VERSLAG VAN EEN AVOND IN HET TEKEN VAN DE BRANDWEER OVER MORGEN

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "VERSLAG VAN EEN AVOND IN HET TEKEN VAN DE BRANDWEER OVER MORGEN"

Transcriptie

1 VERSLAG VAN EEN AVOND IN HET TEKEN VAN DE BRANDWEER OVER MORGEN Verandering in uitvoering: ruim 80 brandweermensen praatten in Vianen over ontwikkelingen en hoe het verder moet In verbinding met anderen veranderen In Hotel Vianen van Van der Valk kwamen op woensdag 7 maart ruim 80 brandweermensen bijeen. Aanwezig waren verschillende mensen uit 16 regio s met in ieder geval één overeenkomst: ze willen allemaal actief met de toekomst van de brandweer aan de slag. In het kader van Brandweer over morgen werd gepraat over de ontwikkelingen en over hoe het verder moet. Centraal stond, onder leiding van veranderdeskundige prof. dr. Thijs Homan, het leren en inspireren van elkaar, om zo de beweging en voortgang in het proces te houden. Zeker is dat er al veel gebeurt in het land. Overal zijn mensen enthousiast bezig met het vernieuwen van de brandweer. Een goed voorbeeld is de ontwikkeling van de methodiek Leerarena die het leren bij de brandweer een impuls geeft. De regio s werken ook aan de ontwikkeling van gezamenlijke interregionale steunpunten en in veel regio s lopen pilots Brandveilig Leven om het (brand)veiligheidsbewustzijn bij burgers en bedrijven te vergroten. Bij de ambitieuze vernieuwing van de brandweer aan de hand van de toekomstvisie Brandweer over morgen (vergroten brandveiligheid door fundamenteel te vernieuwen: meer aandacht voor het voorkomen van brand, maar ook innovatie van brandbestrijding), is het belangrijk in contact te blijven met de mensen die samen de brandweer vormen. Daarom is het de bedoeling meerdere bijeenkomsten te beleggen om samen de ontwikkelingen te faciliteren en te stimuleren. Iedere bijeenkomst wordt voorafgegaan door een online Synthetron-discussie*. Deze sessies moeten aan de oppervlakte brengen wat brandweermensen écht vinden van lopende ontwikkelingen en veranderingen. Mede op basis van de uitkomsten van de online discussies wordt het programma van de bijeenkomsten samengesteld. *De Synthetron-methodiek vraagt enige toelichting. De ervaring leert dat er in organisaties veel informeel wordt gesproken over onderwerpen die er toe doen. Denk aan gesprekken in de wandelgangen, tijdens de lunch, bij de koffieautomaat en in pauzes van vergaderingen. Soms gaat het contact ook via of sms. Onderzoek heeft geleerd dat wat er informeel rond gaat, in de regel van grote invloed is op hoe men echt tegen zaken aankijkt. Een Synthetron-chatsessie gaat vooral over de inhoud van deze informele gesprekken. Het betreft een online samenwerkingsprogramma dat (grote) groepen mensen in staat stelt via internet met elkaar ideeën uit te wisselen. Tijdens een dergelijke discussie kunnen deelnemers met elkaar in debat gaan. De deelnemers geven hun mening, stemmen op meningen van anderen en kunnen deze ook verdiepen of nuanceren. Niet zelden rollen er heldere conclusies uit. Bekijk om een indruk te krijgen van hoe een dergelijke online discussie verloopt, de demo op internet.

2 SOEP EN BROODJES Vijf uur is de aanvangstijd, maar ruim een half uur van tevoren druppelen de eerste deelnemers al binnen. Er is koffie, soep en broodjes, en de verwachting van wat gaat gebeuren. Aan een tafeltje stemmen dagvoorzitter Thijs Homan, Harold Menning (programmacoördinator Brandweer over morgen), Ricardo Weewer (Lector Brandweerkunde), Natasja Spruijt en Marieke van der Horn van het NVBR-communicatieteam de laatste zaken af, terwijl elders in de zaal persvoorlichter Frank Huizinga binnenkomers voor de camera vraagt naar het waarom van hun komst. We luisteren even mee. V.l.n.r. Natasja Spruijt, Thijs Homan en Harold Menning Mark Lansman van de Veiligheidsregio Gelderland-Zuid: Ik ben in Nijmegen actief betrokken bij de ontwikkelingen en dus is het goed om hier te zijn. Zeker is dat er in de brandweerwereld veel ruis op de lijn is. Nu weer de discussie over zes man op de auto of niet. Geen idee trouwens of daar vanavond ook iets over wordt gezegd. Ik stap er blanco in en probeer te denken in mogelijkheden, niet in onmogelijkheden. Mark is samen gekomen met college Dennis Stoks, ook van Gelderland-Zuid. De brandweerwereld kent een heleboel heilige huisjes en iedereen heeft gelijk zijn mening klaar. Heel vaak op basis van een onvolledig verhaal. Communicatie is wat dat betreft zo belangrijk. In alle lagen van de organisatie. Ook de afstemming van zaken kan beter. Waarom het wiel opnieuw uitvinden als ze dat elders in het land al hebben gedaan? Henk Oudshoorn komt uit Zwolle en is van de Veiligheidsregio IJsselland. Hij hoopt inspiratie op te doen. Ik ben benieuwd hoe collega s bij andere korpsen de strategische reis beleven. Waar lopen zij tegenaan en hoe gaan ze met problemen om? Zelf zie ik de strategische reis als één grote uitdaging. Er zitten zoveel kansen in. De grote vraag is hoe we de doctrine verder uit gaan dragen. Ik heb er in het kader van een studie integrale veiligheidskunde een scriptie over geschreven. Van expert naar partner, daar komt het op neer. Het gaat over gedeelde verantwoordelijkheid en een verschuiving van het aanbieden van oplossingen naar het voeren van facilitaire en visionaire regie. Huib Fransen van Rotterdam-Rijnmond komt binnen en schudt bekenden de hand. Ja, hij heeft wel even tijd om iets in de camera te roepen. De brandweer is altijd al goed geweest in het stapelen van ambities. Met als gevolg dat er in de praktijk voortdurend bijgesteld moet worden. Daarom zeg ik: hou het klein. De strategische reis is een doorwrocht gedachtegoed, maar aan de koffietafel in de kazerne is niemand ermee bezig. Daar maken ze zich druk over vragen als: blijft mijn kazerne bestaan? BRANDWEER OVER MORGEN IS EEN COMPLEX VERHAAL De Brandweer over morgen is een complex verhaal, zegt Harold Menning. Het is een traject met een enorme veranderimpact en daardoor is grip op het proces heel lastig. Er is geen route met een begin en een eindpunt (een van naar scenario), dus de aanpak vergt een open proces waarin continue bijsturen noodzakelijk is. Verder heeft iedereen er zijn eigen beeld bij en alle regio s zitten in

3 een andere fase. De online discussie die aan deze bijeenkomst vooraf is gegaan laat ook een heel diffuus beeld zien. Er is weinig overeenstemming. Wat we vandaag proberen is mensen met elkaar te verbinden, zodat ze ervaringen kunnen uitwisselen en elkaar kunnen versterken, luidt zijn toelichting op de bijeenkomst. Nog even een broodje dan voor het programma begint. Aan de statafel treffen we Pascal de Haas van Gooi- en Vechtstreek. Haar grootste zorg, als beleidsmedewerker preventie, is hoe alles uiteindelijk in elkaar gaat haken. Onze Brandveilig Leven-projecten lopen heel goed en daarmee leggen we een basis voor de toekomst. Je ziet het draagvlak groeien. Maar ik merk ook dat alles wat we doen door sommigen als bedreigend wordt ervaren. De mensen van repressie zeggen: Wij zijn bij de brandweer gegaan om branden te blussen en dat willen we blijven doen. Dat begrijp ik. Daarom is het belangrijk dat repressie en preventie meer in balans komen. FRANS SCHIPPERS: OVER VERBINDEN EN DE BEWEGING DIE WE MET ELKAAR MOETEN MAKEN Dan is het sneller dan verwacht zes uur en wordt iedereen verzocht plaats te nemen (de tafelindeling staat vermeld op lijsten die zijn opgehangen). Portefeuillehouder Frans Schippers van de Raad van Regionaal Commandanten trapt af. Hij heeft het over verbinden en de beweging die we met elkaar moeten maken. Hij rept over mensen die willen veranderen en anderen die daar meer moeite mee hebben. Weerstand noemen we dat. Maar de negatieve lading haalt Frans Schippers gelijk van dat woord af. Vanuit de passie voor hun werk willen brandweermensen dingen goed doen. Daar komt uit voort dat bij veranderingen niet iedereen gelijk staat te juichen. Maar vooruitkomen kan ook via twee stappen voorwaarts en eentje terug. In verbinding met anderen veranderen, daar gaat het om. Frans Schippers stelt dat bekend is waar de brandweer uit wil komen, maar dat niemand weet hoe de weg naar dat eindpunt toe precies loopt. Deze avond is om dat te ontdekken en van elkaar te leren. Hij sluit af met een oproep: Durf je kwetsbaar op te stellen en durf open te zijn. Alleen dan kunnen we van elkaar leren. HET GAAT OM DE HOE-VRAGEN Ik ben jullie reisleider vanavond. Met die woorden begint prof. dr. Thijs Homan, hoogleraar organisatieverandering, zijn verhaal. Hij geeft een toelichting op het programma, dat uiteraard ook keurig op twee grote schermen wordt geprojecteerd. Thijs Homan vertelt dat het vanavond om de hoe-vragen gaat. Hoe krijg ik dingen in beweging, hoe kan je een voorgenomen verandering laten landen, en hoe krijg je medewerkers in beweging? Hij geeft enkele spelregels voor een goed gesprek. De belangrijkste zijn dat luisteren belangrijker is dan spreken en dat er respectvol gecommuniceerd moet worden. Uiteraard moeten dingen vertrouwelijk kunnen worden gezegd. Niet dat morgen in De Telegraaf is te lezen wat hier vanavond is gezegd. Hoe is de sfeer eigenlijk in de zaal vragen we ons af? Met een beetje fantasie zou je die kunnen omschrijven met een verwachtingsvolle spanning.

4 ER ZIJN CONFRONTERENDE BELANGEN Het is tijd voor de eerste opdracht. In willekeurig samengestelde groepen (vertegenwoordigers van verschillende regio s bij elkaar) gaat gesproken en gediscussieerd worden over verandering. We schuiven als toehoorder aan bij een groepje van vijf mensen. Er wordt, zoals de opdracht luidt, eerst individueel en in stilte nagedacht over de vragen. Waar loop ik tegenaan als ik dingen probeer te verbeteren of te veranderen? Wat is mijn geheim van de smid om het toch voor elkaar te krijgen. En: wat is er voor mij voor nodig om de energie erin te houden? Na een minuut of vijf komt het gesprek op gang. In minder dan een kwartier wordt er heel veel benoemd. Het gaat onder meer over ontwikkelingen die als bedreigend worden ervaren, over weerstand, over de onderstroom en over motivatie. Ik loop tegen regels aan waar ik niet mee uit de voeten kan, zegt de enige brandweervrijwilliger aan tafel. Van mij als bevelvoerder wordt verwacht dat ik verantwoordelijkheid neem, maar anderen doen dat niet. Er zijn confronterende belangen. Na twintig minuten (de tijd wordt de hele avond strak in de gaten gehouden door Thijs Homan) wordt er door alle groepen kort, plenair verslag gedaan. Opvallend is de welbespraaktheid van de brandweermensen die het woord voeren. Ongetwijfeld heeft dat ook te maken met het feit dat ze praten over zaken waar ze verstand van hebben en die hen raken. In de verslaggeving van de groepsgesprekken zitten overeenkomsten, maar opvallend is toch de diversiteit van de zaken die in een kwartier aan bod komen. Het is duidelijk: het gaat hier om meer dan een plannetje om iets te veranderen. André de Ruiter van Amsterdam-Amstelland Jack Kusters van Zaanstreek-Waterland

5 VERHALENVERTELLERS We zijn bij agendapunt 4: ervaringen van anderen, enkele verhalen. De eerste die het woord krijgt is Ricardo Weewer. Hij benoemt een typisch managersprobleem: wat doe ik met al die ideeën? De manager die hij op zijn beurt het woord geeft is Gerard Zomer van Veiligheidsregio Noord-Holland Noord. Het enthousiasme spat ervan af als hij het heeft over lef en ondernemerschap en als hij oproept de creatievelingen en frisdenkers een kans te geven. Nog één: Begin klein en bouw het uit en durf je kwetsbaar op te stellen. Gerard Zomer Jan Boonekamp, van Rotterdam-Rijnmond, is de volgende verhalenverteller. Het was in 2009, we waren net geregionaliseerd, toen de eerste gedachten over Brandweer over morgen opkwamen. Het idee was dat we het anders zouden gaan doen, ieder vanuit zijn eigen vak en vakmanschap. We hebben twaalf top-down pilots opgestart en elf bottum-up ontwikkelgroepen in het leven geroepen. We waren nog geen jaar bezig of we hadden tussen de 50 en 60 ideeën. Die hebben we teruggebracht tot vier leidinggevende thema s: investeren aan de voorkant, slimmer organiseren aan de achterkant, de repressieve organisatie, en het ontwikkelen van de medewerkers en de organisatie. In 2011 hebben we daarmee proefgedraaid en dit is het tweede jaar dat we het zo doen. Het is een proces van de lange adem, maar onze ervaring is dat je tot grote dingen in staat bent als je uitgaat van je eigen kracht. Aansluitend heeft Tom Kievit van Haaglanden het over twee stromingen en waarschuwt hij voor het voorschrijven van dingen. Eén antwoord is er niet. Laten we experimenteren en zo in samenspraak komen tot de beste aanpak. Paul van Dooren van Brabant-Zuidoost voert het woord over het lespakket voor groep 7 waarmee zijn regio de Jan van der Heydenprijs won. Hoe ze al lopende het traject tot ontdekkingen kwamen waar ze vooraf niet bij stil hadden gestaan. We hebben heel wat barrières moeten nemen. Intern én extern. Gelukkig zijn we nu eindelijk zover dat we stappen kunnen zetten en dat ook andere regio s met het lespakket aan de slag kunnen. Terwijl Thijs Homan een glaasje water voor zichzelf inschenkt, is Huib Fransen van Rotterdam- Rijnmond (hij werd al eerder in dit verslag opgevoerd) de laatste verhalenverteller. Hij vertelt over kasten vol ambitieuze plannen en goede ideeën en over de woeste werkelijkheid. Die werkelijkheid is dat ik jongeren op straat rookmelders zie verpatsen, die in het kader van acties bij mensen waren afgeleverd. Dat is wel even slikken. Het overtuigt mij ervan dat we het zullen moeten hebben van een lange adem. Huib Fransen sluit af met twee adviezen: Volg je hart en maak dingen klein. OVER EILANDJES EN BETEKENISWOLKEN Als Huib Fransen is uitgesproken laat Thijs Homan even een korte stilte vallen. Dan vraagt hij zich hardop af wat blijft hangen van alles dat al is gezegd en adviseert hij iedereen even in zijn of haar eigen gedachten te verzinken. Het rustmoment is van korte duur. Thijs Homan pakt snel de draad weer op. Die draad is dat op dit moment van de avond de theorie van verandermanagement aan de orde is. En wie kan die beter uiteenzetten dan Thijs Homan zelf. Hij is niet voor niets hoogleraar Implementation and Change Management aan de Open Universiteit.

6 Homan begint met de projectie op het scherm van een uitspraak van Willy Rovers, de baas van de Douane, die volgens hem raakt aan de kern: Als jij wat met de douane wilt, dan zou ik vandaag maar eens gaan beginnen. En de toevoeging van Rovers daarop is minstens zo belangrijk: Loop je ergens tegenaan, laat het me weten. Dan ga ik je helpen. Thijs Homan vertelt dat onderzoek uitwijst dat 70 tot 80 procent van de veranderingen die top-down worden opgelegd niet succesvol zijn. Gelukkig heeft de NVBR daar niet voor gekozen. Er is gekozen voor een aanpak die wél succesvol kan zijn. Een aanpak die tot uiting komt in sessies als deze, waar we samen het brandweerlied zingen. Maar dan is er nog een groot verschil wat hier on stage, op het podium, gebeurt, en wat er tussen de gordijnen, bijvoorbeeld op het toilet en bij de statafels, wordt gezegd. Je hebt altijd twee niveaus: de braaftaal en het echte, informele gesprek. Je ziet de mensen in de zaal denken: ja, daar heeft hij een punt. Thijs Homan introduceert dan het woord betekeniswolken, voor hoe grote groepen mensen echt denken over veranderingen. Wat in die wolken hangt is bepalend voor hoe mensen reageren en handelen. Van echte verandering is dus alleen sprake als naast de bestaande betekeniswolken ook ruimte is voor nieuwe betekeniswolken waarmee heersende opvattingen worden besmet. Daarom is het altijd beter om steun te zoeken bij mensen die willen, dan mensen die niet willen proberen te overtuigen. Steeds meer durf en lef Hoe veranderingen (nieuwe wolken) ontstaan Ah joh niet zo zeuren, Die veranderingen. dat loopt zo n vaart niet. Dat is iets van de bazen Die trekken steeds meer mensen aan Kritische massa! Het begint bij een paar andersdenkenden Die ontmoeten denk-genoten Als het klikt heb je een magneet Gedoe in praktijk Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding Uiteraard weet Thijs Homan ook hoe de wolken kunnen worden veranderd. Hij begint met een vraag. Hoe ontstaan revoluties? In het klein en niet omdat het regime daar toestemming voor geeft. Het zijn altijd eenlingen die proberen mensen te vinden die er hetzelfde over denken. Zo kan een groep ontstaan die een beweging in gang zet. Het zwaan-kleef-aan-principe. Homan vermoedt dat Brandweer Nederland een eilandenrijk is. En op die eilandjes hebben jullie het allemaal goed. Je weet hoe je eigen wereld in elkaar zit en je wordt niet beïnvloed door relaties van buiten. Dat is lekker veilig. Maar doordat er nauwelijks interactie is met andere eilandjes, ontstaan er geen nieuwe betekeniswolken. Anders gezegd: er is geen ideeënsex.

7 De uitkomsten van de online Synthetron-discussie blijken precies te passen in het beeld dat Homan zojuist schetst. De gemiddelde uitkomst bij bedrijven als het gaat om de mate waarin inzichten worden gedeeld, is 19 procent. De online sessie bij de brandweer resulteerde in 5 procent. Het oordeel van Thijs Homan over deze uitkomst: Het lijkt erop dat de brandweer een eilandjesnetwerk is. In dat type netwerk wordt links en rechts wel wat geroepen, maar het wordt elders niet gehoord. Dus veranderen de wolken niet omdat iedereen op z n eilandje zit en er niet vanaf komt. Eilandjes moeten met elkaar in verbinding worden gebracht. De wolken moeten in beweging komen zodat mensen relaties krijgen in andere netwerken. Daarom zitten we hier. Structureel eilandjes verbinden, hoe doe je dat?, is de vraag die Thijs Homan zichzelf stelt. Het antwoord geeft hij ook. Structureel eilandjes verbinden gaat niet. Formeel is dat niet af te dwingen omdat het altijd gaat om kliks tussen mensen. Het enige dus dat we kunnen doen is mensen in contact brengen met elkaar in een inspirerende omgeving. Veel aanwezigen knikken instemmend. Het is rustig in de zaal als Thijs Homan een korte pauze aankondigt. VERLENGDE PAUZEGESPREKKEN Open space heet de vorm waar na de pauze mee wordt begonnen. Een soort verlengde pauze, omdat, volgens Thijs Homan, de beste gesprekken in de regel in de pauze plaatsvinden. Tien deelnemers kunnen zich aanmelden als sessieleider van een groepsgesprek over een bepaald thema. Die tien zijn moeiteloos te vinden en niet veel later nemen ze plaats bij de verschillende statafels. De andere deelnemers kunnen zich volledig vrij ergens bij aansluiten, afhankelijk van hun belangstelling voor het thema dat wordt besproken. Ook het hoppen van tafel naar tafel is toegestaan. Vrijheid blijheid. Wij leggen ons oor om te beginnen te luisteren bij het groepje van Ron, die heeft aangegeven te willen praten over het gedachtegoed van Brandweer over morgen op de treeplank van de tankautospuit. Ron vertelt een verhaal over weerstand tegen de vernieuwingen en over verantwoordelijkheid krijgen en nemen. Een toehoorder roept dat het middenmanagement de crux vormt bij de nieuwe invulling van repressie- en preventietaken. Waarna de discussie pas goed op gang komt. Bij de social media-groep (drie deelnemers hebben hun ipad op het tafeltje liggen) is het rustiger. De eensgezindheid is groot. Het gaat vanavond over verbinden. Dan zouden de sociale media een belangrijke rol kunnen spelen. Op internet zijn de mogelijkheden om te delen ongekend. Breng daar maar eens iets tegenin. Nog even dan naar die groep daar in de hoek, waar het zo druk is. Mariska is hier sessieleider en haar thema is, niet toevallig, verbinden. Het mooie is dat de eerste verbindingen ter plekke tot stand kwamen: drie sessieleiders sloten de armen ineen en voegden de thema s samen. Het zijn twee dames, onder wie Mariska zelf, die de discussie domineren. Zeker is dat ze energie uitstralen. HEEL BRAAF MAAR WEL IN EEN POSITIEVE CONTEXT We willen naar Thijs Homan, die bij het podium in alle rust het resterende programma nog even aan het doorkijken is. Zou meneer Homan ( Zeg alsjeblieft Thijs ) even tijd hebben voor een exclusief interview? Natuurlijk, vraag maar.

8 Hoe vindt u het? Heel braaf eigenlijk, maar wel in een positieve context. Vanuit de NVBR was men nieuwsgierig of het programma zou aansluiten op de vragen en behoeftes van de deelnemers. Er is absoluut betrokkenheid van de aanwezigen. Ik herken wel een zekere versnipperdheid. Vandaag moeten mensen gaan inzien dat ze er niet alleen voor staan. Er moet een sneeuwbaleffect ontstaan. Er is een mooi filmpje op internet, dat model zou kunnen staan voor de ontwikkeling. Ik zal het je laten zien. (Thijs Homan klikt naar een filmpje op youtube van een dansende jongen op een festival. Steeds meer mensen sluiten zich bij hem aan, tot op het eind iedereen staat te dansen). Hoeveel jaar zal het duren voor het is geland? De voorgenomen vijf jaren voor fase I (Brandveilig Leven) van de strategische reis zijn erg ambitieus kan ik je vertellen. Je moet er gewoon de tijd voor nemen. Daar is een mooie uitdrukking voor: gras gaat niet harder groeien door eraan te trekken. Na ons dankjewel maakt Thijs Homan aanstalten de deelnemers weer naar de ruimte van de zaal voor het podium te roepen. Hij bedenkt zich en wendt zich nog even tot ons. Ik heb er nog één voor je. Een ei komt niet eerder uit door het in kokend water te leggen. Heb je die ook? WE MOETEN ZAAIEN, ZAAIEN EN NOG EENS ZAAIEN Het is tijd om de resultaten van de verlengde pauzegesprekken te bespreken. Thijs Homan gaat als een standwerker op een stoel staan en geeft de verschillende sessieleiders het woord. De sessieleiders doen bewogen verslag van de gesprekken. Ruimte voor discussie geeft Thijs Homan niet en tien keer een minuut later neemt iedereen weer plaats achter de tafels voor het podium, waarop in de tussentijds bordjes met de namen van de veiligheidsregio s zijn gezet. Voor het eerst deze avond is het de bedoeling dat ze bij elkaar gaan zitten. De vragen die voorliggen zijn: welke indrukken die je vanavond hebt opgedaan zijn relevant voor jouw regio en wat zouden we hiermee in jouw regio moeten doen? Wij sluiten ons aan bij een tafel waar vier eenlingen van vier regio s zijn samengebracht. Het gesprek gaat alle kanten op. Een paar frases: - We moeten zaaien, zaaien en nog eens zaaien. - Het gaat om alle lagen van de organisatie. - Ik herinner me goedbedoelde pogingen die zijn gestrand omdat de communicatie niet liep. - De nieuwe manier van werken moet in onze haarvaten komen te zitten, maar dat kost tijd. - Wij hebben een onderzoek laten doen dat heel veel duidelijk heeft gemaakt. En het was nog niet duur ook. Geef me je adres, dan geef ik de gegevens morgen aan je door. - We moeten meer pauzes houden voor de ideeënsex. HET OP GANG BRENGEN VAN EEN BEWEGING DIE AL OP GANG IS Het is uur: tijd om af te sluiten. De afgesproken eindtijd is al overschreden en mede daarom houdt Thijs Homan het kort. Hij roept iedereen op te praten met collega s. Het gaat om het op gang brengen van een beweging die al op gang is. Er worden evaluatieformulieren uitgedeeld die de deelnemers ter plekke invullen, waarna Ricardo Weewer nog even ingaat op het feit dat slechts 16 van de 25 regio s aanwezig zijn. Ik zeg liever dat het heel mooi is dat er 16 regio s zijn. Die andere gaan we er de komende maanden tijdens vervolgbijeenkomsten ook bij trekken. Dat komt goed. Zoals het goed komt met Brandweer Nederland. Wat ons allemaal verbindt is de passie voor het brandweervak. Natuurlijk zijn er verschillen, maar die vallen best mee. Met elkaar maken we van de brandweer ook de brandweer van morgen.

9 WE ZIJN LEKKER AAN HET STOEIEN GEWEEST De deelnemers die aan het begin van de avond voor de camera zijn geïnterviewd, melden zich bijna allemaal, zoals afgesproken, weer bij Frank Huizinga. Hij vraagt hoe ze het vonden en wij luisteren mee. Bekijk hier het korte filmpje met de reacties van deelnemers. Mark Lansman: Het was leuk om te horen hoe anderen met Brandweer over morgen bezig zijn. Ik heb inspiratie opgedaan en ga proberen collega s er bij te betrekken. Ik heb ook zoiets van: misschien moeten we wel eerder tevreden zijn. We zitten in een proces dat tijd kost, laten we die tijd dan ook nemen en dingen niet proberen te forceren. Wij vragen Mark nog even welk cijfer hij op het evaluatieformulier heeft ingevuld voor de avond? Een zeven. Dennis Stoks: Ik had een ander soort bijeenkomst verwacht. Meer inhoudelijk, terwijl het vanavond vooral ging over communicatie. Maar daarom vond ik het niet minder zinvol en zeker positief. Binnen onze regio Gelderland-Zuid geven Mark en ik hier een vervolg aan. Je cijfer Dennis? Ook een zeven. Huib Fransen dan. Ik ga met een positief gevoel naar huis. We zijn als collega s onder elkaar lekker aan het stoeien geweest. Dat kunnen we niet genoeg doen. Je merkt dat het leeft. Nu moet de olievlek zich nog gaan verspreiden. Ik geef de avond een acht. Tot slot Hans van Mensvoort van Middenwest-Brabant. Het was een lange avond, maar dat is niet erg, het gevoel is goed. Ik heb veel bruikbare dingen gehoord die ik in mijn dagelijkse praktijk kan gebruiken. Ik geloof in de filosofie van de Brandweer over morgen, de brandweer van de toekomst. Je cijfer? Een negeneneenhalf. Het is bijna kwart voor elf. Tijd om naar huis te gaan. Waar ging het over? Er werd heel veel gezegd tijdens de bijeenkomst op 7 maart in Vianen. Hieronder een opsomming: - communiceren - energie - successen vieren - de gang erin houden - focussen - organiseren - een sterk merk - vakmanschap - bij jezelf houden - hiërarchie - oud zeer - eilandjes - angst - niet kunnen loslaten - aannames - behoudende organisatie - ambities - commitment - cultuur - draagvlak - lef tonen - leiderschap - traditioneel denken - verborgen agenda s - argwaan - creatief zijn - respect voor de rouw - valkuilen - blijf aan de gang - positieve instelling - vertrouwen geven - verantwoordelijkheid nemen - betrokkenheid - doorgaan - collectief proces - remmers in vaste dienst versus enthousiastelingen - boegbeelden - humor Waar ging het eigenlijk niet over?

1.Wat heb je gehoord? Veel initiatieven gedeeld maar niet verbonden, kortom de regie ontbreekt Inhoud van de betekeniswolk verandert = verandering

1.Wat heb je gehoord? Veel initiatieven gedeeld maar niet verbonden, kortom de regie ontbreekt Inhoud van de betekeniswolk verandert = verandering Landelijke bijeenkomst Brandweer over morgen en verandering, 7 maart 2012, te Vianen Weergave flip-overs: ronde 2 A) Maak afspraken over: voorzitter / tijdsbewaker Opdracht 2: 15 minuten B) Denk eerst

Nadere informatie

Vernieuwing in de repressie Hartelijk welkom allemaal!!

Vernieuwing in de repressie Hartelijk welkom allemaal!! Vernieuwing in de repressie Hartelijk welkom allemaal!! Programma 1. Opening -> Ricardo Weewer Vernieuwing in de Repressie: waarom waarheen? 2. Hoe gaan we vandaag aan de slag? 3. Aan de slag: wat betekent

Nadere informatie

VERSLAG VAN DE BIJEENKOMST MET ALS THEMA LEIDINGGEVENAAN VERANDERING

VERSLAG VAN DE BIJEENKOMST MET ALS THEMA LEIDINGGEVENAAN VERANDERING VERSLAG VAN DE BIJEENKOMST MET ALS THEMA LEIDINGGEVENAAN VERANDERING Veranderingstrajecten waarbij sprake is van duidelijkheid bestaan niet De serie landelijke bijeenkomsten 2012 over veranderingen bij

Nadere informatie

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Communiceren met je puber Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Communiceren met je puber Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar DOELSTELLINGEN Ouders zijn zich ervan bewust dat je altijd en overal communiceert Ouders wisselen ervaringen met elkaar uit over hoe de communicatie met hun pubers verloopt Ouders verwerven meer inzicht

Nadere informatie

21 Niveaus van interveniëren in groepen 22

21 Niveaus van interveniëren in groepen 22 21 Niveaus van interveniëren in groepen 22 ASPECTEN VAN COMMUNICATIE IN GROEPEN In iedere relatie en in elk relatienetwerk waar mensen net elkaar communiceren zijn er vier aspecten te onderscheiden. De

Nadere informatie

Luisteren naar de Heilige Geest

Luisteren naar de Heilige Geest Luisteren naar de Heilige Geest Johannes 14:16-17 En Ik zal de Vader bidden en Hij zal u een andere Trooster geven om tot in eeuwigheid bij u te zijn, de Geest der waarheid, die de wereld niet kan ontvangen,

Nadere informatie

Minicursus Verbindend Communiceren. Geschreven door: Jan van Koert

Minicursus Verbindend Communiceren. Geschreven door: Jan van Koert Minicursus Verbindend Communiceren Geschreven door: Jan van Koert Geweldloze communicatie is een wijze van communiceren die leidt tot gehoord en verstaan worden. Met helderheid, zonder beschuldigen en

Nadere informatie

Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling.

Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling. Leerzaam, leuk, nieuwe contacten opgedaan, nieuwe ideeën. Het open Space concept is geweldig. Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling. Ontspannen maar

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,

Nadere informatie

De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008. Het wonder komt ongemerkt je geest binnen wanneer die even pas op de plaats maakt en stil is.

De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008. Het wonder komt ongemerkt je geest binnen wanneer die even pas op de plaats maakt en stil is. De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008 Lieve mensen, Allereerst wens ik iedereen een vreugdevol nieuw jaar toe. Misschien begin je dit jaar met de beste voornemens, zoals altijd en heb je bewust gekeken naar

Nadere informatie

Vijfde Huifkarsessie: Hoe maak ik de vertaalslag naar de praktijk van mijn mensen? Leidinggeven aan verandering

Vijfde Huifkarsessie: Hoe maak ik de vertaalslag naar de praktijk van mijn mensen? Leidinggeven aan verandering Vijfde Huifkarsessie: Hoe maak ik de vertaalslag naar de praktijk van mijn mensen? Leidinggeven aan verandering Programma 1. Opening -> belang operationeel en tactisch leiderschap voor vernieuwing en verandering

Nadere informatie

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna

Nadere informatie

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Instructie 1. Heb jij je voelsprieten uitstaan? De relatie met je cliënt

Instructie 1. Heb jij je voelsprieten uitstaan? De relatie met je cliënt Instructie 1 De relatie met je cliënt Heb jij je voelsprieten uitstaan? Met behulp van dit werkblad onderzoek je of je je voelsprieten hebt uitstaan naar de cliënt. Kies een cliënt en vul met die cliënt

Nadere informatie

Waar een wil is, is een Weg!

Waar een wil is, is een Weg! 5 tips om moeiteloos voor jezelf te kiezen en een stap te zetten. Waar een wil is, is een Weg! - Lifecoach http://www.facebook.com/arlettevanslifecoach 0 Je bent een ondernemende 40+ vrouw die vooral gericht

Nadere informatie

Deel 12/12. Ontdek die ene aanpak waarmee je al je problemen oplost

Deel 12/12. Ontdek die ene aanpak waarmee je al je problemen oplost Beantwoord eerst de volgende vragen: 1. Welke inzichten heb je gekregen n.a.v. het vorige deel en de oefeningen die je hebt gedaan? 2. Wat heb je er in de praktijk mee gedaan? 3. Wat was het effect op

Nadere informatie

Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren.

Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. 1/5 Fase 1: Wat wilde ik bereiken? Handelen/ ervaring opdoen Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. De opdracht wilde ik zo ontwikkelen,

Nadere informatie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Ervaringen, belevenissen, vragen in woorden gevangen om die woorden weer vrij te laten in nieuwe ervaringen, belevenissen, vragen. Marcel Zagers www.meerstemmig.nl

Nadere informatie

Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie.

Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. De cliënt krijgt een groot vel papier en kleurkrijt. De opdracht is: Teken je gezin van herkomst rond de etenstafel. Een werkvorm

Nadere informatie

In 7 stappen naar een opgeruimd huis Hoe je op een makkelijke manier je opruimachterstanden inloopt

In 7 stappen naar een opgeruimd huis Hoe je op een makkelijke manier je opruimachterstanden inloopt In 7 stappen naar een opgeruimd huis Hoe je op een makkelijke manier je opruimachterstanden inloopt Ben jij zo iemand die actief is en veel interesses heeft en daardoor ook veel bezigheden en spullen heeft?

Nadere informatie

Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?"

Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent? Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer "Welkom:..." Introductiefase: 1. "We gaan vandaag proberen te voorspellen." 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?" 3. Discussie:...

Nadere informatie

Trots op je vak! Hoe ben je dat, blijf je dat en hoe word je dat? UITNODIGING

Trots op je vak! Hoe ben je dat, blijf je dat en hoe word je dat? UITNODIGING Trots op je vak! Hoe ben je dat, blijf je dat en hoe word je dat? UITNODIGING Dinsdag 10 november 2015 Vanaf 12.00 uur Grolsch Veste Colosseum 65 7521 PP ENSCHEDE (ingang kanaalzijde) Om kennis over de

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub

Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub Leeftijd: 12-16 jaar Tijdsduur: 1 uur Doelen - De jongeren denken na over de betekenis van de muur tussen Israël en de Palestijnse gebieden in het dagelijks

Nadere informatie

Communiceren is teamwork

Communiceren is teamwork Communiceren is teamwork Je werkt vaak zelfstandig, maar blijft altijd onderdeel van je team. Samen met je collega s zorg je zo goed mogelijk voor jullie cliënten. Samenwerken vereist veel communicatie.

Nadere informatie

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis. Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt

Nadere informatie

Groei in Leiderschap & Management - Jaaropleiding

Groei in Leiderschap & Management - Jaaropleiding Groei in Leiderschap & Management - Jaaropleiding Zakenwijzer Het is tijd voor nieuw en ander leiderschap en management We kunnen ons niet meer verloven te blijven doen wat we deden. Als alles verandert,

Nadere informatie

3 vragen die managers hun medewerkers nooit stellen

3 vragen die managers hun medewerkers nooit stellen 3 vragen die managers hun medewerkers nooit stellen en die het managen veel simpeler en succesvoller maken! Door Esther Mallant 2012 Esther Mallant www.hrmallant.nl Introductie De 3 vragen die managers

Nadere informatie

E-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU?

E-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU? E-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU? Thuis en op school heb je allerlei waarden meegekregen. Sommigen passen bij je, anderen misschien helemaal niet. Iedereen heeft waarden. Ken

Nadere informatie

Het GROW-model. Deze onderdelen worden hieronder toegelicht. Per onderdeel worden er voorbeeldvragen aangegeven.

Het GROW-model. Deze onderdelen worden hieronder toegelicht. Per onderdeel worden er voorbeeldvragen aangegeven. Het GROW-model Een ontwikkelingsgesprek is het meest effectief als je de vragen in een bepaalde structuur stelt. Het GROW-model biedt deze structuur. (Whitmore, 1995) Het GROW model bestaat uit de volgende

Nadere informatie

Rapportage online marktonderzoek Wat maakt succes?

Rapportage online marktonderzoek Wat maakt succes? Rapportage online marktonderzoek Wat maakt succes? December 2007 / Januari 2008 Door: Marco Bouman, Impulse, Strategie & Marketing Februari 2008 2008 Marco Bouman, alle rechten voorbehouden Het is niet

Nadere informatie

H.A.N.G. PLEKKEN. Heel Aardig? Niet Geweldig! > OP BEZOEK BIJ HET NAI

H.A.N.G. PLEKKEN. Heel Aardig? Niet Geweldig! > OP BEZOEK BIJ HET NAI H.A.N.G. PLEKKEN Heel Aardig? Niet Geweldig! > OP BEZOEK BIJ HET NAI Binnenkort ga je met je klas op bezoek bij het Nederlands Architectuur instituut (NAi). Daar zal je het programma H.A.N.G. plekken volgen.

Nadere informatie

Wees duidelijk tegen je klanten

Wees duidelijk tegen je klanten Ronald Dingerdis Wees duidelijk tegen je klanten 3 In onze training Klantgerichtheid en communicatie vroeg een cursist me onlangs of je tegen je klant kan zeggen dat hij extreem vervelend is. Dat hij onredelijk

Nadere informatie

Reflectiegesprekken met kinderen

Reflectiegesprekken met kinderen Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen

Nadere informatie

Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A

Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A INLEIDING Ik heb vandaag een cadeautje meegenomen. Niet voor jullie, maar voor mijzelf. Het cadeautje staat voor de verrassingen

Nadere informatie

Bonus: Hoe goed ben jij momenteel?

Bonus: Hoe goed ben jij momenteel? Bonus: Hoe goed ben jij momenteel? Blad 1 van 20 Hoe goed ben jij momenteel? Iedereen kan zijn leiderschapsvaardigheden aanzienlijk verbeteren met een beetje denkwerk en oefening. Met deze test krijg je

Nadere informatie

Gelukskoffercoaching. Ik kan in drie woorden vertellen wat ik geleerd heb: I love me. Wael, 11 jaar. Gelukkig zijn kun je leren!

Gelukskoffercoaching. Ik kan in drie woorden vertellen wat ik geleerd heb: I love me. Wael, 11 jaar. Gelukkig zijn kun je leren! Gelukkig zijn kun je leren! Gelukskoffercoaching Missie GELUKKIG ZIJN KUN JE LEREN Gelukskoffercoaching wil kinderen op jonge leeftijd positief ondersteunen in hun individuele emotionele ontwikkeling.

Nadere informatie

Bijeenkomst: Risicobeheersing nu en de toekomst

Bijeenkomst: Risicobeheersing nu en de toekomst Bijeenkomst: Risicobeheersing nu en de toekomst Hartelijk welkom!! Werkwijze Inhoud: de hoe-kant van veranderen en Risicobeheersing Werkvorm: afwisselend in subgroepen en plenair (in begin). Actief: iedereen

Nadere informatie

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 6 Zacheüs (1) Het is erg druk in de stad vandaag. Iedereen loopt op straat. Zacheüs wurmt zich

Nadere informatie

ecourse Moeiteloos leren leidinggeven

ecourse Moeiteloos leren leidinggeven ecourse Moeiteloos leren leidinggeven Leer hoe je met minder moeite en tijd uitmuntende prestaties met je team bereikt 2012 Marjan Haselhoff Ik zou het waarderen als je niets van de inhoud overneemt zonder

Nadere informatie

Theateractiviteiten voor, door en met mensen met een verstandelijke beperking.

Theateractiviteiten voor, door en met mensen met een verstandelijke beperking. Studio Sterk: Sterker door Participatief Drama Theateractiviteiten voor, door en met mensen met een verstandelijke beperking. Theater als middel om een stem te geven aan mensen die nauwelijks gehoord worden.

Nadere informatie

Wie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg

Wie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg Wie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg Voor wie? Waarom? Wat? Hoe? Voor Omdat leiding Ervaringsgerichte Door middel van leidinggevenden, geven, adviseren en coaching en werkvormen waarbij het adviseurs

Nadere informatie

Dit boekje is van:..

Dit boekje is van:.. Ik en mijn plan Dit boekje is van:.. Hallo, Jij bent cliënt bij SOVAK. Je hebt bij SOVAK een persoonlijk begeleider. Samen maak je afspraken over wat jij zelf doet en wat SOVAK doet. Die afspraken staan

Nadere informatie

Luisteren en samenvatten

Luisteren en samenvatten Luisteren en samenvatten Goede communicatie, het voeren van een goed gesprek valt of staat met luisteren. Vaak denk je: Dat doe ik van nature. Maar schijn bedriegt: luisteren is meer dan horen. Vaak luister

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal,

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Veel te laat krijgen jullie deze nieuwsbrief. Ik had hem al veel eerder willen maken/versturen, maar ik

Nadere informatie

Inspireren, Leren & Werken. Werken aan een nieuwe werkwijze

Inspireren, Leren & Werken. Werken aan een nieuwe werkwijze Inspireren, Leren & Werken Werken aan een nieuwe werkwijze WIE, WAT, WAAR? BOOTCAMP JEUGDWERK 2014 BLZ 4 DAG 4 DONDERDAG 4 SEPTEMBER BLZ 8 DAG 1 MAANDAG 1 SEPTEMBER BLZ 5 DAG 5 VRIJDAG 5 SEPTEMBER BLZ

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen Hoofdstuk 2 Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen 48 Gangbare uitdrukkingen bij contact maken en onderhandelen De meeste zinnen die in dit overzicht staan, zijn formeel. U kunt deze

Nadere informatie

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach.

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Karin de Galan Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Ze heeft zich gespecialiseerd in het trainen van trainers en richtte in 2007 de galan school voor training op. Eerder werkte ze als

Nadere informatie

Beoordelingsformulieren

Beoordelingsformulieren Beoordelingsformulieren In elke prestatie zitten zoals hierboven uiteengezet (p. 81) vijf elementen verpakt. Het Takenblad is daarop gebaseerd. Om elk van die vijf elementen grondig te kunnen beoordelen

Nadere informatie

Jolan. Jolanda Omvlee (42),

Jolan. Jolanda Omvlee (42), Jolan Jolanda Omvlee (42), getrouwd met Ron (48), moeder van Lise (10) en Emmely (6) is directeur van Compassion. Ze geeft leiding aan 38 personen, haar contacten gaan internationaal. 22 tekst Wieteke

Nadere informatie

Inspirerend Presenteren

Inspirerend Presenteren Inspirerend Presenteren Door Kai Vermaas & Charis Heising Bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla Inleiding Wil je leren hoe jij een presentatie kunt geven waar je zeker bent van je verhaal? En

Nadere informatie

Online Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week

Online Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week onderbouw Les 1 Online Dit ben ik! Besef van jezelf Forming Ik kan mezelf voorstellen aan een ander. Ken je iemand nog niet? Vertel hoe je heet. Les 2 Online Hoe spreken we dit af? Keuzes maken Norming

Nadere informatie

Waardevolle verschillen

Waardevolle verschillen Diversiteit: Waardevolle verschillen Inspiratie om de specifieke kwaliteiten van extraverte én introverte professionals te (h)erkennen en in te zetten voor krachtige teams. De kracht van diversiteit zit

Nadere informatie

PeerEducatie Handboek voor Peers

PeerEducatie Handboek voor Peers PeerEducatie Handboek voor Peers Handboek voor Peers 1 Colofon PeerEducatie Handboek voor Peers december 2007 Work-Wise Dit is een uitgave van: Work-Wise info@work-wise.nl www.work-wise.nl Contactpersoon:

Nadere informatie

Hoe kunt u passende sturing en ruimte geven aan uw team?

Hoe kunt u passende sturing en ruimte geven aan uw team? Hoe kunt u passende sturing en ruimte geven aan uw team? Leidinggevenden in het mbo hebben tijdens de werkplaats van SOM op 20 september gespard en ervaringen uitgewisseld over dagelijkse dilemma s rondom

Nadere informatie

<prikkelaar toevoegen> Compaen pakt aan.

<prikkelaar toevoegen> Compaen pakt aan. Compaen pakt aan. Ik weet hoe ik jou kan bereiken Versterk je leerkracht: Hoe bereik ik de kinderen in mijn klas? 19 maart 2014 Jelte van der Kooi trainer/ adviseur schoolbegeleider

Nadere informatie

zondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar

zondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar Gemeente van de Heer Jezus Christus, Jongeren, ouderen, kinderen van God, Zoals ik voor de lezing al gezegd heb; het gaat vanmorgen niet over trouwen of getrouwd zijn, dat is alleen een voorbeeld verhaal.

Nadere informatie

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Een land waar mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Lilian (48) vraagt haar zoontje om even een handje te komen geven. Dat doet hij en dan gaat hij weer lekker verder spelen. Wij nemen plaats aan

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,

Nadere informatie

Eerst je eigen toekomst bedenken, voordat je samen een toekomst bedenkt. Aantrekkelijk voelen Pak je echte wens

Eerst je eigen toekomst bedenken, voordat je samen een toekomst bedenkt. Aantrekkelijk voelen Pak je echte wens Trainen en coachen Psycholoog Mirella Brok Skype Tilburg Made Den Bosch psycholoog@psycholoogmirellabrok.nl 06 1771 2728 KvK 51743256 Lid Nederlandse Beroepvereniging voor Toegepaste Psychologie Opwarmoefening

Nadere informatie

EEN MATRIX VAN KRACHTEN HOE (HER-)ONTDEK IK MIJN EIGEN MOGELIJKHEDEN? Werkwinkel Vlaamse Hersteldag 3 december 2013

EEN MATRIX VAN KRACHTEN HOE (HER-)ONTDEK IK MIJN EIGEN MOGELIJKHEDEN? Werkwinkel Vlaamse Hersteldag 3 december 2013 EEN MATRIX VAN KRACHTEN HOE (HER-)ONTDEK IK MIJN EIGEN MOGELIJKHEDEN? Werkwinkel Vlaamse Hersteldag 3 december 2013 Filip Abts: een korte voorstelling Wie ik ben? Wat ik kan? Wat ik weet? Wat ik heb? Wat

Nadere informatie

Thema Op het werk. Demet TV. Lesbrief 8. De eerste werkdag

Thema Op het werk. Demet TV. Lesbrief 8. De eerste werkdag Thema Op het werk. Demet TV Lesbrief 8. De eerste werkdag Deze les gaat over de eerste werkdag. gaat voor het eerst werken bij een snoepfabriek. Hij komt binnen en maakt kennis met de chef. De chef vertelt

Nadere informatie

10 Innovatielessen uit de praktijk 1

10 Innovatielessen uit de praktijk 1 10 Innovatielessen uit de praktijk 1 Geslaagde gastoudermeeting levert veel ideeën op voor innovatie! Wat versta ik onder innoveren? Innoveren is hot. Er zijn vele definities van in omloop. Goed om even

Nadere informatie

4 - daagse podiumtraining BUSINESS AS UNUSUAL. Dez e t r a i n i n g i s e c h t een

4 - daagse podiumtraining BUSINESS AS UNUSUAL. Dez e t r a i n i n g i s e c h t een 4 - daagse podiumtraining BUSINESS AS UNUSUAL Dez e t r a i n i n g i s e c h t een a a n r a d er o m t e l ere n m e n s e n e c h t t e b e t re k k e n e n t e r a k e n m e t j o u w v er h a a l.

Nadere informatie

- 21 INSPIRERENDE QUOTES VOOR LEERKRACHTEN -

- 21 INSPIRERENDE QUOTES VOOR LEERKRACHTEN - Beste collega, Ik houd van quotes. Zoals je misschien wel weet, plaats ik dagelijks waardevolle tips, verhalen, video s en quotes op mijn Facebookpagina: www.fb.com/positiefleren.nl Ik merk dat ik veel

Nadere informatie

FLIPPEN. Naam: Ruben van Dijk Datum van inlevering: 28/11/06 Klas: M1C Tutorgroep: 2

FLIPPEN. Naam: Ruben van Dijk Datum van inlevering: 28/11/06 Klas: M1C Tutorgroep: 2 FLIPPEN Naam: Ruben van Dijk Datum van inlevering: 28/11/06 Klas: M1C Tutorgroep: 2 Verantwoording: Opleiding: Media Vormgeven School: Media college Amsterdam Jaar: 1 Projectomschrijving: Het maken van

Nadere informatie

Ideeën presenteren aan sceptische mensen. Inleiding. Enkele begrippen vooraf

Ideeën presenteren aan sceptische mensen. Inleiding. Enkele begrippen vooraf Ideeën presenteren aan sceptische mensen Inleiding Iedereen heeft wel eens meegemaakt dat het moeilijk kan zijn om gehoor te vinden voor informatie of een voorstel. Sommige mensen lijken er uisluitend

Nadere informatie

Als je nog steeds hoopt dat oplossingen buiten jezelf liggen dan kun je dit boekje nu beter weg leggen.

Als je nog steeds hoopt dat oplossingen buiten jezelf liggen dan kun je dit boekje nu beter weg leggen. Theoreasy de theorie is eenvoudig. Je gaat ontdekken dat het nemen van verantwoordelijkheid voor je eigen denken en doen dé sleutel is tot a beautiful way of life. Als je nog steeds hoopt dat oplossingen

Nadere informatie

Feedback. in hapklare brokken

Feedback. in hapklare brokken Feedback in hapklare brokken Jan van Baardewijk Zorgteamtrainer Op zorgteamtraining.nl is de meest recente versie van feedback gratis beschikbaar. Mocht je willen weten of je de meest recente versie hebt,

Nadere informatie

NIEUWE GEWOONTE in DRIE WEKEN

NIEUWE GEWOONTE in DRIE WEKEN NIEUWE GEWOONTE in DRIE WEKEN Het doel van het drie weken plan van Follow the Honey is een dagelijkse gewoonte op te bouwen van naar binnen gaan, met je aandacht bij Jezelf zijn*. Binnen is bij je hart,

Nadere informatie

Het houden van een spreekbeurt

Het houden van een spreekbeurt Het houden van een spreekbeurt In deze handleiding staan tips over hoe je een spreekbeurt kunt houden. Waar moet je op letten? Wat moet je wel doen? En wat moet je juist niet doen? We hopen dat je wat

Nadere informatie

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet!

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet! Gevaarlijke liefde Gevaarlijke liefde In de pauze Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Als je verliefd wordt ben je in de wolken. Tegelijk voel je je

Nadere informatie

Doorbreek je belemmerende overtuigingen!

Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Herken je het dat je soms dingen toch op dezelfde manier blijft doen, terwijl je het eigenlijk anders wilde? Dat het je niet lukt om de verandering te maken? Als

Nadere informatie

PRIORITEITEN. drs. Ellen Bulder 1 SITUATIE

PRIORITEITEN. drs. Ellen Bulder 1 SITUATIE PRIORITEITEN drs. Ellen Bulder 1 SITUATIE Ook zo druk, druk, druk? Hebt u het gevoel dat u geleefd wordt door de waan van de dag en dat u altijd tijd te kort hebt? Of hebt u uw zaakjes prima onder controle

Nadere informatie

Lééf je dag. Prikkelende workshops om samen te leren

Lééf je dag. Prikkelende workshops om samen te leren Lééf je dag Prikkelende workshops om samen te leren Vier je dag, vier het moment Wilt u een personeelsbijeenkomst organiseren waarbij u ontspanning combineert met leren? Kies dan voor de workshops van

Nadere informatie

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij Rijk Phileas Fogg is een vreemde man. Hij is erg rijk. Maar niemand weet hoe hij aan zijn geld komt. Een baan heeft hij namelijk niet. Toch woont hij in een groot huis, midden in Londen. In zijn eentje.

Nadere informatie

> TAALWERKBLAD PARTICIPATIE

> TAALWERKBLAD PARTICIPATIE TAALWERKBLAD PARTICIPATIE aanpak coach cultuur deelnemen doel eigenschappen heden integreren kwaliteiten meedoen mentor nu plan samenleving toekomst vaardigheden verleden verwachtingen wensen DE WERKWOORDSTIJDEN

Nadere informatie

ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN

ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN EXCLUSIEF PROGRAMMA OVERZICHT 2016 LEF IN ACTIE Ontdek waarom het zo moeilijk is je hart te volgen en heb het lef dit toch te doen! De achtergrond van het programma Jij weet dat

Nadere informatie

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Permanente educatie in Smallingerland Allemaal in ontwikkeling Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Van cursussen professioneel Engels, kennis opdoen bij een andere afdeling tot vierjarige

Nadere informatie

STUDIEVAARDIGHEID LOOPBAANLEREN - 1 HOOFDSTUK 1

STUDIEVAARDIGHEID LOOPBAANLEREN - 1 HOOFDSTUK 1 STUDIEVAARDIGHEID LOOPBAANLEREN - 1 HOOFDSTUK 1 Studievaardigheid De reis naar een eigen plek in de maatschappij is nu begonnen. En je reisdoel staat vast: een zelfverzekerde trotse handtekening op het

Nadere informatie

Verslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING

Verslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING Verslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING In gesprek met elkaar. Uitwerking van de stellingen. De onderstaande stellingen hebben we deze avond besproken onder elke stelling staan een aantal opmerkingen die

Nadere informatie

DISCIPELSCHAP BIJBELSTUDIE VGSU BLOK

DISCIPELSCHAP BIJBELSTUDIE VGSU BLOK DISCIPELSCHAP BIJBELSTUDIE VGSU BLOK 4 2010-2011 INHOUD Inleiding... 5 Avond 1... 6 Avond 2... 8 Avond 3... 10 Avond 4... 12 3 4 INLEIDING Een ieder die niet zijn kruis draagt en achter Mij aankomt, die

Nadere informatie

Decentralisaties Servicepunt71/HRM ondersteunt bij veranderende eisen aan ambtenaren

Decentralisaties Servicepunt71/HRM ondersteunt bij veranderende eisen aan ambtenaren Decentralisaties Servicepunt71/HRM ondersteunt bij veranderende eisen aan ambtenaren Door: Martine van Dijk A+O fonds Gemeenten / Fotografie: Kees Winkelman Net zoals bij alle gemeenten, raken de decentralisaties

Nadere informatie

Wat is jouw verhaal?

Wat is jouw verhaal? E E N E - B O O K V A N L E T T E R S & C O N C E P T S Wat is jouw verhaal? Passie en plezier overbrengen in een notendop Storytelling Verhalen vertellen is een belangrijk onderdeel van ons leven. Het

Nadere informatie

Slotwoord Jongerenmediadag

Slotwoord Jongerenmediadag Slotwoord Jongerenmediadag Woensdag 7 november 2012 Hallo iedereen! Het is nu mijn beurt om samen met jullie deze Jongerenmediadag stilaan af te ronden. De Jongerenmediadag kadert in de uitvoering van

Nadere informatie

OPA EN OMA DE OMA VAN OMA

OPA EN OMA DE OMA VAN OMA Hotel Hallo - Thema 4 Hallo opdrachten OPA EN OMA 1. Knip de strip. Strip Knip de strip los langs de stippellijntjes. Leg de stukken omgekeerd en door elkaar heen op tafel. Draai de stukken weer om en

Nadere informatie

Ik-Wijzer Naam: Sander Geleynse Datum: 27 januari 2016

Ik-Wijzer Naam: Sander Geleynse Datum: 27 januari 2016 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Jouw uitslag... 4 Pagina 2 van 8 1. Inleiding Hallo Sander, Dit is de uitslag van jouw Ik-Wijzer. Hierin staat wat jij belangrijk vindt en wat je minder belangrijk vindt.

Nadere informatie

ERN. Klantgericht handelen. Taak. Doelen. Werk jij ook zo klantgericht dat elke klant met een tevreden gevoel de winkel verlaat?

ERN. Klantgericht handelen. Taak. Doelen. Werk jij ook zo klantgericht dat elke klant met een tevreden gevoel de winkel verlaat? VERKOPER Klantgericht handelen Joop heeft zojuist een wasmachine aan een klant verkocht. En hij heeft met de klant afgesproken op welke dag en hoe laat de wasmachine wordt afgeleverd. Een monteur zal het

Nadere informatie

Training. Vergaderen

Training. Vergaderen Training Vergaderen Halide Temel 1-5-2014 Inhoudsopgave Inleiding 3 Doelen 4 Deelnemers 4 Werkvormen 4 Programma 4 Voorstellen & introductie 5 Opdracht Luciferspel 6 Theorie 7 Opdracht - Vergaderen 12

Nadere informatie

COMMUNICATIE training. effectief communiceren met iedereen

COMMUNICATIE training. effectief communiceren met iedereen COMMUNICATIE training effectief communiceren met iedereen Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij

Nadere informatie

Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet.

Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Bezoek op kantoor Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Ton en Toya hebben wat problemen thuis.

Nadere informatie

Effectieve samenwerking: werken in driehoeken

Effectieve samenwerking: werken in driehoeken Effectieve samenwerking: werken in driehoeken Werken in driehoeken is een wijze van samenwerking die in elke organisatie, projectteam en netwerk mogelijk is. Het maakt dat we kunnen werken vanuit een heldere

Nadere informatie

Evaluatie Kennissessie met en bij Philips Healthcare 25 november 2014

Evaluatie Kennissessie met en bij Philips Healthcare 25 november 2014 Evaluatie Kennissessie met en bij Philips Healthcare 25 november 2014 Verwachting en aanbeveling Heeft de bijeenkomst aan jouw verwachting voldaan? Toelichting: Erg goede sprekers, zoals gebruikelijk.

Nadere informatie

Meer doen in minder tijd én met minder stress!

Meer doen in minder tijd én met minder stress! Meer doen in minder tijd én met minder stress! Is Werken in Flow iets voor jou? Wil jij grip op je overvolle inbox? Een opgeruimde werkomgeving? Een halve tot een hele werkdag tijdswinst per week? Een

Nadere informatie

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen!

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen! 1 Wil je wel leren? Opdracht 1a Wat heb jij vanzelf geleerd? 7 Opdracht 1b Van externe naar interne motivatie 7 Opdracht 1c Wat willen jullie graag leren? 8 2 Kun je wel leren? Opdracht 2a Op wie lijk

Nadere informatie

Lesbrief 14. Naar personeelszaken.

Lesbrief 14. Naar personeelszaken. http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 14. Naar personeelszaken. Wat leert u in deze les? Wanneer u zeggen en wanneer jij zeggen. Je mening geven en naar een mening vragen. De voltooide tijd gebruiken.

Nadere informatie

Werkconferentie Ruwaard

Werkconferentie Ruwaard Werkconferentie Ruwaard 15 februari 2017 Fred Pijls, voorzitter van de steungroep, neemt ons mee in wat proeftuin Ruwaard in 2016 heeft bereikt. Uit de ongeveer 40 individuele casussen blijkt dat het welbevinden

Nadere informatie

Transformatie leer je niet in een cursus

Transformatie leer je niet in een cursus NIEUW VAKMANSCHAP Transformatie leer je niet in een cursus Door: Rieke Veurink Fotografie: Kees Winkelman Aansluiten bij de vraag uit de samenleving, regie voeren, werken in steeds veranderende omstandigheden:

Nadere informatie