,*", >. '.. ' '. '. '.'.:,iw:'::.: :, '. :.' ~. ..' : '... -:. ' : ' ~. : ' "7'. ~~':,', ". .'. .. ' 'o: *,',. -;re'...

Transcriptie

1 , j I,,",,j, ' 71 ' ' '' ' : ', ' - '' :,iw:':: : :, ' : ' ~ \ "' " 0' ~~':,', " : ' ~ : ' "7' I, ' : ' -: ',: : it<- :: > :* '', > ' ' ' ' 'o: *,', -;re' ',, ' -', " ~ -,*",,: " ':

2 DIONE Pebruari 1917 Jaargang: 4 Nuaaer: 20 Redactie: Eddy Echternach Hoefnagelshot 17 Brunssum Hans GÖertz Kakebergweg 25 Beek (1) mmv Frans Schoffelen, Koolhofatraat 19, Brunssum Emile Schoffelen Op de Vaart 9, Brunesum Lay out: Hans Göertz _ Eddy Echternach COTer: Eddy Echtemach Informatie JWG: bij de redactie Contributie JWG:! 10- per jaar Portokosten Toor de lezer: J 050 voor typ- SD administratiekoate Abonnement voor de lezer buiten arunsum inclusief portokoatenl laande OTer 4 Dione's: 15,50 (dit ia maxta~l en afhankelijk van de portokoaten) ~ Oeen uitgeefterplicbting, geen minimum pagina-aantalt Kopij liefst binnen vddr 1 april 19771!!-~~~! Dione bi, 1 Inhoud, Redactioneel 2 De zon deel 2 J Sf Short Story: De wereld van Monty Wilson 4 Copernikua (2) 6 Boekrecnsie Actuee l : Sleutel tot het heelal De Boekenhitparade Mededelingen Brochure Dubbelsterren!!! Meteorenzwermen in maart-mei 8 Optic report Nu Bootis en Gamma Delphinus 9,,, '0 Kop~ door de jaren heen Vesta in 1977 Extra: Optic Raport Redactioeel In dit nieuwe jaar zal Dione qua vorm niet Teel veranderen de rubrieken Copernikua Sf Short Story, de boekrecenaiea an optic report zulle worden voortgezet Aan waarnemingen zal minder aandacht worden besteed terwijl we meer theoretische zaken willen gaan bespreken Verder is vermeldenswaardig, dat evenals vorig ja~ wij van plan zijn vier Dione'a uit te geven en wel in: februari, mei augll8tull en november, kleine veranderingen zijn mogelijk Ook willen e voor de mensen buiten Bruneeum erop wijzen, dat zij de Dione's goedkoper ontvangen, anneer zij ineens het bedrag voor 4 Dione' betalen Normaal zouden zij betalen: 4 X porto! 1, % f 050! 6,80, anneer zij ineen willen betalen: 1550 Ook beeparen ~ij zich dan ateede de koeten om ieder bedrag aan postzegels naar ona over te sturen (_ 4 x f 0,5512,201) Kopij Toor Vione moet liefst 2; eek voor de maand waarin Dione verohijat binnen zijn, dit ivm de amenatelling van dit blad

3 2 ~!: _ ~~~ _ t!il 'Rf' r e':en1n ::;pn en c1ues1 i>icering VBn zonneverach1jna elen : Op het zondoppervj ak l':1ulnen wij zonnev)ekjr en loo6an'h~ro en t 1 en moet nu echter niet aannemen UIlt d w",e vl e1ü"en i n hun l:aan van de ene naar de andere zona zijt:le o llv cm nc'l e r~ bj ijv en In te 3endeel i z i j veranderen zeer enel en in :>;ner "'rota M f> tp Om de 'ZE!ak wat ove!'7ich t el i jl{(~ r te rrmken delen wij d e zonnevl ekken i n, in classificatiegro e!>en, d w z naar groott e, vorm,aantal en ouder dom Er zijn twee bekende claesifica tieutethoden :!_ y~! ~!~~ _ ~~!g~~e_~~~ ~ A Alleenstaande kleine vlek of groep kleine vlekken B Bipolaire groen van klf"ine vlekk en zonder p enumbra C K1eine bipola ire e roep,waarin ' ën e rote vlek me t penumb:ra D tli polaire e roep, waarin t wee vl ekken met l'enumbl'8, d i e een diameter kleiner dan IOoheeft B GTOte bipolaire ~ roe p met een gecompliceerde structuur en een diameter klei ner dan 150 F Zeer grote bipolaire ~ :roep,ero t er dan 1 5 G Grote bipolaire e roep?'onder kleine vlekj es en groter dan 10 H Un i polaire vlek met pen~~ bra, ~roter dan 2, 50 I t!nipolaire gro ep met penumbm, kleiner <lan 2, 5 2 Volp:ens Brunner ~ A,,,, ' 'u :' - C 6/;",- c:i;)' " ; 0 " ~: '@ ' ;" t ", " :, ' r ' '~"', ~"'" -r "~, '0' ~ - ~, " f ",, : ;, : ':' ;' i(j$j :-::!;' u," ~ ~ ct~ : " -" Go ~" '",, 'ij: ' '0, ' 11 ~, e:, ' 1 ~: IJ T U : ',, ' " ', '", ~ "",, :', " ',J' " '' 1t~ \ ~ ' ;: (fg "',_ :~', ",(jl, ',,, m ~~ CP cnkele vlekjren of p,roepen van v] eine vlekjes 'J r o t ere roepen kleine vlekjes ZOn (l er!lenuplbra,vaak in paren B~n ieta c-rotere vlek met een nen111" hra en een aantal kleiner e I::en mar ro t e vlekken met nem~ hra en een paar kleinere -f)a tel lieten 1 ':eo ~ roen van een arjltal kernen 111 e('n penumbra, met enie e klein ~ ],OAse g roepen, Ioem,echter in een {!rote aaneeneesloten!lenumbre, let re~tan t van F;twe e zeer ero1 vle kk"en, roe t p enwnbra + enkel e I{] einere vleklten c'nip,& grote p enumbra ' e tsarln zich no ~ eni c e r estanten van kernen bevinden, De rest van H

4 A) Datum, t i jd, i nstrumen t, verg r oting, :Cil t e l' E) Luchtbe weging, sch e r pte vo n h et zonnebe el d, wils on fenomeen, de granulatie C) Het a antal zonnevlekgroepen het aanta l s onnevlekk en, het relatief zon n evlek aantal, zonn cacti vi tei t Opm: Op h e t offieciele aameemvel van de werkgroep zon, staan nog andere gegevens v ermeld, die wij echter niet zullen noemen Ook naaam,adres en woonplaats behoren bij de vaste geg evens Bij het doorlezen van dit l i jst je zal je wel eens op een onbekende' tenn stui ten, zoal s het r elat i ef zonnevlek aantal(r) en zonneactiviteit R is een bepaald getal,dat ni et all een met de gebruikelijke omstandigheden rekening houdt, maar ook met andere factoren zoals de ervaring van de waarnemer etc De zonneactiviteit wordt met de letter A aangeduid Beide getallen zijn t e berekenen met een formule: R = k(io G + F) '43ari n: G = het aantal zonnevlekgroepen F = Het aantal zonnevlekken k = d e correctiefactor (deze is voor be~ inn ers I,voor gevorderden minder) A = 16 x( 7 x R) y~g~~_~~~~~ff~~~~ _~ ~~ ~ I) 2 ) ~l 5) Welke methodes va n zollne\'l1amcmi ng k en j e Beschri jf deze methodes \,;it is een zonnevlek? wa nneer kan men de zon het bes te wa a rnens n? Op de zon z ijn t wee gtoepen van zonnevlekken te zien, die ieder uit 8 vlekk en bestaa n Bereken R en A 6 ) De minimum R i s II,bevestig di t en ber eken hieruit de mini mum A 7 ) \oiaaranmoet men een kijker met e en opening groter dan 6 cm diaf raf,'illeren tot 5 cm o f minder en waa rom i s d e filter me thode minder goed dan d e projek ticnethode?? stuur je a ntwoorden naar de redact i e, bij een gehe el goede o plossing kun j e ",en brochure dubbels terren wi nn en Buuy J::chtemach 1976 ~f_ ~~~~:L!!~QIT~ De werel d van Honty \o/ilso n dool': Will iam Holan vertaling: F Schoffelen Het leek dezelfde we r el d, maal' het hei S hem niet De datum klopte: 8 j uni I980,en Chicaf:,>'O l eek o p Chicago,lnaar er waren een paar dingen veranderd Ik was in e en bar i n Iolichi gan e en Bloody Hary aan het d r inken, toen ik begon Tte merken dat i k ov e rg e~an was; d e barkeeper pmatt e over de maanbasis die we zojuist opgericht hadden en dat het niet lang meer zou duren voordat we schepen naar l"la rs zouden sturen De g ewone praat, maar plotseling zei hij : "Jamme r dat Armstrong en Aldrin moesten sterven op de maan, ei genl i j k z ouden ze het gehaald moeten hebben " Wel dat "as ni e t j u i st,omda t Apoll o 11 het wel g ehaald hadoalles was van een leien dakje gelopen,v e rdomme, ik hcb zelfs nog met Annstrong gesproken in Fl o r ida 1 6 maa nden na d e t r ip Ik speel namelijk ook mee in fie t ruimtes p el l e t J e, en wel als een kl eine onder aannemer van de

5 v NASA en maak onder andere de kleine schroeven, die men gebruikt voo r de poten van de LhlM l k ben geen emotioneel type, dus sprak ik de barkeeper niet over zijn uitspraak aan Er zijn drie verochill ende parken in Uhicago, éán Wo n deze parken wa s opged:ragen aall de drie maanàongens van 1969 In mijn wereld stonden daar drie bronzen b eelu en van Armstron g,al drin en Co111n8 op d e plaqette Ik nam een taxi om kijken naar die gedenksteen, tot mijn vertazing stonden er d rie andere beelden! U begrijpt dat ik toen zel:er wist dat ik was Qvergegaan, maar toch schokte dit fei t mij niet al t e v eel Ik had altij al geloofd in parrallelie werelden en dat SOOl'-t zak en, maar ik had nog nooi t een over gang meegemaalct Het geheimz inni gste k~m toen i k a an mijzelf dacht, de andere ' ik ' in deze wereld Leefde ik nog steeds o p Shorehust in River Forest?En was ik nog stee ds getrouwd? Maar wa t kon ik doen? Ik kon toch niet zomaa r naar mijn and ere I ik' toegaan en mezelf voorstellen Ik had een nieuwe naam en een nieuw gezicht nodig om in deze wereld te leven, maar daar had ~ geld voor nodig, en ik had maar 20 dollar in mijn portefeuille Ik had na tuurlijk wat cheques kunnen vervalsen op de naam van Nonty Wilson Ik denk dat alles toen goed had kunnen verlop en,a~s ik niet geinteresse erd~s geweest in de oorzaak van het maanongeluk in I969, en naar de bibliotheek was e egaa n om d i t uitte zoeken De 16arheid raakte mij hard; de oorzaak wa s een gebroken poot van de LEM, gebroken als gevolg van een, doo r mi j g emaakte, gebarsten schroef Nee,Illonty Wilson werd niet verantwoordelij k ges t een rustige verklaring af aan de pers, waarin hij beheerde, dat ieder type bout onder die omstandigheden geèarsten zou zijn Ik wist echter dat deze fl10nty Wils on loog : geen bout van mij zou s cheuren, ond e r welke omstandigheden dan ook Dit leidde tot d e conclw3ie dat deze I lonty het zaakje v e rknoeid had,hij \<n S een moordenaar en had Neil Alms:trong en Buzz Aldrin vermoord Nu wio t il~ eindelijl{ wa t ik moes t gaan doen in deze wereld, ik zou gewo on mezelf t;aun worden Daarvoor zou ik natuur lijk allereerst mijn andere ' ik ' uit de weg moeten ruimen, Dit was niet mo eiljjlt, il{ voled e mijn andere ik iedere avond, toen"o p de derde avond, stak ik hem neer en begroef het lijk Ik ondervond Ge en schuldcevoel " elendc dat ik een man had gest:mft, die op geen enkele andere manier gcs trafd zou zijn,hij had een schuld aan Je maatschappij Na dit gebeur en verliep alles goed, ik voegde me in het patroon van d wereld zonder enige mo eil ijkheden, zelfs mijn vrouw vermoedde niets Nu,als ik dit schrijf bestaat het probleem dat een man me al twee nachten volg t Ik weet wie hij i s natuurlijk En, i k ~le ct zeker dat hij mij wil vennoo rd en s -~ - -QJ l- - - " Q~E ~!'!!:!:~ '!:!~ _ t~l! 3 : Overgang naar de sterrenkunde Na zijn periode als a rts,die hern net zoveel tijd liet ale zijn man al kannunik, gaat Copernikus zich concen t reren op het nadenken over de beweging van d e pla neten om de zon In zijn studieperiode was hi j in a a nraking gekomen me t de denkbeel u en van e en oude klassieke wijsgeer, de griek Aristarchus van Samos

6 --- Ij--- Tweeduizend jaar van tevoren had deze wiskundige/astronoom het wereldbeeld verkondigd, dat inhield dat de planeten om de zon draaiden en niet om een punt met de Aarde als middelpwlt Deze eenvoudige oplossi~ voor de problemen die het oude denkbeeld met zich meebmcht, maa kte hem nieu~gierig en hi j voelde dat dit de juiste oplossing wa s Typisch ia dat hij zich als echt e middeleeuwer gedibagt,~nneer hij argumenten gaat zoeken om een standpunt te bevestigen Toen hij 36 jaar oud wa s, in 1507 dus,schreef hij een werkje 16arin tiet grondprincipe van zi j n latere theorie voor het eerst verschijnt Eeret lrqs hij van plan het te publiceren, maar hij bedacht zich;het werkje, een s oort reaum~ dat getiteld was : ' Nicolai Copernici de hypoth esibus mutuuw cealestium a ce constitutis commentariolus', ging i n geschreven vorm van hand tot hand bij zijn beate vrienden Het manus cript werd nooit gedrukt 1_Q~ _~~~ _ E~!!~~ ~_~~_!2I~ _!~~_!22Q~ Tvee volgende jaren markeren het leven van Nicolas en wel het jaar wanneer hij i n Io'ro mburg gaat wonen en het jaar 1512, waarin zijn oom en voogd, de biss chop van wetzenrod e sterft Hij heeft a1s kannunik de taak de zaken van het kasteel van Olztyn(dat een bezit was van de kathedraal) te behartigenen daarom verblijft hij daar alà a dminiatrateur van 1516 tot en me t 1519 Dankzij zijn we rkzaamheden zijn enkele belangwekkende economische documenten bewaard gebleven Hij vervulde deze zware a dminietzatieve, economische en politieke functie zeer doeltreffende, maar verwaarl oosde de a stronomie niet Men kan op het kasteel van Olztyn, dat tegenwoordig een museum is, nog de zeer slim gemaakte observatie- opstelliqg zien, die hij zelf haaft geconstrueerd en gebouwd In 1520 wordt Nicolaa g edwongen om permanent op het kasteel t e verblijven, om te helpen bij de verdediging van het kasteel tegen invallen van gewapende duitse bendes Als de vrede in 1521 gesloten wordt, krijgt Copernikus we e r de kans om naar Fr omburg te gaan Maar de oorlog ~at nu op het economisch slachtveld veràe r Er wordt vals geld in omloop gebracht om zo elkaars economieën te ontwrichten Dan schrijft Copernikus zijn ' Verhandeling over het geld', ~arna hij zich weer volledig gaa t wi jden aan de astronomie 2_~~ _Y2~~g _~~_~ ~j~ _~~~~~~~~ 1~j~~_~~~~E~~ ~ Het smat voor Cope micus nu vas t dat hij het bij het rechte eind heeft Bij de uiteindelij ke bes chouwing van de stelling : De aarde is een planeet die om de zon heen draait, bleken alle vragen,alle moeilijkheden die het oude stel sel met zich meebracht, te zijn opgelost Copernikus werd echter zee r verward door het feit dat zijn berekeningen het wereldbeeld wel vereenvoudigden, maar niet helemaal kloppend maakten Hij heeft dan ook een vergissing gemaakt Hij ging ervan uit dat de planeten in volmaakte cirkels om de zon draaiden, terwijl dit niet zo is De planeten draaien namelijk i n ellipsen rond onze zon, wat voor de nodige afwi j kingen met Copernicue ' berekeningen l eidde Daar hij met dit verschil geen raad wist,moest ook hij tot het redmiddel van Bzahe en zijn volgelingen teruggrijpen : de epyc y kel Hij kvlm tot een respectabel aantal van 34 stuka voor het gehele zonnestelsel, Wit hem niet bevredigde daar hij nog ergens e en fout vermoedde die hij ondanks veel en lang uitpluizen als een echte theoreticus,niet vinden kon Het WiS echter toch een hele verbe ~ering in vergelijking tot het bestaanda model dat 80 epycykels nodig had om het systeem waarheidsgelijkhid te maken! ( Me t het gehele zonneetelsel vorden de eerste vijf planeten bedoeld, de resterende 3 planeten waren nog niet ontdekt ) Copernicus vond toch dat de reducering van het aantal epycykels zijn berekingen nog tá ingewikkeld maakte i v t de s i mpliciteit va n het stelsel Wordt vervolgt

7 Sleutel tot het heelal Nigel Cald er Nederlandse bewerking : Piet Spek en Drs Rob Ouwerkerk I e druk 1977 IS BN Uit geverij: Bosch & Keuning Ses am special Prijs: tot april 1977 " I 1950 Voor degene,die de tdevisie uitzending wn dit boek hebben gezien, hoef ik over deze u i t gav e we i nig te vertellen Hoewel dit boek meer aan de natuurkundige kant ligt, le het ook uitermate interessant To o r de mensen die belangstell ing hebben voor het ontstaan en leveb8- van sterren In d e eerete vier hoofdatukken,geeft de schrijver een uitgebreide uitleg over de opbouw ~ n de protonen en neutronen, en over de '1'8rschillende verbindi n g en tussen de kosmieche krachten zoals: elektric1 te! t en zwaartekrach t In de laatste 60 pagina ' s schenkt de schrijver aandacht aan het onts taan van Zwa rte Goten en aan de Grote Knal,die het heelal zou hebben doen ontstaan Zoals je ziet zijn de eerste 130 pagina ' s van het boek bij na zuive r natuui'kluldig, maar om de laatste hoofdstukken te begrij pen, mo et je je er toch doorheen werken Slotopmerking : Juist voor di egenen, die zich g especialiseerd h ebben op de l evensontwikkeling van sterren i s dit boek een haagt onmis1:are handleiding De taal i n het boek is zo eenvoudig mo gelij k gehouden, vaa rdooj' het de lezer n i et a l te mo eilijk zal blijken om zich (:r doorheen te werken, voor diegenen die het tl:levisie:proganufla hebben gezien, mag d i t al helemaal l 8en problee:1n meer zijn Wan neer je interess e in dit boek hebt,moet je het maar zo ~ uw moeclijk kopen, tot april is de prijs nog fl 9, 50, daarna wo rdt hij hoger waa rdering : 8 (vrij L]~jven d e muing van de r edactie) ~~~~~~!!~~ ~~~ In de loop van 1975 en 1976, heeft de reda ctie van Hiperion(later Dione) zich rcgeluntic; beziljc;ehouden met het schrij ven '\Ia n boekrecensie ' s l n voltiend l ijstje vind ' je deze boeken nog eens terug op volgorde van kwaliteit J e zult wel merken dat enige cijfers veranderd zijn, omda t we bij sommige boeken i ets t e hoog van de toren hebben geblazen I Ir DTV Atlas zur As tronomie waardering : 9 prijs : fl5,- ( vertaald als Ses a m atlas voo r de Asronomie) Sleutel tot het heelal waardering : 8 prijs: fi9,50 Sterrenbeeldenatlas van Klepesta waardering: 8 prij,a : fl4,50 Wereld van sterr en en planeten waardering: 8 prijs: 15, - Het raads el Ha rs waardering: 8 prijs : / 4, - De mens en de sterren Wlarde r ing: 7t prijs: J 4, - Reinaert Encyclopedie Sterrenkunde waardering:7f prijs : /40,- Thiemes Ster r enboek waardering: 7 prijs : 120,- Elseviers atla s vld planeten waardering: 7 prijs: 120,- Welke ster is<ht? waa rdering: 6t prijs : JIO, - Elseviers atlas van s ter r en en planeten waarder ing : 5 prijs: J 29, 50

8 7 --- Wil j e de r ecensie Toan één of meer van deze bo eken nog eens lezen, en h eb je d eze nog niet,dan kun je hem onder vergoeding van de portokosten aanvragen bij : Bddy Echt ernach Hoefna gelsho f 17 Brunssum De recens ie ' s werden gemaa k t door: :E'zuns Schoff elen en Eddy Echte:naach en moeten als vrij bl ijvende menin g worden b eschouwd! v l1 ~ 2!:2~!~~g~~! Hoewel 1976 a a nvankelijk a ls e en go ed jaar v oor afdeling Zuid-Limburg scheen te b cgin nen,liep h e t n i et goed a f Toen het voo:nnalige Ti tao in Brunssum b egon zich als JWG- kern t e beschouwen, waren de r esultaten zeer positief,we kregen kontakt met een vijftal mens en in Beek en Maastricht,maa r op de een of andere manier wa s dit succes slech ts van korte duu rnadat de leden uit I'laa atricht oos een bezoek hadd en gebracht, horen wi j n i ets meer van hen Ook het verder zoeken naar nieuwe leden l evert niets op Een andere poging, het contacteren met een Belgische kern,loopt evene ens op niets uit, zodat wat dat betreft 1976 wel een enorm dieptepunt voor onze afdel ing wa s Gelukkig zijn wij nog niet aan het eind van ons Latijn,dhrStev8ae van Volkssterrentoacht Hercules, is bereid gebleken om met mij,als vertegenwoordiger van de JWG alhi er, te Baan praten over de bes taande situatie Het valt nog af te '<Bchten hoe deze gesprekken afl open, maar ik heb h i er toch nog een i ets positi evere gedachte over, uiteindelijk : als ik er niet i n s laag om de JWG- l ed en in Zuid-Limburg bi j elkaar te verzamelen, dan kunnen de actieve l eden al tij d nog lid wo rden van Hercules,nietwaar I De nog bestaande activi teiten van enige leden i n Zuid- Limburg zijn: Het schr ijven van kopij voor Universum, het do en van waarnemingen die be trekking hebben op de J WG -acties en het uitgeven van a fdelingsblad, dat bij gebrek aan belangstell ing ten onder dr ei gt t e ~ an Wa t 1977 ons brengen za l, i s nag de vr"da g, rra ar erg veel hoeven we er zeker niet \tw t e vel'î!t'ach +,(:'1 ~~~~~!~_2~~~~~~ ~ ~!r~ ~ ~ De Redactie : Hans Göert z en Eddy Echternach Sinds februari heeft Zuid- Limbur6 een n i euwe brochure in omloop gebracht, m b t duub elsterren l n deze brochure s taa n de belangrijkste sterrenbeelden,met vele dubbel sterren d i e ldet een 5/6 CID refractor losarneemooar zij n Van de mees t e sterrenbeelden hebben we een kaartje get ek end, en va n t wee dubbels ter l'en hebben we een \oi8arneming geplaatsdi dit om de beginn er wat op w e ~ t e helpen De p r ijs ~an de brochure i s j 1- voor de mensen die hem gewo on overhandigd kr ijgen en voor Je mensen die porto moeten be talen(=! 1,20 porto) j 1, 'élo De laatsten krijgen dus 50 cent po rtocompensatie Ook is mo gelijk de brochure bij de a lgemene l edenvergadering te ontvangen, 1aa t dit da n wel even weten ~!:!:!~!:~~::!'!:~~~ in Ha a rt -April~'l ei 1977 De eerste maanden van het jaar zijn bij de e rvaren meteorietenwaarnemer bekend als maand en met een r elatief hoog aantal TUurbollen, dit zijn zeer heldere meteorieten Zij zijn vooral bij de Virginiden en bij de Lyrid en zi chtooar,maa r of 1977 wa t (ja t betreft e en goed jaa r is valt niet te voorspellen

9 In de volgende tabel vindt men de belangrijkste meteorieten zwermen ~ n de komende maanden : naam vld zwerm : maximum : duur: aantal p uur: opme r kingen, Virginiden 20 ltbart 5-31 mrt 15 (?) Lyriden 22 april I B-24 a pr 20 helder Mei-Aquariden 4!H e i mei 30 ( variabel ) s nel Sagi ttarlden 14 juni 30 april- 30 juli Wij wennen d e waarnemers veel succes t oe! I! Allereerst voor de mens en die deze rubriek nog niet kennen, enige opmerkingen vooraf Het doel van Optie Report ia om zijn lezers enige tips te geven bij de aankoop van een kijker of van onderdelen voor die kijker, hierhij wordt o ok gelet op de prijs,want ik kan me voorstelle da t iemand geen 3000 gulden over heeft voor een kijker,of 1 50 gulden voor een oculair In Nederland zijn o p sterrenkundig gebied 2 firma ' s zeer actief, en wel polarex en Ga nymedes, van beide firma ' s zullen we de verschillende produkten gedeeltelijk behandelen Deze k eer zullen dit en ige 50 en 60 mm refractoren z i jn Bij Ganymedes zijn van deze grootte twee kijkers verkrijgbaar: a) De Ace, een kleine ki j ker waar t1e zee r goede ervaringen mee hebben en welke een brandpuntsafstand van 1000 mm heeft Bijgeleverd worden: De Huygens 8-12t en 20 mm o cula iren,een aards oculair(f=i6mm),een zonnefilter, e en aoüker en een zenithprisma Prijs: ca f 400, - De montering is azimutaal b) De Corona,dit is een 60 mm ref ractor o p een stevige parallactische montering met cirkels, F = 910 oon Ocula iren: H rum,zoeker, zonnefilter, omkeerprisma, zenithprisma en zonneprojekt~eset Priis : caj775,- Van Polarex noemen we de NS IO ~ een 50 rum ref zactor, met een brandpuntsafstand van 700 null, met zocker, zeni thprisma, zonnefilter en azimutale montering Oculairen : Kell ner 18 en 12t + Achromatisch symmetrie al 9 mm Prijs : ca f 500, - Buiten de gewone kant en klaar mod ellen zijn er natuurlijk ook bouwpakketten verkri j gbaar, inclusief sta tief komen ze zo rond de 200 gulden,mee r gegevens hierove r kun je bij ons aanvragen Verder hebben vele instanties e en cursus lopen om een kijker zelf te bouwen (Prijswijzigingen voorbehouden!) Nu Bootis I Nu Bootis en Deze dubbelster is al met e en pri smakijker te echeiden,de komponenten staan nameli j k I4' uit elkaar, dit i s dus d e grootte vam een halve maanschijf!de kleur van de heldere komponent i a roodachtig, tervijl de kleur van de begeleider wi ~g e el is(de kleur is door Hans Göertz ten onrechte als blauwachtig beschreven )

10 I =roodachtig 2 - blauw eh tig,, y ~ ~ Y /"" \ / \ " Gegevens: lo8amemer: Hans Gö ertz Kakebergveg 25 Beek instrumltnt : 7 x 50 prismakijker datum: tijd: 2145 uur weer: goed 2 ~~~_~~!E~~~~~ Deze dubbelster 1s alweer een heel stuk moe11i j ker,en 1s daarom alleen met een kijker te scheiden De komponenten staan 10 boogseconden van elkaar af en h ebben een hel derheid van 4t en 5t magnitud e De sterren zijn res pectievelijk o~~ je en blauwgroen Het geneel bevindt zich o p 112 lichtja ren van ons af 1, y Gegevens : waarnemer: Eddy Echternach Hoefnagelshof 17 Brunssum instrumen t : 60 mro r ef:ractor v=40 x datum: tijd : uur veer: zeer goed

11 IJ ~~E!j_ Q~ ~!_~ ~ _j~~~~_~~~~ ~ Drie 3aar geleden zijn wij Legonnen met het uitgeven van een blad,sinds die tijd zijn er ongeveer 200 kant jes kopij door de machine gegaan! I'lij willen d e kopijscllrijver3 n OG e ens noemen: l"rons Schoffelen cu 100 kantjes ( 50~~!) Eddy Bchternach ca 60 kantjes (30%) :11nil e Schoffelen ca 15 kahtjes (7-t'M Hans Göer tz ca 6 kantjes (3%) Rob Loonen ca 4 kantjes ( 2%) 3askia Bosrran ca 3 kantjes Michiel Klaren ca 3 kantjes Erwin Vossenberg ca 2 kan tj es \l Jan Moe rman I kantje Frank Jeuriss en I kantje N B De e erste 6 Hiperions zijn niet meegerekend, deze blaadjes bestonden vaa k s l echts uit 2 bladzijdes Tot slot willen wij all e kopijschrij vers hartelijk bedanken, voor de bewe zen diensten I Deze planetoi de werd in 1807 ontdekt door de duitse astronoom Ueinrich Olbere ( ) als ummer vier in de l ange rij miniplaneetj Dee zelfde sterrenkundige heeft ook de ontdekkiag van Pallas op zijn naam staan V ta heeft en diameter van zo'n 500 kil ometer en ie daarmee de derde grootste planetorde Een opmerkelijk teit is dat Vesta van all asterolden de grootste visuele helderheid kan halen Bij zij n gunetigste oppositie haalt hij een achijnb~ e helderheid van magnitude +6 Ook dit jaar vond er weer een gunstige oppositie pla~ t8 Deze gebeurde op 9 januari 1977 De visuele magnitude was op die datum +6,6, op 17 j anuari +7,3 en op 27 januari +75 Het waarnemen werd bovendien nog begunstigt door het f eit da V t alti d in het eierrenbeeld de Tweelingen stond Di t sterrenbeld stond nl r ond de oppositie-datum ' s avonds vrij hoog aan de hemel Het planeet j e beschreef langs het tirmament een Z-vormige bocht, waardoor j e hem altijd in een relatief kl ein """" J< " " hemelgebid kon vindan Hij,s paeseerde de ster delta van Tweelingen maar liefst drie keer op een afstand van min- ~ ' A' der dan vier graden! ' 1 ; Door al deze gunstige factoren e e m aar eene zeer e moeite waard het planeetje te gaan waarnemen De resultaten zijn wergegeven in de tiguren 2 t /m 7 I n midden-januari Was het rg eenvoudig Vesta te vinden met een 7 x 50 prismakijker, terwijl dat in begin-te_ bruari al een heel stuk moeilijker was Het was mij rond de oppoiiie zelt gelukt hem met een 8 x JO prismakijker te vinden!,

12 11 v ~ ~ S l) " -lm, b, -li" ;, I', ;1 " '6 ~ t,, t,b 1M1 S Gegevena over de waarnemingen: Alle waarnemingen zijn door mij zelf vericht Pig3: '1g6: J'111: plaats: Kakebergweg 25 Beek (dit geldt ook voor de andere waarnemingen) datum: t ijd: 21u)Om inatrument: ä x ja priamakijker weer: vrij goed waarneemomstandishaden: slcht datum: 10_1_1 977 tijd : 21u4Om instrumént: ~ x 50 prismaki jker wer: vrij soed waarneuomstandigbedn: s lecht da tum: tijd : 21u15m instrument: 1 x 50 prismakijker weer: redlijk hldr doch ietsjee nevelig waarneemometandigheden: slecht datua, tijd: 21u15m instrument: 1 x 50 prism8kljkr w r, ers god aam ometandigheden: slecht datum : t ijdt 21u15m instruaent: 1 x 50 prismakijkr erl itejee netelig waarne etandigbedn: slecht datum: tijd: 21u5Om instrument: 1 x 50 prislllakijkr weer: ers hldr waarn oaataadip den: alecht

13 Wanneer je van plan bent een eerie planetolde-waarnemingen t doen lijkt het mij verstandig wanneer je alle tekeningen in dezelfde schaal maakt Dit omdat bij latere verifiëringen de onderlinge posities tuesen planetolde en omgevingssterren beter vergeleken kunnen worden Verder wil ik iedereen er op attenderen d ~ t in ma~t en april de planetorde Oeres goed zichtbaar wordt De oppoaitie gebeurt op 24 maart Ik bed van plan ook deze aeteroide dit jaar te gaan waarneme en ik ou het erg op prij stellen mijn waarneminge eene te vergelijken et die van andere amateurs Dus als je W&~elDingen YaD Cere hebt kua je e naar a1j turen Mijn adres ataat op pagina 1 Hana Oöeriz _ Dit keer ae wat dikkere -Dione Ik hoop dat onze lezers dit n~er aet plezier bebben gelazen, voor deze en n kan ik ede 4ele dat da volgende Dione half mei verschijnt

14 extra v nnç ft ~!' Q!l 'E' EXTRA Deze keer e ens geen bepaalde telescopen, maar een kort overzicht van de vier belangrijkste types kijker, die wij kennen 1~_~ ~ _!~~~~~~~1~~E_~f_E~f~~~~E~ Zoals bij iedere teleocoop het geval is, is het objektief bij de refraktor zeer belangrij k He I:; objektief van een lenzenkijker ia tegenvoordia meestal een samengestelde lens, omdat de vroeger gebruikte enkelvoudige lenzen veel beeldafwijkingen vertoonden Het bij de amateurs meest gebruikte objektief, is het achromatieche,deze bestaat uit twee soorten glas, die elkaars beeldafwijkingen opheffen Dit eenvoudige principe werd ontdekt door de Engelsman Chester [~o re ' Degrootste refractor op Aarde(zie tabel I)i8 de Yerkea- kijker in de Verenigde Staten, welke een diameter h eeft van I02 cm Een grotere lens is niet lonend, omdat men deze zo dik zou moeten maken,dat de lichtwinst verloren zou ~a n Ook het oculair bestaat tegenwoordig niet meer uit een enkelvoudige le~ maar op zijn minst uit twee,en vaak uit 7 lenzen Hoewel een lenzenkijker tamelijk goed voldoet, heeft de spiegeltelescoop in de loop van d e jaren de plaats van de r efractor toch wel ingenomen Tabel I - De gir1oq tste lenzenkijkers ter wereld Yerkes USA~Wisc onsi n) 102 cm in diameter Lick USA Califo:mia) 91 cm Meudon Frankrijk 83 cm Pots dam DDR 80 cm Nice Frenkrijk 76 cm ~ Pittsbur gh USA 76, Poclkovo USSR 76 cm Greenwich United Ki ngdom 7I cm Tabel 2 - De gl'o otste reflectoren ter wereld Selintschukskaja US::;R 610 cm spiegeldiameter Nount PalOIllar USA 508 CIn Kitt Peak USA(A1"izona) 400 cm Ccrro Tolol o Chili 400 cm In te:ramerikaa ns observatoriwa La Silla Chili 365 Cln huropees Zuid-Obs ervatorium Lick tjsa(arizona ) 305 cm Ccrro Enca tada j :exico 300 cm Fort D:l vis US A (Te"-w)?73 cm Krim U3!iR 264 cm Nount Wilson USA( cali fol1ü ~) 2 54 cm Ilerstmonceux Uni lej KincJom ~50 cm ~=f 'I\o~-\ : IA : B A = objectief = oculair u

15 --- extr a --- ~~_Q~_~E~~ ~~~!~!~~~~ E~~_~f_~ ~f~~~~~e~~ ~ A) De Newton-reflector: zoals de naam al zeg t is deze kijker ontwikkeld door Isaac Uevrton De ]"eflector heeft als voordeel,dat er geen beeldfouten ontstaan, doordat het licht c; ewoon wordt teruggekaatsda Een ref lector kan o ok veel Groter zijn, doordat de dikte van de spiegel helemaal geen invloed heeft op de lichtsterkte van het beeld, dit kun je ook zien aan d ~ Gcgeven groottes in tabel 2, de grootste reflector heeft namelijk e en doorsnede van 6IO cm!! Het enige kleine nadeel van een reflector ia de noodzaak van een vangap1egel, die nodig i D om de lichtstralen van de spiegel naar het oog te leiden Een hinderlijk probleem is het echter nieta Het scheidend vermog en van een Newton- reflector haalt het niet bij die van een lenzenkijker, maar het beeld is wel veel lichtsterk er Door de eenvoud van de Newton- reflector is het een geliefd bouvobjekt bij de amateurs, de laatste tijd echter zijn er ook enige goede oon Curren"\ten zoals : B) De Kutter-telescoop Hierbij worden de stralen va n de hoofdspiegel schuin naar een wngspieg el gekaatst (zie de fib~ur onderaan deze pagina) C) De cassegrain- telescoop, hierbij is een Gat in de spiegel geboor d, waardoor de stralen, die van de vangspiegel komen, naar het oculair gaan De kijker is door dit sys teem zeer kort De laatste twee types worden echter niet zo vaak gebruikt als de Newt on-tel escoop en de lenzenkijker A I1 'i\ ~o'" -- - ~~ ~t> 4 A = Hoofdspiegel B = Oculair C = Vangsp1egel {:{ - I> -: t1 c ~ -- A ~ Go""""'" Ar::;;;; e, '1;\1 - ~f",-"", De volgende keer [1\an we het hebben over wat zoal op de oculairenmarkt te krijg en valt ~ ë c h ternach 1977