Marketing en gedragswetenschappen: een situering

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Marketing en gedragswetenschappen: een situering"

Transcriptie

1 HOOFDSTUK 1 Marketing en gedragswetenschappen: een situering 1. Economisch historisch perspectief: handel, verhandelen, vermarkten, marketing Ruil en handel Surplus en ruil: theorie van het comparatieve voordeel (David Ricardo) ruilen uit vrije wil Ruil arbeidsverdeling markt (atomisme, mobiliteit, vergelijkbaarheid, homogeniteit) Gebruik maken van marktimperfecties: arbitragisten en speculanten Ontstaan van marktonvolmaaktheden, asymmetrie in de informatie Marketing: Chicago-visie: marketing maakt markten efficiënter handelspartners bij elkaar brengen info geven om vergelijkbaarheid te verhogen Harvard-visie: marketing maakt markten inefficiënter, exploiteert marktimperfecties differentiatie stijgt extreem marketing succes kan leiden tot economisch monopolie succesvolle differentiatie creëert psychologisch monopolie Verkoop (beide partijen in volle vrijheid en in hun volle besef) transactiekosten Ontstaan onderscheid tussen sales en marketing Marketing: een korte historische schets De ambachtelijke situatie Industriële massaproductie en massa-marketing Samuel Colt (pistolen), Henry Ford standaardisering ( lopende band ) en massaproductie Henry Ford: je kan enkel veel auto s goedkoop produceren wanneer er ook voldoende mensen waren die ze konden kopen, dus als hij zijn arbeiders goed betaalde fordism Intensieve (meer verkopen aan dezelfde mensen) en extensieve (verkopen van hetzelfde aan meer mensen) groei Standaardisering, massacommunicatie en massadistributie: producten (bv.: maatconfectie), handel (bv.: grote warenhuizen, postorder), transport (logistiek), branding (bv.: merkentrouw), reclame (bv.: signaling), prijs (resale price maintenance = verticale prijsbinding), winkels (bv.: zelfbediening, discount-winkels), media, marktonderzoek Einde van het tijdperk van de massamarketing? ICT-(r)evolutie die 1-op-1 interactie mogelijk maakt = micro-marketing, interactieve marketing, klant-actieve marketing Een korte historiek van de wetenschappelijke benadering tot marketing Pagina 1 van 39

2 Institutionele benadering (1920) gericht op instituties of organisaties in een sector Beschrijven en categoriseren (een label opplakken) Toegevoegde waarde = verkoopsopbrengsten kosten Analyseren van een maatschappelijk systeem (onderneming = schakel in een keten, een verticaal marketingsysteem) graanverwerkende fabriek dicht bij de boer of bij de bakker? Doeltreffendheid of effectiviteit & doelmatigheid of efficiëntie Marketingbeleid: de management benadering ( ) Onderneming = zelfstandig optredende entiteit met een eigen beleid, autonome speler Marketingmix (4 P s: Product, Price, Place, Promotion) Hoop dat de klant weinig autonoom was (maar klant werd net autonomer) De klantgerichte benadering ( ) Nadruk op de klant micro marketing: motivation research Hoe kan men de klanten value bezorgen ( value delivery ) Segmentatie: keuze van de klant proberen te voorspellen De concurrentiegerichte benadering (vanaf 1980) Economische speltheorie (strategie!) zero sum: verlies van de ene = winst van de andere prisoner s dilemma Niet louter competition of cooperation coopetion Netwerkbenadering (vanaf midden 1990) Onderneming = radertje in een kluwen van samenwerkende ondernemingen Complementariteit en samenwerken met diverse partijen (bv.: via ICT) Partnerships, relationele marketing 2. Marketing gedefinieerd Wat is dan marketing? Philip Kotler: Marketing is een sociaal en managementproces waardoor individuen en groepen/ organisaties door waarde te scheppen onder de vorm van diensten en producten en door deze met elkaar te ruilen, verkrijgen waar ze behoefte aan hebben en wat ze wensen. Macro-economisch (1. niveau van de samenleving) Maatschappelijk: marketing is de functie of activiteit die ervoor zorgt dat vraag en aanbod elkaar kunnen treffen en met elkaar in evenwicht komen, die ertoe bijdraagt dat de markteconomie vlot kan functioneren door de autonome vraag en het autonome aanbod op elkaar te helpen inspelen Marketing zorgt voor: We vinden op de markt wat we zoeken! planeconomieën: overheid moet vraag en aanbod sturen Bedrijfsniveau (2. Niveau van de organisatie of het bedrijf) Pagina 2 van 39

3 marketing concept = de visie of overtuiging dat een bedrijf slechts bestaat om, en slechts kan bloeien door, te voldoen aan noden van klanten, en dat het bedrijf dat enkel kan (blijven) doen indien het de klanten ook beter verzorgt dan zijn concurrenten Drijfveren: winstmaximalisatie + andere dingen (bv.: groei, kwaliteit, tevredenheid, ) Productieconcept (kunnen produceren, kwantiteit) t.o.v. productconcept Selling concept (agressieve marketing), marketing concept, market orientation (klantgericht) Marketing als functie in het bedrijf (3. Het individu binnen de organisatie) Marketing management marketing = het systematisch bedenken, plannen, uitvoeren en evalueren van programma s die leiden tot wederzijds voordelige transacties tussen het bedrijf en de klanten. Stelselmatige benadering, management-cyclus, marketing-concept van wederzijds voordeel Strategische marketing (langere termijn), operationele marketing (concrete programma s) en marketing-structurering (ontwikkeling en beheer) De keuze of koopbeslissing als prototypisch onderwerp Toepassingsgebieden van de marketing Consumentenmarketing verhandelen van goederen en diensten Industriële marketing vermarkten van goederen en diensten (naar schakel in bedrijfskolom) Overheidsmarketing het aan de man brengen van diensten van overheden en besturen = publieke goederen, voorzieningen en schikkingen Dienstenmarketing vermarkten van diensten Internationale marketing Sociale marketing goederen & diensten aan de man brengen die maatschappelijke waarde hebben, verwant met ideële marketing Maatschappelijke ( societal ) marketing Houdt marketing voldoende rekening met sociale en ethische effecten van haar actie? Bv.: Fost-plus = organisatie om recyclage te bevorderen 3. Kennis en kunde. Praktijk en wetenschap. Inductie Een voorbeeld van inductie: diffusiecurve (p. 40) Logistische groeicurve = S-curve (versnellende groei omslagpunt vertragende groei) Inductief werken Inductie: observeren, zoeken naar regelmaat, dit leidt tot een theorie Observatie op wetenschappelijke wijze objectiviteit, repliceerbaarheid, documentatie Op voorhand weten wat je wilt onderzoeken observeren gebeurt veelal met opzet Het (gecontroleerde) experiment Pagina 3 van 39

4 Bv.: heeft de gestalte van een persoon invloed op zijn verkoopvaardigheid? Pearson-correlatie: 0.0 = geen correlatie, -1.0 = negatieve correlatie, 1.0 = positieve Replicatie Iemand die juist hetzelfde experiment doet, moet hetzelfde resultaat bekomen Opgepast voor systematisch verstorende factoren Veralgemenen 1) pro-actief (op voorhand bedacht hypothese wordt getoetst) 2) retro-actief (achteraf studies opsporen die relevant kunnen zijn voor onze hypothese en onderzoeken hoe breed die hypothese steun vindt en binnen welke grenzen) bv.: meta-analyse (datasets samenbrengen; verband over vele studies heen?; welke factoren?) = de analyse op een niveau boven dat van wat onmiddellijk of aanvankelijk gegeven is, een niveau dat uitstijgt boven de individuele studieresultaten ex post veralgemening Centrale tendens (gemiddelde) bepalen Ecologische validiteit = het resultaat blijft geldig onder uiteenlopende omstandigheden en dat de verschillen die we vaststellen inzichtelijk kunnen gemaakt worden Een voorbeeld van meta-analyse: zijn er duurzame effecten van marketing-actie? (p. 49) Een voorbeeld van meta-analyse: merkenkeuzegedrag Onderzoek van Ehrenberg: regelmaat in 3 wetten 1) Elke koper heeft de neiging om binnen elke productcategorie met zijn eigen individuele regelmaat te kopen (koopfrequenties zijn verdeeld volgens de Gamma-verdeling ) 2) De aankoopwaarschijnlijkheden voor een bepaald merk zijn over de bevolking verdeeld volgens een typisch patroon ( Beta-verdeling ) 3) Er is geen verband tussen koopfrequentie en merkentrouw Deductie Deductie: vertrekken vanuit een theorie, visie; gevolgen uit afleiden; hypothese; hypotheses worden empirisch geverifieerd Verruiming en verdieping van de theorie, nood aan kennis, kundigheid en creativiteit Voorbeeld van deductie: de onderneming in een perfecte markt (een markt zonder marketing) (p. 56) Economie: winstmaximalisatie, prijsnemers, marginale kosten en marginale ontvangsten, de vraag hoe economische agenten het beste resultaat kunnen bereiken wanneer ze beperkingen of grenzen in acht moeten nemen Model van de ondernemer in een minder volmaakte markt: de price-maker (p. 61) Prijszetter (t.o.v. prijsnemer) Model van de ondernemer in een onvolmaakte markt, met marketing (p. 64) Marketing mix, Dorfman-Steiner theorema (= evenwichtsvoorwaarde) Theorie, hypothese, ideologie, paradigma Pagina 4 van 39

5 Theorie = het geheel van aan elkaar gekoppelde wetmatigheden met betrekking tot een domein; die de geobserveerde en/of getoetste verbanden voor dan gebied overkoepelt en integreert Staat op zichzelf, als een afgerond geheel nieuwe hypotheses afleiden Hypothese = het werkpaard van het wetenschappelijke werk Zolang de feiten zich gedragen zoals de hypothese voorspelt, blijft de theorie overeind Paradigma = wanneer een theorie een gewoonte van denken wordt, iedereen hanteert dezelfde theorie, zonder ze in vraag te stellen Ideologie = gevolg van paradigma MAAR beetje negatief, kan ons soms blind maken voor zaken die buiten het bestek van de theorie vallen Kuhn: theorieën gelijken op een mode Wetenschap, toegepaste wetenschap en praktijk Een goede wisselwerking tussen theorie (het kennen) en praktijk (het kunnen) Toegepaste gedragswetenschappen (bv.: geneeskunde, marketing, ) Descriptief (beschrijven van de werkelijkheid), analytisch (uitleggen waarom de verschijnselen zijn wat ze zijn), predictief (voorspellen) en normatief (ontwikkeling van verschijnselen beïnvloeden) nut van wetenschappelijke kennis De benadering (= formeel object) is multidisciplinair gedragswetenschappelijk De supermarkt als (economisch) laboratorium voor de toegepaste gedragswetenschappen Je ziet mensen evolueren als waarnemende, denkende wezens, gewoontewezens, wezens die zich buiten hun bewuste besef laten beïnvloeden Inrichting van de winkel ( athmospherics ) werkt op ons gemoed Supermarkt staat in interactie met onze levensstijl In de supermarkt zie je het recht aan het werk 4. Marketing technologie Modellering en formalisering modelleren = een uitdrukkelijke voorstelling maken van de essentie van een verschijnsel, van de componenten of concepten die er deel van uitmaken en van de relaties daartussen, door gebruik te maken van tekens of symbolen formeel voorstellen om duidelijker te kunnen zien wat er aan de hand is Descriptieve relaties en analytisch-causale relaties (p Ontwikkeling over tijd van een verschijnsel Y beschrijven Verband tussen een afhankelijk verschijnsel Y en een aantal onafhankelijke of causale krachten of variabelen Een lineair univariaat verband: verband met de tijd en voorspelling Een univariaat verband: analytisch uitgedrukt, bv.: q = a + br Multivariaat lineair verband, bv.: M it = b 1 X 1t + b 2 X 2t + e t M it = gemiddelde maandomzet, X it = variabelen, b i = parameters, e t = foutenterm Pagina 5 van 39

6 Lineaire benadering van niet-lineaire relaties Niet lineaire relatties: dalende of stijgende marginale effecten Een niet-lineaire relatie: beschrijvend, bv.: Y t = 1 e -at Een niet-lineaire relatie: analytisch Leercurve, complement van de leercurve, vergeetcurven Logistische groeicurve - p. 89) Bv.: Y t = t a /(b+t a ) als a>1 : omslagpunt Drempeleffect omslagpunt saturatie-effects LUCE Model voor marktaandelen P A = U A / (U A + U B + U C + U D ) kans dat A gekozen wordt = marktaandeel van P A % Drukt uit dat concurrerende merken met elkaar vechten Gegevenscaptatie Onderscheid tussen denken (cognitie), voelen (affect) en doen (actie, het conatieve) Automatisch: het spontane gedrag van marktpartijen onder normale omstandigheden (databanken beschikbaar voor onderzoek) dit marktgedrag en de daaruit resulterende studies en conclusies: externe validiteit Niet-automatisch: marktonderzoek (bv.: opiniepeilingen en ondervragingen) Linken tussen beide databanken : single-source data (aan elkaar gelinkte data) (Interactieve) ICT Database marketing beleid baseren op gegevens (uit omvangrijke gegevensbestanden), inbegrepen het daadwerkelijke aankoopgedrag, die vaak kunnen verfijnd worden tot op het niveau van de individuele klanten of potentiële klanten Interactie: communicatie en beïnvloeding in 2 richtingen HOOFDSTUK 2 De klant beschrijven en begrijpen 1. De klant naar je hand zetten, of je aan hem aanpassen Consumer (behavior) research: een wetenschappelijke discipline Bestudeert de cognitieve, affectieve, en gedragsmatige reacties van consumenten op producten en diensten en op de marketing van die producten en diensten Zich aanpassen of beïnvloeden, automatische of bewuste keuze, actor of situatie? 2 opties: 1) zich aanpassen aan wat de klanten willen 2) klanten beïnvloeden en aanpassen aan de wil van de onderneming Persoon consumentengedrag situatie Pagina 6 van 39

7 Fundamentele vraag: nature vs. nurture resultaat van beiden Het resultaat van de inwerking van persoon op situatie en omgekeerd Wetenschappelijk onderzoek over consumentengedrag is sterk beïnvloed door: Cognitieve psychologie (omgaan met informatie, ons bewustzijn, denken en redeneren) Sociale psychologie (gedrag van mensen in het bijzijn van of in interactie met anderen) Hoe verwerken consumenten informatie en waarom maken mensen de keuze die ze maken? Attributie en attributiefouten Attributie: verklaringen zoeken voor Fundamentele attributiefout = de neiging om gedrag aan de persoon toe te schrijven (niet altijd fout, maar wel vaak onvolledig) 2. Het wat : kopersgedrag beschrijven Substantiële en formele keuze Substantiële keuze: de klant doorloopt bewust een keuzeproces en beseft zijn keuzevrijheid bv.: een huis kopen bewuste keuze Formele keuze: de uitwendige vorm van een keuze is er, maar niet de beleving of het besef dat men kiest, de koper ervaart zijn aankoop als het resultaat van een bewuste overweging bv.: altijd dezelfde koffie kopen (vanuit het standpunt van de merkfabrikant is dit een keuze!) Stadia in de keuze en corresponderend gedrag Predecisioneel gedrag een nood ervaren, koopbeslissing voorbereiden, Decisioneel gedrag gedrag in de winkelomgeving, bestedingen (tijd), betaling Postdecisioneel gedrag = preconsumptief, consumptief, postconsumptief gedrag Preconsumptief gedrag opslag, bewaring, voorraad, handleiding lezen Consumptief gedrag bereiden (maaltijden), gebruik, verbruik Postconsumptief gedrag recyclage, communicatie, tevredenheid, herhaalaankopen 3. Het onderliggend proces: hoe beslissen kopers? Behaviorisme (stimulus-respons benadering), klassieke conditionering, operante conditionering, humanistische visie De klant als speelbal van externe invloeden Klant = reactief, onderneming: optimaal bewerken van een volgzame markt (via marketing mix, 4 P s) Verborgen verleiders Pagina 7 van 39

8 Populaire overtuiging: subliminale reclame we hebben de neiging om zowel het voorkomen als het effect van verborgen verleiders te overschatten (= eigenlijk nog nooit echt aangetoond) bv.: Ockham s Razor (onderbewust t.o.v. onbewust) zo eenvoudig mogelijk Enkele empirische bevindingen over onbewuste invloeden Millman: veld-experiment: tempo van de achtergrondmuziek (muzak) in een winkel manipuleren (met resultaat, 38% hogere omzet bij tragere muzak) Fysiologisch effect (bv.: tragere hartslag) en/of mentaal effect ( rust, relax, ) Verborgen stimuli activeren betekenissen in het geheugen Bv.: Bargh woordpuzzels met specifieke woorden Associatieve netwerkmodellen (= activatiespreidingsmodel = spreading activation model) de structuur van het menselijk geheugen en de menselijke kennis voorstellen via knooppunten ( nodes ) onmiddellijke selectieve activatie van geheugeninhouden is de belangrijkste reden waarom reclame en ander promotiemateriaal op point of purchase zo effectief kan zijn Part list cueing effect: de reclame die ons in de Coca Cola zone van het netwerk duwt, vermindert dus gelijk ook de kans dat we aan een van de concurrerende merken of drankjes zouden denken Bv.: Halloween = voorkeur voor oranje Fanta i.p.v. groene Subliminale priming procedure (aantal milliseconden iets tonen) Werking en invloed van onbewuste stimulering geheugeninhoud, kennis = netwerk van concepten of betekenissen die met elkaar verbonden zijn, en die elkaar kunnen activeren Waarom hebben we zo n gevoelig activatiesysteem? Interpretatie is vertekend door primes waaraan geen bewuste aandacht besteed wordt We moeten overleven in onze omgeving (dus niet elke stimulus te onderzoeken ) Eenvoudige cognitieve processen: overwegend op automatische piloot Automatisering kan ook het gevolg zijn van ervaring en training Zowel natuurlijke selectie (filogenie) als persoonlijke levensgeschiedenis (ontogenie) Attractiemodellen: de invloed van de marketinginstrumenten Keuzes van een consument = resultante van relevante externe invloeden Luce: P i = U i / (U 1 + U U i + + U k ) klant: onderhevig aan meer aantrekkingskrachten P i = ATTR i / (ATTR 1 + ATTR ATTR i + + ATTR k ) Alle aanbieders concurreren even direct met elkaar (= homogeniteit) De markt is niet gestructureerd in diverse groepen van concurrenten De stimulus-kracht van de marketing-inspanningen ATTR = f(k, D, P, R, ) met K=kwaliteit, D=distributiedekking, P=prijs, R=reclame ATTR it = a i + b 1 K it + b 2 D it + b 3 P it + b 4 R it Logisch beter verantwoorde formuleringen voor de attractie Pagina 8 van 39

9 Als D it = 0, moet ATTR it = 0 als R it = 0, moet ATTR it 0 ATTR it = a i * K b1 it * D b2 it * P b3 it * eb4 * Rit Dynamische ( over-de-tijd ) formulering voor de attractie Reclame blijft nog vaak een invloed uitoefenen nadat de campagne zelf reeds gestopt is Lagged effects uitgestelde effecten Koyk lag specificatie : ATTR it = a i * K b1 it * D b2 it * P b3 it * eb4 * Vit met V it = R it + hr i, t-1 + h²r i, t-2 + (0<h<1) h = fractie van het reclame-effect dat van de ene periode naar de andere blijft doorwerken Het attractiemoddel als een proces zonder feedback of geheugen Keuze gooien met een dobbelsteen Marktaandeel = exogeen; wat buiten het systeem wordt bepaald = exogeen Leerprocessen van eerste orde: Markov model en merk-switching Leren: feedback vanuit vorig gedrag herhaalaankopen t.o.v. brand switching Markov-proces (geheugen van 1 periode) eindig aantal n toestanden (bv.: de verschillende merken die je kan kiezen) n-bij-n matrix P (overgangswaarschijnlijkheden p ij ) = switching matrix toestandsvector P t P t+1 = P t * P Matrix van overgangswaarschijnlijkheden reflecteert: houdkracht en aantrekkingskracht defensieve marketing t.o.v. offensieve marketing Houdkracht van merk i = P ii = diagonaal (van linksboven naar rechtsonder) Recency, frequency en verkooppotentieel van klanten Herhaalaankopen: recentheid en frequentie van aankoop merkentrouw, winkeltrouw Database marketing en potentieel van klanten Marketingbeleid met behulp van gegevensbestanden Bv.: postorderbedrijven moeten investeren (de kosten om promotie te voeren naar een klant ziet men niet als kost die een eenmalig of kortstondig effect tot stand brengt, maar als een uitgave waarvan met een effect met een zekere duurzaamheid uitgaat) Elke klant ( lifetime ) = mogelijke toekomstige inkomsten (customer lifetime value, CLV, de waarde of omzet van een persoon over de duur van zijn hele levensloop als klant) CLV = De klant kiest Klant is niet rechtstreeks gedetermineerd door externe omstandigheden + autonomie + doelgericht naar de best mogelijke oplossing voor zijn probleem zoeken Perceptie van, en geheugen voor merken Pagina 9 van 39

10 Merkbekendheid, herkenning en herinnering merkentrouw vereist merkkennis, merkkennis vereist memorisatie Niet-geholpen herinnering (unaided recall): (top-of-mind) awareness (TOMA) nood ervaren --- merk(en) zoeken in geheugen --- herinneren Geholpen herinnering (herkenning): aided awareness zien ---- merk herkennen ---- nood ervaren Vooral belangrijk bij fast moving consumer goods (fmcg) Herinnering / herkenning van meerdere merken Evoked set = verzameling van merken die spontaan bij de klant opkomen Consideration set = verzameling van de voor hem aanvaardbaar geachte keuzemogelijkheden, de verzameling waaruit hij kiest Rejection set = valt buiten de evoked set Ambivalence set = valt buiten consideration set (men is noch voor, noch tegen) Merkenkennis. Merkbeeld of merkimago Gevoel en emotie voor, en attitude tegenover merken Attitudes of houdingen tegenover producten en merken De dynamica van het keuzeproces: attitudinale keuzehiërarchieën Extended problem solving limited problem solving routinized purchasing behavior Rationale hiërarchie: kennen ---- voelen ---- handelen Dissonantie hiërarchie: handelen ---- voelen ---- kennen Emotionele hiërarchie: voelen ---- handelen ---- kennen Low involvement hiërarchie: kennen ---- handelen ---- voelen De attitude-hiërarchieën onderlig gesitueerd Hoge betrokkenheid Instumenteel rationeel dissonantie Terminaal Rationeel low involvementemotioneel Emotioneel Lage betrokkenheid Multi-attribuut attitudemodel (MAAM) Opinie, voorkeur en keuze expectancy-value theorieën: alternatieven vergelijken en kiezen Multi-attribuut attitudemodel (MAAM) = Fishbein-model: voor elke productcategorie of markt zijn er een beperkt aantal kenmerken of criteria k waarop de consument i de producten of merken m plaatst of waarneemt Definitie van de markt Afbakening van de keuzealternatieven, de consideration set bevat minimaal de evoked set Pagina 10 van 39

11 Identificeren van de kenmerken waarop consumenten letten bij de beoordeling Expectancies: wat verwacht men als kenmerken van de merken? Values: het belang van de kenmerken Voorkeursregel toepassen op de expectancy-value gegevens lineair compensatorisch informatie integratiemodel = basismodel Averaging model: som van de expectancies = 1 (of 100) Indien goed opgesteld: MAAM heeft behoorlijk grote voorspellende waarde MAAM = paramorphisch model houdt geen rekening met emotionele of lichamelijke toestand Lexicografisch model keuze maken op basis van het belangrijkste attribuut Minder dan volledige rationaliteit: enkele invalshoeken Information economics: rationaliteit heeft ook een kost Informatie verzamelen en verwerken vergt tijd en inspanning Geld betalen voor informatie die ze anders zelf moeten verzamelen bv.: Test-Aankoop Het geven van een garantie schept geloofwaardigheid Opbouwen van een reputatie via reclame De nood aan informatie / signalen verschilt + gemakkelijkheid om er aan te geraken Een visie op de beperkt-rationele klant: accessibility diagnosticity Beperkingen: 1) Rationeel te werk gaan vergt concentratie en mentale energie (Herbert Simon: we verkiezen satisficing boven optimizing we zijn mentaal lui) 2) Capaciteitsbeperkingen van ons informatieverwerkend systeem (Miller: 5 +/- 2) 3) Onbewuste karakter van de meeste van onze cognitieve processen, we hebben geen perfecte controle over waar we aandacht aan besteden etc. Accessibility (toegankelijkheid) Kans dat we een input gebruiken stijgt naarmate de input toegankelijker is of naarmate de input meer toegankelijk is het geheugen TOMA USP (unique selling proposition), bv.: repetitieve boodschap Mentaal lui + wat ons eerst te binnen schiet moet wel belangrijk zijn Diagnosticity (onderscheidend vermogen) Naarmate de input meer onderscheidend is: de input laat ons toe een verschil te maken tussen alternatieven + we zoeken inputs die relevant zijn voor onze doelstellingen werkt niet altijd! Belangrijke attributen zijn niet altijd onderscheidend (desnoods triviaal attribuut gebruiken), branded Pagina 11 van 39

12 variants (beperking vergelijkbaarheid), unit prices Heuristieken (beslissingsregels). Perceptie- en redeneerfouten bij het kiezen en beslissen Heuristieken die wij gebruiken zijn vaak veel eenvoudiger dan een optimaal model Tversky en Kahneman: de wijze waarop men een probleem formuleert (framing), kan een beduidende invloed hebben op de beslissing die men neemt (bv.: 40% fruit t.o.v. 60% suiker; 25% vet t.o.v. 75% vetvrij) Representativiteitsheuristiek maakt dat we de kans op een zeldzame gebeurtenis overschatten wanneer deze gebeurtenis past bij het prototype Beschikbaarheidsheuristiek brengt mee dat wat voor de hand ligt door ons ook meer waarschijnlijk wordt geacht Mentale boekhouding (bv.: geld dat we opzijzetten, krijgt een speciale status) Redeneerfouten over toevalsprocessen Emotioneel versus rationeel. Een slingerbeweging? Emotie en ratio sluiten elkaar niet per definitie uit De koper in zijn sociale omgeving Organisatorisch koopgedrag (Het vermoeden van) rationaliteit en instrumentaliteit Instrumentaliteit: organisaties hebben een einddoel (= technisch, vaak extended problem solving en buygrid = kooprooster) winst, processen beter laten verlopen Instrumentele optimaliteit = beginsel wat de medewerkers in de organisatie nastreven economische logica (laagste kosten + beste opbrengsten = winst) Kunnen we dat wel? Behavioral Theory of the Firm (Cyert en March): stapsgewijze aanpassingen, problemen in kleine stukjes hakken, trial and error, sequentialisme, satisficing, elke beslissing is voorlopig Betrokkenheid van meerdere personen in een organisatie Geheel van betrokkenen = decision making unit (DMU) Verscheidene rollen: initiator, beïnvloeder, gatekeeper, onderhandelaar / koper, goedkeurder, gebruiker vallen soms wel / soms niet samen met formele rollen Procesmatig verloop van de aankoop en beslissing Dunne markten Imperfecte markt (anders dan bij monopolie) Pagina 12 van 39

13 Men heeft weinig of geen alternatieven Men is aan elkaar gebonden vertrouwen + sociale vaardigheid = belangrijk De consument in gezinsverband ( kleine organisatie) Ouders en kinderen motivationele en informationele rol (Peer Group = groep van gelijken, referentiegroep) Kinderen worden aangeleerd hoe consument te zijn Partners (bv.: onderzoek meubelvoorkeur) Referentiegroepen compromiseffect Identiteit en groepsgevoel producten worden symbolen Conspicuous consumption ( Veblen ) uiterlijk consumptievertoon Uitbreiding van het MAAM met sociale invloeden intentie om merk i te kopen = a1*maamattitude(i) + a2*sociale norm(i) MAAMattitude(i): persoonlijke evaluatie van het merk i (a1 = gewicht) Sociale Norm(i): houding van mijn sociale omgeving t.o.v. dat merk i (a2 = gewicht of motivation to comply) Het marketingsysteem kiest voor ons DMU determineert A.d.h.v: reputatie van de producent, innovatie van het aanbod, complementariteit van het aanbod, omvang van het marketingprogramma bij de lancering van het nieuwe aanbod, PUSH-marketing = producent onderhandelt met winkelier PULL-marketing = vraag creëren bij eindgebruiker, zodat winkelier zich verplicht voelt het product op te nemen Bv.: mode-industrie trends opvolgen (trickle-up theory), trends kristalliseren (= zodat de hele sector in dezelfde richting beweegt) Diffusiemodellen Kunnen de verspreiding van een innovatie binnen een bevolking over de tijd weergeven Resultaat van 2 processen: Rechtstreekse besmetting door een innovatie (via Q = aantrekkelijkheid, virulentie) Sociale besmetting door reeds besmette leden (via P = aanstekelijkheid) X t = N t N t-1 = Q*(M N t-1 ) + P*N t-1 *(M N t-1 ) X t = aantal eenheden dat tijdens periode t besmet wordt M = totale bevolkingsomvang N t-1 = aantal eenheden die reeds besmet zijn S-vormige (logistische) groeicurve: aanvankelijk vooral directe besmetting, na verloop van tijd aanstekelijkheid (cf. sneeuwbaleffect) Bass-model; door frequent gebruik: empirische veralgemening en verrichten van meta-analyses op de waarde van P (meestal 0,25 0,40) en Q (meestal 0,01 0,05) 4. Verklaringen: het waarom van kopersgedrag Pagina 13 van 39

14 Maatschappelijke determinanten (macro) De evolutie van het gedrag van klanten is onderhevig aan de maatschappelijke basisdeterminanten Trendwatchers ; oorzaken afnemend succes planningsmethodieken: toenemende turbulentie, toenemende onzekerheid, afnemende voorspelbaarheid, afnemende invloed, toenemende complexiteit alternatief: denken in verschillende mogelijke toekomsten, samenhang der dingen herkennen Demografie De studie van de bevolking, haar omvang, samenstelling en evolutie Noden van individuele mensen en gezinnen evolueren samen met de stadia in de leefcyclus van het gezin Trends zetten traag en voorspelbaar door belangrijk trends te kennen en de invloed ervan op de eigen afzet door te denken Cultuur Het geheel van materiële en immateriële artefacten waarvan de betekenis door grote groepen van mensen gedeeld wordt (+ doorgegeven van generatie op generatie) Invloed op de 3 componenten van de attitudes die mensen t.o.v. het leven aannemen: Cognitieve: symbolen, taal, denkbeelden, leerstelsels, Affectieve: de waarden, de kunst, Conatieve: gedragspatronen, materiële artefacten Invloed bij het bepalen van de producten die we wenselijk vinden en bij het beperken van de marketing die we daartoe aanvaardbaar vinden Technologie Uitvinding vs. innovatie Producttechnologie (het wat) t.o.v. procestechnologie (het hoe) Bestendigbare voordeelpositie uitbouwen t.o.v. de concurrentie (vooraal kerncompetentie) nieuwe noden lenigen, deze kwalitatief beter te lenigen of tegen een lagere kost Servitisering = inbouwen van diensten in producten die voorheen geen deel waren van het product zelf (bv.: een auto die zelf diagnose van een technisch probleem geeft) Creativiteit = heel belangrijk Ecologie De bescherming van het leefmilieu en van de middelen waarover de mensheid beschikt Negatieve externaliteiten beperken Klantengedrag eindigt niet met gebruik of verbruik (bv.: recyclage); klanten houden in hun keuze / gedrag in toenemende mate rekening met ecologische overwegingen, er worden steeds meer ecologische verplichtingen opgelegd Ecosensitief consumentensegment: aantrekken, verleiden, misleiden met eco-argument overheid moeit zich en treedt reglementerend op Globalisering Pagina 14 van 39

15 Economie Bepaalt koopkracht, prijs, vraag, aanbod Discretionair inkomen = inkomen dat uitstijgt boven wat nodig is om te voorzien in de levensnoden Teken en bron van autonomie en levensvrijheid (wel/niet besteden, wanneer, waar) Katona ( 50): toenemende welvaart van gezinnen situatie van overvloed, discretionair inkomen, teken en bron van autonomie (al dan niet uitgeven, wanneer, waar) Bestedingswil Grote en brokkerige uitgaven (je kan niet een beetje auto kopen): vooraf in overweging genomen dus moet vooraf op te sporen zijn G. Katona: optimisme of vertrouwen koopwil / bestedingswil = attitude (beïnvloed door meningen, gevoelens, gedragsintenties) wordt maandelijks gemeten Schommelingen in de bestedingswil blijken de economische conjunctuur vooraf te gaan Mesodeterminanten liggen tussen maatschappelijke en individuele niveau in Sociale klasse Gelaagde samenstelling van de bevolking trickle-down dynamiek: lagere klassen imiteren hogere in de hiërarchie trickle-up werking van sociale innovaties Sociodemografische groepen met eigen levensstijl ( life style segmentatie), bv.: yuppies (Young urban professionals), dinks (double income no kids) Weinig wetenschappelijk onderbouwd Groepen, subculturen en levensstijlen Aspiratiegroepen (waar men graag toe zou willen behoren) en referentiegroepen (waar men deel van uit maakt en zich aan spiegelt om te weten wat moet of wat goed is) Opinieleiders: personen die beïnvloeden wat anderen weten, voelen en doen Two-step communication flow: via opinieleiders hun achterban te bereiken bv.: het inschakelen van bloggers Subculturen: wanneer groepen eigen materiële en/of immateriële artefacten ontwikkelen (bv.: taal, symbolenstelsel); gelijke consumptiepatronen en belevingen zich met anderen identificeren op basis van het bezit van artikelen van hetzelfde merk, eventueel van de levensstijl die daarmee gepaard gaat (bv.: Harley Davidson) Levensstijl = een systematisch patroon van activiteiten, verbruik en interesses dat gedeeld wordt door aanzienlijke groepen van personen AIO groepen (attitude, interesse, opinie) bv.: VALS systeem (values and life styles); EuroSocialStyles schema Opdeling van de bevolking op grond van socio-demografische kenmerken en van sociaalpsychologie oriëntaties Pagina 15 van 39

16 Geo socio demografie IC technologie: registreren waar mensen wonen, aard van woning en woonzone (vaststelling en veronderstelling dat mensen in dezelfde buurt sociale en demografische kenmerken delen en er dezelfde levensstijl op nahouden) GIS (geografische informatiesystemen) brengen al deze gegevens samen Reclame richten op zeer specifieke doelgroepen (bv.: Mosaic34) Individuele determinanten (micro) motivatie (energie, activiteit + doelgerichtheid, voorkeur) Behoefte, nood en vraag. Valse behoeften? Behoefte: aangeboren, fundamenteel, los van marketing (bv.: voeding, mobiliteit) Vraag = koopkrachtige nood, gericht op concrete aanbiedingen marketing heeft wel een duidelijk invloed Doelgerichte consumptie Avoidance motivation: negatieve emotie vermijden Approach motivation: positieve emotie zoeken Het vermijdingsmotief Indien de motivatie van een klant eerder negatief is bij marktonderzoek beter rekening houden met avoidance gedrag dan met approach gedrag Productpariteit: producten zijn vrij identiek in noden (approach) DUS differentiatie d.m.v. aandacht te richten op de tekorten van het product (avoidance) Probleem inventaris onderzoek tevredenheidonderzoek Approach motivation: aantal en structuur van drijfveren 1 motief: welbevinden, nut, geluk Empirisch onderzoek: mensen zijn redelijk gelukkig; geluk is geen absoluut maar een relatief gegeven; geluk is eerder een subjectief dan een objectief gegeven; ons geluksgevoel is afhankelijk van onze vorige situatie (adaptatie aan een situatie waarin we ons behaaglijk voelen, gebeurt vrij snel); welbevinden is ook gebaseerd op sociale vergelijking Geluk is adaptief aspiratieniveau (mensen streven steeds naar verdere doelen, met mate en rede) We maken ons geluk ten dele zelf Geluk is ook gebaseerd op sociale vergelijking 1 motief: tevredenheid Tevredenheid van de consument of klant expectancy confirmation model: men vormt zich een verwachting, vergelijkt de prestatie met de verwachting ontevreden of tevreden 1 motief: conjuncte meting en analyse van het nut Nut wordt ontleend aan verbruik (hier niet als algemene ervaring van welbevinden) Pagina 16 van 39

17 Conjuncte analyse ( conjoint analysis ) = techniek die een globale nutservaring voor producten beschouwt als combinaties van componenten, opbreekt in de aparte nutsbijdrage van elke component decomponeerbaarheid Resultaat 1) voor elke dimensie kan men bepalen hoe sterk die het nut determineert 2) binnen elke dimensie kan men de nutswaarde van elk niveau bepalen 3) men kan het nut voorspellen van nieuwe producten, zolang deze bestaan uit een combinatie van reeds gekende eigenschappen 4) men kan het nut dat consumenten ervaren, relateren aan andere variabelen Meerdere motieven Meer complexiteit en de realiteit meer adequaat beschrijven en verklaren 2 drijfveren? Consumenten en consumptie in functie van een assenkruis met 2 motieven beschrijven en verklaren Bv.: Censydiam uitleven van emoties vs. controleren van emoties 5 drijfveren? Maslow: motivatie = hiërarchie (progressie) van 5 motieven Nog meer drijfveren? Rokeach: 36 motieven (18 instrumentele, 18 terminale) Murray: meer dan 100 strevingen ( dicht bij persoonlijkheidstrekken) Persoonlijkheid en drijfveren Motivatietheorieën gaan vaak samen met persoonlijkheidstheorieën Persoonlijkheid = constellatie van strevingen die typisch is voor een persoon, die de constanten in het gedrag van die persoon verklaar en die haar/hem onderscheidt van anderen The Big Five : emotionele stabiliteit, extraversie, openheid, meegaandheid, georganiseerdheid Studies temperen enthousiasme grote variatie binnen persoon, beïnvloedbaar door situatie Meerdere motieven: domeinspecifiek MAAM = een vorm van domeinspecifieke motivatie- en gedragstheorie Markt typeren a.d.h.v 2 tot 5 baten Middel-doel ketens: integratie van motieven, noden en concreet (product)gedrag = causale ketens van producteigenschappen MDK s corresponderen met geïntegreerde voorstellingen die consumenten zich maken van producten, baten en strevingen. Ze zijn daarom een nuttige manier voor producenten om te denken over hun aanbod in termen van een volledige keten. Nuttige manier voor producenten om te denken over aanbod in termen van volledige keten Laddering onderzoek Pagina 17 van 39

18 HOOFDSTUK 3 Marktonderzoek en marketingonderzoek 1. Eigenlijk en oneigenlijk gebruik van marktonderzoek Redenen om aan marktonderzoek te doen Typische (maar foute) voorstelling: onderneming staat voor een keuze marktonderzoek Wat wel voorkomt: onderneming heeft al een beslissing gemaakt marktonderzoek moet de genomen beslissing bevestigen Creativiteit en verbeelding bij medewerkers stimuleren door hen informatie, inzichten en denkkaders te bezorgen (probleem signaleren denkkader aanreiken) Nut en gevaren van denkschemata Oppassen dat je nog steeds kan thinking out of the box Denkschemata mogen de creativiteit niet doden (bv.: klakkeloos overnemen, niet aanpassen aan het eigen bedrijf) VOORBEELD 1: growth-share matrix (Boston Consulting Group) typeren op 2 dimensies Zuigelingen / star (groeimarkt, sterke positie), melkkoeien / cash cow (stabiele of krimpende markt, sterke positie), zorgenkinderen /question mark (groeimarkt, zwakke positie), misbaksels / dog (stabiele of krimpende markt, zwakke positie) VOORBEELD 2: het gebruik van tweedimensionale voorstellingen van de motivatie van de consumenten (bv.: Censydiam-model: extravert & introvert, ego & groep) 2. Onderzoeksopzet Exploreren of confirmeren? explorerend = minder gestructureerd = kwalitatief inzichten ontwikkelen confirmerend = meer gestructureerd = kwantitatief inzichten toetsen Kwalitatief onderzoek Exploreren, verkennen, op ideeën komen Ongestructureerd / halfgestructureerd Kleinere, relevante, selecte steekproef niet gebonden aan minimale aantallen Soms gebruik maken van stimuli die de drempel om spontaan te reageren verlagen Gevallen, kritische incidenten en (participerende) observatie Pagina 18 van 39

19 Gevalsstudie (case study): omstandige en realistische omschrijving vaak toegepast: etnografisch onderzoek (probeer het geheel van de samenleving te vatten) Participerende observatie, bv.: lid worden Het kritische incident (= gerichte steekproef): een bijzonder goed voorbeeld van goede en slechte praktijk wat is gemeenschappelijk, goede & slechte ervaringen vergelijken Intensief individueel interview (diepte-interview) en groepsinterview ( focus group ) Sociale dynamiek moet kunnen gebruikt worden om het gesprek te stimuleren of onder controle te houden Onderzoeksopzet bij confirmerend onderzoek Natuurlijke observatie, gedwongen observatie of ondervraging Observatie van natuurlijk gedrag moeilijk, want er mag geen vertekening (reactiviteit) zijn bv.: garbology (vertrouwen op sporen die het gedrag achterlaat) Registratie van gedrag (want feilbaarheid van zelfrapportering ) scan in de winkel, camera s Veldexperiment en testmarkt Experiment: grotere betrouwbaarheid want controle Veldexperiment: niet in een labo (verhoogt externe validiteit, verlaagt interne validiteit) Testmarkt, bv.: eerst op de Mechelse markt uitbrengen, representatief voor heel België Secundaire data uit directe registratie van aankoopgedrag Single-source data en cross-sectioneel onderzoek Bescherming van de privé-sfeer? Cross-sectie en tijdreeks Evenwicht: verschillen verschillende situatie OF evolutie in de richting van de andere Tijdreeksen en longitudinaal onderzoek (evolutie) Tracking data: eenzelfde individuele entiteit over de tijd volgen (bv.: clickstream-data, oogbewegingscamera) Secundaire gegevens Ontstaan telkens wanneer gegevens gebruikt worden door een ander dan die de gegevens heeft verzameld Het zuivere (en het onzuivere) experiment Experiment gedrag van de klanten observeren onder gecontroleerde omstandigheden Labo: lage externe, hoge interne validiteit Testmarkt: gemiddelde externe en interne validiteit compromis Experimenteel proefopzet Experimentele manipulatie: uitproberen of iets een effect heeft Controlegroep invoeren (bv.: Coca-Cola experiment groter aantal bioscopen) R = randomisatie, lukrake toewijzing Pagina 19 van 39

20 Hawthorne-effect: weten dat je deelneemt aan een experiment hogere reactiviteit Factorieel proefopzet meerdere variabelen Effect van meerdere niveaus van een gemanipuleerde variabele of van meerdere variabelen Hoofdeffect: effect van X op O of van Y op O Interactie-effect: effect van X (X1 of X2) verschilt naargelang Y1 of Y2 toegepast wordt Cross-over effect X en Y hebben geen hoofdeffect maar er is wel een tegengesteld interactieeffect van X en Y Bevraging: de enquête In veel gevallen: niet observeerbaar gedrag of geen eigenlijk gedrag dat zich laat observeren Introspectie en zelfrapportering Representatieve steekproeven van ondervraagden uit populaties (doelpubliek) Steekproef: wie, hoeveel, hoe Contactmethode Ontwerp van de vragenlijst en de vragen zelf Verwerking Steekproeven: steekproeftrekking en representativiteit veralgemenen = extrapoleren Studie- en observatie-eenheid bepalen Representativiteit: wet der grote getallen Centrale limietstelling Verdeling: gemiddelde µ, standaarddeviatie S Gaussiaanse, klokvormige, normale verdeling 65%: +/- 1S van µ 95%: +/- 2S van µ 99%: +/- 3S van µ Het steekproefgemiddelde schommelt nauwer rond het bevolkingsgemiddelde naarmate de steekproefomvang n groter is Voor een gegeven steekproefgrootte n, zal het steekproefgemiddelde met een berekenbare waarschijnlijkheid binnen een zeker interval rond het bevolkingsgemiddelde fluctueren, en met des te grotere waarschijnlijkheid naarmate dat interval ruimer wordt De grootte van die onzekerheid -intervallen wordt bepaald door De standaarddeviatie De grootte n van de steekproef De mate van zekerheid die men wenst in de besluiten die men trekt Hoe verkrijg je en lukrake of toevalssteekproef? Enkelvoudige, gestratificeerde en getrapte steekproef Gestratificeerd: bevolking is ingedeeld in strata (bv.: geslacht) Cluster of getrapte steekproef: lukrake steekproeftrekking van ondervraagden in meerdere stappen Quota-steekproef: indien we in een steekproef de bevolkingsstrata terugvinden, dan zal deze representatief zijn proportioneel maar niet random niet echt representatief Vertekening in de uiteindelijk bekomen steekproef Pagina 20 van 39

Inhoud. Deel 1 Inleiding. Deel 2 De context

Inhoud. Deel 1 Inleiding. Deel 2 De context Inhoud Deel 1 Inleiding 1 en scenario s 1.1 Wat is consumentengedrag? 1.1.1 Beschrijven, verklaren en voorspellen van consumentengedrag 1.1.2 Waarop heet consumentengedrag betrekking? 1.1.3 Veranderend

Nadere informatie

Wat is consumentengedrag? Het gedrag dat consumenten vertonen bij het zoeken, evalueren, kopen, gebruiken, en afdanken van producten of diensten.

Wat is consumentengedrag? Het gedrag dat consumenten vertonen bij het zoeken, evalueren, kopen, gebruiken, en afdanken van producten of diensten. Wat is consumentengedrag? Het gedrag dat consumenten vertonen bij het zoeken, evalueren, kopen, gebruiken, en afdanken van producten of diensten. Consumenten invloed Organisatie invloed Zoeken & verwerven

Nadere informatie

HOOFDSTUK 1: MERKEN & STRATEGISCH MERKENMANAGEMENT

HOOFDSTUK 1: MERKEN & STRATEGISCH MERKENMANAGEMENT HOOFDSTUK 1: MERKEN & STRATEGISCH MERKENMANAGEMENT 1 INTRODUCTIE H:1 Een merk is in de eerste plaats een product. Een product is fysiek, een service, winkel, persoon, organisatie, plaats of een idee. Een

Nadere informatie

H5 Consumentengedrag HOE EN WAAROM MENSEN KOPEN.

H5 Consumentengedrag HOE EN WAAROM MENSEN KOPEN. H5 Consumentengedrag HOE EN WAAROM MENSEN KOPEN http://www.youtube.com/watch?v=hpi-m3jwhbg 5.2 Besluitvormingsproces consument : Pearson: Solomon: Marketing Real Life koopbeslissingsproces vijf fasen (B2C):

Nadere informatie

Workshop voorbereiden Authentieke instructiemodel

Workshop voorbereiden Authentieke instructiemodel Workshop voorbereiden Authentieke instructiemodel Workshop voorbereiden Uitleg Start De workshop start met een echte, herkenbare en uitdagende situatie. (v.b. het is een probleem, een prestatie, het heeft

Nadere informatie

BESLISSINGS-PROCESSEN EN GEDRAGSBEINVLOEDING.

BESLISSINGS-PROCESSEN EN GEDRAGSBEINVLOEDING. BESLISSINGS-PROCESSEN EN GEDRAGSBEINVLOEDING. DEEL-I. KIEZEN/ OORDELEN/ BESLISSEN. KANS * GEVOLG. TYPOLOGIE VAN BESLISSINGEN. Type-Probleem Aanpak Aard van de keuze STRATEGISCH ANALYSEREN OPTIMAAL TACTISCH

Nadere informatie

Laag Vaardigheden Leerdoelen Formulering van vragen /opdrachten

Laag Vaardigheden Leerdoelen Formulering van vragen /opdrachten Blooms taxonomie Laag Vaardigheden Leerdoelen Formulering van vragen /opdrachten Evalueren Evalueren = de vaardigheid om de waarde van iets (literatuur, onderzoeksrapport, presentatie etc) te kunnen beoordelen

Nadere informatie

De Taxonomie van Bloom Toelichting

De Taxonomie van Bloom Toelichting De Taxonomie van Bloom Toelichting Een van de meest gebruikte manier om verschillende kennisniveaus in te delen, is op basis van de taxonomie van Bloom. Deze is tussen 1948 en 1956 ontwikkeld door de onderwijspsycholoog

Nadere informatie

Hoofdstuk 7 Marktonderzoek

Hoofdstuk 7 Marktonderzoek Hoofdstuk 7 Marktonderzoek Leerdoelen Uitleggen hoe belangrijk informatie is voor het bedrijf, om inzicht te krijgen in de markt. Het marketinginformatiesysteem definiëren en de onderdelen daarvan bespreken.

Nadere informatie

Hoofdstuk 1: Marketing en gedragswetenschappen: een situering

Hoofdstuk 1: Marketing en gedragswetenschappen: een situering Hoofdstuk 1: Marketing en gedragswetenschappen: een situering 1.1 Een historisch en economisch perspectief 1.1.1 Ruil en handel Surplus en ruil We produceren meer dan we zelf nodig hebben surplus surplus

Nadere informatie

Onderzoeksopzet. Marktonderzoek Klantbeleving

Onderzoeksopzet. Marktonderzoek Klantbeleving Onderzoeksopzet Marktonderzoek Klantbeleving Utrecht, september 2009 1. Inleiding De beleving van de klant ten opzichte van dienstverlening wordt een steeds belangrijker onderwerp in het ontwikkelen van

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch) Het managen van weerstand van consumenten tegen innovaties

Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch) Het managen van weerstand van consumenten tegen innovaties Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch) Het managen van weerstand van consumenten tegen innovaties De afgelopen decennia zijn er veel nieuwe technologische producten en diensten geïntroduceerd op de

Nadere informatie

HOOFDSTUK 3: MERKPOSITIONERING

HOOFDSTUK 3: MERKPOSITIONERING HOOFDSTUK 3: MERKPOSITIONERING 1 INTRODUCTIE H:3 Hoofdstuk 3 gaat over merkkennisstructuren Positioneren is het identificeren en vaststellen van punten van verschil en punten van overeenkomst om zo de

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting (summary in Dutch)

Nederlandse samenvatting (summary in Dutch) Nederlandse samenvatting (summary in Dutch) Relatiemarketing is gericht op het ontwikkelen van winstgevende, lange termijn relaties met klanten in plaats van het realiseren van korte termijn transacties.

Nadere informatie

Taxanomie van Bloom en de kunst van het vragen stellen. Anouk Mulder verschil in talent

Taxanomie van Bloom en de kunst van het vragen stellen. Anouk Mulder verschil in talent Onthouden Kunnen ophalen van specifieke informatie, variërend van feiten tot complete theorieën Opslaan en ophalen van informatie (herkennen) Kennis van data, gebeurtenissen, plaatsen Kennis van belangrijkste

Nadere informatie

HOOFDSTUK 2: KLANTGERICHTE MERKMEERWAARDE

HOOFDSTUK 2: KLANTGERICHTE MERKMEERWAARDE HOOFDSTUK 2: KLANTGERICHTE MERKMEERWAARDE 1 INTRODUCTIE H:2 Waaraan kun je een effectieve merkenpositionering herkennen? Wat zijn de bronnen van klantgerichte merkmeerwaarde en welke effecten of voordelen

Nadere informatie

Samenvatting Management & Organisatie Hoofdstuk 5, Marketingbeleid

Samenvatting Management & Organisatie Hoofdstuk 5, Marketingbeleid Samenvatting Management & Organisatie Hoofdstuk 5, Marketingbeleid Samenvatting door een scholier 1430 woorden 1 februari 2003 6,1 79 keer beoordeeld Vak Methode M&O In balans Marketingbeleid. 5.1 Het

Nadere informatie

A. Business en Management Onderzoek

A. Business en Management Onderzoek A. Business en Management Onderzoek Concepten definiëren Een concept (concept) is een algemeen geaccepteerde verzameling van betekenissen of kenmerken die geassocieerd worden met gebeurtenissen, situaties

Nadere informatie

De Marketeer is niet meer; leve de Geomarketeer! Over de integratie van lokatie in marketing

De Marketeer is niet meer; leve de Geomarketeer! Over de integratie van lokatie in marketing De Marketeer is niet meer; leve de Geomarketeer! Over de integratie van lokatie in marketing dr. Jasper Dekkers Afdeling Ruimtelijke Economie, vrije Universiteit amsterdam Korte introductie Economie Geo

Nadere informatie

Positieve attitude t.o.v. product/merk is vaak een eerste vereiste voor aankoop Attitude =

Positieve attitude t.o.v. product/merk is vaak een eerste vereiste voor aankoop Attitude = Attitudes Positieve attitude t.o.v. product/merk is vaak een eerste vereiste voor aankoop Attitude = duurzaam aangeleerd systeem van positieve of negatieve kennis en waardering (gevoelens) en intentie

Nadere informatie

2) De voornaamste en meest frequente manier waarop vooruitgang gemaakt wordt in de

2) De voornaamste en meest frequente manier waarop vooruitgang gemaakt wordt in de Proefexamen wetenschappelijke methoden 1) Een intervalschaal is: a) Een absolute schaal van afstanden b) Een absolute schaal van rangordeningen c) Een verhoudingsschaal van afstanden d) Een verhoudingsschaal

Nadere informatie

Internationale Marketing H4. Week 1 1. Executive summary 2. Inhoudsopgave 3. Inleiding en achtergrond 4. Externe analyse

Internationale Marketing H4. Week 1 1. Executive summary 2. Inhoudsopgave 3. Inleiding en achtergrond 4. Externe analyse Internationale Marketing H4 Week 1 1. Executive summary 2. Inhoudsopgave 3. Inleiding en achtergrond 4. Externe analyse Executive summary Een samenvatting voor het management 1 à 2 pagina s belangrijkste

Nadere informatie

HOOFDSTUK 11: MERKSTRATEGIEËN OPSTELLEN EN UITVOEREN

HOOFDSTUK 11: MERKSTRATEGIEËN OPSTELLEN EN UITVOEREN HOOFDSTUK 11: MERKSTRATEGIEËN OPSTELLEN EN UITVOEREN 1 INTRODUCTIE H:11 Een merkstrategie voor een bedrijf identificeert welke merkelementen een bedrijf kiest voor toepassing op de diverse producten die

Nadere informatie

A. KLANTWAARDE... 2 B. BEGRIPPENLIJST... 7 C. KORT OVERZICHT... 10

A. KLANTWAARDE... 2 B. BEGRIPPENLIJST... 7 C. KORT OVERZICHT... 10 Inhoudsopgave A. KLANTWAARDE... 2 B. BEGRIPPENLIJST... 7 C. KORT OVERZICHT... 10 1 A. Klantwaarde Marketing is het verkrijgen van klanten en winstgevende relaties met klanten. In dit hoofdstuk worden de

Nadere informatie

Consumentengedrag. H7 Marketingcommunicatiedoelstellingen Floor en van Raaij. maandag 25 februari 13

Consumentengedrag. H7 Marketingcommunicatiedoelstellingen Floor en van Raaij. maandag 25 februari 13 Consumentengedrag H7 Marketingcommunicatiedoelstellingen Floor en van Raaij DAGMAR model bekendheid begrip overtuiging actie bekendheid begrip overtuiging actie Defining Advertising Goals for Measured

Nadere informatie

Marketing facts 2. De relatie tussen het bewuste en onbewuste van de consument. TSVC I Measure - Optimize - Launch!

Marketing facts 2. De relatie tussen het bewuste en onbewuste van de consument. TSVC I Measure - Optimize - Launch! Snel zicht op innovatie insights, marktpotentieel en groeikansen Marketing facts 2 De relatie tussen het bewuste en onbewuste van de consument De relatie tussen het bewuste en onbewuste van de consument

Nadere informatie

Hoofdstuk 5. Het onderzoeksontwerp

Hoofdstuk 5. Het onderzoeksontwerp Hoofdstuk 5 Het onderzoeksontwerp Het onderzoeksontwerp Een onderzoeksontwerp is een verzameling reeds genomen beslissingen die samen het masterplan vormen en waarin de methoden en procedures voor het

Nadere informatie

Het Kloppend Marketing Autohart BIG Auto Data. Kijkje in onze keuken

Het Kloppend Marketing Autohart BIG Auto Data. Kijkje in onze keuken Het Kloppend Marketing Autohart BIG Auto Data Kijkje in onze keuken Kwaliteit boven ALLES De datakwaliteit top-10: 1. Filteren = met minder MEER doen 2. Altijd maximaal 1x dezelfde fout maken 3. Niks Black

Nadere informatie

Begrippenlijst Anders Dit is onderzoek

Begrippenlijst Anders Dit is onderzoek Begrippenlijst Anders Dit is onderzoek Begrippenlijst door F. 1080 woorden 15 april 2016 9,1 2 keer beoordeeld Vak Anders Dit is onderzoek! 2.4 Steekproef Onderzoek met een kleine groep met de bedoeling

Nadere informatie

Autobiografisch geheugen in longitudinaal perspectief

Autobiografisch geheugen in longitudinaal perspectief Samenvatting Autobiografisch geheugen in longitudinaal perspectief Stabiliteit en verandering in gerapporteerde levensgebeurtenissen over een periode van vijf jaar Het belangrijkste doel van dit longitudinale,

Nadere informatie

FOOD2MARKET INNOVATIE TRAINING. 14 november 2013

FOOD2MARKET INNOVATIE TRAINING. 14 november 2013 FOOD2MARKET INNOVATIE TRAINING 14 november 2013 Edwin Palsma The Food Agency Specialisten in food marketing Wij verbinden voedingskennis, technologie, marketing en sales om de marktpositie van agro & food

Nadere informatie

les 1 inleiding marketing HMC 1. Wat is marketing?

les 1 inleiding marketing HMC 1. Wat is marketing? 1. Wat is marketing? Marketing is afgeleid van het Engelse woord: to market. Dit betekent op de markt brengen. Om een product of dienst succesvol op de markt te brengen, moet een bedrijf rekening houden

Nadere informatie

Rijke Lessen. zetten je aan het denken. Handleiding(etje) Minka Dumont 26 november 2009 SLO - Landelijke Plusklasnetwerkdag

Rijke Lessen. zetten je aan het denken. Handleiding(etje) Minka Dumont 26 november 2009 SLO - Landelijke Plusklasnetwerkdag Rijke Lessen zetten je aan het denken Minka Dumont 2009 www.lesmateriaalvoorhoogbegaafden.com Handleiding(etje) Minka Dumont 26 november 2009 SLO - Landelijke Plusklasnetwerkdag Onthouden Kunnen ophalen

Nadere informatie

Tabel competentiereferentiesysteem

Tabel competentiereferentiesysteem Bijlage 3 bij het ministerieel besluit van tot wijziging van het ministerieel besluit van 28 december 2001 tot uitvoering van sommige bepalingen van het koninklijk besluit van 30 maart 2001 tot regeling

Nadere informatie

Hoofdstuk 1: Introducing strategy

Hoofdstuk 1: Introducing strategy Hoofdstuk 1: Introducing strategy Wat is strategie? Definitie Porter: Concurrentiestrategie = verzameling van verschillende activiteiten kiezen om een unieke waardemix te brengen. Onderscheid tussen operationele

Nadere informatie

Opgave 2 Doen wat je denkt

Opgave 2 Doen wat je denkt Opgave 2 Doen wat je denkt 7 maximumscore 2 een argumentatie waarom Swaab het bestaan van vrije wil verwerpt op grond van de experimenten van Libet: bewustzijn komt pas na de beslissingen van de hersenen

Nadere informatie

Het Marketingconcept: Tevreden klanten: Geintegreerde aanpak:

Het Marketingconcept: Tevreden klanten: Geintegreerde aanpak: Inhoud Inhoud... 1 Het Marketingconcept:... 2 Tevreden klanten:... 2 Geintergreerde aanpak:... 2 Behoeftengeoriënteerd werkterrein:... 3 Concurentieanalyse:... 3 Marktonderzoek:... 3 Winstbijdrage:...

Nadere informatie

Doelgroepen beschrijven

Doelgroepen beschrijven Consumentengedrag * H5 onderzoek naar consument, product en concurrentie (Floor en van Raaij) * Concept gekozen doelgroep (zowel algemene- als domeinspecifieke variabelen) bespreken * Aan de slag met moodboard

Nadere informatie

Motieven en persoonlijkheid. Waarom doen mensen de dingen die ze doen?

Motieven en persoonlijkheid. Waarom doen mensen de dingen die ze doen? Motieven en persoonlijkheid Waarom doen mensen de dingen die ze doen? Motivatie psychologen vragen: Waarom doen mensen de dingen die ze doen? Motivatiepsychologen zoeken naar de motieven, de drijfveren

Nadere informatie

Empirisch bewijs van impact op lange termijn van TV-reclame

Empirisch bewijs van impact op lange termijn van TV-reclame Empirisch bewijs van impact op lange termijn van TV-reclame Over het gunstig effect van tv-reclame voor nationale merken, of het nu op korte of lange termijn is, werd in veel landen geschreven. Hoe zit

Nadere informatie

Secundair onderwijs - Tweede graad ASO/KSO/TSO - Natuurwetenschappen - Vakgebonden eindtermen

Secundair onderwijs - Tweede graad ASO/KSO/TSO - Natuurwetenschappen - Vakgebonden eindtermen Eindtermen educatief project Korstmossen, snuffelpalen van ons milieu 2 de en 3 de graad SO Secundair onderwijs - Tweede graad ASO/KSO/TSO - Natuurwetenschappen - Vakgebonden eindtermen I. Gemeenschappelijke

Nadere informatie

Hoofdstuk 7: Selectie van steekproeven

Hoofdstuk 7: Selectie van steekproeven Hoofdstuk 7: Selectie van steekproeven Inhoudsopgave 7.1. Inleiding... 2 7.1.1. Onderzoekseenheden, populatie en steekproef... 2 Onderzoekseenheden op verschillende niveaus... 2 7.1.2. Steekproeven: twee

Nadere informatie

Studiedag Agentschap Zorg & Gezondheid. Stakeholderanalyse

Studiedag Agentschap Zorg & Gezondheid. Stakeholderanalyse Studiedag Agentschap Zorg & Gezondheid Stakeholderanalyse 2 april 2015 Stakeholderdialoogvanuit MVO een proces waarbij ondernemingen vrijwillig streven naar verbetering op bedrijfs-en maatschappelijk vlak

Nadere informatie

Voor elke competentie dient u ten eerste aan te geven in welke mate deze vereist is om het stageproject succesvol te (kunnen) beëindigen.

Voor elke competentie dient u ten eerste aan te geven in welke mate deze vereist is om het stageproject succesvol te (kunnen) beëindigen. FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSWETENSCHAPPEN NAAMSESTRAAT 69 BUS 3500 3000 LEUVEN, BELGIË m Stageproject bijlage 1: Leidraad bij het functioneringsgesprek Naam stagiair(e):.. Studentennummer:. Huidige opleiding

Nadere informatie

Training Creatief denken

Training Creatief denken Training Creatief denken Creatief denken: een oplossing voor elk probleem Creatief denken is vandaag de dag een must. De markt verandert razendsnel en als je niet innovatief bent, loop je achter de feiten

Nadere informatie

Inleiding CUSTOMER TOUCH MODEL. Is het mogelijk klanten zo goed te kennen dat je kunt voorspellen wat ze gaan kopen voordat ze dat zelf weten?

Inleiding CUSTOMER TOUCH MODEL. Is het mogelijk klanten zo goed te kennen dat je kunt voorspellen wat ze gaan kopen voordat ze dat zelf weten? Inleiding Is het mogelijk klanten zo goed te kennen dat je kunt voorspellen wat ze gaan kopen voordat ze dat zelf weten? Er zijn geruchten dat Amazon een dergelijke gedetailleerde kennis van haar klanten

Nadere informatie

Hoorcollege 1: Onderzoeksmethoden 06-01-13!!

Hoorcollege 1: Onderzoeksmethoden 06-01-13!! Hoorcollege 1: Onderzoeksmethoden 06-01-13 Stof hoorcollege Hennie Boeije, Harm t Hart, Joop Hox (2009). Onderzoeksmethoden, Boom onderwijs, achtste geheel herziene druk, ISBN 978-90-473-0111-0. Hoofdstuk

Nadere informatie

Kritisch Denken met Rationale

Kritisch Denken met Rationale Docentendag Maatschappijleer 2018 Kritisch Denken met Rationale Timo ter Berg & Daan van Riet Kritisch Denken Inhoud 1. Introductie 2. Belang Kritisch Denken (= KD) 3. Wat is KD? 4. Hoe ontwikkel je KD-vaardigheden?

Nadere informatie

Methoden van het Wetenschappelijk Onderzoek: Deel II Vertaling pagina 83 97

Methoden van het Wetenschappelijk Onderzoek: Deel II Vertaling pagina 83 97 Wanneer gebruiken we kwalitatieve interviews? Kwalitatief interview = mogelijke methode om gegevens te verzamelen voor een reeks soorten van kwalitatief onderzoek Kwalitatief interview versus natuurlijk

Nadere informatie

turning data into profit knowhowmarketing

turning data into profit knowhowmarketing turning data into profit knowhowmarketing Kennis over de markt, de klant, de concurrent en de effectiviteit van marketing wordt steeds belangrijker. Succesvolle bedrijven gebruiken deze kennis om snel

Nadere informatie

Voorwoord van Hester van Herk... iii Voorwoord van Foeke van der Zee... iv Verantwoording... vi

Voorwoord van Hester van Herk... iii Voorwoord van Foeke van der Zee... iv Verantwoording... vi Inhoudsopgave Voorwoord van Hester van Herk... iii Voorwoord van Foeke van der Zee... iv Verantwoording... vi INTRODUCTIE... 1 1. Wat is onderzoek... 2 1.1 Een definitie van onderzoek... 2 1.2 De onderzoeker

Nadere informatie

Een marketingplan in twaalf stappen

Een marketingplan in twaalf stappen Reekx is gespecialiseerd in het adviseren van organisaties en detacheren van specialisten op het gebied van het efficiënt managen van informatiestromen. Kijk op onze website www.reekx.nl voor actuele informatie

Nadere informatie

Marketing Woordverklaring: Markt-getting o Naar de markt brengen o Aan de klant bezorgen

Marketing Woordverklaring: Markt-getting o Naar de markt brengen o Aan de klant bezorgen Marketing Woordverklaring: Markt-getting o Naar de markt brengen o Aan de klant bezorgen 1. vrijwillige ruilrelaties tussen aanbieder en prospect (klant) 2. marktfilosofieën a) productfilosofie: massaproductie

Nadere informatie

8-6-2010. Oplossingen voor Implementatie. Wat betekenen deze organisatie concepten voor RM implementatie in een organisatie?

8-6-2010. Oplossingen voor Implementatie. Wat betekenen deze organisatie concepten voor RM implementatie in een organisatie? 2. Oplossingen voor WELKOM Implementatie Door combineren van: 1. Organisatiekunde 2. Innovatiemanagement 3. Verandermanagement 2. Neo-modernistisch: menselijk begrip, de mens centraal Toenemende geschiktheid

Nadere informatie

20/04/2013: Kwalitatief vs. Kwantitatief

20/04/2013: Kwalitatief vs. Kwantitatief 20/04/2013: Kwalitatief vs. Kwantitatief Wat is exact het verschil tussen kwalitatief en kwantitatief marktonderzoek in termen van onderzoek (wat doe je) in termen van resultaat (wat kan je er mee) in

Nadere informatie

Vakoverschrijdende eindtermen die van toepassing zijn tijdens de klimaatexcursie

Vakoverschrijdende eindtermen die van toepassing zijn tijdens de klimaatexcursie Vakoverschrijdende eindtermen die van toepassing zijn tijdens de klimaatexcursie Context 4: Omgeving en duurzame ontwikkeling. De leerlingen: 1. participeren aan milieubeleid en -zorg op school; 2. herkennen

Nadere informatie

Waardecreatie in industriële markten

Waardecreatie in industriële markten Waardecreatie in industriële markten Jos Fleischeuer De marketinguitdaging Being market driven. or driving the market Creating value. and capturing it Building/protecting resources. and exploiting partner

Nadere informatie

service design workshop

service design workshop Philippe Martens service design workshop ken ik mijn klanten en gebruikers écht? hoe ervaren mijn klanten mijn huidig dienstenaanbod? Hoe pas ik mijn processen en systemen aan om mijn uniek dienstenaanbod

Nadere informatie

H6 Marketingcommunicatie-doelgroepen

H6 Marketingcommunicatie-doelgroepen H6 Marketingcommunicatie-doelgroepen les 2 Segmentatie Het verdelen van de markt in kleine, homogene deelgroepen waarbij men rekening houdt met de verschillende behoeften van de consument. Hoe diverser

Nadere informatie

Allianties en speltheorie

Allianties en speltheorie Allianties en speltheorie Presentatie Zeist Annelies de Ridder Agenda 1. Inleiding 2. Een ander perspectief: de Speltheorie 3. Inzoomen op opportunistisch gedrag 4. Vragen 2 1: Inleiding: profilering Promotieonderzoek:

Nadere informatie

Meten van Resultaat. Carine van Schie 22 april 2014

Meten van Resultaat. Carine van Schie 22 april 2014 Meten van Resultaat Carine van Schie 22 april 2014 Outline 1 Onderzoek 2 Gedragsverandering 3 Resultaat en (effect) metingen 4 Vragenlijst 5 Observatie 6 Respondenten 7 Analyse Onderzoek: Wat wil je weten

Nadere informatie

Bewegen tot leren: Perspectieven voor een krachtige leeromgeving

Bewegen tot leren: Perspectieven voor een krachtige leeromgeving Bewegen tot leren: Perspectieven voor een krachtige leeromgeving Jouw ervaring Neem iets in gedachten dat je nu goed kunt en waarvan je veel plezier hebt in je werk: Vertel waartoe je in staat bent. Beschrijf

Nadere informatie

Wanneer gaan bedrijven investeren in energieinnovaties? Resultaten van een onderzoek in opdracht van STEM

Wanneer gaan bedrijven investeren in energieinnovaties? Resultaten van een onderzoek in opdracht van STEM Wanneer gaan bedrijven investeren in energieinnovaties? Resultaten van een onderzoek in opdracht van STEM Doelstelling Wanneer gaan bedrijven investeren in energieinnovaties? Welke segmenten zijn te onderscheiden?

Nadere informatie

grens onderscheidend ondernemen

grens onderscheidend ondernemen KvK Kiosk Martin Lammerteyn Bedrijfsmentor Grensverleggend verkopen in Belgeland, hoe doe je dat? grens onderscheidend ondernemen starter Wie is hier aanwezig? Wie is ondernemer? Wie verkoopt er? Wie adviseert

Nadere informatie

TH-PI Performance Indicator. Best Peter Assistant

TH-PI Performance Indicator. Best Peter Assistant Best Peter Assistant TH-PI Performance Indicator Dit rapport werd gegenereerd op 11-11-2015 door White Alan van Brainwave Ltd.. De onderliggende data dateren van 10-03-2015. OVER DE PERFORMANCE INDICATOR

Nadere informatie

Toetstermen en taxonomiecodes

Toetstermen en taxonomiecodes Toetstermen en taxonomiecodes Door middel van toetstermen is vastgelegd wat deelnemers moeten kennen en kunnen. Een toetsterm is bepalend voor de inhoud van de opleiding en de toetsing. Dit betekent dat

Nadere informatie

donderdag 5 mei 2011 Meer omzet door strategisch kiezen van (nieuwe) media!

donderdag 5 mei 2011 Meer omzet door strategisch kiezen van (nieuwe) media! Meer omzet door strategisch kiezen van (nieuwe) media! WERNER VAN BEUSEKOM conceptontwikkelaar & merkstrateeg DAGELIJKSE CONCURRENTIESTRIJD DAGELIJKSE CONCURRENTIESTRIJD DAT GELDT NIET ALLEEN VOOR A-MERKEN

Nadere informatie

Brown Jeremy Manager Brainwave Ltd. CUBES Competency Profile / Expert Standaard Rapport

Brown Jeremy Manager Brainwave Ltd. CUBES Competency Profile / Expert Standaard Rapport Brown Jeremy Manager Brainwave Ltd. CUBES Competency Profile / Expert Standaard Rapport Dit rapport werd gegenereerd op 11-11-2015 door White Alan van Brainwave Ltd.. De onderliggende data dateren van

Nadere informatie

Marketingmix instrumenten Marketingcommunicatie

Marketingmix instrumenten Marketingcommunicatie Marketingmix instrumenten Marketingcommunicatie Belangengroepen informeren over, overtuigen van en herinneren aan de organisatie en de marketingmix van de producten/diensten van een organisatie Communicatiemix

Nadere informatie

Communicatie, discriminatie en conflict

Communicatie, discriminatie en conflict Communicatie, discriminatie en conflict 1 Inhoud Communicatie Het communicatieproces Misverstanden Categorisatie Ingroup/ outgroupdifferentiatie Stereotypen Discriminatie 2 Communicatie (6.2-6.4) Communicatie

Nadere informatie

WISKUNDIGE TAALVAARDIGHEDEN

WISKUNDIGE TAALVAARDIGHEDEN WISKUNDIGE TLVRDIGHEDEN Derde graad 1 Het begrijpen van wiskundige uitdrukkingen in eenvoudige situaties (zowel mondeling als 1V4 2V3 3V3 (a-b-c) schriftelijk) 2 het begrijpen van figuren, tekeningen,

Nadere informatie

Impactgericht werken in de sector van het sociaalcultureel

Impactgericht werken in de sector van het sociaalcultureel Impactgericht werken in de sector van het sociaalcultureel volwassenenwerk 30 april 2014 Marc Jans www.socius.be sociaal-cultureel volwassenenwerk diverse sector naar inhoud en doelen, aanpak en doelgroepen

Nadere informatie

FBTO voorspelt binnen 24 uur na lancering het resultaat van een online campagne.

FBTO voorspelt binnen 24 uur na lancering het resultaat van een online campagne. FBTO voorspelt binnen 24 uur na lancering het resultaat van een online campagne. Toen het in kaart brengen van bezoekersgedrag op websites nog in de kinderschoenen stond, beperkten marketeers zich tot

Nadere informatie

De terugkeer naar het ware zelf! Leven en werken vanuit innerlijke kracht en verantwoordelijkheid!

De terugkeer naar het ware zelf! Leven en werken vanuit innerlijke kracht en verantwoordelijkheid! De terugkeer naar het ware zelf! Leven en werken vanuit innerlijke kracht en verantwoordelijkheid! Door: Nathalie van Spall De onzichtbare werkelijkheid wacht om door onze geest binnengelaten te worden.

Nadere informatie

Functieprofiel Young Expert

Functieprofiel Young Expert 1 Laatst gewijzigd: 20-7-2015 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 1 Ervaringen opdoen... 3 1.1 Internationale ervaring in Ontwikkelingssamenwerkingsproject (OS)... 3 1.2 Nieuwe vaardigheden... 3 1.3 Intercultureel

Nadere informatie

Ecologie van het leren

Ecologie van het leren Ecologie van het leren Beneluxconferentie dr Manon C.P. Ruijters MLD Apeldoorn 17 oktober 2013 Ecologisch? Ecologie is verbindingen en samenhang diversiteit interacties tussen organismen en hun omgeving

Nadere informatie

Gelukkig met geluksbeleid?

Gelukkig met geluksbeleid? Gelukkig met geluksbeleid? George Gelauff SCP werkconferentie Sturen op geluk 24 november 2011 Wat is geluk? Van Dale Gunstige loop van de omstandigheden (bv loterij) Aangename toestand waarin men zijn

Nadere informatie

Perceptie. dinsdag 6 maart 2012

Perceptie. dinsdag 6 maart 2012 Perceptie H7 Gestuurde perceptie... Perceptie betekent observatie, hoe je iets waarneemt, je blik zoals in is een glas half vol of half leeg?. Je perceptie wordt beïnvloed door je ervaringen en je basishouding

Nadere informatie

Veranderen: Focus op cultuurverandering en het overwinnen van weerstand. Breukelen, 17 december 2008 Elsbeth Reitsma e.reitsma@c3am.

Veranderen: Focus op cultuurverandering en het overwinnen van weerstand. Breukelen, 17 december 2008 Elsbeth Reitsma e.reitsma@c3am. Veranderen: Focus op cultuurverandering en het overwinnen van weerstand Breukelen, 17 december 2008 Elsbeth Reitsma e.reitsma@c3am.nl Wat is weerstand? Een reactie op een emotioneel proces dat zich binnen

Nadere informatie

Samenvatting. Exploratieve bewegingen in haptische waarneming. Deel I: de precisie van haptische waarneming

Samenvatting. Exploratieve bewegingen in haptische waarneming. Deel I: de precisie van haptische waarneming Exploratieve bewegingen in haptische waarneming Haptische waarneming is de vorm van actieve tastwaarneming waarbij de waarnemer de eigenschappen van een object waarneemt door het object met zijn of haar

Nadere informatie

Auteurs: Baarda e.a. isbn: 978-90-01-80771-9

Auteurs: Baarda e.a. isbn: 978-90-01-80771-9 Woord vooraf Het Basisboek Methoden en Technieken biedt je een handleiding voor het opzetten en uitvoeren van empirisch kwantitatief onderzoek. Je stelt door waarneming vast wat zich in de werkelijkheid

Nadere informatie

Hoofdstuk 3 marktsegmentatie en doelgroepkeuze

Hoofdstuk 3 marktsegmentatie en doelgroepkeuze Hoofdstuk 3 marktsegmentatie en doelgroepkeuze 3.1 omschrijven van de markt Wat is een markt? Wolters - Noordhoff 3.2 Wat is marktsegmentatie? Het opsplitsen van de totale markt voor een product in kleinere,

Nadere informatie

Economie Module 3. De marktstructuur is het geheel van kenmerken van de markt die het marktevenwicht beïnvloeden.

Economie Module 3. De marktstructuur is het geheel van kenmerken van de markt die het marktevenwicht beïnvloeden. Module 3 Hoofdstuk 1 1.1 - Markt, marktstructuur en marktvorm De markt is het geheel van factoren waaronder vragers en aanbieders elkaar ontmoeten en producten verhandelen. Er zijn twee soorten: - De concrete

Nadere informatie

Hoofdstuk 6. De rol van klanten

Hoofdstuk 6. De rol van klanten Hoofdstuk 6 De rol van klanten 6.1 Klanten in het innovatieproces Van oudsher aan het begin(ideeën) en einde (uitkomst testmarkt)v/h proces. De rol van klanten steeds groter geworden. Bij het vooronderzoek

Nadere informatie

Verkopen van Inkoop. Hoe bereik en betrek ik de interne klant uit het primaire proces?

Verkopen van Inkoop. Hoe bereik en betrek ik de interne klant uit het primaire proces? Verkopen van Inkoop Hoe bereik en betrek ik de interne klant uit het primaire proces? Agenda Voorstellen Visie Verkoop van inkoop Waarom inkoopmarketing? Hoe inkoop verkopen? Inkoopresultaat delen Do s

Nadere informatie

Samenvatting (Dutch)

Samenvatting (Dutch) Samenvatting (Dutch) 162 Hier zal een korte samenvatting gegeven worden van de resultaten van het onderzoek gepresenteerd in dit proefschrift. Affect, Gemoedstoestand en Informatieverwerking Om te overleven

Nadere informatie

SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE

SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE Algemene vorming op het einde van de derde graad secundair onderwijs Voor de sociale

Nadere informatie

College Week 1 Grondprincipes van de Wetenschap

College Week 1 Grondprincipes van de Wetenschap College Week 1 Grondprincipes van de Wetenschap Inleiding in de Methoden & Technieken 013 014 Hemmo Smit Overzicht van dit college Korte inleiding in het vakgebied Praktische informatie over het vak Wat

Nadere informatie

( Verantwoord ) Beleidsvoerend Vermogen

( Verantwoord ) Beleidsvoerend Vermogen ( Verantwoord ) Beleidsvoerend Vermogen Herman Siebens SOK - Beveren-Waas 10 / 12 / 2010 Er verandert heel wat meer met minder! toenemende druk richting autonomie openheid naar de maatschappelijke omgeving

Nadere informatie

Lemniscaat Kompas. 1 Vijf aspecten van communicatie geïntegreerd

Lemniscaat Kompas. 1 Vijf aspecten van communicatie geïntegreerd http://lemniscaatacademie.com francis@lemniscaatacademie.be Lemniscaat Kompas 1 Vijf aspecten van communicatie geïntegreerd RELATIE Verhouding INHOUD FOCUS Het thema waar het echt om gaat CONTEXT Cultuur

Nadere informatie

Samenvatting Flanders DC studie Internationalisatie van KMO s

Samenvatting Flanders DC studie Internationalisatie van KMO s Samenvatting Flanders DC studie Internationalisatie van KMO s In een globaliserende economie moeten regio s en ondernemingen internationaal concurreren. Internationalisatie draagt bij tot de economische

Nadere informatie

Back to the Future. KVGO bijeenkomst Ledenraad Bussum, 13 november 2013

Back to the Future. KVGO bijeenkomst Ledenraad Bussum, 13 november 2013 Back to the Future KVGO bijeenkomst Ledenraad Bussum, 13 november 2013 start met een kader modelmatige benadering 4 stappen plan 7 stappen plan 9 stappen plan nog een 9 stappen plan 12 stappen plan

Nadere informatie

Voorwoord... iii Verantwoording... v

Voorwoord... iii Verantwoording... v Inhoudsopgave Voorwoord... iii Verantwoording... v INTRODUCTIE... 1 1. Wat is onderzoek... 2 1.1 Een definitie van onderzoek... 2 1.2 De onderzoeker als probleemoplosser of de onderzoeker als adviseur...

Nadere informatie

Consument centraal bij innovaties in korte keten

Consument centraal bij innovaties in korte keten Consument centraal bij innovaties in korte keten Introductie op DONE framework - begrijpen van consument 20 november 2018, Siet Sijtsema Hungry planet - Menzel siet.sijtsema@wur.nl Onderwerpen Done framwork

Nadere informatie

Dit bestand niet correct? Meld misbruik op www.saxionstudent.nl. Saxionstudent.nl Blok1

Dit bestand niet correct? Meld misbruik op www.saxionstudent.nl. Saxionstudent.nl Blok1 Inleiding Dit verslag is geschreven in het kader voor het project Desk & Fieldresearch. Het project is voor het eerste studiejaar van de opleiding Commerciële Economie, aan Saxion Hogeschool te Enschede.

Nadere informatie

Creatie, toepassing en evaluatie: door marketeers en klantcontactmedewerkers. We focussen hier op Vraag, Analyse en Data terugkoppelen.

Creatie, toepassing en evaluatie: door marketeers en klantcontactmedewerkers. We focussen hier op Vraag, Analyse en Data terugkoppelen. Marketing Intelligence voor beginners Workshop door Sara Oomen (EMC Cultuuronderzoeken) en Jildiz Heddes (zelfstandig data-analist) Congres Podiumkunsten 2014 WAT Marketing Intelligence is het stelselmatig

Nadere informatie