Inleiding De zeven eigenschappen van effectief leiderschap

Transcriptie

1 Inleiding De zeven eigenschappen van effectief leiderschap De twee kanten van succes en de levensbalans Er was eens een arme boer die een klein stukje land, wat kippen en een koe bezat. Op een dag vond hij bij het eieren rapen tot zijn grote verbazing één glinsterend, goudkleurig ei. Hij pakte het ei voorzichtig op en nam het mee naar huis. Daar ontdekte hij tot zijn grote vreugde dat het ei van puur goud was. De volgende ochtend ging de boer vol spanning naar zijn kippen en vond tot zijn grote vreugde opnieuw een gouden ei. Dit geluk was hem vanaf nu iedere ochtend beschoren en al snel werd de boer verschrikkelijk rijk. Hij werd niet alleen rijker, maar ook steeds hebberiger en ongeduldiger. Hij kon de ochtend nauwelijks afwachten, dus besloot hij op een gegeven moment de kip te slachten om alle gouden eieren in één keer in zijn bezit te krijgen. Hij keek in de dode de kip, maar vond helaas niets. De moraal van het verhaal?! De kip staat voor datgene wat nodig is om resultaten te behalen, het middel om iets te produceren, de PM. Het gouden ei staat voor het korte termijn resultaat, voor dat wat geproduceerd wordt, de P. Net zoals de boer benadrukken veel mensen de korte termijn resultaten (de gouden eieren in dit verhaal) ten koste van de lange termijn doelen (de kip). Dan ben je meer bezig met de vraag of je de dingen goed doet of je ze efficiënt doet, dan met de vraag of je de goede dingen doet, of het effectief is wat je doet. De boer wilde efficiënt zijn, maar werd daardoor nogal ineffectief; hij vernietigde de mogelijkheid om de gewenste resultaten te behalen. Een goede levensbalans betekent vanuit dit perspectief dat je in je leven zowel aandacht hebt voor de kip als voor de gouden eieren. Dat je er voor zorgt dat de kip het goed heeft zodat hij eieren blijft leggen én dat de eieren die je kip legt ook van goud zijn. De zeven effectieve eigenschappen Eigenschappen zijn gedragspatronen, waarbij zowel kennis, houding als vaardigheden aan bod komen. Deze 3 elementen zijn aangeleerd, niet geërfd. In die zin zijn eigenschappen niet onze eerste, maar onze tweede natuur. Als je je persoonlijke effectiviteit wilt vergroten is het beter om jezelf te definiëren in termen van eigenschappen in plaats van in termen van karakter en zo ben ik nu eenmaal. Effectieve eigenschappen kunnen worden aangeleerd net zoals ineffectieve eigenschappen kunnen worden afgeleerd. De onderstaande zeven eigenschappen zijn eigenschappen van effectiviteit. Ze zijn gebaseerd op principes die een zo groot mogelijk rendement hebben op de lange termijn. Op den duur worden ze het fundament van je persoonlijkheid. Ze vormen een archief van nauwkeurige landkaarten waarmee je in staat bent om je problemen op te lossen, je mogelijkheden maximaal te benutten en voortdurend nieuwe principes bij te leren. Ze zijn bovendien in overeenstemming met een natuurlijke wet van het principe van de P/PM-balans. De zeven eigenschappen zijn met elkaar verbonden, van elkaar afhankelijk en opeenvolgend. De eerste drie eigenschappen zijn in eerste instantie niet zichtbaar voor derden. Ze gaan bij je karakter horen. Ze zullen je helpen om je dagelijkse privé-successen te boeken en je verder te ontwikkelen van afhankelijk naar onafhankelijkheid. De volgende drie eigenschappen komen tot uiting in de sociale omgang met derden. Ze hebben wederzijdse afhankelijkheid en win-win situaties tot gevolg, waarbij gemeenschappelijke successen geboekt worden. De zevende eigenschap draagt zorg voor de kip en ondersteunt het proces van persoonlijke en professionele groei. 1. Professioneel communiceren pag. 1 Klaver Coaching en Training

2 Deel 1 Overwinning op jezelf Eigenschap 1 Wees pro-actief Principes van persoonlijk inzicht Stelregels hierbij zijn: Wees een voorbeeld in plaats van een criticus. Wees een programmeur in plaats van een programma. Wees een licht in plaats van een oordeel. Pro-actief zijn wil zeggen dat je handelt vanuit je persoonlijke visie en vanuit je eigen filosofie. Het betekent ook dat je verantwoordelijkheid neemt voor je leven, voor je doen en laten. Pro-actieve mensen nemen de vrijheid om hun eigen reacties te kiezen. De reacties zijn een weerspiegeling van hun eigen normen en waarden. Hun stemming, de omstandigheden of het handelen van derden hebben minder invloed op hun reactie. Hoe meer ervaring je krijgt in de vrijheid om je eigen antwoord te bepalen, hoe pro-actiever je wordt. Hoe pro-actiever je bent, hoe groter je cirkel van invloed is. Pro-actief zijn betekent dat je je mogelijkheden onderzoekt problemen oplost beloften houdt en geen excuses maakt je meer richt op je cirkel van invloed dan op je cirkel van betrokkenheid. Eigenschap 2 Begin met het einde voor ogen Principes van persoonlijk leiderschap Deze eigenschap gaat over persoonlijk leiderschap. In tegenstelling tot management houdt leiderschap zich bezig met de gewenste richting. Als je weet waar je uit wilt komen, kun je bepalen wat de goede dingen zijn om te doen. Praktisch gezien betekent dit dat je iedere dag begint met een duidelijk beeld voor ogen van wat je die dag waarom gaat doen. Het maakt daarvoor niet uit of het een werkdag of een vrije dag is. Effectieve mensen beseffen namelijk dat successen eerst in hun fantasie gecreëerd worden voordat ze werkelijkheid worden. Dit is te vergelijken met een bouwtekening die gemaakt wordt alvorens er daadwerkelijk gebouwd wordt. Als het ontwerp prima in elkaar zit, zal de uitvoering sneller en beter gaan. De kwaliteit van het bouwwerk hangt af van de kwaliteit die in het ontwerp van de tekening zit. De tekening wordt gemaakt met het einde voor ogen. 1. Professioneel communiceren pag. 2 Klaver Coaching en Training

3 Effectieve mensen schrijven om die reden een persoonlijke missie en gebruiken die als toetssteen voor beslissingen. Zij kristalliseren hun waarden uit en stellen prioriteiten op grond waarvan zij doelen stellen en tot handelen over gaan. Minder succesvolle mensen laten zich in hun gedrag meer bepalen door gewoontes, andere mensen of omstandigheden, dan door hun eigen doelstellingen. Ook zij beklimmen de maatschappelijke ladder, maar het kan heel goed zijn dat als zij boven gekomen zijn, tot hun schrik ontdekken dat hun ladder tegen de verkeerde muur heeft gestaan. Persoonlijk leiderschap is geen eenmalige gebeurtenis. Het is een doorlopend proces van het verhelderen van je persoonlijke visie en waarden. Hierdoor wordt je leven gecentreerd rondom principes, die een tijdloos karakter hebben. Eigenschap 3 Begin bij het begin Principes van persoonlijk management Deze eigenschap gaat over persoonlijk management. Als je weet wat voor jou de goede dingen zijn om te doen, wordt het belangrijk om die goede dingen goed te doen. Persoonlijk management zet je in om je tijd zo goed mogelijk te besteden. Dat betekent dat je je prioriteiten stelt door ze af te leiden van je persoonlijke missie. Volgens de wet van Pareto worden in het algemeen 80% van de gewenste resultaten gerealiseerd door slechts 20% van de (zeer invloedrijke) activiteiten. Om je tijd zo effectief mogelijk te besteden is het aan te raden om veel tijd te besteden aan die activiteiten die de gewenste resultaten opleveren en weinig tijd te besteden aan activiteiten die wel urgent lijken, maar niet belangrijk zijn omdat ze niet passen bij het einde dat je voor ogen hebt. Als je daarentegen vooral reactief reageert ga je gemakkelijk in op de urgente zaken, want zij oefenen druk op je uit om te handelen. Je wordt succesvoller wanneer je de meeste tijd besteedt aan die zaken die belangrijk zijn en liefst niet urgent. Om je taken zo te organiseren dat je met de belangrijke dingen bezig bent, heb je persoonlijk management, proactiviteit en persoonlijk leiderschap nodig. Deel 2 Overwinning op je omgeving Emotionele balans Principes van wederzijdse afhankelijkheid Als je met iemand een relatie in welke vorm ook- begint (met een collega, kind, ouder of vriend) open je bij wijze van spreken een emotionele bankrekening. In de omgang met elkaar stort je door je op een bepaalde manier te gedragen een emotioneel bedrag op de rekening en haal je er door ander gedrag ook weer geld af. Je stort grote bedragen op de emotionele bankrekening als je: de ander begrijpt op details let, in de zin van een klein gebaar maken je woord houdt je verwachtingen verduidelijkt je integriteit toont je oprecht verontschuldigt bij een gemaakte fout je aan de wetten van liefde en leven houdt. 1. Professioneel communiceren pag. 3 Klaver Coaching en Training

4 De motivatie achter de storting moet eerlijk zijn, opdat iemand zich niet gemanipuleerd voelt, cynisch of wantrouwend wordt. Aan de andere kant worden er bedragen van de bankrekening afgehaald door: een overdreven reactie egotripperij geen excuus bij gemaakte fouten het negeren van de relatie gebrek aan respect. Een emotionele bankrekening floreert bij een gestage stroom van kleine stortingen, want zonder stortingen blijft de bankrekening niet bestaan. Als de bankrekening een negatief saldo vertoont bekoelt de relatie. Als je daarentegen zorgt voor veel emotionele bankrekeningen met een positief saldo, geniet je een grote mate van vertrouwen in je familie, onder collegae en vrienden. Emotionele bankrekeningen vereisen onderhoud, ook al kost het moeite en tijd. Succesvol zijn betekent ook die dingen doen die je niet leuk vindt. Door de wens en motivatie om de doelen op de lange termijn te realiseren, kun je je over je hekel heen zetten. Eigenschap 4 Denk in termen van win-win Principes van interpersoonlijk leiderschap Denken in termen van win-win hoort bij interpersoonlijk leiderschap. Zowel in de openbare als in de privé-sfeer wordt effectiviteit voor een groot deel bereikt doordat twee of meer mensen zich coöperatief opstellen. Zowel in het huwelijk als in andere samenlevingsverbanden, maar ook in bedrijven en organisaties waar de basisschool een voorbeeld van is kun je spreken van interpersoonlijke relaties. Toch benaderen veel mensen deze relaties vaak vanuit een onafhankelijke mentaliteit. Dat is jammer, want het is te vergelijken met het spelen van tennis met een hockeystick. Je gebruikt het verkeerde hulpmiddel voor deze tak van sport. Als je denkt in termen van win-win doe je dat vanuit een houding die oog heeft voor wederzijds voordeel. Dat betekent dat je bereid bent om alle opties te onderzoeken totdat er een oplossing gevonden is die voor beide partijen bevredigend is. Je begint te denken vanuit overvloed, niet vanuit schaarste. Je start vanuit het geloof dat, door te werken vanuit synergie, er genoeg is voor iedereen. Mensen die vanuit schaarste denken geloven dat er alleen genoeg is voor de besten, waardoor je op zoek gaat naar een win-verlies oplossing.. Mensen die wel vriendelijk zijn, maar niet genoeg moed hebben, eindigen vaak met een uitkomst die verlies voor hen, en winst voor de tegenpartij betekent. Effectieve mensen werken volgens het win-win principes, zowel in hun relaties als in hun overeenkomsten. Denken in termen van win-win is niet gemakkelijk. Het vereist persoonlijke integriteit, een volwassen benadering en een mentaliteit van overvloed. Win- win gedijt alleen in een relatie waarin het onderlinge vertrouwen groot is. Van daaruit ontstaan overeenkomsten en afspraken waarin op een effectieve manier duidelijk wordt wat men van elkaar verwacht. Win-win krijgt een echte kans als de gehanteerde systemen erop worden afgestemd. Het is het beste te verwezenlijken in een proces waarbij ook eigenschapen 5 en 6 aan de orde komen. 1. Professioneel communiceren pag. 4 Klaver Coaching en Training

5 Eigenschap 5 Probeer eerst te begrijpen, dan begrepen te worden Principes van empathische communicatie Empathische communicatie is een van de meestervaardigheden in het leven. Zij speelt een sleutelrol in het opbouwen van win-win relaties en het is een essentieel element van professionaliteit. Dokters diagnosticeren eerst voordat ze een recept voorschijven, topverkopers schatten eerst de aanwezige behoeften in om vervolgens eerder oplossingen dan producten te verkopen. Om empathisch te communiceren is het belangrijk je te realiseren dat ieder de wereld waarneemt zoals hijzelf is en dus niet zoals de wereld is. Ieders waarneming komt voort uit ieders ervaring. Mensen kunnen gemakkelijk met elkaar in een woordenstrijd terechtkomen op het moment dat zij van mening verschillen over datgene wat ze gezamenlijk gezien en meegemaakt hebben. De meeste problemen rondom geloofwaardigheid beginnen dan ook met een verschil van mening, inzicht of waarneming. Empathie is een goed hulpmiddel om geloofwaardigheid te herstellen. Daar hoort bij dat je hoe moeilijk soms ook eerst de ander probeert te begrijpen voordat jezelf begrepen wilt worden. Dat kost soms een overwinning op jezelf. Je handelt dan vanuit persoonlijk leiderschap. Op een empathische manier naar iemand luisteren geeft de ander op een psychologische manier lucht. Als iemand zich echt begrepen weet, wordt weerstand en verzet minder en komt de reden van die weerstand en verzet naat boven. Voordat er zich problemen voordoen, voordat je een oordeel velt en iets voorschrijft, voordat je je eigen ideeën op tafel legt zorg dat je de ander begrijpt. Het is een zeer effectieve eigenschap in relaties van wederzijdse afhankelijkheid. Wanneer we elkaar echt begrijpen, openen we de poort naar creatieve oplossingen. De onderlinge verschillen zijn niet langer een belemmering om tot een goed contact te komen. Het worden dan juist bouwstenen voor een synergetische relatie. Eigenschap 6 Werk synergetisch Principes van creatieve samenwerking Toen Churchill gevraagd werd om Groot- Brittannië door de oorlog heen te loodsen zei hij dat zijn hele leven op dit moment was afgestemd. Zo kun je zeggen dat alle voorgaande eigenschappen nodig zijn voor en afgestemd zijn op de eigenschap van synergie. Synergie is in haar beste vorm een zeer invloedrijke activiteit, waardoor de waarde van alle andere eigenschappen bij elkaar naar voren komt. Het resultaat kan soms bijna magisch zijn. Door synergie kunnen hele nieuwe mogelijkheden en zienswijzen ontstaan. 1. Professioneel communiceren pag. 5 Klaver Coaching en Training

6 Synergie is creatieve samenwerking, in tweetallen of in een groep. Voor diegenen die een overvloedige win-win mentaliteit hebben en gewend zijn om empathisch te luisteren, zijn verschillen een bron van creativiteit. Het geheel wordt dan daadwerkelijk groter dan de verschillende delen. Synergie ontstaat als de onderlinge verschillen gewaardeerd worden en als de verschillende perspectieven samen komen in een sfeer van wederzijds respect. Ieder gaat zich daardoor vrij voelen om te zoeken naar het beste alternatief. Verrassende nieuwe mogelijkheden worden dan ontdekt; duidelijk verschillend en beter dan de oplossingen die ieder voor zich van tevoren al had bedacht. Synergie is de human-resource benadering in het oplossen van problemen. Onzekere mensen hebben de neiging om zich met mensen te omringen die hetzelfde denken als zijzelf. De essentie van synergie is echter de verschillen op hun waarde weten te schatten, te respecteren en te profiteren van de krachten ter compensatie van de zwaktes. Creativiteit kan beangstigend zijn; je weet immers nooit waar een creatief proces toe zal leiden. Je weet niet welke nieuwe uitdagingen en gevaren je nog tegenkomt. Om iets te beginnen in een sfeer van avontuur en scheppingsdrang is een grote innerlijke zekerheid vereist. Je verlaat het basiskamp en trekt de wildernis in. Je bent een pionier. Je verkent nieuw gebieden voor of met anderen. Deel 3 Vernieuwing Eigenschap 7 Houd de zaag scherp Principes van evenwichtige zelfvernieuwing Stel u eens voor dat u ergens in de bossen iemand koortsachtig een boom ziet omzagen. Wat bent u aan het doen? vraagt u. Ziet u dat dan niet? antwoordt hij. Ik ben een boom aan het omzagen. U ziet eruit alsof u al dagen lang niet anders doet! Hoelang bent u al bezig? Meer dan vijf uur, zegt hij, en ik ben kapot! Dit is niet mis. Maar waarom stopt u niet even en maakt u zaag weer scherp, vraagt u. Ik weet zeker dat het dan een stuk sneller gaat. Ik heb geen tijd om de zaag aan te scherpen, zegt de man resoluut. Ik moet nog veel te veel zagen! Eigenschap 7 is de tijd nemen om de zaag scherp te houden. Alleen bij de gratie van deze eigenschap zijn de anderen te ontplooien. Daarom omsluit zij ook de andere in het schema van De zeven eigenschappen. Zoals bij de boer in de fabel van De kip met de gouden eieren duidelijk wordt heeft succes twee kanten; de kip (oftewel de productietijddelen) en de gouden eieren (oftewel het product). Het is wijs om deze twee kanten in balans te houden. Als mensen het heel erg druk krijgen, bijvoorbeeld met zagen, nemen ze zelden de tijd om de zaag scherp te houden, juist omdat het scherp houden van de zaag niet meteen een duidelijk zichtbaar product oplevert. De zaag scherp houden betekent dat je een uitgebalanceerd en systematisch dag of week programma hebt, waarin aandacht wordt besteed aan de vier gebieden van het leven: lichamelijk zoals dat naar voren komt in conditietraining, voeding en stresscontrole; sociaal-emotioneel zoals dat naar voren komt in dienstbaarheid, empathie, synergie en innerlijke zekerheid; spiritueel zoals dat naar voren komt in streven naar duidelijke waarden, toewijding, studie en meditatie; geestelijk zoals dat naar voren komt in lezen, visualiseren, plannen, schrijven. 1. Professioneel communiceren pag. 6 Klaver Coaching en Training

7 Zonder de discipline om aan alle vier deze elementen aandacht te besteden wordt het lichaam slap, het denken mechanisch, de emoties ruw en de persoon zelfzuchtig. Je zult oogsten wat je gezaaid hebt. Om van een succesvolle oogst te genieten zul je De zeven eigenschappen moeten blijven ontwikkelen en leven volgens de onderliggende principes. De zevendaagse mentale uitdaging Het doel is zeven dagen achter elkaar bij geen enkele negatieve gedachte stil te blijven staan. Iedere keer dat je te lang bezig bent met het negatieve, moet je opnieuw beginnen, het maakt niet uit hoeveel dagen achter elkaar je de uitdaging al gehaald hebt. De kracht van deze zevendaagse mentale uitdaging is werkelijk verbazingwekkend. Vijf dingen die dit je zal brengen: Het leert je alle mentale gewoonten kennen die je remmen. Het leert waar je pro-actief kunt zijn en waar je re-actief bent. Het leert je geest om te zoeken naar krachtige, bruikbare alternatieven. Het geeft je zelfvertrouwen, een krachtige impuls als je ziet dat je je leven werkelijk kunt veranderen. Het zal nieuwe gewoonten en nieuwe verwachtingen vormen, die je helpen om te groeien en van het leven te genieten. Elke dag een beetje meer. De spelregels zijn als volgt 1. Gedurende de komende zeven dagen weiger je alle akelige gedachten, gevoelens, vragen, woorden of metaforen vast te houden. 2. Als je jezelf erop betrapt dat je je op het negatieve richt - en dat zal zeker gebeuren - stel je jezelf ogenblikkelijk de volgende vragen: Wat is het positieve aan deze situatie of dit probleem? Wat is er nog niet goed aan? Hoe kan ik mijn creativiteit gebruiken om dat wat er nog niet goed aan is te verbeteren? Wat ben ik bereid te doen zodat uit deze situatie iets goeds voortkomt? Wat ben ik bereid om niet meer te doen en te laten zodat er uit deze situatie iets goeds voortkomt? Hoe kan ik lol beleven aan het hele gebeuren, terwijl ik doe wat er gedaan moet worden om te zorgen dat het wordt zoals ik het hebben wil? 3. Als je 's ochtends wakker wordt, stel je jezelf de volgende vragen: Waar zou ik op dit moment gelukkig over kunnen zijn als ik dat zou willen? En wat is het precies aan die dingen dat me gelukkig zou kunnen maken? Wat voor gevoel zou dat me geven? Waar zou ik op dit moment enthousiast over kunnen zijn als ik dat zou willen? Wat is het precies aan die dingen dat me enthousiast zou kunnen maken? Wat voor gevoel zou dat me geven? Waar zou ik op dit moment in mijn leven trots op kunnen zijn als ik dat zou willen? Wat is het precies aan die dingen dat me trots zou kunnen maken? Wat voor gevoel geeft dat me? Waar zou ik op dit moment in mijn leven dankbaar voor kunnen zijn? Wat zou het precies zijn dat maakte dat ik me daar dankbaar over voel? Wat voor gevoel geeft dat me? Waar beleef ik op dit moment in mijn leven het meeste plezier aan? Wat is het precies wat dat plezier creëert? Wat voor gevoel geeft het me? Waar voel ik me op dit moment bij betrokken of waar zou ik me betrokken bij kunnen voelen? Wat veroorzaakt precies die betrokkenheid? Wat voor gevoel geeft het me? Waar houd ik van of zou ik van kunnen houden? Wie houdt er van mij of zou er van mij kunnen houden? Wat voor gevoel geeft het me? 1. Professioneel communiceren pag. 7 Klaver Coaching en Training

8 4. 's Avonds stel je jezelf de volgende vragen: Wat heb ik vandaag gegeven? Op welke manieren ben ik vandaag schenker geweest? Wat heb ik vandaag geleerd? Wat heeft deze dag bijgedragen aan de kwaliteit van mijn leven? Hoe kan ik deze dag gebruiken als investering in mijn toekomst? 5. Tijdens de volgende zeven dagen concentreer je je volledig op oplossingen en niet op problemen. 6. Mocht je toch een nare gedachte, vraag of gevoel krijgen, sla jezelf dan niet voor het hoofd. Verander hem alleen ogenblikkelijk. Maar, mocht je toch langer dan vijf minuten bij een van die dingen blijven staan, dan moet je wachten tot de volgende ochtend en opnieuw met de zeven dagen beginnen. 1. Professioneel communiceren pag. 8 Klaver Coaching en Training