET? Hoe ziet de aarde eruit? 6-7 Hoe vind je de weg op aarde? 8-9 Afstanden 10-11 De zes continenten 12-13 Oceanen en zeeën 14-15 Waar leven walvissen en haaien? 16-17 De grootste rivieren

Nadere informatie

Tijd van Grieken en Romeinen. 2.4 De late oudheid. Romeinen. Romeinen. 1. Invallen door Germaanse stammen

Tijd van Grieken en Romeinen. 2.4 De late oudheid. Romeinen. Romeinen. 1. Invallen door Germaanse stammen De ontwikkeling van het jodendom en het christendom als de eerste monotheïstische godsdiensten Pax Romana = Romeinse vrede, in 3 e eeuw n. Chr. onder druk door: 1. Invallen door Germaanse stammen 2. Conflicten

Nadere informatie

Reflectie KLEUR EN CULTUUR. Mathieu Peters. Fontys PTH Eindhoven. Studentennummer: 2073444

Reflectie KLEUR EN CULTUUR. Mathieu Peters. Fontys PTH Eindhoven. Studentennummer: 2073444 Reflectie KLEUR EN CULTUUR Mathieu Peters Fontys PTH Eindhoven Studentennummer: 2073444 2014 2015 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 2 2. Rood... 3 3. Geel... 5 4. Oranje... 7 5. Groen... 9 6. Blauw... 11 7.

Nadere informatie

TERRACOTTALEGER HET. & De erfenis van de eeuwige Keizer van China EXPO > PEDAGOGISCH DOSSIER JAAR LUIK GUILLEMINS TGV STATION

TERRACOTTALEGER HET. & De erfenis van de eeuwige Keizer van China EXPO > PEDAGOGISCH DOSSIER JAAR LUIK GUILLEMINS TGV STATION HET TERRACOTTALEGER & De erfenis van de eeuwige Keizer van China EXPO 23.12.16 23.04.17 PEDAGOGISCH DOSSIER 11-14 JAAR LUIK GUILLEMINS TGV STATION + 3 2 4 2 2 4 WWW. T E R R A C O T 4 9 3 8 TA - L I E

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis vwo II

Eindexamen geschiedenis vwo II Ten oorlog! Europese oorlogen 1789-1919. Oorlog als maatschappelijk fenomeen Vanaf de zomer van 1789 trokken veel Franse vluchtelingen naar Oostenrijk. 1p 1 Waarom vormde dit voor het Franse revolutionaire

Nadere informatie

PERIODESCHRIFT AARDRIJKSKUNDE EUROPA EN DE WERELD

PERIODESCHRIFT AARDRIJKSKUNDE EUROPA EN DE WERELD PERIODESCHRIFT AARDRIJKSKUNDE EUROPA EN DE WERELD HET KLIMAAT Het klimaat is, zo luidt de officiële definitie, het gemiddelde weer over een periode van 30 jaar. Dat wil zeggen dat het klimaat in een bepaald

Nadere informatie

Samenvattingen Geloof ABC

Samenvattingen Geloof ABC Samenvattingen Geloof ABC Info 1ABC: Wat is geloof? Het gaat in dit project om de belangrijkste wereldgodsdiensten: jodendom, christendom, islam, hindoeïsme en boeddhisme. Deze godsdiensten geven antwoorden

Nadere informatie

Tai Chi. Algemeen. Balans tussen lichaam en geest.

Tai Chi. Algemeen. Balans tussen lichaam en geest. Tai Chi Balans tussen lichaam en geest. Algemeen Geboren op de eeuwenoude bodem van de Chinese cultuur, absorbeert Wushu (pinyin voor gevechtsport) de smaak voor Chinese klassieke filosofie. Men gebruikt

Nadere informatie

1 De tropische regenwouden liggen.. de evenaar. 2 Nederland ligt.de evenaar. 3 Het Amazone gebied ligt. de evenaar.

1 De tropische regenwouden liggen.. de evenaar. 2 Nederland ligt.de evenaar. 3 Het Amazone gebied ligt. de evenaar. Lees de uitleg over het regenwoud. Ik ga op bezoek in het Amazone gebied, dat is een groot tropisch regenwoud. Zie je de rode lijn? Dat is de evenaar. Zie je de donker-groene kleur? Dat zijn tropische

Nadere informatie

Waarom stuurt de Spaanse koning schepen naar de Nieuwe Wereld? weten nog niets van dit deel van de wereld.

Waarom stuurt de Spaanse koning schepen naar de Nieuwe Wereld? weten nog niets van dit deel van de wereld. Werkblad 6 Ω De Nieuwe Wereld Ω Les : Cortés en de Azteken In de periode 500 tot 600 zijn Spanje en Portugal de machtigste landen de wereld. Ze sturen schepen en mensen naar de Nieuwe Wereld die Columbus

Nadere informatie

Project Afrika-Azië. Week 1ABC: Noord-Afrika

Project Afrika-Azië. Week 1ABC: Noord-Afrika Project Afrika-Azië. Week 1ABC: Noord-Afrika Info: Enkele reis Afrika Afrika is het (w)armste werelddeel. De evenaar loopt ongeveer midden over Afrika. Bij de evenaar staat de zon recht boven de aarde.

Nadere informatie

Tongasoa! Welkom bij Mora-Travel, expert in Madagascar-reizen.

Tongasoa! Welkom bij Mora-Travel, expert in Madagascar-reizen. Madagascar Tongasoa! Welkom bij Mora-Travel, expert in Madagascar-reizen. Sinds 2000 organiseren wij reizen op Madagascar, een eiland dat nog niet ontdekt is door het massatoerisme. Madagascar wordt door

Nadere informatie

De Franse keizer Napoleon voerde rond 1800 veel oorlogen in Europa. Hij veroverde verschillende gebieden, zoals Nederland en België. Maar Napoleon leed in 1813 een zware nederlaag in Duitsland. Hij trok

Nadere informatie

Inleiding geschiedenis Griekenland

Inleiding geschiedenis Griekenland Europa rond de Middellandse Zee rond 500 v. Chr. Sint-Janslyceum s-hertogenbosch, Theo Manders Inleiding geschiedenis Griekenland Rond 2000 v. Chr. Stedelijke centra: Op Kreta, Minoische cultuur Op Griekse

Nadere informatie

China. - De geschiedenis en cultuur van Peking -

China. - De geschiedenis en cultuur van Peking - Pagina 1 Groep 8 Colofon China - De geschiedenis en cultuur van Peking - Leerling - informatie Inleiding In deze les gaan wij het hebben over de Chinese stad Peking. We kijken met elkaar naar een stukje

Nadere informatie

Project Prehistorie, Grieken en Romeinen ABC

Project Prehistorie, Grieken en Romeinen ABC Project Prehistorie, Grieken en Romeinen ABC Week 1ABC: Algemeen Info: Prehistorie De geschiedenis in Nederland begint al heel lang geleden. Lang voordat de Romeinen in Nederland kwamen, waren er al mensen.

Nadere informatie

Welke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen.

Welke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen. Tussen welke twee landen is de Eerste Wereldoorlog begonnen? 1. Engeland en Frankrijk 2. Duitsland en Frankrijk 3. Duitsland en Engeland Nederland blijft neutraal. Wat betekent dat? 1. Nederland kiest

Nadere informatie

Tijd van Grieken en Romeinen. Romeinen. Romeinen. 1. Invallen door Germaanse stammen

Tijd van Grieken en Romeinen. Romeinen. Romeinen. 1. Invallen door Germaanse stammen Pax Romana = Romeinse vrede, in 3 e eeuw n. Chr. onder druk door: 1. Invallen door Germaanse stammen 2. Conflicten om de macht (235 284 meer dan 50 soldatenkeizers ) 3. Waardevermindering van het geld

Nadere informatie

C O N C E P T. ONDERZOEK GEBIEDSTRUCTUREN Almere, september 2012 MIRCK ARCHITECTURE KEIZERSGRACHT 8 1015 CN AMSTERDAM THE NETHERLANDS

C O N C E P T. ONDERZOEK GEBIEDSTRUCTUREN Almere, september 2012 MIRCK ARCHITECTURE KEIZERSGRACHT 8 1015 CN AMSTERDAM THE NETHERLANDS ONDERZOEK GEBIEDSTRUCTUREN Almere, september 2012 MIRCK ARCHITECTURE KEIZERSGRACHT 8 1015 CN AMSTERDAM THE NETHERLANDS 0031(0)20 8456190 C O N C E P T WWW.MIRCK.EU OFFICE@MIRCK.EU MIRCK ARCHITECTURE NEW

Nadere informatie

TIJDLIJN VAN DE MIDDELEEUWEN TIJDLIJN

TIJDLIJN VAN DE MIDDELEEUWEN TIJDLIJN e-book Deze serie bestaat uit... 978-94-6175-209-3 (HB) 978-94-6175-153-9 (HB) 978-94-6175-963-4 (e-book) 978-94-6175-967-2 (e-book) 978-94-6175-210-9 (HB) 978-94-6175-155-3 (HB) 978-94-6175-154-6 (HB)

Nadere informatie

Geschiedenis kwartet Tijd van jagers en boeren

Geschiedenis kwartet Tijd van jagers en boeren Geschiedenis kwartet jagers en boeren jagers en boeren jagers en boeren Reusachtige stenen die door mensen op elkaar gelegd zijn. Zo maakten ze een begraafplaats. * Hunebedden * Drenthe * Trechterbekers

Nadere informatie

Opdracht 1 en 2. Voorbeeld: Deze toets is dat wel moeilijk; maar het toen is erg belangrijk dat je laat hondje zien wat je kunt.

Opdracht 1 en 2. Voorbeeld: Deze toets is dat wel moeilijk; maar het toen is erg belangrijk dat je laat hondje zien wat je kunt. leestoets Opdracht 1 en 2 In de volgende teksten staan heel wat woorden te veel. Dat komt doordat er iets fout is gelopen bij het printen van de teksten: er zat een virus op de computer en daardoor zijn

Nadere informatie

Tijger. Een machtige streepjeskat

Tijger. Een machtige streepjeskat Tijger Een machtige streepjeskat Aan de manier waarop tijgers sluipen en op hun prooi afspringen, is goed te zien dat ze uit de familie van katachtigen komen. De tijger is binnen die familie zelfs de grootste

Nadere informatie

Andere boeken in deze serie:

Andere boeken in deze serie: Andere boeken in deze serie: 978-94-6175-157-7 (HB) 978-94-6175-964-1 (e-book) 978-94-6175-218-5 (HB) 978-94-6175-960-3 (e-book) 978-94-6175-216-1 (HB) 978-94-6175-158-4 (HB) 978-94-6175-958-0 (e-book)

Nadere informatie

Inleiding geschiedenis Griekenland

Inleiding geschiedenis Griekenland Europa rond de Middellandse Zee rond 500 v. Chr. Sint-Janslyceum s-hertogenbosch, Theo Manders Inleiding geschiedenis Griekenland Rond 2000 v. Chr. Stedelijke centra: Op Kreta, Minoische cultuur Op Griekse

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Nieuw-Zeeland

Werkstuk Aardrijkskunde Nieuw-Zeeland Werkstuk Aardrijkskunde Nieuw-Zeeland Werkstuk door een scholier 1094 woorden 13 februari 2006 4,9 106 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Nieuw Zeeland Inhoudsopgave Inleiding Nieuw Zeeland Algemene dingen

Nadere informatie

Argentinië. Inleiding. Geografie

Argentinië. Inleiding. Geografie Argentinië Inleiding Argentinië is vooral bekend om de Tango, dat is een wereldberoemde dans, op speciale muziek. En natuurlijk is Argentinië óók bekend om Máxima. De tango is in de 19e eeuw ontstaan in

Nadere informatie

Het land op de kaart

Het land op de kaart Eritrea Het land op de kaart Indeling Geografie Geschiedenis De bevolking Godsdienst Onafhankelijkheidsoorlog Politiek Oorlog met Ethiopië 1998 Eindeloze dienstplicht Geografie. Eritrea ligt in de hoorn

Nadere informatie

De steentijd Jagers en verzamelaars

De steentijd Jagers en verzamelaars De steentijd Jagers en verzamelaars De prehistorie is de geschiedenis van de mensheid voordat mensen konden lezen en schrijven. We hebben uit de prehistorie daarom geen boeken, dagboeken of andere geschreven

Nadere informatie

De exodus. Foto s van het materiaal

De exodus. Foto s van het materiaal De exodus Focus van dit verhaal De focus van dit verhaal ligt bij de uittocht van het volk van God (Exodus 11:1 15:21). Het verhaal is één van de heilige verhalen en behoort tot de kernpresentatie. Lesdoelen

Nadere informatie

De vorm en samenstelling van het monument. De omgeving van het monument. 1) Hoe heet het plein waar het monument zich bevindt? één personage.

De vorm en samenstelling van het monument. De omgeving van het monument. 1) Hoe heet het plein waar het monument zich bevindt? één personage. De vorm en samenstelling van het monument 1) Uit welke verschillende delen bestaat het monument? Kruis aan.. De omgeving van het monument 1) Hoe heet het plein waar het monument zich bevindt?... obelisk

Nadere informatie

EINSTEINBRAIN-QUIZ PART VI - RONDE 2

EINSTEINBRAIN-QUIZ PART VI - RONDE 2 EINSTEINBRAIN-QUIZ PART VI - RONDE 2 1. GESCHIEDENIS Deze Belgische politicus, geboren in 1863 en overleden in 1936 was lid van de Belgische Werkliedenpartij of BWP. Hij was afkomstig uit Marcinelle en

Nadere informatie

Bevolkingsgroepen DOE KAART 1. Naam van het project. Als je voor deze opdracht kiest leer je meer over een bepaalde bevolkingsgroep.

Bevolkingsgroepen DOE KAART 1. Naam van het project. Als je voor deze opdracht kiest leer je meer over een bepaalde bevolkingsgroep. DOE KAART 1 Bevolkingsgroepen Als je voor deze opdracht kiest leer je meer over een bepaalde bevolkingsgroep. Zoek 6 verschillende bevolkingsgroepen op. Kies 1 bevolkingsgroep uit waar je meer over wilt

Nadere informatie

GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING CSE KB

GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING CSE KB Examen VMBO-KB 2005 tijdvak 1 woensdag 25 mei 9.00 11.00 uur GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING CSE KB Gebruik het bronnenboekje. Dit examen bestaat uit 35 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 50 punten

Nadere informatie

De renaissance!! Waarschijnlijk heb je al eens van deze term gehoord bij het bezoeken van museums of tijdens lessen geschiedenis.!

De renaissance!! Waarschijnlijk heb je al eens van deze term gehoord bij het bezoeken van museums of tijdens lessen geschiedenis.! De renaissance Waarschijnlijk heb je al eens van deze term gehoord bij het bezoeken van museums of tijdens lessen geschiedenis. Deze term betekent letterlijk de wedergeboorte, en is een kunststroming uit

Nadere informatie

Afghanistan docentenhandleiding

Afghanistan docentenhandleiding Afghanistan docentenhandleiding Docentenhandleiding Inhoud De situatie in Afghanistan wordt in het nieuws ondergesneeuwd door andere conflicten. Toch gaat daar de strijd voort. Bijna elke week zijn er

Nadere informatie

Toelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7

Toelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7 Toelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7 Hierbij treft u een toelichting aan bij de beelden die in de tijdbalk van Argus Clou Geschiedenis groep 7 zijn opgenomen. Inhoud Thema 1 Boze

Nadere informatie

3000 v. Chr v. Chr v. Chr v. Chr.

3000 v. Chr v. Chr v. Chr v. Chr. 6 prehistorie oudheid 3000 v. Chr. 2500 v. Chr. 2000 v. Chr. 1500 v. Chr. Jagers en Boeren De oudste bewoners Jos en Mirthe fietsen in de zomervakantie op de Elspeetse heide. Ze maken met hun ouders een

Nadere informatie

BERLIJN. Vlak daarbij is er het Europa-Center waarvan de bouw in 1963 begon en veel winkels en restaurants bevat.

BERLIJN. Vlak daarbij is er het Europa-Center waarvan de bouw in 1963 begon en veel winkels en restaurants bevat. BERLIJN Toen ik student was ben ik in 1963 voor het eerst in Berlijn geweest. Er was nog geen muur maar om naar Oost-Berlijn te gaan moest je langs de Vopo s die het geweer op de mensen hielden. Geen prettig

Nadere informatie

Tijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00.

Tijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00. 1 SCHOOLONDERZOEK Tijdvak I GESCHIEDENIS 31 oktober 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit 38 vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.

Nadere informatie

Droogte en honger in Afrika

Droogte en honger in Afrika Droogte en honger in Afrika Ik ben bang. Als het de komende week niet regent, mislukt de oogst. Dan verlies ik mijn boerderij, zegt boer Pieter Uys in Zuid-Afrika. Mijn drie broers, mijn twee zussen, mijn

Nadere informatie

Toetsvragen Geschiedenis toelating Pabo. Tijdvak 7 Toetsvragen

Toetsvragen Geschiedenis toelating Pabo. Tijdvak 7 Toetsvragen Tijdvak 7 Toetsvragen 1 In de Tijd van Pruiken en Revoluties hielden kooplieden uit de Republiek zich bezig met de zogenaamde driehoekshandel. Tussen welke gebieden vond deze driehoekshandel plaats? A

Nadere informatie

DE HEMEL, GODS PRACHTIGE THUIS

DE HEMEL, GODS PRACHTIGE THUIS Bijbel voor Kinderen presenteert DE HEMEL, GODS PRACHTIGE THUIS Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Lazarus Aangepast door: Sarah S. Vertaald door: Arnold Krul Geproduceerd door: Bible for

Nadere informatie

De tijd van: Wereldoorlogen

De tijd van: Wereldoorlogen De tijd van: Wereldoorlogen WoI Interbellum WoII Wereldoorlog I Casus Belli (Latijn, de oorzaak van de oorlog) Wereldoorlog I Tweefronten oorlog: Oostfront/Westfront Tannenberg 1914: Bewegingsoorlog: Verdun

Nadere informatie

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info Suriname Voorwoord Ik houd mijn werkstuk over het land Suriname. Ik heb het onderwerp gekozen omdat mijn oom uit Suriname komt en ik het daarom ook een heel interessant land vind waar ik graag meer over

Nadere informatie

Naam: INDIA EN ARMOEDE

Naam: INDIA EN ARMOEDE Naam: INDIA EN ARMOEDE In India is het verschil tussen arme en rijke mensen erg groot. Een klein deel van de Indiërs is heel rijk. Maar de meeste mensen zijn er erg arm. Ze werken hard voor weinig geld

Nadere informatie

In het oude Rome De stad Rome

In het oude Rome De stad Rome In het oude Rome De stad Rome In het oude Rome De stad Rome is héél oud. De stad bestaat al meer dan tweeduizend jaar. Rome was de hoofdstad van het grote Romeinse rijk. De mensen die naar Rome kwamen,

Nadere informatie

Welke boom stond midden in het hof en welke plannen had satan?

Welke boom stond midden in het hof en welke plannen had satan? Welke boom stond midden in het hof en welke plannen had satan? Genesis 2:8-10 8 Ook plantte de HEERE God een hof in Eden, in het oosten, en Hij plaatste daar de mens, die Hij gevormd had. 9 En de HEERE

Nadere informatie

Cyprus. Inleiding. Nicosia (Lefkosia)

Cyprus. Inleiding. Nicosia (Lefkosia) Cyprus Inleiding Cyprus ligt in Zuidoost Europa. Het is het derde grootste eiland in de Middellandse Zee. Het bevindt zich ongeveer op 70 km onder de zuidkust van Turkije, en op 150 km van Syrië. Voor

Nadere informatie

Inhoud. 1. Wat weet je al? 2. Egypte van de oude steentijd tot de farao s. 3. Egypte in handen van anderen. 4. De Arabische Republiek Egypte

Inhoud. 1. Wat weet je al? 2. Egypte van de oude steentijd tot de farao s. 3. Egypte in handen van anderen. 4. De Arabische Republiek Egypte 1. Wat weet je al? Opdracht 1 Waar denk je aan bij Egypte? 4 Inhoud 2. Egypte van de oude steentijd tot de farao s Faraonische periode: 3000-332 v. Chr. 7 Opdracht 2 Van de oude steentijd tot de farao

Nadere informatie

Out of the Box - History - De beschavingen van de Jangtsekiang en de Gele Rivier.

Out of the Box - History - De beschavingen van de Jangtsekiang en de Gele Rivier. Out of the Box - History - De beschavingen van de Jangtsekiang en de Gele Rivier. Auteurs Harm le Grand ; Laatst gewijzigd Licentie Webadres 18 May 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/61239

Nadere informatie

Nederland. Op welke dag is deze foto gemaakt?.. Welke bekende persoon is er altijd bij?

Nederland. Op welke dag is deze foto gemaakt?.. Welke bekende persoon is er altijd bij? Nederland Op welke dag is deze foto gemaakt?.. Waar? (vul in) Op de. in (plaats) Waarom zijn al die mensen daar?... Welke bekende persoon is er altijd bij?. Hoe heet het meisje rechts? Haar moeder viert

Nadere informatie

SCHOOLONDERZOEK GESCHIEDENIS

SCHOOLONDERZOEK GESCHIEDENIS SCHOOLONDERZOEK Tijdvak I GESCHIEDENIS Dit onderzoek bestaat uit 40 vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad. Meerkeuze antwoorden worden

Nadere informatie

Eén Korea, twee landen

Eén Korea, twee landen 1 Doelgroep De lesbrief is bedoeld voor leerlingen in de onderbouw vmbo, havo en vwo. Het uitwerken van de opdrachten kost de leerling ongeveer een tot anderhalf lesuur (van 50 minuten). De onderzoeksvragen

Nadere informatie

Als bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd wordt, worden aan het antwoord geen punten toegekend als deze verklaring of uitleg ontbreekt.

Als bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd wordt, worden aan het antwoord geen punten toegekend als deze verklaring of uitleg ontbreekt. Examen VWO 2009 tijdvak 2 woensdag 24 juni 9.00-12.00 uur geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 28 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 76 punten te behalen. Voor elk vraagnummer

Nadere informatie

Werkwinkel: Geografische denkvaardigheden

Werkwinkel: Geografische denkvaardigheden Werkwinkel: Geografische denkvaardigheden Dag van de Aardrijkskunde 3 7 I. Mestdagh A. Vermeulen KLIMAATTYPE: WARM ALTIJD NAT KLIMAAT VEGETATIETYPE: TROPISCH REGENWOUD TROPISCH REGENWOUD - Boomgroei mogelijk

Nadere informatie

Landenspel. Duur: 30 minuten. Wat doet u?

Landenspel. Duur: 30 minuten. Wat doet u? Landenspel Korte omschrijving werkvorm: In deze opdracht wordt de klas verdeeld in vijf groepen. Iedere groep krijgt een omschrijving van een land en een instructie van de opdracht. In het lokaal moeten

Nadere informatie

Naam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn

Naam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn Naam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn Filips II In 1566, meer dan vierhonderd jaar geleden, zijn veel mensen boos. Er is onrust in de Nederlanden. Er zijn spanningen over het geloof, veel mensen

Nadere informatie

Liedjes Kerstmusical: Volg die ster

Liedjes Kerstmusical: Volg die ster 14-1: Waar ben je geboren Waar ben je geboren, waar kom je vandaan Waar is het begonnen, waar is het ontstaan Waar ken jij de weg zelfs met je ogen dicht Waar ben je geboren, waar zag jij het licht Iedereen

Nadere informatie

Afghanistan. NAVO-militair gedood in Zuid-Afghanistan

Afghanistan. NAVO-militair gedood in Zuid-Afghanistan Afghanistan NAVO-militair gedood in Zuid-Afghanistan KABUL - In het zuiden van Afghanistan is dinsdag een militair van de internationale vredesmacht ISAF gedood. Dat maakte een woordvoerder van de troepen

Nadere informatie

Maanden. groep 5/6. september oktober november. december januari februari. maart april mei. juni juli augustus

Maanden. groep 5/6. september oktober november. december januari februari. maart april mei. juni juli augustus Maanden maart april mei juni juli augustus september oktober november december januari februari groep 5/6 Inleiding Maanden Ben jij dol Ons op chocolade? jaar telt 12 maanden. Op een reep? Ze hebben allemaal

Nadere informatie