pggm.nl Een waardevolle toekomst, met respect voor mens en omgeving

Transcriptie

1 pggm.nl Een waardevolle toekomst, met respect voor mens en omgeving Duurzaamheid bij

2 Onze visie is een pensioenuitvoeringsorganisatie waar gewerkt wordt met geld en waar het draait om mensen. Haar belangrijkste taak is het bieden van excellente dienstverlening aan pensioenfondsen, zodat hun deelnemers een goed en betrouwbaar pensioen krijgen. Pensioen is een belangrijk middel om in de toekomst koopkracht te hebben. Maar volgens is een goede oude dag meer dan een goed pensioen. Het gaat ook om andere factoren die de oude dag tot een waardevolle oude dag maken. Financieel en maatschappelijk rendement gaan voor hand in hand. Dit werk heeft een sterke maatschappelijke focus. is voortgekomen uit het pensioenfonds voor de sector zorg en welzijn (PFZW). Juist in deze sector gaat het over de kwaliteit van leven. Niet alleen voor nu, maar zeker ook voor later. biedt haar diensten ook aan andere pensioenfondsen (onze klanten). heeft een lange termijn perspectief. Vanuit dat perspectief is zij elke dag bezig om mensen te helpen bij het realiseren van een waardevolle toekomst. Een toekomst waarin het niet alleen gaat om welvaart, maar juist ook om welbevinden. Een waardevolle toekomst realiseer je volgens niet alleen. Dat doe je samen. Daarom is ook een coöperatie die mensen aan elkaar verbindt: samen leven, samen werken, elkaar helpen. Zorgen voor elkaar. Dat doen we zonder winstoogmerk, want we richten onze aandacht expliciet op het creëren van waarde voor onze klanten en leden. gelooft in duurzaamheid en handelt dan ook altijd met respect voor mens en omgeving. Niet alleen voor de huidige generatie, maar ook voor toekomstige generaties. Duurzaamheid voor gaat over het besef dat je vandaag moet investeren in een waardevolle toekomst voor later. Wij helpen mensen bij het realiseren van hun waardevolle toekomst. Gedreven door onze oorsprong verbinden we en delen we resultaat 3

3 Inhoud Voorwoord 5 Deel I. en een waardevolle toekomst 7 Deel II. Duurzaamheid bij 13 Thema 1. Duurzaam stelsel voor de oude dag 15 Thema 2. Verantwoord Beleggen 19 Thema 3. Duurzaamheid en onze leden 24 Thema 4. Duurzaamheid bij zelf 26 Deel III. Speerpunten voor Nawoord 46 Global Reporting Initiative (GRI) 46 Bijlage: GRI index 47 4

4 Voorwoord verbindt Welkom bij het eerste Jaarverslag Duurzaamheid bij over Met trots nemen we u mee in de activiteiten die we het afgelopen jaar hebben gerealiseerd of zijn gestart op het gebied van verantwoord ondernemen: het aanwenden van onze invloed en netwerk en het zó richten van onze activiteiten dat wij een duurzame economie en samenleving bevorderen. Duurzaamheid past bij ons. Een waardevolle toekomst is voor ons, onze klanten (pensioenfondsen), hun deelnemers en leden van de coöperatie namelijk niet denkbaar zonder respect voor mens, milieu en maatschappij. Duurzaamheid is bij ons meer dan alleen groen ondernemen, zoals bijvoorbeeld het verminderen van de CO 2 -uitstoot. Ook (lokale) maatschappelijke betrokken heid, ontwikkeling van onze medewerkers en verantwoord beleggen zijn integraal onderdeel van ons duurzaamheid beleid. Daarnaast zijn we actief betrokken bij de ont wikkeling van de sector zorg en welzijn en bij een duur zaam pensioenstelsel. Voor een waardevolle toekomst heb je onder andere voldoende financiële middelen nodig, zoals je pensioen. En juist voor de pensioenen was 2011 een turbulent jaar. Van een financiële crisis belandden we in een schuldencrisis met een groot effect op de beleggingsresultaten en druk op de dekkingsgraden. De dekkingsgraad, de maatstaf om aan te geven of een pensioenfonds nog aan haar verplichtingen kan voldoen, staat onder druk. Vooral door de rente (die de laatste jaren erg laag is), maar ook omdat de levensverwachting toeneemt. Dat laatste zorgt er voor dat er meer geld in kas benodigd is om een langere periode pensioengeld uit te keren. Ondanks dat de laatste jaren de financiële markten roerig waren en zijn, hebben we voor onze klanten toch een goed rendement weten te behalen. Daar zijn we trots op. Maar we beseffen ons ook dat we goed moeten nadenken over de bestendigheid van het huidige stelsel. Het goede behouden en tegelijkertijd meer aanpassen aan deze tijd, dat is waar wij actief over meedenken en meepraten. Ook dat is duurzaamheid voor ons. is een coöperatie zonder winstoogmerk, die mensen aan elkaar verbindt: samen leven, samen werken, elkaar helpen. Maatschappelijke ondernemingen, zoals coöperaties, hebben de toekomst, zeker nu de overheid zich steeds meer terugtrekt uit het publieke domein. Coöperaties kiezen voor collectiviteit en solidariteit en kunnen zo meer bereiken dan ieder afzonder lijk. De Verenigde Naties hebben 2012 uitgeroepen tot het internationale jaar van de coöperaties. Volgens Ban Ki-moon, secretaris-generaal van de VN, laten coöperaties zien dat sociale verantwoordelijkheid en economische vooruitgang uitstekend samengaan. Ik sluit me daar van harte bij aan. Een waardevolle toekomst realiseer je volgens ons niet alleen. Dat doe je samen en dat doe je door gebieden met elkaar te verbinden. Samen met zorgverzekeraars, banken, zorgaanbieders en de overheid kijken we hoe we zorg, wonen, werk en pensioen aan elkaar kunnen verbinden. We ontwikkelen mogelijkheden voor zorgsparen, het opbouwen van een spaartegoed dat je later kunt gebruiken om extra zorg in te kopen. Maar we zijn ook bezig met het opzetten van een marktplaats voor mantelzorg die dit jaar op vier plaatsen wordt getest. Coöperaties kiezen voor collectiviteit en solidariteit en kunnen zo meer bereiken dan ieder afzonder lijk. 5

5 Dit is ons eerste Jaarverslag Duur zaamheid. Een deel van de gegevens voor dit verslag is in 2011 voor het eerst verzameld. Dit heeft tot gevolg dat in sommige gevallen slechts beperkte kwantitatieve informatie kan worden geleverd over onze prestaties. Wij streven ernaar om in de toekomst steeds beter inzicht te geven in onze ambities en voortgang van prestaties door middel van cijfermatige trends en ontwikkelingen. Ik wens u veel leesplezier. En ik hoop u volgend jaar weer te ontmoeten om inzicht te geven in onze duurzame initiatieven en resultaten over Met vriendelijke groet, Martin van Rijn, Chief Executive Officer Ik voel me persoonlijk betrokken bij het onderwerp duurzaamheid. Ik ben sinds afgelopen jaar voorzitter van het bestuur van de Groene Zaak, een samenwerkingsverband van koploperbedrijven dat zich richt op verduurzaming van de Nederlandse economie. Ik geloof dat we nu moeten investeren, dat we nu moeten handelen, om een waardevolle toekomst te realiseren. Als dit verslag verschijnt, vindt in Rio de Janeiro de Duurzaamheidstop van de Verenigde Naties plaats. Twintig jaar nadat de eerste VN duurzaamheidsconferentie daar plaatsvond. Twintig jaar overleg, twintig jaar afspraken, twintig jaar doelstellingen. Nu doen. 6

6 Deel I. en een waar

7 devolle toekomst

8 Deel I. en een waardevolle toekomst DEEL I is een vooraanstaande pensioenuitvoeringsorganisatie met een oorsprong in de sector zorg en welzijn. Onze klanten zijn pensioenfondsen. Op 1 januari 2008 werden de uitvoerende taken van het pensioenfonds voor de sector zorg en welzijn verzelfstandigd en onderdeel van de coöperatieve vereniging Coöperatie U.A. is nog steeds de pensioenuitvoeringsorganisatie van PFZW, nu één van haar zes klanten. In dit deel I geven we inzicht in wat doet, wat zij verstaat onder een waardevolle toekomst en wat dit betekent voor duurzaamheid bij. Wat doet? biedt haar klanten pensioenbeheer, integraal vermogensbeheer en bestuurlijke advisering. Pensioenbeheer: voert de pensioenregelingen van institutionele klanten uit. Tot de werkzaamheden behoren beleids- en bestuursondersteuning, klantbeheer en pensioenadministratie. Vermogensbeheer: bij staan het zorgvuldig afstemmen van de beleggingen op de pensioenregeling, het premiebeleid, de pensioenafspraken en de verplichtingen van haar pensioenfondsklanten centraal. De toegevoegde waarde zit vooral in de integrale aanpak van o.a. strategisch beleggingsbeleid, integraal risicobeleid en verantwoord beleggen. Inzicht en transparantie van kosten leidt tot nog betere verantwoording aan klanten en een betere beheersing van kosten. Bestuurlijke advisering: ondersteunt pensioenfondsbesturen bij de invulling van hun bestuursverantwoordelijkheid, zodat zij zelf hun pensioenbeleid kunnen vormgeven. Onze experts denken, adviseren en werken vanuit de belangen van het pensioenfonds en zijn actief op actuarieel, financieel en juridisch gebied. Ook biedt ondersteuning met beleidsonderwerpen, zoals de aanpassing van de pensioenregeling, de financiering of communicatie. N.V. beheerde per ultimo 2011 ruim 110 miljard pensioenvermogen dat de pensioenfondsen ten behoeve van ruim 2,4 miljoen deelnemers hebben opgebouwd. Daarmee zijn wij een institutioneel belegger van formaat, die invloed kan uitoefenen op de financiële markten, de economie en de samenleving. In 2011 rekenden wij de volgende pensioenfondsen tot onze klanten: Pensioenfonds Zorg en Welzijn; Pensioenfonds voor zelfstandige kunstenaars (AENA); Pensioenfonds voor Architectenbureaus; Pensioenfonds Particuliere Beveiliging; Pensioenfonds Cultuur; Pensioenfonds voor Huisartsen. Bij werken medewerkers (ultimo 2011). Het hoofd kantoor staat in Zeist, Noordweg Noord. Stakeholders onderscheidt een aantal stakeholders: pensioenfondsen (klanten), de (voormalige) medewerkers die aangesloten zijn bij deze pensioenfondsen (deelnemers) en diegenen die lid zijn van de coöperatie (leden). Leden kunnen zowel werknemers als werkgevers zijn. Verder zien we onze eigen medewerkers, de (lokale) 9

9 gemeenschap, overheden en instanties, leveranciers en samenwerkings partners als belangrijke stakeholders. Wij zien het als onze maatschappelijke verantwoordelijkheid om betrokkenheid bij deze partijen te tonen en verant woording af te leggen over aspecten, waar zij belang aan hechten. De coöperatie met leden en een ledenraad De sociale partners in de sector zorg en welzijn hebben de Coöperatie opgericht op 1 juli Dat we een coöperatieve onderneming zijn, betekent (1) dat we werken met coöperatieve principes en (2) dat we een ledenorganisatie hebben. Als coöperatie helpt haar ruim leden met diensten bij het realiseren van een waardevolle toekomst. Dankzij onze schaalgrootte kunnen wij onze klanten een eerlijke prijs bieden en gunstig inkopen voor onze leden. Samen met onze leden zoeken we naar maatschappelijke en vernieuwende oplossingen voor het realiseren van een waardevolle toekomst. Winst maken is geen doel, maar een middel dat wordt ingezet om de dienstverlening aan onze leden te verbeteren. Met andere woorden: wij willen resultaten voor onze klanten en leden, niet voor onszelf. Samen leven, samen werken, samen helpen: daar gaat het ons om. Daarom kiezen we samen met onze leden welke zaken we gaan ontwikkelen, wat écht relevant is. We willen mensen verbinden omdat in interactie tussen mensen veel waarde wordt gecreëerd, die bijdraagt aan een waardevolle toekomst. We willen domeinen - zoals werken, wonen, pensioen en zorg - met elkaar verbinden, omdat we van mening zijn dat we alleen op een geïntegreerde manier de uitdagingen van de vergrijzing kunnen oplossen. Juist samenwerken tussen verschillende spelers, elk met hun eigen competenties, kan voor een versnelling in toegevoegde waarde zorgen. Wat verstaan wij onder een waardevolle toekomst? Wij willen mensen helpen bij het realiseren van een waardevolle toekomst. En dan gaat het om meer dan geld alleen. De basis is en blijft het verkrijgen van voldoende financiële middelen, zodat mensen hun eigen invulling kunnen geven aan hun leven. Dat betekent voor dat we onze klanten, en indirect hun deelnemers, een excellente pensioenuitvoering, vermogensbeheer en bestuursondersteuning blijven bieden. En dat wij pensioenfondsen actief ondersteunen bij het omgaan met veranderende economische, sociale en demografische omstandigheden. Nu en in de toekomst. Naast de financiële component, betekent een waardevolle toekomst ook dat je prettig kunt blijven wonen in een woning die op dat moment bij je past. En dat er voor je gezorgd kan worden als je dit (later) nodig hebt. Daar denken wij als coöperatie actief over na. Met leden en met samen werkingspartners. Om zo tot nieuwe diensten te komen die aansluiten op de behoeften van onze klanten, deelnemers en leden. Kennis en kunde in huis In Nederland hebben we een pensioenstelsel waarin collectiviteit en solidariteit een belangrijke rol spelen. Wij geloven in dit stelsel en willen daarom de voordelen ervan blijven uitdragen én tegelijkertijd het stelsel moderniseren. Daarvoor hebben wij de kennis en kunde in huis. Onze actuariële en financiële experts werken actief mee in overheidscommissies die zich over pensioenvraagstukken en oudedagvoorzieningen buigen. Ook denken we mee over de betaalbaarheid en de beschikbaarheid van zorg en woningen. Samen met partners werken we aan oplossingen en innovaties. DEEL I Bij alles wat we doen, zijn onze kernwaarden richting gevend. Dat betekent dat we open en eerlijk zijn, respect hebben voor mens en omgeving, daadkrachtig zijn en zoeken naar baanbrekende oplossingen. 10

10 DEEL I is nauw verbonden met de sector zorg en welzijn. Daardoor merken wij maar al te goed dat deze sector voortdurend in beweging is. Bezuinig ingen, veranderende omstandigheden (bijvoorbeeld door wijzigende wet- en regelgeving), stijgende zorgvraag en een druk op de arbeidsmarkt. We zetten daarom graag onze competenties, slagkracht en netwerk in. Dienstverlening op hoog niveau Al onze toewijding gaat uit naar onze klanten en hun deelnemers. Voor hen was 2011 een dynamisch jaar. De situatie op de financiële markten heeft ingrijpende gevolgen voor de rendementen van beleggingen. Wij willen meer voor onze klanten doen, onder meer door hen te helpen bij de communicatie hierover met hun deelnemers. Wij vinden het van belang om transparant te zijn over de risico s en die zowel aan onze klanten als - namens hen - aan hun deelnemers uit te leggen. Het gaat erom dat we deelnemers helpen de risico s te begrijpen. We helpen en informeren besturen, bestuursbureaus en beleggingscommissies. levert deskundigheid, maar de klant neemt de beslissingen. Wij zijn transparant in onze manier van werken. Wat betreft onze kosten en ons beleggingsbeleid moeten we goed laten zien hoe we het doen. Zakelijk resultaat en de menselijke maat moeten in balans zijn om een optimaal financieel én maatschappelijk rendement te realiseren. Duurzaamheid als kern van een waardevolle toekomst In 2011 heeft duurzaamheid binnen hernieuwde focus gekregen. Voor een verdere versnelling hebben we onze visie en daarmee de concrete initiatieven op het gebied van duurzaamheid onderverdeeld in vier thema s: 1. Duurzaam stelsel voor de oude dag 2. Verantwoord beleggen 3. Duurzaamheid en onze leden (werknemers en werkgevers) 4. Duurzaamheid bij zelf In deel II wordt toegelicht hoe we duurzaamheid vorm geven op deze vier gebieden. Welke initiatieven we hebben ontplooid op elk van deze thema s en welke resultaten we hebben bereikt. In deel III kijken we vooruit naar onze concrete plannen op het gebied van duurzaamheid voor Duurzaamheid voor is het geloof dat je vandaag moet investeren in een waardevolle toekomst voor later. Door ons in te zetten voor een waardevolle toekomst, dragen we bij aan een duurzame samenleving. Niet alleen voor de huidige generatie, maar ook voor toekomstige generaties. Dat betekent respect voor mens en omgeving, gepast omgaan met middelen om in de toekomst schaarste te voorkomen en op een verantwoorde manier zaken doen. 11

11 1. Duurzaam stelsel voor de oude dag DEEL I 2. Verantwoord beleggen 3. Duurzaamheid en onze leden (werknemers en werkgevers) 4. Duurzaamheid bij zelf 12

12 Deel II. Duurzaamheid bij P 13

13 GGM 14

14 Thema 1. Duurzaam stelsel voor de oude dag THEMA 1. DUURZAAM STELSEL VOOR DE OUDE DAG DEEL II Een excellente pensioenuitvoering is één van onze kernactiviteiten. Dat doen we voor de bij ons aangesloten pensioen fondsen. Een duurzaam stelsel voor de oude dag betekent enerzijds een bestendiging van het pensioenstelsel. Dat staat onder druk als gevolg van vergrijzing en een stijgende levensverwachting en vraagt om modernisering door veranderingen in de samenleving. Anderzijds betekent een duurzaam stelsel voor de oude dag dat we actief nadenken over andere, niet financiële diensten, die aansluiten op de wensen van onze klanten, hun deelnemers en onze leden. We zetten ons in voor een duurzaam stelsel voor de oude dag Dat mensen gemiddeld steeds ouder worden is een prachtige ontwikkeling, maar heeft ook implicaties voor de toekomst van het pensioen. De discussie over de pensioenleeftijd gaat in feite over een goede balans tussen werkzame jaren (opbouw van pensioengeld) en gepensioneerde jaren (ontsparen). Daarnaast veranderen in deze tijd de samenlevings verbanden. Dat heeft effect op de verzorgingsstaat en op de wijze waarop we collectiviteiten organiseren. Ons Nederlandse pensioenstelsel, al jarenlang een voorbeeld voor veel landen, staat onder steeds grotere druk. Door de vergrijzing en onze langere levensverwachting is de huidige vorm van het stelsel niet langer houdbaar. Wat we wel willen behouden, is de waardevolle traditie van collectiviteit en solidariteit. Want samen doen is het delen van risico s en kosten. Dat geldt voor jong en oud. Maar we willen het stelsel ook moderniseren, zodat het toekomstbestendig wordt. Dat doen we onder andere door met onze deskundige medewerkers nieuwe verbindingen te leggen tussen pensioen, zorg, wonen en werken. En door de sector zorg en welzijn bij te staan in de noodzakelijke veranderingen. Dat doen we voor de mensen en ook voor onze institutionele klanten met wie wij zij aan zij de belangrijke waarden beschermen. Want je hebt samen minder als iedereen voor zichzelf kiest. Zo dragen wij bij aan een duurzamere samenleving. Ontwikkelingen in het pensioenstelsel: pensioenakkoord uit 2011 inmiddels achterhaald Sociale partners hebben in de zomer van 2011 een nieuw pensioenakkoord gesloten. Met het pensioenakkoord werd een belangrijke stap gezet. Want hiermee kon een antwoord worden gegeven op drie kernvraagstukken: de 15

15 stijgende levensverwachting, de vergrijzing en de grillig heid van de financiële markten die invloed heeft op (pensioen)beleggingen. Door de val van het kabinet Rutte in april van 2012 en het vervolgens door een Kamermeerderheid goedgekeurde bezuinigingsplan ("Lenteakkoord"), is het in 2011 gesloten akkoord feitelijk niet meer van kracht. Het wordt op onderdelen losgelaten. Zo wordt de AOW leeftijd al in 2013 met een maand verhoogd en ver volgens gefaseerd verhoogd naar 66 jaar in Wij helpen onze klanten om de (gewijzigde) onderdelen van dit plan bij hun eigen fonds vorm te gaan geven. We nemen actief deel aan het debat over de toekomst van de pensioenen. We buigen ons over de ontwikkeling van een nieuwe pensioenvoorziening en we volgen individuele oplossingen in aanvulling op collectieve oplossingen. We zien de opkomst van de PPI (Premie Pensioen Instelling) voor pensioenuitvoering naast verzekeraars en pensioenfondsen. Maar ook door ons te buigen over alternatieven, zoals pensioen in natura of zorgsparen, waarbij vermogen opgebouwd wordt voor zorg voor de oude dag. Daarnaast willen we de deelnemers en leden bewust maken van de toenemende eigen verantwoordelijkheid voor hun oude dagvoorziening. Met AOW, collectief pensioen en individueel gespaard pensioen wordt, samen met andere eigen voorzieningen, de spaarpot voor later gevormd. Pensioendialogen heeft verstand van pensioen. Wij willen onze kennis en expertise op dit terrein graag met anderen delen en zoeken de dialoog. Voor onze klanten hebben we in de loop van 2011 een aantal Pensioendialogen georganiseerd, zodat we met hen over de ontwikkeling van het pensioenstelsel van mening konden wisselen. In juni 2011 organiseerde een speeddialoog over het toen net gesloten Pensioenakkoord. In deze ontmoeting is onder andere ingegaan op de kritiek in de media op het akkoord. Veel vragen van klanten gaan over de financiële kant, met name de beleggingen, over de communicatie met hun deelnemers en over het pensioencontract. Deze dialogen worden een aantal keren per jaar georganiseerd. DEEL II THEMA 1. DUURZAAM STELSEL VOOR DE OUDE DAG 16

16 Betrokken bij de (door)ontwikkeling van de sector zorg en welzijn DEEL II THEMA 1. DUURZAAM STELSEL VOOR DE OUDE DAG Een duurzaam stelsel voor de oude dag heeft dus alles met de toekomst van de pensioenen te maken. Maar voor ons is een gezonde en zorgzame samenleving ook een onmisbaar fundament onder een goede oude dag. Allereerst en vooral, kan een waardevolle toekomst voor onze leden niet zonder een toekomstbestendige zorg. Daarnaast levert de sector zorg en welzijn een cruciale bijdrage aan de samenleving. Gezien de maatschappelijke ontwikkelingen is het goed om te zoeken naar alter natieven in de zorg. Hoe kunnen wij de zorg in de toekomst betaalbaar houden? Kunnen wij zorg ook met elkaar ruilen? Wat kunnen wij met elkaar en voor elkaar doen? Een paar voorbeelden, die illustreren hoe alternatieven concreet heeft vormgegeven en ook vorm zal blijven geven: Nieuwe oude dag Een voorbeeld van onze inzet voor een duurzaam stelsel voor de oude dag is Nieuwe Oude Dag, een platform waarop we in samenwerking met de UVIT, Espria en Twijnstra Gudde voortdurend zoeken naar andere, nieuwe combinaties tussen zorg, welzijn, wonen en pensioen vanuit een solidariteitsgedachte. Kijk voor meer informatie op Nationale Denktank zet haar kennis, slagkracht en netwerk in voor de duurzame inzetbaarheid van zorgmedewerkers. Dat is zeker met het oog op een toekomstig tekort aan werknemers in de zorg van essentieel belang. Dat doen we door deel te nemen aan de Nationale Denktank, een project waarin onderzoek is gedaan naar werken in de toekomst. Vernieuwing van arbeidsrelaties, arbeidsorganisatie en werkomgeving kunnen ervoor zorgen dat organisaties beter presteren, talent beter benutten en medewerkers duurzaam inzetten. Het rapport van de Nationale Denktank 2011 biedt 22 baanbrekende oplossingen en adviezen voor een Nederland dat werkt. Deltaplan Dementie Een mooi voorbeeld van innovatief samenwerken, betere zorg voor chronische zieken en een zoektocht naar curatie, is het Deltaplan Dementie. Een uniek samenwerkingsverband tussen het Ministerie van VWS, het VUmc Alzheimercentrum, ZonMw, Alzheimer Nederland en een aantal private partijen (Rabobank, Achmea, Menzis, KPMG, Philips, VNO-NCW, Nutricia, Nefarma, KPN en ). gaat gezamenlijk met deze partners een businessplan ontwikkelen met als pijlers wetenschappelijk onderzoek voor de patiënt van morgen en zorg voor de patiënt van vandaag. Dit zal leiden tot een toenemende 17

17 bewustwording voor dementie, wetenschappelijk onderzoek op topniveau, beheersing van de kostenontwikkeling, behoud van arbeidsproductiviteit van mantelzorgers, economische kansen voor verschillende industrieën, maar bovenal verbetering van kwaliteit van leven voor de mensen die getroffen worden door dementie. s CEO, Martin van Rijn, is voorzitter van het platform. Zorgflorijnen marktplaats voor mantelzorg We hebben in 2011 gesprekken met zorgverzekeraars, banken, zorgaanbieders en de overheid georganiseerd over de invulling van een waardevolle toekomst. Dat heeft concreet geleid tot een soort marktplaats voor mantelzorg, nu nog Zorgflorijnen genaamd. Begin 2011 hebben Rabobank en CZ en later ook Achmea zich aangesloten bij ons initiatief. In 2012 wordt de online marktplaats verder ontwikkeld en getest op vier plaatsen in Nederland. HR Advies heeft via haar klanten een relatie met de werk gevers, de brancheverenigingen en de vakbonden in de sector zorg en welzijn. Met HR Advies ondersteunen wij hen bij vraagstukken en onderzoeken op het gebied van arbeidsmarkt, arbeidsvoorwaarden en personeel. HR Advies fungeert als kenniscentrum met gegevens over de arbeidsmarkt en personeelsplanning. Informatie over arbeidsvoorwaardenpakketten en arbeidsverhoudingen, fiscale, juridische en arbeidsrechtelijke vraagstukken en CAO-vraagstukken. Maar via HR Advies wordt ook informatie over personele kengetallen, trendanalyses en strategische personeelsplanning beschikbaar gesteld aan de sector zorg en welzijn. Daarbij werken we samen met partners als RIVM, TNO, universiteiten, de overheid, brancheverenigingen en O&O fondsen. Voor CAO-partijen doen we zelf onderzoek naar CAO- en arbeidsmarktontwikkelingen, zowel op landelijk als op sectoraal niveau. DEEL II THEMA 1. DUURZAAM STELSEL VOOR DE OUDE DAG Dialoog@work Een plezierige, duurzame arbeidsrelatie levert werkgevers ook geldelijk gewin. Het leidt tot minder verzuim, minder personeelsverloop, meer tevreden klanten, grotere productiviteit en gelukkigere medewerkers. Met onze nieuwe dienst Dialoog@work bieden wij sinds eind 2011 een helpende hand aan werkgevers in de sector zorg en welzijn. Wij faciliteren dialoogsessies en hebben een online platform ontwikkeld, waarop zorgmedewerkers kunnen reageren op stellingen. Zo leveren wij een praktische bijdrage aan de ontwikkeling van een gezonde zorgsector waar professionals met plezier werken. Ideeën voor Dialoog@work zijn aangedragen door medewerkers in de sector zorg en welzijn (leden van de coöperatie). Bekijk ook het filmpje op 18

18 Thema 2. Verantwoord Beleggen DEEL II THEMA 2. VERANTWOORD BELEGGEN Verantwoord beleggen past bij onze identiteit en die van onze klanten. Met verantwoord beleggen kunnen wij een bijdrage leveren aan een duurzame wereld en een waardevolle toekomst. Niet alleen hier, maar ook in andere landen. Namens onze klanten beleggen wij een vermogen van ruim 110 miljard. Bij alle beleggingsactiviteiten houden wij bewust rekening met de invloed van milieu, sociale factoren en ondernemingsbestuur (bekend onder de afkorting ESG: Environmental, Social, Governance). Geld kan immers het verschil maken en goed doen. Bovendien zijn we ervan overtuigd dat verantwoord beleggen op lange termijn beter rendeert. Op deze manier geven wij vorm aan onze maatschappelijke verantwoordelijkheid. Zes pijlers van verantwoord beleggen Verantwoord beleggen is geïntegreerd in het algemene beleggingsbeleid van, dat is uitgewerkt in vier beleidsdocumenten. Meer informatie over dit beleid van is te vinden op Uitsluitingen ESG-integratie Ons beleid Verantwoord Beleggen kent zes pijlers: 1. We integreren ESG-factoren in al onze beleggingen 2. We doen gerichte ESG-beleggingen 3. We gebruiken ons stemrecht als aandeelhouder 4. We gaan de dialoog aan met ondernemingen en markten 5. We voeren waar nodig juridische procedures 6. We sluiten bepaalde beleggingen uit Juridische procedures In dialoog met ondernemingen en markten Beleid en transparantie Stemmen op aandeelhoudersvergaderingen Gerichte ESGbeleggingen 19

19 1. We integreren ESG-factoren in al onze beleggingen Het milieu, de maatschappij en ondernemingsbestuur beïnvloeden het beleggingsrendement van onze klanten en omgekeerd hebben de beleggingen een effect op de wereld. Het meenemen van deze factoren is daarmee onderdeel van goed risicomanagement en zorgt er ook voor dat wij financiële kansen voor maatschappelijke oplossingen meewegen. In 2011 hebben wij onderzocht hoe de bijdrage aan een meer duurzame wereld kan vergroten in de voor onze klanten passief beheerde aandelenportefeuille (index). Meerdere instrumenten zijn geëvalueerd, waaronder het stringenter toepassen van het uitsluitingenbeleid en het aanpassen van de index. Ook lanceerden wij de Principles for Responsible Investment in Farmland samen met andere beleggers. Deze principes hebben onder andere betrekking op het duurzaam omgaan met natuur en milieu en het respecteren van mensenrechten bij landbouwprojecten. Voor de vastgoedportefeuille werd de Global Real Estate Sustainability Benchmark (GRESB) voor de tweede maal uitgebracht en deze wordt nu internationaal gehanteerd. Hiermee kunnen wij de duurzaamheid meten van de vastgoedportefeuilles. 2. We doen gerichte ESG-beleggingen Gerichte ESG-beleggingen zijn beleggingen die niet alleen financieel bijdragen aan het rendement voor klanten, maar die ook de intentie hebben om maatschappelijke toegevoegde waarde te creëren. Voorbeelden zijn beleggingen in schone technologie en beleggingen die bijdragen aan de bestrijding van armoede binnen de infrastructuur en private equity portefeuilles. Een ander voorbeeld is de Responsible Equity Portfolio. Deze geconcentreerde portfolio belegt op basis van financiële en duurzame parameters in beursgenoteerde onder nemingen om een verantwoord rendement te halen. In 2011 was de omvang van de gerichte ESG-beleggingen 4,7 miljard. Om inzicht te krijgen hoe deze beleggingen maatschappelijke toegevoegde waarde creëren, heeft in samenwerking met het Erasmus Centre for Strategic Philanthropy (ECSP) aan de Erasmus Universiteit Rotterdam een raamwerk ontwikkeld. Met behulp van dit raamwerk is het verwachte impactniveau voor gerichte ESG-beleggingen op acht verschillende gebieden in kaart gebracht. De informatie is verkregen op basis van een grondige literatuurstudie en consultatie van experts en laat, voor elke gerichte ESG-belegging, zien wat de verwachte impact op acht gebieden is: werkgelegenheid, lokale ontwikkeling, capaciteitsopbouw, empowerment, gezondheid en veiligheid, grondstofgebruik, ecosystemen en afval en uitstoot. Door dit transparant te maken, kunnen we vooraf de impact meewegen in beleggingsbeslissingen en achteraf het effect tonen. Deze impact wordt per belegging vastgelegd in zogeheten Social Impact Fund Fact Sheets. Voor meer informatie over het meten van maatschappelijke rendement, verwijzen we u naar het Jaarverslag Verantwoord Beleggen 2011 op www. pggm.nl. 3. We gebruiken ons stemrecht als aandeelhouder Eén van de belangrijkste rechten van een aandeelhouder is het stemrecht. Namens onze klanten stemmen wij op basis van een eigen oordeel op aandeelhoudersvergaderingen. In 2011 hebben wij op aandeelhoudersvergaderingen gestemd, dat is in 99,5 % van alle aandeelhoudersvergaderingen waarbij dit voor ons mogelijk was. In 2011 stemden wij verschillende keren tegen het aanblijven van bestuurders, omdat wij geen vertrouwen hadden dat zij ontstane problemen konden oplossen. Het is niet altijd zo dat bestuurders dan verdwijnen, doordat er onevenredig stemrecht is of een meerderheid van aandeelhouders niet tegenstemt. Dat ontneemt de verantwoordelijkheid niet om op eigen oordeel te blijven stemmen namens haar klanten. Enkele bekende voorbeelden zijn: de ramp met de kern centrales van Fukushima, het afluisterschandaal News Corp. in Engeland en het ongeluk met het boorplatform van BP in de Golf van Mexico. Daar hebben we expliciet en actief het management proberen te bewegen anders te handelen. DEEL II THEMA 2. VERANTWOORD BELEGGEN Met verantwoord beleggen kunnen wij een bijdrage leveren aan een duurzame wereld en een waardevolle toekomst. Niet alleen hier, maar ook in andere landen. 20