NOTITIE GROEPSPLANNEN SKBO
|
|
- Simon Sasbrink
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 NOTITIE GROEPSPLANNEN SKBO Deze notitie vormt een onderdeel van het continuüm Begeleiding en Zorg, zoals dit gerealiseerd zal worden op de basisscholen van SKBO. Alle aspecten van dit continuüm worden beschreven in het Handboek Begeleiding en Zorg, wat in augustus 2012 is voltooid. Op de basisscholen van SKBO zullen al deze aspecten, op functioneel zijn. Januari 2012 Vastgesteld Beleidsgroep Onderwijs dd Vastgesteld Beleidsgroep Kwaliteit dd Van kracht m.i.v. dd
2 Inhoud GROEPSPLANNEN IN RELATIE MET VISIE OP ONDERWIJS DEFINITIE... 5 DE PLAATS VAN HET GROEPSPLAN IN HET SYSTEEM VAN ZORG EN BEGELEIDING... 5 HET GROEPSPLAN... 6 BESCHRIJVING AFZONDERLIJKE ITEMS: (zie ook bijlage 2: kijkwijzer groepsplan)... 8 VOORWAARDEN OM TOT EEN KWALITATIEF GOED GROEPSPLAN TE KOMEN CONSEQUENTIES VOOR DE OVERLEGSTRUCTUUR OP SCHOOL OPBRENGSTEN GROEPSPLAN VAN GROEPSPLAN NAAR INDIVIDUEEL HANDELINGSPLAN TIJDPAD INVOERING GROEPSPLAN + NOODZAKELIJKE ACTIVITEITEN BOVENSCHOOLS EN OP SCHOOLNIVEAU Bijlage 1: Basismodel Convergent differentiëren binnen het Directe Instructie Model (Bron: School Aan Zet) Bijlage 2: Kijkwijzer groepsplan. (Bron: 1 zorgroute) Bijlage 3: Checklist voorbereiding groepsbespreking (Bron: De Zonnevogel) Bijlage 4: Agenda groepsbespreking / evaluatie groepsplan. (Bron: 1-zorgroute) Bijlage 5: Groslijst onderwijsbehoeften. (Bron: 1-zorgroute) Bijlage 6: Analyse van toetsresultaten
3 GROEPSPLANNEN IN RELATIE MET VISIE OP ONDERWIJS. Onderwijsvisie SKBO SKBO staat voor onderwijs van goede kwaliteit SKBO staat voor onderwijs waarbij al ons handelen op de ontwikkeling van het kind gericht is SKBO staat voor onderwijs met deze kenmerken: Samen leren samen werken en kennis ontwikkelen, met oog voor diversiteit en ieders eigenheid Kind centraal proces- en resultaatgericht, met hoge verwachtingen, passend bij ieders behoeften en talenten Beweging op basis van groei en beweging, met een open vizier voor veranderingen Omgeving in samenhang met de omgeving, met verantwoording, transparantie, reflectie SKBO biedt onderwijs met een stevige basis waar kinderen voorbereid worden op een goede toekomst
4 De in- en externe zorgsystemen van de scholen en SKBO worden getoetst aan de kaders van passend onderwijs en waar nodig afgestemd of doorontwikkeld. Dit leidt tot het samenstellen van het SKBO handboek Begeleiding en Zorg waarin beleidsafspraken, procedures en formats dit aangaande zijn gebundeld en gekoppeld. Bovenstaande beleidsuitspraken zijn de onderleggers voor deze notitie. Een belangrijke benaderingswijze van het onderwijs om aan bovenstaande doelstellingen te beantwoorden is het handelingsgericht werken i.c.m. met opbrengstgericht werken. Hierbij gaan we uit van de onderwijsbehoeften van leerlingen, van hoge verwachtingen naar eigen resultaten, maar ook naar de resultaten van de leerlingen. Daarbij is binnen het handelingsgericht werken planmatigheid (waarnemen-begrijpen-plannenrealiseren-evalueren) en transparantie essentieel om tot gewenste resultaten te komen en doelgericht en doelbewust te werken. De vertaling van dit alles in de praktijk wordt (onder meer) gevonden in het werken met groepsplannen. Werken met groepsplannen kenmerkt zich door voordelen als: - Het begeleiden van de groep leerlingen naar vooraf geformuleerde doelen, ambities. - Deze doelen kenmerken zich door een hoog ambitieniveau. - Waardoor leerkrachten doelbewust en doelgericht plannen en werken binnen een vooraf vastgestelde periode. - Een preventief karakter, waardoor uitval van leerlingen zoveel als mogelijk wordt voorkomen door uitbreiding van onderwijstijd. Pro activiteit in plaats van reactiviteit. - Werken vanuit een analyse van de onderwijsbehoeften van de leerlingen om vervolgens leerlingen te begeleiden vanuit die onderwijsbehoeften. - Effectiviteit in het managen van verschillen tussen leerlingen, zowel in de praktijk als administratief door een afname van het aantal individuele plannen. Er worden geen individuele begeleidingsplannen binnen zorgniveau 2 (voor zover dit op scholen gebeurde) meer opgesteld. Individuele handelingsplannen komen, bij goed opgestelde en uitgevoerde groepsplannen, minder voor. - Effectiviteit in het samenwerken tussen leerlingen en het vergroten van de vaardigheid tot zelfstandige verwerking. - Flexibiliteit, waardoor soepel inspelen op veranderende onderwijsbehoeften mogelijk is. - Waar wenselijk afstemming met alle betrokkenen (kind, collega s, ouders) binnen het betreffende zorgniveau (1 of 2) over de begeleiding van het leerling. (Ouders worden bijvoorbeeld via het rapport of tijdens rapportavonden geïnformeerd over de plaats van de leerling in het groepsplan).
5 DEFINITIE We definiëren het begrip groepsplan als volgt: Een groepsplan is een systematische en doelgerichte beschrijving van het aanbod betreffende één vakgebied (of pedagogisch doel) aan de hele groep gedurende een bepaalde periode. Dit aanbod is gebaseerd op een analyse van de onderwijsbehoeften van de leerlingen, waarbij de instructie- en begeleidingsbehoefte van een geclusterde groep leerlingen bepalend is voor de omvang van de onderwijs- en begeleidingstijd voor deze groep leerlingen. Een groepsplan is concreet en praktisch en kent in principe 3 subgroepen. Een groepsplan kent als fundamenten: - Uitgaan van convergente differentiatie. (Er wordt niet gedifferentieerd naar niveau en doelen, maar in onderwijstijd of aanpak.) - Uitvoering van het groepsplan binnen een vorm van het directe instructiemodel (zie bijlage 1) is meer dan wenselijk. Uit onderzoek blijkt dat de directe koppeling van instructie, begeleide inoefening en begeleide of zelfstandige verwerking het meest effectief is. - Een kwalitatief goede instructie en uitbreiding of verkorting van onderwijs- en begeleidingstijd, voor die leerlingen die hier behoefte aan hebben. - Formuleren van ambitieuze leerdoelen voor alle leerlingen in de groep. - Flexibiliteit, waardoor aanpassingen op basis van de praktijk van alle dag mogelijk is. In de praktijk betekent dit alles dat, na de klassikale instructie en begeleide inoefening aan de hele groep, groepjes leerlingen extra instructie, extra leerstof, extra begeleide inoefening, extra leertijd krijgen om de gestelde doelen voor de groep te bereiken de sterkere leerlingen de verwerking, al dan niet in een compactere versie krijgen aangeboden, aangevuld met verrijkende of verdiepende verwerking. de basisgroep verder gaat met zelfstandige verwerking. In het groepsplan vinden alle leerlingen van de groep een plaats. DE PLAATS VAN HET GROEPSPLAN IN HET SYSTEEM VAN ZORG EN BEGELEIDING In algemene termen gaan we uit van het volgende: - Een groepsplan is de operationalisering van de begeleiding van de totale groep leerlingen. - Expliciete zorg voor leerlingen, die onvoldoende rendement laten zien van deze begeleiding, vinden we terug in individuele handelingsplannen, waarin specifieke aanvullende maatregelen boven op datgene wat al in het groepsplan staat beschreven, wordt verwoord.
6 HET GROEPSPLAN Vakgebied: Groep: Leerkracht(en): Datum opgesteld: Periode: Ambitie vaardigheidsscore: Datum evaluatie: Groep Doelen Aanpak Organisatie Evaluatie Basisgroep Basisinstructie / zelfstandige verwerking. Namen van lln. Subgroep 1 Verkorte instructie / begeleiding, uitbreiding aanbod Namen van lln. Subgroep 2 Basisinstructie/verlengde instructie / begeleiding Namen van lln. Leerlingen met een i.h.p. / o.p.p Namen van lln. of: betreffende namen markeren. Zie i.h.p. / o.p.p. Zie i.h.p. / o.p.p. Zie i.h.p. / o.p.p.
7 Scholen die de voorkeur hebben om onderscheid te maken tussen aanpak en inhoud, gebruiken het format zoals op deze bladzijde is weergegeven. HET GROEPSPLAN Vakgebied: Groep: Leerkracht(en): Datum opgesteld: Periode: Ambitie vaardigheidsscore: Datum evaluatie: Groep Doelen Inhoud Aanpak Organisatie Evaluatie Basisgroep Basisinstructie / zelfstandige verwerking. Namen van lln. Subgroep 1 Verkorte instructie / begeleiding, uitbreiding aanbod Namen van lln. Subgroep 2 Verlengde instructie / begeleiding Namen van lln. Leerlingen met een i.h.p. / o.p.p Namen van lln. of: betreffende namen markeren. Zie i.h.p. / o.p.p. Zie i.h.p. / o.p.p. Zie i.h.p. / o.p.p. Zie i.h.p. / o.p.p.
8 BESCHRIJVING AFZONDERLIJKE ITEMS: (zie ook bijlage 2: kijkwijzer groepsplan) (Bron: vrij naar 1 zorgroute Clijssen) Basisgroep. Deze groep bestaat uit de leerlingen van de klas, die na de basisinstructie aan de hele groep zelfstandig de verwerking gaat maken. In de regel zijn dit leerlingen uit niveau B en C (vgl. niveau III). Deze groep noemen we dan instructiegevoelig. Subgroep 1: verkorte instructie / begeleiding. Uitbreiding aanbod. Dit zijn de leerlingen die we instructieonafhankelijk noemen. De goede leerlingen die vaak voldoende hebben aan een korte instructie. Geredeneerd vanuit de resultaten van de Cito lovs toetsen zijn dit doorgaans de leerlingen die een A- score of hoge B-score halen. (vgl. niveau I en II) In de uitwerking van het groepsplan zijn dit leerlingen die al snel tijdens de basisinstructie aan de groep zelfstandig de aangeboden stof kunnen verwerken en aanvullende opdrachten krijgen. Subgroep 2: Verlengde instructie, begeleiding, inoefening, begeleide verwerking in de subgroep. Deze leerlingen noemen we instructieafhankelijk. Doorgaans zijn dit de leerlingen die in Cito-termen een D of E niveau hebben. (vgl IV en V) Zij hebben extra onderwijstijd en extra begeleiding nodig om de aangeboden stof goed te verwerken. Bovenstaande indeling geeft suggesties n.a.v. de niveaus binnen de Cito toetsen. Natuurlijk is het zo dat niet alleen het niveau bepalend is in welke subgroep de leerling begeleid gaat worden. De analyse die onder het groepsplan ligt, geeft meer argumenten om tot een beslissing te komen. Doelen: Een doel geeft de gewenste situatie weer / welke kennis en vaardigheden moeten de leerlingen aan het eind van de periode bereikt hebben. Deze doelen zijn s.m.a.r.t. geformuleerd en dus ook voor alle groepen te evalueren. Voor de school geldt dat zij intern vaststellen welke termen worden gebruikt bij de beschrijvingen van het doel. Onderstaande opsomming geeft suggesties. Kwantitatieve doelen: - Beschrijving te behalen norm op methodegebonden toetsen voor de groep als totaal. Bijvoorbeeld 80 % voldoende scores. - Beschrijving te behalen norm op methodegebonden toetsen voor de onderscheiden subgroepen. Bijvoorbeeld 80% voldoende scores. - Beoogde vaardigheidsscore van de groep als geheel. (Hierbij gelden de geformuleerde ondergrenzen van de inspectie in ieder geval als referentiekader.) - Beoogde vaardigheidsscore van de onderscheiden subgroepen. - De gewenste verdeling A t/m E score (of I t/m V) in percentages. - Het gewenste te behalen niveau A t/m E (of I t/m V) van de onderscheiden subgroepen.
9 Kwalitatieve doelen: - De te behalen leerdoelen aan het einde van de periode. (Opmerking: de school dient zicht de vraag te stellen in hoeverre het wenselijk is in het groepsplan inhoudelijke leerdoelen te beschrijven.) Hierbij valt te denken aan het benoemen van hoofddoelen. - Welke (s.m.a.r.t.-geformuleerde) minimumdoelen zijn door de meeste leerlingen aan het einde van de periode gerealiseerd. (Denk hierbij aan de voorgestelde 80% norm) - Afronding van welk blok uit een methode (hierbij zijn de leerdoelen impliciet opgenomen en worden niet apart verwoord. De leerkracht heeft wel kennis van deze leerdoelen.) Inhoud: Welke leerstof / activiteiten zet ik in? - Aangeven van leerstof (methode), materialen, middelen. - Kernachtig staat aangegeven wat als basis aan de groep, subgroepjes of individuele leerlingen naast de methode aangeboden wordt om gestelde doelen te bereiken. - Welke aanvullende of zelfs alternatieve leerstof wordt ingezet om doelen te behalen, zoals extra programma s, software, andere methodieken. Aanpak: Hoe geef ik instructie en begeleiding? Op basis van de onderwijsbehoefte van de leerling geeft de leerkracht aan hoe de leerstof aan de diverse subgroepen wordt aangeboden? - Hoe wordt de leerstof aangeboden? - Hoe houd ik rekening met diverse leerstijlen? - Welke didactische interventies vinden er plaats? - Welke pedagogische aspecten verdienen aandacht? - Hoe geef ik de instructie, wat zijn aandachtspunten? - Het beschikbaar stellen van extra onderwijstijd. - Specifieke materiele ondersteuning. - Activerende werkvormen. - Feedback. Organisatie: - Hoe vaak per week aan de afzonderlijke groepjes, welke dagen, tijdsduur? (Het laatste is ook relevant voor o.a. het protocol dyslexie) - Hoe plan je de instructie en begeleiding, op welke momenten van de dag, frequentie, enz. - Uitvoeren direct instructiemodel. - Samenwerken met andere leerlingen / verwerkingsvormen. - Aangeven wat andere leerlingen doen. - Ev. thuis oefenen (als aanvulling op dat wat in de groep gebeurt). - Inzet o.o.p. - Inzet alle betrokkenen binnen zorgniveau 1 en2. (Zie eerder opmerking op blz. 2). - Enz. Evaluatie: Zijn de geplande doelen in je groep gerealiseerd? - Hoe (met welke middelen en op welke manier) wordt geëvalueerd? (Denk hierbij aan (Cito-) toetsen, observaties, analyses, gesprekken). - Wanneer wordt geëvalueerd? - Wat betekent dit voor de nieuwe periode? - Betrek de leerlingen zelf bij die evaluatie (Het bespreken van de doelen en de evaluatie hiervan met het kind. Wat heb je bereikt, waar wil jij/gaan wij de komende periode aan werken enz.)
10 - Betrek je eigen handelen bij de evaluatie. - Is mijn aanpak juist geweest voor deze groep leerlingen of voor deze leerling? VOORWAARDEN OM TOT EEN KWALITATIEF GOED GROEPSPLAN TE KOMEN. Het is van belang, dat hetgeen in het groepsplan wordt beschreven zo veel als mogelijk antwoord geeft op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Om dit te kunnen is het nodig een goede analyse te hebben van 1) Informatiebronnen a) Inzicht in leerlijnen, aan te bieden stof in betreffende periode. (Methodisch aanbod, Van kerndoelen tot leerlijnen, SLO / Tule, Cito-inhouden.) b) Dossiergegevens c) Groepsontwikkelingsplan d) Warme overdracht, leerstijlen, wat werkt wel/niet? e) Cito-lovs gegevens f) Çito-lovs grafieken (zie verder in deze notitie). g) Gesprekken met leerlingen / ouders 2) Analyse De werkgroep stelt zich op het standpunt het didactisch overzicht uit de 1-zorgroute niet te laten uitvoeren t.b.v. de analyse, maar een (eventueel) aangepast GOP hiervoor te gebruiken. Samen met de warme overdracht, tussentijdse en eindevaluaties en goed doordachte en uitgevoerde groepsbesprekingen vormt dit voldoende input voor een verantwoord groepsplan. Bij dit alles gaan we uit van goede uitvoeringen van het groepsplan. Daar waar kinderen niet voldoende rendement halen uit het basisaanbod, volgt altijd een analyse om de onderwijsbehoefte (zie voor suggesties bijlage 5) duidelijk te krijgen: Bij die analyse, het benoemen van de onderwijsbehoeften van de leerling, zijn de volgende richtvragen van belang: (bron: HGW) Deze leerling heeft Instructie nodig die. Opdrachten of taken nodig die Leeractiviteiten of taken nodig die Een leeromgeving nodig die Groepsgenoten nodig die Een leerkracht nodig die Feedback nodig die Groepsgenoten nodig die Spel nodig dat Ouders nodig die Hulp of ondersteuning nodig bij Om het gestelde doel te bereiken. (Wat dus betekent dat altijd eerst het beoogde doel bekend moet zijn, voordat de juiste interventies kunnen worden beschreven.)
11 CONSEQUENTIES VOOR DE OVERLEGSTRUCTUUR OP SCHOOL Het werken met groepsplannen en de noodzakelijke tussen- en eindevaluaties maken het wenselijk de overlegstructuur binnen de school m.b.t. de leerlingzorg hiervoor aan te passen en in te richten. We onderscheiden groepsbesprekingen en leerlingbesprekingen. De groepsbespreking: De groepsbespreking neemt een centrale plaats in. Het is een belangrijke schakel in de zorg en begeleiding aan leerlingen. Elke cyclus in de groepsplanplanning van de school wordt afgesloten met een groepsbespreking. Daar waar scholen werken met 2 perioden per jaar, wordt ook halverwege iedere periode een tussenevaluatie over het groepsplan gehouden. De bespreking is ook het begin van een nieuwe groepsplanperiode of het werken met een bijgesteld groepsplan n.a.v. de tussenevaluatie. Bij de groepsbespreking zijn de leerkracht(en) en intern begeleider aanwezig. Literatuur toont aan dat de betrokkenheid van de schoolleiding bij het realiseren van geambieerde opbrengsten er toe doet. Aan het management de taak de betrokkenheid bij het primaire proces op een, binnen de organisatie passende manier vorm te geven. Aandachtspunten groepsbespreking: Hebben de leerlingen de gestelde doelen bereikt? Hoe komt het dat dit wel of niet gelukt is? Bij tussenevaluatie: zijn de beschreven maatregelen, is de groepsverdeling effectief. Is de ontwikkeling in de groep effectief? Zijn er leerlingen bij wie de aanpak bijgesteld moet worden binnen het groepsplan, of richting een IHP? Wat zijn de belangrijkste aandachtspunten voor het nieuwe of bijgestelde groepsplan? Welke leerlingen worden aangemeld voor de leerlingbespreking? Heeft de leerkracht begeleiding nodig bij het op- of bijstellen van het groepsplan.? Wat is dan de begeleidingsvraag? Na de groepsbespreking wordt óf het groepsplan aangepast, óf een nieuw groepsplan opgesteld. Voorbereiding groepsbespreking: Zie bijlage 3: checklist voorbereiding groepsbespreking. De leerlingbespreking: Samen met de groepsbesprekingen vormen leerlingbesprekingen het hart van de zorgstructuur in de school. In de groepsbespreking wordt het besluit genomen om een leerling aan te melden voor de leerlingbespreking. Er is dan sprake van een complexe vraagstelling en impasse. In de leerlingbespreking komen aan de hand van de begeleidingsvraag van de leerkracht grofweg de volgende stappen en beslismomenten aan de orde: De algemene en specifieke onderwijsbehoeften van de leerling. Hoe in het groepsplan tegemoet gekomen wordt aan deze behoeften. De aanvullende gegevens die eventueel nodig zijn om de begeleiding te verbeteren. Vaststellen wie deze gaat onderzoeken. De beslissing voor deze leerling wel of niet een individueel handelingsplan op te stellen. De hulp die de leerkracht hierbij nodig heeft.
12 De wenselijkheid door interne(n) nader onderzoek of observaties uit te laten voeren. De wenselijkheid door externe(n) nader onderzoek of observaties uit te laten voeren. OPBRENGSTEN GROEPSPLAN. Het Cito-computerprogramma geeft veel mogelijkheden de groei van de groep, van subgroepen en van individuele leerlingen in beeld te krijgen. De volgende onderdelen kunnen worden gebruikt: Is er rendement zichtbaar voor de hele groep: Gebruik hiervoor: trendanalyse volgmodel leerlingen voor het betreffende vakgebied. Ook de dwarsdoorsnede geeft een goede weergave van de verdeling van je groep. Deze kun je gebruiken voor je rendement van je groep binnen de niveaus, als ook voor je subgroepen. Voor de leerkrachten is het makkelijk om via groepsoverzichten gemiddelden bij rapport resultaten de groei van de groep als gemiddelde op te zoeken. Je krijgt dan deze grafiek: Groepsrapport gemiddelden:
13 Met deze grafiek kun je ook de subgroepen in beeld brengen: Is er rendement zichtbaar voor de subgroepen: Gebruik hiervoor: dezelfde trendanalyse, maar dan de leerlingen aanvinken die in de subgroep zitten. Dit vind je bij de knop leerlingen uitsluiten specifieke leerlingen. Voor subgroep 3 hier het voorbeeld: Dit kun je ook met dwarsdoorsnede, taartdiagram zichtbaar maken: Ook kun je het grafisch groepsoverzicht gebruiken wat voor leerkrachten makkelijk te vinden is bij groepsgrafiek grafisch bij rapporten resultaten, dit kun je in volgorde van laag naar hoog zetten.
14 VAN GROEPSPLAN NAAR INDIVIDUEEL HANDELINGSPLAN UITGANGSPUNT VAN DENKEN IS HET BEPALEN OF DE LEERLING VOLDOENDE RENDEMENT HEEFT VAN HET AANBOD MIDDELS HET GROEPSPLAN. Het rendement is zichtbaar in: - Het verloop van de resultaten van de methodegebonden toetsen - Het verloop van de vaardigheidsgroei middels de Cito-lovs toetsen Bepalend voor het vaststellen van het rendement zijn de volgende onderdelen uit het Citocomputerprogramma: - Vaardigheidsgroei groep (waarin de individuele leerlingen worden onderscheiden) - Leerlingrapport (grafiek) Hiervoor gebruik je de vaardigheidsgroei leerlingen: Hiermee kun je de individuele groei van de leerling zien, ook in relatie tot landelijk of groepsniveau. Je kunt hierbij een keuze maken om de namen bij de staafgrafiek in beeld te brengen. Hiermee zie je wat de persoonlijke groei van de leerling op dat moment is. Je kunt hiermee een vergelijking maken van een half jaar of langer. Ook kunt je meerdere momenten van de leerling volgen. Dit zie je terug in het leerlingrapport van de leerling bij rapporten resultaten. Je kunt hiervoor gebruik maken van leerlingrapport of alternatief leerlingrapport. Leerlingrapport Alternatief leerlingrapport
15 Richtvragen: - Welke kinderen blijven in relatie tot klasgenoten achter in hun ontwikkeling? - Welke leerlingen hebben op een bepaald moment een bepaalde doelstelling niet bereikt of lopen het risico deze niet te gaan bereiken? - Welke leerlingen hebben een leer- of ontwikkelingsvoorsprong in relatie tot hun klasgenoten en hebben meer verdieping of uitdaging nodig? - Welke kinderen hebben qua gedrag, sociaal-emotionele ontwikkeling en/of werkhouding extra aandacht nodig? - Waarbij, na het signaleren de vragen moeten worden gesteld; o Is dit rendement conform de verwachtingen o Zo niet, vraagt dit om verdere analyse om e.e.a. te verklaren o De analyse bepaalt welke beslissing voor het vervolgtraject moet worden genomen. o Vervolgens wordt het bepaalde vervolgtraject uitgevoerd. Waarbij voor alles geldt dat de maatregelen, zoals beschreven in het groepsplan, niet tot het gewenste rendement leiden. Duidelijk is, dat op grond van het bepalen van het rendement, per leerling de beslissing moet worden genomen of nadere analyse en het overgaan naar een individueel handelingsplan wenselijk of zelfs noodzakelijk is. Vooralsnog kiezen we er niet voor om normen van groei te formuleren. Van belang is de groei van de leerling t.o.v. zichzelf en de relatie met de inspanningen in het groepsplan. Duidelijk is ook, dat bij onvoldoende rendement altijd gehandeld wordt binnen de structuur van begeleiding en zorg, waarbij de begeleiding steeds verder geïntensiveerd wordt. Concreet: - Zit een leerling in de basisgroep en heeft deze leerling te weinig rendement gehaald uit het aangeboden onderwijs, is de overstap naar begeleiding binnen de verlengde instructiegroep een logische volgende stap. - Heeft de leerling in de betreffende periode al extra instructie, begeleide verwerking gehad, is de overstap naar een individueel handelingsplan gewenst. We stellen vast: Leerlingen met een gediagnosticeerde leer- of ontwikkelingsstoornis hebben altijd langlopende individuele toevoegingen op hetgeen in het groepsplan al genoemd staat. Leerlingen met een o.p.p. of l.g.f. hebben het hiervoor in gebruik zijnde format. V.w.b. l.g.f. geldt hierbij een wettelijke verplichting, waarbij alleen het begeleidingsplan van de A.D. niet voldoet. Leerlingen die voor de eerste keer D of E score (eventueel lage C) laten zien, gaan altijd over naar een intensievere variant van begeleiding of zorg. Voor deze leerlingen wordt altijd een verdere analyse naar de onderwijsbehoefte uitgevoerd en een aanvulling op het groepsplan gemaakt, verwerkt in het groepsplan. Voor leerlingen die ondanks de voorafgaande inspanning binnen het D of E (eventueel lage C) niveau blijven, wordt altijd overwogen en beslist of het noodzakelijk is een individueel handelingsplan te schrijven en uit te voeren. In eerste instantie is altijd het doel deze leerling in niveau te laten stijgen.
16 NAAST DE RESULTATEN UIT HET LOVS VAN CITO, ZIJN ALLE OVERIGE GEGEVENS VAN LEERLINGEN UIT OBSERVATIES, METHODEGEBONDEN TOETSEN, LEERLINGKENMERKEN VAN BELANG OM BESLISSINGEN OVER EEN INDIVIDUEEL HANDELINGSPLAN TE NEMEN. WE STELLEN DE VOLGENDE KERNBEGRIPPEN CENTRAAL: - SIGNALEREN - VERKLAREN (ANALYSEREN) - BESLISSEN - HANDELEN TIJDPAD INVOERING GROEPSPLAN - Periode februari juni: waar relevant: introductie of aanpassingen. - Per werken alle basisscholen binnen SKBO conform deze notitie. Ervaringen van scholen m.b.t. introductie en implementatie kunnen op verzoek worden gebruikt door scholen die hier behoefte aan hebben. Tot slot. Deze notitie groepsplan vormt een onderdeel van het totale traject van begeleiding en zorg: Het traject van GOP naar Groepsplan naar Individueel Handelingsplan naar Ontwikkelingsperspectief. Natuurlijk roept deze notitie om verbreding naar de andere aspecten binnen dit traject. In hoeverre hier bovenschoolse richtinggevend uitspraken over worden gedaan, verplichte formats over worden opgesteld, enz. zal worden bepaald binnen de beleidsgroep onderwijs. Maar dat deze notitie op korte termijn tot een vervolg moet leiden, is duidelijk. De samenstellers. Nancy Kusters, Annetti van Loon, Janneke van Dieten, Karien v.d. Borgh, Hensy van Oostrum, Sandra Benedictus, Jan van den Heuvel.
17 BIJLAGEN: De bijlagen zijn bedoeld als suggestie. Het zijn beproefde of helpende modellen, die in de praktijk hun meerwaarde hebben bewezen. De onderdelen, die in de formats aan bod komen, vinden wij essentieel. Het format zelf staat niet centraal, de inhouden wel. Bijlage 1: Basismodel Convergent differentiëren binnen het Direct Instructie Model (Bron: School Aan Zet) Bijlage 2: Kijkwijzer groepsplan. (Bron: 1 zorgroute) Bijlage 3: Checklist voorbereiding groepsbespreking (Bron: De Zonnevogel) Bijlage 4: Agenda groepsbespreking Bijlage 5: Groslijst onderwijsbehoefte Bijlage 6: Evaluatieformulier groepsplan.
18 Bijlage 1: Basismodel Convergent differentiëren binnen het Directe Instructie Model (Bron: School Aan Zet) Het direct instructiemodel (of een variant daarvan) geeft de leerkracht de mogelijkheid te differentiëren in tijd en instructievormen. De basisvorm is weergegeven in onderstaand schema: Voorbereiding van de les. Start van de les aan de hele groep: Benoemen lesdoel. Verkorte instructie. Instructieonafhankelijke leerlingen. (Subgroep 1) Instructiegevoelige en afhankelijke leerlingen. (Subgroep 2 en 3) Basisinstructie en begeleide verwerking en/of begeleide inoefening. Zelfstandige verwerking. Aanvullende stof. Verrijken. Verdiepen. Instructiegevoelige lln. (Subgroep 2) Zelfstandige verwerking. Instructieafhankelijke lln. (incl. lln. met i.h.p. / o.p.p.) (Subgroep 3) Verlengde instructie. Begeleide inoefening. Herhalen Herhalen. feedback feedback Zelfstandige Verwerking. Alle leerlingen. Gezamenlijke feedback. Proces Bereiken lesdoel. = directe rol leerkracht. = zelfstandige verwerking leerlingen.
19 Bijlage 2: Kijkwijzer groepsplan. (Bron: 1 zorgroute) Onderdelen groepsplan Doelen: - Zijn de doelen concreet? - Zijn de doelen meetbaar? - Zijn de doelen realistisch? - Zijn de doelen uitdagend, stimulerend? - Is er aandacht voor cruciale leermomenten.? Positief is: Suggesties: Vragen: Inhoud. - Sluit de leerstof aan bij de doelen? - Sluit de leerstof aan bij het basisaanbod? - Is de leerstof uitdagend, stimulerend, motiverend en gevarieerd? - Sluit de leerstof aan op de specifieke onderwijsbehoeften van de leerlingen? Aanpak. - Is duidelijk welke (extra) instructie gegeven wordt? - Is duidelijk welke (extra) begeleiding gegeven wordt.? - Wordt aan groepjes leerlingen meer leertijd beschikbaar gesteld om bepaalde vaardigheden te verwerven? - Zijn de werkvormen activerend en motiverend? - Hoe worden leerlingen actief betrokken bij de uitvoering van het groepsplan? Organisatie. - Is het duidelijk hoe vaak per week en wanneer leerlingen (extra) instructie en begeleiding ontvangen? - Is het duidelijk wie bij de uitvoering van het groepsplan in de klas betrokken zijn? - Is er sprake van een taakverdeling? - Hoe wordt het aanbieden van meer leertijd in het rooster gepland? Evaluatie. - Is duidelijk wie, wanneer en hoe evalueert? - Krijg je daarmee zicht op de mate waarin gestelde doelen zijn bereikt? - Hoe worden leerlingen betrokken bij de evaluatie?
20 Bijlage 3: Checklist voorbereiding groepsbespreking (Bron: De Zonnevogel) Tijdens een groepsbespreking staan het groepsoverzicht en het groepsplan centraal. Doel hiervan is dat jij gemotiveerd bent om het groepsplan te realiseren. Het is daarom van groot belang dat je zelf aangeeft welke punten en vragen je hebt. Deze checklist is bedoeld als een middel om dit helder te krijgen. Je hoeft dus niet alle vakjes in te vullen. Bespreekpunten en vragen betreffende De organisatie, sfeer en communicatie - Hoe verloopt het klassenmanagement en zelfstandig werken? - Hoe verloopt de samenwerking tussen leerlingen onderling en met jou? - Hoe verlopen de gesprekken met ouders? - Waar ben je tevreden over? Welke twijfels heb je nog? De leerlingen die extra begeleiding nodig hebben Is het gelukt om de leerlingen te signaleren die: - extra begeleiding nodig hebben? - meer uitdaging en verdieping nodig hebben? De leerlingen waarvan je hun onderwijsbehoeften nader wilt bespreken - Wat is precies je vraag bij die leerlingen? - Bij welke leerlingen denk je aan nader onderzoek? - Bij welke leerlingen denk je aan aanmelding voor een leerlingbespreking of zorgteam en met welke vraag? - Welke voorbereiding is daarvoor nodig? Wie zou je bij die bespreking willen uitnodigen en waarom? De clustering van leerlingen - Welke vragen/twijfels heb je ten aanzien van het clusteren? - Is deze clustering voor jou haalbaar qua organisatie? - Wat zijn jouw ontwikkelpunten en begeleidingsvragen? Het opstellen van het groepsplan - Welke vragen heb je bij de doelen voor de hele groep, de subgroepjes of een individuele leerling? - Welke vragen heb je over het onderwijsaanbod voor de hele groep, de subgroepjes of een individuele leerling? - Is duidelijk wanneer, hoe en door wie er geëvalueerd wordt of de doelen bereikt zijn? Het realiseren van het groepsplan. Stel je zelf voor hoe de uitvoering van het groepsplan er in de praktijk uitziet! - Hoe maak je de vertaling naar de week- en dagplanning? - Waar twijfel je over en wat zijn je vragen? - Hoe schat jij in dat de samenwerking met de andere betrokkenen zal verlopen? - Wat heb jij nodig aan ondersteuning of begeleiding om je groepsplan uit te voeren? - Welke observatie- en/of bespreekpunten heb je voor het groepsbezoek? Concrete bespreekpunten
21 Bijlage 4: Agenda groepsbespreking / evaluatie groepsplan. (Bron: 1- zorgroute) Gesprekspunten Inventariseren van vragen en gesprekspunten Evalueren van vorig groepsplan Aandachtspunten voor de hele groep Signaleren van leerlingen die extra aandacht nodig hebben. Verhelderen/aanscherpen van onderwijsbehoeften Clusteren van leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften Opstellen nieuw groepsplan Begeleidingsvraag leerkracht Aanmelding leerlingbespreking Toelichting De leerkracht geeft aan welke vragen en gesprekspunten zij voor de groepsbespreking heeft. De intern begeleider geeft haar aanvullingen. Korte reflectie op het vorige groepsplan: - Zijn geplande activiteiten uitgevoerd? - Zijn gestelde doelen bereikt? - Hebben de (sub)groepen geprofiteerd van de aanpak. Wat moeten we vasthouden, aanpassen? Welke constateringen uit de vorige periode krijgen aandacht voor de hele groep? (bijv. geconstateerde hiaten binnen de hele groep) Korte reflectie op individuele leerlingen, die de komende periode extra aandacht nodig hebben. Welke aanpassingen zijn in doelen of aanpak noodzakelijk? Tijdens de groepsbespreking kunnen de onderwijsbehoeften van bepaalde leerlingen verder ingevuld en aangescherpt worden. De intern begeleider bevraagt, vraagt door. Hebben we voldoende informatie? De leerkracht heeft een eerste clustering van leerlingen uitgetekend. Dit wordt besproken: - Hebben deze kinderen vergelijkbare onderwijsbehoeften? - Leren de kinderen zo optimaal van en met elkaar? - Is de clustering haalbaar voor het klassenmanagement? Welke maatregelen moeten eventueel genomen worden? Uit al het voorgaande worden aandachtspunten, suggesties en handvatten verzameld voor het opstellen van een nieuw groepsplan. Of.. Een al opgesteld concept wordt besproken en getoetst aan wat in deze bespreking al is geconstateerd. Zo nodig worden nu afspraken gemaakt over ondersteuning of begeleiding van de leerkracht bij het uitvoeren van lle voornemens in het nieuwe groepsplan of n.a.v. hetgeen in deze bespreking al aan de orde is geweest. In bepaalde gevallen kan in de groepsbespreking het besluit genomen worden een leerling aan te melden voor de leerlingbespreking. De leerkracht formuleert welke begeleidingsvraag zij heeft. Er worden vervolgens afspraken gemaakt over: - Verzamelen van gegevens over de leerling en over de zorg die het kind al gehad heeft en met welk resultaat - Voeren van een gesprek met ouders, voorafgaand aan de leerlingbespreking
22 Bijlage 5: Groslijst onderwijsbehoeften. (Bron: 1-zorgroute) Een onderwijsbehoefte bestaat uit twee delen: 1) Welk doel streef je met een leerling na? 2) Wat heeft deze leerling (extra) nodig om dit doel te halen? Deze groslijst bevat een aantal aandachtspunten voor het bepalen wat een leerling nodig heeft om een bepaald doel te bereiken. Instructie: Visuele ondersteuning Auditieve ondersteuning Materiele ondersteuning Verkorte instructie (alleen bespreken opdrachten, korte aanduiding oplossingsstrategie) Verlengde instructie. ( herhaling basisinstructie, helpen bij keuze juiste oplossingsstrategie, extra ophalen van voorkennis, uitvragen van zojuist gegeven instructie, directe instructie, preteaching, reteaching) Gedragsinstructie t.a.v. resultaten van verwerking Leertijd Extra leertijd (meer leertijd ter beschikking stellen om vaardigheden te verwerven) Minder leertijd (minder leertijd bieden en tijd vrijmaken voor verdiepende en uitdagende leerstof/werkvormen) Extra of andere stof Leerstofherhaling, verdieping, verrijking Remediërende leerstof Ondersteunende materialen en programma s Opdrachten die de leerling uitdagen en activeren Opdrachten die overzichtelijk zijn Procesgerichte feedback Vergroten van competentiegevoelens (benoemen successen) Vergroten van zelfstandigheid (geven van meer verantwoordelijkheid) Tussentijdse feedback (om bepaalde tijd aanspreken op werkhouding) Feedback op uitvoering opdrachten (bijv. strategiegebruik en taakaanpak) Gedragsinstructie direct na de basisinstructie Ondersteuning met materiaal (stickers, klok, picto s, gedragskaart) Structureren van de taak Opdelen van de taak in kleine leerstapjes Afdekken van delen van de taak Plaatje weglaten Vergroot lettertype Een opdracht op een bladzijde Extra groot materiaal aanbieden
23 Stappenplannen en checklists (bijvoorbeeld voor het maken van een werkstuk) Overgangen tussen activiteiten afbakenen en verduidelijken Activerende werkvormen Uitdagende werkvormen Actief leren (doe-opdrachten) Aansluiten belevingswereld Maatregelen om de motivatie en plezier in leren te bevorderen Uitdagende werkvormen Variatie in werkvormen Belonen Aansluiten bij belangstelling kinderen Kinderen zelf keuzes laten maken Succeservaringen creeren Aanpassingen in leeromgeving Rustige werkplek Prikkelreductie Ordenen van benodigde materialen Enzovoort
24 Bijlage 6: Analyse van toetsresultaten. Periode: Analyse: (laatste LOVS toetsgegevens) Vakgebied: Analyse: observatie / methodegebonden toetsen Consequenties voor de aanpak in de komende periode: Consequenties voor de aanpak in de komende periode: Evaluatie van het groepsplan van deze periode: Groepsindeling: doelen: bereikt / niet bereikt? Waardoor? Gebruikte materialen: Organisatie:
Beleidsplan. Ieder kind telt. Werken volgens de 1-zorgroute
Beleidsplan Ieder kind telt Werken volgens de 1-zorgroute November 2012 Voorwoord 3 Schematisch overzicht van de 1-zorgroute 4 Handelingsgericht werken op groepsniveau 5 Waarnemen 5 1. Groepsoverzicht
Nadere informatieArjan Clijsen, Noëlle Pameijer & Ad Kappen
Met handelingsgericht werken opbrengstgericht aan de slag 1. Inleiding Arjan Clijsen, Noëlle Pameijer & Ad Kappen Wat is de samenhang tussen handelingsgericht werken (HGW) en opbrengstgericht werken (OGW)?
Nadere informatieKWALITEITSKAART. 1-Zorgroute. Opbrengstgericht werken
KWALITEITSKAART Opbrengstgericht werken PO Deze kaart biedt een aantal indicatoren om bij de uitvoering van de stappen uit 1-zorgroute op groepsniveau en op schoolniveau de kwaliteit te monitoren en te
Nadere informatieHandelingsgericht werken in het VO Op maat ontwerpen en invoeren onderwijszorgroute. Dag van de zorgcoördinator 2013
Handelingsgericht werken in het VO Op maat ontwerpen en invoeren onderwijszorgroute Dag van de zorgcoördinator 2013 21 november 2013 Arjan Clijsen en Wout Schafrat Programma workshop Aanleiding Doel en
Nadere informatieHandleiding Esis opstellen van een groepsplan
Handleiding Esis opstellen van een groepsplan december 2014 versie 0, uitsluitend voor intern gebruik Inhoud Werken met groepsplannen binnen Esis-B 3 Groepsoverzicht maken. 4 Groepsplan opstellen.. 11
Nadere informatieWerken met groepsplannen in het VO Naar handelingsgericht werken. Schoolpsychologencongres maart 2013 Arjan Clijsen
Werken met groepsplannen in het VO Naar handelingsgericht werken Schoolpsychologencongres 2013 15 maart 2013 Arjan Clijsen Programma workshop Aanleiding Doel en uitgangspunten Ontwerpen eigen onderwijszorgroute
Nadere informatieFormat groepsplan. HOE bied ik dit aan? -instructie -leeromgeving AANPAK METHODIEK. Automatiseren Modelen. Automatiseren Modelen Begeleid inoefenen
Format groepsplan Groep namen WAT wil ik bereiken? WAT bied ik aan om dit doel te bereiken? HOE bied ik dit aan? -instructie -leeromgeving HOEveel tijd? Zelfstandig of met de leerkracht? HOE volg ik de
Nadere informatieOPBRENGSTGERICHT WERKEN. Handleiding groepsoverzicht en groepsplan. versie 1
OPBRENGSTGERICHT WERKEN Handleiding groepsoverzicht en groepsplan versie 1 Met dank aan: Mariët Förrer CPS Onderwijsontwikkeling en advies Handleiding groepsoverzicht en groepsplan Leeslink Inhoud 1 Invullen
Nadere informatieOuderavond 16 november. 7 mei 2007
Ouderavond 16 november 7 mei 2007 Durf te stralen, je dient de wereld niet door je klein te houden! Durf te ervaren wat je kunt! Kijk naar mogelijkheden, dat motiveert om het beste naar boven te halen!
Nadere informatieHANDLEIDING Groepsplan. Doelen
HANDLEIDING Groepsplan Met behulp van deze handleiding kunt u beoordelen of het gemaakte groepsplan aan de principes van Opbrengst Gericht Werken voldoet. Op basis van de naar voren gekomen punten kunt
Nadere informatie1.3. Leerkrachten kennen de 7 uitgangspunten en passen enkele uitgangspunten bewust en systematisch toe.
1. Uitgangspunten HGW 2. Reflectie 3. Communicatie Implementatie HGW-OGW Leerkrachten Fase 1 Fase 2 Fase 3 Fase 4 1.1. Leerkrachten kennen de 7 uitgangspunten van HGW niet maar passen deze (gedeeltelijk)
Nadere informatieOndersteuningsplan Januari 2017
Ondersteuningsplan Januari 2017 Inhoud Inhoud... 2 Inleiding... 3 Ondersteuningsniveaus... 5 Ondersteuningsniveau 0... 5 Ondersteuningsniveau 1... 6 Ondersteuningsniveau 2... 7 Ondersteuningsniveau 3...
Nadere informatieonderwijs, de ontwikkelingen op een rij
onderwijs, de ontwikkelingen op een rij Veel scholen zijn begonnen met het werken met groepsplannen. Anderen zijn zich aan het oriënteren hierop. Om groepsplannen goed in te kunnen voeren is het belangrijk
Nadere informatieHoe volgt en begeleidt Montessori-Zuid de leerlingen?
Hoe volgt en begeleidt Montessori-Zuid de leerlingen? Opbrengstgericht onderwijs, een verzamelnaam voor het doelgericht werken aan het optimaliseren van leerlingprestaties. systeem van effectieve schoolontwikkeling
Nadere informatieBijeenkomst 1 Maatwerktraject onderwijskundig begeleider
Bijeenkomst 1 Maatwerktraject onderwijskundig begeleider Opbrengst-en handelingsgericht werken Ad Kappen, Gerdie Deterd Oude Weme Programma 16.00 16.15 17.30 17.45 18.30 20.30 opening Marielle lezing ogw
Nadere informatieVOORBEREIDINGSDOCUMENT WERKEN MET DE GROEPSPLANVERSNELLER
VOORBEREIDINGSDOCUMENT WERKEN MET DE GROEPSPLANVERSNELLER 1 Voorbereiding op het werken met de Groepsplanversneller Het maken van een groepsplan zorgt voor bewust handelen in de groep. En hierin is de
Nadere informatieDoorlopende leerlijnen. Arjan Clijsen, Wout Schafrat en Suzanne Beek. Competentiescan Handelingsgericht werken in het voortgezet onderwijs
8 Doorlopende leerlijnen Arjan Clijsen, Wout Schafrat en Suzanne Beek Competentiescan Handelingsgericht werken in het voortgezet onderwijs Competentiescan Handelingsgericht werken in het voortgezet onderwijs
Nadere informatiePlanmatig werken in groep 1&2 Werken met groepsplannen. Lunteren, maart 2011 Yvonne Leenders & Mariët Förrer
Planmatig werken in groep 1&2 Werken met groepsplannen Lunteren, maart 2011 Yvonne Leenders & Mariët Förrer Masterclass Waarom, waarvoor, hoe? Verdieping m.b.t. taalontwikkeling en werken met groepsplannen
Nadere informatieZorgplan Handelen vanuit de 1 zorgroute. Vastgesteld maart 2012
Zorgplan 2011-2012 Handelen vanuit de 1 zorgroute. Vastgesteld maart 2012 Zorgplan DE BLINKERD maart 2012 1 ZORGPLAN DE BLINKERD HANDELEN VANUIT DE PRINCIPES VAN DE 1-ZORGROUTE. INLEIDING. Geen kind is
Nadere informatieStrategische kernen Passend Onderwijs. Sander, groep 8. Belangrijke overgangsmomenten in de ontwikkeling van kinderen
Leerlingen met een opvallende ontwikkeling Hoe ga je om met leerlingen met speciale onderwijsbehoeften? Cruciaal in de zorgstructuur is de kwaliteit van instructie. Maar inspelen op onderwijsbehoeften
Nadere informatieHandelingsgericht werken
Handelingsgericht werken 16-09-2013 Waarom en hoe Door: Jose Oosterheert Uitgangspunten van HGW 1. Onderwijsbehoeften 2. Systematisch en transparant 3. Doelgericht werken 4. Transactioneel kader 5. Constructieve
Nadere informatieEvaluatie plan van aanpak cbs de Wâlikker schooljaar 2011-2012 EVALUATIE. plan van aanpak schooljaar 2011-2012. 4-11-2012 team Wâlikker Pagina 1
EVALUATIE plan van aanpak schooljaar 2011-2012 4-11-2012 team Wâlikker Pagina 1 Plan van aanpak 2011-2012 1. Professionele schoolcultuur Het team kan op aantoonbaar voldoende wijze functioneren door: resultaat-
Nadere informatieOntwikkelingsperspectief in het basisonderwijs. Maart 2014
Ontwikkelingsperspectief in het basisonderwijs Maart 2014 Ontwikkelingsperspectief in het basisonderwijs Inhoudsopgave Deel A : Basis Ontwikkelingsperspectief: voor wie, wat, waarom, wanneer en hoe? Deel
Nadere informatie1-zorgroute, onderwijscontinuüm en 1 stap verder met de 1-zorgroute 1
1-zorgroute, onderwijscontinuüm en 1 stap verder met de 1-zorgroute 1 Om passend onderwijs vorm te geven kunnen scholen kiezen voor de 1-zorgroute. Het groepsniveau, het schoolniveau en het bovenschools
Nadere informatieEen kijkje in de groepen.
Een kijkje in de groepen. We werken zonder groepsplannen. We hebben een andere organisatievorm. Wij clusteren niet op niveau, maar op individuele instructie-behoefte en ondersteuningsbehoefte van het cluster.
Nadere informatieMasterclass Handelingsgericht Werken voor IB ers en rekenspecialisten
Masterclass Handelingsgericht Werken voor IB ers en rekenspecialisten 15 september 2010 9.00 16.00 Berber Klein Henk Logtenberg & Liesbeth van Well Agenda (1) 1. Introductie 1.1: Voorstellen 1.2: Warming
Nadere informatieOndersteuningsplan 2014 Basisschool Het Molenveld
Basisschool Inhoudsopgave Algemeen: 3 SKBO, missie-visie en strategie 3 : missie en visie 5 Inleiding ondersteuningsplan 7 Kader handelingsgericht werken binnen 1-zorgroute 7 Planning ondersteuningscyclus
Nadere informatieHandelingsgerichte ontwikkelingsperspectieven in het basisonderwijs. 24 maart 2010
Handelingsgerichte ontwikkelingsperspectieven in het basisonderwijs 24 maart 2010 Programma Wat is een ontwikkelingsperspectief (OPP) Voor wie een OPP? Waarom van een OPP? Wanneer een OPP opstellen? Hoe
Nadere informatieKwaliteitsverbetering door handelingsgericht werken
Ellen Klitsie en Nora Booij Kwaliteitsverbetering door handelingsgericht werken Conferentie Opbrengstgericht werken 22 september 2010 Welk attribuut associeer jij met opbrengstgericht werken? Waarom heb
Nadere informatieOpbrengstgericht werken (OGW)
Opbrengstgericht werken (OGW) Planmatig Opbrengstgericht Werken op schoolniveau en groepsniveau Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteits Opbrengstgericht Werken
Nadere informatieDe opbrengst van Opbrengstgericht Werken
De opbrengst van Opbrengstgericht Werken 21 september 2011 Yvonne Leenders Juffrouw Marieke, op weg naar school.. Iedere landelijke onderwijsvernieuwing of - verandering vraagt van leraren. Meerdere landelijke
Nadere informatieVan ontwikkelingsperspectief naar groepsplan
Van ontwikkelingsperspectief naar groepsplan In het speciaal basisonderwijs en (voortgezet) speciaal onderwijs Hoe vertaal je het ontwikkelingsperspectief van leerlingen naar het groepsplan? Hoe kun je
Nadere informatieHeikamperweg AZ Asten-Heusden
Heikamperweg 1 5725 AZ Asten-Heusden bbs.antonius@prodas.nl www.antonius-heusden.nl Beste geïnteresseerde in de kwaliteiten van BBS. Antonius, Kwalitatief en passend onderwijs verzorgen is een opdracht
Nadere informatieHGW en OGW, de Groepsbespreking centraal! Jildou Grovenstein- Piersma November 2016
HGW en OGW, de Groepsbespreking centraal! Jildou Grovenstein- Piersma November 2016 De groepsbespreking. Daar waar de ontwikkeling van individuele leerlingen en de ambities van de school samenkomen. Het
Nadere informatieBegrijpend lezen. Groepsplan voor Begrijpend lezen. Versie 13-10-10. Groep: Leerkracht: Periode: Schooljaar:
Versie 13-10-10 Groepsplan voor Begrijpend lezen Groep: Leerkracht: Periode: Schooljaar: Ad Kappen gebaseerd op groepsplan begrijpend lezen Melanie Koster, Gerard Regeling, Thea Minnegal, Han Nijhof en
Nadere informatieJenaplanschool Heerde
Leerlingenzorg Volgens de 1-zorgroute Jenaplanschool Heerde 0 Inhoudsopgave Innovatie: 1-zorgroute 2 Stap 1: cyclus handelingsgericht werken door de groepsleerkracht 3 Stap 2: groepsbespreking 4 Stap 3:
Nadere informatieBijlage I: Formulieren en checklists HGW
Bijlage I: Formulieren en checklists HGW Met formulieren en checklists bewaken we de uitgangspunten van HGW en voorkomen we dat ze verwateren. Ze fungeren als een leidraad en steun. Vanuit een inhoudelijke
Nadere informatieHandelingsgericht Werken. Onderwijsdag Enschede 20 maart 2012 Maria Bolscher
Handelingsgericht Werken Onderwijsdag Enschede 20 maart 2012 Maria Bolscher Doelen Kennismaking met de uitgangspunten HGW Reflecteren op uitgangspunten HGW Zicht op de betekenis van HGW op de eigen praktijksituatie
Nadere informatieAfstemming met behulp van roosterplanning
Philippe de Kort ontwikkelingsbureau Driehoek 40 6711 DJ Ede tel: 06-10035196 info@philippedekort.nl www.philippedekort.nl Afstemming met behulp van roosterplanning INHOUD INHOUD... 2 1 Kwaliteitsbeleid...
Nadere informatieLesvoorbereidingsmodel
Gegevens student Gegevens basisschool Naam Naam Groep Voltijd Deeltijd Dagavond Plaats Studiejaar/periode Sem 1 Sem 2 Soort onderwijs Regulier Montessori Dalton OGO Studentnummer Stagementor(en) Email
Nadere informatieGroepsplan voor Begrijpend lezen
Groepsplan voor Begrijpend lezen Groep: Leerkracht: Periode: Schooljaar: Ad Kappen gebaseerd op groepsplan begrijpend lezen Melanie Koster, Gerard Regeling, Thea Minnegal, Han Nijhof en Britt van Agen
Nadere informatieProtocol Ontwikkelingsperspectief. 1. Inleiding. 2. Wet en regelgeving. 3. Huidig toezicht- en waarderingskader inspectie
Protocol Ontwikkelingsperspectief 1. Inleiding In het ontwikkelingsperspectief (OPP) beschrijft de school de doelen die een leerling kan halen. Het biedt handvatten waarmee de leraar het onderwijs kan
Nadere informatieOntwikkelingsperspectief in regulier basisonderwijs. Suzanne Beek en Linda Sontag ORD 2013
Ontwikkelingsperspectief in regulier basisonderwijs Suzanne Beek en Linda Sontag ORD 2013 Perspectief op de ontwikkeling van kinderen.. als kijken in een glazen bol? Wat is het ontwikkelingsperspectief?
Nadere informatieHandelingsgericht werken in de klas & samenwerken met ouders
Handelingsgericht werken in de klas & samenwerken met ouders Nationale Dyslexie Conferentie 3 april 2013, Ede Noëlle Pameijer, schoolpsycholoog, SWV Annie M.G. Schmidt te Hilversum 1 Doel en opzet Aandachtspunten
Nadere informatieanalyse van de opbrengsten.
analyse van de opbrengsten. Borging 6 Analyse 1 5 ACT 2 Bijstellen STUDY PLAN Doelstellingen en resultaten Monitoren 4 DO Uitproberen van de verbetertheorie Planning 3 Wie: Handeling; wanneer Plan Analyse,
Nadere informatieDownloads bij Hoofdstuk 3: Groepsoverzichten en Groepsplannen
Downloads bij Hoofdstuk 3: Groepsoverzichten en Groepsplannen In hoofdstuk 3 vermeldden we dat op de site ingevulde groepsoverzichten (GO) en groepsplannen (GP) ter illustratie te vinden zijn (HGW/schoolteam,
Nadere informatieOpbrengstgericht werken -instructiebehoeften -pedagogische behoeften Handelingsgerichte-proces-diagnostiek. November 2011 Ad Kappen
Opbrengstgericht werken -instructiebehoeften -pedagogische behoeften Handelingsgerichte-proces-diagnostiek November 2011 Ad Kappen Opbrengstgericht werken - Ad Kappen 1 Voortschrijdend inzicht Start opleiding
Nadere informatieHet gebruik van het Utrechts Taalcurriculum
Het gebruik van het Utrechts Taalcurriculum In dit stuk vindt u informatie en instrumenten voor leraren/docenten, Ib-ers, taalcoördinatoren, directeuren en managers om het curriculum in te zetten voor
Nadere informatieOpbrengstgericht werken in het Voortgezet onderwijs
Opbrengstgericht werken in het Voortgezet onderwijs Wat is opbrengstgericht werken? Opbrengstgericht werken is het systematisch en doelgericht werken aan het maximaliseren van de prestaties van leerlingen.
Nadere informatieGroepsplan voor Begrijpend lezen
Groepsplan voor Begrijpend Groep: Leerkracht: Periode: Schooljaar: Ad Kappen gebaseerd op groepsplan begrijpend Melanie Koster, Gerard Regeling, Thea Minnegal, Han Nijhof en Britt van Agen Pedagogisch
Nadere informatieOndersteuningsstructuur. Kbs Petrus en Paulus
Ondersteuningsstructuur Kbs Petrus en Paulus Ondersteuningsstructuur Kbs Petrus en Paulus versie 07-04-2017 Inhoud: Voorwoord pag. 3 1 Stap verder met 1-Zorgroute pag. 4 Groepsniveau pag. 6 Intern niveau
Nadere informatieOPBRENGSTGERICHT WERKEN. Handleiding groepsoverzicht en groepsplan. versie 1
OPBRENGSTGERICHT WERKEN Handleiding groepsoverzicht en groepsplan versie 1 Kleuterplein Inhoud 1 Invullen van het groepsoverzicht 2 Opstellen van het groepsplan Rekenen 3 Opstellen van het groepsplan Klanken
Nadere informatieSchoolondersteuningsprofiel 2.0 CED-Groep: Resultaat van uw aanbod
Schoolondersteuningsprofiel 2.0 CED-Groep: Resultaat van uw aanbod Naam school: Montessorischool Nieuwerkerk Leerlingaantal: 225 lln. per 1 oktober 2016 Gemiddeld aantal leerlingen per groep: 28 lln per
Nadere informatieOndersteuningsstructuur. Kbs Petrus en Paulus
Ondersteuningsstructuur Kbs Petrus en Paulus Ondersteuningsstructuur Kbs Petrus en Paulus versie 7-11-2014 Inhoud: Voorwoord pag. 3 1 Stap verder met 1-Zorgroute pag. 4 Groepsniveau pag. 6 Intern niveau
Nadere informatieBegeleidingsplan. Hogeschool IPABO
Begeleidingsplan Hogeschool IPABO Versie september 2010 1. Inleiding Het handelingsgericht werken ín de groep, zorgt er voor dat zoveel mogelijk kinderen profiteren van het onderwijsaanbod. Deze werkvorm
Nadere informatieProtocol leesproblemen en dyslexie
1 KC Den Krommen Hoek Protocol leesproblemen en dyslexie Verantwoording: Het protocol leesproblemen en dyslexie van kindcentrum Den Krommen Hoek is opgesteld op basis van het Protocol Leesproblemen en
Nadere informatieStroomdiagram zorg. Versie september 2008
Stroomdiagram zorg Versie september 2008 1 Fase 1: Reguliere zorg in de groep Start 2. Lkr differentieert: * aanpassing leerstof (weektaak) * instructie (afpelmodel) * leertijd (zelfstandig werken) 1.
Nadere informatie2.2 Zorgniveau 2 Signalering: LOVS spelling januari en juni PI-dictee voor leerlingen met een IV en V score op Cito spelling. (in oktober en maart)
SPELLING 1. ALGEMEEN In schooljaar 2007-2008 is er voor het vakgebied spelling het werken met groepsplannen in de groepen ingevoerd. Hierin is vastgelegd hoe we extra ondersteuning bieden. In dit beleidsdocument
Nadere informatieALS ONDERWIJS MIJ NIET PAST MAG IK HET DAN RUILEN?
ALS ONDERWIJS MIJ NIET PAST MAG IK HET DAN RUILEN? Omslag in denken en handelen: van deficit-denken naar handelen vanuit onderwijsbehoeften In plaats van: Deze leerling heeft ADHD,ODD, ASS, Dyslexie, Dyscalculie,
Nadere informatie12/11/2013. Passende perspectieven. Referentiekader taal en rekenen (Meijerink 2010) Passende perspectieven. Wat komt aan bod:
Handelingsgericht werken met rekenen op basis van Passende Perspectieven Ina Cijvat Joukje Nijboer Renske Daanje - Hamstra december 2013 Wat komt aan bod: Passende Perspectieven Keuzes in leerstof Handelingsgericht
Nadere informatieProtocol overgang (2/3 en verder) obs De Barkentijn. Beschrijving van afspraken rondom overgang, doubleren en versnellen
Protocol overgang (2/3 en verder) obs De Barkentijn Beschrijving van afspraken rondom overgang, doubleren en versnellen 10-2-2017 Inhoudsopgave 1. Inleiding blz 3 2. Overgang kleuters blz 4 3. Overgang
Nadere informatieWerken met een ontwikkelingsperspectief
Werken met een ontwikkelingsperspectief Conferentie SPPOH 12 november 2014 Arjan Clijsen OPP driedimensionaal Hoe nu verder? Wat willen we bereiken? leerkracht Ik kan leermoment het niet bij benen. Help
Nadere informatieStap 1 Doelen vaststellen
Stap 1 Doelen vaststellen! Lesdoelen staan altijd in relatie tot langere termijn doelen. Zorg dat je de leerlijn of opbouw van doelen op schoolniveau helder hebt! Groepsdoelen staan altijd in relatie tot
Nadere informatieDyscalculie én meer. Het protocol ERWD, een praktische aanpak voor ernstige rekenwiskunde problemen en dyslaculie
Dyscalculie én meer Het protocol ERWD, een praktische aanpak voor ernstige rekenwiskunde problemen en dyslaculie Vier hoofdlijnen in het proces van leren rekenen 1,2,3 4,5,6 1,2,3 4,5,6 2 3,4,5,6 2 3,4,5,6
Nadere informatieSimeacongres 12 december. Handelingsgericht werken (ppt gebaseerd op Pameijer en 1 zorgroute, zie beschrijving workshop Aartje Bouman Fontys OSO
Simeacongres 12 december Handelingsgericht werken (ppt gebaseerd op Pameijer en 1 zorgroute, zie beschrijving workshop Aartje Bouman Fontys OSO Programma Welkom en toelichting: interactie!!!! Inventarisatie
Nadere informatieONDERWIJSBEHOEFTES VAN JONGEREN EN ONDERSTEUNINGSBEHOEFTES VAN MENTOREN EN LEERKRACHTEN IN KAART BRENGEN
ONDERWIJSBEHOEFTES VAN JONGEREN EN ONDERSTEUNINGSBEHOEFTES VAN MENTOREN EN LEERKRACHTEN IN KAART BRENGEN HULPZINNEN VOOR HET BENOEMEN VAN ONDERWIJSBEHOEFTEN VAN LEERLINGEN Deze leerling heeft een instructie
Nadere informatieCHECKLIST DIFFERENTIATIE IN DE SCHOOL. Op schoolniveau zijn afspraken gemaakt over: (voor zover van toepassing in de visie op differentiëren)
CHECKLIST DIFFERENTIATIE IN DE SCHOOL Elementen effectief onderwijs 1. Differentiëren in Schooldoelen Op schoolniveau zijn afspraken gemaakt over: (voor zover van toepassing in de visie op differentiëren)
Nadere informatieWerken vanuit een ontwikkelingsperspectief
Werken vanuit een ontwikkelingsperspectief Masterclass Lunteren, 19, 20 en 21 maart Arjan Clijsen, KPC Groep Judith Hollenberg, Cito Programma masterclass Korte schets beleid: stand van zaken Doel en uitgangspunten
Nadere informatieOnderwijstechnieken.nl. Opbrengstgericht Werken zonder Groepsplan? Dat Kan!
Opbrengstgericht Werken zonder Groepsplan? Dat Kan! 1 Inhoudsopgave: Voorwoord pagina 3 Inleiding pagina 4 Hoofdstuk 1 Hoe een middel een doel werd pagina 5 Hoofdstuk 2 Waar het eigenlijk om gaat pagina
Nadere informatieMijn kind gaat naar school en dan..? Welk zorgaanbod mag ik verwachten?
Mijn kind gaat naar school en dan..? Welk zorgaanbod mag ik verwachten? Kern van het onderwijs: team en ouders zijn belangrijke partners in de totale ontwikkeling van een kind. De groepsleerkracht verzorgt
Nadere informatieBox 4: Evaluatie HGW in het handelen van de student tijdens stage
Kees Dijkstra (Windesheim), Els de Jong (Hogeschool Utrecht) en Elle van Meurs (Fontys OSO). 31 mei 2012 Box 4: Evaluatie HGW in het handelen van de student tijdens stage U kunt dit schema gebruiken om
Nadere informatie1 Stap verder met 1-zorgroute
1 Stap verder met 1-zorgroute efficiënt opbrengstgericht handelingsgericht Wijnand Gijzen Inhoudsopgave Voorwoord... 5 1. Inleiding...7 2. Praktijkwaarnemingen en kernvragen... 9 2.1. Opbrengsten in de
Nadere informatiePlan van aanpak 2014 bs. Edith Stein
Plan van aanpak 2014 bs. Edith Stein CITO eind 2014 Leerling resultaten worden volgens de norm CITO eind behaald binnen de bandbreedte van max. 2 punten verschil. Schoolsoort 1, 0 % gewichten leerlingen.
Nadere informatieZorgplan. Professor Casimirschool Van Deventerlaan TX Voorburg
Zorgplan Professor Casimirschool Van Deventerlaan 16 2271 TX Voorburg 070-3860177 Inhoud Inhoud... 2 Voorwoord... 3 Schematisch overzicht van de 1-zorgroute... 4 Zorgniveaus... 5 Zorgniveau 1 (algemene
Nadere informatieOnderwijskundig jaarplan
Onderwijskundig jaarplan Pauwenburg 2, 8226 TA Lelystad tel.: 0320 258025 www.3sprong.net - school@3sprong.net Jaar 2016-2017 School CBS 3sprong Schoolleider Chris Klaver Datum Mei 2016 Inleiding In ons
Nadere informatieLeerling volgen in hun ontwikkeling vanaf groep 1
Leerling volgen in hun ontwikkeling vanaf groep 1 SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Middagconferentie 25 mei Versnellen & Verrijken Yvonne Janssen Doelen workshop Bewustwording van complexiteit
Nadere informatieRichtlijn Het Activerende Directe Instructie Model
Richtlijn Het Activerende Directe Instructie Model Omschrijving Verwijzing naar Doelgroep Opsteller Intern document die uitleg geeft over het activerende directe instructiemodel. Vaardigheidsmeter Betrokken
Nadere informatieZORGGids CBS TOERMALIJN FRANEKER
ZORGGids CBS TOERMALIJN FRANEKER Inleiding In deze zorggids willen we de zorgstructuur van de Toermalijn uitleggen. U zult zicht krijgen op de afgesproken procedures rondom de leerlingenzorg. Leerlingenzorg
Nadere informatieHGW: Een eerste interactieve kennismaking. Ontmoetingsdag HGW De leerkracht doet er toe 16 september 2010
HGW: Een eerste interactieve kennismaking Ontmoetingsdag HGW De leerkracht doet er toe 16 september 2010 Inleiding HGW als samenhang en samenwerking omtrent kinderen met bijzondere noden Wetenschappelijke
Nadere informatieStudiedag Opbrengstgericht en handelingsgericht werken Ad Kappen
Studiedag Opbrengstgericht en handelingsgericht werken 26-11-2010. Ad Kappen voorstellen Steunpunt Onderwijszorg Enschede 41 basisscholen en 2 speciale basisscholen. (9500 leerlingen) Openbaar, christelijk,
Nadere informatieGroepsplan voor rekenen
Versie 13-10-10 Groepsplan voor rekenen Groep: Leerkracht: Periode: Schooljaar: wiskunde A - B wiskunde C wiskunde D-E TTA A-B TTA - C TTA D-E Verkorte instructie Verkorte instructie- Basis instructie
Nadere informatieProtocol doubleren en versnellen (def. versie 5/1/2015)
Protocol doubleren en versnellen (def. versie 5/1/2015) Op Daltonschool Neptunus willen we elk kind het onderwijs bieden dat het nodig heeft. Wij vormen ons onderwijs voor elk kind zo optimaal mogelijk,
Nadere informatieProtocol Doubleren 1
Protocol Doubleren 1 Protocol: Doubleren. Inleiding Bij Basisschool Aventurijn kan het voorkomen dat kinderen niet altijd goed presteren. Er zijn situaties waardoor kinderen niet kunnen overgaan maar dat
Nadere informatieBeschrijving van de leerlingenzorg van RK. Bs. De Achtsprong
Vakgebieden groepsplannen: Technisch lezen Rekenen Spelling Begrijpend lezen Taal woordenschat (SEO) Beschrijving van de leerlingenzorg van RK. Bs. De Achtsprong Afspraken doublures: - 1 e periode doublurejaar
Nadere informatieInhoudsopgave. Visie 3. Kernwaarden. 4. Zorgstructuur. 5. Zorgniveau 1 6. Zorgniveau Zorgniveau 3 9. Zorgniveau Zorgniveau 5.
Zorgstructuur 1 Inhoudsopgave Visie 3 Kernwaarden. 4 Zorgstructuur. 5 Zorgniveau 1 6 Zorgniveau 2... 7 Zorgniveau 3 9 Zorgniveau 4 11 Zorgniveau 5. 13 Bijlagen.. 15 2 Visie De visie van de Fonkelsteen:
Nadere informatieModel didactische grootheden
Model didactische grootheden Model van de didactische grootheden, gekoppeld aan drie handelingscycli (links). Op de bovenste lijn staan ter illustratie drie leerlingen met respectievelijk een lage (x),
Nadere informatieOndersteuningsprofiel Basisschool De Pijler
Ondersteuningsprofiel 2013 2014 Basisschool De Pijler Basisschool De Pijler Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 3 Gegevens... 3 Schoolgegevens... 4 Visie schoolconcept... 5 Periode van afname...
Nadere informatieGroep 1 t/m 8 Prins Mauritsschool Delft
Protocol Overgang Groep 1 t/m 8 Prins Mauritsschool Delft Vooraf In de wet op het onderwijstoezicht wordt aangegeven dat het onderwijs moet worden afgestemd op de onderwijsbehoeften van de leerling. Hierbij
Nadere informatieINDICATOREN BASISONDERSTEUNING
INDICATOREN BASISONDERSTEUNING (ofwel de kwaliteit van de basisondersteuning binnen het schoolondersteuningsprofiel van de basisscholen in het samenwerkingsverband Passend onderwijs PO Eindhoven) Een werkgroep
Nadere informatieNotitie voor leerkrachten
Notitie voor leerkrachten 1 De ondersteuningsniveaus van Basisschool Dierdonk September 2016 Managementteam d.d. 26-09-2016 Teamvergadering d.d. 05-10-2016 Medezeggenschapsraad d.d. 13-03-2017 Voorwoord
Nadere informatieRAPPORT VAN BEVINDINGEN TUSSENTIJDS KWALITEITSONDERZOEK. Stephanus Basisschool
RAPPORT VAN BEVINDINGEN TUSSENTIJDS KWALITEITSONDERZOEK Stephanus Basisschool Plaats : Rotterdam BRIN nummer : 05JC C1 Onderzoeksnummer : 270651 Datum onderzoek : 15 april 2014 Datum vaststelling : 25
Nadere informatieJaarplan Hellevoetsluis. Datum: 14 november
Jaarplan 2016-2017 Basisschool De Bron Hellevoetsluis Datum: 14 november 2016 www.mijnschoolplan.nl JAARPLAN 2016-2017 Schoolnaam Basisschool De Bron Datum Inleiding Streefbeelden 1. Op onze school is
Nadere informatieKwaliteitszorgkalender SG De Keyzer SO
Kwaliteitszorgkalender SG De Keyzer SO Algemeen: Elke twee weken is er een CVB-bijeenkomst afwisselend OB/ BB. Leden CvB: adjunct-directeur (voorzitter), gedragswetenschapper, intern begeleider, schoolmaatschappelijk
Nadere informatieDoorstromen, vertragen en versnellen.
Doorstromen, vertragen en versnellen. Openbare Basisschool t Koppel Nieuw-Weerdinge Vastgesteld op: 7 maart 2011 Evalueren op: schooljaar 2011-2012 Protocol doorstromen, vertragen en versnellen obs t Koppel
Nadere informatieBinnen deze driehoek geldt een aantal randvoorwaarden:
Beleidsstuk ouderbetrokkenheid 3.0 In onderstaand document geven wij weer hoe we als school omgaan met oudercommunicatie en het weergeven van de behaalde resultaten van leerlingen. Dit beleidsstuk is geschreven
Nadere informatieD.1 Motiveren en inspireren van leerlingen
DIDACTISCHE BEKWAAMHEID D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen Resultaat De leraar motiveert leerlingen om actief aan de slag te gaan. De leraar maakt doel en verwachting van de les duidelijk zorgt
Nadere informatieHANDBOEK ZORG EN BEGELEIDING
HANDBOEK ZORG EN BEGELEIDING SAMENVATTING: Dit handboek beschrijft het continuüm van begeleiding naar zorg (de 1 zorgroute). Dit Het handboek beschrijft de kaders van waaruit de afzonderlijke scholen hun
Nadere informatieBox 1: Matrix Handelingsgericht werken Schoolwide Positive Behavior Support Oplossingsgericht werken
Kees Dijkstra (Windesheim), Els de Jong (Hogeschool Utrecht) en Elle van Meurs (Fontys OSO). 31 mei 2012 Box 1: Matrix Handelingsgericht werken Schoolwide Positive Behavior Support Oplossingsgericht werken
Nadere informatieZorgjaarplan De Krullevaar
Zorgjaarplan De Krullevaar 2018-2019 Het zorgjaarplan geeft een overzicht van de ontwikkelpunten op het gebied van zorg die in het betreffende schooljaar opgepakt gaan worden. Zicht op ontwikkeling en
Nadere informatieHANDBOEK CITO OPBRENGSTEN
- HANDBOEK CITO OPBRENGSTEN CBS De Regenboog Zandbos 48 2134 DE Hoofddorp 023 5634514 info@deregenbooghoofddorp.nl HANDBOEK CITO OPBRENGSTEN 05-2017 Inhoudsopgave Visie - De Regenboog 3 Inleiding 4 Doel
Nadere informatie