Laboratoria Nieuwsbrief November 2016 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium Medisch Microbiologisch Laboratorium

Transcriptie

1 Laboratoria Nieuwsbrief November 2016 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium Medisch Microbiologisch Laboratorium In dit nummer: - Inzage resultaten van SHO onderzoek door medisch specialisten ZGV - PSA - Urinesediment beoordeeld door de nefrologen

2 Inleiding Voor u ligt de nieuwe digitale uitgave van nieuwsbrief laboratoria van Ziekenhuis Gelderse Vallei. We hebben ervoor gekozen om de nieuwsbrief te doen toekomen via een link in E-Medisein. Heeft u weinig leestijd? Bekijk dan alleen de express-info. Wij wensen u veel leesplezier. Namens de laboratoria, Jacqueline Klein Gunnewiek, klinisch chemicus, specialist manager KCHL Jeroen Keijman, arts-microbioloog, specialist manager MML

3 Express-info Inzage resultaten van SHO onderzoek door medisch specialisten ZGV De medisch specialisten van ZGV kunnen per 1 september 2016 de SHO resultaten van laboratoriumonderzoek digitaal inzien. Indien bij een patiënt bloed is afgenomen en geanalyseerd door de SHO dan hebben de specialisten dus toegang tot deze uitslagen. PSA PSA (prostaat-specifiek antigeen) is een prostaatspecifieke marker, die verhoogd kan zijn bij verschillende afwijkingen van de prostaat. PSA is de juiste marker bij patiënten met een afwijkend rectaal toucher of een belaste familie anamnese. Urinesediment beoordeeld door de nefrologen Bij patiënten met een achteruitgang van de nierfunctie of opvallende albuminurie (albumine / kreatinine ratio >30) is onderzoek van het urinesediment op (dysmorfe) erytrocyten, leukocyten of celcilinders geïndiceerd. Dit onderzoek kunt u bij het laboratorium van Ziekenhuis Gelderse Vallei (ZGV) aanvragen.

4 Inzage resultaten van SHO onderzoek door medisch specialisten ZGV De medisch specialisten van ZGV kunnen per 1 september 2016 de SHO resultaten van laboratoriumonderzoek digitaal inzien. Indien bij een patiënt materiaal is afgenomen en geanalyseerd door SHO dan hebben de specialisten dus toegang tot deze uitslagen. Voor vragen kunt u contact opnemen met Jacqueline Klein Gunnewiek Tel PSA Inleiding Prostaatkanker is in de westerse wereld de meest voorkomende solide tumor, met een incidentie van 95 gevallen per mannen. Dat komt neer op nieuw patiënten per jaar in Nederland alleen al. Jaarlijks overlijden ongeveer 2500 mannen aan prostaatkanker. Prostaatspecifiek antigeen (PSA) is een van de bekendste, meest controversiële serummarkers van de afgelopen decennia. PSA is geen tumormarker maar een prostaatspecifieke marker, die verhoogd kan zijn bij de verschillende afwijkingen van de prostaat. Wat is PSA? Het PSA is eerst uit semen geïsoleerd, waar het een rol speelt bij de vervloeiing van ejaculaat door proteolyse. Het antigeen behoort tot een familie eiwitsplitsende enzymen die kallikreïnen worden genoemd. Vanuit de epitheliale cel wordt het PSA in het prostaatvocht gebracht waar het zijn normale functie uitoefent. In het semen is de PSA concentratie een miljoen maal hoger als die in het bloed. Onder normale omstandigheden lekt er slechts een kleine hoeveelheid PSA door de basaalmembraan via het interstitium naar de bloedbaan. Bij prostaatkanker werkt deze barrière minder goed of er wordt door de nieuwvorming meer PSA per cel gevormd, met als gevolg een verhoogde PSA-concentratie in het serum. Indicatie voor PSA bepalingplasklachten zijn zelden een symptoom van prostaatkanker. Alleen in situaties waar bewust gezocht wordt naar de aanwezigheid van prostaatkanker en waarbij op een behandeling wordt geanticipeerd speelt de bepaling van PSA een rol. PSA screening kan leiden tot een hogere incidentie van klinisch niet significante prostaatkanker. Er is bezorgdheid over overdetectie en overbehandeling. Dit laatste ligt in de comorbiditeit van de behandeling, zoals incontinentie en impotentie. Een verzoek van een patiënt om zijn PSA te laten bepalen moet ook met uitvoerige uitleg over de potentiele gevolgen gepaard gaan. In geselecteerde gevallen is PSA wel de juiste marker: bij patiënten met een afwijkend rectaal toucher (RT) bijvoorbeeld, of bij een belastte familie anamnese. De gemiddelde PSA waarde neemt toe met de leeftijd. De arbitraire historische waarde van 4 ng/ml of meer als indicatie voor nader onderzoek blijkt bij 8% van de mannen tussen 55 en 74 aanwezig te zijn: van hen blijkt bij biopsie een kwart kanker te hebben. Daar staat tegenover dat van alle mannen met een vastgesteld prostaatcarcinoom ongeveer driekwart een PSA van 4 ng/ml of meer blijkt te hebben. Gezien de relatie tussen de PSA concentratie en het prostaatvolume en leeftijd kan de bovengrens van de normale PSA waarde worden berekend. Er bestaat voldoende reden daarom voor een leeftijdsafhankelijke drempelwaarde voor prostaatbiopsie die bij het jongere deel van de populatie iets lager zou moeten liggen dan voor het oudere. (PSA 2,5 in het 6 de decennium tot 4,5 in het 8 e ) Binnen de NHG standaard is er geen richtlijn prostaatkanker wel bemoeilijkte mictie. In deze standaard staat dat bij oudere mannen met een bemoeilijkte mictie het PSA bepaald kan worden als er bij RT een abnormaliteit aan de prostaat wordt gepalpeerd. Bij een PSA boven de 4,0 ng/ ml wordt geadviseerd de patiënt naar de uroloog te verwijzen. Verschil klinische besliswaarden en referentiewaarden De hier bovengenoemde grenswaarde is een klinische besliswaarde. De grenswaarde waarbij een medische beslissing wordt genomen. De door het laboratorium gehanteerde waarden zijn geen

5 klinische besliswaarden maar zogenoemde referentiewaarden. Deze referentiewaarden zijn vastgesteld op basis van PSA waarden die in een gezonde populatie mannen voorkomt; 95% van de gezonde populatie valt binnen deze grenzen. Referentiewaarden KCHL(ZGV): Leeftijd <40jr 40-49jr 50-59jr 60-70jr >70jr Referntiewaarde PSA 0,19-1,30 µg/l 0,22-1,60µg/L 0,25-2,60 µg/l 0,29-5,60 µg/l <6,50 µg/l Referenties - Compendium Urologie Het urologie formularium, 2 e editie NHG-standaard Mictieklachten bij mannen oktober 2014 Voor meer informatie kan contact worden opgenomen met dr. Michael Kortleve, uroloog, via telefoonnummer , of dr. Silvia Endenburg, klinisch chemicus, via telefoonnummer Urinesediment beoordeeld door de nefrologen Bij patiënten met een achteruitgang van de nierfunctie of opvallende albuminurie (albumine / kreatinine ratio >30) is onderzoek van het urinesediment op (dysmorfe) erytrocyten, leukocyten of celcilinders geïndiceerd. Dit onderzoek kunt u bij het laboratorium van Ziekenhuis Gelderse Vallei (ZGV) aanvragen. Hoe aanvragen? Indien u het urinesediment van uw patiënt wilt laten beoordelen op dysmorfe erytrocyten en / of celcilinders dan geeft u op het aanvraagformulier `sediment nefrologen aan. De patiënt dient zich op werkdagen bij voorkeur voor uur te melden op de polikliniek bloedafname van Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede. Voor een goede beoordeling dient de urine zo vers als mogelijk te zijn. Nadat de patiënt zich met het aanvraagformulier bij de bloedafname heeft gemeld zal hem / haar dan ook gevraagd worden ter plekke een verse urine te produceren. Analyse Op het laboratorium wordt eerst met een screening bekeken of erytrocyten en / of leukocyten aanwezig zijn in de urine. Indien geen erytrocyten of leukocyten aanwezig zijn dan wordt het urinesediment niet bekeken. Dit wordt als dusdanig gerapporteerd. Indien erytrocyten en / of leukocyten aanwezig zijn wordt het urinesediment microscopisch beoordeeld door de nefroloog. Voor vragen kunt u contact opnemen met de dienstdoend klinisch chemicus ( ) Machiel Siezenga, internist-nefroloog Jacqueline Klein Gunnewiek, klinisch chemicus