DIABETES MELLITUS BIJ KINDEREN EN JONGEREN. Kinderdiabetes team Universitair kinderziekenhuis Brussel

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "DIABETES MELLITUS BIJ KINDEREN EN JONGEREN. Kinderdiabetes team Universitair kinderziekenhuis Brussel"

Transcriptie

1 DIABETES MELLITUS BIJ KINDEREN EN JONGEREN Kinderdiabetes team Universitair kinderziekenhuis Brussel

2 Kinderdiabetesteam UZ Brussel Multidisciplinair Artsen Educatoren Verpleegkundigen diëtisten Psychologe secretaresse 2

3 Wat is diabetes? Overzicht Type diabetes bij kind en adolescent Diabetes mellitus type 1: Kliniek Diagnose Behandeling Complicaties 3

4 Wat is diabetes? Suikerziekte. Chronische hyperglycemie tgv absoluut en/of relatief tekort aan insuline Oorzaak en behandeling variabel naargelang vorm. Differentieel diagnose: Stress hyperglycemie Labofout Dehydratatie 4

5 Wat is diabetes? Insulinetekort Hyperglycemie 5

6 Wat is insuline? polypeptide hormoon, molecuulformule: C 254 H 377 N 65 O 75 S 6. Twee polypeptiden ketens verbonden door twee zwavelbruggen Aangemaakt door bétacellen in eilandjes van Langerhans - pancreas Stimulatie opname suiker uit de bloedbaan Stimuleert synthese van glycogeen, vetzuren en eiwitten 6

7 Insulinewerking BLOEDBAAN CELLEN Suiker Suiker Suiker Suiker Suiker insulin insulin insulin insulin insulin 7

8 Oorzaken insulinetekort Type 1 Type 2 Β cel destructie Verminderde gevoeligheid insuline Insulinetekort 8

9 Gevolgen insulinetekort Insulinetekort Hoog suiker in bloed Suiker (energie) tekort in cellen 9

10 Insulinetekort: hoge bloedsuiker Veel plassen Veel drinken Uitdroging 10

11 Insulinetekort: suikertekort intracellulair Vermoeidheid Energie-aanvoer vanuit vetten Vermagering Productie ketonen Misselijkheid buikpijn braken Keto-acidose 11

12 Verschillende vormen van diabetes bij kinderen en adolescenten Type 1 diabetes > 95% Andere: - Type 2 diabetes ( < 2%) - Monogenetische diabetes of MODY (1-8) - Mucoviscidose gerelateerde diabetes - Mitochondriale cytopathie - Medicatie gerelateerde diabetes (Asparaginase/Corticoïden) - Genetische syndromen - Neonatale diabetes 12

13 Pathofysiologie van diabetes mellitus type 1 Β-cel destructie Irreversiebel progressief Auto-immune ziekte Infiltratie met lymfocyten Circulerende specifieke auto-antistoffen High-risk HLA genotypen Latente pre-klinische fase Positieve auto-antistoffen Normale glycemie Geen klachten Symptomatische klinische fase Positieve auto-antistoffen Hyperglycemie Specifieke klachten 13

14 Voorkomen diabetes mellitus type 1 1/ 700 jongeren < 18 jaar België: kinderen 0-18 jaar: geschat op 3000, met jaarlijkse incidentie van 15,3/ jongens = meisjes piek 4-6 jaar en jaar Toename laatste 10 jaar (stijging 3%/jaar): voornamelijk <5 jaar en bij jongens In 10% familiale geschiedenis van type 1 diabetes 14

15 Diabetes mellitus type 2 bij kinderen Veel minder frequent dat type 1 Risicofactoren Meisjes Obesitas Mediterraanse origine Familiale antecedenten Behandeling Aanpak overgewicht Orale medicatie Insuline injecties Preventie Risico screening Doorverwijzing overgewicht, acanthosis nigricans 15

16 Verschillen tussen type 1 en type 2 diabetes 16

17 Twee meest frequente soorten diabetes bij kinderen Diabetes type 1 - meestal op jongere leeftijd < 40 jaar - 10% van de diabetici - veel drinken, plassen - Bètacellen van de pancreas maken geen insuline meer aan Hyperglycemie in bloed - Ontwikkelt zich over korte periode, snelle metabole ontsporing Diabetes type 2 - meestal op oudere leeftijd >40 jaar - 90% van de diabetici, ~ de helft weet het niet gevaar - Insulineproductie initieel aanwezig, maar onvoldoende werking thv de cellen - Ontwikkeling meestal traag 17

18 Ontstaan en preventie Type 1 diabetes antilichamen in bloed, gericht tegen onderdelen van de bètacellen van de alvleesklier Erfelijk voorbeschikt Geen preventie mogelijk Type 2 diabetes duidelijk verband met zwaarlijvigheid en tekort aan lichaamsbeweging manifeste erfelijke factor Preventie mogelijk: gezonde levensstijl bij vroegtijdige detectie risico patiënt 18

19 Diagnose diabetes mellitus Hyperglycemie Glucosurie Ketonurie Vermagering Polyurie-polydipsie 19

20 Behandeling van diabetes mellitus type 1 INSULINE EDUCATIE ZELFCONTROLE VOEDING BEWEGING 20

21 Insuline IV insuline igv keto-acidose SC insuline igv goede algemene status: basaal bolus systeem met minimum 4 injecties (ultra)snelwerkend analoog insuline bij maaltijd/snack langwerkend analoog bij slapengaan continu insuline subcutaan via insuline pomp: ultrasnelwerkend 21

22 SOORTEN INSULINES 22

23 Kinderen < 6 jaar Novorapid continu sc via pomp Variabele koolhydraatporties - grammen Flexibiliteit voedingsinname 23

24 Wat is een insulinepomp? Een klein apparaatje dat bestaat uit: Een computer, beeldscherm en bedieningstoetsen Een batterij, motor en aandrijfas Insulinereservoir, verbonden met lichaam door infusieset De infusieset geeft insuline af aan het onderhuidse weefsel 24

25 Wat doet een insulinepomp? Continue Subcutane Insuline Infusie: 1. Basale toediening: continue afgifte gedurende 24 uur van snelwerkende insuline ( E/uur ) 2. Bolus toediening: insuline dosis gegeven door gebruiker voor koolhydraten van de maaltijd of voor een hoge bloedsuiker 25

26 Insuline: pomp 26

27 Soorten insulinepompen Paradigm Veo 85% Accu-Chek Spirit Combo 15 % Connectie 3 meters Boluswizard in pomp Basaal 0,025 E /u CGM & laag pompstop Analyse gegevens: Carelink Personal Connectie 1 meter Meter = afstandsbediening Boluswizard in meter Advies sport, Analyse gegevens:meter 27

28 Voordelen van pomptherapie Gebruiksgemak: Infusieset slechts om de 2 tot 3 dagen vervangen, geen 4 of meer inspuitingen/ dag Smartpomp: boluscalculator voor berekenen correctie- en maaltijdbolus Betere metabole controle lager HbA1c Minder (nachtelijke) hypoglycemies Door continue toediening van insuline, betere opname, minder schommelingen in glycemie. Bij recente diagnose en kleine kinderen mogelijkheid voor geven van heel kleine dosissen insuline (0,025 0,05 IE) Alleen gebruik van ultra- snelwerkende insuline: snel en kort effect van interventies. Periodes van stress, ziekte, onregelmatige uren zijn beter op te vangen Flexibiliteit: eten waneer, wat en hoe vaak u wilt en niet omdat u moet eten Uitslapen is mogelijk, de pomp voorziet u 24u van insuline 28

29 Nadelen pomptherapie Risico op keto-acidose Mechanische problemen Lokale problemen thv injectie site Psychologische problemen Zichbaarheid Continue confrontatie Intensievere therapie: nadenken, tellen kostprijs 29

30 Kinderen 6-12 jaar Actrapid - Levemir Vaste koolhydraatporties 3 hoofdmaaltijden 3 tussendoortjes 30

31 Kinderen 6-12 jaar 31

32 Voorbeeld voedingsschema bij Actrapid 8u: 3 sneden brood + choco + melk 10u: fruit of koekje of yoghurt met suiker (1KH portie) 12u: warme maaltijd met vaste portie koolhydraten + yoghurt natuur zonder suiker 14 u: fruit of koekje of yoghurt met suiker (1KH portie) 17u: 3 sneden brood + kaas of charcuterie + fruit + melk 19 u: fruit of koekje of yoghurt met suiker (1KH portie) Levemir 32

33 Kinderen > 12 jaar Novorapid Levemir Apidra - Lantus Variabele koolhydraatporties 3 hoofdmaaltijden geen tussendoortjes (tenzij bijspuiten) 33

34 Kinderen > 12 jaar 34

35 Voorbeeld voedingsschema bij Novorapid/Apidra/Humalog 8u: keuze aantal sneden brood en beleg en drank 12u: warme maaltijd variabele portie, keuze dessert 17u: keuze aantal sneden brood en beleg en drank Bij elke snack: EXTRA inspuiting noodzakelijk!! Levemir/Lantus 35

36 Voeding Gezonde voeding volwassenen = gezonde voeding kinderen aangepast aan de leeftijd (zowel voor diabeten als niet-diabeten) 36

37 2 soorten koolhydraten Snelle suikers = zoete suikers Trage suikers = niet zoete suikers 37

38 Beweging Door fysische inspanning veranderingen in het metabolisme van de dwarsgestreepte spieren, waardoor vanuit spierglycogeen glucose wordt vrijgesteld. De spieren verbruiken hierna glucose uit het bloed. De glucose-uptake uit het bloed door de spier wordt vergemakkelijkt door up-regulatie GLUT 4 glucose transporter thv celmembraan via stimulatie van AMP-activated proteïne kinase De daling van glycemie verlaagt de insuline productie en verhoogt de vrijstelling van catecholamines en glucagon. 38

39 Beweging Door deze hormonale veranderingen stimulatie glycogenolyse en neoglucogenese ter hoogte van de lever, waardoor bloedsuikerwaarde stabiel kan blijven Bij verder doorgedreven fysische inspanning zorgen catecholamines, glucagon, cortisol en groeihormoon voor lipolyse, vrijstelling van vrije vetzuren en ketogenese. Na de fysische inspanning wordt spierglycogeen reserve opnieuw opgebouwd. 39

40 Beweging bij diabetes: hypo- risico Door sporten verhoogde doorbloeding van de spieren van het gebruikte lidmaat, hierdoor betere resorptie van insuline vanuit injectie site Door aanwezigheid van insuline onderdukken glycogenolyse en neoglucogenese thv lever Verminderd hypogevoel na sportinspanning (hypo-awareness) Afhankelijk van Laatste insuline-injectie: welke insuline, tijdstip injectie, dosis insuline, locatie van injectie Laatste inname van koolhydraten Timing, intensiteit en duur van de sport aktiviteit Fysieke conditie van de persoon Buitentemperatuur 40

41 Voordelen beweging bij diabetes Sport geeft betere metabole controle van diabetes, essentieel onderdeel van de behandeling van diabetes mellitus bij het kind. Lagere HbA1c waarden Lagere insuline behoefte Psychosociale voordelen Meer zelfvertrouwen Sociaal integratie bij leeftijdsgenoten als sporten in groep Verbeteren van zelfbeeld, indruk van fysische fitheid Vermindering van gevoelens van angst en depressiviteit Acceptatie van de chronische ziekte 41

42 Beweging Insuline niet injecteren in lichaamsdeel waarvan spieren intensief zullen gebruikt worden tijdens sport inspanning Bij hyperglycemie met ketose niet sporten Bij hyperglycemie voor sport eventueel voorzichtige correctie Aanpassen (vermindering) insuline dosis snelwerkend insuline voor laatste/volgende maaltijd langwerkend insuline voor de nacht Aanpassen koolhydraat inname bij laatste maaltijd voor/tijdens/na sport aktiviteit Voldoende vochtinname voor/tijdens/na sportinspanning 42

43 Aanpassen insuline dosis ultrasnelwerkend insuline: dosis verminderen met 20-50% als sport aktiviteit binnen de drie uur na spuit en maaltijd snelwerkend insuline: dosis verminderen met 30-50%, zelfs voor sportinspanningen meer dan drie uur na insuline injectie eventueel verminderen met 10% van dosis lang- of ultralangwerkend insuline voor het slapengaan als langdurige sportinspanning 43

44 Aanpassen insuline dosis insuline pomp: maaltijdbolus % bij vorige en/of volgende maaltijd tijdelijk basaal insuline verminderen met % gedurende langere tijd (tijdens en na sport) Pomp stoppen maximum 2 uur, bij contactsporten, bij watersporten. Als sport inspanning langer duurt, bolus insuline als depot voor afschakelen. 44

45 Aanpassen koolhydraat inname inname extra koolhydraten (10 15 gram koolhydraten, best snel opneembare suikers) voor sport als glycemie te laag (< 100 mg/dl) reken op ongeveer gram koolhydraten extra per half uur sport (tijdens sport gemakkelijks te nemen als vloeibare suikers) neem helft als snelle en helft als trage suikers 45

46 zelfcontrole BGM: glucometer CGM: continue monitoring FGM: Flash 46

47 Zelfcontrole Voor elke maaltijd en voor het slapengaan Bij twijfel over hypo- of hyperglycemie Voor en na sportactiviteit Bij gebruik van snelwerkend analoog twee uur na de maaltijd Twee uur na extra insuline injectie ter correctie van hyperglycemie Twee uur na uitgebreide maaltijd Bij hoge ochtendwaarden: om O2u en/of 05u Extra controles bij ziekte 47

48 BGM: Soorten glucose-meters Losse strips Cassette van 50 strips Boluscalculator Aangesloten op I- phone Ketonen meter Communicatie met insuline pomp 48

49 BGM: glucometer Was en droog de handen Voer de teststrip in de meter Duw stevig met het priktoestel tegen de zijkant van de vingertop en druk op de vrijgaveknop Houd de tip van de strip in de bloeddruppel. Na5 seconden wordt de bloedsuikerwaarde weergegeven. Elke dag wordt een nieuw De prikdiepte wordt aangepast aan de dikte van de huid 33G= fijnste lancet 49

50 CGM: continue glucose monitoring Elke 5 min ontvangt insulinepomp of ontvanger een Real-time weefselglucosewaarde via zender, gemeten door onderhuidse sensor Correcte kalibratie, op moment van stabiele bloedsuikerwaarde is vereist Alarmen wanneer ingestelde waarden worden overschreden Automatische pompstop closed loop 50

51 Nadelen CGM Verstorende alarmen Achterlopen interstitiële glucose waarde Kostprijs geen terugbetaling Kalibratie vingerprik twee maal daags nodig 51

52 Flash glucose monitoring Interstitiële glucose waarde Geen calibratie nodig Geheugen van 8 uur in sensor Geen alarmen Geen connectie met pomp Sinds augustus 2016 terugbetaald 52

53 Verschillende stappen in behandeling Glucose waarde meten Insuline dosis bepalen Timing tov maaltijd Injectieplaats injectietechniek 53

54 Ernstige acute complicatie HYPOGLYCEMIE HYPERGLYCEMIE 54

55 Ernstige hyperglycemie Glycemie > 250 mg/dl Aanwezigheid van ketonen en acidose => risico keto-acidose en coma Bij elke patiënt met diabetes mellitus type 1 op elk moment mogelijk 55

56 Ernstige hyperglycemie 56

57 Oorzaken hyperglycemie Te weinig insuline Te veel suiker Stress 57

58 Wat te doen bij hyperglycemie? Glycemie > 250 mg/dl Ketonen meten Ketonen negatief: oorzaak hoge waarde opzoeken eventueel insuline bijspuiten controle dex na 2 uur vochtintake Ketonen positief: Steeds insuline bijspuiten Overleg met behandelend arts 58

59 Behandeling hyperglycemie Insuline Sc: bijspuitschema, 10 20% van totale dagdosis extra Iv: IE/kg/u Vocht Po: water drinken Iv: 100 ml/kg/u Ketonen testen Urine bloed 59

60 Ernstige hypoglycemie Glycemie < 60 mg/dl Risico op syncope convulsies Bij elke patiënt met diabetes mellitus type 1 op elk moment mogelijk 60

61 Ernstige hypoglycemie 61

62 Oorzaken hypoglycemie Te veel insuline Te weinig suiker sporten 62

63 Wat te doen bij hypoglycemie? Glycemie < 60 mg/dl Snelle suikers: 1 dextro / 10 kg lichaamsgewicht 30 ml cola / 10 kg lichaamsgewicht Controle dex na 10 minuten < 60 mg/dl: Herhaal snelle suiker Stop insuline pomp (tijdelijk) > 60 mg/dl: Trage suiker (1 koolhydraatportie) als volgende maaltijd > 30 minuten en geen pomp 63

64 Behandeling van hypoglycemie Snelle suiker Glycemie controle Eventueel koolhydraten Bij verminderd bewustzijn Frisdrank met rietje Honing/confituur in mond Hypofit Glucagen 64

65 Ernstige hypoglycemie Bewustzijnsverlies < 12 jaar: 0.5 mg IM (1/2 ampoulle) > 12 jaar: 1 mg IM (1 ampoulle) 65

66 Vragen? 66

Hypoglycemie. < 60 mg/dl = hypo Symptomen: Beven Zweten Duizelig Vlekken zien Honger Hoofdpijn, moeheid Bleek zien Karakterveranderingen.

Hypoglycemie. < 60 mg/dl = hypo Symptomen: Beven Zweten Duizelig Vlekken zien Honger Hoofdpijn, moeheid Bleek zien Karakterveranderingen. Hypoglycemie < 60 mg/dl = hypo Symptomen: Beven Zweten Duizelig Vlekken zien Honger Hoofdpijn, moeheid Bleek zien Karakterveranderingen. Hypoglycemie Behandeling: 1. Bij twijfel glycemiecontrole. 2. Indien

Nadere informatie

Hypoglycemie bij kinderen en adolescenten met diabetes mellitus

Hypoglycemie bij kinderen en adolescenten met diabetes mellitus Hypoglycemie bij kinderen en adolescenten met diabetes mellitus Dr. G. Massa in samenwerking met de Kinder- en Jeugddiabetesteam Jessa Ziekenhuis Hasselt Hypoglycemie Definitie en voorkomen Oorzaken Symptomen

Nadere informatie

28/01/2019. Werking kinderdiabetesteam Brugge. Hoe verloopt de normale insulinesecretie. De behandeling van diabetes type 1.

28/01/2019. Werking kinderdiabetesteam Brugge. Hoe verloopt de normale insulinesecretie. De behandeling van diabetes type 1. De behandeling van diabetes type bij kinderen Dr. Sylvia Depoorter BASISPRINCIPES IN DE BEHANDELING VAN DIABETES TYPE BIJ KINDEREN De behandeling van diabetes type bij kinderen Brugge Diabetes kinderconventie

Nadere informatie

EDUCATIE DIABETES MELLITUS TYPE 1 BIJ KINDEREN

EDUCATIE DIABETES MELLITUS TYPE 1 BIJ KINDEREN Kinderdiabetesteam EDUCATIE DIABETES MELLITUS TYPE 1 BIJ KINDEREN Wat moet ik weten over mijn diabetes? Les 1 : Wat is diabetes en vingerprik Les 2 : Insulinewerking en insulinetoediening Les 3 : Hypoglycemie

Nadere informatie

Kinderen met diabetes samen onze zorg! vzw Hippo & Friends

Kinderen met diabetes samen onze zorg! vzw Hippo & Friends Kinderen met diabetes samen onze zorg! vzw Hippo & Friends www.hippoandfriends.com Informatie voor leraren en zorgverleners Leerkrachten en zorgverleners komen waarschijnlijk op een bepaald punt in aanraking

Nadere informatie

Opvolging van diabetische kinderen: de insulinebehandeling

Opvolging van diabetische kinderen: de insulinebehandeling Vernieuwd in 2007: Prof. H. Dorchy Opvolging van diabetische kinderen: de insulinebehandeling Herinnering: De insulines: Type I Humane insulines met een snelle werking (Actrapid HM, Humuline Regular) Begin

Nadere informatie

Kinderen met diabetes samen onze zorg! vzw Hippo & Friends

Kinderen met diabetes samen onze zorg! vzw Hippo & Friends Kinderen met diabetes samen onze zorg! vzw Hippo & Friends www.hippoandfriends.com Naar schatting telt ons land 3.000 jonge diabetespatiënten. Bij kinderen is diabetes één van de meest voorkomende chronische

Nadere informatie

Eerste hulp bij ketonen

Eerste hulp bij ketonen Eerste hulp bij ketonen Wat zijn Ketonen Wat is Keto-Acidose? Bij een tekort aan aanwezige insuline in het lichaam kunnen de koolhydraten of suikers niet in de lichaamscellen. Gevolg is dat het lichaam

Nadere informatie

Hypo? De behandeling van hypoglycemie 28/01/2019. Hyperglycemie > 150 mg/dl. Hypoglycemie < 70 mg/dl

Hypo? De behandeling van hypoglycemie 28/01/2019. Hyperglycemie > 150 mg/dl. Hypoglycemie < 70 mg/dl De behandeling van hypoglycemie Fabienne Beyaert Hyperglycemie > 150 mg/dl Hypoglycemie < 70 mg/dl Hypo? Hypobrillen: firma BD 1 Afbeelding: diabeter.nl Symptomen: -> indelen in 4 categorieën: - autonome

Nadere informatie

Diabetes en ziekte cortico sondevoeding

Diabetes en ziekte cortico sondevoeding Diabetes en ziekte cortico sondevoeding diabetesconsultatie ZNA Jan Palfijn Serge Goossens basisfactoren Insuline (OAD/incretine/insuline) S Voeding Beweging 2 Basisfactoren heb je nog het meeste in de

Nadere informatie

Kinderen met diabetes, hoe ga je ermee om?

Kinderen met diabetes, hoe ga je ermee om? Kinderen met diabetes, hoe ga je ermee om? Inhoud 1.Begeleiding kind met diabetes vanuit een kinderconventie 4 2.Wat is diabetes? 5 3.Behandeling diabetes type 1 7 4.Glycemie (=bloedsuiker) 14 5.Welk materiaal

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Opstart INSULINE

PATIËNTEN INFORMATIE. Opstart INSULINE PATIËNTEN INFORMATIE Opstart INSULINE Beste mevrouw, mijnheer Er werd recent diabetes vastgesteld of heb je dit al een tijdje en start je nu met insuline? In deze brochure krijg je alle informatie die

Nadere informatie

Diabetes type 1 bij kinderen. Diabetes type 1 bij kinderen. Diabetes type 1 bij kinderen 28/01/2019

Diabetes type 1 bij kinderen. Diabetes type 1 bij kinderen. Diabetes type 1 bij kinderen 28/01/2019 Diabetes type 1 bij kinderen Het belang van bloedketonen meting bij diabetes type 1 Dr. Sylvia Depoorter Ook kleuters hebben nu vaker diabetes Het nieuwsblad. 29 mei 2009 C. Patterson, et al. Incidence

Nadere informatie

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Kind met diabetes en intensieve therapie. Algemene informatie voor kind en ouders

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Kind met diabetes en intensieve therapie. Algemene informatie voor kind en ouders Kind met diabetes en intensieve therapie Algemene informatie voor kind en ouders KIND MET DIABETES EN INTENSIEVE THERAPIE ALGEMENE INFORMATIE VOOR KIND EN OUDERS INLEIDING Je bent voor de behandeling van

Nadere informatie

Informatie diabetes bij kinderen. Afdeling Kindergeneeskunde

Informatie diabetes bij kinderen. Afdeling Kindergeneeskunde Informatie diabetes bij kinderen Afdeling Kindergeneeskunde Beste lezer, Voor je ligt de informatiefolder van het Kinderdiabetesteam van het Waterlandziekenhuis. Deze folder is gemaakt voor kinderen (en

Nadere informatie

INTENSIEVE INSULINETHERAPIE

INTENSIEVE INSULINETHERAPIE INTENSIEVE INSULINETHERAPIE Op de diabetespolikliniek van het Sint Franciscus Gasthuis wordt gewerkt met verschillende insulinetherapieën. In deze folder wordt de intensieve insulinetherapie besproken.

Nadere informatie

Diabetes of suikerziekte

Diabetes of suikerziekte Diabetes of suikerziekte (bron: Weet je voldoende over diabetes - Vlaamse Diabetes Vereniging) SUIKER EN HET MENSELIJK LICHAAM In onze dagelijke voeding zijn tal van koolhydraten (=suikers) aanwezig. Deze

Nadere informatie

SCHOOLEDUCATIE DIABETES MELLITUS TYPE I. Informatie voor leerkrachten uit onze voorlichtingsavonden.

SCHOOLEDUCATIE DIABETES MELLITUS TYPE I. Informatie voor leerkrachten uit onze voorlichtingsavonden. SCHOOLEDUCATIE DIABETES MELLITUS TYPE I Informatie voor leerkrachten uit onze voorlichtingsavonden. Welkom Een kind met diabetes in de klas/groep Programma Over Diabeter Wat is Diabetes Mellitus type I

Nadere informatie

Mucoviscidose en diabetes. informatie voor patiënten

Mucoviscidose en diabetes. informatie voor patiënten Mucoviscidose en diabetes informatie voor patiënten Mucoviscidose en diabetes 2 Mucoviscidose en diabetes 3 Inleiding 5 Diabetes en mucoviscidose-gerelateerde diabetes 6 Mogelijke klachten bij mucoviscidose

Nadere informatie

Glucose in beweging door beweging. Yvonne Krul internist in opleiding

Glucose in beweging door beweging. Yvonne Krul internist in opleiding Glucose in beweging door beweging Yvonne Krul internist in opleiding Vraag 1 Jongen van 18 jaar met type 1 diabetes speelt aankomend weekend kampioenswedstrijd voor de voetbal. Wat adviseert u t.a.v. de

Nadere informatie

Kampboekje. Insulinepomptherapie

Kampboekje. Insulinepomptherapie Kampboekje Insulinepomptherapie Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Wat is type 1 diabetes? 4 3. Wat is insulinepomptherapie? 6 4. Glycemiecontrole 7 5. Voeding 8 6. Insulinetoediening 8 7. Hypoglycemie 15

Nadere informatie

RICHTLIJNEN VOOR DIABETESBELEID IN RUSTHUIZEN. Door diabetescentrum AZ Sint-Blasius en de coördinerende en raadgevende artsen Vehamed

RICHTLIJNEN VOOR DIABETESBELEID IN RUSTHUIZEN. Door diabetescentrum AZ Sint-Blasius en de coördinerende en raadgevende artsen Vehamed RICHTLIJNEN VOOR DIABETESBELEID IN RUSTHUIZEN Door diabetescentrum AZ Sint-Blasius en de coördinerende en raadgevende artsen Vehamed Versie 2: September 2014 INHOUD 1. Algemeen 3 2. Onderscheid zorgtraject/conventie

Nadere informatie

Geschreven door Diernet Team maandag, 24 januari 2011 22:02 - Laatst aangepast dinsdag, 15 november 2011 16:17

Geschreven door Diernet Team maandag, 24 januari 2011 22:02 - Laatst aangepast dinsdag, 15 november 2011 16:17 Omschrijving Oorzaken Risicofactoren Verschijnselen Diagnose Therapie Prognose Omschrijving Hyperglycemie (verhoogd suiker gehalte in het bloed) bij diabetes mellitus (suikerziekte) is het gevolg van een

Nadere informatie

Eerste hulp bij afvalgifstoffen/ ketonen

Eerste hulp bij afvalgifstoffen/ ketonen Eerste hulp bij afvalgifstoffen/ ketonen Inhoud 1. Wat is ketoacidose? 3 2. Symptomen 3 3. Hoe reageren als ik ziek ben? 4 4. Hoe reageren op bloedketonen resultaat? 5 5. Bijspuitschema 6 6. Mogelijke

Nadere informatie

Jaarbilan. Overzicht jaarbilan programma

Jaarbilan. Overzicht jaarbilan programma Jaarbilan Overzicht jaarbilan programma In het priklokaal gebeurt een bloedafname. Eén maal per jaar is een uitgebreid bloedonderzoek nodig. We kijken de werking van onder andere je nieren, je lever, je

Nadere informatie

Met diabetes naar school

Met diabetes naar school Geconventioneerd Centrum voor Kinderen en Adolescenten met Diabetes Mellitus RIZIV-identificatienummer Centrum: 7.86.712.55 Campus Virga Jesse Stadsomvaart 11, 3500 Hasselt Tel. afspraken: 011 30 98 90

Nadere informatie

Schoolboekje. Insulinepomptherapie

Schoolboekje. Insulinepomptherapie Schoolboekje Insulinepomptherapie Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Wat is type 1 diabetes 4 3. Wat is insulinepomptherapie? 6 4. Glycemiecontrole 7 5. Voeding 8 6. Hypoglycemie 15 7. Hyperglycemie 22 8.

Nadere informatie

Insulinepomptherapie: werking en gebruik van de pomp

Insulinepomptherapie: werking en gebruik van de pomp Insulinepomptherapie: werking en gebruik van de pomp informatie voor patiënten Inleiding 3 Werking 4 De rol van insuline in ons lichaam Werking van de pancreas Werking van de insulinepomp Hyperglycemie

Nadere informatie

Lichaamsbeweging en sport

Lichaamsbeweging en sport Hoofdstuk 6B Lichaamsbeweging en sport 6b.1 Inleiding Regelmatig bewegen heeft een positieve invloed op de gezondheid. En het zorgt voor ontspanning en plezier. Dit geldt voor iedereen, dus ook voor mensen

Nadere informatie

VLAAMSE DIABETESCENTRA VOOR KINDEREN EN ADOLESCENTEN

VLAAMSE DIABETESCENTRA VOOR KINDEREN EN ADOLESCENTEN VLAAMSE DIABETESCENTRA VOOR KINDEREN EN ADOLESCENTEN NAAM KIND:.............. CONTACTNUMMERS Mama..................... Papa....................... Andere..................... Behandelende arts.........

Nadere informatie

Praktische adviezen bij een 2 keer daags insulineregime

Praktische adviezen bij een 2 keer daags insulineregime Praktische adviezen bij een 2 keer daags insulineregime Inhoudsopgave Bladzijde Streefwaarden voor de bloedglucose. 3 Bijstelregels 3 Wat te doen bij een hypoglycemie? 3 Bijstel-schema hypoglycemie 4 Voorkomen

Nadere informatie

Wat te doen bij een hyperglycaemie 3 Zelfregulatie 3 Wat zijn de streefwaarden voor bloedglucose? 4 Aandachtspunten bij het bijreguleren 11 13

Wat te doen bij een hyperglycaemie 3 Zelfregulatie 3 Wat zijn de streefwaarden voor bloedglucose? 4 Aandachtspunten bij het bijreguleren 11 13 Bij een hyper is er een te hoge bloedglucose, vaak boven de 10 mmol/l. U kunt dezelfde waarschuwingssignalen ondervinden als in de periode voordat de diagnose werd gesteld. De meest opvallende verschijnselen:

Nadere informatie

Insulinepomptherapie Adviezen bij ontregeling

Insulinepomptherapie Adviezen bij ontregeling In deze brochure worden punten beschreven waarop u moet letten als u een insulinepomp gebruikt. De diabetesverpleegkundige heeft dit met u besproken. In deze brochure kunt u de informatie nalezen. Hoge

Nadere informatie

Voedingsadviezen bij vier maal daags insulinegebruik

Voedingsadviezen bij vier maal daags insulinegebruik Voedingsadviezen bij vier maal daags insulinegebruik U heeft diabetes mellitus en gebruikt hiervoor vier maal daags insuline. Deze brochure geeft extra informatie over uw dieet in bijzondere situaties

Nadere informatie

Hoofdstuk 6B Lichaamsbeweging en sport

Hoofdstuk 6B Lichaamsbeweging en sport Hoofdstuk 6B Lichaamsbeweging en sport 6B.1 Inleiding Regelmatig bewegen heeft een positieve invloed op de gezondheid. Daarnaast zorgt het voor ontspanning en plezier. Dit geldt voor iedereen, dus ook

Nadere informatie

Hyperglycemie Keto-acidose

Hyperglycemie Keto-acidose Hyperglycemie Keto-acidose Klinische les Marco van Meer SJG 20 06 2007 (acute) ontregeling van diabetes Doel Op het einde van mijn presentatie is jullie kennis over glucose huishouding en ketoacidose weer

Nadere informatie

Praktische adviezen bij een 2 keer daags insulineregime

Praktische adviezen bij een 2 keer daags insulineregime Praktische adviezen bij een 2 keer daags insulineregime Inhoudsopgave Bladzijde Streefwaarden voor de bloedglucose. 3 Bijstelregels 3 Wat te doen bij een hypoglycemie? 3 Bijregel-schema hypoglycemie 4

Nadere informatie

Voedingsadviezen bij twee maal daags insulinegebruik

Voedingsadviezen bij twee maal daags insulinegebruik Voedingsadviezen bij twee maal daags insulinegebruik U heeft diabetes mellitus en gebruikt hiervoor twee maal daags insuline. Deze brochure geeft extra informatie over uw dieet in bijzondere situaties

Nadere informatie

Zelfregulatie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!

Zelfregulatie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Zelfregulatie U heft suikerziekte (diabetes mellitus) en gebruikt daarvoor twee of vier maal per dag insuline. In overleg met uw arts heeft u besloten dat u zelf uw diabetes mellitus gaat regelen (zelfregulatie).

Nadere informatie

Diabetes mellitus. Diabetesverpleegkundigen IJsselland Ziekenhuis

Diabetes mellitus. Diabetesverpleegkundigen IJsselland Ziekenhuis Diabetes mellitus Diabetesverpleegkundigen IJsselland Ziekenhuis U hebt te horen gekregen dat u diabetes heeft. Uw internist en diabetesverpleegkundige zullen u veel informatie geven over deze aandoening

Nadere informatie

RICHTLIJNEN VOOR DIABETESBELEID IN RUSTHUIZEN. Door diabetescentrum AZ Sint-Blasius en de coördinerende en raadgevende artsen Vehamed

RICHTLIJNEN VOOR DIABETESBELEID IN RUSTHUIZEN. Door diabetescentrum AZ Sint-Blasius en de coördinerende en raadgevende artsen Vehamed RICHTLIJNEN VOOR DIABETESBELEID IN RUSTHUIZEN Door diabetescentrum AZ Sint-Blasius en de coördinerende en raadgevende artsen Vehamed Versie 1: Mei 2014 INHOUD 1. Algemeen 3 2. Onderscheid zorgtraject/conventie

Nadere informatie

EEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN

EEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN EEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN Eet gezond en gevarieerd Vermijd overgewicht Beweeg voldoende Stop met roken en beperk alcoholgebruik www.diabetescoach.be EEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN Een gezonde

Nadere informatie

Praktische adviezen bij een 4 keer daags insulineregime

Praktische adviezen bij een 4 keer daags insulineregime Praktische adviezen bij een 4 keer daags insulineregime Inhoudsopgave Bladzijde Streefwaarden voor de bloedglucose 3 Bijstelregels 3 Wat te doen bij een hypoglycemie 3 Voorkomen van hypoglycemie bij lichamelijke

Nadere informatie

Voedingsadviezen bij twee maal daags insulinegebruik

Voedingsadviezen bij twee maal daags insulinegebruik Voedingsadviezen bij twee maal daags insulinegebruik U heeft diabetes mellitus en gebruikt hiervoor twee maal daags insuline. Deze brochure geeft extra informatie over uw dieet in bijzondere situaties

Nadere informatie

Diabetesvoorlichting Flexibele Insuline Therapie

Diabetesvoorlichting Flexibele Insuline Therapie Diabetesvoorlichting Flexibele Insuline Therapie (met Humalog of Novorapid als maaltijdinsuline) Voordelen van Flexibele insuline therapie Er wordt een natuurlijk ritme nagestreefd van extra insuline aanbod

Nadere informatie

Overmatig drinken en plassen is een vaak voorkomend symptoom bij de. hond. Het kan veroorzaakt worden door verschillende ziekten in het

Overmatig drinken en plassen is een vaak voorkomend symptoom bij de. hond. Het kan veroorzaakt worden door verschillende ziekten in het SUIKERZIEKTE Overmatig drinken en plassen is een vaak voorkomend symptoom bij de hond. Het kan veroorzaakt worden door verschillende ziekten in het lichaam. U kunt hierbij denken aan slecht functionerende

Nadere informatie

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Wat te doen bij ontregeling van een kind met diabetes mellitus en een insulinepomp

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Wat te doen bij ontregeling van een kind met diabetes mellitus en een insulinepomp Wat te doen bij ontregeling van een kind met diabetes mellitus en een insulinepomp WAT TE DOEN BIJ ONTREGELING VAN EEN KIND MET DIABETES MELLITUS EN EEN INSULINEPOMP INLEIDING Het toedienen van de juiste

Nadere informatie

Diabetes Mellitus. Definities. Definities. Polyurie: veel moeten urineren Polydipsie: veel moeten drinken Ischemie: zuurstoftekort

Diabetes Mellitus. Definities. Definities. Polyurie: veel moeten urineren Polydipsie: veel moeten drinken Ischemie: zuurstoftekort Diabetes Mellitus Definities Glycemie: bloedglucosewaarde (wordt gemeten via klassieke bloedafname of vingerprik) Glucosurie: glucose in de urine (glucosurie is altijd pathologisch) Proteïnurie: eiwit

Nadere informatie

Bij type 1 diabetes verbetert. Lichaamsbeweging draagt bij aan goede regulatie type 2 diabetes

Bij type 1 diabetes verbetert. Lichaamsbeweging draagt bij aan goede regulatie type 2 diabetes L THEMA DIABETESZORG OP MAAT Lichaamsbeweging draagt bij aan goede regulatie type 2 diabetes J.E. Heeg, internist Isala Klinieken, Zwolle Lichaamsbeweging draagt bij aan een goede regulatie van diabetes

Nadere informatie

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Zelfregulatie bij intensieve therapie

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Zelfregulatie bij intensieve therapie Zelfregulatie bij intensieve therapie ZELFREGULATIE BIJ INTENSIEVE THERAPIE INLEIDING Deze folder geeft u algemene richtlijnen over zelfregulatie bij intensieve insulinetherapie. Zelfregulatie is het zelfstandig

Nadere informatie

Zelfregulatie bij Diabetes Mellitus

Zelfregulatie bij Diabetes Mellitus Zelfregulatie bij Diabetes Mellitus Zelfregulatie voor mensen met diabetes die: drie keer per dag (ultra)kortwerkende insuline spuiten voor de maaltijd en één keer langwerkende insuline voor de nacht.

Nadere informatie

Diabetes bij de geriatrische zorgvrager medicamenteuze aanpak

Diabetes bij de geriatrische zorgvrager medicamenteuze aanpak Diabetes bij de geriatrische zorgvrager medicamenteuze aanpak Dr. Marijn Carpentier Endocrinoloog AZ Sint-Lucas Gent Jaarlijks symposium vanuit het zorgprogramma geriatrie Gent, 18/09/2019 Inhoud Inleiding:

Nadere informatie

Diabetes mel itus i n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n

Diabetes mel itus i n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n Diabetes mellitus i n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n Diabetes mellitus 2 Diabetes mellitus 3 Wat is diabetes mellitus? 5 behandeling 6 Insuline Voeding Zelfcontrole Diabetesconventie 21 Waar

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Diabetische ketoacidose

Patiënteninformatie. Diabetische ketoacidose Patiënteninformatie Diabetische ketoacidose Inhoud Inleiding... 3 Informatie over ziektebeeld diabetische ketoacidose... 3 Leer meer over DKA en bloedketonencontrole... 3 Symptomen... 4 Wie riskeert de

Nadere informatie

Praktische gids diabetes: insuline analogen

Praktische gids diabetes: insuline analogen Praktische gids diabetes: insuline analogen i n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n Praktische gids diabetes: insuline analogen 2 Praktische gids diabetes 3 Inleiding 5 Wat is diabetes mellitus?

Nadere informatie

Praktische adviezen bij een 4 keer daags insulineregime

Praktische adviezen bij een 4 keer daags insulineregime Praktische adviezen bij een 4 keer daags insulineregime Inhoudsopgave Bladzijde Streefwaarden voor de bloedglucose 3 Bijstelregels 3 Wat te doen bij een hypoglycemie? 3 Voorkomen van hypoglycemie bij lichamelijke

Nadere informatie

De poliklinische instelling van de insulinepomp

De poliklinische instelling van de insulinepomp De poliklinische instelling van de insulinepomp Inleiding. Je hebt Diabetes mellitus en gaat hiervoor een insulinepomp gebruiken. De kinderdiabetesverpleegkundige heeft je informatie gegeven over de instellingsfase

Nadere informatie

PATIËNTENINFORMATIE INFORMATIE BIJ OVERWEGING INSULINEPOMPTHERAPIE

PATIËNTENINFORMATIE INFORMATIE BIJ OVERWEGING INSULINEPOMPTHERAPIE PATIËNTENINFORMATIE INFORMATIE BIJ OVERWEGING INSULINEPOMPTHERAPIE 2 INFORMATIE BIJ OVERWEGING INSULINEPOMPTHERAPIE Algemeen Middels deze folder wil Maasstad Ziekenhuis u informeren over insulinepomptherapie.

Nadere informatie

Een kind met diabetes in de klas

Een kind met diabetes in de klas Een kind met diabetes in de klas Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Wat is type 1 diabetes? 4 3. Controle van de bloedsuiker 7 4. Voeding 7 5. Inspuitingen 8 6. Hypoglycemie 9 7. Hyperglycemie 16 8. Sportactiviteiten

Nadere informatie

Beweging en diabetes. Informatiebrochure Beweging en Diabetes

Beweging en diabetes. Informatiebrochure Beweging en Diabetes Beweging en diabetes Informatiebrochure Beweging en Diabetes Items: Sporten en lichaam Hypo voorkomen Nog meer opletten Richtlijnen Algemeen Advies Samengevat Fysiogroep I Bewegen en zeker het beoefenen

Nadere informatie

VERSIE DIABETESPROGRAMMA MIDDEN-BRABANT

VERSIE DIABETESPROGRAMMA MIDDEN-BRABANT BELEID DISREGULATIE Beslisbomen en behandelaanwijzingen VERSIE 3 2010 DIABETESPROGRAMMA MIDDEN-BRABANT 1 Disregulatie diabetes mellitus type 2: beslisbomen en behandelaanwijzingen Uitgangspunten Disregulatie

Nadere informatie

DIEET BIJ CF-GERELATEERDE DIABETES. In deze folder vindt u informatie over het Dieet bij CF-gerelateerde Diabetes

DIEET BIJ CF-GERELATEERDE DIABETES. In deze folder vindt u informatie over het Dieet bij CF-gerelateerde Diabetes DIEET BIJ CF-GERELATEERDE DIABETES In deze folder vindt u informatie over het Dieet bij CF-gerelateerde Diabetes Inhoud 1. Inleiding 3 2. Diabetes bij CF 4 3. Behandeling 4 3.1. Doel van de behandeling

Nadere informatie

INSULINEPOMP OMNIPOD. Het infuussysteem:

INSULINEPOMP OMNIPOD. Het infuussysteem: INSULINEPOMP OMNIPOD De insulinepomp Het Omnipod systeem bestaat uit 2 delen, nl de pod en een Personal Diabetes Manager (hierna genoemd als PDM) De PDM is tevens de bloedsuikermeter. In de pod zit een

Nadere informatie

Diabetes en bewegen. Esther Pekel, diabetes diëtist Misja Sprengers, verpleegkundig specialist diabetes

Diabetes en bewegen. Esther Pekel, diabetes diëtist Misja Sprengers, verpleegkundig specialist diabetes Diabetes en bewegen Esther Pekel, diabetes diëtist Misja Sprengers, verpleegkundig specialist diabetes Kahoot! Diabetes en bewegen: wat weet jij ervan? Ga naar de Kahoot! app of kahoot.it https://kahoot.it

Nadere informatie

STELLING. Soorten koolhydraten. Koolhydraten en glucose. Voeding en glycemische regulatie: het advies aan de patient PROGRAMMA:

STELLING. Soorten koolhydraten. Koolhydraten en glucose. Voeding en glycemische regulatie: het advies aan de patient PROGRAMMA: Voeding en glycemische regulatie: het advies aan de patient Kirsten Berk Voeding bij CVRM en diabetes - 12 februari 2013 Diëtist in het diabetesteam van het Erasmus MC Promotieonderzoek bij de afdeling

Nadere informatie

Voeding en glycemische regulatie: het advies aan de patient

Voeding en glycemische regulatie: het advies aan de patient Voeding en glycemische regulatie: het advies aan de patient Kirsten Berk Voeding bij CVRM en diabetes - 12 februari 2013 Diëtist in het diabetesteam van het Erasmus MC Promotieonderzoek bij de afdeling

Nadere informatie

Protocol Ontregelde Diabetes Mellitus Patiënt

Protocol Ontregelde Diabetes Mellitus Patiënt Doel: Het op verantwoorde wijze telefonisch heldere afspraken maken over het bijreguleren van diabetespatiënten met een hyperglycemische of hypoglycemische ontregeling. Hyperglycemie: Een episode van een

Nadere informatie

Voedingsadviezen bij tablet-gereguleerde diabetes mellitus

Voedingsadviezen bij tablet-gereguleerde diabetes mellitus Voedingsadviezen bij tablet-gereguleerde diabetes mellitus U heeft diabetes mellitus (suikerziekte) en gebruikt hiervoor tabletten. Deze folder geeft informatie over uw dieet in bijzondere situaties en

Nadere informatie

Sportief bewegen en diabetes mellitus. Het effect van bewegen bij diabetes. Insulinegevoeligheid. Inactiviteit bevolking

Sportief bewegen en diabetes mellitus. Het effect van bewegen bij diabetes. Insulinegevoeligheid. Inactiviteit bevolking Het effect van bewegen bij diabetes Sportief bewegen en diabetes mellitus Leo Heere, sportarts Sport Medisch Centrum Papendal Sportieve lichamelijke inspanning kan zowel voor type 1 als type 2 diabetes

Nadere informatie

Aandachtspunten bij pompgebruik.

Aandachtspunten bij pompgebruik. Aandachtspunten bij pompgebruik. 1. Algemeen. Zorg er altijd voor een noodkit bij te hebben met daarin het volgende: Reservekatheter, reservespuit, reservenaald, serter, reservebatterijen en insuline voor

Nadere informatie

Praktische gids diabetes: type 2

Praktische gids diabetes: type 2 Praktische gids diabetes: type 2 i n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n Praktische gids diabetes: type 2 2 Praktische gids diabetes 3 Inleiding 5 Wat is diabetes mellitus? 6 Soorten diabetes 7 Behandeling

Nadere informatie

Interne Geneeskunde Diabetesverpleegkundigen

Interne Geneeskunde Diabetesverpleegkundigen Zelfregulatie voor mensen die drie keer per dag kortwerkende insuline voor de maaltijd en één keer (middel)langwerkende insuline spuiten en zo nodig bloedglucose verlagende tabletten gebruiken Zelfregulatie

Nadere informatie

Wat is een zorgtraject diabetes?

Wat is een zorgtraject diabetes? Zorgtraject Wat is een zorgtraject diabetes? 1.Voorwaarden - U kan in aanmerking komen voor het zorgtraject diabetes indien u diabetes type 2 hebt en - 1 of 2 insulinebehandelingen / dag krijgt - of de

Nadere informatie

Informatieboekje Openluchtklassen Op kamp

Informatieboekje Openluchtklassen Op kamp Informatieboekje Openluchtklassen Op kamp Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Wat is type 1 diabetes? 4 3. Behandeling 6 3.1 Inspuitingen 7 3.2 Voeding 8 3.3 Zelfcontrole 8 4. Hypoglycemie 9 5. Hyperglycemie

Nadere informatie

DM T1 preconceptioneel Sara, Ellen en Geert

DM T1 preconceptioneel Sara, Ellen en Geert DM T1 preconceptioneel 2017 Sara, Ellen en Geert Sophie, 1980 Sophie Voorgeschiedenis 1993: DM T1 Microvasculaire complicatie: milde niet-proliferatieve diabetische retinopathie Geen macrovasculaire complicatie

Nadere informatie

Mijn diabetes behandelen met Flash Glucose Monitoring

Mijn diabetes behandelen met Flash Glucose Monitoring Mijn diabetes behandelen met Flash Glucose Monitoring Hoe oaan met mijn bloedsuikerwaarde in functie van het resultaat op het scherm? 1 praktische situaties Werkgroep Dit document kwam tot stand dankzij

Nadere informatie

Type 1 diabetes bij kinderen. informatie voor patiënten

Type 1 diabetes bij kinderen. informatie voor patiënten Type 1 diabetes bij kinderen informatie voor patiënten WAT IS TYPE 1 DIABETES? 3 BEHANDELING 4 Insuline Voeding Zelfcontrole DIABETESCONVENTIE 19 Waar haal je je materiaal? KINDERBIJSLAG 21 WAT MOET JE

Nadere informatie

VOEDING. Trainingsadvies Transplantoux 2011. Belangrijk! Energie en opbouwstoffen voor het metabolisme ALGEMEEN: Gewicht ~ prestatie

VOEDING. Trainingsadvies Transplantoux 2011. Belangrijk! Energie en opbouwstoffen voor het metabolisme ALGEMEEN: Gewicht ~ prestatie VOEDING Belangrijk! Energie en opbouwstoffen voor het metabolisme Gewicht ~ prestatie Koolhydraten ~ prestatie Vochtopname ~ prestatie Voeding ~ gezondheid ALGEMEEN: - Koolhydraten: Koolhydraten zijn de

Nadere informatie

Hoofdstuk 4 Hypo- en hyperglycemie

Hoofdstuk 4 Hypo- en hyperglycemie Hoofdstuk 4 Hypo- en hyperglycemie 4.1 Inleiding Normaal gesproken schommelt het bloedglucosegehalte tussen 4 en 8 mmo/l. Bij mensen met Diabetes Mellitus is een waarde tussen de 4 en de 10 mmol/l acceptabel.

Nadere informatie

Praktische adviezen bij een 1 maal daags insulineregime

Praktische adviezen bij een 1 maal daags insulineregime Praktische adviezen bij een 1 maal daags insulineregime Inhoudsopgave Bladzijde Streefwaarden voor de bloedglucose 3 Wat te doen bij een hypo (

Nadere informatie

SPREEKBEURT INFORMATIEPAKKET

SPREEKBEURT INFORMATIEPAKKET SPREEKBEURT INFORMATIEPAKKET Inhoud Wat is diabetes?... 2 Soorten diabetes... 3 Hoe herken je diabetes?... 3 Meten... 4 Hypo en hyper... 5 Eten en diabetes... 6 Koolhydraten... 7 Sporten met diabetes...

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Alcohol drinken in combinatie met insulinegebruik

Patiënteninformatie. Alcohol drinken in combinatie met insulinegebruik Patiënteninformatie Alcohol drinken in combinatie met insulinegebruik Inhoud Inleiding... 3 Wat gebeurt er met je lichaam als je alcohol drinkt?... 4 Vlak na het drinken... 4 Enkele uren later... 4 Hoe

Nadere informatie

Diabetespoli. Zelfregulatie bij Diabetes Mellitus

Diabetespoli. Zelfregulatie bij Diabetes Mellitus Diabetespoli Zelfregulatie bij Diabetes Mellitus 1 Zelfregulatie is voor mensen met diabetes die: drie keer per dag (ultra)kortwerkende insuline spuiten voor de maaltijd en één keer langwerkende insuline

Nadere informatie

FreeStyle InsuLinx Handleiding voor or de gebruiker

FreeStyle InsuLinx Handleiding voor or de gebruiker FreeStyle InsuLinx Handleiding voor or de gebruiker GEVORDERDE MODUS Blood Glucose Monitoring System ABT-Insulinx Mode avance NL 06.indd 1 20/03/12 14:59 Blood Glucose Monitoring System FreeStyle InsuLinx

Nadere informatie

6,4. Werkstuk door een scholier 2154 woorden 1 december keer beoordeeld

6,4. Werkstuk door een scholier 2154 woorden 1 december keer beoordeeld Werkstuk door een scholier 2154 woorden 1 december 2008 6,4 8 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding Suikerziekte of ook wel diabetes mellitus is een langdurige, niet geneesbare aandoening. Het lichaam

Nadere informatie

Met diabetes naar school

Met diabetes naar school Geconventioneerd Centrum voor Kinderen en Adolescenten met Diabetes Mellitus RIZIV-identificatienummer Centrum: 7.86.712.55 Campus Virga Jesse Stadsomvaart 11, 3500 Hasselt Tel. afspraken: 011 30 98 90

Nadere informatie

sportmedische voorlichtingsavond

sportmedische voorlichtingsavond sportmedische voorlichtingsavond kun je met diabetes wel een marathon lopen? Christine Oldenburg, internist 25 april 2016 Meander Medisch Centrum Maar eerst Hoe vaak komt diabetes voor? Is bewegen zo

Nadere informatie

OMGAAN MET DIABETES MELLITUS OF SUIKERZIEKTE

OMGAAN MET DIABETES MELLITUS OF SUIKERZIEKTE OMGAAN MET DIABETES MELLITUS OF SUIKERZIEKTE Congres Zorgkundigen BEFEZO Ivan Tanghe Docent KTA Brugge DIABETES WERELDWIJD Wereld Het IDF (International Diabetes Federation) schatte het aantal diabetespatiënten

Nadere informatie

FoodSteps - diabetes in beweging 28/10/2013

FoodSteps - diabetes in beweging 28/10/2013 FoodSteps - diabetes in beweging Wat is diabetes Symptomen Gevolgen Behandeling 5% van de bevolking heeft diabetes (= 1 op 20) Zuid West-Vlaanderen: 15 000 Verwachting komende jaar: x 2 (= 1 op 10) Pancreas

Nadere informatie

PRAKTISCHE GIDS DIABETES

PRAKTISCHE GIDS DIABETES PRAKTISCHE GIDS DIABETES Insuline analogen Algemeen Ziekenhuis Diest Statiestraat 65 3290 Diest t 013 35 40 11 f 013 31 34 53 post@azdiest.be www.azdiest.be Inhoudsopgave Inleiding... 5 1 Wat is diabetes

Nadere informatie

Handleiding voor de insulinepomp Voor kinderen

Handleiding voor de insulinepomp Voor kinderen Handleiding voor de insulinepomp Voor kinderen Albert Schweitzer ziekenhuis maart 2013 pavo 0953 Inleiding Jij gaat starten met je insulinepomptherapie. Je hebt inmiddels al veel informatie en adviezen

Nadere informatie

Zwangerschapsdiabetes EEN BEKNOPT OVERZICHT VOOR PATIËNTEN

Zwangerschapsdiabetes EEN BEKNOPT OVERZICHT VOOR PATIËNTEN Zwangerschapsdiabetes EEN BEKNOPT OVERZICHT VOOR PATIËNTEN INHOUD Ontstaan zwangerschapsdiabetes pg 4 Diagnose pg 4 Behandeling pg 5 Glucosemeting pg 6 Zelfcontrole pg 6 Streefwaarden pg 7 Hypoglycemie

Nadere informatie

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Kind met diabetes en insulinepomp. Algemene informatie voor kind en ouders

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Kind met diabetes en insulinepomp. Algemene informatie voor kind en ouders Kind met diabetes en insulinepomp Algemene informatie voor kind en ouders KIND MET DIABETES EN INSULINEPOMP ALGEMENE INFORMATIE VOOR KIND EN OUDERS INLEIDING Een insulinepomp is een apparaatje dat gebruikt

Nadere informatie

Aanpassen van insuline: moeilijke situaties

Aanpassen van insuline: moeilijke situaties Aanpassen van insuline: moeilijke situaties Dr. Frank Nobels endocrino-diabetologie O.L.Vrouwziekenhuis Aalst o l v 8 november 2011 Insuline in moeilijke situaties onvoorspelbare fysieke activiteit verschuiven

Nadere informatie

Beweegprogramma diabetes mellitus

Beweegprogramma diabetes mellitus Beweegprogramma diabetes mellitus U heeft het advies gekregen van uw internist, diabetesverpleegkundige of diëtist om een beweegprogramma te volgen bij afdeling fysiotherapie in Gelre ziekenhuizen. Het

Nadere informatie

CASUÏSTIEK BESPREKING OVER DIABETESZORG IN DE PALLIATIEVE FASE

CASUÏSTIEK BESPREKING OVER DIABETESZORG IN DE PALLIATIEVE FASE CASUÏSTIEK BESPREKING OVER DIABETESZORG IN DE PALLIATIEVE FASE INLEIDING Diabeteszorg richt zich op leefstijl, scherpe streefwaarden en/of voorkoming van late complicaties (5-10 jaar) In de palliatieve/terminale

Nadere informatie

FreeStyle InsuLinx Handleiding voor de gebruiker

FreeStyle InsuLinx Handleiding voor de gebruiker FreeStyle InsuLinx Handleiding voor de gebruiker GMAKKLIJK MODUS Blood Glucose Monitoring System ABT-Insulinx Mode facile NLA5 06.indd 1 20/03/12 15:01 Blood Glucose Monitoring System FreeStyle InsuLinx

Nadere informatie