Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar VI Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van het Ministerie van Justitie (VI) voor het jaar 2001 Nr. 49 BRIEF VAN DE MINISTER VAN JUSTITIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 25 januari 2001 In mijn brief van 26 oktober 2000 (Kamerstukken II 2000/2001, VI, nr. 11) heb ik Uw Kamer geïnformeerd over de door het openbaar ministerie in de zaak Vaatstra gemaakte afweging bij het bepalen van de kring van personen die in aanmerking komt voor DNA-onderzoek op basis van vrijwillige medewerking. In deze brief heb ik de wens geuit om, los van de zaak Vaatstra en aan de hand van een door mij voor te bereiden notitie, met Uw Kamer een meer principiële politieke discussie te voeren over de vraag of grootschalige DNA-onderzoeken in het algemeen wenselijk zijn. Hierbij doe ik u de ook tijdens de behandeling van de Justitiebegroting toegezegde notitie toekomen. De Minister van Justitie, A. H. Korthals KST51085 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2001 Tweede Kamer, vergaderjaar , VI, nr. 49 1

2 Notitie over grootschalige DNA-onderzoeken 1. Inleiding De samenleving heeft een gerechtvaardigde behoefte aan veiligheid. Onopgelost gebleven ernstige strafbare feiten kunnen het gevoel van veiligheid, alsmede het vertrouwen in politie en justitie in belangrijke mate aantasten. Daarom ook zijn reeds diverse maatregelen getroffen om het oplossen van deze delicten verder te stimuleren. Te denken valt bijvoorbeeld aan initiatieven om oude zaken opnieuw in onderzoek te nemen, onder meer met behulp van nieuwe mogelijkheden die hedendaags DNA-onderzoek biedt. Voor het vergroten van de slagingskansen van het opsporingsonderzoek is het immers van belang dat nieuwe technische en juridische mogelijkheden, waaronder het DNA-onderzoek, zoveel mogelijk worden benut. Voorts wordt in een aantal langlopende opsporingsonderzoeken gedurende het onderzoek aan opsporingsambtenaren en/of officieren van justitie van andere korpsen/arrondissementen gevraagd kritisch naar het onderzoek te kijken en suggesties aan te dragen voor nieuwe onderzoeksactiviteiten of -richtingen. Daarnaast biedt de Aanwijzing tweede beoordeling («second opinion») opsporingsonderzoek van het College van procureurs-generaal, die op 1 maart 2000 in werking is getreden, personen die door een ernstig misdrijf zijn benadeeld (slachtoffers, nabestaanden) en de (hoofd)officier van justitie de mogelijkheid in gevallen waarin geen verdachte kan worden geïdentificeerd of wegens gebrek aan bewijs geen succesvolle vervolging mogelijk is, een tweede beoordeling van het opsporingsonderzoek aan te vragen. Veelal worden zaken opgehelderd doordat de verdachte aanstonds bekend is, dan wel in een vroeg stadium van het onderzoek bekend wordt. Zo niet, dan zal verder rechercheonderzoek naar de dader plaatsvinden. Daarbij maakt de recherche gebruik van verschillende tactische en technische opsporingstechnieken enmethoden die ieder voor zich of in samenhang aanwijzingen kunnen opleveren die naar de dader leiden. Daaronder kan onder omstandigheden ook het buurtonderzoek vallen. Indien het onderzoek desalniettemin op een dood spoor belandt, kan het soms nuttig zijn om via de media een oproep aan de bevolking te doen, al dan niet gepaard gaande met een beloning voor de gouden tip. In bijzondere gevallen kan ook een grootschalig (vergelijkend) opsporingsonderzoek een aangewezen middel zijn. Bij zo n onderzoek wordt een geselecteerde groep van personen tegen wie geen individuele aanwijzingen voor betrokkenheid bij het delict bestaan, benaderd vrijwillig daaraan mee te werken. Het onderzoek is gericht op een vergelijking van sporen die direct verband houden met het gepleegde strafbare feit. Tijdens het strafrechtelijk onderzoek naar de dood van Marianne Vaatstra zijn belangrijke vragen gerezen betreffende de grenzen van grootschalig opsporingsonderzoek, in het bijzonder van grootschalig DNA-onderzoek. In welke gevallen en op welk moment mag dit middel worden ingezet? Op basis van welke gegevens dient een selectie te worden gemaakt van personen wier medewerking aan het onderzoek wordt gevraagd? Wat is de positie van personen die weigeren aan een vrijwillig DNA-onderzoek mee te werken? In paragraaf 7 van deze notitie zal nader op deze vragen worden ingegaan. Daaraan voorafgaand wordt in paragraaf 2 aandacht besteed aan de ervaring die in Nederland al met grootschalige opsporingsonderzoeken is opgedaan. Voorts wordt in paragraaf 3 ingegaan op de ervaringen met grootschalig DNA-onderzoek in Engeland en Duitsland en worden in paragraaf 4 de voor- en nadelen van grootschalig DNA-onderzoek besproken. Tweede Kamer, vergaderjaar , VI, nr. 49 2

3 In paragraaf 5 wordt een overzicht gegeven van de voorwaarden waaronder grootschalig DNA-onderzoek zou kunnen plaatsvinden en in paragraaf 6 wordt ingegaan op de positie van weigeraars. 2. Ervaringen met grootschalig (vergelijkend) opsporingsonderzoek in Nederland In Nederland is al enige ervaring opgedaan met grootschalig (vergelijkend) opsporingsonderzoek. Bekende voorbeelden zijn de Blijhamster schrijfproef (1974), de Rotterdamse vingerafdrukkenproef (1975), de Stede Broecse vingerafdrukkenproef (1984) en, meer recent, het DNA-onderzoek in de zaak van de Utrechtse serieverkrachter en het onderzoek in de zaak Yasmina. De Blijhamster schrijfproef In Blijham is in 1974 een schrijfproef gehouden, waarvoor de mannelijke bewoners van Blijham in de leeftijd van 12 tot 65 jaar zijn uitgenodigd. Aanleiding voor de inzet van dit middel was een vastgelopen opsporingsonderzoek naar ernstige brandstichtingen. Als enig aanknopingspunt voor nader onderzoek resteerde een handgeschreven anonieme brief, waarin nieuwe brandstichtingen werden aangekondigd. De schrijfproef heeft ertoe geleid dat de dader kon worden aangehouden. De Rotterdamse vingerafdrukkenproef De Rotterdamse vingerafdrukkenproef betrof een dactyloscopisch onderzoek onder mannelijke bewoners in de leeftijd van 15 tot 65 jaar binnen een bepaalde straal rondom de plaats van het misdrijf. In totaal betrof het 589 personen. Het onderzoek heeft niet tot het gewenste resultaat geleid. Naar aanleiding van Kamervragen over deze zaak heeft de toenmalige minister van Justitie in 1975 aangegeven dat hij het niet mogelijk acht in het algemeen aan te geven onder welke omstandigheden het gekozen middel nog evenredig is aan de aard van het begane delict, maar dat er in ieder geval sprake zal moeten zijn van: zeer ernstige misdrijven die grote verontrusting onder groepen van de bevolking hebben veroorzaakt; een aanmerkelijke kans dat de dader moet worden gezocht binnen een kleine gemeenschap van personen; het falen van andere opsporingsmiddelen, en strikte waarborgen ter voorkoming van het gebruik van de verkregen gegevens voor enig ander doel. 1 De Stede Broecse vingerafdrukkenproef 1 Aanhangsel Handelingen, zitting , blz Rb. Alkmaar 12 maart 1985, NJ 1985, Deze criteria zijn november 1985 herhaald in een antwoord op kamervragen over een enquête als opsporingsmiddel. Zie Aanhangsel Handelingen, , blz Naar aanleiding van een moord vond in 1984 ook in Stede Broec een vingerafdrukkenproef plaats. Voor dit onderzoek ontvingen alle Stede Broecse mannen tussen de 18 tot 45 jaar een uitnodiging tot medewerking. Het onderzoek heeft tot opsporing van de dader geleid. De Rechtbank te Alkmaar heeft in 1985 geoordeeld dat de gehanteerde opsporingsmethode in deze zaak niet als onrechtmatig kan worden aangemerkt en dat het resultaat van het onderzoek rechtmatig verkregen bewijs oplevert. 2 De rechtbank komt tot dit oordeel na een toetsing aan criteria die overeenkomen met de criteria die in 1975 door de minister van Justitie waren geformuleerd naar aanleiding van de Rotterdamse schrijfproef. 3 De rechtbank heeft voorts overwogen dat de opsporingsmethode (uiteraard) een redelijke kans op opheldering van het misdrijf moet bieden. Tweede Kamer, vergaderjaar , VI, nr. 49 3

4 De zaak van de Utrechtse serieverkrachter In het onderzoek naar deze serieverkrachter is aan 120 personen gevraagd vrijwillig mee te werken aan vergelijkend DNA-onderzoek. De selectie van personen heeft plaatsgevonden aan de hand van het opgestelde daderprofiel. Dit profiel is opgesteld op grond van met name verklaringen van slachtoffers. Van personen die als gevolg van tips of om andere redenen in het onderzoek naar voren waren gekomen en die in het daderprofiel pasten, is eerst door onderzoek nagegaan of zij op andere wijze konden worden uitgesloten als dader. Het DNA-onderzoek heeft geen positief resultaat opgeleverd. De zaak Vaatstra In de zaak Vaatstra is aan ruim tweehonderd personen gevraagd mee te werken aan vrijwillig DNA-onderzoek. Hiervoor zijn personen geselecteerd die op grond van tips of om andere redenen in het onderzoek naar voren waren gekomen. Zoals bekend, heeft dit onderzoek geen positief resultaat opgeleverd. Recentelijk is gestart met vrijwillig DNA-onderzoek onder een groep van mogelijk enkele honderden personen die op grond van nieuwe tips of (politie)informatie over soortgelijke misdrijven zijn geselecteerd en aan de hand van het opgestelde daderprofiel in verband kunnen worden gebracht met het misdrijf. De uitkomsten van dit DNA-onderzoek zijn nog niet bekend. De zaak Yasmina In het Utrechtse onderzoek naar de dood van de 5-jarige Yasmina is aan de bewoners van 136 woningen gevraagd hun vuilnisbakken (kliko s) en vuilniszakken af te staan, omdat Yasmina was aangetroffen in het huisvuil van het gebied waarin deze woningen vielen. Niemand heeft geweigerd mee te werken. Daarnaast werd, vanwege een aangetroffen vingerafdruk op een vuilniszak en een briefje met handgeschreven tekst in de nabijheid van het lichaam van Yasmina, aan bewoners gevraagd vinger- en handpalmafdrukken af te staan en een schrijfproef af te leggen. Alle opgeroepenen zijn op het bureau verschenen. Aan de hand van de uitkomsten zijn twee personen als verdachte aangemerkt. Een van de verdachten heeft vervolgens bekend verantwoordelijk te zijn voor de dood van Yasmina. 3. Ervaringen met grootschalig DNA-onderzoek in Engeland en Duitsland Engeland kan als het gaat om de uitvoering van DNA-onderzoek als een gidsland worden beschouwd. Daarom is navraag gedaan naar de ervaringen die aldaar de laatste jaren met grootschalig DNA-onderzoek zijn opgedaan. Voorts was bekend dat in Duitsland enige ervaring is opgedaan met zeer grootschalig DNA-onderzoek. Dit vormde de reden om ook de situatie in Duitsland nader te bekijken. De reden waarom niet meer landen in dit onderzoek zijn betrokken, houdt verband met de korte tijd waarbinnen de gegevens moesten worden verkregen. Ervaringen in Engeland Tijdens de behandeling van de Justitiebegroting heb ik u reeds meegedeeld dat volgens informatie van het Engelse Home-Office uit 164 grootschalige DNA-onderzoeken in 78 gevallen een dader kon worden geïdentificeerd. Uit nadere informatie is mij gebleken dat het aantal personen per grootschalig onderzoek niet wordt geregistreerd. Volgens informatie van Tweede Kamer, vergaderjaar , VI, nr. 49 4

5 de Forensic Sience Service (FSS), de Engelse tegenhanger van het Nederlands Forensisch Instituut (NFI), is wel bekend dat aldaar sinds personen hebben deelgenomen aan ongeveer 100 mass intelligence screens (grootschalige DNA-onderzoeken). Hieruit zou kunnen worden afgeleid dat aan grootschalig DNA-onderzoek in Engeland gemiddeld 530 personen deelnemen. De kring van personen die uiteindelijk deelneemt aan zo n onderzoek wordt door de politie zorgvuldig geselecteerd op basis van gegevens uit het opsporingsonderzoek. Ervaringen in Duitsland In Duitsland vindt geen centrale registratie plaats van DNA-onderzoeken. Evenmin vindt registratie plaats van grootschalige DNA-onderzoeken en het aantal personen dat hierbij betrokken is. Navraag door het NFI bij een aantal laboratoria in Duitsland levert het beeld op dat de laatste tijd vaker gegrepen wordt naar het middel van grootschalig DNA-onderzoek. Daarbij zijn gemiddeld niet meer dan 2000 personen betrokken. Een bijzonder, op zichzelf staand, grootschalig DNA-onderzoek betrof de vermissing van een elfjarig meisje uit het district Cloppenburg. Na een zeer grootscheepse zoekactie, waaraan honderden beambten en een groot aantal burgers meededen, werd het stoffelijk overschot van het meisje gevonden. Van meet af aan stond de zaak onder bijzonder grote belangstelling van de pers. Dit is waarschijnlijk mede ingegeven door seksuele misdrijven van twee jaar eerder in de omgeving van Cloppenburg. Het daarop volgende opsporingsonderzoek kenmerkte zich door een groot gebrek aan bruikbare gegevens die naar een potentiële dader konden leiden. De enige aanwijzingen die men in deze zaak had, was dat de dader zeer vermoedelijk een man was en het lichte vermoeden dat hij in of in de omgeving van het district Cloppenburg zou moeten wonen. Mede onder zeer grote druk van de publieke opinie is besloten om alle mannelijke personen in twaalf gemeenten verdeeld over vier districten te verzoeken mee te werken aan een DNA-onderzoek. Dit betrof ruim mannen. De weigeraars werden bezocht en indringend aangesproken. Uiteindelijk was het aantal weigeraars bijzonder klein. Ruim twee maanden na de moord werd de dader door middel van DNA-onderzoek geïdentificeerd. Hij had weliswaar vrijwillig meegewerkt aan het onderzoek, doch niet op eigen initiatief. Familieleden van de dader hadden besloten gezamenlijk deel te nemen. Binnen de familie was bekend dat hij eerder voor verkrachting was veroordeeld. 4. Voor- en nadelen van grootschalig DNA-onderzoek Grootschalig DNA-onderzoek kent, net als andere vormen van grootschalig vergelijkend opsporingsonderzoek, zeker een aantal voordelen. Het kan immers een verdachte opleveren die anders als zodanig niet of minder snel in beeld zou zijn gekomen. Tevens kan het personen de mogelijkheid bieden aan te tonen dat zij niet (meer) als potentiële verdachte kunnen worden beschouwd. Daarmee kan worden tegengegaan dat in een kleine gemeenschap iedereen elkaar verdenkt. Het uitsluiten van bepaalde personen als potentiële verdachte kan ook voor het opsporingsonderzoek van belang zijn, omdat het onderzoek zich verder niet op de betreffende personen hoeft te richten. Bovendien kan het uitvoeren van een grootschalig DNA-onderzoek het vastgelopen onderzoek als gevolg van de publiciteit waarmee een dergelijk onderzoek gepaard zal gaan nieuwe tips en aanwijzingen opleveren. Voorts kan het gebruik van dit middel in sommige gevallen wellicht efficiënter zijn dan het nog maandenlang doorrechercheren met een groot rechercheteam. Tweede Kamer, vergaderjaar , VI, nr. 49 5

6 Er zijn echter ook nadelen aan het middel verbonden. Allereerst zijn er de bezwaren die ook voor andere vormen van grootschalig opsporingsonderzoek gelden. Grootschalig DNA-onderzoek kan ertoe leiden dat de klassieke grondslagen van het strafrechtelijk opsporingsonderzoek dat zich immers richt op personen tegen wie tot het individu herleidbare aanwijzingen bestaan voor een mogelijke betrokkenheid bij het delict worden verlaten. Bij een grootschalig onderzoek bestaat tegen de onderzochte personen in beginsel individueel namelijk niet de geringste aanwijzing van betrokkenheid bij het misdrijf, terwijl ze in het geval van DNA-onderzoek wel verzocht worden lichaamsmateriaal af te staan. Voorts kan de eventuele sociale druk om mee te werken aan het onderzoek en de mogelijke verdenking vanuit de gemeenschap die men op zich laadt wanneer men weigert, maken dat iemand zich verplicht voelt mee te werken. Dit zet de vrijwilligheid van de deelname onder druk. Tot slot biedt een grootschalig onderzoek nooit de zekerheid dat de dader zich ook daadwerkelijk onder de geselecteerde groep van personen bevindt. Zo worden (toevallige) bezoekers aan het geselecteerde gebied niet meegenomen. Hetzelfde geldt voor personen die wel in dit gebied woonachtig zijn, maar niet als zodanig zijn geregistreerd. Naast deze algemene bezwaren tegen grootschalig opsporingsonderzoek, kunnen nog de volgende specifieke bezwaren tegen een grootschalig DNA-onderzoek worden ingebracht. Het is zeer waarschijnlijk dat naarmate in bredere kring bekend raakt wat een DNA-onderzoek betekent en onder welke voorwaarden het kan plaatsvinden, de kans dat derden, waaronder de dader, aan het onderzoek zullen meewerken, zal afnemen. Het onderzoek zal zich alsdan met beperkte opsporingsmiddelen vooral gaan richten op de (mogelijk zeer grote) groep van weigeraars. Tenslotte vergen (zeer) grootschalige DNA-onderzoeken een fors capaciteitsbeslag van (in de toekomst) met name politie en NFI, tegen aanzienlijke kosten. Bij een onderzoek onder personen moet gedacht worden aan circa 6 miljoen gulden voor de afname van het lichaamsmateriaal en uitvoering van het vergelijkend DNA-onderzoek. Voorop staat dat met DNA-onderzoeken onder (grote) groepen personen tegen wie geen individuele aanwijzingen bestaan dat zij bij het delict betrokken zouden zijn zeer terughoudend omgegaan dient te worden. In de eerste plaats omdat door gebruikmaking van dit middel, anders dan bij de klassieke opsporingsmiddelen (die zich met name richten op potentiële verdachten waartegen individuele bezwaren bestaan) een (grote) groep van personen wordt belast, terwijl met betrekking tot deze personen buiten het DNA-onderzoek geen enkele reden bestaat om hen als betrokkene bij het delict aan te merken. In de tweede plaats omdat voor een dergelijk grootschalig onderzoek veel capaciteit van met name politie en NFI benodigd is, hetgeen meebrengt dat deze niet voor andere opsporingsactiviteiten kan worden ingezet. Juist bij grootschalig DNA-onderzoek onder personen die worden geselecteerd op grond van enige, vrij algemene kenmerken, kan dit ertoe leiden dat (zeer) grote aantallen personen benaderd moeten worden, zodat het capaciteitsbeslag zeer groot kan zijn. Hierbij zij aangetekend dat grootscheepse en ongerichte opsporingsonderzoeken in de toekomst naar verwachting minder snel noodzakelijk zullen zijn omdat gaandeweg steeds meer profielen in de databank zullen zijn opgenomen. Het voorstel van wet tot wijziging van de regeling van het DNA-onderzoek in strafzaken (26 271) en het concept-voorstel van wet inzake DNA-onderzoek bij veroordeelden, dat thans in voorbereiding is, zullen daaraan een bijdrage leveren. Tweede Kamer, vergaderjaar , VI, nr. 49 6

7 5. Voorwaarden waaronder grootschalig DNA-onderzoek zou kunnen plaatsvinden Gelet op de in de vorige paragraaf genoemde nadelen van grootschalig DNA-onderzoek, zullen aan de inzet en de uitvoering van dit middel in ieder geval voorwaarden moeten worden gesteld. Bij de beslissing om het middel in te zetten is aansluiting gezocht bij de in paragraaf 2 genoemde en al eerder ontwikkelde criteria voor grootschalige opsporingsonderzoeken. De inzet van grootschalig DNA-onderzoek onder een groep personen tegen wie geen individuele bezwaren bestaan om ze als verdachte aan te merken, verlangt dan dat: 1. sprake is van een zeer ernstig misdrijf dat grote maatschappelijke onrust veroorzaakt; 2. er geen verdachte is en er geen aanwijzingen meer zijn die met een redelijke inzet van middelen een voldoende kans bieden om te leiden tot opheldering van het delict; 3. het redelijkerwijs kan bijdragen aan de opheldering van het delict. Allereerst moet het aannemelijk zijn dat het aangetroffen spoor een daderspoor betreft dan wel dat het onderzoek van dit spoor een substantiële bijdrage kan leveren aan de opheldering van het delict. Bovendien moeten er sterke, door feiten gestaafde aanwijzingen zijn dat het spoor afkomstig is van een persoon die zich binnen de geselecteerde kring van personen bevindt, zoals bijvoorbeeld in de zaak Yasmina, alwaar op grond van sterke feitelijke aanwijzingen kon worden aangenomen dat deze persoon uit de buurt afkomstig zou zijn. Voorts dienen de DNA-profielen van het aangetroffen materiaal voldoende onderscheidende kenmerken te bevatten; 4. de kring van de te onderzoeken personen niet groter is dan in het belang van de waarheidsvinding noodzakelijk is. Daarbij spelen niet alleen de belangen van betrokkenen een rol, maar ook het algemene opsporingsbelang. Zo dient het beslag op de capaciteit van het NFI en de politie zo beperkt mogelijk te zijn om ruimte te houden voor onderzoek in andere (belangrijke) zaken. Voor de uitvoering van het onderzoek is in het eerdergenoemde wetsvoorstel en het daarmee samenhangende conceptbesluit DNA-onderzoek in strafzaken een aantal procedurele voorwaarden opgenomen. Zo dient de toestemming tot vrijwillig DNA-onderzoek schriftelijk te worden verleend (art. 151a, eerste lid, van het Wetboek van Strafvordering) en dient betrokkene al dan niet door middel van een raadsman op de consequenties van de toestemming te worden gewezen (art. 2 van het concept-besluit DNA-onderzoek in strafzaken). 1 Daarnaast wordt het DNA-profiel van een niet-verdachte dat niet overeenkomt met het DNA-profiel dat is verkregen uit het sporenmateriaal, niet opgeslagen in de DNA-databank en ook niet vergeleken met andere in de databank reeds vastgelegde profielen van sporenmateriaal van onopgeloste delicten (artikel 14, vierde lid, van het conceptbesluit), maar, tezamen met het resterende celmateriaal, direct vernietigd. 1 Dat een persoon wellicht morele druk voelt om te voldoen aan een verzoek om celmateriaal af te staan, doet aan de vrijwilligheid niet af. Dit wordt anders indien op deze persoon door opsporingsambtenaren een sterke druk zou worden uitgeoefend, bijvoorbeeld door herhaalde, steeds indringender verzoeken. Het DNA-profiel van de vrijwillige derde wordt eerst in de DNA-databank opgenomen indien zijn DNA-profiel overeenkomt met het DNA-profiel dat is vervaardigd uit het sporenmateriaal dat is afgenomen in verband met het gepleegde strafbare feit (art 14, vierde lid, van het concept-besluit). Overigens komt de inmiddels verdachte alsdan het recht toe de officier van justitie te verzoeken opdracht te geven tot het verrichten van een contra-expertise van het afgenomen celmateriaal (voorgestelde artikel 151a, vierde lid, Sv). Tweede Kamer, vergaderjaar , VI, nr. 49 7

8 6. Wat te doen met weigeraars? Naarmate de bevolking beter bekend raakt met de mogelijkheden (en trefzekerheid) van DNA onderzoek, wordt de kans groter dat de dader zal weigeren mee te werken aan een vrijwillig onderzoek. Dat is zijn goed recht: er is immers geen enkele juridische grond waarop hij kan worden gedwongen mee te werken. De vraag is dan, hoe met een weigeraar moet worden omgegaan. Het enkele feit dat een niet-verdachte geen medewerking verleent aan een DNA-onderzoek, maakt hem nog niet tot verdachte. Zolang er geen feiten en omstandigheden zijn waaruit een redelijk vermoeden van schuld aan het strafbare feit voortvloeit, kunnen er dan ook geen bevoegdheden en dwangmiddelen worden toegepast die vereisen dat sprake is van een verdachte. Daarbuiten kan het weigeren wel leiden tot nader onderzoek naar de desbetreffende persoon. Gegevens die uit dit nader onderzoek naar voren komen, kunnen eventueel in samenhang met reeds vergaarde gegevens leiden tot een voldoende ernstige verdenking om de persoon als verdachte aan te merken. Dit kan vervolgens een gedwongen DNA-onderzoek rechtvaardigen. 7. Conclusie Met grootschalig DNA-onderzoek dient, gelet op de in paragraaf 4 genoemde bezwaren, zeer terughoudend te worden omgegaan. De methode kan slechts worden toegepast indien is voldaan aan de in paragraaf 5 genoemde criteria. De vraag op basis van welke gegevens een selectie mag worden gemaakt van personen wier medewerking aan het onderzoek wordt gevraagd, is niet in zijn algemeenheid te beantwoorden. Het antwoord ligt besloten in de criteria. Per geval zal aan de hand van die criteria een toetsing van de effectiviteit en de proportionaliteit van de inzet van het middel moeten plaatsvinden. Tweede Kamer, vergaderjaar , VI, nr. 49 8