Gefaseerd saneringsplan NRE-terrein Locatieontwikkeling NRE-terrein te Eindhoven

Transcriptie

1 Gefaseerd saneringsplan NRE-terrein Locatieontwikkeling NRE-terrein te Eindhoven Gemeente Eindhoven 11 augustus 2014 Definitief rapport BC

2

3 HASKONINGDHV NEDERLAND B.V. PLANNING & STRATEGY Larixplein 1 Postbus VB Eindhoven Telefoon info@rhdhv.com Internet Amersfoort KvK Documenttitel Gefaseerd saneringsplan NRE-terrein Locatieontwikkeling NRE-terrein te Eindhoven Verkorte documenttitel Status Definitief rapport Datum 11 augustus 2014 Projectnaam Projectnummer Opdrachtgever Referentie Eindhoven BC Gemeente Eindhoven Auteur(s) Collegiale toets Ing. B.J.B.P. Harmeling / Ir. Bart Hoogenberg Ir. B.R.C. Hoogenberg Datum/paraaf 11 augustus Vrijgegeven door Ir. B.R.C. Hoogenberg Datum/paraaf 11 augustus A company of Royal HaskoningDHV

4

5 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING 1 2 ACHTERGRONDINFORMATIE Situatiebeschrijving Bodemopbouw en geo(hydro)logie Uitgevoerde onderzoeken Verontreinigingssituatie Fase Fase Gevalsdefinitie en risicobeoordeling Gevalsdefinitie Ernst en spoedeisendheid Resumé risicobeoordeling 10 3 SANERINGSDOELSTELLING, UITGANGSPUNTEN EN RANDVOORWAARDEN Algemene saneringsdoelstelling Uitgangspunten en randvoorwaarden Specifieke saneringsdoelstelling 11 4 SANERINGSAANPAK OP HOOFDLIJNEN Algemeen Maatregelen ter voorkoming contact met verontreiniging Voorkomen blootstelling door direct contact Voorkomen blootstelling ten gevolge van uitdamping Specifieke maatregelen om te voldoen aan de saneringsdoelstelling Sanering bestaande tuinen Dommelhoefstraat Saneringsmaatregelen bestaande gebouwen Saneringsmaatregelen te handhaven/vervangen verhardingen Saneringsmaatregelen voor nieuw te realiseren tuinen Saneringsmaatregelen voor aan te leggen riolering, kabels en leidingen Saneringsmaatregelen voor de realisatie van nieuwe bebouwing Saneringsmaatregelen voor te realiseren verhardingen Saneringsmaatregelen voor de realisatie van openbaar groen (extensief) Saneringsmaatregelen voor de realisatie van openbaar groen (intensief) en speeltuinen Verwerking van vrijkomende grond 20 Blz. Definitief rapport 11 augustus 2014

6 5 UITVOERINGSASPECTEN SANERING Algemeen Stappenplan Stap 1. Voorbereidende werkzaamheden Stap 2. Nader bodemonderzoek Stap 3. Opstellen deelplannen Stap 4. Uitvoering saneringsfase Bestek/technische werkomschrijving Vergunningen en meldingen Verzekeringen Voorbereidende werkzaamheden 26 6 ORGANISATIE, VEILIGHEID EN GEZONDHEID Taken en verantwoordelijkheden Veiligheid en gezondheid Effecten sanering op de omgeving (overlast) 29 7 MILIEUKUNDIGE BEGELEIDING Taken Controlemonsters sanering Saneringsverslag 31 8 NAZORG EN GEBRUIKSBEPERKINGEN 32 9 PLANNING EN FINANCIËN De planning op hoofdlijnen Financiën 33 Bijlagen 1. Regionale ligging locatie 2. Kadastrale gegevens 3. Situatie 1955 met begrenzing fase 1 en fase 4. Verontreinigingssituatie grond (immobiel) 5. Verontreinigingssituatie grond (mobiel) 6. Verontreinigingssituatie grondwater 11 augustus 2014 Definitief rapport

7 1 INLEIDING Door de gemeente Eindhoven is aan Royal HaskoningDHV opdracht verleend voor het opstellen van een gefaseerd saneringsplan ter plaatse van het voormalig gasfabrieksterrein genaamd NRE-terrein aan de Nachtegaallaan 15 te Eindhoven. De aanleiding voor dit gefaseerd saneringsplan is het voornemen van de gemeente Eindhoven om het NRE-terrein te transformeren van industriegebied naar woon/werkgebied. Hiertoe wil de gemeente de locatie saneren tot het niveau waarbij de herontwikkeling mogelijk is. Op basis van de vastgelegde bodemkwaliteit en de in 2008 afgegeven beschikking ernst en spoed op de verontreinigingssituatie zullen de saneringsmaatregelen gericht zijn op het geschikt maken van de locatie voor het voorgenomen gebruik. In dit kader dienen de maatregelen zodanig te worden uitgevoerd dat geen sprake zal zijn van humane risico s. Vooralsnog worden geen gebruiksvormen verwacht waardoor de aanwezige bodemverontreiniging zal resulteren in potentiele verspreidingsrisico s of ecologische risico s. Aangezien de herontwikkelingen niet aaneensluitend zullen plaatsvinden, is ervoor gekozen een gefaseerd saneringsplan op hoofdlijnen op te stellen. In het gefaseerd saneringsplan worden globaal de verwachte verschillende uitvoeringsfasen weergegeven en het daaraan gekoppelde voorgenomen gebruik. Zodra een ontwikkelfase meer in detail bekend is, wordt ten behoeve van de specifieke werkzaamheden een deelplan/uitvoeringsplan opgesteld. Dit deelplan zal ter toetsing aan de algemene doelstelling in het gefaseerd saneringsplan worden voorgelegd aan het bevoegd gezag Wet Bodembescherming (Wbb). In navolgende figuur zijn globaal de te onderscheiden ontwikkelfasen weergegeven. De aangegeven nummering geeft niet automatisch de volgorde van de fasen weer. Definitief rapport augustus 2014

8 In dit rapport worden achtereenvolgens beschreven: Achtergrondinformatie : hoofdstuk 2 Saneringsdoelstelling, uitgangspunten en randvoorwaarden : hoofdstuk 3 Saneringsaanpak op hoofdlijnen : hoofdstuk 4 Uitvoeringsaspecten sanering : hoofdstuk 5 Organisatie, veiligheid en gezondheid : hoofdstuk 6 Milieukundige begeleiding : hoofdstuk 7 Nazorg en gebruiksbeperkingen : hoofdstuk 8 Planning en financiën : hoofdstuk 9 2 ACHTERGRONDINFORMATIE 2.1 Situatiebeschrijving Het NRE-terrein is gelegen aan de rand van het centrum van Eindhoven. De locatie is circa 3 hectare groot en wordt begrensd door de volgende straten: Nachtegaallaan, Patrijsstraat, Dommelhoefstraat en Kanaaldijk Noord. In bijlage 3 is een figuur opgenomen met de (voormalige) inrichting van het NRE-terrein en de nummering van de gebouwen. Het terrein is ten behoeve van het recent (2013/2014) uitgevoerde bodemonderzoek opgedeeld in twee gebieden, fase 1 en fase 2. Fase 1 is circa 9000 m² groot en omvat gebouw 3 met omliggende wegen en parkeerterreinen. Fase 2 is circa m² groot en omvat de gebouwen 2, 4, 5, 7, 8, 9, 10, 11 en 17 en omliggende wegen en parkeerterreinen. Het gehele terrein is vrijwel volledig verhard of bebouwd. Fase 2 Fase 1 Afbeelding 2.1 Fasering bodemonderzoek NRE-terrein te Eindhoven. 11 augustus Definitief rapport

9 2.2 Bodemopbouw en geo(hydro)logie De deklaag (de bovenste 23 meter van de ondergrond) in het gebied wordt gevormd door de Formatie van Boxtel. De Formatie van Boxtel bestaat uit overwegend fijne zanden en leemlagen (niet aaneengesloten leemlagen). De basis van de Formatie van Boxtel wordt gevormd door een kleilaag. Onder de deklaag is de Formatie van Sterksel gelegen (eerste watervoerend pakket). Dit is een zandig pakket met een hoge doorlatendheid en heeft een dikte van circa 62 meter. De Formatie van Sterksel wordt aan de onderkant begrensd door de kleien van de Formatie van Stramroy. Door de slechte doorlatendheid van de kleien vormen deze afzettingen een scheiding met de diepere pakketten. De diepere pakketten zijn hydrologisch gezien dan ook van weinig belang voor dit onderzoek/plan. Afbeelding 2.2. Regionale bodemopbouw. Op basis van lokaal verricht veldwerk en de REGIS II.1 database kan de deklaag aanvullend worden gedetailleerd. De globale bodemopbouw van de deklaag is weergegeven in tabel 2.1. Tabel 2.1 Globale bodemopbouw Globale diepte* [m+nap] Geohydrologische schematisatie (geologische eenheid) Samenstelling tot Deklaag (Formatie van Boxtel) Fijn tot matig fijn zand met leemlagen (niet aaneengesloten) tot Deklaag (Formatie van Boxtel) Klei tot +5.5 Deklaag (Formatie van Boxtel) Fijn tot matig fijn zand +5.5 tot -7.5 Deklaag (Formatie van Boxtel) Klei, lokaal doorsneden door een zandlaag -7.5 tot WVP 1 (Formatie van Sterksel) Grove zanden, grindig > Scheidende laag (Formatie van Stramroy) Klei * Kan sterk variëren Op basis van de uitgevoerde bodemonderzoeken op het NRE-terrein is een beschrijving te geven van de lokale bodemopbouw. Navolgend is op basis van de onderzoeken in 2013 en 2014 een beschrijving gegeven van de lokale bodemopbouw en de aangetroffen bodemvreemde bijmengingen ter plaatse van fase 1 en fase 2. Definitief rapport augustus 2014

10 Lokale bodemopbouw fase 1 De bodem ter plaatse van fase 1 bestaat vanaf het maaiveld tot een maximale diepte van 3,0 m-mv, uit een ophooglaag van matig fijn tot zeer fijn zand. In deze ophooglaag zijn bodemvreemde materialen aanwezig als puin, sintels, slakken, kolengruis. Minder frequent worden ook materialen als glas, aardewerk en resten hout aangetroffen. Lokaal is vanaf 2,0 m-mv een veenlaag aanwezig. Over het gehele terrein komen vanaf 0,4 m-mv tot 2,5 m-mv matige tot volledige (bodemvreemde) verhardingslagen voor bestaande uit slakken, puin, kolengruis en glas. Nabij de grens met fase 2, ter hoogte van gebouw 5 is een voormalige ondergrondse brandstof tank (C) aangetroffen (bovenzijde tank op 0,8 m-mv). Gebaseerd op de veldwaarnemingen is de tank in het verleden vermoedelijk gevuld met zand. Lokale bodemopbouw fase 2 De bodem op de onderzoekslocatie fase 2 bestaat vanaf het maaiveld tot circa 2,0 m- mv uit matig fijn tot zeer fijn zand (ophooglaag). In deze ophooglaag zijn bodemvreemde materialen aangetroffen als puin, baksteen, slakken, kolengruis. Minder frequent worden ook materialen als asfalt, sintels, resten ijzer of sporen teerhoudend materiaal aangetroffen. De mate van de aangetroffen bodemvreemde bijmengingen is minder dan op onderzoekslocatie fase 1 die geruime tijd is gebruikt voor de opslag van kolen. Lokaal zijn op een diepte tussen 1,3 en 2,5 m-mv veenlagen aangetroffen. Vanaf 2,5 tot de maximaal geboorde diepte van 4,0 m-mv komen leemlagen voor. In en/of rondom de deellocaties gebouw 5, gebouw 8, hoofdtracé/riooltracé en midden op het buitenterrein zijn met behulp van de olie-detectiepan lichte tot uiterste olie-water reacties waargenomen. Veelal rond of beneden het grondwaterniveau is hierbij tevens een matige tot sterke (brandstof)geur waargenomen. Ten noorden van gebouw 9 zijn uiterste olie-water reacties en uiterste carbolineumgeur waargenomen. Tijdens de veldwerkzaamheden is vastgesteld dat de (voormalige) ondergrondse tanks (A) ten zuidwesten van gebouw 4 nog in bodem aanwezig zijn (bovenzijde tanks op circa 0,7 m-mv). Gebaseerd op historische informatie gaat het hier om opslagtank met super benzine en een opslagtank met diesel. De tanks zijn inwendig gereinigd met deels afgevuld met zand. Er zijn zintuiglijk geen oliecomponenten in de bodem waargenomen. Freatisch grondwater Tijdens de uitvoering van het bodemonderzoek in 2013/2014 is de grondwaterstand aangetroffen tussen de 0,5 tot 1,5 meter beneden maaiveld wat overeenkomt met NAP +13,5 tot NAP +14,5 meter. Deze grondwaterstanden zijn afhankelijk van de locatie op het NRE-terrein en dienen beschouwd te worden als een momentopname. De grondwaterstand kan in de tijd fluctueren onder invloed van de weersgesteldheid en de seizoenen. Het gemiddeld peil van het Eindhovens kanaal, ten zuiden van de onderzoeklocatie bedraagt circa NAP meter en het gemiddelde peil van de Dommel ten westen van de onderzoekslocatie bedraagt circa NAP meter. Gezien de situering van beide waterlopen wordt voor het freatische pakket een westnoordwestelijke grondwaterstroming verwacht. 11 augustus Definitief rapport

11 Eerste watervoerend pakket Om inzicht te krijgen in de stijghoogtefluctuaties in het eerste watervoerende pakket is het digitale archief van TNO (DINO) geraadpleegd. In de omgeving van de onderzoekslocatie is (in de database) één peilbuis beschikbaar met een filter in het eerste watervoerende pakket. De gemiddelde stijghoogte in het eerste watervoerende pakket ter hoogte van deze peilbuis bedraagt NAP meter. Op basis van het afgeleide isohypsenpatroon in het eerste watervoerende pakket (d.d , TNO, 2013 ) wordt een noord-noordwestelijke grondwaterstromingsrichting verwacht. 2.3 Uitgevoerde onderzoeken De bodemkwaliteit ter plaatse van het NRE-terrein is afgeleid op basis van de verrichte bodemonderzoeken zoals beschreven in de volgende rapportages. 1) Actualiserend bodemonderzoek plus saneringsplan, Royal Haskoning, kenmerk 9P7819/R00006/RHo/DenB, 6 juli 2005; 2) Verkennend en aanvullend bodemonderzoek NRE-terrein te Eindhoven, fase 1, Royal HaskoningDHV, kenmerk BC /R00003, 18 december 2013; 3) Verkennend asbestonderzoek NRE-terrein te Eindhoven, fase 1 en 2, Royal HaskoningDHV, kenmerk BC /R00004, 18 december 2013; 4) Verkennend en aanvullend bodemonderzoek NRE-terrein te Eindhoven, fase 2, Royal HaskoningDHV, kenmerk BC /R00006, 12 februari 2014; 5) Notitie; Locatiespecifieke risicobeoordeling gebouwen 5 en 9 NRE-terrein Eindhoven, Royal HaskoningDHV, kenmerk BC /N00003/900613/Eind, 15 mei ) Nader onderzoek NRE-terrein te Eindhoven, fase 2, Royal HaskoningDHV, kenmerk BC Verontreinigingssituatie In het actualiserend bodemonderzoek uit 2005 [lit.1, 2.3] is de bodemkwaliteit ter plaatse van het gehele NRE-terrein beschreven waarbij tevens alle voorgaande onderzoeken uit de periode zijn betrokken. Op basis van deze rapportage is een beschikking op ernst en spoedeisendheid genomen. Geconcludeerd is dat ter plaatse van het NRE-terrein sprake is van een niet-spoedeisend geval van ernstige bodemverontreiniging (beschikking d.d , kenmerk: EH ESSP-1). Vanaf 2013 zijn diverse aanvullende bodemonderzoeken uitgevoerd [lit. 2 t/m 6, 2.3]. Deze onderzoeken hadden tot doel: Het gehele NRE terrein NEN5740-dekkend onderzoeken zodat de algemene bodemkwaliteit bekend is voor bijvoorbeeld toekomstige vergunningenprocedures; De aard en omvang van de aanwezige bodemverontreinigingen te actualiseren en nader in beeld te brengen; De potentiele humane risico s bij huidig gebruik in beeld te brengen. Definitief rapport augustus 2014

12 2.4.1 Fase 1 Ten behoeve van het bepalen of sprake kan zijn van humane risico s heeft het grondwateronderzoek zich alleen gericht op het ondiepe freatisch grondwater (tot maximaal 6 m mv). Actualisatie van de verontreinigingen in het diepere grondwater op de locatie heeft niet plaatsgevonden. De reden hiervoor is dat de kwaliteit van het diepere grondwater niet bepalend is voor humane risico s en reeds in de beschikking uit 2008 is vastgesteld dat geen sprake is van verspreidingsrisico s. Ten behoeve van de bovengenoemde bodemonderzoeken is het NRE-terrein opgedeeld in fase 1 (zuidwest-zijde) en fase 2 (noordoost-zijde). De verontreinigingssituatie zoals vastgesteld in 2013/2014 is navolgend op hoofdlijnen beschreven. Voor een detailbeschrijving wordt verwezen naar de verschillende uitgevoerde bodemonderzoeken ( 2.3). Grond Op basis van de analyseresultaten van de grondmonsters kan het onderzochte profiel op de onderzoekslocatie globaal als volgt worden ingedeeld: Tabel 2.2 Indeling bodemprofiel en bodemkwaliteit onderzoekslocatie fase 1 Laag Globale diepte (m-mv) Mate van bijmenging Bovenlaag 0,0 1,0 Geen tot zwakke bijmenging Bodemvreemde laag 0,4 2,5 Zwak tot volledige bijmenging Onderlaag 1,0 3,0 Geen tot zwakke bijmenging Kwaliteit (getoetst aan de Wbb) 0% - 5% PAK >AW Zware metalen >T 5% - 100% Minerale olie en aromaten >AW Zware metalen, PAK, cyanide >I 0% - 5% PAK >AW Zware metalen >T De in de ondergrond aanwezige bodemvreemde laag binnen en buiten gebouw 3 is sterk verontreinigd met zware metalen en PAK. Ten noordoosten van gebouw 3, ter hoogte van gebouw 5, is tevens een verontreiniging met benzeen en cyanide in de grond aangetroffen die overloopt in fase 2. Nadere afperking heeft plaatsgevonden tijdens het onderzoek van fase 2 (zie 2.4.2). Voor de visualisatie van de verontreinigingssituatie in de grond wordt verwezen naar de figuren in bijlage 4 en 5. Freatisch grondwater In het grondwater onder gebouw 3 is een sterke grondwaterverontreiniging met vluchtige aromaten en minerale olie aangetoond. Deze verontreiniging is horizontaal in beeld gebracht. Uit de resultaten blijkt dat grondwaterverontreiniging zich beperkt tot onder gebouw 3. Ter plaatse van de voormalige ondergrondse tank (C) (naast gebouw 5) is een sterke grondwaterverontreiniging met vluchtige aromaten en minerale olie aangetoond. Deze verontreiniging loopt stroomafwaarts verder op onderzoekslocatie fase 2. Voor de verontreinigingssituatie in het freatische grondwater wordt verwezen naar de figuur in bijlage augustus Definitief rapport

13 2.4.2 Fase 2 Grond Gebaseerd op de actuele onderzoeksresultaten kan de bodemkwaliteit als volgt worden samengevat: Tabel 6.1 Samenvatting bodemkwaliteit fase 2 NRE-terrein Deellocatie Bodemkwaliteit (> interventiewaarde) Grond Grondwater Gebouw 2 PCB s -- Gebouw 4 PAK -- Gebouw 5 MO en aromaten, naftaleen MO en aromaten, naftaleen Gebouw Gebouw 8 -- MO en aromaten, naftaleen Gebouw 9 ZM, CN CN Gebouw 10 ZM -- Gebouw Gebouw Hoofdtracé wegen en riolering PAK, ZM -- vml) brandstoftanks (A) -- MO en aromaten, naftaleen Overig te ontwikkelen gebied ZM, CN, PAK, MO en aromaten CN, PAK, MO en aromaten Patrijsstraat MO en PAK MO, aromaten en PAK Toelichting: MO : minerale olie ZM : zware metalen CN : cyanide (totaal) PAK : polycyclische aromatische koolwaterstoffen Voor de visualisatie van de verontreinigingssituatie in de grond wordt verwezen naar de figuren in bijlage 4 en 5. Op basis van de hoogst aangetroffen gehalten zijn de vermeende bronnen van de mobiele bodemverontreinigingen weergegeven op tekening. Voor de verontreinigingssituatie in het grondwater wordt verwezen naar figuur in bijlage 6. Diepe grondwater (>6,0 m-mv) Uit de resultaten van het actualiserend onderzoek in 2005 [lit 1, 2.3] is gebleken dat de sterke grondwaterverontreiniging zich uitstrekt tot een diepte van maximaal 10 m-mv (vluchtige aromaten) ter hoogte van de voormalige gashouders. Buiten het NRE terrein (noordwestelijk) worden tot een diepte van circa 25 m-mv licht verhoogde gehalten aan vluchtige aromaten gemeten. De verontreinigingen in het grondwater op de locatie hebben zich van 1995 tot 2004 niet verspreid, de totale omvang van de verontreiniging is aanzienlijk afgenomen. De gemeten concentraties in het grondwater zijn eveneens afgenomen. Op basis hiervan wordt gesteld dat er geen sprake is van verspreidingsrisico s en naar verwachting zelfs sprake is van een stabiele situatie. Definitief rapport augustus 2014

14 2.5 Gevalsdefinitie en risicobeoordeling Gevalsdefinitie Het geval van bodemverontreiniging is ontstaan door activiteiten van de voormalige gasfabriek, zodat het gehele gebied van het voormalige gasfabrieksterrein aan de Nachtegaallaan is te beschouwen als één geval van bodemverontreiniging. Het geval van de vaste bodemverontreiniging wordt begrensd door de locatiegrenzen van het (voormalige) gasfabrieksterrein. Het terrein van het nieuwe hoofdkantoor (gebouw 1) is reeds gesaneerd voorafgaand aan de nieuwbouw in 1990/1991 (evaluatierapport 1991) en maakt derhalve geen onderdeel uit van dit saneringsgeval. Het gebied in de zuidoosthoek van het terrein is gesaneerd en verkocht aan Wooninc (onderdeel Picusterrein) en valt om die reden buiten het geval van bodemverontreiniging. De contour van de grondwaterpluim, zoals vastgesteld in 2005, maakt deel uit van het geval van bodemverontreiniging en ligt deels buiten de locatiegrenzen van het voormalige gasfabrieksterrein Ernst en spoedeisendheid Ernst Op de locatie wordt het volumecriterium voor een geval van ernstige bodemverontreiniging (>25m³ grond en >100 m³ grondwater) overschreden. Geconcludeerd wordt dat sprake is van een geval van ernstige bodemverontreiniging. Spoedeisendheid Indien blijkt dat sprake is van een onaanvaardbaar risico, is sanering spoedeisend. Onaanvaardbare risico s zijn aanwezig indien: de mens chronische of acute negatieve gezondheidseffecten of aantoonbare hinder ondervindt; er maatschappelijk onaanvaardbare effecten op het ecosysteem zijn. Met effecten wordt bedoeld aantasting van de biodiversiteit van het ecosysteem, verstoring van kringloopfuncties en bio-accumulatie/doorvergiftiging. Dit criterium is oppervlakteafhankelijk; het gebruik van de bodem door mens of ecosysteem wordt bedreigd indien sprake is van een onbeheersbare situatie. Een onbeheersbare situatie houdt in dat een drijflaag of zaklaag aanwezig is of dat sprake is van een grote grondwaterverontreiniging (>6000 m³) waarbij een zodanige verspreiding van verontreiniging plaatsvindt dat dit leidt tot risico s voor mens, plant of dier. De methodiek voor de risicobeoordeling van historische verontreinigingen (ontstaan vóór 1987) is beschreven in de Circulaire Bodemsanering per 1 juli 2013 (Staatscourant 27 juni 2013). In deze circulaire is het beleid volgens de Wet Bodembescherming uitgewerkt. Voor de onderstaande risicobeoordeling is het programma Sanscrit gebruikt ( 11 augustus Definitief rapport

15 Risicobeoordeling Voor de aanwezige bodemverontreinigingen op het NRE-terrein (fase 1 en 2) is een standaard risicobeoordeling uitgevoerd uitgaande van de huidige gebruiksfunctie Ander groen, bebouwing, infrastructuur en industrie. De standaard risicobeoordeling is uitgevoerd waarbij de maximaal gemeten gehalten boven de interventiewaarde in eerste instantie zijn gebruikt (worst case). Aansluitend is op basis van verrichte binnenluchtmetingen een locatiespecifieke risicobeoordeling uitgevoerd. Navolgend zijn de uitkomsten van de risicobeoordeling samengevat. Ecologische risico s De gehele locatie is verhard of bebouwd. Hierdoor zijn ecologische risico s bij het huidige gebruik niet aanwezig. Verspreidingsrisico s Onderhavig bodemonderzoek heeft zich gericht op de ondiepe verontreinigingen. Tijdens het onderzoek in 2005 is tevens het diepe grondwater onderzocht. Op basis van dat onderzoek is reeds beschikt dat geen sprake is van verspreidingsrisico s. Humane risico s Humane risico s kunnen optreden in geval van direct contact met de aanwezige bodemverontreiniging of door indirecte blootstelling via bijvoorbeeld uitdamping. Omdat in de huidige situatie vrijwel de gehele locatie is verhard of bebouwd, is direct contact met de aanwezige bodemverontreiniging niet aan de orde. Uit de risicobeoordeling is gebleken dat de aanwezige bodemverontreiniging ter plaatse van de tuinen aan de Dommelhoefstraat niet resulteren in humane risico s. Ten gevolge van uitdamping van vluchtige verontreinigingen naar binnenruimten kan indirecte blootstelling aan de verontreiniging optreden. Binnen het NRE-terrein kunnen de vluchtige aromatische koolwaterstoffen en cyaniden worden aangemerkt als potentieel vluchtige verontreinigingen. Ter plaatse van gebouw 5 en gebouw 9 zijn 1 of meerdere van deze componenten aangetroffen in gehalten boven de interventiewaarden. Door zowel modelmatige vaststelling als door uitvoering van binnenluchtmetingen is bepaald of sprake is van humane risico s. Ter plaatse van gebouw 5 en gebouw 9 wordt in de bodem Cyanide-vrij aangetroffen boven de interventiewaarde. Omdat uit Cyanide-vrij in de bodem, onder bepaalde omstandigheden, blauwzuurgas (HCN) gevormd kan worden, is door middel van binnenluchtmetingen bepaald of sprake kan zijn van humane risico s. De binnenluchtmetingen zijn verricht in gebouw 9 omdat op deze locatie de hoogst gemeten gehalten Cyanide-totaal zijn aangetoond (factor 5 hoger dan nabij gebouw 5). Uit de resultaten blijkt dat de geconstateerde gehalten in de bodem niet resulteren in onacceptabele verslechtering van de binnenluchtkwaliteit (factor 200 beneden de norm). Er worden derhalve geen humane risico s ten gevolge van cyaniden in gebouw 9 en 5 verwacht. Ter plaatse van gebouw 5 is tevens sprake van een bodemverontreiniging met minerale olie en vluchtige aromatische koolwaterstoffen. Om vast te stellen of er sprake is van humane risico s voor het verblijven in gebouw 5 zijn binnenluchtmetingen uitgevoerd. Op basis van de worst-case risicobeoordeling (maximaal gemeten gehalten in binnenlucht) is onder de standaardomstandigheden geen sprake van potentiele humane risico s in gebouw 5 (voor minerale olie en vluchtige aromaten). Definitief rapport augustus 2014

16 2.5.3 Resumé risicobeoordeling Op basis van de risicobeoordeling zoals uitgevoerd in 2008 (beschikking d.d , kenmerk: EH ESSP-1) alsmede op basis van de in 2013 en 2014 aanvullend verkregen onderzoeksresultaten wordt geconcludeerd dat sprake is van een nietspoedeisend geval van ernstige bodemverontreiniging. Het uitvoeren van een herbeschikking Ernst en spoed is derhalve ook niet nodig. 3 SANERINGSDOELSTELLING, UITGANGSPUNTEN EN RANDVOORWAARDEN 3.1 Algemene saneringsdoelstelling De algemene saneringsdoelstelling uit de Wet bodembescherming stelt: Met de sanering moet de bodem ten minste geschikt worden gemaakt voor de functie die het na de sanering krijgt, waarbij het risico voor mens, plant of dier als gevolg van blootstelling aan de verontreiniging zoveel mogelijk wordt beperkt. Daarnaast moet het risico van de verspreiding van verontreinigende stoffen zoveel mogelijk worden beperkt alsook de noodzaak tot het nemen van maatregelen en beperkingen in het gebruik van de bodem (de nazorg). Zoveel mogelijk betekent dat de kosten in goede relatie moeten staan tot het resultaat van de sanering. 3.2 Uitgangspunten en randvoorwaarden Voor de vertaling van de algemene doelstelling naar de locatiespecifieke situatie op het NRE-terrein zijn de volgende uitgangspunten van toepassing: De werkzaamheden ter plaatse van het NRE-terrein hebben grotendeels ten doel een andere gebruiksfunctie te realiseren. Sanering van een locatie tot een bepaalde gebruiksfunctie vindt pas plaats wanneer de locatie wordt heringericht. Iedere keer dat een deellocatie een gevoeligere gebruiksfunctie krijgt, dienen aan de hand van een hernieuwde risicobeoordeling de noodzakelijke saneringsmaatregelen in een deelplan uitgewerkt te worden. De saneringsmaatregelen krijgen ten doel om potentiele humane risico s ten gevolge van de aanwezige bodemverontreiniging bij het voorgenomen gebruik te voorkomen. Dit zal worden gerealiseerd door het aanbrengen van leeflagen en isolatielagen om contact met de bodemverontreiniging te voorkomen alsmede het tegengaan van uitdamprisico s door terugbrengen van de gehalten in de bodem tot het niveau waarbij geen uitdamprisico s kunnen optreden en/of het aanbrengen van bouwtechnische maatregelen zoals het aanbrengen van dampdichte folie onder vloeren. Ten behoeve van de aangetroffen verontreinigingskernen alsmede voor de grondwaterverontreinigingen worden geen specifieke saneringsmaatregelen getroffen gericht op vrachtverwijdering. Saneringsmaatregelen worden enkel getroffen indien vanuit de herinrichting hier een noodzaak toe bestaat dan wel vanuit specifieke wensen van (toekomstige) eigenaren. Uit voorgaand onderzoek is gebleken dat de diepe grondwaterverontreiniging niet resulteert in verspreidingsrisico s. Hierdoor wordt op voorhand geen separaat deelplan opgesteld 11 augustus Definitief rapport

17 voor het diepe grondwater.eventueel toekomstige maatregelen tot in het diepe grondwater worden vanuit gebiedsgericht grondwaterbeheer nader beschouwd. De aanwezige bodemverontreiniging kan bij het voorgenomen gebruik niet resulteren in ecologische of verspreidingsrisico s. In het kader van het aanbrengen van leeflagen worden geen analytische uitkeuringen van de ontgravingsput uitgevoerd. Hiervan wordt afgeweken indien hierdoor verwacht wordt dat een kadastrale aantekening van een perceel kan worden verwijderd of indien daarmee aangetoond moet worden dat geen sprake is van een overschrijding van een risiconorm. Aanwezige ondergrondse obstakels worden enkel weggenomen indien hiervoor vanuit de herinrichting een noodzaak bestaat of indien deze gelden als potentiele verspreidingsbron (ondergrondse tanks). De uit te voeren werkzaamheden waarbij grondverzet nodig is, dienen onder saneringscondities plaats te vinden (BRL SIKB 7000 aannemer en BRL SIKB 6000 milieukundige begeleiding). Na afronding van de werkzaamheden is geen actieve nazorg noodzakelijk. Wel zullen voor de locatie beperkingen gelden, zoals geen graafwerkzaamheden of grondwateronttrekkingen uitvoeren zonder toestemming bevoegd gezag Wbb. Deze passieve nazorgmaatregelen zullen in de saneringsverslagen op basis van het saneringsresultaat nader uitgewerkt worden. 3.3 Specifieke saneringsdoelstelling In lijn met de algemene doelstelling heeft de sanering ter plaatse van het NRE-terrein ten doel de bodem geschikt te maken voor een gebruik als woon- en werklocatie waar mensen veilig kunnen wonen, werken en verblijven. Na de sanering zal gezien de aard en omvang van de verontreiniging nog een grote restverontreiniging in de bodem aanwezig zijn. In de eindsituatie is sprake van een stabiele, milieuhygiënische acceptabele eindsituatie. Na saneren worden geen actieve nazorgmaatregelen voorzien en is enkel sprake passieve nazorg, zoals registratie en in stand houden van leef- en isolatielagen. Indien na sanering opnieuw werkzaamheden gaan plaatsvinden in de verontreinigde bodem en indien de locatie een gevoeligere gebruikfunctie krijgt, zal hiervoor een hernieuwd deelsaneringsplan opgesteld worden. Definitief rapport augustus 2014

18 4 SANERINGSAANPAK OP HOOFDLIJNEN 4.1 Algemeen Op het NRE-terrein is een bodemverontreiniging aanwezig. Deze bodemverontreiniging resulteert bij het huidige gebruik niet tot actuele risico s. Het voornemen bestaat het NRE-terrein her in te richten waarbij deels de huidige functies blijven bestaan en deel nieuwe gebruiksfuncties worden gerealiseerd. Voorafgaande aan de daadwerkelijke uitvoering van de sanering/gebruik van de locatie dient om de volgende redenen een deelplan met detailuitwerking te worden opgesteld: Door middel van een risicobeoordeling dient vastgesteld te worden of de aanwezige bodemverontreiniging bij het voorgenomen nieuwe gebruik resulteert in potentiele risico s. Indien hier sprake van is, dient in het deelplan de saneringsmaatregelen te worden uitgewerkt om de bodemverontreiniging zodanig te saneren dat er geen sprake kan zijn van risico s bij het nieuwe gebruik. Als er op of in een ernstig verontreinigde bodem (bouw)activiteiten plaatsvinden waardoor de verontreiniging wordt verminderd of verplaatst, is sprake van sanering en is een nadere uitwerking vereist hoe de werkzaamheden worden uitgevoerd. In navolgende paragraaf worden de maatregelen op hoofdlijnen beschreven ten behoeve van het voorkomen van contact met de aanwezige bodemverontreiniging bij het beoogde gebruik. 4.2 Maatregelen ter voorkoming contact met verontreiniging Het NRE-terrein zal in de nabije toekomst een woon-/werkfunctie krijgen. Binnen deze functie zijn een aantal gebruiksfuncties te onderscheiden. De gebruiksfunctie bepaalt op welke wijze met de bodem wordt omgegaan en daarmee welke blootstellingsroutes er kunnen bestaan met de bodemverontreiniging. De te nemen saneringsmaatregelen ter voorkoming van contact met de bodemverontreiniging is derhalve afhankelijk van de gebruiksfunctie. Binnen het NRE-terrein worden de volgende gebruiksfuncties verwacht: Tuinen (bestaand/nieuw). Openbaar groen (intensief) en kinderspeelplaatsen. Openbaar groen (extensief)/onverhard. Bebouwing (bestaand/nieuw). Verharding (bestaand/nieuw). Riolering, kabels- en leidingenstroken Voorkomen blootstelling door direct contact Om blootstelling aan de bodemverontreiniging te voorkomen dienen binnen het geval van bodemverontreiniging voor de verschillende gebruiksfuncties isolatielagen (vloeren/verharding) of leeflagen met een bepaalde kwaliteit aanwezig te zijn. De isolatielagen en leeflagen vormen een fysieke scheiding tussen de gebruiker van de locatie en de verontreiniging. 11 augustus Definitief rapport

19 Leeflagen kunnen op de volgende wijze worden aangebracht: Verontreiniging in de bovengrond ontgraven en vervangen door een leeflaag bestaande uit grond met de gewenste dikte en bodemkwaliteit, of, Verontreinigde grond afdekken met een leeflaag bestaande uit grond met een gewenste dikte en kwaliteit, of, Een combinatie van beide (half ingegraven leeflaag). Tussen de leeflaag en verontreinigde grond met gehalten boven de interventiewaarde boven de grondwaterspiegel dient een signaallaag aangebracht te worden (bijvoorbeeld geotextiel). Vanwege de bestaande bebouwing op het NRE-terrein zal het niet of nauwelijks mogelijk zijn het maaiveldniveau te verhogen. Dit betekent dat voor alle gebruiksfuncties waarbij een leeflaag wordt aangebracht, hoofdzakelijk sprake zal zijn van ontgraven en vervangen van de sterk verontreinigde bovengrond. De gemeente heeft aangegeven geen postzegel -sanering te willen uitvoeren. Om die reden wordt als uitgangspunt voor het gefaseerd saneringsplan aangenomen dat de bovengrond tot minimaal 1 m mv ter plaatse van het NRE-terrein integraal verontreinigd is. In het kader van de op te stellen deelplannen bestaat de mogelijkheid om meer op detailniveau onderscheid in kwaliteit te maken in de verwachte aanwezige en vrijkomende grond. Er bestaat echter geen verplichting om voorafgaand aan de herinrichting de bodemkwaliteit exacter in beeld te brengen. Er zijn komen het NRE-terrein weinig locaties beschikbaar waar vrijkomende grond herschikt kan worden. Dit betekent dat (vrijwel) alle vrijkomende grond afgevoerd moet worden Voorkomen blootstelling ten gevolge van uitdamping Vluchtige verontreinigingen zoals vluchtige aromaten en cyaniden (potentieel) kunnen ten gevolge van uitdamping een humaan risico vormen. Ten behoeve van de bodemverontreiniging onder een leeflaag/fundering/verharding dienen derhalve zodanige sanerende maatregelen getroffen te worden dat de bodem minimaal is teruggesaneerd tot onder het risiconiveau voor uitdamping. Dit risiconiveau is afhankelijk van de gebruiksfunctie. Ter plaatse van de locaties waar interventiewaarde overschrijdingen in het bodempakket tot 6 m mv aangetroffen zijn, vindt sanering plaats tot minimaal beneden het risiconiveau. De risiconiveaus voor humane risico s bij de voorgenomen gebruiksfuncties worden berekend door het uitvoeren van een risicobeoordeling (bijvoorbeeld het risicobeoordelingsprogramma Sanscrit of Volasoil). Deze gehalten gelden als minimale terugsaneerwaarde. Op basis van de gemeten gehalten tijdens de milieukundige verificatie wordt door het uitvoeren van een risicobeoordeling bepaald of de humane risico s bij de voorgenomen gebruiksfunctie voldoende zijn weggenomen. De bepalende verontreinigingscomponenten voor uitdamping betreffen benzeen, tolueen, ethylbenzeen, xylenen en cyanide-vrij. Definitief rapport augustus 2014

20 Ter plaatse van kabels- en leidingentracés worden waar nodig aanvullende maatregelen getroffen ten einde na sanering zonder extra beveiligingsmiddelen aan kabels- en leidingen te kunnen werken. In de deelplannen voor iedere fase zal aandacht worden besteed aan de wijze waarop de risico s ten gevolge van uitdamping worden weggenomen. 4.3 Specifieke maatregelen om te voldoen aan de saneringsdoelstelling Navolgend is per gebruiksvorm aangegeven welke saneringsmaatregelen er minimaal getroffen dienen te worden om te voldoen aan de saneringsdoelstelling en de aanvullende ambities van de gemeente Eindhoven. In het kader van de ontwikkeling is het toegestaan om verdergaande saneringsmaatregelen te treffen. Eventuele aanvullende maatregelen dienen dan uitgewerkt en onderbouwd te worden in de op te stellen deelplannen Sanering bestaande tuinen Dommelhoefstraat De tuinen in de Dommelhoefstraat welke grenzen aan het NRE-terrein zijn verontreinigd. In het verleden zijn toezeggingen gedaan om deze tuinen te saneren zodra het NRE-terrein ontwikkeld wordt. In navolgende figuren is het gewenste saneringsresultaat schematisch weergegeven: Mv Mv Bestaand Toekomst In de huidige situatie is de bovengrond tot 1 m mv verontreinigd (immobiele parameters). Op basis van eerder onderzoek wordt verwacht dat de onderliggende bodem niet ernstig verontreinigd is. De huidige eigenaren wordt de mogelijkheid geboden om in de tuinen een 1 meter dikke leeflaag met de kwaliteit wonen te laten aanbrengen (vervangen van de bovenste meter). Door uitkeuring van de putbodem wordt vastgesteld of alle ernstige verontreinigingen door deze maatregel zijn weggenomen (verwijdering aantekening bij het kadaster). 11 augustus Definitief rapport