MET ELKAAR DE TOEKOMST IN?

Transcriptie

1 MET ELKAAR DE TOEKOMST IN? VERKENNING VAN DE PERSPECTIEVEN VOOR HET VERNIEUWD ORGANISEREN VAN DE BELANGENBEHARTIGING VOOR ONDERNEMERS IN DE BINNENVISSERIJ EN KLEINE KUSTVISSERIJ Rapport van de Werkgroep Scholten Juni 2015 Werkgroep Scholten

2 Inhoud H1: Inleiding op de werkgroep Scholten Aanleiding Naar een ander perspectief Impact, Imago en Vertrouwen Aanpak en leeswijzer Vervolg...5 H2: Schets van de binnenvisserij en kleinschalige kustvisserij in Nederland Inleiding Binnenvisserij Visserij van Zeeuwse Delta en Wad Kleinschalige Kustvisserij in de kustzone IJsselmeervisserij...9 H3: Wat denken andere organisaties er van? Rijksoverheid Provinciale overheden Waterbeheerders Natuur organisaties Visserij gerelateerde organisaties Sportvisserij Onderzoek H4: Belangrijke dossiers voor de binnenvisserij en kleinschalige kustvisserij Achtergrond De uitgewerkte dossiers Actuele knelpunten H5: Advies Algemeen Naam, logo, missie en visie Lidmaatschap Organisatiestructuur Positionering H6: Epiloog Bijlagen Dossiers Draagkracht van watersystemen voor visproductie a Toegang tot natuurgebieden b Toegang tot windmolenparken a Aalbeheer b Zeebaarsbeheer c Beheer van ongewenste soorten a Digitale registraties van visserij en vangsten

3 4b Professionele rol in onderzoek c Relatie met sportvisserij Knelpunt Staandwantvisserij op tong

4 H1: Inleiding op de werkgroep Scholten 1.1 Aanleiding In 2013 heeft de Combinatie van Beroepsvissers het initiatief genomen om te verkennen hoe de belangenbehartiging van ondernemers in de kleinschalige visserij beter georganiseerd kan gaan worden in de toekomst. Aanleiding hiertoe is het veranderde maatschappelijke en politieke landschap waarin de klassieke belangenorganisaties niet meer op brede steun kunnen rekenen van de leden. Ook is de overheid niet meer bereid deze klassieke belangenbehartiging te faciliteren. Dit heeft onder meer in 2014 geleid tot het opheffen van de productschappen. Als gevolg hiervan hoeven ondernemers niet meer de verplichte afdracht te betalen aan deze organisaties. Voor de Combinatie van Beroepsvissers werd ook het doorzetten van de pachtgelden uit de binnenvisserij naar de organisatie stopgezet. Om te anticiperen op dit veranderende landschap heeft de Combinatie van Beroepsvissers het initiatief genomen om te komen tot het vernieuwd organiseren van de belangenbehartiging voor ondernemers in de binnenvisserij en de kleine kustvisserij. Daarbij zijn ook de andere organisaties rond IJsselmeervisserij (Nederlandse Vissersbond), en kustvisserij (Geïntegreerde Visserij; Vereniging Vaste Vistuigen Noord; Nederlandse Vissersbond) aangesloten. Het gezamenlijk aangaan van belangenbehartiging voor binnenvissers, IJsselmeervissers en vissers uit de kleine kustvisserij is een innovatieve stap voorwaarts voor de kleinschalige visserij in Nederland. Het doel is niet om te komen tot een soort van doorstart van de Combinatie van Beroepsvissers of te komen tot een fusie van bestaande organisaties, maar om ruimte te bieden aan een breed gedragen nieuwe aanpak met alle georganiseerde en niet-georganiseerde ondernemers in deze beroepsgroep. De Combinatie van Beroepsvissers heeft Dr. Martin Scholten verzocht deze verkenning naar een nieuwe vorm van belangenbehartiging gestalte te geven. Hij heeft daartoe in maart 2014 een Werkgroep Scholten geformeerd met een 10-tal vissers/bestuurders uit de kring van binnenvissers, IJsselmeervissers en kustvissers. Het ministerie van Economische Zaken heeft een eenmalige bijdrage geleverd om een grondige finale verkenning in 2014 mogelijk te maken. 1.2 Naar een ander perspectief De ondernemers in de binnenvisserij en de kleine kustvisserij hebben het niet gemakkelijk. Het recht om te kunnen vissen is het basiskapitaal van de onderneming, maar dat recht is aan inperkingen onderhevig. Door claims van andere gebruikers op het water en teruglopende visbestanden komt de rentabiliteit van visserijen in grote problemen. Deze negatieve spiraal vermindert het perspectief van de ondernemers waardoor investeringen in innovatie en duurzaamheid achterblijven. Voor deze zorgen van ondernemers is weinig aandacht en onvoldoende gehoor bij derden die de sector vaak typeren als een zeursector. Dit met negatieve gevolgen voor het imago van de sector dat versterkt wordt door diversen conflicten die vaak individueel gevoerd worden met andere belanghebbenden. Ook het opzoeken, en overschrijden, van juridische grenzen van enkelen in de sector heeft negatieve gevolgen voor de gehele groep ondernemers en het imago van de visserij. Ook de klassieke vormen van belangenbehartiging zijn uitgespeeld. De huidige situatie biedt daar door te weinig perspectieven en kansen voor de ondernemers, terwijl deze kansen zeer zeker aanwezig zijn. Er is sprake van herstel van de ecologische waterkwaliteit in Nederland en een op bouwen met de natuur gebaseerde aanpak van hoogwaterbescherming, waarvan ook vispopulaties profiteren. Dit vraagt ook om een andere insteek in de belangenbehartiging. Vanuit de Europese kaders voor het waterbeheer (Kaderrichtlijn Water, Kaderrichtlijn Marien) zal er meer aandacht moeten komen voor de verbetering van de visproductie en de mogelijkheden voor de visserij. De kracht van de binnenvisser en de kleine kustvisser ligt in de maatschappelijke waarde binnen de lokale economie en in de beleving van platteland en natuur. Vanuit traditie en cultuurhistorische waarden is er een groeiende belangstelling voor een verantwoorde, zorgvuldige visserij. De ruimte die gegeven wordt om vanuit deze traditie door te groeien naar modern ondernemerschap is een grote kans voor de toekomst. Hoewel de sector deels vergrijst zien diverse jonge ondernemers (m annen en vrouwen) kansen om een modern visserijbedrijf op te bouwen, aangepast aan de maatschappelijke maatstaven met voldoende economisch perspectief. 3

5 De Werkgroep Scholten heeft als punt aan de horizon het jaar 2050 gezet. Dit in lijn met waterbeheerders die 2050 ook als uitgangspunt nemen voor natuurontwikkeling (Natuurambi tie Grote Wateren 2050). Ofwel, een visserij ambitie dat aansluit op de beoogde natuurontwikkeling. De Werkgroep Scholten heeft zich primair gericht op belangen van bedrijven die willen investeren in een toekomst. De weg die afgelegd moet worden tussen nu en 2050 is niet gemakkelijk: vol veranderingen, noodzakelijke innovaties en maatschappelijke verantwoordelijkheden. Om snel en adequaat te kunnen handelen is er een belangenbehartiging nodig die kan opereren vanuit een stevig en breed gedragen fundament van moderne ondernemers uit de binnenvisserij en kleine kustvisserij. Deze belangenbehartiging zal slechts succesvol zijn als dit gebeurt in samenwerking en samenspraak met andere organisaties en belanghebbenden. 1.3 Impact, Imago en Vertrouwen Om te komen tot een goede en overtuigende belangenbehartiging is het nodig om vanuit een toekomstgerichte visie aan de perspectieven te werken, die door derden ook serieus worden genomen. De toekomst wordt immers steeds meer bepaalt door maatschappelijke coalities. De visie mag dan ook niet de klaagzang zijn over gebrek aan perspectief en structurele tegenwerking. De toekomstvisie richt zich op het winnen van vertrouwen en waardering voor zowel de individuele ondernemer als de gehele beroepsgroep. Een visie van ondernemers die oog hebben voor en een duurzame toekomst en voor de zienswijzen van andere belanghebbenden. Dit alles uitgedragen door ervaren bestuurders met een breed netwerk, die als ambassadeurs met overheden, waterbeheerders, NGO s, sportvisserij en andere belanghebbenden in gesprek gaan namens de ondernemers. 1.4 Aanpak en leeswijzer Vanuit de Werkgroep Scholten is er een team van zes Kwartiermakers (Arjan Heinen, Jon Visser, Barbara Rodenburg, Jaap Vegter, Rems Cramer en Aart van der Waal) samengesteld die met de ondernemers in gesprek zijn gegaan om te komen tot een breed gedragen visie. Deze gesprekken hadden vaak als uitgangspunt de zorgelijke huidige situatie en de noodzaak om te komen tot een andere aanpak. Ofwel hoe de negatieve spiraal kan worden gedraaid naar een toekomstperspectief. In totaal zijn er zo n 175 ondernemers in beeld gekomen. Ondernemers in de binnenvisserij (polders, meren, rivieren en het IJsselmeer), de Waddenzee, de Delta wateren en de kleinschalige Noordzee kustvisserij. Niet al deze ondernemers zijn persoonlijk aangesproken maar de grote lijnen zijn in de diverse sectoren duidelijk zichtbaar geworden. Dr. Scholten is aanwezig geweest bij acht gesprekken met groepen ondernemers om de grote lijnen te verfijnen en in kaart te brengen. De bevindingen van deze gesprekken zijn samengevat in hoofdstuk 2. Daarnaast heeft Dr. Scholten een rondje gemaakt langs diverse organisaties die invloed kunnen hebben op de sector en de belangenbehartiging daarvan. Dit om een beeld te krijgen hoe deze organisaties tegen de sector aankijken en hoe het in overleg de samenwerking kan worden verbeterd. Het betrof: Waterbeheerders (Rijkswaterstaat, Waterschappen, Natuurmonumenten); Maatschappelijke organisaties (WNF, Sportvisserij Nederland, Stichting de Noordzee); Sector gerelateerde organisaties (LIFE, VisNed, Vissersbond, Dupan); Overheden (van ministeries tot provincies); Betrokkenen in het Europese netwerk; LTO als organisatie bekend met ondernemerschap in natuur en lokale economie. De bevindingen van deze gesprekken zijn samengevat in hoofdstuk 3. Om het verhaal van een nieuwe belangenorganisatie nader te illustreren zijn de Kwartiermakers aan de slag gegaan met een 9-tal voorbeeld dossiers en enkele actuele knelpunten. Hoe zou een nieuwe organisatie zich op deze zaken kunnen manifesteren en hoe zou vanaf vandaag doelgericht toegewerkt kunnen gaan worden naar toekomstperspectieven in samenspraak met andere organisaties en belanghebbenden? Deze dossiers zijn toegevoegd als bijlage bij dit rapport. Hoofdstuk 4 is een algemene inleiding op deze bijlagen. Om een blauwdruk te genereren aangaande de beste manier van het organiseren van deze toekomstige belangen voor ondernemers, tegen de in hoofdstukken 2 t/4 geschetste achtergrond, zijn de heren Kip 4

6 (LTO Noord) en Van der Vossen (Holland Consulting Group) gevraagd om advies. Dit advies is een aparte rapportage van deze adviseurs vervat, en vormt de basis voor het eindadvies van de Werkgroep Scholten (i.c. de eerder genoemde kwartiermakers en de klankbord leden Jaap Geleijnse, Derk Jan Berends, Ruben Klop en Patrick Schilder) zoals samengevat in hoofdstuk 5. De door de Werkgroep Scholten voorgestelde nieuwe organisatie heeft als werknaam OBKK (Organisatie voor Binnenvisserij en Kleine Kustvisserij) meegekregen. Dat is ook de naam die we in dit rapport hanteren. 1.5 Vervolg Op 18 december 2014 zijn de bevindingen van de Werkgroep Scholten gepresenteerd aan een 75-tal ondernemers die gehoor hebben gegeven aan de oproep voor deze slotmanifestatie in Wageningen. De conclusies zijn daar vrijwel unaniem onderschreven. Men deelt het vertrouwen in een toekomst van een sector die zich aanpast aan de mogelijkheden die er zijn, met zorgvuldig ondernemen met open vizier naar de maatschappij. Men onderkent het belang van een daadkrachtige OBKK organisatie, met nieuw elan, en sterk boegbeeld gesteund door enkele invloedrijke ambassadeurs. De ondernemers zijn nu aan zet om geïnspireerd door de bevindingen van de Werkgroep Scholten een nieuwe organisatie OBKK voor belangenbehartiging en selectieve dienstverlening op te zetten. Een 14-tal ondernemers hebben daartoe het initiatief genomen om de vereniging netviswerk op te richten. Deze vereniging netviswerk is op 9 Mei 2015 in Enkhuizen formeel opgericht, en zal in september 2015 een eerste Algemene Leden vergadering organiseren. De Werkgroep Scholten is beschikbaar dit initiatief tot en aan deze ALV met raad en daad bij te staan. 5

7 H2: Schets van de binnenvisserij en kleinschalige kustvisserij in Nederland 2.1 Inleiding De Werkgroep Scholten is gestart met een identificatie en inventarisatie van de visserijondernemers in de binnenvisserij en kleine kustvisserij die baat zouden hebben bij een verbeterde behartiging van hun belangen. Er is gebruik gemaakt de ledenlijst en contactenlijst van de Combinatie van Beroepsvissers, en een lijst met actieve IJsselmeervissers van de Vissersbond. Ook de zoute kwartiermakers zelf beschikten over een heel aantal adressen van kleinschalige kustvissers. Tenslotte is via berichtgeving over de Werkgroep Scholten via Visserijnieuws een oproep aan betreffende ondernemers gedaan om zich te melden. Er is in het verdere traject alleen contact gezocht met die vissers die over beschikten. Binnenvisserij IJsselmeer Kustzone (incl. handlijn) Wad en Zeeuwse Delta Totaal Aantal vissers in theorie (vergunninghouders) Aangesloten bij een regionale of landelijke organisatie Ondernemers in beeld van Werkgroep Scholten Aantal contacten Gesprekken gevoerd Al met al zijn er 197 actieve ondernemers opgespoord, waarvan 175 op de hoogte zijn gehouden van de ontwikkelingen via een nieuwsbrief. In totaal zijn met 57 van hen gesprekken gevoerd, waarvan 25 dieper gaande individuele gesprekken van kwartiermaker met vissers en hun partners. Met de meeste van hen, en de 32 anderen zijn in groepsverband gesprekken gevoerd. We onderscheiden een 4-tal categorieën: binnenvissers; IJsselmeervissers; kustvissers; en vissers die op Waddenzee of Zeeuwse Delta wateren vissen. Voor elk van deze categorieën is in dit hoofdstuk een korte karakteristiek gegeven, alsmede een indicatie waar zij in belangenbehartiging behoefte aan hebben. De grote gemeenschappelijk deler was het belang dat wordt gehecht aan een cultuurverandering, herstel van vertrouwen en samenwerking. 2.2 Binnenvisserij Deze diverse groep bestaat uit vissers in polders, boezemwateren en meren en de rivieren. Ook de zoute Grevelingen en het Veerse Meer vallen hieronder, waardoor er een zekere overlap is met de vissers in de Oosterschelde en Voordelta. Ook voor wat betreft lidmaatschap van organisaties. Voor de binnenvissers is de Europese aalverordening en het Nederlandse aalbeheerplan zonder meer het voornaamste issue. De manier waarop het aalbeheer door de Nederlandse overheid is vorm gegeven raakt de binnenvisserij in het hart van haar bestaan. Op het economische vlak (paling was 70% van het inkomen), maar ook praktisch (de mogelijkheid om het gehele jaar door op gezette tijden op het water te zijn werd ontnomen) en emotioneel (gevoel van onrecht, vissers die meenden met het aankopen en uitzetten van glasaal hun beheer goed op orde te hebben werden zwaar getroffen). 6

8 Er is een groot pleidooi voor Decentraal Aalbeheer op basis van goed onderbouwde gebaseerd op onderzoek. Een ander aandachtspunt is de Europese kaderrichtlijn water. visplannen In het rivierengebied speelt ook de generieke sluiting van vervuilde gebieden sinds Anno 2014 zijn er vissers die individueel of in groepsverband de verantwoordelijkheid willen krijgen en nemen voor de levering van vis van gegarandeerde goede kwaliteit (die aan de Europese normen voldoet) uit de nu gesloten gebieden. Verder werden als belangrijke onderwerpen voor OBKK genoemd: Maken van visplannen in overleg met sportvisserij of met terreinbeheerders of met waterbeheerders (bij gemalen, vispassages) in vervuilde gebieden met als voornaamste aalbeheerplannen voor decentraal aalbeheer. Verkoop van vis aan huis van individuele bedrijven faciliteren (via website). Gezamenlijke promotie van visproducten uit ambachtelijke vangst en promotie beroepsvisserij (via de website). Gezamenlijke aankoop glasaal en pootaal. Coördinatie of ondersteuning bij schieraal uitzet. Professionaliseren van de rol van visser-bemonsteraar. Juridische bijstand specifiek op visserijgebied. Voor de gezamenlijke belangenbehartiging en een aantal diensten betaalden de leden van de CvB 700 euro, inclusief een afdracht van 50 euro aan DUPAN. Leden van de Friese Bond, Federatie Beroepsvissers Zuid-West Nederland, Noord-Hollandse Bond, NW-Overijssel, Vereniging Rivierenvissers Samen Sterk, en de Vereningen van Beroepsvissers op de Grevelingen, het Veerse Meer en het Volkerak-Zoommeer droegen daarnaast ook nog substantieel af aan hun regionale organisaties (tussen de 200 en 1000 euro, gemiddeld rond de 600 euro). De meest geïnterviewde stellen dat het nu of nooit is ten aanzien van een verbeterde belangenbehartiging. Het opgaan van de CvB in de nieuwe organisatie wordt als logische stap gezien. Ook het opheffen van de regionale vereniging in de Zeeuwse delta. Functionele regionale organisaties zullen moeten blijven bestaan. Zorgen zijn er nog wel over Free Rider gedrag van vissers die het prima vinden als anderen het voor hen regelen. 2.3 Visserij van Zeeuwse Delta en Wad De Zeeuwse Delta en het Wad kennen een groot aantal kleinschalige visserijbedrijven. Enkelen zijn gespecialiseerd, zoals veel van de handkokkelbedrijven. Een groot aantal bestaat echter uit gemengde bedrijven die met netten, fuiken, vallen, te voet en per boot in de (veelal) natuurgebieden vissen. Een zeer beperkt aantal van hen is aangesloten bij de Vissersbond of de CvB. Daarnaast zijn er kleinere samenwerkingsverbanden. De Vereniging Vaste Vistuigen Noord (VVVN), Stichting Geïntegreerde Visserij, Federatie van Beroepsvissers Zuid-West Nederland, Stichting Vaste Vistuigen Visserij Oosterschelde (VVVO), Vereniging van Beroepsvissers op de Oosterschelde, Westerschelde en Voordelta (OWV). De 31 handkokkelbedrijven zijn georganiseerd in de vereniging Op Handkracht Verder (OHV). De leden vissen op basis van een door henzelf (eigen bestuur) vorm gegeven visplan. Dit werkt d e laatste jaren goed op het Wad. De groep zoekt ook naar openingen op de Oosterschelde. Deze groep toont geen interesse in een OBKK. Een 15-tal bedrijven hebben zich gespecialiseerd in demonstratievisserij, het meenemen van toeristen en dagjesmensen aan boord. Een kleine wintervisserij naast deze visserij is vaak lastig in verband met vergunningen en daaraan gekoppelde voorwaarden. Enkelen van hen tonen wel interesse in een OBKK Toegang tot gebieden (natuurgebieden, vispassage gebieden) is op het Wad het belangrijkste aandachtspunt. Draagkracht van het gebied voor de productie van vis, garnalen, mosselen is een 7

9 belangrijke tweede. Ook aalbeheer en de relatie visser en onderzoeker op het wad worden genoemd als belangrijk. In de Zuidelijke delta speelt toegang tot gebieden minder in het spanningsveld met natuurbeheer, maar wel tussen visserijen onderling. (vrije gronden, percelen en natuurlijke oesterbanken, mogen plaatsen van vallen, afgeven van vergunningen). Ook bij de vissers daar staat decentraal aalbeheer hoog lijs. Voor de kokkelvissers zijn het de afspraken over voedselreservering voor vogels een zorgpunt. Zeebaarsbeheer is belangrijk voor een deel van de gemengde bedrijven die zich ook met kustvisserij bezighouden, zie daarvoor paragraaf 2.4. Verder werden als belangrijke onderwerpen voor OBKK genoemd: Maken van visplannen samen met natuurorganisaties en andere visserijen. Het ontwikkelen van een handzaam registratiesysteem Gezamenlijke promotie van visproducten uit ambachtelijke vangst en promotie beroepsvisserij (via de website). Juridische ondersteuning m.n. vergunningverlening. Voor de verenigingen in Zeeland werden de volgende bedragen afgedragen. FZWN (250 euro) en OWV (275 euro). De handkokkelbedrijven dragen 1500 euro af aan hun organisatie OHV. De bedragen voor de stichtingen zullen aanmerkelijk lager liggen. De contributie voor VVVN bedraagt 150 euro. Een beperkt aantal vissers op het wad draagt af aan de Vissersbond (rond 600 euro maar verschilt per bedrijf) Op het wad zorgt de vissersbond voor de NB-wet vergunning voor alle vissers (ook de niet aangeslotenen). De vissers op het Wad zien de noodzaak van een belangenbehartiging specifiek voor de kleinschalige sector (en dat kan samen met de binnenvisserij), los van de Nederlandse Vissersbond als primair een kottersector vertegenwoordigende organisatie. Een aantal zien echter dat de Vissersbond op het Wad essentiële betaalde dienstverlening geeft bij het verkrijgen van de NB-wet ontheffing. De vissers op het Wad en in de Zeeuwse Delta erkennen breed dat naast de bestaande regionale belangenbehartiging een sterke gezamenlijke landelijke en Europese belangenbehartiging zeer nodig is. Maar een dubbele lidmaatschap bijdrage ligt lastig. De meeste bestaande organisaties onderschrijven de nut en noodzaak van een OBKK, met uitzondering van OHV met het argument dat zij de zaken nu goed geregeld hebben. 2.4 Kleinschalige Kustvisserij in de kustzone In deze categorie vallen de professionele handlijnvissers en de staand want vissers. Bij het ministerie staan 95 professionele handlijnvissers geregistreerd en de groep van staand want vissers bestaat uit ongeveer 45 ondernemers te verdelen in vissers met een gemend bedrijf waarvan staand want het belangrijkste is (15), ondernemers met vrijwel alleen staand want vergunning (10-15) en Urker staand want vissers (10-15). Bij de Vereniging Beroepsmatige Handlijn-vissers (VBHL) zijn 22 geselecteerde vissers aangesloten. Leden van de VBHL betalen een klein bedrag voor belangenbehartiging. Veel werk wordt gedaan door één van de leden en een ondersteuner die dat in zijn vrije tijd doet. De VHBL kiest er expliciet voor een eigen weg te blijven koersen. Een aantal ex-beroepsvissers probeert, samen met nieuwkomers, vanuit de handlijnvisserij weer een kleinschalige sector organisatie op te bouwen. Vanuit deze groep en de VBHL is er een voornemen om tot de oprichting van LIFE als vertegenwoordiging van de gehele kleinschalige kustvisserij te komen. Dat zien een aantal ook als een manier om indirect bij OBKK aan te sluiten. 8

10 In Vlaanderen is de handlijnvisserij de enigste beroepsmatige kleinschalige visserij die nog over is. De Vlaamse handlijnvissers (verenigd in LIFSN) zouden graag als collectief bij de OBKK aansluiten. Een belangrijk deel van de staand want vissers is vanwege quotum beheer aangesloten bij de Vissersbond en zij dragen af aan deze organisatie (rond de 500 euro). Een deel is bij VisNed of nergens bij aangesloten. Voor de staand want vissers spelen op de korte termijn een aantal grote problemen rond de beschikbaarheid van tongquotum en de noodzaak om over vaarbevoegdheden te beschikken. Op de langere termijn zijn belangrijk, toegang tot windmolenparken, toegang tot natuurgebieden, zeebaarsbeheer en draagkracht van het watersysteem voor visproductie. Individuele ondernemers hebben binnen de kenniskring de nodige informatie verzameld over toegang tot windmolenparken voor de passieve visserijen (in coöperatief verband). Verder werden als belangrijke onderwerpen voor OBKK genoemd: Gezamenlijke promotie van visproducten uit ambachtelijke vangst en promotie beroepsvisserij (via internet o.a.) Beheer van quota, huur en verhuur (door Vissersbond). Aanvragen en uitvoeren van innovatie projecten met subsidie. Op een heel aantal dossiers lopen de kleinschalige staand want vissers voor hun belangenbehartiging aan tegen de soms tegenstrijdige belangen met kottersector binnen de Vissersbond of VisNed zoals: - pulsvisserij gaat ten koste van tong voor staand want, - zeebaars als bijvangst van kotters, - verdeling subsidiegelden - promotie van passieve visserij in windmolenparken of natuurgebieden versus streven naar toegang voor alle vormen van visserij - strengere vaarbevoegdheidseisen relevant voor de kottervloot maar heel erg lastig voor de kleinschalige vissers. 2.5 IJsselmeervisserij Er staan 73 vissersvaartuigen geregistreerd bij de Coöperatieve Producentenorganisatie Nederlandse Vissersbond IJsselmeer. Lang niet alle vaartuigen en bijbehorende vergunningen zijn momenteel actief. Voor het IJsselmeer geldt, tot nu toe, een (de facto) verplichte aansluiting bij de PO in verband met de regulering van de bevissing middels een, door de PO ontwikkelt en door EZ jaarlijks vast te stellen visplan. Verreweg het belangrijkste dossier voor de IJsselmeervissers is draagkracht van het watersysteem voor visproductie. Een enkeling vraagt zich af of het IJsselmeer nog wel geschikt is voor de productie van aal. Anderen zien geen probleem met het voedsel voor de maatse vis (die is immers vaak heel goed van conditie) maar wel met predatie door aalscholvers in helder water en de voedselsituatie voor de jonge vis. Een professionele rol in onderzoek wordt door meerdere vissers als belangrijk gezien. Zij zien ook een rol voor de nieuwe organisatie bij een betere afstemming tussen vissers en onderzoekers omtrent het verzamelen en analyseren van gegevens. Opvallend vaak noemen zij het gebrek aan betrokkenheid van vissers bij het onderzoek en de onderzoekers bij de leefwereld van de vissers. Een aantal keren noemen de vissers voorbeelden van collega s die, door de nood gedreven, ondermaatse vis aanlanden, veel te veel netten uitzetten die vervolgens niet op tijd geleegd worden of illegaal paling aan boord hebben in de gesloten tijd. Men vraagt om strakke handhaving van onderlinge afspraken en stevige sanctionering in geval van geconstateerde overtredingen. Verder werden als belangrijke onderwerpen voor OBKK genoemd: 9

11 Ondersteuning bij het opstellen van een visplan samen met natuurorganisaties. Ontwikkelen van decentraal aalbeheer, met name voor het Markermeer. Gezamenlijke promotie van visproducten uit ambachtelijke vangst en promotie beroepsvisserij (via de website). Verkoop van vis aan huis van individuele bedrijven faciliteren via website. Faciliteren van tochten met de visser mee Juridische bijstand specifiek op visserijgebied. De visserijbedrijven dragen nu af aan de PO Vissersbond IJsselmeer op basis van aanvoer en op basis van een vast bedrag per bedrijf. Sommigen betalen voor meerdere bedrijven waardoor de kosten hoog oplopen. Meer dan 1000 euro per bedrijf is vrij normaal. De vissersbond geeft aan dat de bijdragen van bedrijven niet opweegt tegen kosten die belangenbehartiging en dienstverlening voor deze bedrijven kost. Men is duidelijk op zoek naar een andere manier om als IJsselmeervissers gezamenlijk tot besluiten te komen. 10

12 H3: Wat denken andere organisaties er van? 3.1 Rijksoverheid Het ministerie van Economische Zaken heeft traditioneel de beleidsverantwoordelijkheid over regelingen ten aanzien van de beroepsvisserij, maar voor de binnenvisserij en kustvisserij is waterbeheer en daaraan gekoppelde ruimtelijk inrichting van toenemend belang. Het ministerie van Infrastructuur & Milieu komt daarbij nadrukkelijker in beeld. Temeer daar binnen de Kaderrichtlijn Water en Kaderrichtlijn Marien ook gestreefd wordt naar streefdoelen ten aanzien van visproductie. De beide ministeries staan positief tegenover een nieuwe belangenorganisatie waarin de groep van vissers met grote diversiteit als een gesprekspartner opereren vanuit een visie van vissen naar draagkracht en in redelijkheid aangepast aan omstandigheden en andere maatschappelijke wensen en eisen. Hoewel EZ het liefst de hele visserij sector als een geheel georganiseerd ziet, wordt onderkend dat deze deelsector specifieke aandachtspunten kent die een afzonderlijke organisatie rechtvaardigen. Met name omdat ook provinciale overheid en waterbeheer organisaties een groter belang hebben in de organisatie van dit deel van de visserij, die opereert in sterk gereguleerde wateren in een bredere context van een lokale economie. Voor I&M is het een uitdaging om in het beleid rond water en ruimte meer aandacht te schenken aan de belangen van de kleinschalige visserij. 3.2 Provinciale overheden De provincie bestuurders toonde zich uiterst enthousiast over het initiatief om te komen tot een nieuwe krachtenbundeling binnen deze zeer diverse groep van vissers. Zowel vanuit een behoefte aan een vertegenwoordigende gesprekpartners over natuurbeheer zaken; alsmede als doelgroep in het beleid rond de ontwikkeling van de lokale economieën binnen ketens en clusters rond vis en toerisme. Men is zeer bereid om in samenspraak met de nieuwe vereniging te komen tot nadere aanscherping van het provinciale visserijbeleid; met name in de provincies Groningen, Friesland, Noord Holland, Flevoland, Overijssel en Zeeland. De meeste provincies hebben ook toegang tot middelen (direct of via EU regelingen) om de sector in innovaties te ondersteunen. 3.3 Waterbeheerders Net zozeer als Ministerie I&M, is de Unie van Waterschappen zich ervan bewust dat het belang van de regionale visserij in de door hen beheerde wateren meer aandacht vereist in de uitvoering van maatregelen rond de Kaderrichtlijn Water. Ze wil daar graag met de nieuwe organisatie over in gesprek gaan. Ook Natuurmonumenten toont zich bereid om meer invulling te geven aan visserij binnen de door hen beheerde wateren, in perspectief van natuurbeleving via traditionele ambachten. Zoals dat ook met bijvoorbeeld boeren, rietsnijders en andere natuur gerelateerde ondernemers wordt vorm gegeven. 3.4 Natuur organisaties De opstelling van de natuurorganisaties varieert, en wordt sterk bepaalt door de mate dat men vertrouwen heeft om met de visserij concrete afspraken te kunnen maken. Daarin ziet men perspectieven om met een nieuwe organisatie, die een meer open belangenbehartiging voorstaat, afspraken te maken die ruimte biedt aan zorgvuldige visserij binnen de draagkracht van de natuur. Wereld Natuur Fonds is tevens bereid om met de nieuwe organisatie innovatieve trajecten in deze richting aan te gaan en te faciliteren. 11

13 3.5 Visserij gerelateerde organisaties De Nederlandse Vissersbond heeft een uitgesproken mening dat men graag zelf de verdere concentratie van de belangenbehartiging voor de gehele vissector organiseert. De OBKK doelgroep is dan ook van harte uitgenodigd om bij de Vissersbond aan te sluiten, in navolging van kustvissers en IJsselmeervissers die al bij de bond zijn aangesloten. Voor VisNed geldt dat ook voor de vissers op de zoute wateren, vanwege de gemene weide situatie op zee. Voor hen ligt de waterscheiding dan ook tussen zoet en zout. PFA ziet wel toekomst in een soort van viskoepel met de pelagische sector, kotter sector en kleine visserij (en aanverwante ketenspelers); maar niet in een unieke organisatie. Men staat sympathiek tegenover de kleine visserij, en wil hen ook steunen. Dat zal beter georganiseerd kunnen worden als deze diversiteit aan ondernemers in een belangenorganisatie zijn verenigd. Een aantal bestaande verenigingen en organisaties rond de OBKK hebben aangegeven hun leden op te roepen ook lid te worden van de nieuwe landelijke belangenorganisatie (zoals bijvoorbeeld de Friese Bond), enkele organisaties zullen bij succesvolle oprichting van zo een nieuwe organisatie aan hun leden voorleggen om de oude organisatie op te heffen (zoals bijvoorbeeld Combinatie van Beroepsvissers). In het Europese domein is LIFE (Low Impact Fisheries Europe) een veelbelovende nieuwkomer als belangenbehartiger in de EU arena. LIFE is zeer geïnteresseerd en ene partnerschap met de mogelijk nieuwe organisatie. De ambitie om een LIFE Nederland op te richten zal mede afhangen van het succes van de oprichting van de nieuwe organisatie. De Stichting Duurzame Paling Nederland (DUPAN) ziet in een OBKK een sterke partner in de driehoek palingkweek palingvisserij palinghandel. 3.6 Sportvisserij Er is sprake van een behoorlijke vertrouwensbreuk tussen sport en beroepsvisserij, met name rond verdeling van visrechten. De publieke opinie wordt daarbij zwart/wit beïnvloed. Tegen deze achtergrond is er een terughoudende bereidheid om een nieuwe organisatie een nieuwe kans te geven als bestuurlijke gesprekspartner. 3.7 Onderzoek De relatie tussen onderzoekers en vissers is soms gespannen, met name waar het gaat om verzamelen en delen van informatie; en de inzet van vissers in onderzoekwerkzaamheden. Er is echter wel een basis om op deze twee punten de samenwerking te verbeteren middels een convenant. Vergelijkbaar met de samenwerking die er bestaat tussen onderzoek en de kottersector of de pelagische sector. 12

14 H4: Belangrijke dossiers voor de binnenvisserij en kleinschalige kustvisserij 4.1 Achtergrond De Werkgroep Scholten heeft een aantal van de door ondernemers of derden genoemde belangrijke onderwerpen voor een OBKK nader uitgewerkt, bij wijze van voorbeeld. Deze gezamenlijke aanpak heeft geresulteerd in de opstelling van een 9-tal dossiers en de uitwerking van 1 actueel knelpunt, die in de bijlage zijn opgenomen. Deze onderwerpen omvatten in hun totaliteit een belangrijk deel van de kansen en knelpunten van binnenvisserij en kleinschalige kustvisserij. Centraal staan daarin: verbeteren van de draagkracht van het watersysteem voor visproductie, afgepaste ruimte voor de zorgvuldige visserij, doordacht beheer van visbestanden en specifieke beleidsaspecten. Als OBKK deze onderwerpen systematisch weet op te pakken kunnen de condities gecreëerd worden het die het voortbestaan van deze deelsector bevorderen en de kansen op bedrijfsopvolging vergroten. Aan alle behandelde onderwerpen liggen de volgende zaken ten grondslag: - De wateren, die de basis zijn voor de visproductie, worden beheerd door de aangewezen waterbeheerder (I&M, Rijkswaterstaat, Waterschappen, Recreatieschappen en particuliere terreinbeheerders zoals Natuurmonumenten). De visrechten kunnen daardoor ingeperkt worden. - In de praktijk verleent de overheid (Ministerie van Economisch Zaken en de betreffende waterbeheerders) vergunningen voor het gebruik van het water waaraan steeds meer, al dan niet beperkende, voorwaarden verbonden zijn ten behoeve van een duurzaam beheer van het watersysteem en maatschappelijke wensen en eisen van andere belanghebbenden. - Het beheer van visserij en visbestanden vindt plaats in co-management tussen visserij en overheid. De visserij is daarbij een gelijkwaardige partner aan tafel. Daarbij is er per watersysteem wel een verschil in de mate waarin de verantwoordelijkheid bij de sector wordt neergelegd. - De visserijen zijn sterk verweven met de lokale economie, er is in die zin sprake van een soort van plattelandsvisserij. - Gestreefd wordt naar maximale transparantie in vangsten en visserij. - Visserij wordt aan visrechthebbenden gegund door maatschappelijke actoren: er is sprake van maatschappelijke acceptatie van een duurzame binnenvisserij en kleinschalige kustvisserij. Waar nodig wordt samenwerking gezocht met andere stakeholders (waterbeheerders, NGO s, etc.) - Flexibel, integer en zorgvuldig ondernemerschap door de visserij ondernemers is een vereiste. In de binnenwateren (m.u.v. het IJsselmeer) ligt het recht tot het beheren van de visbestanden bij de visrechthebbenden, veelal de beroepsvisserij en de sportvisserij. In het IJsselmeer en de kustwateren is het visserijbeheer voorbehouden aan de Nederlandse overheid en wordt de beroepsvisserij het recht vergund om vis te oogsten, veelal volgens een visplan. Ten behoeve van een flexibele, duurzame en uitvoerbare kust- en binnenvisserij is het noodzakelijk om op basis van vertrouwen te komen tot een gunning van waterbeheerders en het Ministerie van Economische Zaken dat meer richtinggevend en doelmatig is en dat uiteindelijk leidt tot rationaal en optimaal gebruik van de visstand. Hiervoor is het creëren van vertrouwen in de visserij bij andere partijen middels op respectvolle samenwerking gerichte benadering van een OBKK noodzakelijk. Dit betekent een kust- en binnenvisserij die maximaal transparant is, waarin vissers zich conformeren aan de (interne en externe) regels en rekening houden met de maatschappelijke wensen en eisen en die zich geen onrechtmatige vrijheden permitteren in het uitvoeren van hun visrecht. Lokaal maatwerk in de uitvoering van regelgeving is de kern van een visserij met toekomst. De nationale kaders van de regelgeving moeten dan ook zodanig in elkaar gestoken worden dat deze aansluiten bij de werkpraktijk van de binnenvisserij en de kleinschalige kustvisserij, en ruimte bieden voor lokaal maatwerk. Logboek registratie, controle op motorvermogen, weegplicht, vaarbevoegdheidseisen, verbod op discards, aanlandplicht, eisen aan verwerkingsruimte, quotagebruik etc. etc. kunnen en moeten in de toekomst werkbaar blijven. 13

15 4.2 De uitgewerkte dossiers De volgende dossiers zijn door de Werkgroep Scholten geselecteerd voor een eerste aanzet van uitwerking. Zie daarvoor de bijlage bij dit rapport. DRAAGKRACHT 1. Draagkracht van het watersysteem voor visproductie RUIMTE: 2a. Toegang tot natuurgebieden 2b. Toegang tot windmolenparken BEHEER: 3a. Aalbeheer 3b. Zeebaarsbeheer 3c. Beheer van ongewenste soorten BELEID: 4a. Digitale registraties van visserij en vangsten 4b. Professionele rol in onderzoek 4c. Relatie met sportvisserij Voor elk van de 9 onderwerpen is een dossier opgesteld die bestaat uit een zienswijze met standpunten, en een toekomstbeeld met weg daar naar toe. De daarbij gehanteerde opzet is: Toekomstbeeld 2050 = waar we naar toe willen Welke belangen spelen er voor de visserij? = waar we ons op zullen richten Wat maakt dat anders dan nu? = wegnemen van knelpunten en benodigde aanpassingen Hoe bewerkstelligen we deze verandering? = plan van aanpak Stakeholders = met wie we willen schakelen 4.3 Actuele knelpunten De dossiers zijn voorbeelden van op toekomst gerichte belangenbehartiging. Maar in de gesprekken met ondernemers uit de doelgroep zijn ook enkele andere, actuele knelpunten naar voren gekomen. Voorbeelden zijn Staandwantvisserij op tong, IJsselmeervisserij, Mogelijkheden en onmogelijkheden voor de visserij rond vispassages in Afsluitdijk, Mogelijkheden en onmogelijkheden van visserij in verontreinigde gebieden, Realistische en noodzakelijke eisen aan vaarbekwaamheden voor de kleine kustvisserij, Kosten van het quotabeheer voor de kleinschalige visserij. Ook het uitwerken van een aanpak van deze knelpunten zal op opgepakt kunnen worden door OBKK In de bijlage is Staandwantvisserij op tong als voorbeeld in een eerste aanzet wat nader uitgewerkt. 14

16 H5: Advies 5.1 Algemeen De Werkgroep Scholten heeft haar bevindingen samengevat in de vorm van een advies aan oprichters van een OBKK organisatie. Met als belangrijkste algemene aandachtspunten: Borg dat de visie en missie van de nieuwe vereniging wordt onderschreven door alle leden, werk met een gedragscode Zorg voor een grote mate van aansluiting van ondernemers om als vertegenwoordigende organisatie te kunnen optreden, met goede balans tussen binnenvissers en kleine kustvissers Hou de organisatie klein, overzichtelijk en flexibel qua opzet en bemensing Zoek naar een balans tussen een gezonde financiële basis uit lidmaatschapsgelden, en de financiële drempel voor sommige ondernemers om aan te sluiten Zorg voor een indrukwekkend boegbeeld die met steun van enkele ambassadeurs de belangen van de ondernemers goed weet over te brengen Kijk naar opties voor een verankering aan bestaande organisaties in lobbycircuit, buiten de klassieke visserij organisaties In de volgende paragrafen zijn de aanbevelingen iets nader geconcretiseerd. 5.2 Naam, logo, missie en visie De werkgroep heeft een aantal ideeën voor een naam langs gelopen. De werktitel die door de werkgroep is gehanteerd luidt: OBKK (Ondernemersvereniging Binnenvisserij en Kleine Kustvisserij). Maar de werkgroep roept de oprichters van een OBKK op met een meer aansprekende naam te komen. Voor het logo kan OBKK gebruik maken van het springende visje dat ontworpen is door de promotiewerkgroep van de CvB en dat tot nu toe door de werkgroep gebruikt is. Het is niet het logo van de CvB, het is nog niet aan een organisatie gekoppeld. De visie en de missie kunnen het beste geformuleerd worden op basis van het advies van LTO Noord/Holland Consulting Group en een aantal uitspraken van het seminar. Met als sleutelwoorden: betrouwbaarheid, toekomstgerichtheid, onderling respect, verankering in de lokale economie, zorgvuldige visserij en duurzaam ondernemen zijn daarbij belangrijke waarden, normen en overtuigingen. De OBKK is bij voorkeur een organisatie zijn die zich volledig zal toeleggen op de behartiging van belangen van meer kleinschalige ('low impact') visserijbedrijven in Nederland in al hun verscheidenheid, zout en zoet. De OBKK komt het beste tot zijn recht als een organisatie met een eigen gezicht en een eigen signatuur. De OBKK moet zich niet afzetten tegen de gevestigde organisaties van voornamelijk grotere Nederlandse visserijbedrijven, maar naast die gevestigde organisaties met een eigen stemgeluid opkomen voor de specifieke belangen van de leden met meer kleinschalige visserijbedrijven. De leden van de OBKK onderschrijven de visie en de gedragscode, trekken samen op, delen hun inzichten en zijn solidair met elkaar. Advies 1: Tijdens de oprichtingsvergadering komen de oprichters met een voorstel voor een aansprekende naam, logo, visie en missie. 5.3 Lidmaatschap Er wordt gestreefd naar een ondernemersvereniging die een meerderheid van de deelsectoren Binnenvisserij, IJsselmeer visserij en Kleinschalige Kustvisserij verenigt. Dat maakt dat de OBKK namens de gehele sector kan overleggen met de landelijke overheid en andere organisaties, en dat afspraken die 15

17 daaruit voortvloeien voor alle OBKK vissers gelden. Cruciale afspraken met de overheid zouden via een Algemeen Verbindend Verklaring voor alle vissers in deze deelsectoren. Het is derhalve een mix van krachtige ondernemers die een effectieve OBKK kunnen dragen, met loyaliteit zijn naar minder draagkrachtige bedrijven om daarbij aan te sluiten. De kleinere bedrijven kunnen in groepen van 2 10 bedrijven zich als één lid aanmelden. In de afgelopen 5 jaar zijn in de binnenvisserij coöperaties van kleine visserij ondernemers opgezet en bij de KvK ingeschreven. Binnen de coöperaties worden de gepachte wateren van verschillende bedrijven ondergebracht binnen een coöperatie en wordt ook de bedrijfsvoering (inclusief verkoop) deels coöperatief gedaan. Ook deze coöperaties moeten als lid bij OBKK kunnen aansluiten Leden onderschrijven een gedragscode. Advies 2: OBKK is een vereniging van visserijondernemers die minimaal een jaarlijkse omzet van 8500 euro halen uit visvangst, eigen verwerking en activiteiten als visonderzoek. Ieder lid heeft één stem in de algemene ledenvergadering. Advies 3: Het visserijbedrijf of groep van visserijbedrijven betaalt jaarlijks een contributie van 1200 /jaar voor 1 (gezamenlijk) lidmaatschap. Advies 4: Alle aangeslotene bedrijven met een individueel lidmaatschap, maar ook alle bedrijven die zijn aangesloten via een groepslidmaatschap of coöperatie, tekenen er voor dat ze de visie en gedragscode van de OBKK onderschrijven. Advies 5: De OBKK kent ook niet stemgerechtigde donateurs voor een minimum bedrag van 100 /jaar. Zij worden meegenomen in de informatievoorziening. Advies 7: De OBKK gaat ook op zoek naar sponsors voor haar organisatie en activiteiten. Advies 8: Tijdens de oprichtingsvergadering komen de oprichters met een voorstel voor een gedragscode, en daaraan gekoppelde klokkenluider-regeling. Advies 9: De coöperaties van binnenvissers die ook echt als bedrijf opereren en als coöperatieve onderneming bij de KvK zijn ingeschreven kunnen als zodanig lid worden. De coöperatie moet wel aan de minimaal 8500 euro omzet-eis en minimaal 250 hectare beheersgebied eis voldoen. De bij de coöperatie aangesloten ondernemers kunnen niet individueel lid worden als zij niet individueel aan de omzet- en oppervlakte eisen voldoen, maar hun namen moeten wel bekend zijn bij OBKK. Free Rider gedrag moet krachtig worden tegengegaan, door uitsluiting van voordelen van de gemeenschappelijke belangenbehartiging. Bij voldoende aansluiting van ondernemers zou een Algemeen Verbindend Verklaring van cruciale collectieve afspraken worden aangevraagd bij de rijksoverheid. Cheap Rider gedrag moet worden voorkomen door goed te communiceren met mensen die moeite hebben financieel hun bijdrage te leveren, en daarin maatwerk toe te passen zoals een collectief lidmaatschap. 16

18 5.4 Organisatiestructuur De Werkgroep Scholten neemt het advies van de organisatieadviseurs ten aanzien van de organisatiestructuur over. Advies 10: organisatiestructuur op hoofdlijnen: 1. De ondernemersorganisatie kent de vorm van een vereniging. 2. De leden zijn de ondernemers in de binnenvisserij en kleine kustvisserij. De leden vormen het hoogste orgaan van de vereniging: de algemene ledenvergadering (ALV). 3. De leden kiezen een bestuur en, op voordracht van het bestuur, een ad hoc samengestelde Raad van Ambassadeurs (RvA). 4. Het bestuur bestuurt de vereniging binnen de kaders van de statuten, het (meerjaren - en jaarlijks) beleidsplan en de (meerjaren- en jaarlijkse) begroting. 5. De voorzitter van het bestuur is het gezicht van de vereniging en vertegenwoordigt deze in de media. 6. De RvA geeft het bestuur en de ALV gevraagd en ongevraagd advies en behartigt op verzoek (gespecificeerd) formeel en informeel de belangen van de vereniging. 7. Voor de beleidsvoorbereiding en het formuleren van standpunten wordt gebruik gemaakt van gildes : ad hoc commissies rondom een gemeenschappelijk belang of thema. Deze worden, al of niet op voorstel van de leden zelf, ingesteld door het bestuur. 8. Het bestuur kan partners van OBKK uitnodigen op ad-hoc basis deel te nemen aan Gildes. Ambassadeurs kunnen op een thema worden aangezocht zich voor een bepaalde perioden te verbinden aan de organisatie. De RvA moet echter geen duiventil zijn, er is een zekere continuïteit nodig. Ambassadeurs welke ook beleidsmatig invloed op de organisatie hebben zorgen voor de continuïteit. Het profiel van een voorzitter/boegbeeld of een Ambassadeur is : - Voormalig bewindspersoon of topambtenaar - Stevige (ex)dijkgraaf - Stevige (ex) gedeputeerde - Stevige (ex)voorzitter van een grote landelijke belangen organisatie (bijv. LTO, ABP, FNV, ANWB) Advies 11: Tijdens de oprichtingsvergadering komen de oprichters met een voorstel voor statuten. Advies 12: De Algemene Ledenvergadering besluit op beleidsmatige thema s en mandateert het Bestuur Advies 13: De leden van het bestuur en de samengestelde Raad van Ambassadeurs kennen beide een zittingsduur (nader te bepalen). Advies 14: De gildes kunnen op ad-hoc basis, op actuele thema s worden samengesteld kunnen op adhoc basis worden samengesteld. De gildes geven een niet bindend advies aan het Bestuur. 17

19 Advies 15: Maak een taakomschrijving voor de verschillende elementen in de organisatie van voorzitter, ambassadeur tot aan secretariaat van OBKK en de woordvoerder/contactpersonen van de aangesloten (groep van) leden. 5.5 Positionering Het is belangrijk dat OBKK vrij staat van de oude structuren van klassieke belangenbehartiging voor de visserijsector, en vanuit de eigen kracht manifesteert als een visserij die is gebaseerd op modern ondernemerschap in traditie. En zo onderdeel is van een lokale economie, en daar zijn maatschappelijke waarde aan ontleent. Advies 16: sluit als zelfstandige vereniging aan bij een organisatie die een krachtige partij is in discussies over ruimtelijk medegebruik vanuit een lokaal economisch belang ( plattelands economie ), zoals LTO Nederland Advies 17: werk toe naar een visserijkoepel met PFA, VisNed en NVB, vergelijkbaar met Zuivel.NL in de landbouw. Het advies is om OBKK goed op te zetten, in de tussentijd te blijven communiceren met de andere deelsectoren, en vervolgens te werken aan zo een visserijkoepel. 18

20 H6: Epiloog De Werkgroep Scholten dankt alle geconsulteerde gesprekspartners voor de openhartige en constructieve dialoog, en het daarbij gestelde vertrouwen. Wij gaan er van uit dat onze bevindingen zullen leiden tot de oprichting van de in ruwe termen door ons voorgestelde OBKK organisatie door visserij ondernemers die eerlijk en zorgvuldig willen werken aan een toekomst van hun bedrijven. Aangepast aan de omstandigheden, maar met ruimte voor ontwikkeling en innovatie. We danken de Combinatie voor Beroepsvissers (CvB) voor het initiatief, en de opdracht. Alsmede het ministerie van Economische Zaken voor het faciliteren van deze verkenning. We wensen de ondernemers die op basis van ons voorwerk de handschoen durven op te pakken met de oprichting van een op OBKK gebaseerde nieuwe ondernemersvereniging heel veel succes. 19

21 Bijlagen Dossiers 1 Draagkracht van watersystemen voor visproductie Heeft betrekking op: Van sloot tot zee (sloten, boezems, rivieren, meren, Noordzeekust zone, Waddenzee). Alle beroeps kust- en binnenvisserij. Toekomstbeeld 2050 Het Nederlands watersysteem voldoet aan het streefbeeld van de Natuurambitie Grote Wateren 2050: het is gezond en productief. Visproductie is een van de integrale doelen in het waterbeheer naast natuur, wonen, recreëren en transport. De draagkracht van het watersysteem is zodanig dat visproductie optimaal is, met ruimte voor aan de lokale omstandigheden aangepaste visserij, ook binnen de natuurgebieden. Daarbij wordt rekening gehouden dat vissen migreren en een stroomgebied benadering nodig is. Waterbeheerders, natuurbeheerders en vissers werken samen aan het behoud van een gezond en dynamisch watersysteem. Duurzaam oogsten van vis is mogelijk onder gezamenlijk overeengekomen condities en afspraken. Visserij wordt aan visrechthebbenden gegund door maatschappelijke actoren, hiermee wordt bedoeld dat er sprake is van maatschappelijke acceptatie van een duurzame kleinschalige kust- en binnenvisserij. De oogst van de totale kust en binnenvisserij past zich voortdurend aan op veranderingen in productie, bestanden en soortensamenstelling van het water. Dit kunnen de vissers doen door flexibel om te schakelen tussen verschillende vangst-technieken en soorten en andere bedrijfsactiviteiten. Vergunningverlening en regulering zijn hier op aangepast. Vissers worden ingezet bij het implementeren van beheer- en herstelmaatregelen om een gebalanceerd ecosysteem te bewerkstelligen. Hun kennis is een belangrijke bron voor het behoud van natuurkwaliteit. Vissers denken mee met overheid en waterbeheerders om te komen tot een ecologisch gezond systeem. Welke belangen speler er voor de visserij? Rendabel vissen binnen de draagkracht van het systeem Blauwe diensten en visserij gerelateerde taken (in beheer). Wat maakt het anders dan nu? Het behoud van de visproductie van de wateren is een gezamenlijk doel van waterbeheerders, natuurbeheerders en vissers. Er is ruimte voor alle visrechthebbenden inclusief beroepsvissers om te vissen op een manier die past bij de omgeving. Vissers zijn daarin een serieuze gesprekspartner voor waterbeheerders en maatschappelijke actoren. Waterbeheerders hebben arrangementen met vissers om mee te werken aan het verbeteren van de draagkracht van het water voor natuur en visserij. In een aantal gebieden is aan vissers de keuze geboden om: - zelf door te gaan en bij te dragen aan een saneringsregeling voor collega s - deel te nemen in gebiedscoöperaties die regionaal zo veel mogelijk (evt. parttime -) vissers op het water en in de haven actief houden. Hiermee heeft de sector steun van regionale overheden, toerisme en horeca goed kunnen benutten. Wat moet hiervoor veranderen? Gezond watersysteem dat hogere nutriëntenconcentraties aan kan zonder dat dit resulteert in overmatige algenbloei die bij afsterven zorgt voor overlast/vissterfte. Daarnaast ook een realistischer beeld van de normale nutriënten-toestand in verschillende delen van een stroomgebied: in de benedenloop van rivieren is het van nature rijker en soms troebeler. Vergroten van het vertrouwen van waterbeheerders (RWS, Waterschappen, Recreatieschappen, Natuurmonumenten etc.) en maatschappelijke organisaties (zoals WNF, Sportvisserij Nederland) in de bijdrage van vissers aan duurzaam beheer en een gezond ecosysteem. Een helder beeld van de diverse oorzaken die kunnen leiden tot afname van de (vis -)productie: compartimentering, te weinig dynamiek in de waterstanden (te weinig inundaties, boezemlande, uitwisseling tussen water en rietland, etc.). Door de verbeterde en onderbouwde beeldvorming kan de invloed van visserij een realistischer beoordeling krijgen. Nodig is ook dat vissers met de regionale overheden kiezen voor de gewenste strategie m.b.t. het aantal overblijvende bedrijven en het karakter daarvan: weinig maar echte fulltimers, veel handen in het water maar dan onvermijdelijk veel parttimers, etc. In het laatste geval moet de inkomenstoets herzien worden: het herzien van de criteria die bepalen wanneer een visser een beroepsvisser is. Bij deze keuze speelt ook de gewenste integratie in de lokale economie. 20