INHOUD. 70 Accountantsverklaring. 73 Bijlage 1: Meerjarenraming Bijlage 2: Verwachte ontwikkeling reserves en fondsen

Transcriptie

1 JAARVERSLAG 2013

2 INHOUD 3 Woord vooraf 5 Verslag directie en raad van toezicht 6 Uitgelicht in Besturen en toezicht houden 13 Verantwoordingsverklaring 14 Scheiden toezicht houden en besturen 17 Maatschappelijk verantwoord en duurzaam 19 Advies en toezicht 24 Hoofddoelstelling 25 Resultaten in cijfers 27 Financiële resultaten 29 Bestedingspercentages 29 Werkorganisatie 30 Organisatieschema KNGF Geleidehonden 31 Raad van toezicht 33 Directie 33 Ondernemingsraad 34 Colofon 36 Jaarrekening - Balans (na resultaatbestemming) 37 Jaarrekening - Staat van baten en lasten 39 Toelichting behorende tot de jaarrekening Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling 41 Grondslagen voor de waardering van activa en passiva 43 Grondslagen voor de resultaatbepaling 44 Toelichting op de balans 54 Toelichting op de staat van baten en lasten 64 Toelichting op de lastenverdeling 68 Overige gegevens 70 Accountantsverklaring 73 Bijlage 1: Meerjarenraming Bijlage 2: Verwachte ontwikkeling reserves en fondsen Stichting Koninklijk Nederlands Geleidehondenfonds Amsteldijk Noord 42 Postbus AM Amstelveen Tel.: Fax: info@geleidehond.nl Internet: Jaarverslag 2013 KNGF Geleidehonden 2 2

3 WOORD VOORAF Deze uitspraak deed koning Willem-Alexander in zijn eerste troonrede op Prinsjesdag Onze koning verwijst hiermee naar de overgang van een verzorgingsstaat naar de veelbesproken participatiemaatschappij. Ook het meedoen en erbij horen van mensen met een beperking staat inmiddels hoog op de politieke agenda. Dat is een uitstekende ontwikkeling. Veel te lang zijn mensen met een handicap of stoornis benaderd vanuit het perspectief van zorg in plaats van participatie. Een belangrijke voorwaarde voor participatie is echter wel dat je hun dan ook de middelen aanreikt om te kúnnen meedoen. Onze professioneel opgeleide honden kunnen dat middel zijn. De trouwe aanwezigheid en assistentie van de werkende hond biedt mensen met een beperking of stoornis de zelfstandigheid en mobiliteit die noodzakelijk zijn om de activiteiten te kunnen ontplooien om vorm en waarde te geven aan het leven en de toekomst. de activiteiten en de resultaten van Alles wat wij hebben ondernomen heeft steeds in het teken gestaan van die missie: het bieden van mobiliteit, zelfstandigheid en kwaliteit van leven aan mensen met een beperking of stoornis. In de tachtig jaar van ons bestaan is deze missie nooit veranderd. De invulling ervan is dat wel. KNGF Geleidehonden evolueerde in de afgelopen jaren van de oude vertrouwde drie-eenheid KNGF/Hond/Blind naar een nieuw verbond van KNGF/Hond/Handicap. Dat betekent dat wij onze kennis en kunde op het snijvlak van hond en handicap ten volle inzetten om ook mensen met andere handicaps dan een visuele beperking te helpen. Het opleiden van de autismegeleidehond waarmee wij in 2007 begonnen, was de eerste stap op deze weg van verbreding. Wat wij door eigen waarneming al wisten, is door wetenschappelijk onderzoek inmiddels bevestigd: de autismegeleidehond maakt een wereld van verschil. Als participatie-organisatie avant la lettre zijn meedoen en erbij horen voor mensen met een beperking al decennialang stevig verankerd in onze missie. Dit jaarverslag biedt u inzicht in Jaarverslag 2013 KNGF Geleidehonden 3 3

4 OP NAAR DE TACHTIG In 2015 hopen wij ons tachtigjarig bestaan te vieren. Een jubileum nodigt niet alleen uit tot het opmaken van de balans, maar vooral ook tot vooruitkijken. Een vraag die zich daarbij aandient is: Wat zal de toekomst zijn van de professioneel werkende hond? De technische wetenschap staat niet stil. Er komen steeds meer technologieën beschikbaar die mensen met een visuele of motorische beperking kunnen helpen. Dat is een geweldige ontwikkeling. Hoe meer er beschikbaar komt dat het leven van mensen met een beperking vergemakkelijkt, hoe beter het is. Niettemin merken wij dat de belangstelling voor professioneel werkende honden nog altijd toeneemt. De positie van de hond verschuift van noodzakelijk hulpmiddel naar zeer geprefereerd hulpmiddel. Onze honden, ongeacht voor welke taak ze zijn opgeleid, zijn van onschatbare waarde voor hun baas. De vaardigheden gecombineerd met trouwe kameraadschap, steun en liefde maken honden met een missie zo bijzonder. Erbij horen, kunnen meedoen en weer gewoon mens zijn is slechts een kleine greep uit de blije reacties van de mensen die in 2013 een hond kregen. Je mens voelen is een basisvoorwaarde om het leven en de toekomst te kunnen vormgeven, zoals de koning dat voor ogen heeft. Als geen ander gunnen wij mensen met een handicap of stoornis de toegevoegde waarde, het geluk van zo n lieve, knappe hond en daarmee de mogelijkheid om weer mee te kunnen doen. Amstelveen, mei 2014 Ellen Greve, directeur Max Amson, voorzitter raad van toezicht Jaarverslag 2013 KNGF Geleidehonden 4 4

5 VERSLAG DIRECTIE EN RAAD VAN TOEZICHT DE RESULTATEN IN 2013 Het jaar 2013 was heel succesvol. De doelen die wij ons stelden zijn alle behaald. Dit geldt zowel voor het aantal te fokken honden als voor het aantal opgeleide honden. Voor het eerst in de geschiedenis lopen er meer dan 500 combinaties hond-baas in Nederland rond. Een andere primeur was dat wij vier verschillende typen professioneel opgeleide honden hebben getraind. De huidige koers van uitbreiding van onze diensten komt voort uit een verbondenheid met de gehandicapte mens die de kwaliteit van leven wil verbeteren met de hulp van een werkende hond. Het opleiden van blindengeleidehonden blijft daarbij onze kernactiviteit. Het grootste deel van de honden die wij trainden, was dan ook bestemd voor mensen met een visuele beperking. Hoewel het totaal aantal opgeleide honden iets hoger was dan het geplande aantal zijn er in de bestemming van de honden wat verschuivingen geweest. Zo werden er iets minder autismegeleidehonden afgeleverd. Daartegenover staat dat er meer buddyhonden werden geplaatst. Soms blijkt een hond geschikter te zijn voor een andere taak dan waarvoor die in eerste instantie was bestemd. De honden worden gefokt met als doel ze op te leiden tot blindengeleidehond. Als blijkt dat de hond hiervoor niet de juiste capaciteiten heeft, wordt nagegaan welke taak wel goed bij hem past. Belangrijker dan welke planning ook, is dat de hond wordt getraind voor de juiste taak en voor de juiste baas. Zo komen het welzijn van de hond en het slagen van de combinatie niet in het gedrang. Dankzij de nieuwe koers van verbreding kunnen vrijwel alle honden worden getraind en ingezet voor een belangrijke, maatschappelijke taak. De investeringen en inspanningen zijn zo niet voor niets geweest. Jaarverslag 2013 KNGF Geleidehonden 5 5

6 UITGELICHT IN 2013 stoornis kunnen gewoon zien en lopen, maar ook zij hebben hun trouwe hond hard nodig om uit de voeten te kunnen. Met een buddyhond aan hun zijde durven zij de straat weer op, contact te maken met anderen en actief te worden. Door de stabiele aanwezigheid van de hond en zijn vermogen de baas zowel overdag als s nachts uit de nachtmerrie van de traumatische ervaring te halen, biedt ook de buddyhond een grote toename in kwaliteit van leven. DE EERSTE ASSISTENTIEHONDEN In 2013 was de aflevering van de eerste assistentiehonden een feit. Natuurlijk was het voor mensen met een motorische beperking even wennen dat zij ook voor deze typen honden een beroep op ons mogen doen, maar inmiddels weten zij ons te vinden. We merken daarbij dat het vertrouwen dat wij hebben opgebouwd als de opleider van de blindengeleidehond zich goed vertaalt naar de andere typen honden die wij nu ook opleiden. Als KNGF Geleidehonden het doet, zal het wel goed zijn is een opmerking die wij meer dan eens horen. Natuurlijk stellen wij alles in het werk om dit vertrouwen waard te zijn en te blijven. BUDDYHONDEN PTSS Gedreven door onze missie zijn wij voortdurend op zoek naar mogelijkheden om het verschil te kunnen maken met behulp van onze professioneel werkende honden. Buddyhonden voor oud-geüniformeerden met een posttraumatische stressstoornis (PTSS) maken dat verschil. Ook deze honden leverden wij in 2013 voor het eerst af bij hun nieuwe bazen. Buddyhonden geven aan zelfstandigheid en mobiliteit een geheel nieuwe lading. Mensen met deze ingrijpende MEDISCHE DETECTIEHONDEN NIEUW EN VERNIEUWEND Medio 2013 zijn wij gestart met het proefproject medische detectiehonden. Om antwoord te krijgen op de vraag of honden ingezet kunnen worden bij opsporing van kanker, is - in samenwerking met het VU medisch centrum - een onderzoek gestart. Inmiddels wordt een aantal honden getraind om op basis van geur, uit door het VUmc beschikbaar gestelde monsters, darmkanker op te sporen. De pilot is een uitbreiding van onze maatschappelijke taak om te zien of wij met behulp van onze expertise en de inzet van honden levens kunnen redden door vroegtijdige opsporing van kanker. PAWS De workshops PAWS (Parents Autism Workshops and Support) waren ook in 2013 onverminderd populair. Er zijn zes workshopseries georganiseerd voor ouders van wie de kinderen buiten de doelgroep voor een autismegeleidehond vallen. Tijdens de workshops krijgen zij informatie die nodig is om een eigen Jaarverslag 2013 KNGF Geleidehonden 6 6

7 UITGELICHT IN 2013 huishond effectief in te zetten voor de verbetering van de kwaliteit van leven van hun kind met autisme. Naar de effecten van de workshops wordt onderzoek gedaan bij een groot deel van de deelnemende gezinnen. De voorlopige resultaten laten een zeer positief beeld zien. Gezien de grote belangstelling, zullen wij ook in 2014 doorgaan met het geven van deze workshops. KNGF CAMPUS Er wordt regelmatig een beroep op ons gedaan als deskundige op het gebied van professioneel opgeleide honden voor mensen met een beperking of stoornis. In 2013 zijn de voorbereidende werkzaamheden gedaan voor het opstarten van een kenniscentrum op het snijvlak van hond en handicap onder de naam KNGF Campus. De nieuw opgerichte stichting is een initiatief van Stichting Koninklijk Nederlands Geleidehonden Fonds. De missie van KNGF Campus is de aanwezige kennis, kunde en ervaring op een toegankelijke en efficiënte wijze vast te leggen, te beheren en uit te breiden. Het is de bedoeling de kennis te delen met iedereen die het vergroten van kwaliteit van leven, mobiliteit en onafhankelijkheid met behulp van een professioneel werkende hond tot doel heeft. De werkzaamheden van KNGF Campus zullen vanaf 2014 starten. CONTROLE IGDF KNGF Geleidehonden is aangesloten bij de IGDF. Deze federatie heeft tot doel de kwaliteit van de geleidehondenschool en de blindengeleidehonden te borgen. Daarnaast is het uitwisselen van kennis en ervaring tussen de ruim tachtig aangesloten scholen een belangrijke pijler. In 2013 heeft onze school de vijf-jaarlijkse controle gehad. Deze wordt uitgevoerd door een assessor van de federatie die alle activiteiten van de kennel, tot puppypleeggezinnenzorg en de opleiding langs de strenge meetlat van de federatie legt. Op basis hiervan is het lidmaatschap weer voor vijf jaar verlengd. WIJ STREVEN ERNAAR OP EEN OPEN EN DOELTREFFENDE WIJZE TE COMMUNICEREN COMMUNICATIE Wij fungeren als gesprekspartner voor onder meer de overheid, onderwijsinstellingen en zorgverzekeraars. Ook in het lobbytraject zijn wij actief. Waar mogelijk staan we graag op de bres voor onze cliënten en hun honden. Wij geven voorlichting aan aspirant-cliënten over wat een professioneel opgeleide hond voor hen kan betekenen via open dagen. Wij streven ernaar op een open en doeltreffende wijze te communiceren met de wereld om ons heen. Basisschoolleerlingen voorzien we van spreekbeurtpakketten, donateurs houden we op de hoogte van onze activiteiten en de ambassadeurs geven door het hele land lezingen over de geleidehond en wat die in hun leven betekent. CAMPAGNE OPEN DEUREN Voor de voorlichting aan het Nederlandse publiek over het belang van professioneel werkende honden mogen wij altijd rekenen op de inzet van een groep bijzondere vrijwilligers, onze ambassadeurs. Als ervaringsdeskundigen kunnen zij als geen ander voor het voetlicht brengen wat het betekent om een geleidehond te hebben. Om aandacht te vragen voor toegankelijkheid van professioneel werkende honden in openbare gelegenheden, organiseerden wij samen met hen de ludieke actie Open deuren. Ambassadeurs met hun geleidehond bezochten winkels, restaurants en andere openbare gelegenheden. Wie de geleidehonden zonder problemen toegang verleende, werd beloond met een sticker met de Jaarverslag 2013 KNGF Geleidehonden 7 7

8 UITGELICHT IN 2013 tekst Geleidehonden welkom. De actie kreeg een hausse aan media-aandacht en duizenden steunbetuigingen. De stickers werden in groten getale aangevraagd. De grootste triomf was dat na jaren lobbyen, de staatssecretaris heeft beloofd de wetgeving te zullen aanpassen. Het weigeren van de toegang van werkende honden in openbare gelegenheden en taxi s zou dan eindelijk tot het verleden moeten behoren. BIJSCHOLINGSDAG UTRECHT CS Iedere geleidehondenbaas mag rekenen op jarenlange nazorg. Daarnaast denken we continu proactief mee met wat onze cliënten nodig hebben om goed met de hond te kunnen functioneren. Station Utrecht Centraal is met zijn grootscheepse verbouwingen een flinke uitdaging voor blinden met een geleidehond. Om onze cliënten wegwijs te maken en samen met hen, in de wirwar van de verbouwing, de optimale routes te vinden, is in het najaar ter plekke een speciale trainingsdag georganiseerd. De bijscholingsdag voorzag in een belangrijke behoefte, te oordelen naar de grote belangstelling. Om die reden wordt de bijscholingsdag in het voorjaar van 2014 nogmaals georganiseerd. ONLINE LEREN Werken met een geleidehond is voor mensen met een beperking niet eenvoudig. Iedere aankomende geleidehondenbaas krijgt daarom een praktische één-op-één-instructie voor het werken met de hond. Voor een goede theoretische ondersteuning is in 2013 een online-leerprogramma gelanceerd dat speciaal is ontwikkeld voor blinden en slechtzienden. Dit E-learningprogramma biedt toekomstige geleidehondenbazen de mogelijkheid om zich optimaal voor te bereiden op het werken met de hond. Na aflevering dient het leersysteem als naslagwerk. Jaarverslag 2013 KNGF Geleidehonden 8 8

9 UITGELICHT IN 2013 FONDSENWERVING Om onze ambitieuze doelen te kunnen realiseren is financiële armslag noodzakelijk. Fondsenwerving is daarbij voor ons een middel en geen doel. Wij letten er scherp op dat wij bij het verkrijgen van financiële steun integer en met respect te werk gaan en zo min mogelijk kosten maken. Dankzij onze trouwe en nieuwe aanhang lukte het ons om de inkomsten te realiseren die wij nodig hadden om de doelstellingen van 2013 te kunnen behalen. Het is bijzonder dat zoveel mensen, ondanks de economisch zware tijden, ons zo n warm hart toedragen. Heel vaak blijkt de steun te komen van mensen die zelf de onvervangbare en onvoorwaardelijke liefde en vriendschap van een hond mochten ervaren. Hoe klein of groot de bijdrage ook, wij zijn er heel blij mee. TUSSENTIJDSE CONTROLE CBF-KEUR In 2013 heeft een tussentijdse controle door het Centraal Bureau voor Fondsenwerving (CBF) plaatsgevonden. Deze onafhankelijke organisatie controleert missiegedreven organisaties zonder winstoogmerk iedere drie jaar op de volgende terreinen; Bestuur Beleid Fondsenwerving Besteding van middelen Verslaglegging en verantwoording Het CBF heeft onder meer bepaald dat er niet meer dan 25% per jaar van de opbrengst uit fondsenwerving mag worden besteed aan fondsenwervende activiteiten. KNGF Geleidehonden voldoet ook in 2013 ruim aan die norm. De uitkomst van de tussentijdse controle is dat wij het CBFkeur voor goede doelen mogen blijven voeren tot 1 januari Gevers kunnen erop vertrouwen dat organisaties met dit keurmerk verantwoord met hun giften omgaan. MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD KNGF Geleidehonden voert de activiteiten uit met groot respect voor mens, dier en milieu. Dat blijft niet bij mooie woorden alleen. In al ons handelen staat maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen centraal. Wij geven voorrang aan leveranciers die een duurzaamheidsbeleid hebben en duurzame goederen leveren, maar ook bereid zijn om ons tegemoet te komen in de kosten. Uitgangspunt daarbij is altijd dat dit niet ten koste mag gaan van de kwaliteit. Waar mogelijk zijn de afgelopen jaren energiezuinige maatregelen doorgevoerd. De bedrijfsauto s zijn merendeels hybride en de ritten worden zo efficiënt mogelijk gepland om CO2-uitstoot te beperken. In het gebouw is geen airconditioning en alle verlichting, computers en beeldschermen worden aan het einde van de dag uitgeschakeld. Bovendien wordt gebruikgemaakt van energiezuinige apparatuur en van milieuvriendelijke schoonmaakproducten. ELEKTRISCH RIJDEN Eind 2013 kregen wij een elektrische Renault Kangoo Z.E. van Renault Nederland. Dit bijzondere cadeau dient twee doelen. Ten eerste kunnen wij deze auto testen voor een eventuele overstap naar elektrisch rijden. Daarnaast biedt het ons de mogelijkheid onze blinde cliënten te laten kennismaken met de stille auto. Dit is belangrijk, omdat een hond niet kan beoordelen hoe snel het verkeer nadert. De baas zal daarom op het gehoor moeten inschatten of het verantwoord is om over te steken. Een stille auto Jaarverslag 2013 KNGF Geleidehonden 9 9

10 10 10 UITGELICHT IN 2013 is voor mensen met een visuele beperking een nieuw en lastig fenomeen, waarop zij voorbereid moeten zijn. ONDERZOEK ENERGIEVERBRUIK Wij hebben in het kader van duurzaam ondernemen in 2013 een onderzoek laten uitvoeren naar ons energieverbruik en de mogelijkheden tot optimalisering daarvan. Wij ontvingen het B-label. Het is ons streven om op termijn maatregelen te nemen waardoor het A-label van toepassing zal zijn. Een aantal suggesties uit het rapport zijn inmiddels doorgevoerd. Voor de duurdere aanpassingen wordt naar mogelijkheden voor financiering gezocht.

11 BESTUREN EN TOEZICHT HOUDEN SPEERPUNTEN De raad van toezicht houdt toezicht op de strategie en het beleid van de stichting en fungeert als klankbord en werkgever van de directeur. De samenwerking tussen de raad van toezicht en de directie is uitstekend. Om zijn taak te kunnen uitvoeren ontvangt de raad van toezicht van de directeur een maandelijkse rapportage van de resultaten. De leden ontvangen de meerjarenraming en ieder jaar een uitgebreid jaarplan met daarin de doelstellingen per afdeling. De raad van toezicht is in 2013 zesmaal samengekomen. Bij die bijeenkomsten was de directeur aanwezig om de plannen, de activiteiten en de resultaten toe te lichten. Evenals voor de directie en de werknemers waren groei en uitbreiding van het dienstenpakket de belangrijkste speerpunten van de raad van toezicht. Daarnaast hebben de technologische ontwikkelingen met betrekking tot mobiliteit van mensen met een beperking hun aandacht. drs. Anneke Sipkens toegetreden tot de raad van toezicht. Zij is in het dagelijkse leven director Sustainable Strategy & Innovation bij Deloitte Consulting B.V. In haar loopbaan heeft mevrouw Sipkens veel kennis opgedaan op het gebied van integratie van duurzaamheid. De expertise van beide nieuwe leden, gecombineerd met een oprechte betrokkenheid bij de doelstellingen van KNGF Geleidehonden, betekenen een waardevolle toevoeging aan de raad van toezicht. De raad van toezicht dankt mevrouw Raats voor haar inzet en waardevolle bijdrage. BLIK VOORUIT In 2013 is een nieuwe meerjarenraming gemaakt waarin per afdeling de doelen en plannen zijn uitgewerkt. Ook hierin zijn groei en de uitbreiding van diensten de belangrijkste speerpunten. Daarnaast willen wij de kring van betrokkenen vergroten om met hen te delen waarin wij geloven. Bij het maken van de plannen en de raming is steeds de centrale vraag: Hoe kunnen wij mensen met een beperking door middel van een professioneel getrainde hond helpen met het vergroten van hun (sociale) mobiliteit, zelfstandigheid en kwaliteit van leven? WIJZIGING SAMENSTELLING In april heeft mevrouw Esther Raats de raad verlaten. Per december traden twee nieuwe leden toe: Mevrouw prof. dr. Mijntje Lückerath-Rovers is als hoogleraar Corporate Governance verbonden aan de universiteit van Tilburg. Zij doceert en doet onderzoek naar de rol van bestuur en toezicht. Tegelijkertijd is ook mevrouw Het opleiden van blindengeleidehonden is en blijft onze kernactiviteit. Ruim 70% van alle gefokte en aangekochte honden zal ook in de komende jaren voor mensen met een visuele beperking worden opgeleid. Daarbij zal het aantal af te leveren blindengeleidehonden stijgen ten opzichte van voorgaande jaren. Deze stijging houdt rekening met een verwachte vraag van nieuwe cliënten en de vervangingsvraag van mensen die al een geleidehond hebben. Evenals Jaarverslag 2013 KNGF Geleidehonden 11 11

12 in voorgaande jaren zal het opleiden van autismegeleidehonden ook onze aandacht hebben. Volgens plan zal daarnaast vooral het aantal assistentiehonden en het aantal buddyhonden een groei doormaken. KENNISCENTRUM In 2014 zal het proefproject medische detectiehonden worden voortgezet. Op basis van het resultaat van het project zal worden besloten of KNGF Geleidehonden het trainen van honden op een vroege opsporing van (darm)kanker zal toevoegen aan het dienstenpakket. Het project wordt gedaan onder de vlag van de nieuwe stichting KNGF Campus. De collega s van KNGF Campus zullen ook nader onderzoeken of en hoe wij verder kunnen bijdragen aan een vergroting van de mobiliteit, zelfstandigheid en kwaliteit van leven van mensen met een beperking met een serieuze hulpvraag. Het spreekt voor zich dat wij daarbij het belang van de hond nooit uit het oog zullen verliezen. De hond moet niet alleen een belangrijke bijdrage kunnen leveren, ook zijn eigen welzijn moet worden geborgd. DANK U! 2013 was een geweldig jaar. Het aantal mensen dat zich laat begeleiden door een professioneel werkende hond was nog nooit zo groot en alle doelen die wij ons stelden zijn behaald. Dat het zo n goed jaar was, is te danken aan velen die onze missie en onze honden een warm hart toedragen. In eerste instantie gaat veel dank uit naar onze vrijwilligers. Zonder de tientallen fokgastgezinnen en honderden puppypleeggezinnen, die dag en nacht klaarstaan om onze honden te begeleiden en te verzorgen, zouden wij ons werk niet op deze manier kunnen doen. Ook de inzet van de ambassadeurs en van iedereen die ons helpt in de kennel en op kantoor is voor ons onmisbaar. Wij danken de duizenden mensen die ons financieel ondersteunen. Dankzij de hulp en de ruimhartige steun die u allen ons in 2013 gaf, hebben wij onze doelen kunnen realiseren. U bent het die ons inspireert om ons werk met passie en grote overtuiging te doen. Heel graag danken wij ook de medewerkers van KNGF Geleidehonden en onze samenwerkende partners Ans L abee en Evaline Koning, Brigitte van Gestel, Peter Lasaroms, Sharon Rademaker en Kathleen Selleslagh voor hun inzet, deskundigheid en bevlogenheid. Met z n allen hebben wij vele mensen met een beperking de mogelijkheid gegeven om vorm te geven aan de toekomst en waarde toe te voegen aan het eigen leven en aan dat van de maatschappij. Heel graag willen wij hen en iedereen die in de toekomst een beroep op ons doet, blijven helpen met een hond met een missie. Wij hopen van harte dat wij daarbij op u mogen rekenen. Amstelveen, mei 2014 Ellen Greve, directeur Max Amson, voorzitter raad van toezicht Jaarverslag 2013 KNGF Geleidehonden 12 12

13 VERANTWOORDINGS- VERKLARING KNGF GELEIDEHONDEN IS DE COMMUNICATIEVE NAAM VOOR DE ORGANISATIE STICHTING KONINKLIJK NEDERLANDS GELEIDEHONDEN FONDS. DE ORGANISATIE ONDERSCHRIJFT DE DRIE PRINCIPES VAN DE CODE GOED BESTUUR VOOR GOEDE DOELEN: Scheiden toezicht houden en besturen Binnen de instelling dient de functie toezicht houden (goedkeuren van plannen en het kritisch volgen van de organisatie en haar resultaten) duidelijk te zijn gescheiden van het besturen (het opstellen van de plannen en de uitvoering daarvan) Optimale besteding van middelen De instelling dient continu te werken aan een optimale besteding van middelen, zodat effectief en doelmatig kan worden gewerkt aan het realiseren van de doelstelling Omgang met belanghebbenden De instelling streeft naar optimale relaties met belanghebbenden met gerichte aandacht voor de informatieverschaffing en de inname en verwerking van wensen, vragen en klachten Per principe zal hierna worden uitgewerkt hoe dit binnen KNGF Geleidehonden is verankerd. Jaarverslag 2013 KNGF Geleidehonden 13 13

14 SCHEIDEN TOEZICHT HOUDEN EN BESTUREN TAAK EN WERKWIJZE VAN DE DIRECTIE De eenhoofdige statutaire directie is verantwoordelijk voor het bepalen van het beleid, de strategie en het vaststellen van de begrotingen. Daarnaast is de directie verantwoordelijk voor de dagelijkse leiding die deels is gedelegeerd aan de leden van het managementteam. De directeur legt verantwoording af aan de raad van toezicht. De directie heeft in het bijzonder tot taak het strategisch beleid, de algemene coördinatie en de externe representatie op te zetten. Daarnaast is zij verantwoordelijk voor de inhoudelijke en administratieve kwaliteitsbewaking en het personeelsbeleid. De directie presenteert maandelijks de kengetallen van de organisatie aan de raad van toezicht en brengt elk kwartaal financieel verslag uit aan de raad van toezicht. De directie vergadert tweewekelijks met de vijf afdelingshoofden in het managementteam (mt-overleg). Het mt-overleg heeft geen besluitvormende bevoegdheid; wel worden besluiten van de directie zo veel mogelijk in het mt-overleg genomen en vervolgens als zodanig vastgelegd. Daarnaast heeft de directie met ieder (staf)hoofd tweewekelijks bilateraal overleg. De directie ontvangt een bezoldiging conform de richtlijn die door de VFI is opgesteld en voortvloeit uit de Code goed bestuur voor goede doelen. Per 31 december 2013 bestond de directie uit mevrouw mr. E.C. Greve. TAAK EN WERKWIJZE RAAD VAN TOEZICHT De raad van toezicht heeft tot taak toezicht te houden op het beleid en de strategie van de directie, het financiële bestuur en op de algemene gang van zaken bij KNGF Geleidehonden. Het toezicht strekt zich uit tot: a. de realisatie van de doelstellingen van KNGF Geleidehonden; b. de strategie en de risico s die verbonden zijn aan de activiteiten; c. de opzet/de werking van de interne systemen voor risicobeheersing en controle; d. de financiële verslaglegging. Tot de jaarstukken van de stichting behoort een verslag van de raad van toezicht waarin opgave wordt gedaan van de werkzaamheden in het boekjaar in overeenstemming met de bepalingen van de Code Goed Bestuur voor Goede Doelen. In het verslag wordt van alle leden de relevante gegevens vermeld (personalia, beroep, nevenfuncties, tijdstip van eerste benoeming en de bijbehorende termijn). De raad van toezicht bespreekt ten minste eenmaal per jaar buiten aanwezigheid van de directeur zowel het eigen functioneren (als geheel en dat van de individuele leden) als het functioneren van de directeur. De leden van de raad van toezicht genieten geen bezoldiging. De leden kunnen de gemaakte onkosten vergoed krijgen. De leden van de raad worden gekozen door middel van een zorgvuldige procedure. De organisatie heeft hierin geen formeel voordracht- en/ of stemrecht. De raad van toezicht bestaat uit ten minste drie en ten hoogste zeven personen, welk aantal wordt vastgesteld door de raad van toezicht. Elk lid treedt uiterlijk vier jaar na de benoeming af, volgens een door de raad van toezicht op te maken rooster van aftreden. Een afgetreden lid is maximaal twee keer herbe- Jaarverslag 2013 KNGF Geleidehonden 14 14

15 noembaar en wordt benoemd en ontslagen door de raad van toezicht. De raad van toezicht evalueert periodiek het eigen functioneren. Voor de leden zijn profielen opgesteld waaraan zij dienen te voldoen. Daarbij wordt ook gekeken naar de samenstelling van de raad van toezicht als geheel, om een goede balans in benodigde kennis, ervaring en de samenstelling te waarborgen. Ultimo 2013 bestond de raad van toezicht uit zes leden; mevrouw E.A.G. Raats-Coster is per 22 april 2013 afgetreden. Met ingang van 2 december 2013 zijn mevrouw prof. dr. M. Lückerath- Rovers en mevrouw drs. A.S. Sipkens toegetreden tot de raad van toezicht. Naast het toezicht houden op het beleid, de strategie en het financiële bestuur, treedt de raad van toezicht ook op als werkgever van de directie. In deze hoedanigheid is de raad verantwoordelijk voor de benoeming, het vaststellen van de arbeidsvoorwaarden, de schorsing en het ontslag van de directie en houdt toezicht op het functioneren. Jaarlijks wordt dit functioneren van de directie door de raad van toezicht geëvalueerd. VERANTWOORDING De raad van toezicht vergadert ten minste eenmaal per kwartaal en soms vijf tot zes keer per jaar, afhankelijk van de omstandigheden. De directie legt daarbij verantwoording af aan de raad van toezicht. In 2013 is de raad van toezicht zes keer bijeengekomen. De verantwoording van de directie en het toezicht van de raad van toezicht op de directie richten zich onder andere op de vraag of: de activiteiten van de stichting zijn gericht op realisering van de doelstelling van de stichting; de beschikbare middelen efficiënt en effectief worden besteed; de methoden ter verkrijging van middelen voor de doelstelling efficiënt, effectief en verantwoord zijn; zorgvuldig wordt omgegaan met vrijwilligers die hun diensten aanbieden; de gehele stichtingsorganisatie professioneel functioneert en adequaat wordt beheerst. De externe accountant, benoemd door de raad van toezicht, kan over zijn verklaring betreffende de getrouwheid van de jaarrekening worden bevraagd door de raad van toezicht. Hij woont de vergadering van de raad van toezicht bij waarin over de vaststelling/goedkeuring van de jaarrekening wordt besloten. De accountant rapporteert zijn bevindingen betreffende de jaarrekening aan de directie en de raad van toezicht. KNGF Geleidehonden legt op een zo transparant mogelijke wijze verantwoording af over de besteding van de middelen. De organisatie heeft ook in 2013 haar werkzaamheden uitgevoerd en verantwoord conform de eisen van de VFI, respectievelijk het Reglement CBF-keur. Ten aanzien van de algehele financiële verantwoording van de organisatie gelden de regels van de jaarverslaggeving voor fondsenwervende instellingen (RJ 650). Daarnaast gelden de lidmaatschapseisen van de International Guide Dog Federation, die periodiek worden getoetst. In 2013 heeft een toetsing voor zowel het CBFkeur als het lidmaatschap van de International Guide Dog Federation (IGDF) plaatsgevonden. Het lidmaatschap van de IGDF is opnieuw met vijf jaar verlengd. Wij mogen het CBF-keur voor goede doelen blijven voeren tot 1 januari Jaarverslag 2013 KNGF Geleidehonden 15 15

16 OPTIMALE BESTEDING VAN MIDDELEN KNGF geleidehonden houdt zich bezig met het fokken, opleiden en afleveren van honden met een assisterende taak en de nazorg aan mensen met een beperking, alsmede de opleiding van eigen personeel en het beheer en de uitbreiding van kennis op het snijvlak van hond en handicap. Daarnaast houdt de stichting zich ook bezig met het werven van fondsen voor de financiering van de activiteiten. Uitgangspunt voor de fondsenwerving zijn de richtlijnen van de VFI en het CBF-keur. Door zo veel als mogelijk gebruik te maken van sponsoring is het mogelijk actief en doeltreffend fondsen te werven tegen geringe kosten. In 2013 bedroegen de kosten 11,1% van de inkomsten uit fondsenwerving (volgens CBF-normen is 25% toegestaan). Het meerjarenbeleidsplan (inclusief de meerjarenraming) van de stichting geeft de beleidsdoelen en de financiële kaders aan voor de komende jaren. Deze activiteiten worden vertaald naar afdelingsoverstijgende organisatiedoelstellingen per kalenderjaar en daarvan afgeleid de doelstellingen van de afdelingen (werkplannen). De plannen worden op financieel gebied vertaald in de jaarbegroting. Deze (financiële) plannen worden goedgekeurd door de raad van toezicht. De financiële plannen zijn nauwkeurig vastgelegd. de afdeling op zich met een goed kwaliteitsniveau werkt. Daarnaast waren er ook punten ter verbetering. De vernieuwing van de website en databasesystemen bieden kansen voor een grotere doeltreffendheid en efficiëntie. Een betere, directere overlegstructuur heeft geleid tot het minimaliseren van overlap in werkzaamheden. De normen en succesfactoren worden nauwgezet gevolgd en waar nodig bijgestuurd. Op het gebied van kwaliteitsbewaking worden toetsingsmomenten ingebouwd door middel van onderzoeken. Waar mogelijk worden verbeteringen aangebracht. Hierbij is het leidend principe de werkzaamheden met een zo hoog mogelijke kwaliteit tegen zo laag mogelijke kosten te realiseren. NORMEN EN SUCCESFACTOREN WORDEN NAUWGEZET GEVOLGD EN WAAR NODIG BIJGESTUURD Voor wat betreft de optimale besteding van de middelen streeft de stichting naar de realisatie van een goede balans tussen efficiëntie (doelmatigheid) en effectiviteit (doeltreffendheid). Om de efficiëntie goed te kunnen toetsen wordt periodiek een onderzoek uitgevoerd. In 2013 zijn de efficiëntie en effectiviteit van de afdeling Communicatie & Fondsenwerving onder de loep genomen. De conclusie van het onderzoek is dat Jaarverslag 2013 KNGF Geleidehonden 16 16

17 MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD EN DUURZAAM MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN STAAT BIJ KNGF GELEIDEHONDEN HOOG IN HET VAANDEL. HIERAAN WORDT ONDER MEER INVULLING GEGEVEN OP VERSCHILLENDE TERREINEN: DUURZAAMHEID EN MILIEU KNGF Geleidehonden is zich bewust van de verantwoordelijkheid een duurzaam en milieubewust beleid te voeren. De organisatie streeft naar een duurzaam inkoopbeleid waardoor ook de medewerkers gestimuleerd worden meer innovatiegerichte en duurzame middelen te gebruiken. We streven naar het inkopen van producten en materialen die zijn gecertificeerd met een milieukenmerk, of die fairtrade, recyclebaar, bio-gecertificeerd, energie-efficiënt of streekgebonden zijn. Hierbij kijken we naar elk product of dienst op zich, waardoor de keuze van de leveranciers en de producten gebaseerd is op wat het beste is voor de medewerkers, onze honden, de omgeving en het milieu. Ook geven we de voorkeur aan leveranciers die een duurzaamheidsbeleid hebben en duurzame goederen leveren. Daarnaast zijn maatregelen genomen zoals het gebruik van energiezuinige lampen en het in- en verkopen van biologische etenswaren in de bedrijfskantine. Ten kantore van KNGF Geleidehonden wordt niet gebruikgemaakt van airconditioning en worden alle computers, beeldschermen en de verlichting s avonds uitgeschakeld. Bij de aanschaf van bedrijfskleding wordt gelet op duurzaamheid. De kleding is stevig en comfortabel met een lange levensduur en is vervaardigd door middel van duurzame productietechnieken en -methoden. Het afval wordt gescheiden aangeboden. Dat geldt ook voor het afval dat de honden in opleiding produceren. In het verslagjaar heeft onderzoek plaatsgevonden naar het energieverbruik van de geleidehondenschool en mogelijkheden tot verdere verduurzaming hiervan. Waar mogelijk worden de aanbevelingen, zoals het aanbrengen van zuinige verlichting en veeg- De personenauto s die door het personeel voor de uitoefening van hun functie worden gebruikt, zijn overwegend hybride. Tevens worden de te rijden trajecten om cliënten of puppypleeggezinnen te bezoeken zo efficiënt mogelijk gepland om de kosten laag te houden en CO2-uitstoot tot een minimum te beperken. De instructeurs rijden gezamenlijk naar de trainingslocaties. Jaarverslag 2013 KNGF Geleidehonden 17 17

18 pulsschakelingen, doorgevoerd. Voor kostbare maatregelen, zoals het installeren van zonnepanelen, een warmtekoudeopslag in de kennels en een bodemwarmtewisselaar, worden de mogelijkheden tot externe financiering onderzocht. BELEGGINGSBELEID De jaarlijkse inkomsten uit fondsenwerving en vergoedingen van de zorgverzekeraars per afgeleverde geleidehond zijn meestal niet voldoende om de jaarlijkse kosten te dekken. Het vermogen dat niet is vastgelegd in materiële vaste activa wordt belegd om rendement te genereren ter aanvulling van dit exploitatietekort. Het rendement van deze beleggingen wordt in principe jaarlijks besteed aan de doelstelling. Het uitgangspunt van het beleggingsbeleid is dat het belegde vermogen op peil blijft en de opbrengsten daarvan voldoende zijn om een verwacht negatief operationeel exploitatieresultaat te dekken. Er is gekozen voor een defensief tot zeer defensief beleggingsbeleid waarbij de risico s zo veel mogelijk worden gespreid over verschillende beleggingsvormen. Er wordt een open, transparant, duurzaam en maatschappelijk verantwoord beleggingsbeleid gevoerd waarbij de vermogensbeheerder veiligheid en continuïteit zo goed mogelijk combineert met een aanvaardbaar rendement. De vermogensbeheerder dient te voldoen aan de selectiecriteria: integer; onafhankelijk; professioneel; staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). KNGF Geleidehonden heeft het beheer van het vermogen uitbesteed aan Optimix Vermogensbeheer. Bij de keuze van vermogensbestanddelen worden ethische en maatschappelijke uitgangspunten gehanteerd. Uitgesloten zijn beleggingen in landen en bedrijven die: een schadelijke invloed hebben op het milieu; gebruikmaken van kinderarbeid; gebruikmaken van dierproeven; verboden wapens bouwen of leveren; mensenrechten schenden; geboycot worden door de VN of de EU. Jaarverslag 2013 KNGF Geleidehonden 18 18

19 ADVIES EN TOEZICHT ADVIES - DE BELEGGINGSADVIESCOMMISSIE De directie is verantwoordelijk voor het opstellen van het strategisch beleggingsbeleid. Als klankbord en voor advies is de beleggingsadviescommissie ingesteld. De beleggingsadviescommissie bestaat uit de directeur, twee vertegenwoordigers uit de raad van toezicht en een externe adviseur. Iedere maand wordt de commissie schriftelijk geïnformeerd over de beleggingsresultaten. De commissie heeft tot taak: advisering bij het opstellen van het beleid; vooraf adviseren van de raad van toezicht bij het toezicht houden op de uitvoering van het beleggingsbeleid; advisering bij het doen van aankopen of het verkopen van aandelen, obligaties en onroerende zaken; toezien op de naleving van het beleggingsbeleid zoals vastgesteld door de directie; achteraf controleren van het toezicht op het beleggingsbeleid door de raad van toezicht; het volgen van de prestaties van de externe vermogensbeheerder. De beleggingsadviescommissie is in 2013 eenmaal bijeen geweest om de uitgangspunten van het te voeren beleggingsbeleid te evalueren. Het resultaat hiervan is dat de beleggingsmix is aangepast. de werking van de beginselen van goed bestuur; de financiële informatieverschaffing door de directeur; naleving van aanbevelingen en de opvolging van opmerkingen van de externe accountant; beleid van de directeur met betrekking tot fondsenwerving; de relatie met de externe accountant. Ook heeft deze commissie tot taak het uitbrengen van advies aan de raad van toezicht over de jaarrekening, de begroting, het beleidsplan en belangrijke kapitaalinvesteringen van de stichting. Deze commissie is hiervoor in 2013 tweemaal bijeen geweest. RISICOBELEID Ondernemen is risico nemen. Het is daarbij belangrijk dit zo afgewogen mogelijk te doen door risico s te inventariseren en te analyseren. KNGF Geleidehonden heeft de afgelopen jaren een risicomanagementbeleid ontwikkeld. De bedrijfsrisico s worden periodiek geactualiseerd. In het risicobeleid is onder meer opgenomen: het verzekeringsbeleid; de administratieve organisatie (procuratieregeling); de interne controle; de controle door de externe accountant. TOEZICHT - DE AUDITCOMMISSIE De auditcommissie is belast met het houden van toezicht op de financiële gang van zaken binnen de stichting en met de toetsing van de werking van de administratieve organisatie en interne controle, in het bijzonder de betalingsorganisatie. Deze commissie is een vaste commissie binnen de raad van toezicht en bestaat uit ten minste twee leden. De commissie heeft tot taak het houden van toezicht en de controle op de werking van de interne risicobeheersingen controlesystemen, waaronder het toezicht op: de naleving van wet- en regelgeving; Jaarverslag 2013 KNGF Geleidehonden 19 19

20 20 20 OMGANG MET BELANGHEBBENDEN KNGF Geleidehonden streeft naar tevredenheid van haar belanghebbenden. Personeel, cliënten, vrijwilligers en donateurs nemen daarbij een belangrijke plaats in. KNGF Geleidehonden beschikt over meerdere instrumenten om de tevredenheid van haar belanghebbenden te peilen. Periodiek (meestal tweejaarlijks) voert de stichting tevredenheidonderzoeken uit onder haar medewerkers, vrijwilligers, cliënten, donateurs en andere partners. PERSONEELSBELEID Personeelsbeleid krijgt binnen de organisatie veel aandacht. De uitkomsten van de medewerkertevredenheidonderzoeken worden op afdelingsniveau besproken en op de verbeterpunten wordt actie ondernomen. Het blijkt dat werknemers zeer loyaal zijn aan de organisatie en de doelstelling. Dienstverbanden van tien tot vijftien jaar of zelfs veel langer zijn geen uitzondering. Dit, in combinatie met het feit dat veel van de werkzaamheden binnen de organisatie fysiek belastend zijn, heeft gemaakt dat er leeftijdbewust personeelsbeleid is geformuleerd. Uitgangspunt van dit beleid is dat medewerkers in beginsel tot aan het pensioen kunnen blijven werken en dat de expertise en ervaring behouden blijven voor de organisatie. KNGF Geleidehonden vervult de rol van opleidingsinstituut voor het personeel dat zich bezighoudt met de opleiding van de geleidehonden. Tijdens een driejarige opleiding zowel intern als extern wordt de leerling-trainer opgeleid tot volwaardig geleidehondeninstructeur die is geschoold in alle facetten van het opleiden en afleveren van honden aan mensen met een beperking. Alle medewerkers worden in staat gesteld en aangemoedigd cursussen of opleidingen te volgen ter verdieping en/of ondersteuning van hun werk. KNGF Geleidehonden heeft ultimo medewerkers (69,2 fte) in dienst waarvan 79,3% vrouw en 20,7% man. De organisatie heeft een eigen cao die is gebaseerd op het loonstelsel van de cao Welzijn. In het verslagjaar hebben 7 mensen de organisatie verlaten en zijn er 13 nieuwe werknemers in dienst gekomen. Deze verhoging van het aantal werknemers is het gevolg van groei en uitbreiding van de diensten. Het gemiddelde ziekteverzuim was in ,63%. Dit cijfer werd negatief beïnvloed door twee langdurige verzuimgevallen en een griepgolf in januari/februari. Bij de werkzaamheden worden de werknemers bijgestaan door honderden vrijwilligers die de aspirant-geleidehonden socialiseren, opvoeden en verzorgen. Samen met het personeel vormen zij het belangrijkste kapitaal van KNGF Geleidehonden. DE ONDERNEMINGSRAAD Het personeel wordt bij de directie vertegenwoordigd door de ondernemingsraad (or). De or bestaat eind 2013 uit vier leden die samen de meeste afdelingen van de organisatie vertegenwoordigen. In het verslagjaar zijn de directie en de or zes keer samengekomen voor overleg. Daarnaast is er een bijeenkomst geweest van de or en de raad van toezicht in aanwezigheid van de directie.