De zeven eigenschappen van effectief leiderschap

Transcriptie

1 De zeven eigenschappen van effectief leiderschap Deel 1 van 2 : Deel 1 en 2 Ook verkrijgbaar : Deel 2 : Deel 3 en 4 Bronvermelding: Titel: De zeven eigenschappen van effectief leiderschap: Het succesvol invoeren van een klantgerichte bedrijfsstrategie Dertigste druk Auteur: Stephen Covey Uitgever: Business Contact ISBN: Aantal pagina s boek: 319 Aantal delen boek: 4 De inhoud van dit uittreksel is met de grootste zorg samengesteld. Incidentele onjuistheden kunnen niettemin voorkomen. Je dient niet aan te nemen dat de informatie die Students Only B.V. biedt foutloos is, hoewel Students Only B.V. dat wel nastreeft. Dit uittreksel is voor persoonlijk gebruik en is bedoeld als wegwijzer bij het originele boek. Wij raden altijd aan het bijbehorende studieboek erbij te kopen en dit uittreksel als naslagwerk erbij te houden. In dit uittreksel worden diverse verwijzingen gemaakt naar het studieboek op basis waarvan dit uittreksel is gemaakt. Dit uittreksel is een uitgave van Students Only B.V. Copyright 2005 StudentsOnly B.V. Alle rechten voorbehouden. De uitgever van het studieboek is op generlei wijze betrokken bij het vervaardigen van dit uittreksel. Voor vragen kan je je wenden per aan info@studentsonly.nl.

2 Inhoudsopgave Deel I Deel II Paradigma s en principes Van binnen naar buiten pag. 3 De zeven eigenschappen Een overzicht pag. 7 Overwinning op jezelf Eigenschap 1 Wees pro-actief pag. 9 Principes en persoonlijk inzicht Eigenschap 2 Begin met einde voor eigen pag. 12 Principes van persoonlijk leiderschap Eigenschap 3 Belangrijke zaken eerst pag. 16 Principes van persoonlijk management 2

3 DEEL I Paradigma s en principes De Pragmatische en de Principiële Levenshouding De schrijver heeft een grondig onderzoek gedaan naar de literatuur over succes, sinds 1776 verschenen in Amerika. Hij ontdekte in deze 200 jaar geschriften over succes een opmerking over tendens. Het merendeel van de literatuur van de literatuur van de laatste vijftig jaar is oppervlakkig geworden door de frustraties over onze eigen generaties, er wordt voortdurend op het belang van status gewezen. De basis voor succes wordt gevormd door de Principiële Levenshouding, bestaande uit: nederigheid, integriteit, gematigdheid, trouw, geduld, rechtvaardigheid, eenvoud, ijver, de gulden regel en bescheidenheid. In de Principiële Levenshouding komt naar voren dat voor een zinvol bestaat regels zijn en dat duurzaam geluk en werkelijk succes alleen te verwerven zijn door deze regels te leren en ze tot een wezenlijk bestanddeel te maken van je persoonlijkheid. Na WOI verschoof de visie op succes van Principiële Levenshouding naar Pragmatische Levenshouding, succes werd afgemeten aan persoonlijke prestaties, vaardigheden en status om de omgang met anderen soepeler te laten verlopen. Gaande weg ontstonden zelfs twee stromingen binnen deze levenshouding: Een positieve mentale instelling bepleiten; Gericht op relatietechnieken zowel in het maatschappelijke als persoonlijke leven; Sommige stelregels in de Pragmatische Levenshouding zijn voor veel mensen de moeite waarde, enkele voorbeelden zijn: Wie gelooft in zijn plannen kan ze ook uitvoeren; Je houding bepaalt je aanzien; Vrienden maak je met een glimlach, niet met een norse blik. Daarnaast zijn ook pragmatische instellingen ontstaan, bedoeld om mensen te bedriegen of te manipuleren, er bestaan zelf intimidatietechnieken en methoden om bij mensen in het gevlij te kunnen komen. De nadruk wordt in de verschillende literatuurbronnen vooral gericht op communicatieve vaardigheden, snelle strategieën om een positieve instelling en invloed te verwerven. Primaire en secundaire grootsheid Het is niet zo dat geen enkel facet van de Pragmatische Levenshouding geen zin heeft, integendeel, sommige zijn zelfs onmisbaar bevonden voor succes, ze zijn echter niet van primair belang. Probeer je mensen namelijk met tactische middelen te beïnvloeden, maar ben je niet principieel, dan ken je op lange termijn geen succes. Je wordt namelijk niet vertrouwd en hoe goed bedoel ook, alles wordt gezien als manipulatie, vertrouwen is namelijk de basis voor permanent succes. In een kunstmatige, beperkte omgeving, zoals een school, kun je volstaan met de Pragmatische Levenshouding, je gebruikt snelle trucs, charme en handigheid, waarbij je een heel eind, op den duur echter schieten deze secundaire kwaliteiten toch te kort. Je bent namelijk niet in staat tot duurzame menselijke relaties en je zult het moeten hebben van succes op korte termijn, zonder integere, fundamentele principes. William George Jordan zegt: Het uniek menselijke vermogen tot goed of kwaad is de stille getuigen van wat iemand is, niet van wat hij beweert te zijn, dat is de reden waarom mensen zich laten leiden, uiteindelijk gaat het namelijk om het vertrouwen dat we wel of niet hebben in mensen. 3

4 De kracht van een paradigma De basis voor de zeven eigenschappen van effectief leiderschap worden gevormd door de principes die inhoud aan ons bestaan geven. Wil je deze eigenschappen goed begrijpen, dan moet je weten wat je paradigma s zijn en hoe je paradigmawisseling kan creëren. De Principiële en Pragmatische Levenshouding zijn voorbeelden van sociale paradigma s, je paradigma is je referentiekader, het geeft een eenvoudige verklaring van onze omgeving. Je gebruikt in je leven meerdere kaarten, waarmee je de weg door je leven zoekt, deze zijn in twee categorieën in te delen: Kaarten van hoe de dingen zouden moeten zijn, onze waarden; Kaarten van hoe de dingen zijn, de werkelijkheid. Aan de hand van deze kaarten interpreteren we onze ervaringen. Onbewust gebruiken we de kaarten, we gaan er automatisch van uit dat de dingen die we zien reëel zijn of wel zouden moeten zijn, op dit soort aannames is ons gehele gedrag gebaseerd. Op pagina 20, 21 en 34 staan drie onderdelen van een experiment, welke aantonen dat het illustreert hoe sterk geconditioneerd je waarneming en dus je paradigma s zijn. Zie deel 1; blz , 34; De zeven eigenschappen van effectief leiderschap; Stephen R. Covey 4

5 Tevens laat het experiment zijn hoezeer de paradigma s ons gedrag bepalen, onze gedragingen kunnen slechts binnen één kader op elkaar afgestemd worden. Praten en lopen we anders dan we kijken, dan is er namelijk geen sprake meer van één consistent geheel, je houding en gedrag moeten overeenkomen met het beeld dat je hebt van de vrouw in het experiment. Op termijn is je gedrag dus niet effectief als je de basisparadigma s van dat gedrag niet doorgronden kan. Als laatste illustreert het waarnemingsexperiment hoe sterk je paradigma s van invloed zijn op je omgang met andere mensen. Je denkt dat je de dingen objectief en helder ziet, tot je erachter komt dat voor iemand anders vanuit zijn of haar optiek precies hetzelfde geldt. Iedereen hanteert een unieke lens, maar doordat je op een bepaalde manier geconditioneerd bent als groep, zie je allemaal hetzelfde. Deze conclusie wil niet aangeven dat er geen objectieve feiten zijn, ben je je meer bewust van je fundamentele paradigma s, dan kun je ze beter toetsen aan die van anderen en tevens proberen je visie te verbreden. De kracht van een paradigmawisseling Van dit experiment leer je dat er een paradigmawisseling bestaat, de Aha-erlebnis. Hoe sterker je vasthoudt aan de oorspronkelijke waarneming, hoe meer geschokt je bent als je de andere waarneming kan zien. De kracht van een paradigmawisseling is de ze de manier bepalen waarop wij met andere mensen omgaan. Zien en zijn Je nieuwe paradigma kan tot stand komen door een principieel andere houding te ontwikkelen, ze zijn bepalend voor wie je bent, zijn is dus zien. Je kunt je visie niet fundamenteel veranderen zonder zelf te veranderen en je kan niet zelf veranderen zonder je visie fundamenteel te veraderen. Paradigma s vormen de lens waardoor je naar de wereld kijkt en hebben daarom een enorme invloed. De belangrijkste kracht achter een radicale verandering is een paradigmawisseling. Het Principiële Paradigma Het idee dat effectief menselijk gedrag geleid wordt door principes die net zo fundamenteel zijn als bijvoorbeeld de wet van de zwaartekracht vormen de basis voor de Principiële Levenshouding. Aan de hand van hun paradigma s, bepalen mensen hun gedrag, je probeert op grond van eigen ervaring de werkelijkheid in kaart te brengen. De nauwkeurigheid van de kaarten verandert niets aan de werkelijkheid, ze is wel bepalend voor de stabiliteit van de samenleving. Principes zijn het land en zijn richtlijnen voor menselijk gedrag, waarden de landkaart. Principes van groei en verandering De schone schijn van Pragmatisch Levensonderhoud is: snel en makkelijk inhoud geven aan je leven: diepgaande relaties met anderen en persoonlijk succes zonder het moeizame groeiproces dat daarbij hoort. In het proces van persoonlijke sfeer en ontwikkeling probeer je geregeld een stap over te slaan, zou je dit ook doen in je natuurlijke groeiproces, dan ontstaan de grootste problemen. Een stap overslaan in je ontwikkelingsproces kan namelijk niet. Jezelf ontwikkelen, op welke manier dan ook, vereist emotionele kracht, je moet leren luisteren, geduld opbrengen en open zijn naar anderen toe. 5

6 Onze benadering van het probleem is het probleem Aan de hand van enkele voorbeelden wordt in dit deel van het boek uitgelegd op welke wijze de Pragmatische Levenshouding positief en negatief kan uitpakken in verschillende situaties. Zie: deel 1; blz ; De zeven eigenschappen van effectief leiderschap; Stephen R. Covey Een ander niveau van denken De problemen geschapen door de Pragmatische Levenshouding zijn zo fundamenteel dat je ze niet kunt oplossen op een oppervlakkige manier. Je hebt een ander denkniveau nodig: een paradigma gebaseerd op principes die nauwkeurig het hele gebied van effectieve menselijke verhoudingen in kaart kan brengen. Dit boek is gebaseerd op fundamentele principes, namelijk van binnen naar buiten. Dat wil zeggen dat je de kern van je identiteit als vertrekpunt neemt, je motieven, je paradigma s en je persoonlijkheid. In deze benadering moet je laten zien dat je eerst in je privé-leven geslaagd bent, eer je dat daarbuiten bent of kunt. 6

7 De zeven eigenschappen Een overzicht In wezen is je persoonlijkheid een samenstel van eigenschappen, zoals het volgende gezegde laat zien: Zaai een gedachte, oogst een handeling; zaai een handeling, oogst een eigenschap; zaai een eigenschap, oogst een karakter; zaai een karakter, oogst een doel. De eigenschappen waar je het minst blij mee bent, zijn vaak het diepst geworteld en het lastigste af te leren, afleren van slechte en diepgewortelde eigenschappen vergt meer dan alleen wat wilskracht en een paar aanpassingen. De eerste stappen vergen de meeste energie, maar ben je eenmaal bevrijdt van je eigenschappen, dan kun je alle kanten op. De definitie van eigenschappen Een eigenschap is de doorsnede van streven (de wil om het te doen), kennis (wat moet gedaan worden en waarom) en vaardigheden (hoe moet het gedaan worden). Het groeicontinuüm Je moet de zeven eigenschappen van effectief leidinggeven niet beschouwen als een psychologische formule voor het verkrijgen van een positievere levenshouding. Ze zijn op elkaar afgestemd volgens natuurlijke wetten van ontwikkeling en dienen als leidraad bij onze voortgang op een groeicontinuüm: van afhankelijkheid (jij) via onafhankelijk (ik) naar wederzijdse afhankelijkheid (wij). Zie: deel I; blz. 37; De zeven eigenschappen van effectief leiderschap; Stephen R. Covey Als je onafhankelijk bent, ben je uitstekend in staat om je taken te vervullen, het is echter voor jezelf een ramp om in een team te moeten werken, omdat je dit niet kan. Wil je namelijk goed functioneren binnen een organisatie, of zelfs in je eigen gezin, dan zul je moeten beschikken over het paradigma van wederzijdse afhankelijkheid. De definitie van effectiviteit Binnen het fenomeen de zeven eigenschappen van effectief leiderschap staat effectiviteit centraal, het zijn alle zeven effectieve eigenschappen! Ze hebben een zo groot mogelijk rendement op lange termijn, omdat ze gebaseerd zijn op principes, op de lange termijn vormen ze namelijk het fundament voor je persoonlijkheid. Wil je effectief bezig zijn, dan zul je in je productieproces een balans moeten vinden tussen de productie en het productiemiddel, de P/PM balans, het een kan namelijk niet zonder het andere. Zie: deel I; blz. 41; De zeven eigenschappen van effectief leiderschap; Stephen R. Covey Drie soorten middelen Menselijke middelen; Materiele middelen; Financiële middelen; Om t meeste profijt van je middelen te hebben zul je niet alleen in de productie en productiemiddelen moeten investeren, je moet er ook zorg voor dragen dat beide in balans zijn. Alleen dan zullen je middelen optimaal tot bloei komen en oogst je de meeste effectiviteit. 7

8 Het PM in organisaties Van een goed principe is een van de meest waardevolle aspecten dat je het kunt toepassen in zeer uiteenlopende omstandigheden: individueel, in gezinnen en in ondernemingen. De P/PMbalans is vooral belangrijk voor de afnemers en werknemers, de menselijke middelen van een organisatie. Het beste advies in organisaties met betrekking tot de P/PM- balans is: Ga met je werknemers om zoals jij wilt dat ze met je beste klanten omgaan. 8

9 DEEL II Overwinning op jezelf Zie: deel II; blz.49; De zeven eigenschappen van effectief leiderschap; Stephen R. Covey EIGENSCHAP I Wees pro-actief Zie: deel II; blz.51; De zeven eigenschappen van effectief leiderschap; Stephen R. Covey Principes van persoonlijk inzicht Zelfbewustzijn is iets wat alleen mensen hebben; het is het vermogen na te denken over het denkproces, daarom beheerst de mens de schepping en kan hij enorme vooruitgang boeken van generatie op generatie. Dankzij je zelfbewustzijn ben je in staat afstand te nemen en te onderzoeken hoe je naar jezelf en je omgeving kijkt, je zelfparadigma. Weet je niet hoe je jezelf en je omgeving ziet, dan kun je je niet inleven in de manier hoe anderen hun omgeving en zichzelf zien. De sociale spiegel Ontleen je de visie op jezelf vooral aan het gangbare sociale paradigma en de meningen van de mensen om je heen, je sociale spiegel, dan loop je rond in een attractiewereld. Je krijgt onnauwkeurige en onvolledige beelden toegespeeld. Er bestaat een drie deling hierin, drie algemeen geaccepteerde, deterministische theorieën die los van elkaar of samen de verklaring (kunnen) vormen voor de aard van de mens: Genetisch determinisme; je grootouders hebben schuld; Psychologisch determinisme; je ouders hebben schuld; Omgevingsdeterminisme; je baas of je partner is schuld / je omgeving is schuldig. Deze determinisme, of kaarten zoals ze in het boek genoemd worden zijn gebaseerd op de theorie van respons en stimulus, bekend van Pavlovs experimenten. Het uitgangspunt is dat we zo geconditioneerd zijn dat we op een bepaalde manier reageren op een bepaalde stimulus. Zie: deel II; blz.55; De zeven eigenschappen van effectief leiderschap; Stephen R. Covey Tussen stimulus en respons Volgens de leer van Frankl wordt je persoonlijkheid door de ervaringen in je kinderjaren gevormd. In feite liggen je mogelijkheden en beperkingen dus al vast. Frankl s overtuiging was dat iedereen met hem kon doen wat hij zij wilde, de basis van zijn identiteit was nog steeds aanwezig; hij kon nog steeds zelf bepalen in welke mate alles wat er gebeurde, hem wezenlijk zou raken. Tussen wat gebeurt met jezelf, dus je stimulus en je respons, staat altijd je vrijheid om die respons te kiezen, dat pleit Frankl. Een belangrijk iets dat Frankl tijdens zijn leven ontdekte was het volgende: tussen stimulus en respons ligt de menselijke vrijheid om te kiezen. Kwaliteiten die je als mens uniek maken zijn: Zelfbewustzijn; Voorstellingsvermogen; Geweten; Vrije wil. 9

10 De definitie van pro-activiteit Pro-activiteit is volgens Frankl de belangrijkste effectieve eigenschap voor iedere situatie. Zie: deel II; blz.57; De zeven eigenschappen van effectief leiderschap; Stephen R. Covey Je neemt niet alleen initiatieven, je bent verantwoordelijk voor je eigen leven. Ben je als mens reactief, dan laat je je leven in principe bepalen door je omgeving. Is het mooi weer dan voel je je goed, behandelt iedereen je goed, dan voel je je ook goed. Wordt je echter niet goed behandeld, dan ga je in het defensief. Je laat als het ware je gevoelens door andere bepalen en je maakt je daardoor afhankelijk van je tekortkomingen. Proactieve mensen daarentegen laten zich leiden door hun waarden. Prikkels uit omgeving zijn in hun geval niet van doorslaggevend belang. Victor Frankl maakt bekend dat er in zijn ogen drie hoofdwaarden zijn die de kern van ons leven vormen, deze zijn: De waarde die bepaald wordt door wat we meemaken; De creatieve waarde, dat wat we in het leven roepen; De waarde waarop we onze houding baseren, je manier van reageren in moeilijke omstandigheden. Het initiatief nemen Je wil als mens niet alles lijdzaam ondergaan, het ligt in je aard om zelf handelend op te treden. Je kan namelijk zelf bepalen hoe je in bepaalde situaties wil reageren. Ben je proactief, dan ben je automatisch goed in het nemen van initiatief. Volgens de schrijver komt dat neer op het gebruiken van je inventiviteit en je initiatief. Zeg namelijk niet meteen dat iets niet lukt, maar doe je best en probeer het opnieuw. Zelf handelen en laten gebeuren Het verschil tussen mensen die wel of niet zelf het initiatief nemen is net zo groot of klein als het verschil tussen nacht en dag, enorm groot dus. Om in je leven de P/PM- balans van effectiviteit te scheppen vereist dat het nodige initiatief. Luisteren naar de manier van spreken Paradigma s vormen de basis voor gedrag en houdingen. Ga je je eigen gedrag onderzoeken door gebruik te maken van je zelfbewustzijn, dan kun je zien welke landkaarten je gebruikt. Je manier van spreken verraadt namelijk direct of je pro-actief of reactief ingesteld bent. Voorbeelden zijn: Reactieve taal Pro-actieve taal Als ik maar Dat ga ik doen. Zo ben ik nu eenmaal. Ik kan het ook anders aanpakken. Ik kan het niet. Ik kan kiezen. Een reactieve uitspraak heeft als ergste reactie dat het vaak een self-fulfilling prophecy is, je vind bevestiging van je deterministisch paradigma, je voelt je steeds meer het slachtoffer en komt in een negatieve spiraal terecht. 10

11 Cirkel van betrokkenheid / Cirkel van invloed Zie: deel II; blz ; De zeven eigenschappen van effectief leiderschap; Stephen R. Covey De basis is de cirkel van betrokkenheid, alles in de cirkel geeft weer waarbij je betrokken bent, alles daarbuiten wekt geen betrokkenheid. Daarin komt de cirkel van invloed, hierin staan zaken die van invloed op je zijn en welke niet. Richt je je vooral op je cirkel van invloed, dan ben je zeer pro-actief ingesteld, je spant je dan namelijk in voor zaken waar je echt iets aan kan doen of echt iets aan kan veranderen. Directe en indirecte invloed en geen invloed Directe invloed; problemen die betrekking hebben op je eigen gedrag; Indirecte invloed; problemen die betrekking hebben op het gedrag van andere mensen; Geen invloed; problemen waaraan je niets kunt doen of aan kunt veranderen. De Cirkel van invloed vergroten Op pagina 71 tot en met 73 staat een mooi voorbeeld dat uitlegt hoe je de Cirkel van invloed kunt vergroten. Je moet niet op mensen vitten of op jezelf om de tekortkomingen. Denk in plaats daarvan met mensen mee, zorg dat je iedereen een stap vooruit bent en doe je werk goed. Maak keuzes, laat geen keuzes voor jou maken, waarmee je het waarschijnlijk niet eens bent. Zie: deel II; blz ; De zeven eigenschappen van effectief leiderschap; Stephen R. Covey Proactieve mensen zijn niet agressief, ongevoelig voor optreden of drammerig. Ze laten zich leiden door hun waarden, weten waaraan behoefte bestaat, hebben oog voor de realiteit en zijn slim. Hebben en zijn Bevind je je vooral in de Cirkel van betrokkenheid dan spreek je in de meeste gevallen van hebben en had ik maar. De Cirkel van invloed daarentegen kenmerkt zich door zijn. Consequenties en vergissingen Binnen je Cirkel van betrokkenheid liggen tevens: Consequenties; ze volgen een natuurlijk wet, deze kun je niet veranderen; Vergissingen; kom je altijd tegen, omdat de consequenties van je daad niet waren wat je had verwacht. Wist je de consequenties echter wel van tevoren, dan had je deze daad niet gedaan en had je vervolgens niets ervan geleerd. Weet je namelijk dat je een vergissing gemaakt hebt, dan zie je dat is, je herstelt ze en leert ervan. Jezelf tot iets verplichten Het vermogen om beloftes te doen en je eraan houden staat centraal in de Cirkel van invloed. Pro - activiteit: de dertig - dagen test In het boek staat op pagina 76 tot en met 78 een test voor jezelf. Door deze test uit te voeren kun je proberen te ontdekken hoe pro-actief of reactief je bent. Zie: deel II; blz ; De zeven eigenschappen van effectief leiderschap; Stephen R. Covey 11

12 EIGENSCHAP II Begin met het einde voor ogen Zie: deel II; blz. 79; De zeven eigenschappen van effectief leiderschap; Stephen R. Covey Principes van persoonlijk leiderschap Het hoofdstuk begint met een verhaal, wat als je dood was, wat zou je dan willen wat mensen over je vertelden? Welke karaktereigenschappen vind je zelf belangrijk? Welke niet en waarom? Als je dit doet, zal de rest van het boek duidelijker voor je zijn. Wat betekent het om te beginnen met het einde voor ogen? De tweede eigenschap is in principe overal toe te passen, het meest fundamentele referentiekader is hier een voorstelling maken van je einde, wat wil je van jezelf horen? Alles wat je namelijk doet kun je rangschikken in belangrijkste momenten of minder belangrijke momenten uit je leven. Zo begin je met een duidelijk beeld van je einddoel, je weet waar je nu bent en je weet de stappen die je moet nemen om je doel te bereiken. Veel mensen ontdekken gaandeweg hun leven dat ze iedere dag keihard werken, zonder daadwerkelijk iets te bereiken, ze streven voorbij aan de voor hun echt belangrijke zaken. Hoe anders zou je leven namelijk zijn als je vanaf het allereerste begin wist wat het meest belangrijke in je leven is. Je bent wellicht in je leven heel actief en zeer efficiënt, maar pas als je het einde kent ben je ook daadwerkelijk effectief bezig. Alles wordt tweemaal geschapen Alles wordt tweemaal geschapen als iets eerst geconcipieerd wordt en daarna pas materieel gevormd. Wil je namelijk iets realiseren, bijvoorbeeld een kantorencomplex, dat ontwerp en teken je eerst alles in detail, voordat je de eerste paal in de grond slaat. Zo begin je letterlijk en figuurlijk met het einde voor ogen. Bewust of bij verstek Je creëert alles weliswaar twee keer, maar dat gebeurt de eerste keer niet altijd bewust. Ontwikkel je namelijk niet je eigen zelfbewust zijn en stel je jezelf niet verantwoordelijk voor de eerste schepping, dan laat je verstek gaan en leg je het vermogen om je leven vorm te geven bij andere en bij omstandigheden die buiten je Cirkel van Invloed liggen. Leiderschap en management de twee scheppingen De principes van persoonlijk leiderschap staan aan de basis van eigenschap 2, wat betekent dat leiderschap gezien kan worden als de eerste schepping. Management is iets heel anders en is de tweede schepping, leiderschap komt altijd op de eerste plaats. Het eerste waar een leider naar kijkt is waar hij vanuit moet gaan, een manager denkt vooral in resultaten. Warren Bennis en Peter Drucker stelden al: Management is dingen goed doen (efficiëntie staat centraal); leiderschap is de goede dingen doen (effectiviteit staat centraal). Effectief leiderschap is tegenwoordig steeds belangrijker. De wereld om je heen veranderd voortdurend en als bedrijf heb je de juiste personen nodig die inzien of het gehele bedrijf nog wel de juiste koers bevaart en deze desgewenst ook wijzigt. Wil je een totale verandering binnen een beroep of bedrijfstak mogelijk maken, dan heb je op de eerste plaats leiderschap nodig en dan pas management. Krachtig en pro-actief leiderschap is tegenwoordig zeer gewenst in bedrijven om de moderne maatschappij te kunnen volgen en zelfs voorblijven. 12

13 Het scenario herschrijven: je eigen eerste schepper worden Pro-activiteit is gebaseerd op het specifiek menselijke vermogen tot zelfbewustzijn. De twee andere specifiek menselijke kwaliteiten waarmee we onze pro-activiteit kunnen vergroten en persoonlijke leiderschap kunnen ontplooien zijn ons geweten en ons voorstellingsvermogen. De combinatie van je zelfbewustzijn, je voorstellingsvermogen om een denkbeeldige wereld te scheppen en je geweten om in contact te komen met universele principes of wetten, die je vervolgens met je persoonlijke talenten effectief kan maken stelt je in staat om je eigen script te schrijven. Ken je namelijk je paradigma s en je ineffectieve scripts, dan kun je op een proactieve manier je script herschrijven. Je hoeft namelijk niet te leven zoals andere mensen je ooit hebben geschapen, je maakt je eigen belevingswereld door optimaal gebruik te maken van je zelfbewustzijn en voorstellingsvermogen. Wil je het zelfbewustzijn vergroten dan komen de meeste mensen tot de ontdekking dat ze ineffectieve scenario s hebben, eigenschappen die niet met je waarden stroken blijken een zeer grote rol te spelen. Je hoeft je hierdoor niet te laten leiden zegt eigenschap 2, je bent namelijk zelf verantwoordelijk. Samen met je voorstellingsvermogen stel je jezelf in staat om scripts te schrijven die meer met je hoogste waarden in overeenstemming zijn. Een persoonlijk statuut Een persoonlijk statuut schrijven is een van de effectiefste manieren om te beginnen met het einde voor ogen. Dit statuut is bedoeld voor wat je wil zijn, je persoonlijkheid, en wat je wilt doen, je prestaties en bijdragen, en het spreekt zich uit over de principes en waarden die hierbij horen. Je persoonlijk statuut kun je uiteindelijk zien als je eigen grondwet, je zet neer hoe jij jezelf het liefste ziet en probeert dit ook zo goed mogelijk na te streven. Het centrum Wil je een persoonlijk statuut schrijven, dan begin je bij je Crikle van Invloed, hierin liggen namelijk je basisparadigma s en daar bepaal je je waarden en visie. Tevens ligt er je zelfbewust zijn, je geweten en de mogelijkheid om je persoonlijke talenten op te sporen. Je verbeeldingskracht is er te vinden en je kan er met je eindbestemming voor ogen een levensrichting opstellen. Hierin vind je de uitgangspunten voor je persoonlijk statuut. Je centrum bestaat uit: Sturing: van hieruit geef je richting aan je leven; Zekerheid: vertegenwoordigt je zelfrespect, waardigheid, identiteit, fundamentele kracht of het doorbreken hiervan; Kracht: het vermogen om iets te verwezenlijken; Wijsheid: geeft perspectief aan je leven en bepaalt je gevoel voor evenwicht. Onderling zijn deze factoren afhankelijk en vormen ze de basis voor elke andere dimensie van je leven. Vind je harmonie tussen de vier factoren, dan creëer je een edelmoedige persoonlijkheid met een evenwichtige natuur, je ideale zelf. Zie: eig. 2; blz. 92; De zeven eigenschappen van effectief leiderschap; Stephen R. Covey 13

14 Andere centra Onderstaande voorbeelden zijn verder uitgewerkt op: Zie: eig. 2; blz ; De zeven eigenschappen van effectief leiderschap; Stephen R. Covey Het gezin; De kerk; Genot; Geld; Het Ik Vriendschap / vijandschap; Je huwelijkspartner; Je werk; Je centrum identificeren Waar sta je nu zelf? Wat staat centraal in je eigen leven, dat is namelijk niet zo makkelijk vast te stellen voor je zelf. Het nader bekijken van de vier basisfactoren van je leven is misschien de beste manier voor het ontdekken van je centrum. Op pagina 101 tot en met 103 worden meerdere beschrijvingen gegeven, herken je je in één van die beschrijvingen het beste, dan ga je terug naar het centrum van die beschrijving. Zie: eig. 2; blz ; De zeven eigenschappen van effectief leiderschap; Stephen R. Covey Combinaties van centra bestaan natuurlijk ook. Heb je geen duidelijk beschrijving die bij jou past, maar meerdere beschrijvingen, dan is je leven één grote slingerbeweging. Je mist stabiele kracht. Principes als centra Het fundament voor de ontwikkeling van de vier basisfactoren van je leven wordt gevormd door een aantal goede principes als centrum. Zekerheid ontleen je aan je principes, die veranderen namelijk niet, dingen en mensen veranderen namelijk wel. Principes geven ook geen reactie af, ze zijn neutraal. Je grootste zekerheid is dat je de principes die je hebt kan toetsen in je eigen leven. Je weet niet of je eigen principes die goede zijn, je kunt namelijk niet alles weten, dit komt door je omgeving en een gebrekkige kijk op jezelf. Door te groeien en grenzen te verleggen kun je andere, wellicht betere principes voor jezelf ontdekken. Je principes veranderen hierdoor niet, het begrip verandert! Aan principes zijn altijd natuurlijke consequenties verbonden, negatief als je die principes verwaarloost, positief als je die principes naleeft. Zie: eig. 2; blz ; De zeven eigenschappen van effectief leiderschap; Stephen R. Covey Op bovenstaande genoemde pagina s wordt aan de hand van een voorbeeld weergegeven wat het verschil is tussen het nemen van een beslissing gebaseerd op basis van je centrum of op basis van je principes. Een persoonlijk statuur schrijven en hanteren Je kunt jezelf een helder wereldbeeld verschaffen door een serieus zelfonderzoek uit te voeren om je basisparadigma s af te stemmen op goede principes en om een effectief centrum te creëren, daarin vind je als individu vervolgens je eigen plekje. Frankl zegt dat je niet een doel in je leven kiest, maar dat je dit bij jezelf ontdekt. Door eigenschap I en II te combineren kom je tot het schrijven van je eigen programmatuur. Eigenschap I laat je ontdekken dat jij de programmeur bent van je eigen innerlijk, eigenschap II leert je vervolgens dat jíj en niemand anders dat programma moet schrijven!! 14

15 Ben je een pro-actief mens, dan begin je met te formuleren wie je zijn wil en wat je wil doen in je leven, vervolgens kun je een persoonlijk statuut schrijven, je persoonlijke grondwet. Dit kan natuurlijk niet van vandaag op morgen, maar vergt veel zelfonderzoek en vele herschrijvingen, zo leer je jezelf optimaal kennen. Het statuut geeft wezenlijk uitdrukking aan je opvattingen en waarden. Gebruik uw beide hersenhelften Je bent door je zelfbewustzijn in staat je gedachten te onderzoeken, was dit niet zo, dan kon je eigenschap II niet uitvoeren, daarvoor heb je namelijk je geweten en je voorstellingsvermogen nodig (functies van je rechterhersenhelft). Je linkerhersenhelft is meer verbaal/logisch ingericht en werkt met woorden, de rechter meer creatief/intuïtief en werkt met beelden. Je gebruikt uiteraard beide hersenhelften, maar bij iedereen is een hersenhelft dominant. Een combinatie van beide is ideaal, maar onmogelijk. Twee manieren om de rechterhersenhelft te gebruiken Visualiseren en vastleggen; Het perspectief verbreden; Rollen en doeleinden Probeer je gevoelens en beelden weer te geven in een persoonlijk statuut, dan wordt de verbale/logische linkerhersenhelft belangrijk. Je kan namelijk door te schrijven een brug slaan tussen het onbewuste en bewuste. Schrijf je je persoonlijk statuut op basis van de belangrijkste rollen, dan krijgt je leven een venwichtig en harmonieus karakter, je creëert overzicht. De basis van eigenschap II ligt in je principes, hierdoor wordt het mogelijk deze eigenschap algemeen toe te passen, je kunt deze gebruiken in iedere persoonlijke en zakelijke situatie. De sleutel tot bruikbaarheid is te allen tijde de betrokkenheid van iedereen! Gezinsstatuten; Basisstatuten voor bedrijven en organisaties. Op pagina worden nog enkele praktische aanwijzingen (in de vorm van een opdracht) gegeven voor het schrijven van een statuut. Voorbeelden van een statuut in een gezin en in verschillende bedrijven worden op de voorgaande pagina s gegeven. Zie: eig. 2; blz ; De zeven eigenschappen van effectief leiderschap; Stephen R. Covey 15

16 EIGENSCHAP III Belangrijke zaken eerst Zie: deel II; blz. 125; De zeven eigenschappen van effectief leiderschap; Stephen R. Covey Principes van persoonlijk management Wil je gaan werken aan je eigenschap 3, dan zijn de volgende 2 vragen van belang: 1. Noem één ding dat je kunt doen (je doet dit nu niet) wat een enorm positief effect op je leven zou hebben als je dit regelmatig zou doen. 2. Noem hetzelfde voor je werksituatie. Het praktisch resultaat van de eigenschappen 1 en 2 vormt eigenschap 3. Na de schepper en de eerste schepping vormt eigenschap 3 de tweede schepping, de materiele uitvoering van de twee voorgaande eigenschappen. Deze eigenschap is te beschouwen als een oefening om je vrije wil een centrum te verschaffen van principes, je dagelijkse training. De eerste twee eigenschappen vormen de noodzakelijke voorwaarden voor de derde eigenschap. De kern van de derde eigenschap is: begin met het belangrijkste! De kracht van de vrije wil Naast geweten, zelfbewustzijn en voorstellingvermogen beschik je als mens over nog een unieke kwaliteit: de vrije wil. Bij effectief leiderschap is ook deze kwaliteit onmisbaar. Je bent dankzij je vrije wil in staat om beslissingen te nemen en conform die keuze en beslissing te handelen, je voorkomt dat je geleefd wordt. Je persoonlijke integriteit bepaald in hoeverre je geslaagd bent wilskracht te ontwikkelen bij beslissingen die je dagelijks moet nemen. Met effectief management zeg je: beginnen bij het belangrijkste. Leiderschap houdt in dat je vaststelt wat belangrijk is; management wil zeggen dat je het belangrijkste ook als eerste in praktijk brengt, management is uitvoering, discipline. Als je een effectief manager van jezelf bent, dan komt je discipline van binnen uit, ze komt uit je vrije wil voort. Vier generaties tijdmanagement De essentie van tijdmanagement is volgens de schrijver: uitvoeren en organiseren op basis van prioriteiten. Er is een nieuwe vorm van tijdmanagement in ontwikkeling, de vierde generatie, deze zegt dat tijdmanagement niet deugt en dat het gaat om onszelf, niet om de organisatie van tijd. Vervolgens wordt aan de hand van de tijdmanagement-matrix uitleg gegeven over de verschillende kwadranten van deze matrix, terug te vinden op pagina Zie: dl II; blz ; De zeven eigenschappen van effectief leiderschap; Stephen R. Covey Je maakt als mens namelijk een indeling van je tijd in dringend en niet dringend, uitgesplitst in belangrijke en niet belangrijke zaken. Per gebeurtenis reageer je verschillend en heb je er een eigen prioritering aan toegekend. 16

17 Wat het kost om nee te zeggen Door voor jezelf na te gaan in welk kwadrant je de meeste tijd doorbrengt ontdek je of je effectief en efficiënt met je tijd om gaat. Heb je er zelf ook iets aan? Moet je anders gaan denken. Zijn de zaken die jezelf zo belangrijk en dringend vind wel zo belangrijk? Is het pure tijdsverspilling? Waar zou je nu echt je tijd in moeten steken? Deze hele overweging is terug te vinden op pagina Zie: dl II; blz ; De zeven eigenschappen van effectief leiderschap; Stephen R. Covey De belangrijkste aandachtspunten zijn hieronder kort weergegeven, het is echter voor jezelf verstandig en belangrijk om deze pagina s goed te lezen. Ook de schrijver geeft duidelijke voorbeelden en aanwijzingen, zodat je de kijk op je besteedbare tijd drastisch kan veranderen. Het belangrijkste leermoment voor iedereen is misschien wel om prioriteiten te kunnen toekennen aan bezigheden. Waar ligt je prioriteit, durf je nee te zeggen en op welke manier doe je dit? Voel je nergens toe verplicht, maar ga per activiteit voor jezelf na wat de voordelen zijn om deel te nemen en of je dit ook kan waarmaken. Er is niets ergens dan ergens met tegenzin aan deelnemen en dan je werk maar half kunnen doen. Je leven op een effectieve manier in delen, is het doel van kwadrant II management: een duidelijk besef van je persoonlijke roeping, aandacht voor wat belangrijk en dringend is, een voortdurend evenwicht tussen toenemende productie en productievermogen en een centrum van heldere principes. Wil je je leven baseren op kwadrant II, dan zijn er de volgende belangrijke criteria: Evenwicht; het instrument moet evenwicht in je leven kunnen brengen; Flexibiliteit; je instrument is er om jou te dienen, niet andersom; Samenhang; er moet sprake zijn van integriteit, eenheid en harmonie tussen je missie, visie, rollen, prioriteiten, disciplines en doelstellingen; Draagbaarheid; je moet het altijd mee kunnen nemen; De toepassing van kwadrant II; je hebt een instrument nodig dat werkt als stimulans om genoeg energie en tijd te investeren in kwadrant II; De menselijke factor; je hebt een instrument nodig om met mensen te kunnen omgaan, niet alleen met schema s. De kern van effectief zelfmanagement wordt gevormd door kwadrant II. Wil je iets organiseren op basis van kwadrant II, dan zijn onderstaande sleutelactiviteiten van belang: 1. Definiëren van je rollen; 2. Het kiezen van je doel; 3. Het schematiseren van je keuzen en overwegingen; Ervaar leven Gaat het om mensen dan kun je niet denken in termen van efficiency. Je kan geen gesprekken tot op de minuut plannen, omdat je nooit van tevoren precies kan inschatten hoe mensen zullen reageren. Efficiency hoort namelijk bij dingen, praat je over mensen dan concentreer je je op de effectiviteit. 17

18 De voordelen van de vierde generatie tijdmanagement Principes staan centraal; Het wordt geleid door je geweten; Het definieert je unieke bestemming, inclusief doelstellingen en waarden op lange termijn; Het is een goed hulpmiddel om op een evenwichtige manier de rollen in je leven te leren kennen; Programmeren per week plaatst je leven in een breder kader. Voor ieder genoemd punt geldt dat resultaten en relaties belangrijker dan tijd zijn. Delegeren Weinig mensen kunnen delegeren, nog minder mensen durven daadwerkelijk te delegeren. Delegeren is een eigenschap die moeilijk aan te leren, maar als je deze eenmaal bezit kun je veel meer werk verzetten in minder werk. Vertrouwen in jezelf en in andere is een belangrijk onderdeel hierbij. Er zijn twee vormen van delegeren te onderscheiden: Delegeren aan de knecht; Dit betekend direct zeggen: doe dit, doe dat, ga hier en daarheen en vertel me daarna precies wat je hebt gedaan. Je maakt hierbij gebruik van een schoolvoorbeeld, van seconde tot seconde zeg je wat iemand moet doen en hoe dit moet gebeuren. Dit werkt in de meeste gevallen niet, het kost te veel energie en tijd. Delegeren aan de rentmeester. Dit soort delegeren is gericht op resultaten en niet op methoden. Hier geef je mensen de kans om hun aanpak zelf te bepalen, dat maakt ze tevens verantwoordelijk voor de resultaten. Deze vorm van delegeren vereist wederzijds begrip, inzet met betrekking tot verwachtingen en duidelijkheid op de volgende gebieden: o Laat duidelijk weten wat de gewenste resultaten zijn; o Geef enkele algemene richtlijnen voor het bereiken van de resultaten; o Stel hulpmiddelen ter beschikking; o Stel een prestatienorm vast en stel de aansprakelijkheid duidelijk; o Consequenties moeten uitgelegd en vastgelegd worden. Het kwadrant II - paradigma Niet een of ander instrument of methode is de sleutel voor effectief management van anderen of van jezelf, maar het kwadrant II - paradigma. Dit paradigma stelt je namelijk in staat om eerder te letten op belangrijke zaken dan dringende. In de Appendix van het boek is een oefening van de auteur terug te vinden, hij vind deze erg belangrijk en leerzaam, het is aan ieder zelf om dit wel of niet uit te voeren. 18

19 Werk je aan de ontwikkeling van een kwadrant II paradigma, dan vergroot je je vermogen om je week in te richten op basis van de hoogste prioriteit. Je bent hierdoor niet langer van anderen afhankelijk, je hebt zelf het inzicht verworven. 19