Van vroeg tot laat een mooie bol met Diamantinas RZ Terug- en vooruitblik op het ijsbergslaseizoen Veelbelovende nieuwkomers in diverse slatypen

Transcriptie

1 vollegrondssla december 2009 Van vroeg tot laat een mooie bol met Diamantinas RZ Terug- en vooruitblik op het ijsbergslaseizoen Veelbelovende nieuwkomers in diverse slatypen RZ _S&S_VolleGrond.indd :21:15

2 Inhoud Fa. Pater & Co uit Waarland: Diamantinas RZ past goed in ons teeltplan... 3 Uitgelicht Duidelijkheid scheppen Gebroeders Visser uit De Heen: Perfecte bol met Diamantinas RZ... 4 Mts Vergeldt uit Tienray: Van vroeg tot laat een mooie bol met Diamantinas RZ... 5 Terug- en vooruitblik door teeltadviseur Jeu Craenmehr: Diamantinas RZ beleeft grote doorbraak... 6 en 7 Rassenoverzicht ijsbergsla... 8 Rassenoverzicht bindsla... 8 Verschillende mogelijkheden voor hydroteelt... 9 Voor de slateelt is valse meeldauw of wit (Bremia lactucae) nog steeds één van de belangrijkste natuurlijke bedreigingen. Omdat de ziekte zich snel aan veranderende omstandigheden aanpast, moet Bremia met een combinatie van maatregelen worden tegengehouden. Rijk Zwaan blijft innoveren met Salanova Rassenoverzicht rode eikenblad Rassenoverzicht lollo bionda Rassenoverzicht lollo rossa Kortom Colofon, adressen en telefoonnummers Naast het snel en grondig onderwerken van gewasresten en het afwisselend inzetten van verschillende fungi ciden, vormt resistentie van slarassen een belangrijke verdedigingslinie. De afgelopen jaren duiken er echter steeds vaker witfysio s op die één of meer van de resistenties binnen het huidige rassensortiment doorbreken. Ook rassen met Bl:1-26 resistentie zijn hiervoor niet altijd veilig. Tijdens het jaarlijkse, internationale Bremia-overleg, waren alle slaveredelaars het met elkaar eens: er is een groot scala nieuwe Bremia-fysio s en bijna alle rassen die al meerdere jaren in de markt zijn, kunnen worden aangetast. Voor u als teler, zou een officiële benoeming van enkele nieuwe Bl:-fysio s duidelijkheid kunnen scheppen over de verschillen in resistentie. Die verschillen zijn er namelijk wel degelijk en ze worden regelmatig in de praktijk ervaren. Helaas neemt de analyse van de kandidaat-bl:-fysio s en de afstemming ervan, door de zaadbedrijven, de Naktuinbouw en haar Franse equivalent Geves, meer tijd in beslag dan verwacht. Toch proberen we u op korte termijn zo goed mogelijk te adviseren over de Bremiaresistentie van onze eigen slarassen, ook al blijken die niet altijd uit het officiële resistentiepatroon. Hierbij verliezen we andere raskwaliteiten niet uit het oog. U wilt immers een goed product kunnen oogsten, met een hoog oogstpercentage en natuurlijk zonder wit. Johan Schut Slaveredelaar Rijk Zwaan RZ _S&S_VolleGrond.indd :21:20

3 Fa. Pater & Co uit Waarland: Diamantinas RZ past goed in ons teeltplan Dave Smit roemt vooral de bedrijfszekerheid van Diamantinas RZ. De firma Pater & Co in Waarland is het areaal ijsbergsla de afgelopen jaren telkens blijven uitbreiden, dit jaar naar een totale oppervlakte van zo n 110 hectare. Mede dankzij zijn resistenties, heeft Diamantinas RZ hierop een prominente plek verdiend. In de zomer is het een heel bedrijfszeker ras. Vanwege de grote schaal van het bedrijf, is bedrijfszekerheid een groot goed voor de firma Pater, bestaande uit de firmanten Dick Pater, René Duijn en Dave Smit. Die laatste vertelt dat het slagingspercentage van ijsbergsla de laatste tijd steeds hoger is geworden, zodat de uitdaging vooral zit in een optimaal teeltplan: We streven naar zo veel mogelijk risicospreiding, zodat we zonder problemen aan onze contracten kunnen voldoen. Daarom telen we ook altijd twee rassen op twee verschillende percelen en doen we zelf veel proeven, op onze eigen specifieke grondsoorten. Resistentie tegen luis én meeldauw In 2008 deed het bedrijf de eerste ervaringen op met Diamantinas, maar in tegenstelling tot in andere regio s, bleek het ras onder Noord-Hollandse omstandigheden geen succes. Afgelopen zomer kreeg het ras echter een nieuwe kans. In de zomer van 2008 hadden we vrij veel problemen met meeldauw, zodat we een betrouwbaar alternatief zochten. We hebben er dit jaar daarom voor gekozen drie rassen te telen, waaronder twee keer in de week tot planten Diamantinas. We zijn daarbij afgegaan op het advies van Rijk Zwaan en daar hebben we geen spijt van. Vooral de bedrijfszekerheid was een groot pluspunt, door de combinatie van luisresistentie én meeldauwresistentie. Zeker in Noord-Holland, waar de luisdruk deze zomer groot was. En ook van meeldauw hebben we geen last gehad, terwijl je in augustus wel schade zag ontstaan in het naastgelegen perceel, bij één van de andere rassen. De betrouwbare kwaliteit van Diamanti nas leverde in de afzet, via telersvereniging Everest, een gunstige concurrentiepositie op. Vooral voor de verse markt is het een voordeel dat het ras relatief snel kropt. Daardoor heeft de krop altijd het juiste formaat, van 10 in een doos, en kan hij goed tegen warme periodes. En voor de snijderijen is de luisresistentie een extra groot voordeel, daar is elk luisje er immers één teveel. Ondanks de uitstekende resistenties, hebben de telers wel extra zekerheid ingebouwd door middel van gewasbescherming. Het zaad hebben we laten coaten met 80 gram Cruiser en twee en een halve week voor de oogst deden we nog een behandeling met Plenum. Verder hebben we vanaf begin augustus, toen we in het andere perceel het eerste wit zagen, een bestrijding tegen meeldauw uitgevoerd, op advies van Rijk Zwaan. We wilden niet het risico lopen dat de resistentie zou worden doorbroken. Diamantinas RZ Aantal planten: per week Plantdatum: 30 mei t/m 15 juli 2009 Oogstperiode: 15 juli t/m eind aug Plantdichtheid: Grondsoort: Fa. Pater & Co t e l e r s t e w a a r l a n d per ha kleigrond, 15-33% afslibbaar Perfecte aanvulling Naast de oogstzekerheid, zijn ook de frisse groene kleur en het oogstgemak sterke punten van Diamantinas. Hoewel de definitieve balans pas na afloop van het seizoen wordt opgemaakt, is het voor Smit al zeker dat bij een nieuwe zomerteelt ijsbergsla Diamantinas weer een plekje krijgt. Hij past goed tussen de voorjaars- en najaarsteelt met Mirette RZ, wat ook een heel zeker ras is, en is daarom een perfecte aanvulling voor ons totale teeltplan RZ _S&S_VolleGrond.indd :21:21

4 Gebroeders Visser uit De Heen: Perfecte bol met Diamantinas RZ Hubert (rechts) en Pieter-Jan Visser planten ook volgend jaar weer Diamantinas RZ. Het akkerbouwbedrijf van de gebroeders Visser in De Heen startte twee jaar geleden met de teelt van ijsbergsla. Met Diamantinas RZ vonden ze meteen een ras dat zeer positief opviel, zodat het areaal verder werd opgeschaald. Ook dit jaar was het oogstpercentage weer uitstekend. Diamantinas RZ Oppervlakte: 4 16 ha Plantdatum: 1 april t/m 17 aug Oogstperiode: Plantafstand: Grondsoort: Op 1 april 2009 zette het bedrijf de eerste planten Diamantinas. Het advies was om niet te vroeg te starten met dit ras. Maar omdat andere rassen die onder het doek vandaan kwamen onder het wit zaten, begonnen we Diamantinas uiteindelijk toch al vroeg in te zetten. Zoals verwacht was de sluiting bij dat eerste plantsel dan ook wat minder, maar desondanks viel die zeker niet tegen. Door de uitstekende witresistentie was het oogstpercentage bovendien zeker net zo hoog als bij onze andere vroege rassen, vertelt Hubert. Gebroeders Visser t e l e r s t e d e h e e n 1 juni tot einde seizoen 37,5 x 33 cm klei, 25% afslibbaar Mooie bolvorm Vanaf het tweede plantsel Diamantinas bleef het ras heel sterk tegen wit en ging het oogstpercentage verder omhoog. Ter illustratie pakt Hubert een velletje papier en tekent hij een perfecte cirkel. Dit is Diamantinas: altijd een mooie bolvorm en een uniform gewas. Ook inwendig is de krop perfect van kwaliteit en als bonus zijn de smaak en de kleur beter. Het is jammer dat dit niet extra betaald wordt, maar de donkergroene kleur heeft wel als extra voordeel dat tripsschade minder zichtbaar is. Ten slotte onderscheidt het ras zich door zijn oogstprestatie. Die konden we goed vergelijken doordat hij tot 1 juli nog naast andere rassen stond. Daarna zijn we volledig overgestapt op Diamantinas. Omdat Diamantinas in 2008 nog wel eens te royaal werd, hebben de broers dit jaar voor een dichtere plantafstand gekozen: 37,5 x 33 centimeter in plaats van 37,5 x 36 centimeter. Pieter-Jan Visser: Het streven naar 10 kroppen in een poolbak werd daarmee perfect gehaald, ook tijdens het schrale voorjaar. Sowieso hebben we in West-Brabant minder schraal weer gehad, maar ook kiezen we er bewust voor ruim te bemesten. Zeker op onze kleigrond gooi je immers niet snel teveel. Met 650 kilo per hectare Urean en 150 kilo per hectare kalkammonsalpeter, wat in totaal uitkomt op zo n 240 kilo per hectare zuivere stikstof, zijn we verzekerd van voldoende voorraadbemesting. In de tweede teelt op hetzelfde perceel hebben we alleen nog 150 kilo per hectare KAS erbij gestrooid en verder hebben we zo nodig beregend. Daar moeten we ook scherp op blijven, want op het moment zien we door droogte een randje in het buitenblad ontstaan. Ook is er aan tas ting van Pseudomonas zichtbaar, omdat de kwaliteit van het oppervlaktewater niet meer toereikend is. Bedrijfszeker Hoewel Diamantinas geen problemen geeft met wit, hebben de broers tot september wel consequent elke week kalifosfiet mee gespoten. Hubert: Problemen met Bremia kan je beter voorkomen, en bovendien is zo n bespuiting goed voor de kropvorming. Verder geeft een zaadbehandeling met Gaucho naar ons idee de beste bescherming tegen luizen, die deze zomer rond half juli best een probleem waren. Conclusie? Diamantinas is heel bedrijfszeker. We blijven zoeken naar verbetering, maar kiezen volgend jaar weer Diamantinas. En dan planten we vanaf 10 april, zodat we meteen een perfect product kunnen oogsten RZ _S&S_VolleGrond.indd :21:22

5 Mts Vergeldt uit Tienray: Van vroeg tot laat een mooie bol met Diamantinas RZ John Vergeldt (rechts) samen met Rijk Zwaan-teeltadviseur Jeu Craenmehr. Twee jaar geleden, in gebruikswaardeproeven van Rijk Zwaan, heette Diamantinas RZ nog nummer Y11. Voor John Vergeldt sprong het ras er toen al uit: De uniformiteit en de houdbaarheid zijn zeer goed. En ook als je er een extra blaadje van afpelt, behoudt de sla een mooie, groene kleur. In 2008 werd het ras door Vergeldt op serieuze schaal geteeld: vanaf half juni ongeveer planten. De resultaten waren opnieuw prima en dus werd dit jaar verder opgeschaald én eerder gestart. John: We beginnen het seizoen altijd met Platinas RZ, maar willen zo vroeg mogelijk een ras met zekerheid tegen Bremia. Daarom hebben we de eerste Diamantinas dit jaar al vanaf eind maart geplant en dat ging prima. De omvang is het hele seizoen goed geweest: altijd 10 in een doos, precies volgens de trend van dit moment. Bemesting Die constante uniformiteit in omvang lijkt vooral het gevolg te zijn van de nauwgezette bemestingstrategie bij Vergeldt. We bemesten altijd op basis van het grondmonster, en nemen pas een nieuw perceel in gebruik wanneer we zeker weten dat het geschikt is voor ijsbergsla. Door daar jarenlange ervaring mee te hebben opgedaan, weten we inmiddels heel goed aan welke eigenschappen de grond moet voldoen. Wanneer een perceel eenmaal geschikt is bevonden wordt altijd gestart met 200 kilo Entec 26, want de basisbemesting willen we altijd in eigen hand houden. Op basis van het grondmonster vullen we dat dan aan, deels met dierlijke mest, en tijdens de teelt sturen we op het oog nog bij met rijenbemesting. Een kenmerk van Diamantinas is de combinatie van snelle kropvorming en trage vulling, weet John. Daardoor kun je de sla langer op het veld laten staan, zonder het risico te lopen op scheuren. Zeker afgelopen seizoen, met de snelle groeiomstandigheden, was die flexibiliteit een groot voordeel. De enige kwaliteitsproblemen die de telers met Diamantinas hadden, ontstonden bij de plantingen van eind mei. Door het droge weertype met koude nachten zijn we toen tegen een randje in het buitenblad aangelopen. Dat heeft wat extra werk opgeleverd. Luis en Bremia hebben bij Vergeldt echter weinig kans gehad, dankzij de resistenties. Zelfs in 2008, toen er in Limburg een flinke luisdruk heerste, hadden we met Diamantinas geen problemen. Langer doortrekken Vergeldt koos er dit jaar voor tot de plantingen van 20 augustus met het ras door te gaan. Teelttechnisch bleef het tot de laatste planting goed gaan en ook het gemak in oogsten en verpakken viel op. Komend seizoen willen we de teelt van Diamantinas dan ook nog langer doortrekken, vertelt de teler na af loop van de laatste oogst. In verband met risicospreiding, werd dit seizoen nog een ander ras gekozen voor de plantingen van 21 en 22 augustus. Dat was een typisch Diamantinas RZ Aantal planten: Zaaiperiode: 11 feb. tot 5 aug Plantperiode: 23 mrt. t/m 20 aug Oogstperiode: 20 mei t/m 23 okt Plantdichtheid: Grondsoort: Mts Vergeldt t e l e r s t e t i e n r a y per ha zand herfstras en groeide daarom wat royaler. Het gevolg was dat er kroppen omvielen en kwaliteitsverlies ontstond door smet. Hierdoor verliep de oogst beduidend minder snel dan bij Diamantinas. Bovendien bleef de houdbaarheid van Diamantinas in de koelcel super, zonder problemen met roodverkleuring. Het oogstpercentage over het hele jaar is dan ook uniek te noemen. 5 tot 10 procent hoger dan andere jaren. Zo n percentage hebben we bij een ander ras nog nooit meegemaakt! RZ _S&S_VolleGrond.indd :21:24

6 T e r u g - e n v o o r u i t b l i k d o o r teeltadviseur Jeu Craenmehr: Diamantinas RZ beleeft grote doorbraak Na twee jaar van positieve proefresultaten, moest 2009 het jaar worden van het nieuwe ijsbergslaras Diamantinas RZ. In de praktijk heeft het ras prima gepresteerd, met een aantal waardevolle leerpunten voor het volgende seizoen. Rijk Zwaan-teeltadviseur Jeu Craenmehr geeft zijn visie op de teelt van Diamantinas RZ. De eerste zaaiingen voor onder bedekking vonden begin januari plaats. Halverwege de opkweek bleek al dat de plantkwaliteit zeer goed was. De uniformiteit en het feit dat er bijna geen missers op de bak stonden, zorgden al vroeg in het seizoen voor de eerste positieve reacties. Richting plantdatum bleef die kwaliteit behouden en ook in de rest van het seizoen hebben we met Diamantinas constant een goede plantkwaliteit gezien. Eerste plantingen Bij de eerste plantingen ging er een prima plant de grond in en was de weggroei voortvarend. Vanuit Rijk Zwaan was het advies om voor de vroegste plantingen vooral uit te proberen, om in een later stadium pas grote hoeveelheden te planten. Diamantinas heeft als positieve eigenschap dat hij makkelijk kropt. En doordat die kropping bij de vroege plantingen van de laatste jaren wat traag gebeurde, dachten we dat Diamantinas dit voorjaar extra tot zijn recht zou komen. Maar door het schrale weer verliep de kropping juist dit jaar relatief gemakkelijk, zodat een sterk punt van Diamantinas in dit geval een nadeel werd. De snelle vulling veroorzaakte op een aantal bedrijven een te compacte groei en ook werd er wat rand in de buitenste bladeren geconstateerd. Gelukkig waren er ook goede resultaten, maar de kleine bolomvang werd in het voorjaar terecht als negatief ervaren. Zomerseizoen In het zomerseizoen, vanaf oogsten in juni, werd de kwaliteit van Diamantinas met de dag beter. De resistenties tegen slaluis (Nr:0) en Bl: 1-26 bleken een prima bescherming te geven, en deden de oogstresultaten steeds verder omhoog schieten. Ook kende het ras geen schotproblemen en zorgde zijn groene bladkleur voor positieve geluiden in het handelskanaal. Bemesting Op het demoveld van 2008 werd al geconstateerd dat voldoende voeding bij Diamantinas gepaard gaat met goede groei. Hoog in de voeding betekende ook dit seizoen kleur, omvang, gewicht, houdbaarheid en kwaliteit. Terwijl er bij een lagere voeding kans was op compacte bollen, een slechte kleur, lage gewichten en een beduidend mindere kwaliteit. Telers die de ijsbergsladag bezocht hebben zullen dit beamen. Diamantinas vraagt dus om een goede voedingstoestand, waarbij geldt: liever iets hoger dan te laag. Ook een regelmatige vochtvoorziening is van belang. Beregenen was in 2009 regelmatig nodig, omdat de neerslag soms te lang op zich liet wachten. Verschillen Uiteraard traden er door het seizoen heen soms verschillen op tussen bedrijven. Zo groeide het ras op de zwaardere gronden soms wat ongelijker weg en bleken er ook met de oogst een aantal bollen minder uniform te staan. Op zandgronden werd dit niet waargenomen en was het oogstresultaat soms bijzonder hoog. Het moeilijker aansluiten van de grond bij het planten, RZ _S&S_VolleGrond.indd :21:25

7 vergrootte de kans op onregelmatige weggroei. Ondanks een aantal niet te oogsten kroppen, was ook op kleigronden het oogstpercentage goed. Herfst Richting de herfst bleef Diamantinas goed presteren, mede dankzij zijn slaluis- en Bremia-resistentie. De bolomvang nam bovendien nog iets verder toe, zeker op zandgronden, wat zorgde voor een prima vulling van dozen en kisten. Soms moest worden overgegaan op 8 of 9 stuks in een doos of kist. De laatste oogst van Diamantinas vond eind oktober plaats en ook toen was het slagingspercentage hoog. Wel zagen we iets meer verschillen optreden op gebied van vorstschade. Ook wanneer het product na oogsten prima was, moest er toch een extra blaadje worden afgepeld. Een geluk hierbij was dat de oogstprestatie hoog bleef, door het gemakkelijk opzakken. Seizoen 2010 Voor het nieuwe seizoen is het advies om Diamantinas vanaf februari te zaaien, met de aantekening dat op kleigronden beter enkele weken later kan worden gestart. Daar is de kans op een te kleine bol immers groter dan op zandgronden. Ook de grondbewerking kan enige invloed op de bolomvang hebben: lossere grond geeft eerder grotere, lossere bollen en met vastere grond is de kans op compactere bollen groter. Ten slotte kunnen grotere gietbeurten de bolomvang verkleinen, zoals met elk ras. Voor 2010 verwachten we dat Diamantinas zijn kwaliteiten opnieuw gaat tonen en dat zijn meerwaarde nóg duidelijker wordt, voor u als teler, maar ook voor de handel, snijderij én consument RZ _S&S_VolleGrond.indd :21:27

8 Rassenoverzicht ijsbergsla Rassenoverzicht ijsbergsla Naast onze standaardrassen, Diamantinas RZ, Mirette RZ, Platinas RZ en Silvinas RZ, zullen RZ en RZ komend seizoen op grotere schaal worden beproefd RZ kan worden ingezet voor de vroegste plantsels in het voorjaar en de latere plantsels in het najaar. Het ras heeft een zeer goede groeikracht en vulling, waardoor het product vroeg geoogst kan worden. Tevens maakt RZ voldoende bolomvang, met een goede sluiting en een uitstekende bolvorm RZ is geschikt voor het voorjaar en het najaar. Het ras maakt voldoende gewas- en bolomvang en is inzetbaar op zand- en kleigronden. Door de goede bolvorm is het product makkelijk te oogsten. De rassen RZ en RZ hebben beide de Bremia-resistentie HR: Bl: Daarnaast heeft RZ de Nasonovia-resistentie Nr: RZ Diamantinas RZ Zaai: week 5-32 Planten: week Oogst: week HR: Bl: 1-26, Nr:0 Platinas RZ Zaai: week 1-32 Planten: week 9-34 Oogst: week HR: Bl: 1-23,25, Nr:0, Pb RZ Silvinas RZ Zaai: week 1-32 Planten: week 9-34 Oogst: week HR: Bl: 1-26, Nr:0, Pb. Mirette RZ Zaai: week 5-32 Planten: week Oogst: week HR: Bl: 1-26, Pb. IR: LMV. Rassenoverzicht bindsla Rassenoverzicht bindsla Met de nieuwe rassen RZ en RZ in het royale segment vergroot Rijk Zwaan zijn assortiment bindsla RZ is qua type het meest te vergelijken met Maximus RZ, maar is wat compacter. Zowel op schot als op rand scoorde het ras goed in de proeven RZ valt op door zijn donkerkleurige, glanzend blad. De opgerichtheid en de mooie, compacte onderkant bevorderen het oogstgemak. De sla is goed gevuld en heeft een mooi geel hart. Beide rassen beschikken naast de Bremia-resistentie HR: Bl: 1-26 ook over een betere resistentie tegen nog niet benoemde Bremia-isolaten. Ook zorgt de Nr:0-resistentie voor meer oogstzekerheid RZ Maximus RZ Zaai: week 1-32 Planten: week 9-35 Oogst: week HR: Bl: Quintus RZ Zaai: week 1-32 Planten: week 9-35 Oogst: week HR: Bl: 1-20,22-25, Nr: RZ RZ (p) Nieuw! Zaai: week 1-32 Planten: week 9-35 Oogst: week HR: Bl: 1-26, Nr:0. IR: LMV RZ (p) Nieuw! Zaai: week 1-32 Planten: week 9-35 Oogst: week HR: Bl: 1-26, Nr: RZ _S&S_VolleGrond.indd :21:31

9 Verschillende mogelijkheden voor hydroteelt Eén van de voordelen van een hydroteelt is een sterke reductie van bestijdingsmiddelen. De hydromarkt in de Benelux breidt langzaam uit. De oorzaken hiervan liggen onder meer in beslissingen van supermarkten en overheden én in veranderend consumentengedrag. Zowel onder glas als in de open lucht zijn er verschillende mogelijkheden. De consument vraagt steeds meer naar een zuiver product, zonder zand tussen de bladeren. Supermarkten kiezen vaker voor een product met wortelkluit, voor een betere houdbaarheid, en stellen strengere residueisen dan de wettelijk opgelegde Europese normen. Helaas heeft dit laatste nog weinig met voedselveiligheid te maken. De overheid ten slotte maakt het de telers bijzonder moeilijk om sla te telen door, met het oog op verbetering van de waterkwaliteit, aan het einde van het seizoen nog maar 90 kilo nitraatstikstof in de bodem toe te staan. Onder glas Zowel onder glas als in de open lucht zien we het areaal hydroteelt dan ook groeien, waarbij een gotenteelt in de Benelux het meest vertrouwd is. Onder glas kennen we vooral het MGS (Mobile Gully System). Dit systeem heeft als belangrijkste voordeel dat het flink arbeidsbesparend is. Maar er komt ook belangstelling voor het floatingsysteem, waarbij de sla op styrofoamplaten in het bassin drijft, en de wortels in het water hangen. Deze bassins zijn meestal 30 à 40 centimeter diep en de breedte en lengte komen overeen met de kap in de kas. Ook binnen dit systeem zijn er volop nieuwe ontwikkelingen. Zo wordt er bijvoorbeeld een luchtkamer gecreëerd tussen de plant en het water en blijft de perspot uit het water. Vooral op andere continenten heeft men met een floatingsysteem veel ervaring. Open lucht Ook in de open lucht zijn verschillende systemen mogelijk, met hun eigen voor- en nadelen. Een combinatie van beide systemen is misschien wel de ideale oplossing. Bij een grote oppervlakte goten in de open lucht, kan bij zware regenval de buffertank overlopen, doordat de plantjes op de goten fungeren als trechters. Zo komt er veel water in het systeem. De meststoffenunit zal de EC wel bijpassen, maar dan moet er ook voldoende buffer zijn. Bij een floatingsysteem kan men deze waterhoeveelheden opvangen, door enkele dagen voordat men regen verwacht geen vers water meer toe te voegen aan het bassin. Op deze wijze maakt men optimaal gebruik van het regenwater. Een ander voordeel van dit drijvende systeem is dat men aan de ene kant kan planten en aan een andere zijde kan oogsten. De planten met de sla komen dan naar de oogstkant toe gedreven wanneer ze oogstklaar zijn. Met dit systeem staan in één bassin verschillende stadia s product. In de open lucht is er met het floatingsysteem echter nog niet veel ervaring. Daarom zijn proeftuinen in de Benelux nog volop proeven aan het doen. Als de techniek het eens laat afweten, heeft het floatingsysteem als voordeel dat het nooit droog kan vallen. De sla staat echter niet op hoogte, zoals bij een gotenteelt het geval is. Die hoogte is dan weer een voordeel, omdat het de luchtbeweging tussen de planten bevordert én voor een betere werkhoogte zorgt. Minder middelen Bij beide systemen is een sterke reductie van de hoeveelheid bestrijdingsmiddelen mogelijk, doordat verschillende bodemschimmels in een hydroteelt bijna niet voorkomen. Ook Bremia komt zeer zelden voor, omdat er voldoende luchtbeweging wordt gecreëerd. De weerstand van de plant ligt hoger, omdat deze steeds beschikt over de juiste verhouding voeding en vocht RZ _S&S_VolleGrond.indd :21:32

10 Rijk Zwaan blijft innoveren met Salanova Op 17 en 18 september verzamelde een internationaal gezelschap van enthousiaste Salanova -partners van Rijk Zwaan zich in Welver (Duitsland) voor de Salanova Dagen. Deelnemers brachten elkaar hier op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen op gebied van de teelt, Boeiende presentaties. verwerking en afzet van Salanova. Voor de vierde keer organiseerde Rijk Zwaan dit jaar de Salanova Dagen. Opvallend was dat de informatiebehoefte groter was dan ooit, vertelt Convenience Manager van Rijk Zwaan Bauke van Lenteren. Omdat in veel landen de prijzen voor bladgewassen onder druk staan, zoeken onze partners op alle mogelijke manieren naar innovatie. Niet alleen via nieuwe rassen, maar ook door een efficiëntere teeltwijze en een effectieve marketingstrategie. Omdat er de laatste jaren wereldwijd zoveel waardevolle ervaring is opgedaan met Salanova, lag de nadruk tijdens deze Salanova Dagen vooral op interactie tussen de verschillende deelnemers. In landen als Australië en de Verenigde Staten, is Salanova bijvoorbeeld al de standaard voor het conveniencesegment. De marketingstrategie hierachter is voor relatief nieuwe Salanova-partners zeer Perfect verzorgde demovelden. leerzaam. Maar tegelijkertijd vinden wereldwijd veel kleine, zeer innovatieve projecten plaats. Ook die ervaringen kunnen voor kostenbesparing of opbrengstverhoging zorgen. Via kennisuitwisseling zit er in Salanova dan ook nog steeds veel groei. Leerzame workshops RZ _S&S_VolleGrond.indd :21:37

11 Rassenoverzicht rode eikenblad Afgelopen seizoen zijn de nieuwkomers in rode eikenblad op grotere schaal geteeld. Fiansaï RZ is een snelle groeier onder donkere en koude omstandigheden en voldeed zeer goed in het voor- en najaar. De opgerichte groei is in het voorjaar onder doek een voordeel en ook in het najaar is sterk tegen smet een belangrijke eigenschap. Fiansaï is dan ook het meest geschikt voor oogsten tot eind mei en vanaf de tweede helft van september tot einde seizoen. Hiermee is het ras een volwaardige vervanger van Anikaï RZ. Alle andere rassen zijn in principe geschikt voor de tussenperiode. Muraï RZ en Ribaï RZ kunnen bijvoorbeeld worden vervangen door Prunaï RZ en Amblaï RZ. De kleur van deze vier rassen is vergelijkbaar. Prunaï is een snellere groeier dan Muraï en Ribaï. De omvang is net iets groter en het ras heeft stevige bladeren en een goed gesloten onderzijde. Amblaï is een opgericht type en is sterker op smet. Het gewicht is vergelijk- baar met Ribaï en Muraï of iets hoger. Rouxaï RZ (83-90 RZ) is met zijn cherryrode kleur donkerder dan Muraï-types en groeit iets langzamer. De donkere kleur wordt op de Belgische veilingen in een apart segment geplaatst (Rood Plus). De bladeren zijn steviger en ronder van vorm, met een mooi rood/ groen-contrast. De groeiwijze is opgericht waardoor Rouxaï sterk is op smet. Het ras is tevens geschikt voor de snijderij. Fiansaï RZ: HR: Bl: 1-26/Nr:0 Prunaï RZ: HR: Bl: 1-26/Nr:0. IR: LMV Amblaï RZ: HR: Bl: 1-26/Nr:0 Muraï RZ: HR: Bl: 1-26/Nr:0. IR: LMV Ribaï RZ: HR: Bl: 1-26/Nr:0. IR: LMV Rouxaï RZ: HR: Bl: 1-26/Nr:0 In België is alleen Aleppo RZ inzetbaar voor het gehele seizoen, omdat de markt voorkeur geeft aan een blondere kleur. Maar ook in Nederland voldoet dit ras prima. Aleppo is een mooi gevormde, stevige bionda. De krophoogte is beperkt en het ras is sterk tegen rand, smet en schot. Rassenoverzicht lollo bionda Aleppo RZ: HR: Bl: 1-26/Nr:0. IR: LMV Levistro RZ: HR: Bl: 1-23,25/Pb. IR: LMV Licato RZ: HR: Bl: 1-26/Nr:0/Pb. IR: LMV RZ: HR: Bl: 1-26/Nr:0. IR: LMV Cavernet RZ is een stevige rossa met een laag kropmodel. Hij kan het gehele seizoen gezaaid worden, is snel op gewicht en sterk op rand en schot. De onderzijde is mooi gesloten en het ras heeft een klein snijvlak. Cavernet is sterk op smet en resistent voor Nasonovia Nr:0. Amblaï RZ Licato RZ is een opgerichter type, dat zeer geschikt is voor het voor- en najaar. Dit ras is een snelle groeier met een mooi glanzende kleur, dat beter bestand is tegen vorstperiodes in de herfst. Levistro RZ heeft een mooi glanzende, groene bladkleur. Dit ras is bijzonder Aleppo RZ Rassenoverzicht lollo rossa Het gewicht van Bastille RZ is vergelijkbaar met dat van Cavernet. Bastille is iets fijner getand en iets donkerder van kleur. De krophoogte gedurende de zomermaanden kan wat hoger zijn waardoor de kroppen soms wat moeilijker in de kisten passen RZ is een Bastilletype met de kleur van Cavernet. Het ras Rouxaï RZ sterk op rand en schot en kan het gehele seizoen geteeld worden RZ is een Levistro-type, iets langzamer maar resistent voor Nasonovia Nr:0. De kleur is vergelijkbaar met die van Levistro of ietsje lichter RZ is tevens resistent voor Nasonovia Nr:0. Carmesi RZ is een triple-red rossa, een donkerder Bastille-type dat op de Belgische veilingen in een apart segment komt te staan (Rood Plus). Carmesi groeit langzamer dan Bastille, is opgericht en sterk op smet, rand en schot. Cavernet RZ: HR: Bl: 1-26/Nr:0 Bastille RZ: HR: Bl: 1-20, RZ: HR: Bl: 1-26/Nr:0 Carmesi RZ: HR: Bl: 1-26/Nr:0 Cavernet RZ RZ RZ _S&S_VolleGrond.indd :21:54

12 R i jk Zwa an N e der lan d Kortom Sla- en andijvieboekje voor de vollegrond Voor het seizoen 2010 heeft Rijk Zwaan wederom een compact en handzaam overzicht gemaakt van alle rassen voor de vollegrondsteelt van sla en andijvie. Heeft u deze nog niet ontvangen? Neem dan contact op met Mariëtte de Veen van Rijk Zwaan, +31 (0) Sla en andijvie voor de vollegrond T e e l T s e i z o e n Teeltadviseurs/vertegenwoordigers Jeu Craenmehr, Broekhuizen (L) Mobiel +31 (0) m.craenmehr@rijkzwaan.nl Maarten van Geest, De Lier (ZH) Mobiel +31 (0) m.van.geest@rijkzwaan.nl Wim in t Groen, Teteringen (NB) Mobiel +31 (0) w.in.t.groen@rijkzwaan.nl Rijk Zwaan Nederland B.V. Zaadhandel Hollandia NV België Daan Heidema, Bergentheim (Ov) Mobiel +31 (0) d.heidema@rijkzwaan.nl Arno van Oers, Oudenbosch (NB) Mobiel +31 (0) a.van.oers@rijkzwaan.nl b e u r s n i e u w s De komende periode vindt u ons weer op diverse beurzen door het hele land. U bent van harte welkom op onze stand, waar u met onze teeltadviseurs van gedachten kunt wisselen over uw teelt en onze rassen. 9, 10 en 11 december 2009 Tuinbouw Vakbeurs Venlo ZON Fresh Park, Venlo 5, 6 en 7 januari 2010 Tuinbouw Relatiedagen Evenementenhal Hardenberg 8 en 9 januari 2010 Tuinbouw Totaal Agriport A7, Middenmeer 20 en 21 januari 2010 BioVak IJsselhallen, Zwolle Marc Celis, Lier Mobiel +32 (0) m.celis@hollandia.be Rik Van Laere, Eeklo Mobiel +32 (0) r.van.laere@hollandia.be Accountmanagers Benelux accountmanager voor industrieteelt Johan Decroos, Waregem (België) Mobiel +32 (0) j.decroos@hollandia.be accountmanager trade & retail Maarten van der Leeden Mobiel +31 (0) m.van.der.leeden@rijkzwaan.nl Koen T Syen, Tielen Mobiel +32 (0) k.tsyen@hollandia.be accountmanager plantenkwekers Peter Reinders, Panningen (L) Mobiel +31 (0) p.reinders@rijkzwaan.nl Rijk Zwaan Nederland B.V. Burgemeester Crezeelaan 40 Postbus 40, 2678 ZG De Lier, Holland Telefoon +31 (0) , Fax +31 (0) sales@rijkzwaan.nl Internet Zaadhandel Hollandia NV Westkaai 8, 2170 Merksem, België Telefoon +32 (0) , Fax +32 (0) info@hollandia.be Internet 23, 24 en 25 januari 2010 Agro-Expo Roeselare (België) 3, 4 en 5 februari 2010 Fruit Logistica Beurshal Messe Berlin (Duitsland) 9, 10 en 11 februari 2010 Tuinbouw Relatiedagen Evenementenhal Gorinchem seeds& services Wilt u reageren op artikelen uit deze RZ Seeds & Services? Stuur dan een naar m.de.veen@rijkzwaan.nl. Uw reactie wordt zeer op prijs gesteld. Er bestaan verschillende niveaus van specialisatie in interacties tussen planten en ziekten of plagen. Het identificeren van dergelijke specialisatie vereist ingewikkelde analysemethodes. Vaststellen of een plant al of niet is aangetast door een specifieke belager, kan afhangen van de gebruikte analysemethode. Het is belangrijk, in het algemeen, te benadrukken dat de specialisatie van belagers van tijd tot tijd en van plaats tot plaats kan variëren, afhankelijk is van milieufactoren en dat nieuwe biotypen van plaagveroorzakers of fysio s van pathogenen kunnen ontstaan die resistentie kunnen doorbreken. Immuniteit: een plantenras wordt niet aangetast door een specifieke plaag of ziekte. Resistentie: het vermogen van een plantenras om de groei en ontwikkeling van een specifieke plaag of ziekte te beperken alsmede de schade die zij veroorzaakt in vergelijking met vatbare plantenrassen onder vergelijkbare milieuomstandigheden en plaag- of ziektedruk. Deze plantenrassen kunnen echter wel enige ziektesymptonen of schade vertonen onder hoge plaag- of ziektedruk. Twee niveaus van resistentie worden gedefinieerd: Hoge resistentie (HR): plantenrassen beperken de groei en ontwikkeling van een specifieke plaag of ziekte onder normale plaag- of ziektedruk sterk in vergelijking met vatbare rassen. Deze plantenrassen kunnen echter wel enige ziektesymptomen of schade vertonen onder hoge plaag- of ziektedruk. Prijslijst Prijslijst De nieuwe prijslijst 2009/2010 is beschikbaar. U kunt de lijst opvragen bij uw vertegenwoordiger of via Arthur Bierhuize van Rijk Zwaan, +31 (0) Intermediaire resistentie (IR): plantenrassen beperken de groei en ontwikkeling van een specifieke plaag of ziekte, maar kunnen meer symptomen vertonen in vergelijking met hoog resistente rassen.intermediair resistente plantenrassen zullen minder ernstige ziektesymptomen of schade vertonen dan vatbare plantenrassen onder vergelijkbare milieuomstandigheden en/of plaag- of ziektedruk. Vatbaar: het onvermogen van plantenrassen om de groei en ontwikkeling van een specifieke plaag of ziekte te beperken. - Indien in een resistentiecode t.a.v. een bepaald ras wordt verwezen naar bepaalde biotypen of stammen waartegen resistentie wordt geclaimd, dan betekent dit dat geen resistentie wordt geclaimd tegen andere biotypes of stammen van dezelfde plaag of ziekte. - Indien in een resistentiecode niet wordt verwezen naar biotypen of stammen waartegen resistentie wordt geclaimd, dan betekent dit dat resistentie alleen wordt geclaimd tegen bepaalde niet nader gespecificeerde biotypen of stammen. Beschrijvingen, illustraties, teeltadviezen en elke andere informatie in welke vorm dan ook over bijvoorbeeld de houdbaarheidsdatum, zaai-, plant-, en oogstdata, afkomstig van Rijk Zwaan zijn zo nauwkeurig mogelijk afgestemd op ervaringen in proeven en praktijk. Rijk Zwaan aanvaardt echter in geen enkel geval op grond van zulke beschrijvingen, illustraties, teeltadviezen en informatie aansprakelijkheid voor afwijkende resultaten in het geteelde product. De koper is zelf verantwoordelijk voor de juiste opslag van de zaden en dient zelf te beoordelen of de zaken en teeltadviezen geschikt zijn om voor de beoogde teelten respectievelijk onder de lokale omstandigheden te worden gebruikt RZ _S&S_VolleGrond.indd :21:56