Advies Natuurbeschermingswet en Fijnstof Introview B.V.

Transcriptie

1 Advies Natuurbeschermingswet en Fijnstof Introview B.V. Sterrenlaan LS Waddinxveen Locatie Noordeinde b Adviseur Thijs Evers Datum: 30 augustus 2013 DLV Bouw, Milieu en Techniek BV Noord President Kennedylaan 35a Postbus AJ Heerenveen Tel Fax Oost Munsterstraat 18a Postbus AM Deventer Tel Fax Zuid Oostwijk 5 Postbus AM Uden Tel Fax West Lage Biezenweg 5a 4131 LV Vianen Tel Fax EXPERTS IN ADVIES

2 Inhoudsopgave 1. Natuurbescherming Omliggende Natura 2000 gebieden Coordinatenkaarten Broekvelden, Vettenbroek & Polder Stein Nieuwkoopse Plassen & De Haeck De Wilck Geerpolderplas Oeverlanden Braassemermeer Bestaande situatie RAV tabel Depositieberekening bestaande situatie Nieuwe situatie RAV tabel Depositieberekening nieuwe situatie Ammoniakoverzicht Conclusie Fijnstof DLV Bouw, Milieu en Techniek BV 30 augustus

3 1. Natuurbescherming De Natuurbeschermingswet richt zich op de bescherming van gebieden. Sinds 1 oktober 2005 zijn hierin ook de bepalingen vanuit de Europese Habitat- en Vogelrichtlijn, aangevuld met de vroegere Beschermde- en Staatsnatuurmonumenten en het Verdrag van Ramsar verwerkt. In de Natuurbeschermingswet zijn de volgende gronden aangewezen en beschermd: 1. Natura 2000 gebieden (Vogelrichtlijn- en Habitatrichtlijngebieden); 2. Beschermde Natuurmonumenten; 3. Wetlands. Natura 2000 gebieden: De Natura 2000 gebieden bestaan uit de Vogelrichtlijngebieden en de Habitatrichtlijngebieden. Vogelrichtlijngebieden: De Vogelrichtlijn heeft tot doel alle in het wild levende vogelsoorten in stand te houden. Het gaat niet alleen om de vogels zelf, maar ook om hun eieren, nesten en leefgebieden die voorkomen op het Europese grondgebied van de lidstaten. Na de publicatie van deze richtlijn in 1979 kregen de lidstaten twee jaar de tijd om de nodige wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen in werking te laten treden om aan de bepalingen en dus de doelstelling van deze richtlijn te voldoen. Bij dit laatste gaat het globaal om twee zaken: enerzijds het implementeren van de richtlijnen binnen de Nederlandse regelgeving en anderzijds de aanwijzing van speciale beschermingszones. In 2000 heeft Nederland een aanvullende lijst van gebieden die zijn aangewezen als speciale beschermingszone bij de Europese commissie ingeleverd. Habitatrichtlijngebieden: De Habitatrichtlijn richt zich op de biologische diversiteit door instandhouding van natuurlijke habitat en wilde flora en fauna na te streven. Centraal staat daarbij het behoud en herstel van deze natuurlijke habitat en wilde dier- en plantensoorten van communautair belang. Hiervoor wordt een Europees ecologisch netwerk gevormd door middel van de aanwijzing van speciale beschermingszones. Daarnaast regelt de Habitatrichtlijn ook soortenbescherming. Deze aanwijzingsprocedure, die verschilt van die in de Vogelrichtlijn, is nog niet afgerond en de aangemelde gebieden hebben nog geen definitieve status. Doch moeten sinds 1 februari 2009 ook worden opgenomen in vergunningverlening op grond van de Natuurbeschermingswet. Beschermde Natuurmonumenten: Beschermde Natuurmonumenten zijn gebieden die in belangrijke mate bijdragen aan de internationale doelstellingen voor het behoud van de biodiversiteit. Met de intrede van de Natura 2000 gebieden zijn de gebieden welke overlappen met een aanwijzing als Natura 2000 gebied komen te vervallen. Er zijn echter gebieden zonder aanwijzing als Natura 2000 gebied, welke bescherming behoeven. Een planologische bescherming (door het bestemmen als bos- en/of natuurgebied) is niet voldoende, omdat deze geen bescherming biedt tegen wijzigingen in de omgeving als stikstofdepositie, ammoniakdepositie of wijzigingen in de waterhuishouding. Bescherming van Beschermde Natuurmonumenten vindt daarom plaats middels de Natuurbeschermingswet. DLV Bouw, Milieu en Techniek BV 21 mei

4 2. Omliggende Natura 2000 gebieden DLV Bouw, Milieu en Techniek BV 21 mei

5 3. Coordinatenkaarten 3.1. Broekvelden, Vettenbroek & Polder Stein DLV Bouw, Milieu en Techniek BV 21 mei

6 3.2. Nieuwkoopse Plassen & De Haeck DLV Bouw, Milieu en Techniek BV 21 mei

7 3.3. De Wilck DLV Bouw, Milieu en Techniek BV 21 mei

8 3.4. Geerpolderplas DLV Bouw, Milieu en Techniek BV 21 mei

9 3.5. Oeverlanden Braassemermeer DLV Bouw, Milieu en Techniek BV 21 mei

10 4. Bestaande situatie 4.1. RAV tabel RAV en V-Stacks berekening DLV Bouw, Milieu en Techniek Bedrijfsnaam / locatie Introview B.V. Adviseur Thijs Evers Naam Adres Bestaand Noordeinde b Telefoonnr Postcode en woonplaats Waddinxveen -adres t.evers@dlv.nl Telefoonnummer Datum Trias projectnummer B Versie 2013.V3 Parameters emissiepunten stal X-coördinaat Y-coördinaat Ammoniak emissie totaal Odour units totaal Fijnstof kg/jaar EP hoogte Gem gebouw hoogte v-stacks V-stacks diameter snelheid m m/s Emissiepunt A ,00 0,00 1,99 1,5 1,5 0,5 0,4 Emissiepunt B ,00 0,00 4,15 1,5 5,5 0,5 0,4 Bedrijf totaal 185,00 0,00 6,14 Tabel emissie ammoniak, geur en fijnstof Emissiepunt Stal Aantal dieren Diercategorie Omschrijving stalsysteem RAV nummer GL en BWL nummer NH3-norm OU-norm Ammoniak emissie totaal Odour units totaal Maximale NH3 Emissie besluit Totaal maximale emissie Fijnstof Gram/ dier/jaar Fijnstof kg/jaar A 3 12 Paarden/pony's Volwassen paarden 3 jr en ouder K1 0 5,00 0,0 60,00 0 5,00 60, ,0 B 7 25 Paarden/pony's Volwassen paarden 3 jr en ouder K1 0 5,00 0,0 125,00 0 5,00 125, , ,00 0,00 185,00 6,1 DLV Bouw, Milieu en Techniek BV 21 mei

11 4.2. Depositieberekening bestaande situatie Naam van de berekening: Introview, Waddinxveen bestaand Gemaakt op: :20:40 Zwaartepunt X: 103,400 Y: 454,100 Cluster naam: Introview, Waddinxveen bestaand Berekende ruwheid: 0,24 m* Emissie Punten: Volgnr. BronID X-coord. Y-coord. Hoogte Gem.geb. hoogte Diam. Uittr. snelheid Emissie 1 Stal ,5 1,5 0,5 0, Stal ,5 5,5 0,5 0, Gevoelige locaties: Volgnummer Naam X coordinaat Y coordinaat Depositie 1 De Wilck ,04 2 Broekvelden ,03 3 Nieuwkoopse Plassen ,04 4 Meijnendel & Berkh ,01 5 Coepelduynen ,01 6 Kennemerland-Zuid ,00 7 Westduinpark & Wap ,00 8 Boezems Kinderdijk ,01 9 Donkse Laagten ,00 10 Geerpolderplas ,02 11 Overlanden Braassem ,02 12 Huys ten Donk ,01 13 Smoutjesvlietlanden ,00 Details van Emissie Punt: Stal 3 (3775) Volgnr. Code Type Aantal Emissie Totaal 1 K1 Paarden Details van Emissie Punt: Stal 7 (3776) Volgnr. Code Type Aantal Emissie Totaal 1 K1 Paarden * De Omgevingsdienst Midden-Holland heeft in overweging gegeven om een hogere ruwheid te hanteren 0,5 in plaats van 0,24 gelet op de omgeving van het plangebied. Het gehanteerde berekeningsprogramma Aagrostacks biedt echter geen mogelijkheden om de ruwheid aan te passen. Wellicht dat een toekomstige berekening in Aerius tot een lagere depositie komt met toepassing van een hogere ruwheid. DLV Bouw, Milieu en Techniek BV 21 mei

12 DLV Bouw, Milieu en Techniek BV 21 mei

13 5. Nieuwe situatie 5.1. RAV tabel RAV en V-Stacks berekening DLV Bouw, Milieu en Techniek Bedrijfsnaam / locatie Introview B.V. Adviseur Thijs Evers Naam Adres Nieuw Nooreinde b Telefoonnr Postcode en woonplaats Waddinxveen -adres t.evers@dlv.nl Telefoonnummer Datum Trias projectnummer B Versie 2013.V3 Parameters emissiepunten stal X-coördinaat Y-coördinaat Ammoniak emissie totaal Odour units totaal Fijnstof kg/jaar EP hoogte Gem gebouw hoogte v-stacks V-stacks diameter snelheid m m/s Emissiepunt A ,00 0,00 20,75 1,5 5,5 0,5 0,4 Emissiepunt B ,00 0,00 4,15 1,5 5,5 0,5 0,4 Bedrijf totaal 460,00 0,00 24,90 Tabel emissie ammoniak, geur en fijnstof Emissiepunt Stal Aantal dieren Diercategorie Omschrijving stalsysteem RAV nummer GL en BWL nummer NH3-norm OU-norm Ammoniak emissie totaal Odour units totaal Maximale NH3 Emissie besluit Totaal maximale emissie Fijnstof Gram/ dier/jaar Fijnstof kg/jaar A 4 25 Paarden/pony's Volwassen paarden 3 jr en ouder K1 0 5,00 0,0 125,00 0 5,00 125, ,2 A Paarden/pony's Paarden in opfok jonger dan 3 jaar K2 0 2,10 0,0 210,00 0 2,10 210, ,6 B 7 25 Paarden/pony's Volwassen paarden 3 jr en ouder K1 0 5,00 0,0 125,00 0 5,00 125, , ,00 0,00 460,00 24,9 DLV Bouw, Milieu en Techniek BV 21 mei

14 5.2. Depositieberekening nieuwe situatie Naam van de berekening: Introview, Waddinxveen nieuw Gemaakt op: :46:46 Zwaartepunt X: 103,400 Y: 454,100 Cluster naam: Introview, Waddinxveen nieuw Berekende ruwheid: 0,24 m* Emissie Punten: Volgnr. BronID X-coord. Y-coord. Hoogte Gem.geb. hoogte Diam. Uittr. snelheid Emissie 1 Stal ,5 5,5 0,5 0, Stal ,5 5,5 0,5 0, Gevoelige locaties: Volgnummer Naam X coordinaat Y coordinaat Depositie 1 De Wilck ,09 2 Broekvelden ,06 3 Nieuwkoopse Plassen ,09 4 Meijnendal & Berkh ,01 5 Coepelduynen ,01 6 Kennemerland-Zuid ,01 7 Westduinpark & Wap ,01 8 Boezems Kinderdijk ,01 9 Donkse Laagten ,01 10 Geerpolderplas ,04 11 Oeverlanden Braassem ,05 12 Huys ten Donk ,01 13 Smoutjesvlietlanden ,01 Details van Emissie Punt: Stal 4 (3803) Volgnr. Code Type Aantal Emissie Totaal 1 K1 Paarden K2 Paarden in opfok Details van Emissie Punt: Stal 7 (3804) Volgnr. Code Type Aantal Emissie Totaal 1 K1 Paarden * De Omgevingsdienst Midden-Holland heeft in overweging gegeven om een hogere ruwheid te hanteren 0,5 in plaats van 0,24 gelet op de omgeving van het plangebied. Het gehanteerde berekeningsprogramma Aagrostacks biedt echter geen mogelijkheden om de ruwheid aan te passen. Wellicht dat een toekomstige berekening in Aerius tot een lagere depositie komt met toepassing van een hogere ruwheid. DLV Bouw, Milieu en Techniek BV 21 mei

15 DLV Bouw, Milieu en Techniek BV 21 mei

16 6. Ammoniakoverzicht Gebied X Y Bestaand Nieuw Toename De Wilck ,04 0,09 0,05 Broekvelden ,03 0,06 0,03 Nieuwkoopse Plassen ,04 0,09 0,05 Meijnendal & Berkh ,01 0,01 0,00 Coepelduynen ,01 0,01 0,00 Kennemerland-Zuid ,00 0,01 0,01 Westduinpark & Wap ,00 0,01 0,01 Boezems Kinderdijk ,01 0,01 0,00 Donkse Laagten ,00 0,01 0,01 Geerpolderplas ,02 0,04 0,02 Oeverlanden Braassem ,02 0,05 0,03 Huys ten Donk ,01 0,01 0,00 Smoutjesvlietlanden ,00 0,01 0,01 Voor de bovenstaande gebieden gelden verschillende referentiedata. Deze zijn hieronder weergegeven voor de Zuid Hollandse gebieden die gevoelig zijn voor stikstofdepositie. Nieuwkoopse Plassen & De Haeck: 14 februari 1997 (VR), 7 december 2004 (HR) Meijendel & Berkeheide: 7 december 2004 (HR) Coepelduynen: 7 december 2004 (HR): Kennemerland-zuid: 7 december 2004 (HR) Westduinpark & Wapendal: 7 december 2004 (HR) Donkse Laagten: 24 maart 2000 (VR) DLV Bouw, Milieu en Techniek BV 21 mei

17 7. Conclusie Er bestaat een directe relatie tussen de toename van ammoniakdepositie en de instandhoudingsdoelstellingen van natuur in de meeste beschermde natuurgebieden. Uit de voorgaande berekeningen blijkt dat de maximale toename van ammoniakdepositie 0,05 mol N/ha/j bedraagt. Er is geen sprake meer van een verband als de berekende stikstofdepositie 0,05 mol N/ha/j is of kleiner. Deposities tot en met 0,05 mol worden doorgaans namelijk afgerond op 0. Alhoewel in de provincie Zuid Holland concreet beleid ontbreekt gaat DLV er vanuit dat in deze provincie dit uitgangspunt gehanteerd kan worden en dat deze motivering ook kan worden gehanteerd in de ruimtelijke procedure. DLV Bouw, Milieu en Techniek BV 21 mei

18 8. Fijnstof Voor paarden zijn geen fijnstofnormen vastgesteld 1. Zoogkoeien hebben een vergelijkbaar huisvestingssysteem. Het stroverbruik van een paard is echter verschillend met dat van een zoogkoe 2. Het stroverbruik van een paard ligt per jaar op 2505 kg, dat van een zoogkoe op 1300 kg per jaar : 1300 = 1,93. De fijnstofnorm van een zoogkoe is vastgesteld op: 86 g/pm10/dier/jaar. De norm die gebruikt is voor het bepalen van de fijnstofbelasting van de paarden is: 86 x 1,93= 166 g/pm10/dier/jaar. De fijnstofbelasting in de nieuwe situatie door het bedrijf op de omgeving is gram per jaar. De fijnstofbelasting conform de bestaande situatie is gram per jaar. De fijnstofbelasting neemt toe met gram per jaar. Als sprake is van een beperkte toename van de luchtverontreiniging die niet in betekenende mate bijdraagt aan de concentratie PM10 in de buitenlucht (NIBM), hoeft een project niet langer getoetst te worden. Dit volgt uit artikel 5.16, lid 1, sub c, van de Wet milieubeheer. Het besluit NIBM legt vast wat geldt als niet in betekende mate bijdragen. Na inwerkingtreding van het NSL op 1 augustus 2009, is de definitie van NIBM 3% van de grenswaarde, dat is 1,2 µg/m³ (artikel 2, lid 1, Besluit NIBM in samenhang met Bijlage 1A van de Regeling NIBM). De onderstaande tabel 1 is als hulpmiddel opgesteld ter motivering van het aantonen van het NIBM zijn van de uitbreiding of oprichting en gebaseerd op de 3% definitie. Tabel 1: vuistregel NIBM De fijnstofbelasting van het totale bedrijf is gram per jaar. De emissie is daarmee al lager als de maximale emissie die geldt als grenswaarde voor de status NIBM. De fijnstofbelasting van het gehele bedrijf geeft een bijdrage die beoordeeld mag worden als Niet In Betekende Mate Kwantitatieve Informatie voor de Veehouderij (KWIN ) Livestock Research van Wageningen UR DLV Bouw, Milieu en Techniek BV 21 mei

19 Handreiking fijn stof: (enkele relevante passages) DLV Bouw, Milieu en Techniek BV 21 mei

20 Vervolg bijlage 1 luchtkwaliteit fijnstof DLV Bouw, Milieu en Techniek BV 21 mei

21 Noordeinde b te Waddinxveen rapport 3319

22

23 Noordeinde b te Waddinxveen Een Bureauonderzoek J.M. Blom

24 2 Colofon ADC Rapport 3319 Noordeinde b te Waddinxveen Een Bureauonderzoek Auteur: J.M. Blom In opdracht van: IntROview B.V. ADC ArcheoProjecten, Amersfoort, 15 maart 2013 Foto s en tekeningen: ADC ArcheoProjecten, tenzij anders vermeld Status onderzoek: definitief Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgevers. ADC ArcheoProjecten aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit de toepassing van de adviezen of het gebruik van de resultaten van dit onderzoek. Autorisatie: R.M. van der Zee ISSN ADC ArcheoProjecten Postbus BM Amersfoort Tel Fax info@archeologie.nl

25 3 Inhoudsopgave Samenvatting 5 1 Inleiding en administratieve gegevens 7 2 Bureauonderzoek Doelstelling en vraagstelling Methodiek Resultaten Gespecificeerde verwachting en conclusie 11 3 Aanbeveling 12 Literatuur 13 Geraadpleegde websites 13 Lijst van afbeeldingen en tabellen 13

26 4

27 5 Samenvatting In opdracht van IntROview B.V. heeft ADC ArcheoProjecten in februari 2013 een bureauonderzoek uitgevoerd op de locatie Noordeinde b te Waddinxveen. Het onderzoek werd uitgevoerd ten behoeve van een bestemmingsplanherziening en de aanvraag van een omgevingsvergunning voor de herbouw van een paardenstal. Op basis van het bureauonderzoek worden in de diepe ondergrond (ca. 7,5-9,5 m NAP (ca. 2,5 tot 4,5 m mv) van het oostelijke deel van het plangebied oeverafzettingen van de Waddinxveense meandergordel verwacht. Hierop kunnen bewoningssporen uit het Meso- en Vroeg-Neolithicum aanwezig zijn. Tot op heden zijn deze resten in het onderzoeksgebied nog niet aangetroffen. Elders bestaat de diepe ondergrond uit komafzettingen; in deze afzettingen worden geen archeologische resten verwacht. De afzettingen van de Waddinxveense stroomgordel wordt afgedekt door wad- en kwelderafzettingen en (rest)veen. In de top van hoger gelegen kwelderafzettingen kunnen, hoewel daarvoor tot op heden in de omgeving nauwelijks aanwijzingen voor zijn gevonden, in theorie archeologische resten uit het Neolithicum aanwezig zijn. In lager gelegen kwelderafzettingen alsmede wadafzettingen worden geen archeologische resten verwacht. Gezien de verveningen worden enkel in het oostelijk deel van het plangebied, direct langs de ontginningsas, nog archeologische waarden op het veen verwacht. Deze kunnen bestaan uit ophogingspakketten en sporen van bewoning gerelateerd aan de ontginnings van het Noordeinde en dateren vanaf de Late Middeleeuwen. ADC ArcheoProjecten adviseert om in de meest oostelijke zone van het plangebied voorafgaand aan graafwerkzaamheden een inventariserend veldonderzoek uit te voeren door middel van een verkennend booronderzoek, teneinde de op basis van het bureauonderzoek opgestelde gespecificeerde verwachting aan te vullen en te toetsen. Cf. de gemeentelijke beleidsadvieskaart is dit nodig bij verstoringen groter dan 100 m² en dieper dan 0,3 m mv. Doel is het bepalen van de aan- of afwezigheid van een veenpakket en laat- en/of postmiddeleeuwse ophogingen. Ook kan worden bepaald of er in de diepere ondergrond sprake is van bewoonbare kwelderafzettingen (Laagpakket van Wormer, Naaldwijk Formatie). Voor de middelste zone adviseert ADC ArcheoProjecten voorafgaand aan graafwerkzaamheden die dieper reiken dan 2 m mv een inventariserend veldonderzoek uit te voeren door middel van een booronderzoek, teneinde de op basis van het bureauonderzoek opgestelde gespecificeerde verwachting aan te vullen en te toetsen. Cf. de gemeentelijke beleidsadvieskaart is dit nodig bij verstoringen dieper dan 2 m mv en een totaal oppervlak groter dan 1000 m². Hier kunnen met name resten uit het Meso- en Neolithicum aanwezig zijn op afzettingen van de Waddinxveen meandergordel. De exacte invulling van de werkzaamheden dient te worden vastgelegd in een Plan van Aanpak (PvA). ADC ArcheoProjecten adviseert om de meest westelijke zone van het plangebied vrij te geven voor de voorgenomen ontwikkeling. Het is echter niet volledig uit te sluiten dat binnen het onderzochte gebied toch nog archeologische resten voorkomen. Het verdient daarom aanbeveling om de uitvoerder van het grondwerk te wijzen op de plicht archeologische vondsten te melden bij de bevoegde overheid, zoals aangegeven in artikel 53 van de Monumentenwet.

28 6 Tabel 1. Overzicht van de verschillende (pre)historische perioden. Periode Afkorting Tijd in jaren Nieuwe tijd NT heden Middeleeuwen: XME na Chr. Late Middeleeuwen LME na Chr. Vroege Middeleeuwen VME na Chr. Romeinse tijd: ROM 12 voor Chr. 450 na Chr. Laat-Romeinse tijd ROML na Chr. Midden-Romeinse tijd ROMM na Chr. Vroeg-Romeinse tijd ROMV 12 voor Chr na Chr. IJzertijd: IJZ voor Chr. Late IJzertijd IJZL voor Chr. Midden-IJzertijd IJZM voor Chr. Vroege IJzertijd IJZV voor Chr. Bronstijd: BRONS voor Chr. Late Bronstijd BRONSL voor Chr. Midden-Bronstijd BRONSM voor Chr. Vroege Bronstijd BRONSV voor Chr. Neolithicum (Jonge Steentijd): NEO voor Chr. Laat-Neolithicum NEOL voor Chr. Midden-Neolithicum NEOM voor Chr. Vroeg-Neolithicum NEOV voor Chr. Mesolithicum (Midden-Steentijd): MESO voor Chr. Laat-Mesolithicum MESOL voor Chr. Midden-Mesolithicum MESOM voor Chr. Vroeg-Mesolithicum MESOV voor Chr. Paleolithicum (Oude Steentijd): PALEO tot 8800 voor Chr. Laat-Paleolithicum PALEOL voor Chr. Midden-Paleolithicum PALEOM voor Chr. Vroeg-Paleolithicum PALEOV tot voor Chr. Bron: Archeologisch Basis Register 1992

29 7 1 Inleiding en administratieve gegevens In het voorliggende rapport wordt een onderzoek beschreven waarvoor de volgende administratieve gegevens gelden: Opdrachtgever: IntROview B.V. Soort onderzoek: Bureauonderzoek Aanleiding: bestemmingsplanherziening en herbouw paardenstal Locatie: Noordeinde b Plaats: Waddinxveen Gemeente: Waddinxveen Provincie: Zuid-Holland Kadastrale gegevens: gemeente Waddinxveen sectie A nrs 1372, 1388, 1389 (ged.),1408, 1409 Kaartblad: 31C Oppervlakte plangebied 5,5 ha Coördinaten: /454174; /453923; /453935; / Bevoegde overheid: gemeente Waddinxveen Deskundige namens de bevoegde overheid: dhr. C. Thanos (Omgevingsdienst Midden-Holland) ARCHIS-onderzoeksmeldingsnummer (CIS-code): ADC-projectcode: Auteur: J.M. Blom Projectmedewerker: J.M. Blom Autorisatie: R.M. van der Zee Periode van uitvoering: februari 2013 Beheer en plaats documentatie: ADC ArcheoProjecten bv, Amersfoort Beheer en plaats digitale documentatie (e-depot): Het plangebied ligt in een gebied waar een gemeentelijk archeologisch beleid is vastgesteld. Op grond van dit beleid valt het plangebied in de zones Waarde Archeologie 2 (hoge archeologische verwachting), Waarde Archeologie 3 (middelhoge archeologische verwachting) en een zone waarvoor geen vereisten gelden voor archeologisch onderzoek. 1 Om in de zone Waarde Archeologie 2 en Waarde Archeologie 3 een omgevingsvergunning te kunnen verkrijgen, dient de initiatiefnemer een rapport te overleggen waarin naar oordeel van de bevoegde overheid de archeologische waarde van het plangebied voldoende is vastgesteld. 2 In het kader van dit proces heeft het in dit rapport beschreven onderzoek plaatsgevonden. In Nederland dient het vaststellen van de archeologische waarde van een plangebied te gebeuren op grond van de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA versie 3.2). 3 Gemeenten kunnen hierop aanvullende uitvoeringskaders vaststellen. De gemeente Waddinxveen heeft voor zover bekend echter geen aanvullende uitvoeringskaders vastgesteld voor het uitvoeren van archeologisch vooronderzoek, noch zijn deze voor dit project afzonderlijk opgesteld. Dit onderzoek is dus gebaseerd op de algemene criteria die in de KNA staan geformuleerd. 1 Van den Ende, Hogenboom & Verhoef Waarde 2: bij verstoringen groter dan 100 m² en dieper dan 0,3 m mv; waarde 3: bij verstoringen dieper dan 2 m mv en een totaal oppervlak groter dan 1000 m². 3 SIKB 2010.

30 8 2 Bureauonderzoek 2.1 Doelstelling en vraagstelling Het bureauonderzoek vormt de eerste stap in het vaststellen van de archeologische waarde van het gebied. Het doel van bureauonderzoek is het aan de hand van schriftelijke bronnen verwerven van informatie over bekende en/of verwachte archeologische waarden in het plangebied, om daarmee te komen tot een gespecificeerde, archeologische verwachting. Voor het bureauonderzoek zijn de volgende onderzoeksvragen opgesteld: Zijn mogelijk archeologische waarden in het plangebied aanwezig, en zo ja, wat is de specifieke archeologische verwachting? Is het plangebied voldoende onderzocht? o Zo nee, welke vorm van nader archeologisch onderzoek is nodig om te komen tot een selectiebesluit? o Zo ja, welk selectiebesluit kan worden genomen (vrijgeven, opgraven, begeleiden)? 2.2 Methodiek Het onderzoek is uitgevoerd conform de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA), versie 3.2 Landbodems, protocol 4002 Bureauonderzoek. Het bureauonderzoek bestaat uit de volgende elf processtappen: 1. Afbakenen plan- en onderzoeksgebied en vaststellen consequenties van mogelijk toekomstig gebruik; 2. Aanmelden onderzoek bij Archis; 3. Vermelden (en toepassen) overheidsbeleid; 4. Beschrijven huidig gebruik; 5. Beschrijven historische situatie en mogelijke verstoringen; 6. Beschrijven mogelijke aanwezigheid bouwhistorische waarden in de ondergrond; 7. Beschrijven bekende archeologische en aardwetenschappelijke waarden; 8. Opstellen gespecificeerde verwachting; 9. Opstellen standaardrapport bureauonderzoek; 10. Afmelden onderzoek bij Archis: overdracht onderzoeksgegevens; 11. Aanleveren digitale gegevens bij e-depot. De processtappen 1 tot en met 7 leveren gegevens op basis waarvan processtap 8, de gespecificeerde verwachting wordt opgesteld. De gespecificeerde verwachting kan worden beschouwd als een belangrijke conclusie van het bureauonderzoek, omdat hierin wordt aangegeven of, en zo ja, welke archeologische waarden worden verwacht, indien relevant weergegeven op een kaart. De resultaten van processtappen 1 tot en met 8 worden behandeld in de paragrafen 3.1 tot en met 3.5. Processtap 9 resulteert in het voorliggende rapport. De processtappen 10 en 11 hebben betrekking op het voor derden openbaar maken van de resultaten van het bureauonderzoek bij onder meer Archis en het e-depot. 2.3 Resultaten Afbakening plan- en onderzoeksgebied en vaststellen van de consequenties van het mogelijk toekomstige gebruik De exacte locatie van het plangebied is weergegeven op afbeeldingen 1 en 2. Het tijdens het bureauonderzoek onderzochte gebied komt overeen met het plangebied. Waar dit afwijkt, zal dit expliciet worden vermeld in de tekst.

31 9 Het bestemmingsplan voor het plangebied wordt herzien. Daarnaast zal een stal worden gesloopt, waarna een grotere stal met een oppervlakte van 1500 m 2 op dezelfde locatie zal worden herbouwd. Nadere plannen en gegevens zijn in deze fase nog niet bekend. De consequentie van de voorgenomen ingreep kan zijn dat eventuele aanwezige waardevolle archeologische resten in de ondergrond mogelijk worden aangetast Beschrijving van de aardwetenschappelijke waarden De volgende aardwetenschappelijke informatie is bekend van het plangebied: Bron Geologische kaart van Nederland 1: Informatie Lp. v. Wormer / Fm. v. Nieuwkoop; zeeklei en -zand met inschakelingen van veen (Na17) vlakte van getijafzettingen (2M35), in oosten dijk of soortgelijk Geomorfologische kaart van Nederland 1: kunstwerk Bodemkaart van Nederland 1: tochteerdgronden (pmo80, Gt III) Meandergordelkaart 7 Waddinxveen meandergordel (ca v.chr.) Het plangebied is gelegen in het westelijke veengebied. Volgens de geologische kaart komen in het plangebied het Laagpakket van Wormer (Formatie van Naaldwijk) en het Hollandveen Laagpakket (Formatie van Nieuwkoop) voor. 8 Dit zijn respectievelijk kustafzettingen en veen, beide gevormd in het Holoceen, de huidige geologische periode die is begonnen na de laatste ijstijd circa jaar geleden. Het Holoceen wordt gekenmerkt door een aanvankelijk snelle stijging van de zeespiegel, waardoor ook de grondwaterspiegel steeg. In het zesde millennium v.chr. liep in het oostelijke deel van het plangebied een tak van het Benschop-riviersysteem. Afzettingen hiervan worden gerekend tot de Formatie van Echteld. Dit systeem vormde op dat moment de hoofdtak van de Rijn. De rivierloop had een meanderend verloop en mondde uit in zee onder de huidige monding van de Oude Rijn. De tak van het Benschop-systeem binnen het plangebied wordt de Waddinxveen meandergordel genoemd. De zandige afzettingen van dit systeem bevinden zich volgens Berendsen & Stouthamer (2001) op een diepte van 6,5 tot 8,5 m NAP. Een doorsnede die ongeveer 150 meter ten noorden van het plangebied is gemaakt, toont dat de top van de oeverafzettingen van de Waddinxveen meandergordel tussen ongeveer 9,5 tot 7,5 m NAP ligt. 9 Het maaiveld in het plangebied ligt op een hoogte van ca. 5 m NAP. Uitgaande van de juistheid van de gegevens van de doorsnede nabij het plangebied, wordt aangenomen dat in het plangebied de afzettingen van de Waddinxveen meandergordel zich op een diepte van ca. 2,5 tot 4,5 m mv bevinden. Nieuwe inzichten geven aan dat de Waddinxveen meandergordel dateert uit circa 5500 v. Chr. en rond 3850 v. Chr. verlandde doordat de meandergordel van de Oude Rijn ontstond en de hoofdafvoer van de Rijn naar het noorden verschoof. 10 Het plangebied maakte rond 4000 v.chr. deel uit van een getijdegebied dat zich uitstrekte over grote delen van Noord- en Zuid-Holland. Langs de oostkant van het Zuidhollandse getijdegebied bevond zich van noord naar zuid een zone met wadplaten en kwelders. Waarschijnlijk bevond het plangebied zich in deze zone. Wadafzettingen waren, gezien de overstromingsfrequentie, niet geschikt voor bewoning. Kwelderafzettingen kunnen wel geschikt zijn geweest voor menselijke activiteit. 4 De Mulder et al Stichting voor Bodemkartering/Rijks Geologische Dienst Stichting voor Bodemkartering Berendsen Stouthamer De Mulder et al Verboom-Jansen & Wullink Vos et al

32 10 Vanaf ca v. Chr. nam de snelheid van de zeespiegelstijging geleidelijk af, waardoor de kustlijn zich sloot en hierachter een tot enkele meters dik pakket veen tot ontwikkeling kwam, het Hollandveen Laagpakket (behorende tot de Formatie van Nieuwkoop). De basis van dit veenpakket is hier gedateerd op ca voor Chr. 11 Deze datering valt globaal samen met het sluiten van de strandwalgordel. Door de vervening in de Late Middeleeuwen en Nieuwe tijd en daarmee samenhangende erosie verdween het veen en ontstonden grote plassen. Door drooglegging van deze plassen ontstond onder andere in het midden van de 18 e eeuw de polder Achterom. Doordat het veen hier is verdwenen liggen de zeeafzettingen die zijn afgezet tussen ca en 3700 v. Chr. aan het oppervlak. 12 In het uiterste oosten van het plangebied is mogelijk nog wel een restant van het veen overgebleven. Het Noordeinde is namelijk een ontginningsas waar het veen niet volledig is weggegraven Beschrijving van bekende archeologische waarden In het onderzoeksgebied, een zone met een straal van ca. 200 m rondom het plangebied, zijn de volgende archeologische (indicatieve) waarden en ondergrondse bouwhistorische waarden vastgesteld (zie afbeelding 3): Onderzoeksmeldingsnummer Soort onderzoek Resultaat Advies bureau-/booronderzoek deels ontgraven voet van veenrestdijk of kade het plangebied is vrijgegeven booronderzoek lage verwachting, oeverafzettingen Waddinxveen het plangebied is vrijgegeven meandergordel (op 2,7 tot 4,6 m mv) niet geschikt voor bewoning, wel nog mogelijk resten van 18 e eeuwse molen proefsleuvenonderzoek geen volledige reconstructie gezochte waarden mogelijk het plangebied is vrijgegeven In ARCHISII zijn voor het onderzoeksgebied geen AMK-terreinen, waarnemingen en vondstmeldingen geregistreerd. Op de gemeentelijke verwachtingskaart krijgt het plangebied van west naar oost een lage tot hoge archeologische verwachting. 13 De middelhoge verwachting is gebaseerd op de aanwezigheid van de Waddinxveen meandergordel in de ondergrond. De hoge verwachting aan de oostzijde is gebaseerd op de aanwezigheid van de ontginningsas. Onderzoeken in de omgeving van het plangebied hebben tot op heden geen archeologische waarden aan het licht gebracht Beschrijving van de historische situatie, mogelijke verstoringen en bouwhistorische waarden De historische situatie is op verschillende kaarten als volgt: Bron Jaartal Historische situatie Kadastrale minuut weiland, bebouwing aan oostzijde Bonnekaart , 1881, 1899, 1911, 1919 en 1926 weiland, bebouwing aan oostzijde Topografische kaart , 1969, 1988 bebouwing op erf uitgebreid 11 Bosch & Kok Van den Ende, Hogenboom & Verhoef Hoge verwachting: archeologisch onderzoek bij verstoringen groter dan 100 m² en dieper dan 0,3 m mv; middelhoge verwachting: bij verstoringen dieper dan 2 m mv en een totaal oppervlak groter dan 1000 m². 14 Bureau Militaire Verkenningen. 15 Topografische Dienst.

33 11 De geschiedenis van Waddinxveen wordt in sterke mate bepaald door water, ontginning, vervening, drooglegging en scheepvaart. Het veengebied van de gemeente Waddinxveen was in handen van de graven van Holland, die het in de 12 e en 13 e eeuw uitgaven ter ontginning. Het stond toen bekend als Waddinxvene. De naam verwijst vermoedelijk naar een persoon, Wadding, of is afgeleid van een waternaam, wadde. Tot aan de 18 e eeuw is in het westen van de gemeente Waddinxveen turf gewonnen, vanuit ontginningsassen zoals het Noordeinde. De ontgraving leidde tot grote veenplassen, zoals de Noordplas. Het plangebied ligt in de polder Achterom, die ontstaan is door drooglegging van de Noordplas in Het plangebied is gelegen langs de ontginningsas, waarvandaan vanaf de Late Middeleeuwen veen werd ontgonnen. In het oostelijk deel van het plangebied zelf is in ieder geval vanaf het begin van de 19 e eeuw bebouwing aanwezig. Het land ten westen van boerderij Land voor Water is in gebruik als bouwland. In de 20 e eeuw zijn meerdere bijgebouwen gerealiseerd Beschrijving huidig gebruik Het plangebied is momenteel in gebruik als boerderij. Op het erf zijn diverse bijgebouwen aanwezig. De bouw- en funderingswijze hiervan is niet bekend. Het erf is deels verhard. Het land ten westen van de boerderij is in gebruik als akker. 2.4 Gespecificeerde verwachting en conclusie De eerste, voor het bureauonderzoek opgestelde onderzoeksvraag Zijn mogelijk archeologische waarden in het plangebied aanwezig, en zo ja, wat is de specifieke archeologische verwachting? kan als volgt worden beantwoord: Op basis van het bureauonderzoek worden in de diepe ondergrond (ca. 7,5-9,5 m NAP (ca. 2,5 tot 4,5 m mv) van het oostelijke deel van het plangebied oeverafzettingen van de Waddinxveense meandergordel verwacht. Hierop kunnen archeologische resten uit het Meso- en Vroeg-Neolithicum aanwezig zijn. Tot op heden zijn deze resten in het onderzoeksgebied nog niet aangetroffen. De verwachte archeologische resten (vuursteen en houtskool) manifesteren zich als een vondststrooiing en zijn door de natte en zuurstofloze condities goed geconserveerd. 16 Met name jachtkampjes kunnen worden aangetroffen. Ze zijn bovendien afgedekt door jongere mariene afzettingen en vermoedelijk buiten het bereik van moderne landbouwactiviteiten gebleven. Elders bestaat de diepe ondergrond uit komafzettingen; in deze afzettingen worden geen archeologische resten verwacht. De afzettingen van de Waddinxveense stroomgordel wordt afgedekt door wad- en kwelderafzettingen en (rest)veen. In de top van hoger gelegen kwelderafzettingen kunnen, hoewel daarvoor tot op heden in de omgeving nauwelijks aanwijzingen voor zijn gevonden, in theorie bewoningssporen uit het Neolithicum aanwezig zijn. In lager gelegen kwelderafzettingen alsmede wadafzettingen worden geen archeologische resten verwacht. De meeste overblijfselen (bot, houtskool en aardewerk) kunnen in theorie als gevolg van de relatief hoge grondwaterspiegel goed geconserveerd zijn. Het is aannemelijk dat eventuele aanwezige resten door grondbewerking in het kader van de landbouw en (sub)recente bouwactiviteiten zijn aangetast. Gezien de verveningen worden enkel in het oostelijk deel van het plangebied nog archeologische waarden op het veen verwacht. Dit gedeelte ligt direct langs het Noordeinde, een ontginningsas waarvandaan vanaf de Late Middeleeuwen het veen werd ontgonnen. De waarden, zoals funderingsresten, ontginningssporen en waterputten, kunnen dateren vanaf de Late Middeleeuwen en bevinden zich direct aan en onder het maaiveld. 16 Kars & Smit 2003.

34 12 De beantwoording van de overige onderzoeksvragen is als volgt: Is het plangebied voldoende onderzocht? Nee, het plangebied is niet voldoende onderzocht. In het oostelijk deel van het plangebied kunnen aan maaiveld nog bewoningssporen daterend vanaf de Late Middeleeuwen aanwezig zijn. In een bredere zone in het oosten worden resten uit het Meso- en Neolithicum verwacht vanaf 2,5 m mv op afzettingen van de Waddinxveen meandergordel. De kans op het aantreffen van archeologische waarden in de wad- en kwelderafzettingen wordt zeer klein geacht. Zo nee, welke vorm van nader archeologisch onderzoek is nodig om te komen tot een selectiebesluit? Het plangebied is opgedeeld in drie zones. In de meest oostelijke zones wordt geadviseerd booronderzoek uit te voeren bij graafwerkzaamheden dieper dan 30 cm mv. In een bredere oostelijke zone wordt geadviseerd booronderzoek uit te voeren bij graafwerkzaamheden dieper dan 2 m mv. In de meest westelijke zone is geen vervolgonderzoek noodzakelijk (zie afb. 5). De zones zijn gebaseerd op de beleidsadvieskaart en de geraadpleegde oude kaarten. 3 Aanbeveling ADC ArcheoProjecten adviseert om in de meest oostelijke zone van het plangebied voorafgaand aan graafwerkzaamheden een inventariserend veldonderzoek uit te voeren door middel van een verkennend booronderzoek, teneinde de op basis van het bureauonderzoek opgestelde gespecificeerde verwachting aan te vullen en te toetsen. Cf. de gemeentelijke beleidsadvieskaart is dit nodig bij verstoringen groter dan 100 m² en dieper dan 0,3 m mv. Doel is het bepalen van de aan- of afwezigheid van een veenpakket en laat- en/of postmiddeleeuwse ophogingen. Ook kan worden bepaald of er in de diepere ondergrond sprake is van bewoonbare kwelderafzettingen (Laagpakket van Wormer, Naaldwijk Formatie). Voor de middelste zone adviseert ADC ArcheoProjecten voorafgaand aan graafwerkzaamheden die dieper reiken dan 2 m mv een inventariserend veldonderzoek uit te voeren door middel van een booronderzoek, teneinde de op basis van het bureauonderzoek opgestelde gespecificeerde verwachting aan te vullen en te toetsen. Cf. de gemeentelijke beleidsadvieskaart is dit nodig bij verstoringen dieper dan 2 m mv en een totaal oppervlak groter dan 1000 m². Hier kunnen met name resten uit het Meso- en Neolithicum aanwezig zijn op afzettingen van de Waddinxveen meandergordel. De exacte invulling van de werkzaamheden dient te worden vastgelegd in een Plan van Aanpak (PvA). ADC ArcheoProjecten adviseert om de meest westelijke zone van het plangebied vrij te geven voor de voorgenomen ontwikkeling. Het is echter niet volledig uit te sluiten dat binnen het onderzochte gebied toch nog archeologische resten voorkomen. Het verdient daarom aanbeveling om de uitvoerder van het grondwerk te wijzen op de plicht archeologische vondsten te melden bij de bevoegde overheid, zoals aangegeven in artikel 53 van de Monumentenwet.

35 13 Literatuur Berendsen, H.J.A. & E. Stouthamer, 2001: Palaeogeographic development of the Rhine-Meuse delta, The Netherlands. Assen, Koninklijke Van Gorcum. Bosch, J.H.A. & H. Kok, 1994: Toelichting bij de geologische kaart van Nederland, schaal 1 : , Blad Gorinchem West (38W), Rijks Geologische Dienst, Haarlem. Bureau Militaire Verkenningen, 1842, 1881, 1899, 1911, 1919 en 1926: Boskoop, blad 442, 1: Ende, H. van den, F. Hogenboom & A.W. Verhoef, 2011: Toelichting op de archeologische waarden- en verwachtingen en beleidskaart Waddinxveen, Hazenberg Archeologie AMZ Publicaties , Leiden. Kars, H. & A. Smit (red.), 2003: Handleiding Fysiek Behoud Archeologisch Erfgoed. Amsterdam (Geoarchaeological and Bioarchaeological Studies 1). Mulder, E.F.J. de, M.C. Geluk, I. Ritsema, W.E. Westerhoff & T.E. Wong, 2003: De ondergrond van Nederland, Geologie van Nederland, deel 7, Nederlands Instituut voor Toegepaste Geowetenschappen TNO, Groningen/Houten. SIKB, 2010: Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA) Landbodems. Gouda. Stichting voor Bodemkartering, 1969: Bodemkaart van Nederland schaal 1: blad 31 West Utrecht, Wageningen. Stichting voor Bodemkartering/Rijks Geologische Dienst, 1975: Geomorfologische Kaart van Nederland schaal 1:50.000, blad 31 Utrecht, Wageningen/Haarlem. Verboom-Jansen M. & A.J. Wullink, 2011: Een archeologisch bureau-onderzoek en inventariserend veldonderzoek door middel van boringen aan de Sportlaan te Boskoop (ZH), ARC-Rapporten , Geldermalsen. Vos, P. et al., 2011: Atlas van Nederland in het Holoceen, Amsterdam. Geraadpleegde websites Lijst van afbeeldingen en tabellen Afb. 1 Locatie van het plangebied Afb. 2 Detailkaart van het plangebied Afb. 3 Gemeentelijke beleidsadvieskaart en ARCHIS-meldingen Afb. 4 Locatie van het plangebied op de Bonnekaart uit 1842 Afb. 5 Advieskaart Tabel 1. Overzicht van de verschillende (pre)historische perioden.

36 14 Afb. 1 Locatie van het plangebied

37 15 Afb. 2 Detailkaart van het plangebied

38 Afb. 3 Gemeentelijke beleidsadvieskaart en ARCHIS-meldingen 16

39 17 Afb. 4 Locatie van het plangebied op de Bonnekaart uit 1842

40 18 Afb. 5 Advieskaart

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

69

70

71

72

73

74

75

76

77

78

79

80

81

82

83

84

85

86

87

88

89

90

91

92

93

94

95

96

97

98

99

100

101

102

103

104

105

106

107

108

109

110

111

112

113

114

115

116

117

118

119 Verkennend Ecologisch Onderzoek Noordeinde b te Waddinxveen Watersnip-rapport 13A005

120

121 Colofon Titel Verkennend Ecologisch Onderzoek Subtitel Noordeinde b te Waddinxveen Status rapport Eindrapport Projectnummer 13A005 Datum uitgave Augustus 2013 Samenstellers Marianne Heijkoop, adviseur Watersnip Advies Amy van den Brink, adviseur Watersnip Advies John van Gemeren, senior adviseur Watersnip Advies Foto s Watersnip Advies Naam en adres opdrachtgever IntROview B.V. Sterrenlaan LS Waddinxveen Contactpersoon opdrachtgever Dhr. W.P. Kaandorp Alle auteursrechten ten aanzien van dit rapport worden uitdrukkelijk voorbehouden. Niets uit dit rapport mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van Watersnip Advies, noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd.

122

123 Verkennend Ecologisch Onderzoek Noordeinde b Waddinxveen Inhoudsopgave 1 INLEIDING TOETSINGSKADER LANDELIJK NATUURBELEID- EN WETGEVING Flora- en Faunawet Natuurbeschermingswet Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (2012) PROVINCIAAL BELEID Provinciale Structuurvisie Zuid-Holland (2010) en Compensatiebeginsel Natuur en Landschap Zuid-Holland (1997) LOCATIEBESCHRIJVING HUIDIGE SITUATIE PLANNEN ECOLOGISCH ONDERZOEK METHODE FLORA FAUNA Vogels Vissen Amfibieën Reptielen Zoogdieren Vleermuizen Overige soorten CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN ALGEMENE ZORGPLICHT BRONNEN Watersnip Advies 5

124 Verkennend Ecologisch Onderzoek Noordeinde b Waddinxveen Watersnip Advies 6

125 Verkennend Ecologisch Onderzoek Noordeinde b Waddinxveen 1 Inleiding Op de locatie Noordeinde 150b is Stal Everse gevestigd. Hier worden springpaarden gefokt en getraind. In het geldende bestemmingsplan heeft deze locatie de bestemming Agrarisch paardenfokkerij. Stal Everse heeft het aangrenzende perceel Noordeinde 142 aangekocht. Dit perceel, met bestaande bebouwing, moet ook de bestemming Agrarisch paardenfokkerij krijgen. Men is voornemens om op deze locatie een nieuwe paardenstal te realiseren. Een van de bestaande stallen zal hiertoe afgebroken worden. In dit kader werkt IntROview B.V. aan een bestemmingsplanherziening en een aanvraag van een omgevingsvergunning. Naar aanleiding hiervan is een verkennend ecologisch onderzoek uitgevoerd. Op 1 april 2002 is de Flora- en faunawet (FF-wet) in werking getreden. De FF-wet regelt de bescherming van planten en dieren in Nederland. Beschermde plantensoorten mogen niet vernietigd of beschadigd worden. Beschermde diersoorten mogen niet gedood, verwond of opzettelijk verontrust worden. Daarnaast mogen hun nesten, holen of andere voortplantingsof vaste rust- of verblijfsplaatsen niet beschadigd, vernield, uitgehaald, weggenomen of verstoord worden en mogen hun eieren niet vernietigd of vernield worden. Als dit wel dreigt te gebeuren tijdens het uitvoeren van bouwwerkzaamheden en dit door aanpassing van de plannen niet te voorkomen is, moet een ontheffingsaanvraag ingediend worden. Een onderzoek naar de aanwezige flora en fauna is daarom altijd noodzakelijk voor het uitvoeren van ruimtelijke inrichtings- of ontwikkelingsmaatregelen. Op 4 februari 2013 hebben gekwalificeerde medewerkers van Watersnip Advies een Floraen fauna-inventarisatie verricht in het plangebied. Hierbij werd met name gelet op het voorkomen van beschermde planten- en diersoorten. Daarnaast zijn de verschillende biotopen binnen het plangebied beoordeeld met betrekking tot potentieel voorkomende beschermde soorten. Dit rapport geeft een overzicht van de aanwezige en verwachte flora en fauna in het plangebied. Vervolgens wordt aangegeven of er bij het realiseren van de voorgenomen plannen schade verwacht wordt aan beschermde soorten. Met het oog op de algemene zorgplicht, die geldt voor alle planten- en diersoorten, worden waar mogelijk maatregelen beschreven gericht op het voorkomen van schade. Watersnip Advies 7

126 Verkennend Ecologisch Onderzoek Noordeinde b Waddinxveen Watersnip Advies 8

127 Verkennend Ecologisch Onderzoek Noordeinde b Waddinxveen 2 Toetsingskader De initiatiefnemer van de voorgenomen bouwplannen dient te verkennen of er mogelijk schadelijke gevolgen zijn voor beschermde natuurwaarden in het plangebied. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen beschermde planten- en diersoorten en beschermde gebieden. Concreet betekent het dat nagegaan moet worden of: - Er overtreding van de verbodsbepalingen voor beschermde soorten plaatsvindt (toetsing Flora- en Faunawet en provinciaal compensatiebeleid); - Er mogelijke significante gevolgen zijn voor beschermde gebieden (toetsing Natuurbeschermingswet 1998); - Er wezenlijke waarden en kenmerken voor Ecologische Hoofdstructuurgebieden aangetast worden (toepassen afwegingskader Structuurschema Groene Ruimte). 2.1 Landelijk natuurbeleid- en wetgeving Flora- en Faunawet Op 1 april 2002 is de Flora- en faunawet (FF-wet) van kracht geworden. De FF-wet regelt de bescherming van planten en dieren in Nederland. Het uitgangspunt van de wet is dat beschermde planten- en diersoorten geen schade mogen ondervinden. Voor werkzaamheden die geen schade veroorzaken aan beschermde soorten, hoeft vooraf niets geregeld te worden. Als het echter onmogelijk is om schade aan beschermde soorten te voorkomen, dan moet vooraf bepaald worden of er een vrijstelling geldt of dat er een ontheffing moet worden aangevraagd. De voorwaarden verbonden aan een vrijstelling of ontheffing zijn afhankelijk van de mate van bescherming van de planten- en diersoorten die binnen het plangebied voorkomen. De soorten zijn onderverdeeld in drie categorieën: algemeen beschermde soorten (tabel 1 FF-wet), streng beschermde soorten (tabel 3 FF-wet) en overige soorten (tabel 2 FFwet). Wanneer in geval van ruimtelijke ontwikkeling en inrichting schade ontstaat aan beschermde planten en dieren, geldt voor de algemeen beschermde soorten uit tabel 1 een vrijstelling. Ook voor de soorten uit tabel 2 kan een vrijstelling gelden, onder voorwaarde dat er gehandeld wordt volgens een door het ministerie van Economische Zakengoedgekeurde gedragscode. Wanneer het opstellen van een gedragscode niet mogelijk is of niet voldoende blijkt te zijn, moet voor de beschermde soorten uit tabel 2 een ontheffing worden aangevraagd bij het ministerie van Economische Zaken. Wanneer schade ontstaat aan de streng beschermde soorten uit tabel 3 moet altijd een ontheffing worden aangevraagd. Een ontheffing wordt alleen toegekend als de werkzaamheden het voortbestaan van de soort niet in gevaar brengen. Daarnaast geldt ten aanzien van soorten uit tabel 3 die eveneens opgenomen zijn in bijlage IV van de Habitatrichtlijn, dat een ontheffing alleen verleend wordt wanneer er geen andere bevredigende oplossing bestaat en er sprake is van dwingende redenen van groot openbaar belang, met inbegrip van redenen van sociale of economische aard en voor het milieu wezenlijk gunstige effecten. Het is ook mogelijk om in het planconcept ecologische maatregelen te integreren die de duurzame staat van instandhouding van de (streng) beschermde soorten waarborgen. Het gaat daarbij dus om het voorkómen van schade. In dat geval is een ontheffingsaanvraag niet Watersnip Advies 9

128 Verkennend Ecologisch Onderzoek Noordeinde b Waddinxveen nodig. Het is dan wel noodzakelijk dat het nieuwe leefgebied functioneel is vóórdat het bestaande biotoop schade ondervindt. Overigens geldt voor alle planten- en diersoorten de algemene zorgplicht uit artikel 2 van de FF-wet. Deze bepaalt dat een ieder die weet dat zijn of haar handelen nadelige gevolgen kan hebben voor flora en/of fauna, verplicht is om maatregelen te nemen (voor zover redelijkerwijs kan worden gevraagd) die deze negatieve gevolgen zoveel mogelijk voorkomen, beperken of ongedaan maken. De zorgplicht kan gezien worden als algemene fatsoenseis die voor iedereen geldt Natuurbeschermingswet 1998 De bescherming van gebieden is geregeld in de Natuurbeschermingswet 1998 (NB-wet). De bepalingen uit de Europese Vogelrichtlijn en Habitatrichtlijn zijn opgenomen in de NB-wet. De NB-wet regelt de bescherming van Natura2000-gebieden (Vogelrichtlijn- en Habitatrichtlijngebieden), Beschermde Natuurmonumenten en Wetlands. Het plangebied maakt geen onderdeel uit van een Natura2000-gebied of beschermd natuurmonument. De dichtstbijzijnde Natura2000-gebieden, De Wilck, Broekvelden, Vettenbroek & Polder Stein en Nieuwkoopse Plassen & De Haeck, bevinden zich op respectievelijk 6,9 km ten noordwesten, 7,5 km ten zuidoosten en 8,2 km ten noordoosten van het plangebied. Vanwege de afstand tot het plangebied zullen de geplande werkzaamheden geen directe invloed hebben op deze Natura2000-gebieden. Doelsoorten van het Natura2000-gebied De Wilck zijn Kleine zwaan en Smient. Doelsoorten van het gebied Broekvelden, Vettenbroek & Polder Stein zijn Kleine zwaan, Smient, Krakeend en Slobeend. Doelsoorten van het gebied Nieuwkoopse Plassen & De Haeck zijn Gestreepte waterroofkever, Bittervoorn, Kleine Modderkruiper, Meervleermuis, Noordse woelmuis, Groenknolorchis, Platte schijfhoren, Roerdomp, Woudaapje, Purperreiger, Zwartkopmeeuw, Zwarte stern, Snor, Rietzanger, Grote karekiet, Grote zilverreiger, Kolgans, Smient en Krakeend. Een deel van deze doelsoorten komt uitsluitend voor binnen het Natura2000-gebied. Andere soorten, zoals Smient, Krakeend, Slobeend, Kleine zwaan en Kolgans foerageren ook in de wijdere omgeving van het Natura2000-gebied. Het plangebied ligt binnen de actieradius van deze doelsoorten. Door afwezigheid van brede sloten is het plangebied echter niet geschikt voor de doelsoorten. Bovendien vinden de geplande ruimtelijke ingrepen alleen plaats op het verharde deel van het erf. Nabij erf en bebouwing is de verstoring dusdanig groot dat de doelsoorten hier niet voorkomen. Negatieve effecten op de doelsoorten van de Natura2000-gebieden zijn derhalve niet aan de orde Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (2012) Het beleid met betrekking tot de Ecologische Hoofdstructuur (EHS), geïntroduceerd in het Natuurbeleidsplan van 1990, is via de planologische kernbeslissing Nota Ruimte van de voormalige Ministeries van VROM, LNV, V&W en EZ (2006) voortgezet in de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte, opgesteld door het Ministerie van I&M (2012). De natuur in de EHS is beschermd middels een nee, tenzij -regime. Binnen de EHS zijn nieuwe projecten, plannen en handelingen met een significant negatief effect op de wezenlijke kenmerken en waarden van de EHS niet toegestaan, tenzij er sprake is van een groot openbaar belang en reële alternatieven ontbreken. Eventuele schade moet zoveel mogelijk worden gemitigeerd en/of gecompenseerd. Dit compensatiebeginsel is geïntroduceerd in het Structuurschema Groene Ruimte (SGR) en verder uitgewerkt in Spelregels EHS (2007). Binnen de door het Rijk gestelde kaders begrenzen, beschermen en onderhouden de provincies de EHS. Provinciale ecologische verbindingszones zijn beschreven in het rapport Ecologische verbindingszones in Zuid-Holland (1998). Watersnip Advies 10