DOORVERWIJSCRIT ERIA VOOR DE BABY. G Naulaers

Transcriptie

1 DOORVERWIJSCRIT ERIA VOOR DE BABY G Naulaers

2 HOE DE ZORG ORGANISEREN BIJ KORTER VERBLIJF IN DE MATERNITEIT? VOORKOMEN VAN HOGERE MORBIDITEIT EN MORTALITEIT DOOR BETERE SCREENING GUTHRIE HYPERBILIRUBINEMIE CONGENITALE CARDIALE AANDOENINGEN EDPS scale ouders. VOORKOMEN VAN HOGERE MORBIDITEIT/MORTALITEIT DOOR GOEDE INDICATIESTELLING voor ontslag en terugverwijzing. VOORKOMEN VAN HOGERE MORBIDITEIT/MORTALITEIT DOOR HET UITWERKEN VAN EEN GOEDE TRANSMURALE ZORG.

3 GUTHRIE TEST Pas na 72 uren af te nemen Altijd af te nemen via een veneuze bloedname (geen hielprik)

4 Uitvoering bloedafname - De 5 cirkels volledig vullen (nooit bijvullen), Het filterpapier zachtjes tegen de bloeddruppel houden. Het bloed rechtstreeks opvangen om contaminatie tegen te gaan. - De bloedkaartjes moeten minstens één uur drogen bij kamertemperatuur, op een droge, zuivere en nietabsorbeerbare ondergrond. Courtesy by Hilde Laeremans

5

7

8 HYPERBILIRUBINEMIE Preventie van kernicterus blijft erg belangrijk. In USA was er rond 2000 een toename van kernicterus na het invoeren van vroeg ontslag Nieuwe schema s voor hyperbilirubinemie werden toen ingevoerd met een daling tot gevolg. Ook in Nederland werden enkele casussen van kernicterus beschreven.

9 Diagnose hyperbilirubinemie Hyperbilirubinemie komt meestal op dag 3-4 op het hoogste pijl. Dit kan ontdekt worden door : Vroege detectie van hyperbilirubinemie : Kleur Bilirubinometer Goede opvolging van de geelzucht thuis.

10 *Limieten van de fysiologische icterus? Welke icterus exploreren? Icterus binnen de eerste 24 uur. Stijging van bilirubine van > 5 mg/dl/ dag Bilirubinemie van > 12 mg/dl bij de prematuur en >15 mg/dl bij de voldragen baby Directe bilirubinemie van > 1 mg/ dl. Persisteren van een bilirubinemie van > 12 mg/dl na de eerste levensweek A. Debeer, G. Naulaers, C. Vanhole - Neonatologie - UZ Leuven Gasthuisberg

11

12

13

14

15

16

18 CONGENITALE CARDIOPATHIEEN Ductus sluit vaak pas na enkele dagen Mogelijke symptomen : Cyanose Hartsdecompensatie Voedingsproblemen Hartgeruis Aa femorales Vroege detectie vaak mogelijk door saturatiemeting.

19 Software screeningstoestel voor interpretatie

20 SATURATIEMETING N = De-Wahl Granelli et al Sensitiviteit voor CCHD detectie Specificiteit voor CCHD detectie Klinisch onderzoek alleen Klinisch onderzoek + pulse oximetrie 63% 83% 98% 98% N = Zhao et al. Sensitiviteit voor CCHD detectie Klinisch onderzoek alleen Klinisch onderzoek + pulse oximetrie 77,4% 93,2%

22 SCREENEN VOOR MATERNELE DEPRESSIE- MATERNEEL PTSS PTTS (posttraumatische stressstoornis) en postnatale depressie komen frequent voor na de geboorte en deze moeders hebben extra ondersteuning nodig in de eerste weken. Recent onderzoek aan de Karel de Grote-Hogeschool in samenwerking met UZA (Sarah De Schepper en Jolien Tersago) toonde bij 340 moeders in 13 ziekenhuizen bij pas bevallen vrouwen een incidentie van 0,3-5,7% PTSS en symptomen van PTSS bij 22-24% van de vrouwen. Internationaal beschrijft men een incidentie van 2,8-5,6% PTSS en 24-36% symptomen van PTSS. De incidentie van postnatale depressie wordt geschat rond 10%.

23 SCREENEN VOOR MATERNELE DEPRESSIE- MATERNEEL PTSS Gezien de hoge incidentie, zou een screening naar deze pathologie zeker wenselijk zijn. Verschillende testen kunnen gebruikt worden, doch geven vaak gelijkaardige resultaten. EDPS (Edingburgh Postnatal Depression Scale) is een eenvoudige enquete met 10 vragen die als screeningtest zou kunnen gebruikt worden. Zij is momenteel reeds in gebruik : Bij sommige NIZ diensten In de follow-up van prematuren zal dit ook ingeschakeld worden.

24 HOE DE ZORG ORGANISEREN BIJ KORTER VERBLIJF IN DE MATERNITEIT? VOORKOMEN VAN HOGERE MORBIDITEIT EN MORTALITEIT DOOR BETERE SCREENING? GUTHRIE HYPERBILIRUBINEMIE CONGENITALE CARDIALE AANDOENINGEN EDPS scale ouders. VOORKOMEN VAN HOGERE MORBIDITEIT/MORTALITEIT DOOR GOEDE INDICATIESTELLING voor ontslag en terugverwijzing. VOORKOMEN VAN HOGERE MORBIDITEIT/MORTALITEIT DOOR HET UITWERKEN VAN EEN GOEDE TRANSMURALE ZORG.

25

26 Ontslagcriteria bij vroeg ontslag uit het ziekenhuis (<72 uren) PEDIATER : ontslagcriteria baby Geen perinatale verwikkelingen bij baby Vitale tekens stabiel sinds minstens 12 uur Urine binnen de 24u en stoelgang binnen 48 u gehad Minstens 1 succesvolle voeding (op voorwaarde dat er snelle opvolging is bij vroedvrouw Normaal klinisch onderzoek Niet zichtbaar geel de eerste 24 uur of indien ontslag voor eerste 24 uur : geen gele verkleuring navelstrengstomp. Bilicheck uitgevoerd HepB status en/of vaccinatie Medisch opvolgonderzoek geregeld op het einde van de eerste levensweek (7 de dag onderzoek) Guthrie : gebeurd/meegegeven (datum afname : nr. : )

27 Klinisch onderzoek pasgeborene (D1 en D7) Onderzoek gebeurt door arts (huisarts of kinderarts). In Nederland gebeurt dit door de vroedvrouw. Belangrijk is dat het onderzoek uitgevoerd wordt en getekend wordt, zodat de verantwoordelijkheid duidelijk is. Verdere opleiding/bijscholing van huisartsen zal noodzakelijk zijn Momenteel is de werkgroep neonatologie, VVK, een document aan het opstellen ter standaardisatie van het onderzoek van de pasgeborene bij ontslag.

28 Ontslagcriteria bij vroeg ontslag uit het ziekenhuis (<72 uren) VROEDVROUW : Psychosociale factoren : Normale emotionele en psychische toestand. Heeft de nodige informatie en educatie gekregen en kan deze begrijpen en toepassen. Omgevingsfactoren : Regeling voor opvang en ondersteuning thuis (kraamhulp). Scenario voor urgenties met moeder overlopen Familie, gezondheidszorgen beschikbaar na ontslag met kennis over voeding, icterus en deshydratatie Oplossing voorzien voor sociale risicofactoren: drugs, kindermishandeling, tienermoeder

29 Ontslagcriteria bij vroeg ontslag uit het ziekenhuis (<72 uren) VROEDVROUW : Zelfstandigheid en informatie. Moeder kan temperatuur van baby meten en interpreteren. Moeder kan zelfstandig voeding geven en kan verluieren. Moeder kent alarmsignalen : wanneer arts raadplegen Moeder kreeg info over wiegendood en slaaphouding. Directe opvolging door de eerste lijn is gegarandeerd. Persoon die deze opvolging op zich zal nemen wordt opgeschreven met telefoonnummer.

30 Belangrijkste redenen voor heropname na vroeg ontslag Geelzucht 27% Infectie 34% Koorts 11% Voedingsproblemen en gewichtsverlies 7% Respiratoire problemen 4% Gastro-intestinale problemen 4% Congenitale afwijkingen 4,5% 2,7% heropnames van a terme baby s na vroeg ontslag. Semin Perinatol 30:61-68.

31 Geelzucht Reeds besproken bij ontslag uit materniteit Een goede klinische follow-up van geelzucht door de vroedvrouw en huisarts blijft belangrijk.

32 Koorts en Infectie in eerste levensweek. Bij koorts boven 38 graden celcius Of bij andere tekens van infectie : Verminderde capillaire refill Grauwe kleur Apnee Minder goed drinken Bewustzijnsverandering Is een opname aangewezen om sepsis en of meningitis uit te sluiten.

33 Koorts en Infectie in eerste levensweek. Differentiele diagnose Congenitale infectie : GBS, E Coli, Listeria Meningitis : GBS, gram negatieven Ernstige Virale infectie : Herpes : kan ernstige systemische infectie of encefalitis veroorzaken. Adenovirus Enterovirussen : gevreesd voor myocarditis. Opname met bloedname en LP en starten van AB en ev. Zovirax is aangewezen.

34 Voedingsproblemen en gewichtsverlies. Meer dan 10% gewichtsverlies is geassocieerd met een verhoogd risico op : Hypernatriemische dehydratatie Icterus Hypoglycemies Andere oorzaken voor failure to thrive (mucoviscidosis, koemelkallergie, cardiopathie, ) Daarom is een opname aangewezen voor bloedname en observatie voedingsproblemen.

35 RESPIRATOIRE PROBLEMEN Belangrijke respiratoire tekens bij de zuigeling : Tachypnee Neusvleugelen Intercostale tirage Subcostale tirage Stridor Wheezing Differentiele diagnose : TTN : transiente tachypnee neonatus Longpathologie : CCAM, pneumothorax, emfyseem, pneumonie Bovenste luchtwegen : laryngomalacie, choanale atresie, Cardiopathie Sepsis Acidosis

36 Gastro-intestinale problemen BRAKEN VAN GALVOCHT (groen) IS STEEDS EEN ALARMTEKEN WAARBIJ EEN MIDGUT VOLVULUS DIENT UITGESLOTEN TE WORDEN Tekens : Braken van groen galvocht Meestal soepele buik! Kunnen ook nog stoelgang gemaakt hebben Algemeen minder goede toestand Echografie : rotatie van de vena mesenterica superior rond de arteria mesenterica superior (whirl sign) RX SMD : meestal malrotatie : hoek van Treitz ligt niet aan de rechterkant. STEEDS EEN OPERATIEVE INGREEP NOODZAKELIJK. EEN VAN DE OORZAKEN VAN SHORT BOWEL DISEASE DOOR LAATTIJDIGE DIAGNOSE.

37 Gastro-intestinale problemen Bij obstipatie uitsluiten van : Z v Hirschprung Small left colon Meconiumileus (cave mucoviscidosis) Bij braken uitsluiten van : Midgutvolvulus Andere oorzaken van obstructie Bij bloederige stoelgang : Koemelkallergie Necrotische enterocolitis.

38 CONGENITALE AFWIJKINGEN CONGENITALE CARDIOPATHIEEN : Cyanose Respiratoire distress Verminderde circulatie Aa Femorales!!! Hartgeruis Tachycardie Minder eten. Ductus sluit soms pas in de tweede helft van de week. Saturatiemeting kan helpen.

39 HOE DE ZORG ORGANISEREN BIJ KORTER VERBLIJF IN DE MATERNITEIT? VOORKOMEN VAN HOGERE MORBIDITEIT EN MORTALITEIT DOOR BETERE SCREENING? GUTHRIE HYPERBILIRUBINEMIE CONGENITALE CARDIALE AANDOENINGEN EDPS scale ouders. VOORKOMEN VAN HOGERE MORBIDITEIT/MORTALITEIT DOOR GOEDE INDICATIESTELLING VOORKOMEN VAN HOGERE MORBIDITEIT/MORTALITEIT DOOR HET UITWERKEN VAN EEN GOEDE TRANSMURALE ZORG.

40 PRENATALE ZORG BEVALLING 1 COORDINATOR VOOR DE TRANSMURALE ZORG VERBLIJF MATERNITEIT 1 TRANSMURAAL MEDISCH DOSSIER VOOR DE BABY THUISZORG KIND EN GEZIN

41 VOORWAARDEN TOT VEILIG VROEG ONTSLAG UIT DE MATERNITEIT. Een juiste omschrijving van de groep van patienten waarvoor vroegtijdig ontslag mogelijk is. Een juiste omschrijving van de voorwaarden die moeten vervuld zijn voor vroegtijdig ontslag Een adequate omschrijving van de functie van het tweede onderzoek bij de pasgeboren baby, waarbij deze wordt gekoppeld aan een duidelijke verantwoordelijkheid voor de onderzoeker en een adequate terugbetaling voor dit onderzoek. Het invoeren van de bilirubinometer met hiervoor ook de juiste terugbetaling Het invoeren van de saturatiemeting ter detectie van aangeboren afwijkingen met hiervoor ook de juiste terugbetaling. Duidelijke kwaliteitsindicatoren voor de vroedvrouwen die de baby thuis opvolgen Een uitbouw van zorgnetwerken met een zorgcoordinator en aangepast elekronisch dossier. Ook hier moet financiering voorzien worden. Een verdere uitbreiding van de kraamzorg.