Oorlogsverhaal Marinus Nieuwenhuize

Transcriptie

1 Oorlogsverhaal Marinus Nieuwenhuize Marinus (Rinus) Nieuwenhuize wordt op 27 april 1936 geboren in Kapelle-Biezelinge. Deze plaats ligt in Zeeland op het voormalige eiland Zuid-Beveland. Het gezin waar Rinus opgroeit, bestaat uit: vader, moeder, drie oudere zussen, een oudere broer, dan Rinus en daarna nog twee jongere broers. De vader van Rinus is commissionair en fruitkweker. Ze wonen zo n 500 meter vanaf de spoorlijn en de rijksweg. Rinus is vier jaar, als de oorlog uitbreekt. Omdat ze dicht bij de spoorlijn wonen, wordt verwacht, dat daar veel gevochten zal worden. Er komen zo n 3000 Franse soldaten om Zeeland te helpen tegen de Duitse bezetting. De vader van Rinus besluit samen met zijn buurman (de opa van voormalig premier Jan Peter Balkenende) om met hun gezinnen naar het westen te gaan. Ze gaan naar Nisse. Daar verblijven ze een paar dagen in een schuur. In de schuur is een afscheiding. De oudste kinderen zijn op dat moment tieners en trekken veel met elkaar op. Slag om Kapelle De Franse soldaten willen bij het kanaal van Zuid-Beveland de Duitsers tegenhouden. Er wordt veel gevochten, man tegen man. Vader Nieuwenhuize en de buurman kruipen op het dak van de schuur in Nisse, om iets van het gevecht te kunnen zien in en rond Kapelle. Dit verhaal herinnert Rinus zich niet meer. Daarvoor was hij te jong. Hij heeft veel over de oorlog later van vader en moeder en zijn broer en zussen gehoord.

2 Hij kan zich ook niet herinneren hoe de Duitse soldaten eruitzagen. Duitse soldaten hoorden erbij. Als kind wist je niet beter. Na een paar dagen gaan de gezinnen weer naar huis. Voordat ze weggingen had vader voor de kippen een ton voer op z n kant gezet, zodat de kippen niet zouden verhongeren. Als ze thuiskomen, liggen er her en der heel veel eieren op de grond, er zijn verschillende eieren gebroken. Gelukkig is hun huis niet beschadigd, wel de boomgaard met de fruitbomen. Daar zijn veel granaten terecht gekomen. De kinderen mogen niet in de boomgaard komen. Dat is te gevaarlijk. Er is zelfs een boom ontworteld. Schooltijd Na twee jaar moet Rinus naar school. De Duitsers vorderen alles, zoals bijvoorbeeld fietsen. Vorderen was een woord dat de Duitsers gebruikten, om mensen te dwingen om hun spullen aan hen, onder dwang af te staan. Daarom worden de fietsen weggestopt. Vader Nieuwenhuize rijdt vanaf die tijd op een kinderfiets, die wordt niet gevorderd. Die fiets willen de Duitsers niet. Rinus: Het is ook geen gezicht, een volwassen man op een kleine kinderfiets, maar dat hinderde mijn vader niet! De school van Rinus is in de consistorie van de kerk, omdat ook de school gevorderd is door de Duitsers. Er is school om de andere dag. Als ze niet naar school hoeven, zwerven de kinderen door de boomgaarden in de omgeving. Ze beleven van alles en vinden b.v. pamfletten die door Engelse vliegtuigen zijn afgeworpen om de bevolking te waarschuwen of in te lichten over het verloop van de oorlog. Ze kijken naar wat de soldaten doen. Als de Duitsers marcheren, zingen ze daarbij. Eén soldaat is de voorzanger, de anderen vallen dan in en zingen het na. Rinus: Je proefde wel, dat de Duitsers de vijand waren, maar er werd thuis niet veel over gesproken. Stel je voor, dat je als kind iets zou kunnen verraden. Eén keer was ik bij de buurvrouw. De buurvrouw plaagde een beetje, ze sprak over die lieve Duitsertjes. Ik reageerde daar heel fel op. Als je in die tijd een groot huis hebt, is er ruimte genoeg om soldaten in je huis op te nemen. Dan kreeg je inkwartiering. Ook bij Rinus thuis kwamen een paar Duitsers voor inkwartiering. Oorlogsgeweld Waar Rinus woont, wordt veel gevochten. Rinus: Je hoorde altijd vliegtuigen. Eén keer was er een luchtgevecht tussen een Duitse en een Engelse jager. We zaten net te eten, dan liep je van tafel om te kijken wat er gebeurde. Ook de spoorlijn werd regelmatig bestookt. s Nachts kwam er een zogenaamde nachtjager. Er werd een lichtfakkel naar beneden gegooid: Een hele grote parachute met sterk magnesium. Met het licht van de parachute werd gekeken naar mogelijke doelen. Als we de beschietingen hoorden, trokken mijn broer en ik

3 de deken over ons hoofd. Soms werden de treinen beschoten. Mijn vader was vrijwilliger bij het Rode Kruis, hij pakte dan zijn tas, om slachtoffers te kunnen helpen. Overdag waren er ook beschietingen. Tijdens een beschieting hadden onze buren net hun baby uit de wieg gehaald om te gaan schuilen onder de trap. Dat gebeurde wanneer er gevaar was. Toen het weer veilig was, ontdekten ze een granaatscherf in de wieg. Onderduikers Rinus kent in de oorlogstijd dat woord niet. In die tijd heeft zijn vader 6 à 7 man personeel in dienst, waarvan er een paar onderduikers waren. Die mannen willen niet naar Duitsland en worden bij andere gezinnen ondergebracht, met valse papieren en valse namen. Na de oorlog hoor je dan, dat sommige mensen opeens anders heten, omdat dan hun eigen naam weer wordt gebruikt. Dan denk je als kind: Dat kan toch niet! Rinus denkt, dat er geen Joden ondergedoken zijn geweest in hun dorp. De opa van Rinus, Hendrik Slabbekoorn, heeft in die tijd een groot huis met veel kamers. Opa woont daar met ongetrouwde ooms en tante. Oom heeft een onderduiker van Zeeuws- Vlaanderen. In het huis is ook de staf van de Schreibstube. Jan Kant een beruchte NSB-er is op jacht naar onderduikers. Maar de onderduiker kan via de boomgaard ontsnappen. Op een keer wordt er ook een vliegtuig neergeschoten, de piloot kan er op tijd uitspringen en belandt in de boomgaard van opa. Hij geeft zich gelijk over aan de Duitsers. De parachute moet blijven liggen, je mag zoiets niet meenemen. Een personeelslid van opa verstopt de parachute, waarschijnlijk in de mestbult. Van de stof van een parachute werd kleding gemaakt. Het was een hele mooie stof. De oom van Rinus wordt daarvoor gegijzeld en gevraagd: Waar is de parachute? Degene die de parachute heeft verstopt, is naar het dorp gevlucht. Hij wordt door de dorpelingen gewaarschuwd om daar te blijven. Maar hij keert terug naar het huis van opa en wordt opgepakt. Hij gaat op transport naar Duitsland en overlijdt daar later. Rinus kan zich niet herinneren, dat hij echt bang is geweest. Ik voelde me net een verslaggever aan de zijkant. Vordering van honden Tijdens de oorlog komt er bevel van de Duitsers om alle honden naar de veiling te brengen. De Duitsers schieten met losse flodders in de lucht. Ze kijken, hoe de honden daar op reageren. Als honden daar niet van schrikken, worden ze geschikt geacht als speurhond en moet de baas zijn hond afstaan aan het Duitse leger. Rinus ziet dit gebeuren, het is erg spannend voor kinderen. Vlakbij Rinus woont een boer, ook hij heeft een hond. Deze hond is de schoten wel gewend, omdat hij altijd meegaat tijdens de jacht. De boer wil zijn hond niet kwijt en verstopt de hond.

4 Geheimzinnigheid Rinus heeft tijdens de oorlog lang niet alles meegekregen van wat er gebeurt. Zijn ouders verzwijgen veel voor de kinderen. s Avonds zie je de grote mensen bij het hekje nieuwtjes uitwisselen over de oorlog: Geruchten. Radio s zijn verboden en moeten worden ingeleverd. Maar stiekem luisteren naar Radio Oranje geeft een kik. Rinus ontdekt op een zekere dag twee gaatjes in de muur. Hij vraagt zijn vader: Waarvoor zijn die gaatjes? Maar vader leidt hem af. Het blijkt later, dat de plug van de oordoppen erin past, zodat vader naar de radio kan luisteren. Bevrijding in zicht Vlak voor de bevrijding is het spannend. De geallieerden rukken op vanuit Frankrijk. Ze hebben behoefte aan munitie en benzine en hebben daarvoor een haven nodig. Antwerpen is een grote havenstad en wordt door de geallieerden veroverd. In Zuid-Beveland en Walcheren wordt gevochten om de Scheldemond. Op 27 oktober 1944 beginnen de kanonnen te schieten over de Schelde, dit is een kilometer of 5, à 6 vanaf de woonplaats van Rinus. Rinus: Op die morgen hoorden we ook tientallen bootjes, landingsvaartuigen, om aan te vallen.

5 De Duitsers, die in het dorp ingekwartierd zijn, vluchten met paarden naar Walcheren. Veel mensen zoeken de schuilkelders op. Het gezin van Rinus, vader, moeder, 2 zussen en 3 broers schuilt bij een buurman. Hij is een oom van moeder en heeft een flink huis met een kelder. Ook vele anderen verblijven daar. Een zoon van de familie, een neef van Rinus moeder wordt dodelijk geraakt in het dorp. Het schieten duurt een dag en een nacht. Rinus: Je zag niks, maar hoorde alleen het afschieten en het fluiten van de kogels en dacht dan bij je zelf, waar komt het terecht? Als de kanonnen stoppen, wordt er gezegd: Nu komt de infanterie. Je hoort, dat er nog volop gevochten wordt. Als buurman op een gegeven moment de deur opent, staat er een Duitser met een geweer in de aanslag. Buurman schrikt en trekt de deur dicht en doet de grendel erop. De Duitser kan er niet in, maar de soldaten beschieten het huis. Een granaat ontploft op de trap. De vader van Rinus en andere mannen verbergen zich onder een laag dekens en kleren. Hij roept: Meisjes, jullie moeten heel hard gillen! Ondertussen heeft een Duitser het kozijn eruit getrapt, hij loopt door het hele huis. De deur gaat open en de vrouwen en meisjes gaan heel hard gillen. De hele buurt kan het horen. De achterbuurman hoort het ook. Hij denkt: Alle buren worden vermoord. Hij pakt een geweer van een Duitser, die niet meer wilde vechten en zich verstopt had. Er is een klein slootje tussen zijn erf en dat van Rinus familie. Hij denkt: Wat ga ik doen? Maar de Duitser druipt af. De oudere zus van Rinus roept: Bedankt hoor! In het huis naast dat van de buren liggen negen dode Duitsers. Ze zaten letterlijk in de vuurlinie. De Canadezen en Engelsen komen en voorzichtig gaat men kijken. Rinus ziet rijen soldaten achterelkaar. Eén soldaat heeft een papagaai op zijn schouder. Een dag later zijn ze bevrijd en s avonds wordt er een groot vreugdevuur gemaakt waar de hele buurt bij is! Riek Zwart-Gerlofsma