Omgevingsanalyse evoluties arbeidsmarkt Gent aug 2013

Transcriptie

1 Omgevingsanalyse evoluties arbeidsmarkt Gent aug 2013 Toelichting bij de ppt: Omgevingsanalyse evoluties arbeidsmarkt Gent - presentatie Beleidsgroep Gsiw 27/8/2013 Opmaak Gsiw strategisch plan De omgevingsanalyse kadert in de opmaak strategisch plan Gent,stad in werking De presentatie van de omgevingsanalyse werd opgemaakt door Lieven Tusschans (Stad Gent departement Werk & Economie) en Tomas Quathoven (VDAB) en aangevuld met gegevens van het OCMW. Omgevingsanalyse: De presentatie bevat zeven onderdelen. In vergelijking met de vorige omgevingsanalyse zijn er onderdelen toegevoegd (Gentse cijfers over vroege schoolverlaters, sociale economie, tewerkstellingsmaatregelen) en onderdelen weggelaten (demografie, werkzaamheid, werkgelegenheid). Bedoeling is om eerste conclusies kunnen nemen over beleidsprioriteiten Stand van de werkloosheid - slides 2-7 Stand werkloosheid: ongeveer werkzoekenden in Vlaanderen. We halen nog niet de recordhoogte van Gent telt zo n werklozen. De evolutie van de werkloosheid in Gent is gelijklopend met Vlaanderen in tegenstelling tot Antwerpen (een groeiende kloof vanaf 2009 en 2010). Een kwart van de werkzoekenden in Oost-Vlaanderen woont in Gent. Wat de evolutie van de werkloosheidsgraad betreft, is het zo dat die voor Gent convergeert naar die van Vlaanderen, terwijl er met Antwerpen een grotere kloof ontstaat. 2.Kansengroepen werkloosheid - slides 8-18 Aandeel allochtonen hoger in Gent dan in Vlaanderen. Voor de andere kansengroepen is dit vrij gelijklopend. Er is wel een kleiner aandeel van 50+ers in Gent. De stad heeft immers een jonge leeftijdsstructuur. Tegen de 70% van de mensen in de werkloosheid in Gent behoort tot 1 van de 4 kansengroepen. Opmerking: We kunnen geen werkgelegenheidsgraad of werkloosheidsgraad van allochtone gemeenschap Gent geven. Die cijfers zijn niet voorhanden omdat we niet weten wie werkt. Instroom nieuwe EU-landen - slide 10 De groei van werkzoekenden uit de nieuwe EU-landen in de bestanden van de VDAB blijft stijgen (zowel naar nationaliteit als naar origine). De groei van het aantal inwoners uit de nieuwe EU-landen in het rijksregister is afgevlakt sinds Voor de inwoners van Roemenië en Bulgarije geldt tot eind december 2013 een uitzonderingsbepaling op het algemeen principe van vrij verkeer van 1

2 personen. De inwoners van deze landen die wensen loonarbeid in België te verrichten moesten voorafgaand over een arbeidskaart beschikken. Het opheffen van deze uitzonderingsregeling kan aanleiding geven tot een verdere stijging van het aantal Bulgaren en Roemenen in Gent. Ook als dat niet gebeurt (ten gevolge van de crisis) zal hun aantal in de bestanden van de VDAB stijgen. Aandeel NWWZ uit nieuwe EU + allochtone NWWZ - slide 12 Het aandeel van de NWWZ uit de nieuwe EU is gestegen van 2% naar 9% voor Gent. Aandeel allochtonen (niet EU) bij de NWWZ is gestegen van 30% naar 35%. Ligt niet aan de Turkse werkzoekenden (blijft constant), maar aan een amalgaam van nationaliteiten. Samen (35% en 9%) vormt dit een 45% van de mensen met een andere origine in de werkzoekendenpopulatie. Jeugdwerkloosheid - slide 14 Gent en Ronse kennen de hoogste graad van jeugdwerkwerkloosheid. Dit fluctueert tussen de 20% en 25%. Het verschil met Vlaanderen is aanzienlijk en is stijgend. Bij jeugdwerkloosheidsgraad is het verschil tussen Antwerpen en Gent veel kleiner dan bij de algemene werkloosheidsgraad Het aandeel laaggeschoolden (= geen derde graad secundair onderwijs) bij NWWZ jongeren is 56%. Dit aandeel is zeer hoog en stijgt nog. Bij de andere leeftijdsgroepen daalt het aandeel laaggeschoolde NWWZ. Opmerkingen: - Jongeren zijn dan wel niet een van de vier officiële kansengroepen, maar in de feiten zijn ze wel een kansengroep. Dit geldt zeker voor de laaggeschoolden (kansengroep), maar ook voor de midden geschoolden (geen officiële kansengroep): Schoolverlaters - slide 16 De schoolverlatersstudie van de VDAB is na twee jaar afwezigheid opnieuw uitgebracht. De studie bevat cijfers voor Vlaanderen en de provincies. De studiedienst van de VDAB heeft evenwel ook cijfers voor de stad Gent vrijgegeven. In Gent is 19% van de schoolverlaters laaggeschoold. Dit ligt een stuk hoger dan Vlaanderen. In Gent zijn er minder middengeschoolden dan in Vlaanderen maar wel meer hooggeschoolden. Het aandeel schoolverlaters dat na een jaar (nog) werkzoekend is, blijkt hoger in Gent dan in Vlaanderen en dit voor alle niveaus. Voor midden geschoolden is dit verschil het grootst (5% hoger dan gemiddeld in Vlaanderen). 3.Vroege schoolverlaters secundair onderwijs - slides Het Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen maakt op basis van administratieve gegevens per leerling statistieken over de ongekwalificeerde uitstroom. Dit jaar publiceerde het Steunpunt het jaarlijks percentage vroege schoolverlaters niet alleen voor Vlaanderen, maar ook voor afzonderlijke gemeenten. Daarenboven zijn er nu ook cijfers naar de opleiding van de 2

3 moeder en de moedertaal. 14% van de jongeren in Vlaanderen verlaat het secundair onderwijs zonder diploma. In Gent is dat 22% (jongeren wonend in Gent). Wanneer de vestigingsplaats van de school (dus school gelegen in Gent) als criterium nemen, dan is het 19%. Dit is omdat dan leerlingen van gezinnen buiten Gent, die school lopen in Gent, worden meegeteld. Dit cijfers is het totaalcijfer, als we de cijfers voor meisjes en jongens afzonderlijk bekijken, dan zien we dat voortijdig schoolverlaten vooral een probleem is bij jongens. Opleidingsgraad moeder (naar vestigingsplaats) - slide 22 Voor Gent geeft de grafiek aan dat er relatief weinig schoolverlaters met laaggeschoolde moeders zouden zijn (28% t.o.v. 27% gemiddeld in Vlaanderen), maar dit gaat niet enkel over Gentse gezinnen. Ook de leerlingen die van uit de rand in Gent school lopen, tellen mee in deze cijfers. Bijna een op drie van de Gentse schoolverlaters met een laagopgeleide moeder verlaat het secundair onderwijs zonder diploma (23% is het Vlaamse gemiddelde). Vanuit het perspectief van het onderscheid tussen schoolverlaters met een hoog of laag opgeleide moeder, roept het verschil tussen Gent en Vlaanderen als geheel drie vragen op: (1) Komt dit doordat er meer leerlingen met een laag opgeleide moeder zijn in Gent?; (2) hebben de leerlingen met een laag opgeleide moeder in Gent een grotere kans om de school voortijdig te verlaten dan in Vlaanderen?; (3) is er een hoger percentage vroege schoolverlaters onder de leerlingen met een hoog opgeleide moeder in Gent dan in Vlaanderen? In Antwerpen kan op de drie vragen ja geantwoord worden. In Gent is de indicator van vroege schoolverlaters hoger dan het Vlaamse cijfer doordat de kans op voortijdig schoolverlaten hoger is in elk van beide deelgroepen, maar nauwelijks door een hogere concentratie aan leerlingen met een laag opgeleide moeder. Andere moedertaal (naar vestigingsplaats) slide 23 16% van de schoolverlaters secundair onderwijs heeft andere moedertaal dan het Nederlands (tegenover 11% gemiddeld in het Vlaamse onderwijs). Bij deze anderstalige schoolverlaters haalt bijna 40% geen diploma (tegenover 30% gemiddeld in Vlaanderen) We kunnen bij het verschil tussen de Vlaamse en de Gentse indicator opnieuw drie vragen stellen: (1) Ontstaat het verschil doordat er meer anderstalige leerlingen zijn in Gent?; (2) Lopen de anderstalige leerlingen in Gent een groter risico de school voortijdig te verlaten dan in Vlaanderen?; (3) Is er een hoger percentage vroege schoolverlaters onder de Nederlandstalige leerlingen in Gent dan in Vlaanderen? De cijfers van het Steunpunt tonen dat deze drie afzonderlijke vragen in het geval van Gent positief beantwoord moeten worden. Opmerking: Het aandeel anderstalige schoolverlaters geldt voor 2010, maar kan nu al wel hoger zijn. Als we kijken naar de huidige verhouding anderstaligen in de basisscholen, moeten we ons ernstig zorgen maken over de toekomst. 4. Werkaanbod spanning knelpuntberoepen - slides

4 Ontvangen vacatures (NEC, zonder uitzendopdrachten): meer groei in vacatures in Gent dan Vlaanderen. Gent heeft een 36% van Oost-Vlaamse vacatures. Gevraagd studieniveau: 50% van de werkgevers vraagt geen studievereiste. Dit betekent niet dat dit vacatures voor laaggeschoolden zijn. Het is daarom moeilijk om het juiste beeld te krijgen van het vacature-aanbod voor laag geschoolden. Opmerking: Meer bedrijven stellen geen studievereiste om kandidaten niet af te schrikken en omdat men liever kijkt naar attitude, ervaring en competenties Vacatures voor middengeschoolden maken 14% uit van de ontvangen vacatures. Middengeschoolden gaan ook solliciteren voor vacatures zonder studievereiste. Zij nemen hier meer dan de helft ervan in. Dit is een probleem: er zijn veel laaggeschoolde werkzoekenden en relatief weinig laaggeschoolde arbeid. Werkzoekende per openstaande vacature - slide 29 Daling na 2006 is niet puur economisch te verklaren. Dit heeft te maken met het feit dat de VDAB een overeenkomst heeft met de interimsector, die ook vacatures mag plaatsen (voor het normaal economisch circuit). Een spanningsgraad onder 4 werkzoekenden per vacature wordt beschouwd als een zeer krappe arbeidsmarkt of een knelpunteconomie. Hoewel de economische crisis zorgt voor een lichte ontspanning (de indicator is gestegen tot net boven de 4), blijven we spreken over een knelpunteneconomie (er zijn vandaag met eenzelfde spanning dan enkele jaren geleden meer openstaande vacatures en meer werkzoekenden). Spanningsgraad per gevraagd studieniveau - slide 30 Verdringing door middengeschoolden van de laaggeschoolden voor de jobs zonder diplomavereisten (voor zover ze kunnen ingenomen worden door laaggeschoolden) Opmerking: er wordt eenzijdig op scholingsniveau gekeken voor wat betreft invulling van de knelpuntvacatures. De VDAB geeft echter 3 grote categorieën aan voor knelpuntvacatures. - Kwantitatief tekort: er is een te lage uitstroom uit het onderwijs, bijvoorbeeld omdat te weinig studenten die richting kiezen of omdat er geen schoolse opleiding voor bestaat. - Kwalitatief tekort: de kandidaten beschikken niet over de bekwaamheden die de werkgevers vragen. - Ongunstige arbeidsomstandigheden: de job heeft onaantrekkelijke arbeidsomstandigheden (zoals bijvoorbeeld weekendwerk, een laag loon, belastend werk...) waardoor er minder kandidaten geïnteresseerd zijn. Ontvangen vacatures. Knelpuntberoepen Voor Vlaanderen zijn 56% van de ontvangen vacatures knelpuntberoepen, 4

5 voor Gent is dit 60%. Omgevingsanalyse evoluties arbeidsmarkt Gent 27/8/2013 Opmerking: VDAB heeft op een deel van de vacatures geen zicht (er wordt gewag gemaakt van 25% van de vacatures). Bedrijven adverteren lokaal in een krant of aan het bedrijf zelf. Dit is ook zo voor knelpuntberoepen. Meest gevraagde beroepen - slide 33 De dia (2 de op blz 16) is niet helemaal duidelijk: Kolom 1 is NEC, de 2 e kolom uitzendsector, derde kolom de som van beiden. In het oranje zijn de knelpuntberoepen aangegeven. Schoonmaker staat zowel voor Vlaanderen als voor Gent bovenaan. Dit gaat in concreto over de dienstenchequesector. Opvallende uitschieter voor Gent is onderhoudsmechanicien. Hiervoor organiseert VDAB Gent speciale opleidingen. 5. Sociale economie - slide Opmerkingen - er moet voorzichtig omgegaan worden met deze cijfers. Er zijn immers heel wat kanttekeningen te maken. Rond arbeidszorg is er een probleem met registratie. Welke definitie wordt hier gebruikt? Beschutte werkplaatsen zitten er ook niet bij. - Voor invoeg is het een momentopname, want die jobs zijn na een jaar regulier en verdwijnen dus terug uit de statistieken. De cijfers/statistiek betreft enkel de Vlaamse maatregelen (dus niet de federale). Beschutte werkplaatsen zijn weliswaar een Vlaamse maatregel en qua omvang het belangrijkste, maar hierover verstrekt de WSE monitor helaas geen gemeentelijke cijfers. In Gent zitten 0,5% van alle loontrekkende jobs in de sociale economie. Gent scoort hiermee niet hoog in Vlaanderen. Als we kijken naar de woonplaats en vergelijken met het aantal werkzoekende, dan Gent scoort ook niet hoog. Dit heeft niet alleen te maken met het beperkt aantal jobs in Gent, maar ook met het feit dat Gent relatief meer werkzoekenden heeft. Gent scoort wel hoger dan Antwerpen. Merk op dat Gent veel mensen van buiten Gent aantrekt in de sociale economie terwijl Antwerpen de mensen uitbesteedt aan de randgemeenten. Beide steden voeren hun centrumfunctie dus op totaal andere manier uit. De WSE-monitor behandelt inderdaad slechts één segment van de arbeidszorginitiatieven, namelijk de arbeidszorg die aansluit bij sociale of beschutte werkplaatsen. Het programma invoegbedrijven beoogt de creatie van duurzame tewerkstelling voor kansengroepen binnen de reguliere economie. Gedurende het eerste jaar bedragen de loonsubsidies 50% à 35% naargelang de grootte van de onderneming, in het tweede jaar zakt dit tot 30% respectievelijk 15%. Daarna verdwijnen deze invoegmedewerkers uit de statistieken (voor invoeg kan beter met instroomgegevens gewerkt wordt zie ook meting voor Masterplan Sociale Economie Gent). Er zijn wel fundamentele verschillen tussen de verschillende centrumsteden 5

6 en dit biedt leerperspectieven. 6. Tewerkstellingsprogramma s - slides Omgevingsanalyse evoluties arbeidsmarkt Gent 27/8/2013 Opmerkingen: Dit zijn aanbodgerichte cijfers (naargelang beschikbare budgetten en contingenten) die niets zeggen over de noden aanwezig in de steden. En het aanbod is lang niet behoeftendekkend. In de WSE monitor zijn ook de Vlaamse maatregelen werk opgenomen. Het gaat nu niet over een momentopname (einde van het jaar), maar over de instroom gedurende een gans jaar. Instroom tewerkstellingsprogramma s per loontrekkende jobs: - IBO Gent is absolute koploper. (VOLVO neemt 25 % voor zijn rekening) Instroom tewerkstellingsprogramma s per 100 werkzoekenden naar woonplaats. - er is cumul in de cijfers mogelijk. Iemand kan tegelijk in verschillende maatregelen zitten. - opnieuw worden veel mensen van buiten Gent komen in Gent in tewerkstellingsprogramma s opgenomen. 7. OCMW slides Aantal leefloners in Gent: (april 2013). - Bijna 30% van de leefloners zit in leeftijdscategorie Activering 14% minder dan vier maanden steun van OCMW (niet direct te plaatsen) 11% is al langer in steun en zit in de hulpverlening en is om allerlei redenen niet activeerbaar. 10% zijn studenten. De helft van die studenten zit in het secundair onderwijs. 27% zit in taalactivering. Dit zijn die leefloners die enkel taalactivering volgen (geen art. 60 of vrijwilligerswerk, zie verder) 10% activering derde partner: ingeschat cijfer (mensen begeleid door VDAB, GTB of interimarbeid en dienstencheques, die niet voldoende werken om uit leefloon te geraken). 5% sociale activering: mensen die als vrijwilliger werken, deelnemen aan het emancipatorisch groepswerk of emancipatorische opleiding volgen bij een derde. Dit is maar 5% omdat dit beperkt is door de beschikbare middelen. - 23% arbeidsactivering: dit zijn de mensen in het OTC. Ongeveer 400 van hen werkt in art % van de leefloners is nog niet geactiveerd (minder dan 4 maanden leefloon) en 86% van de leefloners is geactiveerd op één of andere manier. Guido schuift hypothese naar voor dat minder dan 20% van de leefloners op korte termijn (binnen 6 maand) toeleidbaar is naar de reguliere arbeidsmarkt. Jongeren die taallessen volgen slide 44 Jongeren zijn binnen de leefloners oververtegenwoordigd, maar het 6

7 merendeel heeft geen nood aan taallessen. Zij zijn blijkbaar meer en meer in Gent geboren of op jonge leeftijd in Gent komen wonen. Conclusies omgevingsanalyse arbeidsmarktevoluties Gent - augustus Het aantal werkzoekenden nadert historisch hoge cijfers, de werkloosheidsgraad blijft daar voorlopig nog onder; Het aandeel niet EU-15 werkzoekenden (allochtonen + nieuwe EU) stijgt en nadert de helft; 3. De werkloosheid onder laaggeschoolde jongeren is bijzonder hoog, net als het aantal jongeren dat zonder diploma het onderwijs verlaat, maar ook middengeschoolde jongeren hebben het moeilijk om een gepaste job te vinden; 4. Er zijn relatief minder vacatures specifiek voor middengeschoolden en bijzonder weinig vacatures voor laaggeschoolden, zij concurreren om vacatures waarvoor de werkgever geen studievereisten vermeldt; 5. De Vlaamse programma s zijn aanbodgestuurd en dekken maar een klein deel van de noden; 6. De cijfers voor de Vlaamse programma s tonen belangrijke verschillen tussen de centrumsteden; 7. Alle leefloners worden binnen een termijn van vier maanden op een of andere manier geactiveerd, maximaal 20% is op korte termijn (binnen 6 maand) toeleidbaar naar de reguliere arbeidsmarkt 7