SAMENVATTING DRECHTSTEDEN COELO-Atlas van de lokale lasten 2013

Transcriptie

1 SAMENVATTING DRECHTSTEDEN COELO-Atlas van de lokale lasten 2013 Sliedrecht, 26 april 2013

2 1. Inleiding Jaarlijks wordt door het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden van de Rijksuniversiteit Groningen (COELO) de Atlas van de lokale lasten opgesteld. Op 9 april 2013 is in boekvorm het overzicht over 2013 gepresenteerd. De cijfers die per gemeente in dit document zijn opgenomen, zijn tevens ontleend aan De digitale atlas op Met de atlas brengt COELO de belastingen van gemeenten, provincies en waterschappen in kaart, met de nadruk op de woonlasten voor huishoudens. Dit is een belangrijk gegeven voor gemeentebesturen bij het bepalen van hun beleid. Ook een aantal andere gemeentelijke heffingen wordt belicht. Hierna worden de relevante feiten uit het rapport over de gemeentelijke heffingen zowel landelijk als voor de Drechtstedengemeenten kort samengevat. Verder is het nummer van de bladzijde vermeld waar het gegeven in de atlas terug te vinden is. 2. Woonlasten (blz. 14 t/m 22) Woonlasten zijn de kosten die huishoudens hebben in verband met wonen. Deze bestaan enerzijds uit belastingen en heffingen en anderzijds uit kosten van gas en elektriciteit. De invloed van hypotheek- en/of huurlasten zijn in het onderzoek buiten beschouwing gelaten. Tot de gemeentelijke woonlasten worden de onroerende-zaakbelasting, rioolheffing en reinigingsheffing gerekend. Binnen de Drechtstedengemeenten wordt voor reinigingsheffing gesproken over afvalstoffenheffing. De gemeente met de laagste woonlasten voor meerpersoonshuishoudens is Bunschoten ( 508). Dit is nummer 1 op de ranglijst van goedkope gemeenten. Die met de hoogste woonlasten is Wassenaar ( 1.149), nummer 430 van diezelfde ranglijst. Zie ook blz. 69. Voor eenpersoonshuishoudens zijn dit respectievelijk Baarle-Nassau ( 400) en Blaricum ( 1.005). Zie ook blz. 67. In onderstaand overzicht zijn voor de Drechtsteden de cijfers uit het rapport voor een meerpersoonshuishouden overgenomen. Dit zijn afgeronde bedragen waardoor afrondingsverschillen kunnen ontstaan. Gemeente Gemiddelde WOZ-waarde 1 OZB eigenaar Rioolheffing Eig/gebr Reinigingsheffing Totaal Rangnummer meerpersoonshuishoudens Alblasserdam Dordrecht H.I. Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht Landelijk gemiddelde Voor het bepalen van de gemiddelde WOZ-waarde is uitgegaan van de bij het CBS bekend zijnde gegevens over 2012, aangepast met het percentage voor de gemiddelde waardeontwikkeling voor die gemeente. 2 Voor 2013 is dit het rangnummer volgens blz. 125 t/m 127 welke de plaats aangeeft binnen alle gemeenten in Nederland. Ter informatie is het rangnummer voor 2012 opgenomen. Deze laatste is het meest geactualiseerde cijfer afkomstig van De digitale atlas 2012 welke tot voor kort beschikbaar was op Hoe lager het rangnummer hoe lager de woonlasten. Nummer 1 is dus de goedkoopste gemeente. 2

3 Van alle belastingen en sociale premies in Nederland wordt 3,4% door de gemeenten geheven. Het aandeel van het Rijk bedraagt 95%, provincies 0,6% en waterschappen 1% (Figuur 2 uit de Coelo- Atlas). Figuur 5 uit de Coelo-Atlas laat een verschuiving van samenstelling zien van de gemeentelijke woonlasten. Tot 2006 nam de ozb bijna de helft hiervan in. Vanaf 2006, na afschaffing van de ozb voor het gebruik van woningen vindt verschuiving plaats naar de rioolheffing. Dit is het gevolg van taakuitbreiding (strengere milieuregelgeving) en de noodzaak veel rioleringen te vervangen. Ook kunnen gemeentelijke woonlasten, samen met opstalverzekering, (belastingen op) energie en water, gezien worden als bijkomende woonlasten. Voor 2013 bedragen deze voor een gemiddeld huishouden. Energie en water, alsmede de belastingen erop, bedragen 53% ervan. Het aandeel gemeentelijke belastingen bedraagt 18% (Figuur 7 uit de Coelo-Atlas). De stijging van de bijkomende woonlasten, inclusief gemeentelijke woonlasten, voor een gemiddeld huishouden bedraagt 2,3%. Dit is 89 op jaarbasis. Dit wordt vooral veroorzaakt door belasting op energie, water en opstalverzekering (Figuur 11 uit de Coelo-Atlas). Hierna is per gemeentelijke heffing een korte uitleg opgenomen. OZB-eigenaar (blz. 30, 31 en 39 t/m 41) Onroerende-zaakbelasting (OZB) voor woningen wordt alleen geheven van eigenaren. De gebruikersheffing van woningen is sinds 2006 afgeschaft. De enige restrictie voor het stijgen van de OZB is de macronorm, een bestuurlijke afspraak tussen het Rijk en de VNG. Deze regelt dat de landelijke totale opbrengst OZB voor woningen en nietwoningen samen voor enig jaar niet meer mag stijgen dan een x-percentage ten opzichte van het jaar ervoor. Afspraak is dat bij overschrijding van de macronorm het volume van het gemeentefonds kan worden verlaagd. Voor 2013 is bepaald dat de opbrengst ten opzichte van 2012 niet meer mag stijgen dan 2,76%. Op basis van de OZB-tarieven 2012 en 2013 en de voorlopige waardeontwikkeling is een landelijke opbrengstgroei becijferd van 3,86%. Dat is dus boven de norm. Op dit moment is niet bekend of het kabinet gebruik gaat maken van de bevoegdheid het volume van het gemeentefonds te verlagen. De gemiddelde aanslag OZB wordt berekend op basis van de gemiddelde WOZ-waarde voor de betreffende gemeente vermenigvuldigd met het tarief. Reinigingsheffing ofwel afvalstoffenheffing (blz. 53 t/m 57) Afvalstoffenheffing wordt geheven voor het inzamelen en verwerken van huisvuil. Deze wordt geheven van gebruikers van woningen waarvoor de gemeente de verplichting heeft om huisvuil in te zamelen. De heffingsmaatstaf kan zijn een vast bedrag per woning, afhankelijk van huishoudenomvang, volume van de container, aantal ledigingen, gewicht of combinaties van hiervoor genoemde maatstaven. De meeste gemeenten (58%) heffen op basis van huishoudenomvang. Binnen de Drechtsteden geldt dit voor Zwijndrecht, Sliedrecht, Alblasserdam en Hendrik-Ido-Ambacht. Dordrecht en Papendrecht kennen een vastrecht (vast tarief per woning). Uit ander onderzoek van Coelo is gebleken dat in gemeenten met diftar (gedifferentieerde tarieven gekoppeld aan aangeboden hoeveelheid afval) minder afval per inwoner inzamelen. Wel brengt diftar meer kosten met zich mee, zoals meetapparatuur op vrachtwagens, andere wijze van factureren en fraude met afvalzakken tegengaan. 3

4 Rioolheffing eigenaar/gebruiker (blz. 58 t/m 63) Rioolheffing kan worden geheven van zowel de eigenaar als de gebruiker van een perceel of van beide. Er zijn verschillende mogelijkheden voor het bepalen van de heffingsmaatstaf. De eigenarenheffing is doorgaans een vast bedrag. Ook bij de gebruikersheffing gaat het vaak om een vast bedrag. Hierbij wordt opgemerkt dat wanneer de heffingsmaatstaf is gebaseerd op een waterverbruik tot 250 m³ of meer, deze ook is meegenomen als een vastrecht. Ook heeft een groot aantal gemeenten het tarief gekoppeld aan de huishoudenomvang. Een klein deel heeft de gebruiksheffing gekoppeld aan de WOZ-waarde. Binnen de Drechtsteden zijn voor woningen de volgende varianten: Gemeente Eigenaar Gebruiker Alblasserdam V - Dordrecht V V Hendrik-Ido-Ambacht V H Papendrecht V - Sliedrecht V W Zwijndrecht - H V = vast bedrag per perceel H = huishoudenomvang W = waterverbruik - = niet van toepassing Kwijtschelding (blz. 78 t/m 81) Voor de woonlastenheffingen kunnen gemeenten kwijtschelding verlenen. Hierbij zijn zij gebonden aan rijksregels. Gemeenten mogen wel besluiten minder kwijt te schelden dan deze regels voorschrijven of in het geheel geen kwijtschelding te verlenen. Gemeenten mogen zelf bepalen welke heffingen onder het kwijtscheldingsbeleid vallen. In het merendeel van de gemeenten kan kwijtschelding worden gekregen voor de rioolheffing gebruik en de reinigingsheffing. Hierbij worden de meest soepele regels gehanteerd. Dit geldt ook voor de Drechtstedengemeenten. Het kwijtscheldingsbeleid in Nederland is zodanig dat ruim 70% van meerpersoonshuishoudens met een netto besteedbaar inkomen op bijstandsniveau in een huurwoning geen woonlasten betalen. Dit geldt ook voor de Drechtstedengemeenten. 3. Overige heffingen Toeristenbelasting (blz. 82 t/m 85) 76% van de gemeenten kent een toeristenbelasting. Voor het merendeel van de gemeenten wordt deze geheven voor hotelovernachtingen. Het tarief varieert van 0,41 (Oss) tot 5,63 (Haarlemmermeer) per overnachting. Alblasserdam kent deze heffing met ingang van De overige Drechtstedengemeenten kennen de heffing niet. Hondenbelasting (blz. 86 en 87) Van de 408 gemeenten in Nederland heffen 287 gemeenten hondenbelasting. De tarieven voor een eerste hond variëren van 16,40 (Ridderkerk) tot 124,00 (Rotterdam). De tarieven binnen de Drechtsteden zijn als volgt: Gemeente 1 e hond 2 e hond 3 e hond 4 e hond 5 e hond kennel Alblasserdam 85,20 85,20 85,20 85,20 85,20 426,00 Dordrecht 100,80 144,12 187,20 230,16 273,12 662,40 Hendrik-Ido-Ambacht 112,32 184,08 184,08 184,08 184,08 667,92 Papendrecht 71,28 101,04 101,04 101,04 101,04 491,40 Sliedrecht 66,24 111,00 177,36 177,36 177,36 904,44 Zwijndrecht 66,00 95,52 120,72 120,72 120,72 307,56 Ter toelichting: wanneer iemand drie honden heeft dan dient het tarief van de 1 ste, 2 de en 3 de hond bij elkaar opgeteld te worden. Dus iemand met drie honden in Zwijndrecht betaalt 282,24. 4

5 Paspoort, Identiteitskaart, Rijbewijs, GBA-uittreksel (blz. 88 t/m 95) Het bedrag dat een gemeente ten hoogste mag rekenen voor een paspoort bedraagt in ,35 (2012: 48,73). Hiervoor is 20,80 voor het Rijk en 29,55 voor de gemeente. De meeste gemeenten (335) hanteren dit maximale tarief. Dordrecht rekent 50,05, de overige Drechtstedengemeenten rekenen het maximum. Het maximale bedrag dat een gemeente mag rekenen voor een identiteitskaart bedraagt in ,90 (2012: 40,05). Hiervoor is 15,35 voor het Rijk en 26,55 voor de gemeente. Veruit de meeste gemeenten in Nederland rekenen 41,90. Ook de Drechtstedengemeenten, met uitzondering van Dordrecht. Deze rekent 41,15. Er was enige tijd onduidelijkheid over de rechtmatigheid van het in rekening brengen van kosten voor een identiteitskaart. Volgens de Hoge Raad mocht dit niet omdat een identiteitskaart niet een individueel belang dient maar een publiek belang. Inmiddels is via een noodwet de heffing van leges weer mogelijk gemaakt. Voor rijbewijzen geldt (nog) niet dat de tarieven gemaximaliseerd zijn. Het goedkoopst is Noord- Beveland met 25,00. Het duurst is Wijdemeren met 68,00. Per rijbewijs dient de gemeente 9,70 af te dragen aan het Rijk. Op 4 november 2011 heeft de ministerraad besloten dat een rijbewijs niet meer mag kosten dan 37,05. Het is op dit moment niet duidelijk wanneer dit maximumtarief wordt ingevoerd. Zodra dit het geval is zullen 317 gemeenten hun tarief moeten verlagen, waaronder Alblasserdam, Dordrecht, Hendrik-Ido-Ambacht en Zwijndrecht. De legeskosten voor een uittreksel uit de GBA varieert in Nederland van gratis op Vlieland tot 17,00 in Mill en Sint Hubert. Tarievenoverzicht rijbewijs en uittreksel GBA Gemeente Rijbewijs Uittreksel GBA Alblasserdam 48,55 7,85 Dordrecht 58,50 10,00 Hendrik-Ido-Ambacht 43,80 12,00 Papendrecht 37,05 8,50 Sliedrecht 34,00 8,50 Zwijndrecht 54,90 12,00 Omgevingsvergunningen (blz. 96 t/m 99) Wie wil bouwen moest voorheen vaak verschillende vergunningen aanvragen, zoals een bouwvergunning. Soms was ook een milieuvergunning, een sloopvergunning of een monumentenvergunning nodig. Sinds 1 oktober 2010 vallen dergelijke vergunningen voor bouwen, wonen, monumenten, ruimte, natuur en milieu allemaal onder de omgevingsvergunning. Bouwvergunningen krijgen om verschillende redenen de meeste aandacht. De belangrijkste reden is de bijna jaarlijkse discussie over de verschillen in tarieven die gemeenten hanteren en de achtergronden van deze verschillen. Het belangrijkste uitgangspunt is dat gemeenten er niet aan mogen verdienen. De ene gemeente maakt hogere kosten dan de andere én hanteert een andere methode om deze kosten over de aanvragers te verdelen. Het is daarom moeilijk om objectief vast te stellen hoe hoog de kosten, en daarmee de tarieven, voor de behandeling van een aanvraag voor een vergunning voor een dakkapel zich verhouden tot die voor een vergunning voor een nieuwbouwwoning. 5

6 In het onderzoek zijn de leges voor drie categorieën vergunningaanvragen opgenomen, namelijk voor een dakkapel van , een uitbouw van een woning ter waarde van en voor de bouw van een nieuwbouwwoning van Deze bedragen zijn exclusief BTW. In onderstaande tabel zijn de laagste, de hoogste en de gemiddelde bedragen in Nederland opgenomen en die van de gemeenten in de Drechtsteden. Gemeente Dakkapel van excl. BTW Uitbouw woning van excl. BTW Nieuwbouwwoning van excl. BTW Alblasserdam 328, , ,60 Dordrecht 258, , ,00 Hendrik-Ido-Ambacht 292, , ,00 Papendrecht 300, , ,00 Sliedrecht 367, , ,87 Zwijndrecht 364, , ,00 Laagste 37,00 540, ,00 Hoogste 752, , ,00 Landelijk gemiddelde 340, , ,00 6