111111' '1~~'

Transcriptie

1 VROM-Inspectie Regio Zuid Afval Gemeentehuis Haarlemmermeer Gemeenteraad Postbus AG HOOFDDORP ' '1~~' Kennedyplein 5-12, Gebouw B1 Postbus AW Eindhoven Ing. C.J.A. Huijbregts Telefoon Fax Aanbieding informatieblad afgifte elektrische en elektronische apparaten Datum Kenmerk Bijlage(n) 24 augustus /CHU/JUM Infoblad "VROM-Inspectie wil illegale afvalstroom aan banden leggen" Afschrift aan IPO, VNG, Infomil, Servicepunten Handhaving Geacht college, De VROM-Inspectie heeft in 2004 een regionaal onderzoek uitgevoerd naar de export van afgedankte elektrische en elektronische apparaten. Uit dit onderzoek bleek dat diverse bepalingen uit de Wet milieubeheer of onderliggende Besluiten en regelingen overtreden worden. Het gevolg daarvan is dat de afvalstoffen milieuproblemen veroorzaken in ontwikkelingslanden. Voor een aantal wettelijke bepalingen die in deze afvalketen overtreden worden, zoals afgifte van afvalstoffen en inrichtingsvergunningen, bent u bevoegd gezag. Om u van dienst te zijn bij het uitvoeren van de toezichtstaak bied ik u hierbij een informatieblad aan waarin het onderzoek en de wettelijke bepalingen staan beschreven. Ik verzoek u bij het toezicht op de detailhandel, op de handelaren en op de op- en overslagbedrijven extra aandacht te besteden aan de afgifte van afvalstoffen. De rapportage "Buiten beeld d.d. maart 2005 van het onderzoek in 2004 is beschikbaar via de website van het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer ( of op te vragen bij de VROM-Inspectie Regio Zuid, Postbus 850, 5600 AW Eindhoven, telefoon Hoogachtend, de inspecteur-generaal, mr. G.J.R. Wolters BRIEF AFGEDAAN O d.m.v. bijgaande antwoordbrief. O telefonisch d.d. O voor kennisgeving aangenomen. Deze brief kan nu opgeborgen worden in het archief, Naam behand.ambt. "7.? m.= inisterie van VR0 M r - r, slaat voor ruimte. wonen, rniiieu en rijksgebouwen. Beieid maken, uitvoeren en handhaven. Nederland is klein. Denk groal. c

2 VROM-I nspectie wil illegale afvalstroom aan banden leggen De VROM-Inspectie controleert landelijk de wijze waarop met elektrisch en elektronisch afval wordt omgegaan. Uit een onlangs gehouden regionaal onderzoek is gebleken dat een groot deel van afgedankte elektrische en elektronische apparaten illegaal geëxporteerd wordt. In strijd met de afvalstoffenwetgeving worden deze apparaten veelal naar landen in Afrika, Azië en Oost-Europa uitgevoerd, waar ze op een onverantwoorde wijze uit elkaar worden gehaald. Dit vormt een bedreiging voor mens en milieu. De VROM-Inspectie wil aan deze ongewenste situatie een einde maken. Hierbij spelen gemeenten voor wat betreft het houden van toezicht op inzamelen en afvoeren van afval een belangrijke rol. Milieugevaar Niet-geregistreerde handelaren brengen afgedankte apparaten naar landen die geen lid zijn van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling. de OESO [waarbij onder andere de EU-lidstaten, de Verenigde Staten en Australië zijn aangesloten], Het afval komt in landen terecht waar de milieuwetgeving nog niet op orde is gebracht en onvoldoende toezicht is op de verwerking van afval. Een deel van de apparaten wordt gerepareerd, maar een groot deel wordt aangekocht met de bedoeling er metaal uit te winnen (zie kader Resultaten]. Het winnen van metaal uit deze apparaten is een risicovolle aangelegenheid, omdat zij gevaarlijke stoffen als lood, kwik en andere zware metalen bevatten. Zo zitten er in bepaalde koelkasten CFK'S en in televisietoestellen kathodeglas en in computers broomhoudende brandvertragers. voor ICT-apparaten (zie Wet- en regelgeving). De Stichting Nederlandse Verwijdering Metalektro Producten [NVMP) is opgericht voor het afvoeren van huishoudelijke apparaten. De verwijdering wordt gefinancierd uit de bijdragen die consumenten bij de aanschaf van nieuwe apparaten betalen [de bekende verwijderingsbijdrage]. Via dit systeem worden afgedankte apparaten ingezameld. Jaarlijks gaat het om ongeveer televisies, ruim koelvriesapparaten, ruim groot witgoedapparaten en ongeveer drie miljoen overig bruin-en witgoed. De Stichting ICT-Off~ce heeft een vergelijkbaar systeem voor het inzamelen van ICT-apparaten opgezet. De kosten hiervan komen voor rekening van producenten en importeurs. Gemeenten Gemeenten zijn op twee gebieden betrokken bij de aanpak van illegale afvaktromen. Zo is de gemeente inzamelaar van afval en tevens bevoegd gezag. Bij het verbranden van kunststoffen en het smelten van metalen komen kankerverwekkende gassen als dioxines en kwikdampen vrij. Als mensen dit op een ondeskundige wijze doen, zetten zij hun gezondheid op het spel. Het milieu loopt toch al schade op: gevaarlijke stoffen komen via de bodem in het grondwater terecht. Dit kan aantasting van het drinkwater tot gevolg hebben. Verwijderingssystemen Om deze illegale afvalstroom aan banden te leggen controleert de VROM-Inspectie wat er met de apparaten gebeurt vanaf het moment dat zij door een winkel worden teruggenomen tot en met de eindbestemming. In Nederland zijn twee verwijderingsystemen opgezet, één voor huishoudelijke apparaten en één

3 Gemeenten zijn verplicht tot scheiden inzameling van elektrische en elektronische apparaten. Particulieren kunnen kosteloos apparaten inleveren bij de milieustraat. Bedrijven kunnen kosteloos tot maximaal 7 apparaten inleveren bij de milieustraat en onbeperkt bij een Regionaal Overslag Station [ROS]. Het ROS kan de apparaten door de twee Stichtingen vervolgens kosteloos laten afvoeren. Gemeenten mogen onder bepaalde voorwaarden het afval aanbieden aan ijzerhandel, schroot- en shredderbedrijven. Biedt de gemeente dit afval ongesorteerd aan, dan mag het alleen worden aangeboden aan geregistreerde bedrijven conform het Besluit inzamelen afvalstoffen [Bial of worden afgeleverd bij een bedrijf dat over een Wm-vergunning voor de verwerking van dit afval beschikt [zie Wet- en regelgeving]. Wordt het afval aan een niet-geregistreerd bedrijf gegeven, dan betekent dat een overtreding van de Wet milieubeheer. Handelaren in tweedehands wit- en bruingoed blijken in de praktijk nogal eens niet als afvalinzamelaar te zijn geregistreerd. Gemeenten doen er daarom goed aan na te gaan of zij met een geregistreerd bedrijf te maken hebben wanneer zij tweedehands elektrische enlof elektronische apparaten aanbieden. Goederen die nog functioneren mogen aan kringloopbedrijven of handelaren worden meegegeven. Dit geldt echter niet voor CFK-houdende koel- en vrieskasten. Aan gemeenten wordt aanbevolen de afgedankte apparaten af te geven via de daarvoor opgezette landelijke structuur. Handelaren die apparaten opkopen. slaan deze vaak ergens op. Als deze apparaten moeten worden aangemerkt als afval, geldt dat er voor de opslagplaats een vergunning Wet miiieubeheer moet zijn afgegeven of er moet melding zijn gedaan op grond van een Algemene Maatregel van Bestuur AMvB, bijvoorbeeld het Besluit Opslag- en transportbedrijven milieubeheer. Op basis van dit laatste besluit mag maximaal 35 kubieke meter elektronica-afval worden opgeslagen. Het College van B&W is over het algemeen het bevoegd gezag voor de detailhandel die op basis van het Besluit Elektrische en Elektronische apparaten de afgedankte apparaten inzamelt. Voor wat betreft de afgifte van afvalstoffen houdt de gemeente toezicht. Door strikte controle hierop kunnen zij een bijdrage leveren aan het voorkomen van illegale handel. - Resultaten handhavingsactie De VROM-Inspectie heeft in Noord-Brabant en Zuid-Limburg Iregro Zuid] van februari tot oktober 2004 een handhavingsactie uitgevoerd. Winkels die de afgedankte apparaten van particulieren in ontvangst nemen en handelaren die apparaten opkopen en doorverkopen, zijn bezocht. Vervolgens is de export van zogenaamde tweedehands elektrische en eletronische apparaten onderzocht. Gebleken is dat een aantal elektronicawinkels de afgedankte apparaten doorverkoopt aan dubieuze handelaren. Deze handelaren verkopen grote apparaten als televisies en wasmachines door aan bedrijven in voornamelijk in Afrika, Azië en Oost-Europa. Bij verschillende controles aan de grens bleek 50 tot 90 procent van de televisies kapot te zijn. Jaarlijks worden minimaal televisies, 20 procent van het totaal afgedankte televisies uit de regio Zuid, op deze wijze uitgevoerd. Een aanzienlijk deel van de detailhandel blijkt de bestaande wet- en regelgeving te overtreden: kapotte apparaten mogen immers alleen worden afgevoerd naar geregistreerde afvalinzamelaars of recyclebedrijven die hiervoor een vergunning hebben. Verzocht wordt om bij de regionale VROM-Inspectie melding te doen van vervoerders, inzamelaars, handelaren en bemiddelaars die niet geregistreerd zijn. Wet- en regelgeving Voor de complete afgedankte apparaten en de onderdelen is er een duidelijk verschil tussen afvalstof en tweedehandsgoederen. Onderdelen en apparaten die zijn afgedankt en bijvoorbeeld via de detailhandel of de milieustraat worden afgegeven, worden aangemerkt als afvalstof. Alleen apparaten en onderdelen waarvan is vastgesteld dat ze werken, kunnen worden verhandeld als tweedehands goed. Gemengde partijen met werkende en defecte apparaten worden ook aangemaakt als afvalstof. Bea en Rea Het Nederlandse afvalbeleid voor elektrische en elektronische appatuur houdt in dat importeurs en producenten verplicht zijn een verwijderingstructuur op te zetten. Sinds 13 augustus 2004 gelden het Besluit beheer elektrische en elektronische apparaten na [Bea] en de Regeling beheer elektrische en elek-

4 tronische Apparatuur [Rea]. Op basis van deze besluiten geldt binnen Nederland een handelsverbod voor (HICFK-houdende koel- en vriesapparatuur. Bia en Ria Bedrijven die zich in Nederland bezighouden met het inzamelen, vervoeren. verhandelen of bemiddelen van bedrijfsafval of gevaarlijk afval moeten worden geregistreerd. Daarvoor gelden per 1 mei 2004 het Besluit inzamelen afvalstoffen (BIAI en de Regeling inzamelaars, vervoerders, handelaars en bemiddelaars van afvalstoffen IRial. Handelaren en opkopers maken vaak gebruik van opslagplaatsen, die vallen onder het Besluit Opslag- en Transportbedrijven Milieubeheer. Hiervoor geldt dat maximaal 35 kubieke meter elektronica-afval mag worden opgeslagen. Afhankelijk van het soort en de hoeveelheid afvalstoffen is de gemeente of de provincie het bevoegde gezag. Zij kunnen [bijvoorbeeld via hun websitel informatie verschaffen of een bedrijf over een vergunning beschikt of een melding heeft gedaan. Bedrijven overtreden artikel van de Wet milieubeheer wanneer zij afvalstoffen afgeven aan een bedrijf dat niet geregistreerd is of geen vergunning heeft voor het verwerken van afvalstoffen. Of een bedrijf is geregistreerd, kan worden nagegaan via de website van de Nationale en Internationale Wegvervoers Organisatie [NIWO]: EVOA Als afgedankte apparaten worden geëxporteerd, is de Europese verordening betreffende de in-, uit- en doorvoer van afvalstoffen [EVOAI van toepassing. In deze verordening is bepaald of afvalstoffen met of zonder kennisgeving [vergunning] mogen worden overgebracht. Voor bepaalde afvalstoffen gelden in bepaalde landen verboden. De VROM-Inspectie is belast met het toezicht op deze verordening. Voor meer informatie kunt u de website van VROM bezoeken of contact opnemen met de helpdesk van VROM (tel Vergunning Wet milieubeheer In de Wet milieubeheer is opgenomen dat voor het uitvoeren van bedrijfsmatige activiteiten binnen een bepaalde begrenzing [inrichting] veelal een vergunning Wet milieubeheer noodzakelijk is. In bepaalde gevallen is een vergunning niet nodig en kan worden volstaan met een melding bij de gemeente. Verreweg de meeste detaillisten vallen onder het Besluit detailhandel en ambachtsbedrijven milieubeheer en kunnen zodoende volstaan met een melding.

5 Dit is een publicatie van: Ministerie van VROM VROM-Inspectie 3 Rijnstraat 8 3 Den Haag -+ Ministerie van VROM 3 staat voor ruimte, wonen, milieu en rijksgebouwen. Beletd maken, uitvoeren en handhaven. Nederland is klein. Denk groot. P A-" " P