Inhoud. 1. Wat is pesten? blz Pesten op school

Transcriptie

1

2 Inhoud 1. Wat is pesten? blz Pesten op school 2. Hoe willen wij op de Willem Eggert met pesten omgaan? blz Preventieve maatregelen Kinderen en hun sociale talenten 2.2 Bespreken afspraken en regels blz Tien gouden regels blz Regels blz Signalen van pesterijen 3.3 Aanpak bij ruzies in 4 stappen 3.4 Aanpak bij structureel pestgedrag 3.5 Consequenties blz 8 4 Begeleiding van de gepeste leerling blz Begeleiding van de pester blz Oorzaken van pestgedrag 6 Adviezen blz Adviezen aan ouders van pesters 6.2 Adviezen aan ouders van gepeste kinderen 6.3 Adviezen aan alle andere ouders Bijlage: No Blame Aanpak 2

3 1. Wat is pesten? Plagen en pesten worden vaak door elkaar gehaald. Plagen gaat tussen twee mensen die elkaar aankunnen. De geplaagde kan zich verdedigen als dat nodig is. Plagen duurt meestal kort en is vriendelijk of zelfs grappig bedoeld. We spreken over pesten als één van de twee mensen zich niet of moeilijk kan verdedigen. De pester heeft alle macht. Pesten komt steeds weer terug en is kwetsend bedoeld. Pesten is niet alleen iemand slaan of schoppen (lichamelijk geweld), maar ook iemand geestelijk pijn doen (psychisch geweld). Diegene is bang, wordt uitgescholden of buitengesloten. Maar ook de dreiging dat hij/zij geslagen kan worden, kan iemand angstig en onzeker maken. Psychisch geweld kan erger zijn dan lichamelijk geweld. Bedreigingen, beledigen of doodzwijgen, het kan iemand wanhopig en gefrustreerd maken. Je wordt onzeker, hebt minder vertrouwen in jezelf en het wordt ook moeilijker om anderen te vertrouwen. Dit nare gevoel werkt vaak nog lang door, ook als het pesten al gestopt is. In het ergste geval ziet een slachtoffer zelfs de leuke dingen in het leven niet meer! Een buitenstaander kan niet altijd aan iemand zien dat degene uitgescholden of buitengesloten wordt. Sommige gepeste kinderen willen dit aan niemand vertellen. 1.1 Pesten op school Pesten komt helaas op iedere school voor, ook bij ons op de Willem Eggert Het is een probleem dat wij onder ogen zien en dat we serieus willen aanpakken. Er zijn wel enkele voorwaarden aan verbonden: Pesten moet als een probleem worden gezien door alle direct betrokken partijen: leerkrachten, ouders en leerlingen (gepeste kinderen, pesters en de zwijgende middengroep). De school moet het pestprobleem proberen te voorkomen. Een preventieve aanpak bestaat onder meer uit de behandeling van het onderwerp met de leerlingen. Als pesten desondanks toch optreedt, moeten leerkrachten dat kunnen signaleren en vervolgens duidelijk stelling nemen tegen het pesten. Wanneer pesten, ondanks alle inspanningen, toch weer de kop opsteekt, moet de school beschikken over een directe aanpak (curatief). Weigert een school of een leerkracht het probleem aan te pakken, gebeurt dit op onjuiste wijze of heeft de aanpak geen resultaat, dan kan de contactpersoon van school worden ingeschakeld. Deze contactpersoon begeleidt ouders bij de vervolgstappen (zie ook de schoolgids). 3

4 2. Hoe willen we op de Willem Eggert met pesten omgaan? Preventieve maatregelen 2.1 Werken met de methode Kinderen en hun sociale talenten een methode voor groep 1 t/m 8: Wij besteden gericht aandacht aan de ontwikkeling van de sociale competentie van onze leerlingen, ook als er niet direct problemen zijn. Doel is een prettig schoolklimaat te bevorderen en leerlingen de nodige sociale bagage mee te geven; een goede basis voor deelname aan de maatschappij. Sociale competentie is het vermogen om adequaat te kunnen handelen in sociale situaties. Het gaat erom hoe je met jezelf en met elkaar omgaat; het gaat om meedoen en meebepalen. Het gaat niet alleen over je voegen naar de anderen, de groep en de maatschappij. Sociale competentie is ook invloed uitoefenen op je omgeving. Het gaat daarbij om het evenwicht. Een kleuter lost een ruzie bijvoorbeeld anders op dan een leerling uit groep 8. Een kind is dus sociaal vaardig als hij/ zij zowel rekening houdt met zijn/ haar eigen belangen als met die van een ander. En als hij dit doet volgens de waarden en normen die in zijn samenleving gelden. Hiervoor zijn kennis, vaardigheden en een juiste houding nodig. - Kennis heeft te maken met weten en kennen. - Vaardigheden hebben te maken met doen en kunnen. - Houding heeft te maken met willen en durven. We willen de sociale competentie van kinderen bevorderen. Met het lesmateriaal van de methode kunnen we kinderen stimuleren in de ontwikkeling van hun emotionele intelligentie en daarmee hun ontwikkeling op andere terreinen bevorderen. 4

5 Acht gedragscategorieën Hoe sociaal competent een kind is, komt tot uiting in zijn gedrag. Lessen in de methode Kinderen en hun sociale talenten richten zich op sociaal competent gedrag op basis van acht gedragscategorieën die ook ten grondslag liggen aan het leerlingvolgsysteem de Sociale Competentie nl.: Ervaringen delen Aardig doen Samen spelen en werken Een taak uitvoeren Jezelf presenteren Een keuze maken Opkomen voor jezelf Omgaan met ruzie 2.2 Bespreken afspraken en regels De leerkracht bespreekt met de leerlingen de algemene afspraken en regels in de klas als normaal gebruikelijk, bijvoorbeeld aan het begin van het schooljaar. Het onderling plagen en pesten wordt hier benoemd en besproken in alle groepen van de school en vanaf groep 3 t/m 8 worden de regels van het pestprotocol expliciet besproken. 2. Indien de leerkracht aanleiding daar toe ziet, besteedt hij of zij expliciet aandacht aan pestgedrag in een groepsgesprek. 2.3 Tien gouden regels De belangrijkste regel van het pesten luidt: Word je gepest, praat er thuis en op school over. Je mag het niet geheim houden! Het pestprotocol wordt in tien gouden regels, heldere afspraken, samengevat. Met enige regelmaat, te beginnen bij de start van het nieuwe schooljaar worden de regels besproken in iedere groep. De 10 gouden regels hangen in ieder klaslokaal. 5

6 1 Wees vriendelijk naar elkaar. 2. Laat anderen meespelen, zodat niemand zich buitengesloten hoeft te voelen 3. Als je iets dwars zit, praat hierover met degene om wie het gaat. Zo kan hij/zij zijn/haar eigen verhaal vertellen. 4. We accepteren iedereen zoals hij/zij eruit ziet; anders zijn is leuk 5. Als iemand een foutje maakt: geeft niet, we maken allemaal fouten. Help elkaar hierbij. 6. Respecteer andermans eigendommen. 7. Bij een ruzie probeer je er eerst samen uit te komen, als dat niet lukt vraag je hulp bij de leerkracht. 8. Laat iedereen in zijn waarde. 9. Help mee de sfeer op school zo te krijgen dat iedereen zich veilig voelt. 10. Als je ziet dat een kind gepest wordt, dan vertel je dat aan de leerkracht. Dat is dan geen klikken 3.1 Regels Een effectieve methode om pesten te stoppen of binnen de perken te houden, is het afspreken van regels voor de leerlingen. 6

7 Een belangrijke stelregel is dat het inschakelen van de leerkracht niet wordt opgevat als "klikken". Om het taboe op klikgedrag te doorbreken, zou deze regel al ingevoerd moeten worden in het kleuteronderwijs. Die zou dan zo kunnen luiden: je mag nergens over klikken, maar als je wordt gepest of als je ruzie met een ander hebt en je komt er zelf niet uit, dan mag je hulp aan de leerkracht vragen en dat wordt niet gezien als klikken. Een tweede regel zou kunnen zijn dat ook buitenstaanders bij een pestprobleem de verantwoordelijkheid hebben dit bij de leerkracht aan te kaarten. Iedereen is immers medeverantwoordelijk voor een goede sfeer in de klas. 3.2 Signalen van pesterijen Om het pesten tegen te gaan, moeten leraren eerst weten óf en hoe er wordt gepest. Dit kunnen zij allereerst doen door steeds alert te zijn op signalen die kunnen wijzen op pestgedrag: volstrekt doodzwijgen; isoleren; psychisch, fysiek of seksueel mishandelen; een kring vormen of insluiten in klas, gang of schoolplein; buiten school opwachten, slaan of schoppen; klopjachten organiseren; op weg van en naar school achterna rijden; naar het huis van het slachtoffer gaan; opbellen; als slaaf behandelen; nooit de echte naam van een klasgenoot gebruiken, maar een bijnaam; voortdurend zogenaamde leuke opmerkingen maken over een klasgenoot; bezittingen slecht behandelen of afpakken; cadeaus eisen of geld afpersen; het slachtoffer voortdurend de schuld van iets geven; het slachtoffer uitschelden of ertegen gaan schreeuwen; opmerkingen maken over kleding; beledigen; briefjes doorgeven.. Leerkrachten dienen derhalve alert te zijn op de manier(en) waarop leerlingen met elkaar omgaan en duidelijk stelling te nemen wanneer bepaald(e) gedrag(ingen) hun norm overschrijdt. 3.3 Aanpak van ruzies in 4 stappen 1. Probeer er eerst samen uit te komen. 2. Op het moment dat één van de leerlingen er niet uit komt, moet hij het probleem bij de leerkracht voorleggen. 3. De leerkracht heeft een verhelderinggesprek met beide partijen en probeert samen met hen de ruzie of pesterijen op te lossen en afspraken te maken. 4. Bij herhaaldelijke ruzie/pestgedrag neemt de leerkracht duidelijk stelling en houdt een bestraffend gesprek met de leerling die pest. De fases van bestraffen treden in werking. (zie consequenties) 3.4 Structureel pestgedrag: No-Blame de 7 stappen (zie bijlage) 7

8 3.5 Consequenties (Wanneer No-Blame niet effectief blijkt te zijn) De leerkracht neemt duidelijk een stelling in. De straf is opgebouwd in 5 fases, afhankelijk hoe lang de pester door blijft gaan met zijn/haar pestgedrag en geen verbetering vertoond in zijn/haar gedrag: Fase 1: Eén of meerdere pauzes binnen blijven; Nablijven tot alle kinderen naar huis vertrokken zijn; Een schriftelijke opdracht, zoals een stelopdracht, over de toedracht en zijn/haar rol in het pestprobleem; Door gesprek: bewustwording voor wat hij/zij met het gepeste kind uithaalt; Afspraken maken met de pester over gedragsveranderingen. De naleving van deze afspraken komen aan het einde van iedere week (voor een periode) in een kort gesprek aan de orde. Er kan een keuze (of meerdere) uit bovenstaande lijst worden gemaakt. Ouders worden ingelicht. Fase 2: Fase 3: Fase 4: Fase 5: Een gesprek met de ouders, als voorgaande acties op niets uitlopen. De medewerking van de ouders wordt nadrukkelijk gevraagd om een einde aan het probleem te maken. De school heeft al het mogelijke gedaan om een einde te maken aan het pestprobleem. Bij aanhoudend pestgedrag kan deskundige hulp worden ingeschakeld zoals de Schoolbegeleidingsdienst, de schoolarts van de GGD of schoolmaatschappelijk werk. Ook de directie wordt op de hoogte gebracht. Bij aanhoudend pestgedrag kan er voor gekozen worden om een leerling tijdelijk in een andere groep te plaatsen, binnen de school. Ook het (tijdelijk) plaatsen op een andere school behoort tot de mogelijkheden. In extreme gevallen kan een leerling geschorst of verwijderd worden. 4 Begeleiding van de gepeste leerling: Medeleven tonen en luisteren en vragen: hoe en door wie wordt er gepest? Nagaan hoe de leerling zelf reageert. Wat doe hij/zij voor en tijdens het pesten? Huilen of heel boos worden is vaak een reactie die een pester wil uitlokken. De leerling in laten zien dat je op een andere manier kunt reageren. Zoeken en oefenen van een andere reactie, bijvoorbeeld je niet afzonderen. Het gepeste kind in laten zien waarom een kind pest. Nagaan welke oplossing het kind zelf wil. Sterke kanten van de leerling benadrukken. Belonen (schouderklopje) als de leerling zich anders/beter opstelt. 8

9 Praten met de ouders van de gepeste leerling en de ouders van de pester(s). Het gepeste kind niet overbeschermen door bijvoorbeeld het kind naar school te brengen of ik zal het de pester(s) wel even gaan vertellen. Hiermee plaats je het gepeste kind juist in een uitzonderingspositie waardoor het pesten zelfs nog kan toenemen. Zoeken van een sport of club waar het kind kan ervaren dat contact met andere kinderen wel leuk kan zijn. Inschakelen van hulp: sociale vaardigheidstraining, BJZ, schoolmaatschappelijk werk, huisarts, schoolarts. 5. Begeleiding van de pester: Praten; zoeken naar de reden van het ruzie maken/pesten (baas willen zijn, jaloezie, verveling, buitengesloten voelen.) Laten inzien wat het effect van zijn/haar gedrag is voor de gepeste. Excuses laten aanbieden. In laten zien welke sterke (leuke) kanten de gepeste heeft. Pesten is verboden in en om de school: wij houden ons aan deze regel; straffen als het kind wel pest; belonen (schouderklopje) als het kind zich aan de regels houdt. Kind leren niet meteen kwaad te reageren, leren beheersen, de stop-eerst nadenken-houding of een andere manier van gedrag aanleren. Contact tussen ouders en school: elkaar informeren en overleggen. Inleven in het kind, wat is de oorzaak van het pesten? Zoeken van een sport of club waar het kind kan ervaren dat contact met andere kinderen wel leuk kan zijn. Inschakelen van hulp: sociale vaardigheidstraining, BJZ, schoolmaatschappelijk werk, huisarts, schoolarts. 5.1 Oorzaken van pestgedrag kunnen zijn: Voortdurend gevoel van anonimiteit (buitengesloten voelen); Voortdurend met elkaar de competitie aan gaan; Een voortdurende strijd om macht in de klas of in de buurt; Zelf gepest zijn; Reactie op bepaalde smaak-, geur- of kleurstoffen; Slecht voorbeeld van ouders, leerkracht of andere volwassenen; Blootstelling aan geweld op tv of in computerspelletjes; Problematische thuissituatie; Weinig echte aandacht van de ouders; Lichamelijke bestraffing door de ouders; Ouders corrigeren agressief gedrag niet. 6. Adviezen 6.1 Adviezen aan ouders van pesters Neem het probleem serieus. Raak niet in paniek: elk kind loopt kans pester te worden. Probeer achter de mogelijke oorzaak van het pesten te komen. Maak je kind gevoelig voor wat het anderen aandoet. Besteed aandacht aan je kind. Stimuleer je kind tot het beoefenen van een sport. 9

10 6.2 Adviezen aan ouders van gepeste kinderen Als pesten niet op school gebeurt, maar op straat, kun je de ouders van de pester opbellen en voorzichtig vragen er met hun kind over te praten. Gebruik daarbij als argument dat elk kind op straat veilig moet kunnen zijn. Niemand zal dat ontkennen. Pesten op school kun je het beste direct met de leerkracht bespreken. Als je kind al lange tijd is gepest, vraagt dat om een uitgebreide aanpak. Neem contact op met de leerkracht, lees boeken en bekijk samen met je kind videobanden over pesten. Als je van je kind er met niemand over mag praten, steun dan je kind, geef het achtergrondinformatie en maak je kind duidelijk dat de school het voorzichtig zal aanpakken. Voordat je dit belooft, is het raadzaam de school te vragen of ze dit probleem ook daadwerkelijk voorzichtig aanpakt. Beloon je kind en help het zijn zelfrespect terug te krijgen. Stimuleer je kind tot het beoefenen van een sport, zodat hij in een spel of motorische vaardigheid kan uitblinken. Wordt je kind op de sportclub gepest door leeftijd- of klasgenoten, vraag dan de leiding aan het pesten aandacht te besteden en met de kinderen te bespreken dat ieder kind op de club veilig moet zijn. Houd de communicatie open, blijf dus in gesprek met je kind. Doe dat niet op een negatieve manier, maar geef adviezen om aan het pesten een einde te maken. Een negatieve manier van vragen is bijvoorbeeld: 'wat is er vandaag weer voor ergs gebeurd?' Steun je kind in het idee dat er een einde aan komt. Laat je kind opschrijven wat het heeft meegemaakt. Dit kan best emotionele reacties bij je kind oproepen. Op zich is dat niet erg, als het maar hierbij geholpen wordt de emoties te uiten en te verwerken. Laat je kind deelnemen aan een sociale vaardigheidstraining, te geven door BJZ of via schoolmaatschappelijk werk. 6.3 Adviezen aan alle andere ouders Neem het probleem serieus: het kan ook jouw kind overkomen. Neem de ouders van het gepeste kind serieus. Maak het tot een gemeenschappelijk probleem. Praat met je kind over school, over de relaties in de klas. Geef af en toe informatie over pesten: wie doen het, wat doen zij en waarom? Corrigeer je kind als het voortdurend anderen buitensluit. Geef zelf het goede voorbeeld. Leer je kind voor anderen op te komen. 10