La imaginación del futuro

Transcriptie

1 La imaginación del futuro

2 INHOUD CONTENT CREDITS 02 LA RE-SENTIDA DUWT ALLENDE VAN ZIJN VOETSTUK LA RE-SENTIDA PUSHES ALLENDE OFF HIS PEDESTAL 03 SALVADOR ALLENDES LAATSTE WOORDEN AAN ZIJN LAND SALVADOR ALLENDE S LAST WORDS TO HIS COUNTRY 08 OVER LA RE-SENTIDA EN MARCO LAYERA 11 ABOUT LA-RESENTIDA AND MARCO LAYERA 12 HOLLAND FESTIVAL WORD VRIEND BECOME A FRIEND 18 COLOFON COLOPHON 20 INFO ZA 6.6, ZO 7.6 SAT 6.6, SUN 7.6 aanvang starting time 20:00 8 pm locatie venue Stadsschouwburg Amsterdam, Rabozaal duur running time 85 minuten, geen pauze 85 minutes, no interval taal language Spaans met Nederlandse boventiteling Spanish with Dutch surtitles inleiding introduction door by Jonathan Offereins 19:15 7:15 pm meet the artist met with Marco Layera moderator Annemieke Keurentjes zo 7.6, na de voorstelling Sun 7.6, after the performance 1

3 CREDITS regie direction Marco Layera tekst text La Re-sentida toneelbeeld scenography Pablo de la Fuente video video Karl Heinz Sateler muziek music Marcello Martínez licht light Cristian Reyes Rodolfo Pulgar, President van de Republiek President of the Republic Sebastián Squella, Cirilo Benjamín Westfall, minister van Binnenlandse zaken Minister of the Interior toneelassistent stagehand Valeria Aguilar geluidsassistent sound assistant Matías Ulibarry coproductie coproduction Teatro La Resentida, Terni Festival (Italië), Fundación Teatro a Mil wereldpremière world premiere Santiago de Chile, mei 2013 geluid sound Alonso Orrego stemcoach voice coach Ema Pinto bewegingscoach physical coach Paula Sacur, Felipe Vera producer assistant director Nicolás Herrera met with Diego Acuña, minister van Cultuur Minister of Culture Benjamín Cortés, minister van Economische Zaken Minister of Economy Carolina de la Maza, minister van Gezondheid Minister of Health Pedro Muñoz, minister van Publieke Werken Minister of Public Works Carolina Palacios, minister van Financiën Minister of Finance 2

4 LA RE-SENTIDA DUWT ALLENDE VAN ZIJN VOETSTUK door Lonneke Kok Regisseur Marco Layera en zijn gezelschap La Re-sentida schudden de lakens van Chili flink op in hun voorstelling La imaginación del futuro. Ze herijken het beeld dat de gemiddelde Chileen heeft van zijn geschiedenis. Hoe? Door te breken met het beeld van Salvador Allende als martelaar en icoon en de geschiedenis te bekijken door de ogen van nu. 11 september Salvador Allende, sinds drie jaar de socialistische president van Chili, staat achter zijn bureau. Terwijl de troepen van generaal Augusto Pinochet zijn paleis omsingelen, begint hij zijn laatste toespraak tot zijn volk: Dit is zeer zeker de laatste gelegenheid waarop ik me tot u kan richten. De luchtmacht heeft de zendmasten van Radio Portales en Radio Corporación gebombardeerd. Ik spreek geen woorden van bitterheid maar van teleurstelling. Mogen ze een morele straf zijn voor degenen die hun gelofte hebben verraden Op die dag maakte Salvador Allende deze speech af hij sprak het volk hoop in en prees het voor zijn loyaliteit en schoot zichzelf daarna door het hoofd. Zeventien jaar lang bestuurde dictator Pinochet en zijn militaire junta met kille hand het land voordat het volk in 1990, na een onder internationale druk uitgeroepen referendum, de democratie terug kreeg. LA-RESENTIDA PUSHES ALLENDE OFF HIS PEDESTAL by Lonneke Kok Director Marco Layera and his company La Re-sentida considerably shake up the Chilian worldview with their show La imaginación del futuro. They reassess the picture that the average Chilean has of their country s history. How? By scrapping the image of Salvador Allende as a martyr and icon and looking at history from with today s eyes. 11 September Salvador Allende, who has been the socialist president of Chile for three years, stands behind his desk. While the troops of General Augusto Pinochet s surround his palace, he begins his last speech to his people: Surely this will be the last opportunity for me to address you. The Air Force has bombed the towers of Radio Portales and Radio Corporación. My words do not have bitterness but disappointment. May they be a moral punishment for those who have betrayed their oath On that day, Salvador Allende finished this speech in which he encouraged his people to have hope and praised them for their loyalty and then shot himself through the head. For the next 17 years, the dictator Pinochet and his military junta ruled the land with a hard hand until a referendum was called under international pressure and the people got democracy back in But not in La imaginación del futuro, the theatre production that the Chilean 3

5 Niet in La imaginación del futuro, de theatervoorstelling die de Chileense groep La Re-sentida rond het complexe verleden van haar land maakte. Daarin laat regisseur Marco Layera een groep ministers Allende onderbreken in zijn speech. Zij beginnen op hem in te praten en proberen hem te doordringen van het belang van de beeldvorming die zal optreden door zijn woordkeuze en het decor. Het is een kijk op de geschiedenis met de kennis van nu. De 21e-eeuwse ministers werpen zich op als een stel communicatiestrategen die vragen stellen bij al Allendes doen en laten. De voorstelling werpt zelfs de vraag op of Allende in onze tijd nog wel naar voren zou zijn geschoven als presidentskandidaat. En dat allemaal terwijl Allende zijn leven gaf voor zijn ideeën en zijn volk. Je moet je standbeelden omver werpen, zei regisseur Marco Layera in een interview met de Franse krant Le Monde naar aanleiding van deze voorstelling. Net als velen van zijn generatie (geboren na 1973) werd hij opgevoed met het beeld van Allende als martelaar van het volk, als hét symbool van een democratische en vreedzame revolutie. Terwijl Pinochets dictatoriale bewind het land in zijn greep hield, met een leger dat de oppositie en andersdenkenden wreed de mond snoerde, verlangde het volk terug naar Allendes socialistische droom. Voor vele progressieve geesten (ook in Europa) stond Allende symbool voor een socialisme met een menselijk gezicht. Wat de Tsjecho-Slowaakse leider Alexander Dubček niet voor elkaar had kunnen krijgen tijdens de Praagse Lente in 1968, leek Salvador Allende in Chili wel te kunnen bewerkstelligen: zijn ideeën om de samenleving vorm te geven leken het gedroomde alternatief voor kapitalisme company La Re-sentida made about their country s complicated past. In it, director Marco Layera has a group of ministers interrupt Allende s speech. They start working on him, trying to convince him of the importance of the image that will result from his choice of words and setting. This is a look at history from the point of view of modern expertise. The 21st century ministers are a self-appointed group of communication strategists who question all of Allende s actions. The production even raises the question of whether Allende would have been put forward as a presidential candidate in today s world. And all of this happens even though Allende sacrificed his life for his ideas and his people. You have to knock down your pedestals, director Marco Layera said in an interview with the French newspaper Le Monde in reference to this production. Like many of his generation (born after 1973), he was brought up with the idea of Allende as a martyr for the people, the ultimate symbol of a democratic and peaceful revolution. While Pinochet s dictatorial regime held the country in its grip with an army that cruelly silenced the opposition and dissidents, the people looked back in longing at Allende s socialist dream. For many progressive spirits (also in Europe), Allende symbolized socialism with a human face. What the Czechoslovakian leader Alexander Dubček had not been able to accomplish during the Prague Spring in 1968, Salvador Allende seemed to have been capable of bringing about in Chili: his ideas about the formation of society seemed to be the dreamedof alternative for capitalism and imperialism. After his death, he gained the status of a martyr and became an icon. But today, more than 40 years after his 4

6 en imperialisme. Na zijn dood kreeg hij de status van een martelaar, een icoon. Maar vandaag de dag, ruim veertig jaar na zijn dood en de start van het zeventienjarig dictatorschap van Auguste Pinochet, roert ook een andere stem zich; de stem van de jongere generatie die vraagtekens plaatst bij de geschiedenis: de dictatuur en de met conflicten bezaaide weg naar democratie, maar evengoed de socialistische droom die Allende zijn volk voorhield. Deze jongere Chilenen leven nog altijd met de schaduwen die het verleden over hun land heeft geworpen in een tijd die zij nooit hebben meegemaakt. Voor hen is de tijd rijp om het verleden met een open blik te analyseren en daarmee ook voorzichtig te morrelen aan Allendes heldenstatus. Layera gaf woorden aan hun twijfels in een interview met Marion Canelas voor het Theaterfestival van Avignon. Wij kijken kritisch naar het verleden, aldus Layera, we proberen het opnieuw te evalueren om ons heden te begrijpen. We stellen nieuwe vragen; ze zijn pijnlijk en verwarrend, maar niettemin noodzakelijk. Was de droom van de Unidad Popular-coalitie de zeventien jaren dictatuur en geweld die erop volgden wel waard? Of de vijfentwintig jaar overgang naar democratie na 1990, waarin het neoliberale systeem alleen maar sterker werd? Was, om te beginnen, die utopie mogelijk? Zou die vandaag in ons land nog kunnen? Of was het slechts een gril van een burgerlijke president? Het zijn bovenal vragen die de vorige generatie nooit kon stellen in haar strijd tegen de dictatuur en voor terugkeer van de democratie, maar in het Chili van nu kunnen ze worden geventileerd. Het geeft de jongere generaties een middel in handeath and the start of Auguste Pinochet s 17-year-long dictatorship, another voice is making itself heard; the voice of a younger generation that questions history: not just the dictatorship and the conflict strewn road to democracy, but also the socialist dream that Allende held up to his people. These young Chileans still live in the shadows that the past threw over their country in a period that they have never experienced. For them, the time is ripe to analyse the past with open eyes, including cautiously fiddling with Allende s heroic status. Layera expressed their doubts in an interview with Marion Canelas for the Festival of Avignon. We look at the past critically, said Layera. We try to re-evaluate it in order to understand our present. We ask new questions that are painful and confusing, but necessary nevertheless. Was the dream of the Unidad Popular coalition actually worth the 17 years of dictatorship and violence that followed it? Or the 25 years of transition to democracy after 1990, during which the neoliberal system only became stronger? For starters, would that utopia even have been possible? Would it still be possible in our country today? Or was it only the whim of a bourgeois president? Above all, these are questions that the previous generation could never ask in its fight against the dictatorship and for the return of democracy, but in today s Chili, they can be aired. This gives the younger generations a means of crawling out from under the suffocating blanket that history has thrown over their country, a country still dominated by sociological and ideological divisions. According to Layera, One group still enjoys the fruits of the dictatorship and its 5

7 den om onder die verstikkende deken uit te kruipen die de geschiedenis over hun land heen heeft gelegd, een land dat nog altijd wordt gedomineerd door sociologische en ideologische verdeeldheid. Layera: De ene groep geniet nog altijd van de weldaden van de dictatuur en haar erfenis en is pleitbezorger van de politieke, economische en ideologische status quo. Tot de andere behoren duizenden Chilenen die de afgelopen jaren verscheidene keren de straat opgetrokken zijn om hun ongenoegen te uiten en verregaande veranderingen van het systeem te eisen. Met La imaginación del futuro stellen Marco Layera en La Re-sentida die situatie aan de kaak in een stuk zonder taboes, zonder speciale eerbied voor de iconische Allende, en met de nodige provocatie. legacy and defends the political, economic and ideological status quo. The other group numbers thousands of Chileans who have taken to the streets at various times over the past few years in order to express their dissatisfaction and demand radical changes in the system. With La imaginación del futuro, Marco Layera and La Re-sentida expose the situation in a play without taboos, without special deference for the iconic Allende, and with the necessary provocation. Among other things, this article draws on an interview that Marion Canelas had with Marco Layera for the Festival of Avignon. Voor dit artikel is onder andere gebruikgemaakt van een interview dat Marion Canelas had met Marco Layera voor het Theaterfestival van Avignon. 6

8 LA RE-SENTIDA

9 ALLENDES LAATSTE WOORDEN AAN ZIJN LAND ALLENDE S LAST WORDS TO HIS COUNTRY Radio Magallenes, 11 september 1973, 9:10 Vrienden, Dit is zeer zeker de laatste gelegenheid waarop ik me tot u kan richten. De luchtmacht heeft de zendmasten van Radio Portales en Radio Corporación gebombardeerd. Ik spreek geen woorden van bitterheid maar van teleurstelling. Mogen ze een morele straf zijn voor degenen die hun gelofte hebben verraden: soldaten van Chili, opperbevelhebbers, admiraal Merino, die zichzelf tot commandant van de marine heeft benoemd, en dhr. Mendoza, de verachtelijke generaal die gisteren nog zijn trouw en loyaliteit aan de regering heeft toegezegd, en die zichzelf heeft aangesteld als hoofd van de carabineros (de nationale politie). Gezien deze feiten is het enige wat mij nog rest om tegen de arbeiders te zeggen: ik zal niet aftreden! Nu ik in deze historische overgangssituatie ben geplaatst, zal ik de mensen voor hun loyaliteit betalen met mijn leven. En ik zeg u dat ik ervan overtuigd ben dat het zaadje dat we hebben geplant in het goede bewustzijn van duizenden en duizenden Chilenen niet voor altijd zal verschrompelen. Zij hebben de macht, zij kunnen over ons heersen, maar sociale bewegingen laten zich niet stoppen, noch met misdaden, noch met geweld. De geschiedenis is van ons, en de mensen maken de geschiedenis. Radio Magallenes, 11 September :10 am My friends, Surely this will be the last opportunity for me to address you. The Air Force has bombed the towers of Radio Portales and Radio Corporación. My words do not have bitterness but disappointment. May they be a moral punishment for those who have betrayed their oath: soldiers of Chile, titular commanders in chief, Admiral Merino, who has designated himself Commander of the Navy, and Mr. Mendoza, the despicable general who only yesterday pledged his fidelity and loyalty to the Government, and who also has appointed himself Chief of the Carabineros [national police]. Given these facts, the only thing left for me is to say to workers: I am not going to resign! Placed in a historic transition, I will pay for loyalty to the people with my life. And I say to them that I am certain that the seed which we have planted in the good conscience of thousands and thousands of Chileans will not be shrivelled forever.they have strength and will be able to dominate us, but social processes can be arrested neither by crime nor force. History is ours, and people make history. Workers of my country: I want to thank you for the loyalty that you always had, 8

10 Arbeiders van mijn land: ik wil jullie bedanken voor de loyaliteit die jullie altijd hebben getoond, het vertrouwen dat jullie stelden in een man die slechts de vertolker was van het grote verlangen naar gerechtigheid, die zijn woord gaf dat hij de grondwet en de wet zou respecteren, en dat ook deed. Op dit laatste moment waarop ik u nog kan bereiken is het laatste wat ik wil zeggen dat u deze les zult meenemen: buitenlands kapitaal en imperialisme verenigd met een reactionaire beweging hebben een klimaat gecreëerd waarin het bewapende leger kon breken met haar traditie, die van generaal Schneider en bestendigd door commandant Araya, slachtoffers van dezelfde sociale groep die vandaag in haar huizen zal zitten wachten tot ze met buitenlandse steun de macht kan hervatten en kan doorgaan haar verdiensten en privileges te verdedigen. Ik richt me ook, bovenal, tot de eenvoudige vrouw van ons land, tot de landarbeidster die in ons geloofde, de arbeidster die harder werkte, tot de moeder die onze bezorgdheid om haar kinderen kende. Ik richt me tot vaklui van Chili, vaderlandslievende vakmensen, zij die dagen geleden doorgingen met werken tegen de opstand waartoe beroepsorganisaties opriepen, op klassen gebaseerde organisaties die ook de voordelen verdedigden die een kapitalistische maatschappij aan enkelen verleent. Ik richt mij tot de jeugd, zij die zongen en ons hun plezier en hun vechtlust gaven. Ik richt me tot de mannen van Chili: tot de arbeider, de boer, de intellectueel, zij die zullen worden vervolgd omdat het fascisme in ons land al vele uren aanthe confidence that you deposited in a man who was only an interpreter of great yearnings for justice, who gave his word that he would respect the Constitution and the law and did just that. At this definitive moment, the last moment when I can address you, I wish you to take advantage of the lesson: foreign capital, imperialism, together with the reaction, created the climate in which the Armed Forces broke their tradition, the tradition taught by General Schneider and reaffirmed by Commander Araya, victims of the same social sector which will today be in their homes hoping, with foreign assistance, to retake power to continue defending their profits and their privileges. I address, above all, the modest woman of our land, the campesina who believed in us, the worker who laboured more, the mother who knew our concern for children. I address professionals of Chile, patriotic professionals, those who days ago continued working against the sedition sponsored by professional associations, class-based associations that also defended the advantages which a capitalist society grants to a few. I address the youth, those who sang and gave us their joy and their spirit of struggle. I address the man of Chile, the worker, the farmer, the intellectual, those who will be persecuted, because in our country fascism has been already present for many hours -- in terrorist attacks, blowing up the bridges, cutting the railroad tracks, destroying the oil and gas pipelines, in the face of the silence of those who had the obligation to protect them. They were committed. History will judge them. 9

11 wezig is in terroristische aanvallen, zij die de bruggen opblazen, spoorwegen vernielen, olie- en gasleidingen vernietigen, tegenover het zwijgen van diegenen die de taak hadden ze te beschermen. Zij waren toegewijd. De geschiedenis zal over hen oordelen. Ook Radio Magallanes zal zeker worden stilgelegd, en mijn kalme metalen stem zal jullie niet langer bereiken. Het geeft niks. Jullie zullen me blijven horen, ik zal altijd dicht bij jullie zijn of tenminste zal ik jullie herinnering ingaan als een waardig man die loyaal was aan de arbeiders. Het volk moet zichzelf verdedigen, maar het mag zichzelf niet opofferen. Het volk mag zichzelf niet laten vernietigen of laten doorzeven met kogels, maar zich ook niet laten vernederen. Arbeiders van mijn land, ik heb vertrouwen in Chili en zijn lot. Andere mannen zullen deze donkere en bittere momenten overwinnen waar landverraad probeert te zegevieren. Ga verder in het besef dat, eerder vroeger dan later, de grote straten weer open zullen zijn, waar vrije mensen zullen lopen om een betere maatschappij op te bouwen. Lang leve Chili! Lang leve de mensen! Lang leve de arbeiders! Surely Radio Magallanes will be silenced, and the calm metal instrument of my voice will no longer reach you. It does not matter. You will continue hearing it. I will always be next to you. At least my memory will be that of a man of dignity who was loyal to [inaudible] the workers. The people must defend themselves, but they must not sacrifice themselves. The people must not let themselves be destroyed or riddled with bullets, but they cannot be humiliated either. Workers of my country, I have faith in Chile and its destiny. Other men will overcome this dark and bitter moment when treason seeks to prevail. Go forward knowing that, sooner rather than later, the great avenues will open again where free men will walk to build a better society. Long live Chile! Long live the people! Long live the workers! These are my last words, and I am certain that my sacrifice will not be in vain, I am certain that, at the very least, it will be a moral lesson that will punish felony, cowardice, and treason. Translated from the Spanish by Yoshie Furuhashi for MRzine (the webzine of the Monthly Review magazine, New York). Dit zijn mijn laatste woorden, en ik weet zeker dat mijn offer niet vergeefs zal zijn, ik weet zeker dat het, uiteindelijk, een morele les zal zijn die zware misdaad, lafheid en landverraad zal straffen. Voor deze vertaling is gebruikgemaakt van een Spaanse transcriptie en van enkele Engelse vertalingen, waaronder die van Yoshie Furuhashi voor MRzine (het online magazine van de Monthly Review. 10

12 OVER LA RE-SENTIDA EN MARCO LAYERA Net als alle voorstellingen van La Re-sentida is ook La imaginación del futuro (première mei 2013) weer een pleidooi voor het belang van kunst in het moderne, ideologieloze tijdperk in Chili. De makers van deze eigentijdse groep onder leiding van regisseur Marco Layera gebruiken theater als sociaal instrument om te reflecteren op hun culturele identiteit en de complexe geschiedenis van hun land. Bij hun oprichting in 2007 kozen ze voor de opschuddende naam La Re-sentida om aan te geven dat zij zoeken naar een theatertaal die de gevoelens, visie en ideeën van hun generatie kan uitdragen. Hun bijnaam is wel de punk van het Chileense theater. Zij MARCO LAYERA LA RE-SENTIDA wenden theater aan om taboes te doorbreken, heilige huisjes omver te trappen en te provoceren. Zo wordt theater een middel tot reflectie een zeer noodzakelijk goed in een voormalige dictatuur. Hun eerste productie Simulacro (2008), gemaakt in het kader van de tweehonderdjarige onafhankelijkheid van Chili, was een ironische, wrede en zwartkomische reflectie op het leven in een land met een dictatoriale geschiedenis. Twee jaar geleden stond La Re-sentida op het Holland Festival met Tratando de hacer una obra que cambie el mundo ( Een poging een stuk te maken dat de wereld zal veranderen ), een komische, energieke satire over utopie, revolutie, politiek en kunst. Hierin sloot een groep acteurs zich een paar jaar op in een bunker om het ultieme toneelstuk te schrijven dat de wereld voor eens en voor altijd fundamenteel zou veranderen maar toen ze na vier jaar discussie hun hoofden weer uit de bunker staken, bleek een nieuwe regering daar alle problemen allang te hebben opgelost. Dit stuk betekende de doorbraak van La Re-sentida in Europa; ze toerden ermee langs vele internationale festivals en podia. De vraag die de groep telkens weer opwerpt, of theater iets aan de wereld kan veranderen, beantwoordt ze niet per se in het eigen voordeel. Zelfspot vormt een belangrijke motor voor hun werk. Oprichter en regisseur Marco Layera (1977): Mocht ik radicaal geëngageerd zijn, dan zou ik geen theater maken. Ik zou de straat opgaan, waar het geluid van kogels niet vooraf is opgenomen, waar het decor niet van karton is. Soms denk ik dat kunst maken vandaag de dag erop neerkomt dat je je rug naar de wereld toekeert. Het is makkelijk om over de gruwelen van de mensheid te praten met een glas champagne in je hand, en daar 11

13 nog applaus voor te krijgen ook. Layera s politieke interesse laat zich gemakkelijk herleiden met een blik op zijn studies: tegelijk met zijn acteeropleiding aan de toneelschool La Matriz en aan de Escuela Teatro Imagen studeerde hij rechten, filosofie en criminologie aan de Universiteit van Chili. Behalve zijn theaterwerk met La Re-sentida tekende hij ook voor enkele films (Elencos ciudadanos en Laboratorios de montaje), schreef hij artikelen en geeft hij les. Voor zijn werk ontving hij de Eugenio Guzman-prijs van de Universiteit van Chili en werd hij genomineerd voor de Chileense kunstprijs de Premio Altazor a Las Artes Nacionales. Voor zijn regie van Tratando won hij de prijs voor beste regie op het Festival de Teatro Joven in het Teatro Municipal de las Condes. La Re-sentida bestaat verder uit de acteurs Benjamin Westfall, Pedro Muñoz, Carolina Palacios, Nicolás Herrera, Carolina de la Maza en Diego Acuña. ABOUT LA-RESENTIDA AND MARCO LAYERA Like all La Re-sentida productions, La imaginación del futuro (premiered in May, 2013) is a plea for the importance of art in Chile in a modern era with no ideology. The makers of this contemporary company led by director Marco Layera use theatre as a social tool for reflecting on their cultural identity and their country s complex history. When they founded the company in 2007, they chose the unsettling name La Re-sentida (heartfelt resentment) to indicate that they seek a theatre idiom that can express the feelings, vision and ideas of their generation. Indeed, their nickname is punks of Chilean theatre. They use theatre to break taboos, destroy sacred cows and provoke. In this way, theatre becomes a means of reflection a very necessary thing in a former dictatorship. Their first production, Simulacro (2008), made against the background of the 200th anniversary of Chile s independence, was an ironic, cruel and blackly comic reflection on life in a country with a history of dictatorship. Two years ago, La Resentida was at the Holland Festival with Tratando de hacer una obra que cambie el mundo ( An attempt to stage a play that will change the world ), a comical, energetic satire about utopia, revolution, politics and art. In it, a group of actors shut themselves in a bunker for several years in order to write the ultimate play that will fundamentally change the world once and for all but when they stick their heads out of the bunker again after four years of discussion, it turns out that a new government has already solved all of the problems. This play was responsible for La Re-sentida s breakthrough in Europe; they toured with it at many international festivals and venues. The answers they give to the question they keep asking Can theatre help change the world? are not always in their favour. Self-mockery is an important driver of their work. As founder and director Marco Layera (b. 1977) says, If I were radically engaged, I wouldn t make theatre. I would go out on the streets, where the sound of bullets is not pre-re- 12

14 corded, where the setting is not made of cardboard. Sometimes I think that making art nowadays comes down to turning your back on the world. It is easy to talk about the horrors of human nature with a glass of champagne in your hand and receive applause for it too. Layera s interest in politics can readily be deduced from a glance at his education: while taking acting classes at the La Matriz theatre school and at the Escuela Teatro Imagen, he was studying law, philosophy and criminology at the University of Chili at the same time. In addition to his theatre work with La Re-sentida, he has made a number of films (Elencos ciudadanos and Laboratorios de montaje) written articles, and also teaches. He received the Eugenio Guzman Award from the University of Chili for his work, and was nominated for the Chilean art award, Premio Altazor a Las Artes Nacionales. For his direction of Tratando, he won the prize for best direction at the Festival de Teatro Joven in the Teatro Municipal de las Condes. La Re-sentida additionally consists of the actors Benjamin Westfall, Pedro Muñoz, Carolina Palacios, Nicolás Herrera, Carolina de la Maza and Diego Acuña. 13

15 internationale podiumkunsten amsterdam juni

16 VRIENDEN FRIENDS Het Holland Festival heeft het getroffen met Vrienden die gepassioneerd zijn over kunst, die artiesten van wereldklasse verwelkomen en die het festival steunen in zijn ambitie om nieuw werk te blijven presenteren. Vrienden vormen het hart van het festival en hun genereuze steun helpt om elk jaar een spannend programma te maken. Het verheugt ons dan ook dat we deze voorstelling mede dankzij de Vrienden van het Holland Festival aan u kunnen tonen. The Holland Festival is lucky with Friends who are passionate about art, welcoming to our world class artists, ambitious to help the festival to commission brilliant new work. Friends are the heart of the festival and their generous support helps the festival to create an exciting programme each year. We are therefore delighted to be able to present this performance with support from the Friends of the Holland Festival. Ruth Mackenzie en Annet Lekkerkerker Directie, Holland Festival Ruth Mackenzie and Annet Lekkerkerker Board, Holland Festival 15

17 HOLLAND FESTIVAL 2015 directie Ruth Mackenzie, artistiek directeur Annet Lekkerkerker, zakelijk directeur raad van toezicht Martijn Sanders, voorzitter Mavis Carrilho Joachim Fleury Renze Hasper Ben Noteboom Marjet van Zuijlen Het programma van het Holland Festival kan alleen tot stand komen door subsidies, bijdragen van sponsors en fondsen en door de gewaardeerde steun van u, ons publiek. hoofdbegunstiger Fonds 21 subsidiënten Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Gemeente Amsterdam sponsors, fondsen en instellingen Stichting Ammodo, Rabobank Amsterdam, Stichting Dioraphte, VSBfonds, Turing Foundation, Ernst von Siemens Music Foundation, Fonds Podiumkunsten, European Cultural Foundation, DoubleTree by Hilton, Westergasfabriek/MeyerBergman, Clifford Chance LLP, Kempen & Co, WeTransfer, Automobielbedrijf Van Vloten, RoomMate Hotels Aitana Amsterdam, Lloyd Hotel, Wilhelmina E. Jansen Fonds, Goethe-Institut, Institut Français des Pays-Bas, Gravin van Bylandt Stichting, Amerikaanse Ambassade Den Haag, Spaanse Ambassade Den Haag, Ambassade van Armenië in Nederland, Oostenrijkse Ambassade in Den Haag, Ambassade van de Bondsrepubliek Duitsland Den Haag, Ambassade van de Argentijnse Republiek, MacBike HF Business Beam Systems, De Nederlandsche Bank N.V., Double Effect, G&S Vastgoed, ING Groep, Ten Have Change Management, WPG Uitgevers B.V. mediapartners NTR, VPRO board of governors De genereuze, meerjarige verbintenis van de Governors is van groot belang voor de internationale programmering van het Holland Festival en met name voor het aangaan van internationale coproducties. G.J. van den Bergh en C. van den Bergh- Raat, R.F. van den Bergh, J. van den Broek, Bernard en Ineke Dijkhuizen, Angela en Leendert van Driel, Jeroen Fleming, J. Fleury, V. Halberstadt, H.J. ten Have en G.C. de Rooij, J. Kat en B. Johnson, Irina en Marcel van Poecke, Ton en Maya Meijer-Bergmans, Sijbolt Noorda en Mieke van der Weij, Robert Jan en Mélanie van Ogtrop-Quintus, Françoise van Rappard-Wanninkhof, M. Sanders, A.N. Stoop en S. Hazelhoff, Tom de Swaan, Elise Wessels-van Houdt, H. Wolfert en M. Brinkman hartsvrienden Kommer en Josien Damen, Sabine van Delft-Vroom, Huub A. Doek, Tex Gunning, Wendy van Ierschot, Giovanna Kampouri 16

18 Monnas, Luuk H. Karsten, Frans en Willeke Koffrie, Kristine Kohlstrand, Joost en Marcelle Kuiper, Monique Laenen en Titus Darley, Cees Lafeber, Ben Noteboom, Marsha Plotnitsky, Pim en Antoinette Polak, Anthony en Melanie Ruys, Patty Voorsmit beschermers Lodewijk Baljon en Ineke Hellingman, A. van de Beek en S. van Basten Batenburg, Irma Boom en Julius Vermeulen, S. Brada, Frans en Dorry Cladder-van Haersolte, J. Docter en E. van Luijk, L. Dommering-van Rongen, E. Granpré Moliere, M. Grotenhuis, E. Horlings, J. Houwert, R. Katwijk, R. Kupers en H. van Eeghen, J. Lauret, A. van der Linden-Taverne, H. en I. Lindenbergh-Sluis, F. Mulder, Adriaan en Glenda Nühn-Morris, G. van Oenen, H. Pinkster, H. Sauerwein, R. van Schaik en W. Rutten, K. Tschenett, Wolbert en Barbara Vroom, P. Wakkie, R. Walstra, A. van Wassenaer, O.L.O. en Tineke de Witt Wijnen-Jansen Schoonhoven begunstigers M. Beekman, E. Blankenburg, Co Bleeker, A. Boelee, K. de Bok, Jan Bouws, E. Bracht, W.L.J. Bröcker, G. Bromberger, D. de Bruijn, Rachel van der Brug, M. Daamen, J. Dekker, M.H. Dijkgraaf, M. Doorman, Chr. van Eeghen, J. van der Ende, Ch. Engeler, E. Eshuis, E. Goossens-Post, E. de Graaff-Van Meeteren, F. Grimmelikhuizen, D. Grobbe, J. Hennephof, G. van Heteren, L. van Heteren, B. van Heugten, S. Hodes, Herma Hofmeijer, J. Hopman, A. Huijser, E. Hummelen, Yolanda Jansen, P. Jochems, Jan de Kater, J. Keukens, P. Krom, A. Ladan, M. Le Poole, M. Leenaers, K. Leering, T. Liefaard, A. Ligeon, T. Lodder, A. Man, D. van der Meer, E. van der Meer-Blok, A. Mees-Lubberman, A. de Meijere, J. Melkert, E. Merkx, Jaap Mulders, H. Nagtegaal, La Nube, Kay Bing Oen, E. Overkamp en A. Verhoog, C. van de Poppe, P. Price, F. Racké, H. Ramaker, S. van de Ree, Wessel Reinink, L. Remarque- Van Toorn, Thecla Renders, M. Roozen, G. Scheepvaart, A. Schneider, H. Schnitzler, G. Scholten, C. Schoorl, E. Schreve- Brinkman, Steven Schuit, P. Smit, G. Smits, I. Snelleman, A. Sonnen, K. Spanjer, C. Teulings, H. Tjeenk Willink, A. Tjoa, Y. Tomberg, H. van der Veen, M.T.F. Vencken, R. Verhoeff, R. Vogelenzang, F. Vollemans, A. Vreugdenhil, A. Wertheim, M. Willekens, M. van Wulfften Palthe, M. Yazdanbakhsh, P. van der Zant, P. van Zwieten en N. Aarnink jonge begunstigers Kai Ament, Aram Balian, Ilonka van den Bercken, Maarten Biermans, Maarten van Boven, Rolf Coppens, Tessa Cramer, Susan Gloudemans, Jolanda de Groot, Marte Guldemond, Pieter Guldemond, Nynke de Haan, Hagar Heijmans, Anna van Houwelingen, Jort van Jaarsveld, Daan de Jong, Judith Lekkerkerker, Pieter van der Meché, Frans Muller, Boris van Overbeeke, Gijs Schunselaar, Farid Tabarki, David van Traa, Frank Uffen, Helena Verhagen, Merijn van der Vlies, Danny de Vries, Marian van Zijll Langhout liefhebbers Alle 677 Liefhebbers. Vrienden die anoniem wensen te blijven. 17

19 WORD VRIEND Het Holland Festival heeft ook uw steun nodig: word Vriend! Als Vriend draagt u actief bij aan de bloei van het Holland Festival. liefhebber - vanaf 55 per jaar U ontvangt dit programmaboek gratis, u heeft voorrang bij de kaartverkoop en u krijgt korting op tickets. begunstiger - vanaf 250 per jaar (of 21 per maand) Uw bijdrage komt rechtstreeks ten goede aan de internationale programmering van het Holland Festival. Als Begunstiger heeft u recht op vrijkaarten en andere aantrekkelijke privileges. jonge begunstiger - vanaf 250 per jaar (of 21 per maand) Ontvang dezelfde privileges als de Begunstigers én: neem deel aan een speciaal programma waarin je elkaar ontmoet en voorstellingen geselecteerd zijn die je niet mag missen. beschermer - vanaf per jaar (of 125 per maand) Als dank voor uw aanzienlijke bijdrage aan de internatio nale programmering van het Holland Festival ontvangt u een uitnodiging voor de openingsvoorstelling en voor exclusieve bijeenkomsten, naast vrijkaarten en andere privileges. Hartsvriend - vanaf per jaar Als Hartsvriend van het Holland Festival nodigen we u uit om dichter bij de makers te komen. Met gelijkgestemden en gasten van het festival verwelkomen we u graag BECOME A FRIEND The Holland Festival needs your support too become a Friend! As a Friend, you actively contribute to the Festival s ongoing success and growth. Liefhebber - from 55 annually You will receive programme books such as this one for free, have access to advance ticket sales and get discounts on tickets. Begunstiger - from 250 annually (or 21 per month) Your contribution goes directly to the Holland Festival s international programming. As a Begunstiger, you have a right to free tickets and other attractive privileges. Jonge Begunstiger - from 250 annually (or 21 per month) Receive the same privileges as the Begunstigers and also take part in a special programme in which you meet each other at selected shows that are too good to miss. Beschermer - from annually (or 125 per month) As thanks for your considerable contribution to the Holland Festival s international programming, you receive an invitation to the opening performance and exclusive gatherings in addition to free tickets and other privileges. Hartsvriend - from annually We invite Holland Festival Hartsvrienden to become more closely acquainted with the makers of the Festival and meet likeminded people and guests. 18

20 op speciale gelegenheden en geven u een blik achter de schermen. Geefwet Sinds 1 januari 2012 is het nog aantrekkelijker om het Holland Festival te steunen vanwege de Geefwet die tot 1 januari 2018 van kracht is. De Geefwet houdt in dat giften aan culturele ANBI s met 25% verhoogd mogen worden tot een maximum aan schenkingen van per jaar. Schenkt u meer dan 5.000, dan kunt u het resterende bedrag voor het reguliere percentage (100%) aftrekken van de inkomstenbelasting. De voordelen van de Geefwet gelden voor alle belastingplichtigen (particulieren en bedrijven) en zijn van toepassing op zowel eenmalige als periodieke schenkingen. Voordeel van een periodieke schenking Een eenmalige gift is beperkt aftrekbaar voor de belasting. Het totaal van de giften op jaarbasis dient hoger te zijn dan 1% (drempel) en kan tot maximaal 10% (plafond) van het inkomen worden afgetrokken. Een periodieke gift is een gift waarbij voor een periode van ten minste vijf opeenvolgende jaren een gelijke uitkering wordt gedaan, vastgelegd in een periodieke akte. De gift is volledig aftrekbaar zonder aftrekdrempel of aftrekplafond. Wilt u ook Vriend van het Holland Festival worden? Ga voor meer informatie en een aanmeldformulier naar hollandfestival.nl (steun HF) of neem vrijblijvend contact op met Leonie Kruizenga, hoofd development op Donations to the Festival are taxdeductible Between 1 January 2012 and 1 January 2018, a special tax law is in effect which makes it more advantageous to make charitable donations. Called the Geefwet, this law allows you to claim your deductions to cultural organizations with ANBI status with an additional 25% for tax benefits (a total of 125%). The Holland Festival has such an ANBI status. The fiscal advantage applies to donations that total a maximum of annually. If you donate more than to registered charities, you can deduct the remaining amount for the regular percentage (100%). The advantages of the Geefwet apply to all taxpayers (private parties and businesses) and are applicable to both individual and periodical gifts. Advantages of a periodical gift Restrictions apply to deductions for individual gifts. Individual gifts are tax-deductible when the total amount of gifts given in one year surpasses 1% of your income, with a minimum of 60. The amount given above the minimum threshold is tax-deductible. The maximum deductible amount is 10% of your threshold income. There are fiscal benefits for periodical gifts with an annuity construction for five years and upwards. If you choose to support the Holland Festival for a minimum of five years, your gift will be fully taxdeductible. If you would like to become a Friend of the Holland Festival, go to our website hollandfestival.nl (Support HF) for more information or call Leonie Kruizenga, head of development, for an informal talk without obligations: