Trends en ontwikkelingen bouw- en vastgoedsector Marokko. Marco Rensma Partner Maison de Commerce Pays-Bas & Maroc April 2014

Transcriptie

1 Trends en ontwikkelingen bouw- en vastgoedsector Marokko Marco Rensma Partner Maison de Commerce Pays-Bas & Maroc April

2 Korte profielschets bouw- en vastgoedsector Marokko 6% van het Bruto Binnenlands Product (BBP) Ruim één miljoen werknemers (10% van de totale werkgelegenheid) Circa honderdduizend bouwbedrijven (Nederland honderdveertigduizend) 90% behoort tot het MKB (omzet < 100 miljoen dirham) Marktomvang geschat op miljard euro (Nederland 85 miljard euro) Met een omzet van 9,4 miljard dirham (2012) is conglomeraat Addoha het grootste bouw- vastgoedbedrijf van Marokko Top10 grootste bouw- vastgoedbedrijven Marokko Bedrijf Omzet 2012 (dirham) Addoha Lafarge ciments Sonasid Al Omrane Alliances développement immobilier Ciments du Maroc Holcim Maroc CGI Sgtm G.t.r

3 Forse waardedaling aandelen bouwbedrijven sinds 2011 Dieptepunt medio 2013; licht herstel begin Aandelenindex Bouwsector Marokko Bron: Beurs Casablanca 3

4 Saldo conjunctuurenquête, % Groeivoet bouwproductie, % Lage verwachtingen ondernemers over ontwikkeling bouwproductie Groei bouwproductie op jaarbasis laat lichte verbetering zien eind 2013 Ondernemersvertrouwen* en volumegroei bouwsector Marokko 50 8% 40 6% % 10 2% 0 0% -10-2% % -40-6% -50-8% Saldo Groeivoet bouwproductie Noot: (*) Saldo antwoorden toe-/afname productievolume t.o.v. vorig kwartaal Bron: HCP 4

5 Sterke daling cementverkopen sinds 2011 Verkopen momenteel nog licht boven niveau Cementverkopen Marokko (ton)

6 Bouwactiviteiten landelijk dalen sinds 2011 Totaal aantal verstrekte bouwvergunningen nadert laagste niveau in 6 jaar Totaal aantal verstrekte bouwvergunningen Marokko p 2013p Noot: (p) prognose Bron: HCP 6

7 2010M M M M M M M M M M M M M M M M M01 Volume uitstaande vastgoedleningen (miljoen dh) Volumegroei uitstaande vastgoedleningen Afnemende volumegroei hypothecaire leningen Per februari miljard dirham aan uitstaande hypothecaire leningen Ontwikkeling hypothecaire leningen Marokko % % % 8% 6% 4% 2% % Volume Volumegroei Bron: Centrale Bank Marokko 7

8 Daling buitenlandse investeringen vastgoed Marokko Minder interesse uit Europa en overheidsbezuinigingen in Golfstaten Directe buitenlandse investeringen vastgoed Marokko (miljoen dirham) s 2013s Noot: (s) schatting MCPM Bron: Office des Changes 8

9 Overheidsinvesteringen in vastgoed op hoog niveau Sociale bouwprogramma s belangrijke ontvanger Overheidsinvesteringen in vastgoedactiviteiten* (miljoen dirham) Noot: (*) omvat investeringen in vastgoedbedrijven en belastingvoordelen voor sociale bouwprogramma s Bron: Ministerie van Financiën; bewerking MCPM 9

10 Groei buitenlandse overboekingen stokt Koopkracht Marokkaanse migranten belangrijke motor lokale woningmarkt Overboekingen Marokkaanse migranten (miljoen dirham) Bron: Office des Changes 10

11 Aanhoudende daling bouw nieuwe woningen Doelstelling overheid nieuwbouw sociale woningen per jaar Aantal gestarte nieuwbouw woningen Marokko Bron: FNPI, Ministerie Ruimtelijke Ordening Sociaal Privaat 11

12 Daling aantal verkooptransacties vastgoed 2013 Vraag naar woningen daalde met 8 procent Totaal aantal vastgoedtransacties Marokko Woningen Commercieel Bron: ANCFCC 12

13 Omzet bouwsector onder druk Prijsdruk leidt tot verslechtering netto-resultaat bouwbedrijven Omzet bouwsector Marokko* (miljoen dirham) Netto-resultaat bouwsector Marokko* (miljoen dirham) Noot: (*) omzet grootste bouwbedrijven Marokko Bron: Jaarverslagen; bewerking MCPM Noot: (*) omzet grootste bouwbedrijven Marokko Bron: Jaarverslagen; bewerking MCPM 13

14 Grootschalige bouwprojecten Woningbouw: Bouw van sociale woningen per jaar Stedelijke vernieuwingsprojecten: Tanger Metropole (8 miljard dirham) en Marrakech (6 miljard dirham) Havenstrategie 2030: Uitbreiding havens: o.a. Dahkla, Tarfaya, Agadir, Larache Nieuwe havens: Tanger Med II, Safi, Nador West Med, Tanger Ville Infrastructuur: Wegen: uitbreiding met 400 km lokale wegen en 600 km snelwegen Spoor: 2 TGV-lijnen; oplevering lijn Tanger Casablanca + start onderzoek TGV-lijn naar Marrakech; uitbreiding en verbreding regionaal spoornetwerk Luchthavens: uitbreiding luchthaven Marrakech; oplevering terminals 1 en 2 luchthaven Mohammed V (Casablanca); nieuwe terminals in luchthavens Fes, Zagora, Benni Mellal Toerisme: Uitbreiding hotelcapaciteit met bedden 14

15 Marco Rensma Maison de Commerce Pays-Bas & Maroc Speelkamp 26 Baie de Tanger Complexe Arrabii 3831 PE Leusden 3éme Etage nr. 171 Tanger Pays Bas Maroc +31 (0) (0)