De ervaring is GOUD!!

Transcriptie

1 HOGESCHOOL WINDESHEIM TE ZWOLLE - LECTORAAT BEWEGEN, GEZONDHEID EN WELZIJN IN SAMENWERKING MET RESPO INTERNATIONAL De ervaring is GOUD!! Rapprtage Mnitring en Evaluatie van de Methde van Resp Internatinal bij prjecten in Zuid Afrika Drs. Luuk W. Sietsma Deze rapprtage betreft een nderzek naar de effecten van de Methde van Resp Internatinal zals deze is tegepast gedurende de prjecten in Zuid-Afrika in het kader van Sprt Calities aan den Slag, prjectperide Het nderzek is mgelijk gemaakt dr de Kenniskring Bewegen, Gezndheid en Welzijn van de Hgeschl Windesheim te Zwlle en Resp Internatinal

2 Inhudspgave Algemene inleiding... 3 Samenvatting en aanbevelingen vr het management Inleiding p het nderzek Resp Internatinal en Sprtcalities aan de Slag Resp Internatinal Sprtcalities aan de slag Inleiding Prgrammadelstelling Resp Uitgangspunten Resp prjecten Deelnemende landen De Methde Resp Internatinal Inleiding Vier strategieën Onderzekspzet Onderzeksdelstelling: de relevantie van het nderzek Onderzekscntext: Zuid-Afrika Onderzeksvraagstelling: wat gaan er nderzcht wrden? Onderzeksmethde Onderzeksresultaten Methde Resp Internatinal Inleiding Participatin Inleiding Resultaten Participatin Samenvatting en discussie Participatin Educatin Inleiding

3 Resultaten Educatin Awareness en Sustainability Inleiding Resultaten Awareness en Sustainability Samenvatting en discussie Awareness en Sustainability Cnclusies, discussie en aanbevelingen Inleiding Algemene cnclusies resultaten Relevante deelvragen Participatin: Relevante deelvragen Educatin: Relevante deelvragen Awareness en Sustainability Cnclusies, discussie en aanbevelingen effecten interventies van Resp Internatinal in Zuid-Afrika Herfrmulering Methde Resp Internatinal Cnclusie, discussie en aanbevelingen Methde van Resp Internatinal Onderzeksinstrumenten Mnitring en Evaluatie Questinnaires Mnitring en Evaluatie Ideeën Mnitring en Evaluatie Resp: dubbel fcus Cnclusies, discussie en aanbevelingen M&E instrumenten Aanbevelingen p een rij Bijlagen Geraadpleegde literatuur en brnnen

4 Algemene inleiding Resp Internatinal heeft een beïnvledingsmethde ntwikkeld die zal wrden ingezet in het prject Sprtcalities aan de Slag. De algemene nderzeksvraag is: wat begt deze methde en is hij bruikbaar? Deze ntitie is als vlgt pgebuwd: Na de managementsamenvatting wrdt in hfdstuk 1 een algemene inleiding p het nderzek en de ntitie gegeven. Daarin kmen de verschillende fases van het nderzek aan de rde. Vervlgens wrdt in hfdstuk 2 een krte beschrijving gegeven van Resp Internatinal (missie, visie) en daarbij wrdt tevens het prject Sprtcalities aan de Slag tegelicht. In hfdstuk 3 wrdt de Methde van Resp Internatinal (MRI) beschreven nder verwijzing naar de ntitie die hierver is verschenen in 2011 (Sietsma, 2011). Deze methde is de basis van de 7 vragenlijsten (questinnaires) die gebruikt zijn m de nderzeksgegevens te verzamelen. Deze questinnaires zijn k reeds eerder gepubliceerd (Sietsma en Singerling, 2011). In hfdstuk 4 wrdt de nderzekspzet beschreven met als nderdelen de nderzekscntext, de nderzeksvraag, de deelvragen en de nderzeksmethde. In hfdstuk 5 wrden de resultaten van het nderzek beschreven. De resultaten van de verschillende beïnvledingsgebieden (Participatin, Educatin, Awareness en Sustainability) wrden besprken. In hfdstuk 6 wrden drie hfdthema s besprken: (6.2.)Is de Methde van Resp bruikbaar? (6.3.)Wat zu er mgelijk aan deze methde kunnen wrden verbeterd m de bruikbaarheid te vergrten? (6.4.) Zijn de nderzeksinstrumenten waarmee de Methde van Resp is nderzcht bruikbaar? Elke paragraaf wrdt afgeslten met een subparagraaf Cnclusies, discussie en aanbevelingen Dit nderzek en deze rapprtage was niet mgelijk geweest znder de hulp van velen. Ten eerste de studenten Jsette Pepping en Arne Mulder. Zij hebben in het tweede jaar van hun pleiding Psychmtrische Therapie & Bewegingsaggie (Hgeschl Windesheim, Zwlle) meer gedaan dan van studenten verwacht kn wrden en allerlei datagegevens verzameld in de grte hp van allerlei brnnen. Daarnaast Bas Schutte (directeur Resp) die steun en meedenker was, maar zich k wel eens heeft afgevraagd f er it een eindrapprtage zu verschijnen. Ok ben ik dank verschuldigd aan de vrmalige lectr Ruud Bsscher, zijn geduld is alm bekend. Daarnaast de initiatiefnemers van SPAT, Phyrra Singerling en Lydia La Riviere-Zijdel, en de prjectleider Willemijn Assink, zij allen hebben meegedacht en mee gediscussieerd ver de allerlei aspecten die te maken hadden met het nderzek. In de gesprekken met de Nederlandse experts, Femke Huiskamp, Chris Hazelebach en Jan Willem Diekerhf, besefte ik ver welke kwaliteiten zij beschikken waar het prject dankbaar gebruik van heeft gemaakt. Ten sltte de mensen waar m het m gaat, de gehandicapte mensen die hun passie in de sprt hebben ntdekt, als deelnemer f als cach. Uiteindelijk gaat het m hen. Want sprt geeft gehandicapten handen en veten! Dee rapprtage heeft de titel meegekregen die Chris me aanreikte in het interview: we kunnen veel willen weten en meten, maar uiteindelijk is de ervaring die de mensen in de prjecten hebben meegemaakt GOUD! Zwlle/Hein september 2013 Drs. Luuk W. Sietsma 3

5 Samenvatting en aanbevelingen vr het management Vr het pstellen van de managementsamenvatting is met name gebruik gemaakt van hfdstuk 6 van deze ntitie: Cnclusies, Discussie en Aanbevelingen. In deze ntitie staan drie algemene vragen centraal: (1) Wat zijn de resultaten van de Methde van Resp Internatinal, bestaande uit de vier beïnvledingsstrategieën Participatin, Educatin, Awareness en Sustainability in de prjecten in Zuid-Afrika? (2) Welke adviezen en aanbevelingen kunnen wrden getrkken uit het resultatennderzek met het g p een eventuele bijstelling van de nderzeksinstrumenten (de vragenlijsten) die gebaseerd zijn p de Methde van Resp Internatinal? (3) Welke verige adviezen en aanbevelingen kunnen p grnd van de nderzekresultaten wrden getrkken m de effecten van Resp Internatinal Resp(i.c. de Methde) in prjecten zals uitgeverd in Zuid-Afrika te verbeteren? (1) Wat zijn de resultaten van de Methde van Resp Internatinal, bestaande uit de vier beïnvledingsstrategieën Participatin, Educatin, Awareness en Sustainability in de prjecten in Zuid-Afrika? Wat betreft de resultaten van de Methde van Resp Internatinal kan wrden gecncludeerd dat beïnvledingsstrategieën Participatin (vergrten van het aantal deelnemers aan sprtactiviteiten vr mensen met een handicap) en Educatin (mensen, al dan niet met een handicap, trainen m zelf deze bewegingsactiviteiten structureel aan te bieden aan mensen met een handicap) psitief hebben gewerkt. Met behulp van kwantitatieve gegevens (mede ntleend aan de p basis van de beïnvledingsstrategieën samengestelde 5 vragenlijsten en andere evaluatieve brnnen) wrdt aangetnd dat er sprake is van een frse tename van zwel de Participatin als k de Educatin. Op het terrein van Participatin en Educatin is de ntwikkelde Methde (daarmee samenhangend de verschillende vragenlijsten) een bruikbaar instrument, zij het een vrij uitverig en daardr mslachtig instrument. Veel infrmatie staat niet altijd ten dienste aan het prces. Wat betreft de resultaten van de Methde van Resp Internatinal kan wrden gecncludeerd dat ver beïnvledingsstrategieën Awareness (persnlijke en maatschappelijke bewustwrding van en vr mensen met een handicap met het g p hun bestaans- en ntwikkelmgelijkheden) en Sustainability (de duurzaamheid van de in gang gezette prcessen na afrnding van het prject) een minder duidelijk beeld ntstaat p grnd van analyse van de diverse brnnen. Van de twee vr dat del ntwikkelde vragenlijsten is dr allerlei rzaken nauwelijks gebruikt. Daardr zijn de effecten p het vergrten van Awareness en Sustainability veelal impliciet gebleven. Om tch enige duidelijkheid te verkrijgen ver veranderingsprcessen p deze terreinen zijn er interviews gehuden met Nederlandse experts en zijn er andere brnnen nderzcht dan de zelf uitgezette vragenlijsten. Uit deze tweede-instantie-gegevens is een gematigd psitief beeld ntstaan. Er is sprake geweest van veranderingsprcessen p de terreinen Awareness en Sustainability. maar deze kunnen ng beter indien de Methde van Resp hierp wrdt aangescherpt en aangevuld. (2) Welke adviezen en aanbevelingen kunnen wrden getrkken uit het resultatennderzek met het g p een eventuele bijstelling van de nderzeksinstrumenten (de vragenlijsten) die gebaseerd zijn p de Methde van Resp Internatinal? De Methde van Resp Internatinal is gebaseerd p vier samenhangende strategieën: Participatin Educatin, Awareness en Sustainability (Sietsma, 2011). Het uitgangspunt is dat dr Participatin en 4

6 Educatin structureel en kwaliteitsvl in te zetten in prjecten prcessen rndm Empwerment, zals Awareness en Sustainability, gunstig beïnvled kunnen wrden. Om een adequaat prces van Mnitring & Evalutin p te zetten, waaruit cnclusies knden wrden getrkken vr Resp Internatinal als rganisatie en vr de diverse subsidieverleners), zijn de vier strategieën geperatinaliseerd en uitgewerkt in zeven vragenlijsten, questinnaires. Deze zeven questinnaires (Q s) zijn tegelicht p een startbijeenkmst en vervlgens uitgezet p de diverse prjectlcaties. Daarnaast was er een rutingschema ntwikkeld, waarin werd beschreven wat de prcedure was van het invullen èn het versturen van ingevulde questinnaires. We kunnen cncluderen dat terugrapprtage aan de nderzeker veel te wensen heeft vergelaten. Alleen de infrmatie betreffende de activiteiten van de Nederlandse experts(q2) en de bservatiefrmulieren vr diverse sprtactiviteiten (Q4) waren zeer ged bruikbaar. De andere questinnaires werden in beperkte mate teruggestuurd waardr er in eerste instantie een gefragmenteerd en daardr nbetruwbaar beeld is ntstaan, met name cnclusies betreffende de strategieën Awareness en Sustainability. Gelukkig waren er ng wel alternatieve infrmatiebrnnen aanwezig, die gebruikt zijn vr het beantwrden van de vragen betreffende awareness en sustainability. De vraag die zich pdringt is: waarm heeft de verslaggeving niet gewerkt? Een aantal verklaringen: De questinnaires zijn te cmplex, te uitverig en te mslachtig. Het is nduidelijk waarm er zveel infrmatie met wrden ingevuld waardr het niet mtiverend werkt er vr te gaan zitten. De betrkkenen hebben de handen vl aan het regelen van de activiteiten, waardr het invullen erbij inschiet. De ruting was niet duidelijk, waardr veel ingevulde frmulieren niet p de afgesprken plaats binnen kwamen. Er zijn uiteindelijk geen studenten p stage gegaan naar Zuid-Afrika, waardr zij niet knden wrden ingezet vr de interviews m.b.t. awareness en sustainability (Q6 en Q7). De rutes waren te lang tussen de actieplek (Zuid-Afrika) en de verwerkingsplek (Zwlle). Om in de tekmst een meer betruwbaar beeld te krijgen van de effecten van de vier beïnvledingsstrategieën det Resp er ged aan het hele Mnitr&Evaluatie instrumentarium en de prcedures hiermtrent nder de lupe te nemen. Bezie en berdeel de ntwikkelde questinnaires vanuit een aantal eenvudige principes: Welke resultaten (getallen etc.) wil en met je weten vr welke partners (subsidieverleners e.d.)? Wat met je weten (prcessen, belevingen, waarderingen) m het prces als geheel gaande te huden? (mnitring). He kun je de lkale partners actief betrekken bij het prces van M&E, waardr het k hun belang wrdt te mnitren en evalueren (cnstructivistische benadering). Keep it small and simple. Overleg vraf met andere NGO s in verleg he zij prcessen van M&E aanpakken en bezie f een training/cursus vr de nderzeker ndzakelijk is. M&E prcessen wrden de kmende jaren steeds belangrijker, de geldverstrekker wil zien en ervaren wat er met zijn geld is gebeurd. Investeren in het ntwikkelen van prcessen van M&E verdienen zich zelf terug. 5

7 (3) Welke verige adviezen en aanbevelingen kunnen p grnd van de nderzekresultaten wrden getrkken m de effecten van Resp Internatinal (i.c. de Resp Methde) in prjecten zals uitgeverd in Zuid-Afrika te verbeteren? 1. Cntextanalyse en mnitring Vr het realiseren van succes van een prject is het van belang bij de start van een prject als aanbiedende partij (Resp) te realiseren dat een prject een grtere kans van slagen heeft als de ntvangende partij al bezig is met een vergelijkbaar prces en gefascineerd dr eenzelfde missie en visie. Zek naar cngruentie. Cntextanalyse is echter niet eenmalig, alleen bij de start. Vrtdurend in de lp van het prces met wrden nagegaan f de neuzen ng dezelfde kant p staan, f de mate van tevredenheid dr beide partners wrdt gedeeld. Dat is de kern van mnitring: den we ng dezelfde dingen en dezelfde dingen ged? Resp als aanbiedende partij met dan k regelmatig de thermmeter in het prces steken en bijsturen indien daarte aanleiding is. 2. Vraagarticulatie, afstemmen en verwachtingenmanagement Bij de start het een prject speelt het prces van vraagarticulatie een belangrijke rl. Welke vragen hebben de afnemende partners en kan Resp, als aanbiedende partij, deze vragen beantwrden. In de hp elkaar ergens in het midden te ntmeten en nder druk van prjectprcessen die veelal te laat van start kunnen gaan ntstaat het gevaar dat men denkt elkaar gevnden te hebben, dat er sprake is van een win-win situatie zals nu het geval was in Ndlvu Limpp. De vraag bij Ndlvu Limpp (Elandsdrn) was niet de behefte aan breedtesprtactiviteiten en trainingen/educatin. Achteraf was dat min f meer al zichtbaar in de fysieke inrichting van het Cruijff Curt (fitnessruimtes en standaard velden), de mate van pgeleid zijn van de fitnesstrainers (MDGO-SB, sprttrainers) en het ntbreken van een zekere fascinatie vr gehandicaptensprt. Dr misschien meer stil te staan bij de vraag van de afnemende partij (activiteiten p het terrein van de prestatiesprten) was er een ander prces ntstaan. Resp had dan meten nadenken f zij, als aanbiedende partij, naast de breedtesprtactiviteiten k prestatiesprtactiviteiten zu kunnen aanbieden (participatin, educatin). Het gaat immers m een aanbd p maat. Één en ander had kunnen betekenen dat er naast de experts van het pleidingsinstituut Cal k experts van andere instituten zuden meten wrden betrkken. Dat is nu k wel gebeurd (rlsteltennis en tafeltennis), maar uitgaande van de vraag van Ndlvu hadden wellicht ng meer prestatiesprten p het gebied van de gehandicaptensprt kunnen wrden aangebden (zitvlleybal, bgschieten, diverse atletiekactiviteiten, etc). Bij dit srt afstemmingsprcessen zijn de prcessen van vraagarticulatie en verwachtingenmanagement van evident belang. Willen we echt hetzelfde, kunnen we aan de wederzijds gecreëerde verwachtingen vlden en zijn we daarp aanspreekbaar? 3. De vier beïnvledingsstrategieën Resp heeft vier beïnvledingsstrategieën ntwikkeld: participatin, educatin, awareness (f: empwerment) en sustainability. De kerntaken van Resp zijn participatin en educatin, daar zit k de primaire deskundigheid en missie van Resp. Om awareness en sustainability als gewenste neveneffecten te den laten ntstaan is het ndzakelijk m participatin en educatin planmatig, gestructureerd en gedcumenteerd te den laten plaats vinden. Dat impliceert dat Resp als rganisatie de verschillende experts en experts-in-pleiding (studenten) ged vrbereidt (briefing) p hun werk en ged bevraagt ver de ervaringen pgedaan en resultaten gerealiseerd p de verschillende prjectlcaties (debriefing). De huidige manier van werken werd gedaan met vlle vergave en passie dr de experts, maar er was geen sprake van een zrgvuldige vrbereiding en afrnding. De kwaliteit van de prjecten zal in sterke mate tenemen indien mmenten van briefing en debriefing structureel wrden ingebuwd. Dit is verigens k de uitdrukkelijke wens van de experts. Ok hierdr zal het 6

8 prces van mnitring aan kwaliteit tenemen. Dr het mment van debriefing kan de lp van het prces wrden beïnvled. 4. Duurzaamheid begint in Nederland Duurzaamheid, sustainability, is niet luter en alleen een effect van participatin en educatin. Als Resp een prces duurzaam wil ntwikkelen, met er al bij de start met de afnemende partij nagedacht wrden ver wat er met staan bij de afrnding van het prject (1) en p welke wijze het prjectresultaat kan wrden gecntinueerd en drntwikkeld (2). Resp zit in de kansrijke psitie studenten van allerlei pleidingen te betrekken bij diverse prjecten, k nadat de prjectgelden zijn pgebruikt. Duurzaamheid is vaak niet te realiseren in de beperkte prjectperide van 3, 4 jaar. Dat is hguit de zaaitijd, bij lange na niet de greitijd, laat staan de gsttijd. Ok in deze prjecten in Zuid-Afrika is het ndzakelijk vervlgactiviteiten af te spreken met de afnemers en daarbij (ex-)studenten (experts-in-pleiding) in te zetten. Maak een plan wat er met staan na 8 à 10 jaar (pleidingen, verbnden aan instituten? sprtverenigingen vr gehandicapten als nderdeel van reguliere sprtverenigingen? etc.) en redeneer terug naar het startpunt van het ttale prject. Het ntwikkelen van duurzaamheid is een attitude, geen effect van alleen interventies. 5. Empwerment in plaats van Awareness Overweeg f de term awareness de lading ng in vldende mate dekt. In deze ntitie is gemtiveerd dat in de term empwerment de prcessen die Resp wil bewerkstelligen wellicht beter tt uitdrukking kmen. 7

9 1. Inleiding p het nderzek Resp Internatinal is een rganisatie die zich richt p de ntwikkeling en uitvering van beweeg- en sprtprgramma s vr mensen met een handicap in ntwikkelingslanden. Met deze prgramma s heeft Resp Internatinal als del de persnlijke en maatschappelijke psitie van mensen met een handicap in ntwikkelingslanden te versterken. Vanuit die hedanigheid is Resp betrkken bij allerlei sprt- en ntwikkelingsprjecten in diverse ntwikkelingslanden. Aangezien Resp geen eigen vermgen heeft wrden veel van deze prjecten gefinancierd dr de verheid (subsidies) en spnsren (bedrijven, instellingen). Deze financiële partners willen gedurende en na aflp van de prjectperide weten wat het rendement van hun financiële bijdragen is geweest. Krtweg: hebben de dr hen betaalde inspanningen van Resp daadwerkelijk effect gehad? Wat is het rendement van hun financiële bijdragen? Heeft Resp haar missie en visie kunnen waarmaken? Echter, er zijn meer geïnteresseerden in het rendement van de inspanningen van Resp. Ten eerste de Resp rganisatie zelf (het stichtingsbestuur, het management, de prjectleiders en veldwerkers). Als je inspanningen daadwerkelijk effect hebben wrdt daarmee de intrinsieke mtivatie vergrt. Bvendien versterkt het tevens de uitstraling van de rganisatie: Rersp kan waarmaken waar ze vr staat. Daarnaast is k Hgeschl Windesheim geïnteresseerd in de cncrete effecten van Resp. Windesheim heeft zich verbnden met Resp en haar studenten, dcenten en verige medewerkers participeren in de diverse prjecten van Resp. Tensltte velt Resp k een maatschappelijke verantwrdelijkheid: er wrdt gewerkt met verheidsgeld. Dit geld met zinvl en verantwrd besteed wrden. Ontwikkelingshulp is leuk, maar het met wel wat pleveren. Het prces van vlgen en berdelen van de inspanningen van Resp heet Mnitring en Evaluatie. De wrden mnitring en evaluatie wrden vaak in één adem genemd en verwijzen samen naar het geheel van waarnemingsactiviteiten, reflectiemmenten en feedback mechanismen die ervr zrgen dat betrkkenen inzicht krijgen in vrtgang, prcessen, resultaten, relevantie, efficiëntie en/f duurzaamheid van hun interventies. (Arkesteijn, Van Mierl en Ptters, 2007). Mnitring is een cntinu prces van bijhuden en bekijken van interventies, de vrtgang van het prject en geplande en ngeplande effecten. Vragen die hren bij het mnitringprces zijn: Den we wat we afgesprken hebben? Den we deze dingen ged? Zien we al (directe) resultaten ntstaan van nze interventies? Wat kunnen we leren van wat we waarnemen? Idealiter is mnitring een vast nderdeel van het management van prjecten en prgramma s, waarbij reserveringen wrden gemaakt vr budget en persnele inzet. Lessen die vrtkmen uit mnitring wrden gebruikt m de planning van activiteiten aan te passen f m nieuwe activiteiten te ntwikkelen. Evaluatie is een peridieke berdeling van de relevantie, effectiviteit, duurzaamheid en/f efficiëntie van een interventie, prject f prgramma. Vragen die hren bij het evaluatieprces zijn: Den we de gede dingen, en zijn ze relevant? Zien we resultaten van de interventies? Realiseren we impact? Zijn de resultaten duurzaam? Lessen uit evaluaties wrden veelal gebruikt vr het aanpassen van de strategie f vr een externe verantwrding. 8

10 Om meer vat te krijgen p mgelijke prject- effecten heeft Resp in september 2010 cntact gezcht met het lectraat Bewegen, Gezndheid en Welzijn (Hgeschl Windesheim) met de nderzeksvraag m helderheid te krijgen p het prces van Mnitring en Evaluatie van prjecten van Resp. Het lectraat heeft de vraag aanvaard, in de wetenschap dat dat geen eenvudige klus zu zijn. Prcessen van Mnitring en Evaluatie zijn in de eerste plaats niet direct een nderdeel van de cre-business van het lectraat Bewegen, Gezndheid en Welzijn. Daarnaast zijn deze prcessen drgaans in beperkte mate transparant. Onderzek in ntwikkelingslanden is per definitie niet drzichtig en veranderingsprcessen verlpen niet lineair maar grillig en zijn niet eenvudig te plannen (Arkesteijn, Van Mierl en Ptters, 2007). Prcessen van Mnitring en Evaluatie (afgekrt tt PME) bestaan uit een aantal samenhangende fases. Ten eerste met helderheid bestaan ver de achtergrnd, het theretisch kader dat als basis dient van de interventies die plaats vinden in de prjecten. Anders gefrmuleerd: de Methde Resp Internatinal (MRI). Daarnaast met er een set van vragenlijsten (questinnaires) wrden ntwikkeld, gebaseerd p de verschillende elementen van de Methde Resp Internatinal (MRI) en uitgewerkt vr de verschillende delgrepen. Tensltte mest met deze questinnaires het cncrete prces van Mnitring en Evaluatie wrden vrm gegeven. Krtm: het gehele prces bestnd uit een drietrapsraket: (1) het ntwikkelen van de methde, (2) het ntwikkelen van de questinnaires en (3) en prces van Mnitring en Evaluatie. Het ntwikkelen van de Methde Resp Internatinal (MRI) Resp baseert de interventies die zij plant en uitvert in de diverse prjecten p de Methde Resp Internatinal (MRI). Bij de start van het nderzek (ktber 2010) was deze methde ng veelal impliciet dan wel glbaal vastgelegd in dcumenten betreffende de missie en visie van Resp. Centrale begrippen hierin zijn de kernzinnen van Resp: The Jy Of Mvement en Nthing Abut Us Withut Us. De eerste rnde in het nderzek naar de effecten van Resp was dan k het (den laten) expliciteren van deze methde, deze vervlgens beschrijven, verleggen met de diverse Resp betrkkenen en vastleggen. Richtinggevende begrippen in deze methde zijn Participatin (deelnemen), Educatin (pleiden), Awareness (bewustwrding) en Sustainability (duurzaamheid). Het resultaat van dit expliciteringsprces is afgernd in 2011 en vastgelegd in de ntitie Mnitring & Evaluatin t.b.v. prjecten van Resp Internatinal (Sietsma, 2011). In deze nderhavige ntitie kmt de methde samengevat aan de rde. De richtinggevende begrippen wrden in deze ntitie krt tegelicht. Daar waar ndig wrdt verwezen naar de in 2011 verschenen ntie. Het ntwikkelen van de questinnaires In samenhang met de Methde Resp Internatinal (MRI) en de richtinggevende begrippen zijn een zevental (Engelstalige) questinnaires ntwikkeld. Deze questinnaires (vragenlijsten resp. nderzeksinstrumenten) zijn ntwikkeld en gepubliceerd in 2011 (Sietsma en Singerling, 2011). Deze questinnaires zijn vervlgens in afstemming met het management van Resp uitgezet bij de verschillende veldwerkers van Resp. De glbale inhud van deze questinnaires kmt in deze nderhavige ntitie aan de rde en daar waar ndig wrdt verwezen naar de ntitie van Sietsma en Singerling (2011). 9

11 Bijstellen van de MRI Het prces van Mnitring en Evaluatie De beschrijving van het prces van Mnitring en Evaluatie is in wezen het hfdbestandsdeel van de ntitie. In deze ntitie zal beschreven wrden wat de effecten, het rendement van de interventies van Resp in haar prjecten is. Als ndezekscntext is gekzen vr de prjecten van Resp in het kader van Sprtcalities aan de Slag ( ). In hfdstuk 3 wrden deze prjecten krt beschreven. Het prces van M&E is in feite k een drietrapsraket: ten eerste wrdt met behulp van de 7 questinnaires de resultaten, het rendement beschreven van de inspanningen van Resp in het kader van Sprtcalities aan de Slag. Daarnaast wrden de nderzeksinstrumenten (questinnaires) zelf bject van nderzek. Zijn deze instrumenten in vldende mate betruwbaar en valide? Tensltte is k de Methde Resp Internatinal (MRI) bject van nderzek. Kan Resp als rganisatie de tegezegde implicaties van haar inspanningen reëel gesprken waar maken? Schematisch verzicht van het nderzek : Nthing abut us withut us Missie Resp Internatina l The Jy f Mvement Methde Resp Internatinal (MRI) participatin educatin awareness sustainability Questinnaires 1, 2 en 5 Questinnaires 1, 3 en 4 Questinnaire (1,) 5 en 6 Questinnaires (1 en) 7 Interviews met Dutch Experts en prjectleiders Resultaten & sciaal rendement 10

12 2. Resp Internatinal en Sprtcalities aan de Slag 2.1. Resp Internatinal Resp Internatinal (zie is een rganisatie die zich richt p de ntwikkeling en uitvering van beweeg- en sprtprgramma s vr mensen met een handicap in ntwikkelingslanden. Met deze prjecten heeft Resp Internatinal als del de persnlijke en maatschappelijke psitie van mensen met een handicap in ntwikkelingslanden te versterken. Resp Internatinal det dit dr mensen met een handicap in aanraking te brengen met het plezier van bewegen en tevens dr (deze) mensen p te leiden tt specialisten p het gebied van bewegen en sprt vr mensen met een handicap. De stichting Resp Internatinal is een drstart van de stichting Resp DS/DI en in 2005 pgericht dr Hgeschl Windesheim uit Zwlle. Op deze wijze kan de hgeschl dr haar betrkkenheid bij Resp Internatinal interessante prjectplekken ntwikkelen vr Nederlandse studenten, dcenten en prfessinals p het vlak van sprt en handicap. Missie De missie van Resp Internatinal: de persnlijke en maatschappelijke psitie van mensen met een handicap versterken dr middel van bewegen en sprt. Resp Internatinal gelft in de kracht van bewegen! Met het ntwikkelen en rganiseren van beweeg- en sprtprgramma s brengt Resp Internatinal veel mensen met een handicap in aanraking met het plezier van bewegen. De slgan The Jy f Mvement duidt p plezier dat bewegen geeft. Dat is nuttig en belangrijk, maar in beweging kmen is k ndzaak: het geeft mensen met een handicap de aanzet tt bewegingsvrijheid, nafhankelijkheid, zelfstandigheid, autnmie en cntact met de maatschappij. Resp Internatinal werkt vanuit de visie dat niet ver maar dr en met mensen met een handicap aanbd met wrden ntwikkeld. Dit sluit aan bij de slgan Nthing Abut Us Withut us, wat ingaat p de mensenrechten. Daarm wrden k mensen met een handicap betrkken bij de prjecten en tevens pgeleid tt trainer in beweeg- en sprtactiviteiten. Hiermee wrdt niet alleen tegewerkt naar persnlijke empwerment maar k ecnmische en sciale empwerment. Visie De visie van Resp Internatinal: gelijke maatschappelijke kansen vr mensen met- en znder handicap in ntwikkelingslanden. Wereldwijd leven ruim 650 miljen mensen met een handicap. De grtste ppulatie daarvan leeft in minder ntwikkelde landen (ruim 80%). Mensen met een handicap wrden gecnfrnteerd met slechte leefmstandigheden en geringe acceptatie. Gebrek aan werkgelegenheid is vr mensen met een handicap een rzaak vr een gemarginaliseerd bestaan met vaak extreme armede. Meilijk f geen tegang hebben tt nderwijs is één van de rzaken. Een andere bepalende factr is de attitude ten aanzien van mensen met een handicap die uitsluiting p diverse leefgebieden, waarnder sprt en bewegen, eerder regel dan uitzndering maakt. Het verbeteren van de psitie van mensen met een handicap en het vergrten van hun empwerment en autnmie is het uitgangspunt in de prjecten van Resp Internatinal. Resp Internatinal levert hieraan een bijdrage dr bewegen en sprt als middel in te zetten. 11

13 2.2. Sprtcalities aan de slag Inleiding Onder de nemer Sprtcalities aan de Slag ( ) heeft NOC*NSF in 10 geselecteerde landen prgramma s gefrmuleerd, waarin de inzet van Nederlandse (sprt)rganisaties ptimaal en duurzaam benut knden wrden vr ntwikkeling. Het del van Sprtcalities aan de slag is de psitie van grepen jngeren, meisjes en vruwen en mensen met een handicap in 10 geselecteerde landen aantnbaar te verbeteren (mede) als gevlg van het inzetten van Nederlandse sprtkennis. Bij het prgramma Sprtcalities aan de slag wrden de vlgende algemene uitgangspunten gehanteerd (zie: het gaat m ntwikkelingssamenwerking, en in die cntext kan sprt een bijdrage leveren (aan ntwikkelingsdelen); het gaat m pririteitslanden en -delgrepen: landen: Zuid Afrika, Suriname, Kenia, Burkina Fas, Zambia, Mzambique, Senegal, Bhutan, Indnesië, Guatemala. delgrepen: jngeren, meisjes en vruwen, gehandicapten (het prgramma Sprtcalities aan de slag als geheel dient alle delgrepen te dekken). het gaat m specifieke thema s: gezndheid, nderwijs en emancipatie/participatie het werkterrein heeft behefte aan meer bundeling van krachten en samenwerking, en dat vraagt m: een prgrammatische aanpak (samenhangend, vraaggericht en p basis van wnership), gebaseerd p een cntext analyse (bestaande uit prbleemanalyse, institutinele analyse, analyse van beschikbare capaciteit en cmpetenties). cmplementaire actren. afstemming tussen inzet via Nederlandse (sprt en sprt & s) rganisaties en verige OS rganisaties en de inzet via Ambassades, die vral gericht zal zijn p ndersteuning van lkale partners. het gaat m duurzame resultaten en dat vereist: een prgramma dat per land een zinvlle katalysatr is vr ntwikkeling (p een bepaald thema en/f in een bepaalde regi). een prgramma dat per land resultaten kan beken binnen vier jaar en/f een basis legt vr verdere ntwikkeling na vier jaar. een prgramma dat per land inhudelijk en/f rganisatrische accentverschuivingen kent ten pzichte van de huidige (Nederlandse) inzet in het land, dat wil zeggen met leiden tt nieuwe interventies en/f kwaliteitsverbetering. inzet die aansluit bij activiteiten van lkale rganisaties (lkaal leiderschap en participatie). inzet die aansluit bij lkaal beleid. het gaat m deskundigheidsbevrdering (leren) en kwaliteitsverbetering van het werkterrein, dit betekent dat het benemen van prces- en leerdelen, in de vrm van ijkpunten f een M&E structuur, een vast nderdeel is van de prgramma s. het prgramma Sprtcalities aan de slag als geheel streeft naar diversiteit in uitverders en cördinatren. 12

14 Per land heeft NOC*NSF een Nederlandse hfduitverder geadviseerd subsidie aan te vragen bij VWS. Vanuit NOC*NSF is Resp Internatinal geadviseerd als hfduitverder p te treden vr de prjectlanden Zuid-Afrika en Indnesië. Resp Internatinal heeft vervlgens subsidie aangevraagd (zie vr nadere bijznderheden Subsidieaanvraag Resp Internatinal, 2009). Resp Internatinal heeft in beide landen inventarisatiebezeken gebracht en heeft vervlgens in aansluiting p de algemene delen van het prject specifieke land-delen gefrmuleerd. Prgrammadelstelling Resp Het del van het prgramma is het versterken van de psitie van mensen met een handicap dr de inzet van sprt en bewegingsactiviteiten. Dit wrdt nagestreefd dr de vlgende cncrete delstellingen: 1. Tegenmen participatie van mensen met een handicap in sprt- en recreatieve activiteiten. 2. Versterkte lkale en duurzame gehandicaptensprtstructuur t.b.v. sciale en cmmunity ntwikkeling vanuit principe Nthing abut us, withut us. 3. Tegenmen bewustwrding, met name nder de niet-gehandicapte persnen, en een afname van stigmatisering en discriminatie van gehandicapten. 4. Tegenmen leiderschap vaardigheden van gehandicapte jngeren via de sprt. 5. Tegenmen draagvlak vr sprt als een middel vr emancipatie, integratie en empwerment van mensen met een handicap nder beleidsmakers, dienstverleners, sprtacademies en clubs, ntwikkelingssamenwerkingrganisaties, mensen met een handicap zelf en hun rganisaties (DPO s (disabled p). Uitgangspunten Resp prjecten Uitgangspunt vr de prgramma-activiteiten: 1. Emancipatie (Nthing Abut us, withut us); In de cördinatie en uitvering van de prgrammaactiviteiten wrden gehandicaptenrganisaties actief betrkken. 2. Participatie; het prgramma richt zich p mensen met een handicap, die ng niet (kunnen) participeren in de sprtprgramma s. 3. Educatie: het pleiden van sprtleiders en het verankeren van deze prgramma s in gecertificeerde pleidingsprgramma s en nderwijsprgramma s. 4. Capaciteitspbuw; De prgramma-aanpak is gericht p activiteiten die structureel kunnen wrden vrtgezet. Na inventarisatie bezeken zijn met de lkale partners in beide landen deelprjecten en daarbij behrende delen gefrmuleerd. Deze zijn vervlgens nader gecncretiseerd in de Subsidieaanvraag Resp

15 Deelnemende landen Zuid-Afrika In twee lkale cmmunities, waar ng geen sprtprgramma vr mensen met een handicap ntwikkeld was, is een duurzaam sprtprgramma pgezet vr mensen met een handicap. A Lcaties Western Cape Prvince (Kaapstad), Mitchell s Plain, Khayelitsha, Ravensmead (R) en Atlantis (A). Lcatie Limpp Prvince en Mpumalanga Prvince (Jhannesburg), Twnship Elandsdrn (E) R E Partners Zuid-Afrika Instellingen gezndheidszrg: Ndlvu Care Grup (lcale cördinatr Elandsdrn, Limpp) Western Cape Rehabilitatin Center (WCRC), Mitchell s Plain Organisaties Sprt: DPSA (Disabled Peple Suth Africa) Orin Organisatin, Atlantis Greater Bulls Disabled Sprtsclub, Mitchell s Plain Khayelitsha Sprt Organisatin fr Disabled (KSOD) League f Friends f the Blind (LOFOB) Wheelchair Tennis Suth Africa (WTSA) Overheid Sprt & Recreatin, City f Cape Twn Ravensmead Disability Frum 14

16 Opleidingen en nderzeksinstellingen University f Stellenbsch Indnesië Resp Internatinal is aangewezen als hfdaannemer van het prgramma in Indnesië. In het prgramma van Indnesië hebben we twee Nederlandse rganisaties gevraagd als nderaannemer vr de invulling van het Trainingsprgramma vetbal (KNVB) en het prgramma Sprtntwikkeling p de Mlukken (NSA). Het prgramma in Indnesië kent 3 deelprjecten, te weten: 1. Sprtsamenwerking p Java (Resp Internatinal) 2. Traingingsprgramma Vetbal (KNVB) 3. Sprtntwikkeling p de Mlukken (Nederlandse Sprtalliantie) Met de lkale universiteit, het UPI (Universitas Pendidikan Indnesia, Bandung, Java), afdeling FPOK (sprtacademie) is er een samenwerkingsverband geslten. Deze faculteit wil met hulp van Resp Internatinal en de Hgeschl Windesheim (Zwlle) een curriculum APA (Adapted Psysical Activities) als duurzaam nderdeel binnen haar curriculum ntwikkelen Daarnaast zijn er met betrkkenheid van de UPI acht schlen vr speciaal nderwijs geselecteerd, die structureel wrden vrzien van Nederlandse prjectmedewerkers (studenten en afgestudeerden van de Cal). Deze prjectmedewerkers gaan beweeg- en sprtprgramma s aanbieden en lkale gymleerkrachten cachen p welke wijze dit het beste gerealiseerd kan wrden. 15

17 3. De Methde Resp Internatinal 3.1. Inleiding Het bject van het nderhavige nderzek is de Methde Resp Internatinal (MRI), met als kernvraag: werkt deze methde? Echter, de MRI was vr 2010 niet expliciet uitgeschreven. Veel van de kennis was impliciet aanwezig in de hfden van de diverse Resp medewerkers. Bij de start van het nderzek was het dus zaak dat er eerst een methde zu wrden beschreven, die vervlgens zu wrden gevalideerd dr Resp betrkkenen. Deze methde is in fasen uiteindelijk afgernd in 2011 (Sietsma, 2011). Het uitgangspunt vr de methde is de missie van Resp Internatinal. Samengevat luidt de missie dat Resp Internatinal de ntwikkeling van duurzame beweeg- en sprtprgramma s vr mensen met een handicap in ntwikkelingslanden vrm en inhud wil geven. Twee aspecten vallen p in deze missiebeschrijving: duurzaam en bewegen. Met andere wrden: het gaat er niet alleen m de mensen met een handicap kansen p deelname aan aangepaste sprtactiviteiten te bieden, maar k tevens dat dit ntwikkelingsprces een duurzaam karakter krijgt. Daarmee staat het inzetten van de middelen van Resp in het kader van prcessen als armedebestrijding, tename van awareness en capacity building (Gwricharn, 2010; Sietsma, 2011). In de term empwerment kmen de verschillende begrippen samen. Empwerment is het mbiliseren van de kracht van mensen m hun eigen leven psitief te veranderen. Empwerment zrgt ervr dat mensen leren en actief zijn m hun eigen delen te bereiken. Het werken aan empwerment verhgt het bewustzijn en laat mensen specifieke kennis en vaardigheden pden zdat ze hun eigen leven in handen nemen. Empwerment is een cntainerbegrip en impliceert dat mensen greep krijgen p hun (sciaalmaatschappelijke-ecnmische) situatie en pgen hun leven zelf ter hand te nemen (Van Regenmrtel, 2002). De mate waarin empwerment in een samenleving is gerealiseerd is meilijk vast te stellen. Gek geneg kun je makkelijker zien indien er een tekrt aan empwerment is bij bepaalde grepen, bijvrbeeld mensen met een handicap. Maar meilijker wanneer er vldaan is aan een zekere standaard van empwerment (Van Regenmrtel, 2002). Empwerment is dan k een pen-eind begrip, altijd in ntwikkeling. En een dergelijk pen eind begrip is meilijk te kwantificeren. Naast de missie spelen ng twee begrippen een centrale rl bij de ntwikkeling van de MRI. Resp wil haar middelen inzetten vanuit twee perspectieven. Het eerste perspectief is te karakteriseren met de slgan: Nthing Abut Us Withut Us. Bij Resp gaat het niet luter en alleen m bewegen, maar m met mensen met een handicap hun kansen p ntwikkelingsmgelijkheden te verkennen en vrm te geven in het dmein van Bewegen en Sprt. Het tweede perspectief is te karakteriseren met de slgan The Jy f Mvement. Bewegen kan plezier geven en kan daarmee een start zijn vr de ntwikkeling van empwerment van mensen met een handicap Vier strategieën Om dit prces van empwerment cncreet te maken heeft Resp gekzen m vier beïnvledingsstrategieën te ntwikkelen: participatin, educatin, awareness en sustainability (Sietsma, 2011) 1. Participatin betreft de mate van deelnemen van de betreffende delgrep, de mensen met een handicap. Deze mensen kunnen (speciale) schlen bezeken, verblijven in instituten dan wel (in geval van vlwassenen) wnen in hun sciale systeem (gezin, familie). In de meeste ntwikkelingslanden bestaat er geen infrastructuur en gestructureerd aanbd van sprt en bewegingsactiviteiten aan mensen met een 16

18 handicap. Veelal ntbreekt de kennis daarte. Er zijn nder invled van de Olympische beweging sms ng wel initiatieven p het terrein van de tpsprt vr mensen met een handicap, maar het terrein van de breedtesprt is veelal een braakliggend gebied. Op dat terrein wil Resp Internatinal haar aandacht richten (zie vr missie en delen Resp k Sietsma, 2011, hfdstuk 2) 2. Educatin: betreft het vergrten van de educatiemgelijkheden, juist k vr mensen met een handicap, p het terrein van (aangepast) sprt en bewegen. Onderwijs wrdt gezien als HET wapen tegen armede, zals k duidelijk wrdt in de millenniumdelen. De Millennium Ontwikkelingsdelen (Millennium Develpment Gals) zijn 8 cncrete en meetbare delstellingen m de wereldwijde armede te bestrijden. In 2000 hebben 189 landen de Millenniumverklaring ndertekend. De Millenniumdelen meten in 2015 zijn gehaald. Vr mensen met een handicap is educatin van grt belang. In 1990 ging in ntwikkelingslanden 80% van de kinderen naar de basisschl, nu 90%. Vr kinderen met een handicap gaat dit percentage niet p. Van hen vlgt ng geen 10% basisnderwijs. De rest heeft geen tegang tt schl, kan het gebuw niet in, f wrdt btweg geweigerd. Of is gefrustreerd afgehaakt, mdat de schl niet vrzag in hun specifieke beheften. Dr inventies p het gebied van Educatin wil Resp twee vliegen in één klap slaan. Enerzijds m daarmee een kwaliteitsverbetering van deze activiteiten te realiseren en m brging/duurzaamheid van deze kwaliteitsverbetering vrm en inhud te geven (nderwijs is de katalysatr vr de ntwikkeling van de samenleving). Anderzijds m mensen met een handicap expliciet de ntwikkelingskans te bieden zich te schlen in het aanbieden van sprt- en bewegingsactiviteiten aan mensen met een handicap. Deze laatste vrm is SPAT (Sprt en Physical Activity Training) genemd. SPAT is een tweejarige pleiding tt trainer APA (Adapted Physical Activities) vr deelnemers met een (auditieve dan wel fysieke) aandening, die geen/weinig schling gevlgd en baan hebben, maar wel fascinatie m sprttrainer APA te wrden. Zij dienen full time beschikbaar te zijn. Gedurende de pleiding ntvangen ze (indien het land geen studietelage en/f uitkeringsstelsel kent) een beurs. Resp verzrgt de werkervaringsplaatsen. De grep is samengesteld p basis van de genderbalans (gelijke verdeling mannen en vruwen). Het dcententeam met deels bestaan uit experts met een handicap. Er vindt drlpend nderzek plaats naar het prces en het rendement van de pleiding. Deze twee strategieën hangen samen en beïnvleden elkaar in het prces van empwerment (Sietsma, 2011). Dr het bewust en planmatig inzetten van de strategieën participatin en educatin wrdt verndersteld dat het prces van empwerment p gang wrdt gebracht. Deelaspecten van het begrip empwerment zijn sustainability (duurzaamheid) en awareness (bewustwrding). Hierbij draait het m de sciaalmaatschappelijk maar k de individuele effecten van de strategieën participatin en educatin. Participatin en educatin meten een zekere mate van beweging in de prcessen duurzaamheid en bewustwrding p gang brengen. 3. Awareness: Bij awareness staat centraal in welke mate het maatschappelijke en individuele bewustzijn (awareness) aangaande ntwikkelingsmgelijkheden vr en van mensen met een beperking is tegenmen als gevlg van de Resp prjecten. De vrnderstelling is dat het bewustzijn teneemt mede als gevlg van participatin en educatin. Mensen met een handicap krijgen sprt- en bewegingsactiviteiten p maat aangebden. Daardr wrdt zichtbaar (awareness) dat mensen met een handicap wel degelijk tt iets in staat zijn, tt the jy f mvement. Dit prces van bewustzijnsvergrting werkt als een prces van cncentrische cirkels die ntstaan als gevlg van een steen die in de vijver plnst, cirkels van nderscheidbare vrmen van bewustzijn, min f meer lpend van micr (individueel) naar macrniveau (maatschappelijk): 17

19 de individuele bewustwrding, de systemische bewustwrding (familie, sciale verband), de institutinele bewustwrding (verblijfsinstituut, schl etc), de maatschappelijke bewustwrding (samenleving, verheid, media, plitiek). 4. Sustainability: Tensltte de duurzaamheid, sustainability. Daarbij draait het m de vraag p welke wijze het prjectwerk dat Resp is gestart, een zekere mate van duurzaamheid p gang heeft gebracht, he het één en ander zal wrden gecntinueerd nadat de Resp prjecten zijn gestpt. Sustainability ntstaat niet pas aan het eind, als het resultaat van een zaaiprces. Al direct bij de start zekt Resp naar geschikte partners die samen met Resp de verantwrdelijkheid vr de ntwikkeling en verduurzaming van sprt vr mensen met een handicap ter hand wil nemen. Dat kunnen instituten, rganisaties, sprtverengingen f schlen zijn. Deze lkale partners meten zich herkennen in de missie en delen van Resp. Met het vinden van deze lkale partners wrdt er een lkaal sprtnetwerk ntwikkeld dat de basis kan zijn vr de sprt- en pleidingsactiviteiten. In het creëren van dit netwerk wrdt de eerste basis gelegd vr de sustainability (duurzaamheid, de mate waarin de activiteiten blijven bestaan na de afrnding van de prjecten). Aan deze partners wrdt uiteindelijk het estafettestkje drgegeven als Resp stpt met de cncrete ndersteuning van de prjecten. Duurzaamheid (sustainability) is dat de Resp prgramma s en tegenmen deelnamemgelijkheden blijven bestaan, k na afrnding van het prject en de daadwerkelijke betrkkenheid van Resp. Bewustwrding (awareness) is het prces van het zien, het bewustwrden van ntwikkelingskansen vr mensen met een handicap bij deelnemers, begeleiders en persnen uit hun directe mgeving, maar k dr maatschappelijk rganisaties en de media. Sprt kan daarbij werken als een maatschappelijke hefbm. Het is te simpel te spreken van een directe samenhang (mn-causaal rzakelijk verband )tussen enerzijds de prcessen participatin en educatin en anderzijds prcessen sustainability en awareness. Het is niet z dat dr het implementeren van prcessen van participatin en educatin als vanzelf en direct waarneembaar k de prcessen sustainability en awareness p gang kmen. Maar aan de andere kant lijkt er wel een multi-causaal verband te zijn. In het geheel van maatschappelijke prcessen is er sprake van een wederzijdse beïnvleding. De prcessen van participatin en educatin laten zich relatief eenvudig kwantificeren, uitdrukken in getallen (heveel mensen hebben deelgenmen? Heveel cursussen zijn er gegeven? Wat was de pkmst?). Dat is minder vr de hand liggend bij de prcessen sustainability en awareness. Om deze prcessen in kaart te brengen dient er meer kwalitatief nderzek te wrden verricht (bijv. interviews met de deelnemers en hun betrkkenen, met de lcale partners, nderzek naar berichtgevingen in de media, etc). De Resp Internatinal Methde impliceert het inzetten van de vier beschreven strategieën, participatin, educatin, sustainability en awareness. Daarbij zijn participatin en educatin de direct in te zetten interventie strategieën. Deze behren k tt het kerndmein van Resp: het ntwikkelen en aanbieden van sprt- en beweegprgramma s, mensen met een handicap nadrukkelijk uitndigen deel te nemen en de mensen (al dan niet met een handicap) schlingskansen bieden in het ntwikkelen van de prgramma s. Maar aangezien dit gehele prces plaats vind met en vr mensen met een handicap hebben deze twee interventiestrategieën k effect p de de empwerment zals weergegeven in de begrippen sustainability en awareness 18

20 4. Onderzekspzet 4.1. Onderzeksdelstelling: de relevantie van het nderzek Maatschappelijke relevantie Onder de nemer Sprtcalities aan de Slag ( ) heeft NOC*NSF in 10 geselecteerde landen prgramma s gefrmuleerd, waarin de inzet van Nederlandse (sprt)rganisaties ptimaal en duurzaam benut knden wrden vr ntwikkeling. Per land heeft NOC*NSF een Nederlandse hfduitverder geadviseerd subsidie aan te vragen bij VWS. Vanuit NOC*NSF is Resp Internatinal geadviseerd als hfduitverder p te treden vr de prjectlanden Zuid-Afrika en Indnesië. Resp Internatinal heeft vervlgens subsidie aangevraagd (zie vr nadere bijznderheden Subsidieaanvraag Resp Internatinal, 2009). Het del van Sprtcalities aan de slag is de psitie van grepen jngeren, meisjes en vruwen en mensen met een handicap in 10 geselecteerde landen aantnbaar te verbeteren (mede) als gevlg van het inzetten van Nederlandse sprtkennis (zie k hfdstuk 3 van deze ntitie). Het is van maatschappelijke waarde m te weten wat effecten van ntwikkelingsprjecten zijn, f het del van het ttale prject wrdt gerealiseerd. Zals aangegeven wrdt de Resp prjecten gesubsidieerd dr het VWS. Dergelijke subsidies dragen van de ntvanger een bijzndere verantwrdelijkheid het ntvangen (belasting)geld zrgvuldig en verantwrd te besteden. De algemene delstelling van het nderzek is een beeld en verantwrding geven aan het VWS ver de aanpak van Resp Internatinal en de effecten die dit heeft gehad in Indnesië en Zuid-Afrika. Het Onderzek stnd daarmee in het kader van verantwrding afleggen aan de subsidieverlener, resp. de verheid. Daarmee was impliciet gekzen vr een Mnitr en Evaluatie nderzek vlgens het mdel van een Resultaatgericht Mnitring en Evaluatie (Arkesteijn, Van Mierl en Ptters, 2007). Dit is een mdel dat de nadruk legt p delgerichtheid en p het mnitren en evalueren van het behalen van delstellingen. In geval van het Resp nderzek in het kader van Sprtcalities aan de Slag werd gewerkt met vraf bepaalde (kwantitatieve) prestatie indicatren die waren vastgelegd in de subsidieaanvraag ntitie m vrtgang en resultaten te meten in het licht van de delen van het prject f prgramma. Het accent lag daarbij p de utput (wat is gerealiseerd?), in mindere mate p de utcme (wat is het effect van de utput) en de impact (wat zijn de uiteindelijke resultaten; wat vegt de interventie te). Ik schrijf impliciet gekzen. Op het mment van starten van het nderzeksprject stnd het geheel k in het licht van verantwrding afleggen aan de subisieverstrekkers (VWS). In het hfdstuk Cnclusies, Discussie en Aanbevelingen (hfdstuk 6) wrdt p deze keuze nader teruggekmen. Theretische relevantie Verder heeft het nderzek k een theretische waarde. Het is bij de evaluatie van ntwikkelingsprjecten altijd cmplex aan te geven f de inzet van de middelen efficiënt en effectief zijn geweest. Veel ntwikkelingsrganisaties kampen met vergelijkbare evaluatieprblemen. Daarmee ntstaat er een theretisch vraagstuk met twee samenhangende factren: wat is een bruikbare nderzeksmethde vr 19

21 mnitring en evaluatie (1)? Naast een verheldering wat betreft de nderzeksmethde ntstaat en k een beter beeld van de Methde van Resp Internatinal (MRI) (zie hfdstuk 4). Is de rganisatie van Resp Internatinal in staat de dr haar ntwikkelde methde effectief en efficiënt in te zetten (2)? 4.2. Onderzekscntext: Zuid-Afrika Resp Internatinal was betrkken bij verschillende prjecten in het kader van Sprtcalities aan de Slag. Uiteindelijk is gekzen niet alle data van de verschillende prjecten in Indnesië (twee prjecten) en Zuid- Afrika mee te nemen in het nderzek. Na verleg met het management van Resp is beslten alleen de data van Zuid-Afrika te gebruiken bij het nderzek. De data van Indnesië zijn wel verzameld, maar niet benut. Dit besluit was gebaseerd p te verwachten tijdprblemen; bvendien waren de data van de prjecten in Indnesië in vergelijking met die van Zuid-Afrika beperkt aangeleverd (zie bijlagen vr een verzicht van het inleveren van de questinnaires). Bvendien werd verwacht dat de nderzeksvraagstelling in vldende mate zu wrden gerealiseerd met het verzamelen en interpreteren van de data van Zuid-Afrika. Daarnaast is de nderzeker tweemaal in Zuid-Afrika geweest en kan hij daardr de verzamelde data makkelijke plaatsen. Indien er vldende tijd was kn er ng gekeken wrden naar de resultaten in Indnesië Onderzeksvraagstelling: wat gaan er nderzcht wrden? Zals beschreven is de methde van Resp Internatinal gebaseerd p een viertal samenhangende strategieën: participatin, educatin, awareness en sustainability, de PEAS-strategieën (Sietsma, 2011). De achterliggende pvatting is dat deze vier PEAS-strategieën dekkend zijn vr de activiteiten van Resp in Zuid- Afrika (en andere landen). 1. Participatin: Het vergrten van de participatiemgelijkheden van mensen met een handicap aan (aangepaste) sprt- en bewegingsactiviteiten. Enkele deelvragen: Is er gedurende de prjectperide een stabiliteit, een tename f een afname geweest in de mate van deelnemen aan sprt- en bewegingsprgramma s dr mensen met een handicap? Wat valt er te zeggen ver de mate van tevredenheid van deze delgrep? Wat valt er te zeggen ver de grepsspecifieke kenmerken (type handicap, leeftijd, etc.) Vr meer deelvragen wrdt verwezen naar Sietsma (2011, vanaf pg 20) en de bijlage van dezer ntitie. Deze deelvragen zijn sturend geweest vr het samenstellen van de questinnaires 1, 2 en 5 (Sietsma, 2011 vanaf pg. 39) 2. Educatin: Het vergrten van de educatiemgelijkheden, juist k vr mensen met een handicap, p het terrein van (aangepast) sprt en bewegen. Enerzijds m daarmee een kwaliteitsverbetering van deze activiteiten te realiseren en anderzijds m brging/duurzaamheid van deze kwaliteitsverbetering vrm en inhud te geven. Enkele deelvragen: Is er een structureel nderwijs aanbd p maat van de lkale ntvanger? Is er een tename van kennis en deskundigheid p het terrein van sprt- en bewegingsactiviteiten vr mensen met een handicap? 20

22 Is deze tename in kennis en deskundigheid institutineel gebnden (nderdeel van lkale pleidingscurricula)? Zijn er k mensen met een handicap expliciet getraind m een sprtaanbieder te wrden? Vr meer deelvragen wrdt verwezen naar Sietsma (2011, vanaf pg 20) en de bijlage. Deze deelvragen zijn sturend geweest vr het samenstellen van de questinnaires 1, 2 en 5 (Sietsma, vanaf pg. 39). 3. Awareness: Het vergrten van bewustzijn van eigen psitie f van psitie van mensen met een handicap in het algemeen. En de mgelijkheden die sprt en bewegen bieden m dit te verbeteren. Enkele deelvragen (pen, half-gestructureerde interviews): wat je p de hgte van de mgelijkheden van sprt en bewegingsactiviteiten vr mensen met een handicap? Kunnen dergelijke activiteiten betekenisvl zijn in uw cmmunity? 4. Sustainability: Het vrmgeven van de duurzaamheid van de effecten van de prjecten, deze verankeren in het lkale veld, bijvrbeeld dr teveging hiervan aan het bestaande curriculum van lkale pleidingsinstellingen. Daarbij draait het m de vraag p welke wijze het prjectwerk dat Resp is gestart, een zekere mate van duurzaamheid p gang heeft gebracht, he het één en ander zal wrden gecntinueerd nadat de Resp prjecten zijn gestpt. Enkele deelvragen (pen, half-gestructureerde interviews): Op welke wijze wrden de in gang gezette activiteiten (participatin, educatin) vrtgezet? Welke rganisaties nemen de verantwrdelijkheid vr deze vrtzetting? Welke mgelijkheden en bedreigingen wrden dr de lkale partners nderkend? 4.4. Onderzeksmethde Inleiding In de aanlp is er veel nagedacht ver de gebruiken nderzeksmethde. Er is cntact gezcht met vergelijkbare ntwikkelingsrganisaties, zals de Vereniging PSO, die als del heeft uitzendingen van prfessinals in het kader van ntwikkelingssamenwerking te faciliteren. Daarnaast is er literatuur bestudeerd (.a. Arkesteijn, Van Mierl en Ptters, 2007; PSO Handleiding, 2009). Welke methden p het terrein van 'Planning, Mnitring en Evaluatie van cmplexe veranderingen' zijn er in gebruik bij de diverse rganisaties vr ntwikkelingssamenwerking (zals Crdaid, Hivs, ICCO, Oxfam Nvib en Plan Nederland)? Wat duidelijk is gewrden tijdens dit vrnderzek naar geschikte nderzeksmethden, dat er weinig echt betruwbare en valide methden zijn als gevlg van de cmplexiteit van de materie. De strategieën Participatin en Educatin zijn ng wel p enigerlei wijze kwantitatief te benaderen (heveel mensen zijn er bereikt met de prgramma s? heveel mensen hebben we schling ntvangen? Etc). Echter, dat ligt cmplexer met de begrippen Awareness en Sustainability. Want indien bijvrbeeld meer mensen met een handicap gaan sprten heft daarmee ng niet direct het bewustzijn (in zijn diverse vrmen) van hun maatschappelijke mgelijkheden te te nemen. Uiteindelijk draaien de Resp prjecten m het teweeg brengen van veranderingen p het terrein van de empwerment, van Awareness en Sustainability. Niet alleen de mensen met een handicap the jy f mvement laten ervaren, niet alleen trainers pleiden en zelfs trainers met een handicap ( nthing abut us, withut us), maar k daarmee een bijdrage aan prcessen van empwerment, van Awareness en Sustainability. Resp legt niet alleen zelf de lat z hg, maar k de subsidieverleners eisen dat prjecten een bijdrage leveren aan duurzame resultaten (zie k hfdstuk 3 en de 21

23 uitgangspunten van het prgramma Sprtcalities aan de slag ). Uiteindelijk is gekzen vr een methdenmix van kwantitatieve en kwalitatieve methdes (Sietsma, 2011): Kwantitatief: Bij deze methde zijn standaard vragenlijsten ntwikkeld, evenals invul- en rapprtagelijsten). Hierbij ging het met name m de aantallen, zals: heveel mensen met een handicap zijn er bereikt? De kwantitatieve benadering was met name gebaseerd p de vernderstelling: he meer, he beter, des te meer grtere impact p de tegenmen empwerment. Kwalitatief: in interviews (met behulp van half gestructureerde - pen vragen) inzmen p de beleving van de mensen, p hun verhalen, p hun eerste en latere ervaringen, p hun veranderingen als persn en in hun sciale cntext, etc. Dit is de zgenaamde narratieve methde (verhalen), ntleend aan de fenmenlgie en tevens tegepast dr de PSO. In deze verhalen (bijv interviews) wrdt zichtbaar, hrbaar, velbaar wat de deelname aan sprt- en bewegingsactiviteiten en Educatin hen heeft gedaan, vr hen heeft betekend. Questinnaires Op basis van de vier Resp strategieën (PEAS) zijn er vragenlijsten (questinnaires) gefrmuleerd (Sietsma, 2011, v.a. pg 34). Deze questinnaires waren Engelstalig aangezien deze mesten wrden gebruikt p lcatie van de prjecten. De enige Nederlandstalige questinnaire was de vragenlijst vr de Nederlandse experts die training en wrkshps hebben verzrgd p de verschillende lcaties. De questinnaires zijn als bijlage tegevegd. Hiernder staan de verschillende questinnaires krt beschreven. 1. Analyze Questinnaire The Analyze Questinnaire fcuses n the lcal situatin. This questinnaire has been develped t trace lcal partners and participants fr the train-the-trainer prgram. 2. Observatin Questinnaire fr the Expert team (nly in the Dutch language) The Observatin Questinnaire has been develped fr the (Dutch) expert team. Questins are instrumental fr the reprt the experts r the leader f the expert team shuld make abut the training prgram (trainthe-trainer) and ther activities. 3. Questinnaire Participants train-the-trainer (trainers) The Questinnaire Train-the-Trainer has been develped fr the participants f that educatin prgram, the s-called trainers. This questinnaire is administered at the start-up f the curse, at the same time as the weaver. In the questinnaire, data are cllected abut the participants f the training curse train the trainer (name, persnal and prfessinal backgrund). 4. Observatin frm fr all Sprts- and Physical activities Resp Internatinal has develped a special frm fr the trainers (participants f the curse) wh are abut t present activities t persns with a disability (sprt days fr all, PE at schl, etc.). These frms prvide Resp Internatinal with infrmatin regarding the educatinal prcess f the trainers as well as regarding the participants. 5. Evaluatin Questinnaire Participatin The Evaluatin Questinnaire Participatin has been develped t cllect infrmatin abut the participants in the activities. This questinnaire may be used tgether with frm 4 in rder t cllect extra infrmatin. We d realize that this frm is t difficult fr many participants. This prblem must be discussed between the experts and the trainers. 6. Awareness Questinnaire Cmmunity The Awareness Questinnaire Cmmunity has been develped in rder t cllect qualitative infrmatin 22

24 abut persns in the cmmunity. It is t be used as an interview list. The interviews will be cnducted by the trainers r the lcal prject crdinatr. 7. Sustainability Questinnaire Schls, Organizatins and Institutins In rder t cllect infrmatin abut the sustainability f the prjects, the questins in this frm can be used in (structured) interviews with partners, such as Schls, Organizatins and Institutins. The interviews will be cnducted by the lcal prject crdinatrs r the trainers. The decisin wh will cnduct the interviews is made by the lcal prject crdinatr. Ruting van de verschillende questinnaires In verleg met het management van Resp is een ruting van de diverse questinnairesbeschreven (zie (Sietsma en Singerling, 2011; p4). In deze ruting was een nderscheid gemaakt p drie niveaus: het betreffende frmulier (questinnaire 1 t/m7), de persn die uiteindelijk verantwrdelijk was vr het invullen van het frmulier en welke acties gedaan mesten wrden m het betreffende frmulier p het uiteindelijke ntvangstadres te den laten terecht kmen. Op deze wijze werd geprbeerd de diverse frmulieren uiteindelijk p het bureau van de nderzeker te den laten terecht kmen m daar verder geanalyseerd te wrden (zie vr rutingschema: bijlage). Met de betrkken persnen (management, prjectleiders e.a. keypersns) is een mment van briefing belegd waar de questinnaires zijn tegelicht en het belang van het invullen is geëxpliciteerd (urgentiebeleving). Deze ruting was van belang aangezien de nderzeker geen veldnderzek deed en drlpend ter plaatse kn zijn. Hij was afhankelijk van de urgentiebeleving en de samenwerking met de diverse betrkkenen. De betruwbaarheid van het nderzek was daardr afhankelijk van de mate van samenwerking met de diverse betrkkenen. Bij het verwerken van de gegevens bemerkten wij als nderzekers dat er ng een tekrt aan infrmatie was betreffende de begrippen sustainability en awareness (questinnaires 6 en 7). In verleg met het management van Resp en de prjectleiders hebben we beslten pen interviews te huden met de verschillende Dutch Experts die de prjecten hadden bezcht en daadwerkelijke ndersteund (training, caching) en met de twee prjectleiders. De resultaten van deze interviews zijn verwerkt in de resultaten van de beïnvledingsstrategieën sustainability en awareness (zie vr de questinnaire 1 t/m7 de bijlage). Op de vlgende pagina is een schema pgenmen p het gehele nderzeksprces ngmaals in kaart te brengen. Daarin wrdt duidelijk dat het nderzeksprces in het kader heeft gestaan van verantwrding afleggen aan de subsidieverstrekkers, gekppeld aan de wens van Resp m meer inzicht te krijgen aan het realiseren van de Methde Resp Internatinal. 23

25 Bijstellen van de MRI Om het gehele verzicht vast te huden een schema: Nthing abut us withut us Missie Resp Internatina l The Jy f Mvement Methde Resp Internatinal (MRI) participatin educatin awareness sustainability Questinnaires 1, 2 en 5 Questinnaires 1, 3 en 4 Questinnaire (1,) 5 en 6 Questinnaires (1 en) 7 Interviews met Dutch Experts en prjectleiders resultaten Bijdrage aan externe verantwrding subsidiegevers 24

26 5. Onderzeksresultaten Methde Resp Internatinal 5.1. Inleiding Zals beschreven is de methde van Resp Internatinal gebaseerd p een viertal samenhangende strategieën: participatin, educatin, awareness en sustainability. De achterliggende pvatting is dat met deze vier strategieën de interventies van Resp in Zuid-Afrika in vldende mate te zijn beschrijven. Participatin betreft de mate van deelnemen van de betreffende delgrep, de mensen met een handicap. Deze mensen kunnen (speciale) schlen bezeken, verblijven in instituten dan wel (in geval van vlwassenen) wnen in hun sciale systeem (gezin, familie). Educatin betreft het vergrten van de educatiemgelijkheden, juist k vr mensen met een handicap, p het terrein van (aangepast) sprt en bewegen. Bij awareness staat centraal in welke mate het maatschappelijke en individuele bewustzijn (awareness) aangaande ntwikkelingsmgelijkheden vr en van mensen met een beperking is tegenmen als gevlg van de Resp prjecten Tensltte de duurzaamheid, sustainability. Daarbij draait het m de vraag p welke wijze het prjectwerk dat Resp is gestart, een zekere mate van duurzaamheid p gang heeft gebracht, he het één en ander zal wrden gecntinueerd nadat de Resp prjecten zijn gestpt. Het sprtaanbd kan nderverdeeld wrden in de vlgende rubrieken: 1. Activiteiten in het kader van Shw Yur Talent. Dat zijn grtschalige sprtevenementen waar de mensen kunnen laten zien wat ze kunnen: shw yur talent! Bij deze evenementen staat de participatin vrp, maar ze hebben k een betekenis wat betreft de awareness. Het gaat er m dat veel mensen (met name gehandicapten, maar k niet-gehandicapten) samen deelnemen aan allerlei sprt en bewegingsactiviteiten. 2. Activiteiten in het kader van The Jy f Mvement. Dat zijn regelmatig terugkerende sprt- en bewegingsactiviteiten, een breed sprtaanbd bedeld vr mensen met een handicap. Zij kunnen aan den lijve ervaren dat bewegen k leuk is. Bij deze activiteiten staat k de participatin vrp, maar ze hebben k een betekenis wat betreft de awareness. Dr de cntinuïteit wrdt The Jy f Mvement vrm gegeven. De beide activiteitenclusters hebben een samenhang. Shw yur Talent kan een aanzet zijn tt deelname aan de activiteiten van The Jy f Mvement. In dit hfdstuk wrden de resultaten van het effecten van de Methde van Resp Internatinal (5.2.). Werkt de Methde Resp Internatinal in de verschillende prjectlanden? Bekt Resp Internatinal resultaten p de terreinen participatin, educatin, awareness en sustainability, de zgenemde PEAS-strategieën? 25

27 5.2. Participatin Inleiding In twee lkale cmmunities, waar ng geen sprtprgramma vr mensen met een handicap ntwikkeld was, is een duurzaam sprtprgramma pgezet vr mensen met een handicap (zie k hfdstuk 2). Lcatie Western Cape Prvince (Cape Twn), Mitchell s Plain, Khayelitsha, Ravensmead en Atlantis Lcatie Limpp Prvince en Mpumalanga Prvince (Jhannesburg), Twnship Elandsdrn, Ndlvu Care Grup. Resultaten Participatin Participatin Prvincie Western Cape (Cape Twn) In de prvincie Western Cape zijn p zes verschillende lcaties prjecten gerganiseerd. Daarbij is intensief samengewerkt met verschillende lkale rganisaties (zie hfdstuk 3). Resultaten Shw Yur Talent: lcaties Activiteiten Shw Yur Talent aantal deelnemers Mitchells Plain, Hermanus, Ravensmead sprtdagen Atlantis, Khayelisha Scial Circus 210 Cape Twn Basketball turnmant Cape Twn Tennis turnement Ttaal Over de prjectperide hebben er tussen de 1000 en 1100 mensen met een handicap deelgenmen aan deze activiteiten. Aangezien het grtschalige prjecten zijn is de administratie beperkt en ntbreken gedetailleerde persnsgegevens (mannen, vruwen, etc.). Wel blijkt uit de prjectbeschrijvingen en questinnaires dat de pkmst bij alle prjecten de inschatting vraf ruim heeft vertrffen. 26

28 Resultaten The Jy f Mvement: Lcatie: Betreft kleine wijken in Cape Twn, nderdeel van de cursief vermelde grtere wijken aantal deelnemers Atlantis 100 Thusng 79 Oasis 52 Ravensmead 25 Khayelitsha 12 Kwantha 10 Nnceba 15 ttaal 293 Wat hebben we aan deze getallen? We meten dan een nderscheid maken tussen de Shw Yur Talent en de The Jy f Mvement activiteiten. Bij de activiteiten van Shw yur Talent zijn er in de prjectplannen aantallen van te verwachten mensen genemd. Dit was mede ndig vr de rganisatie. Indien we deze verwachtingsgetallen vergelijken met de feitelijke getallen zijn de verwachtingen ruimschts vertrffen. Waar kmen de deelnemers p af? Op de fun, de activiteiten, een dagje uit met de schl en/f instelling, uit met hun vrienden, maar k p het gratis verstrekte lunchpakket! Wat zijn mgelijke verhinderingen? De afstand naar de betreffende lcatie en het verver. Mensen mesten vaak p eigen hutje naar de lcatie, f knden meerijden met busjes van de instellingen. Een dure investering. En desndanks een grte pkmst. Bij de activiteiten van The Jy f Mvement gaat het ver een regelmatig aanbd verzrgd dr de trainers-inpleiding (hierver meer bij het nderdeel educatin). Deze trainers hadden vanuit de Resp Opleiding tt Trainer (SPAT: Sprt and Physical Activity Trainer) een stageverplichting en liepen deze stages in diverse instituten, schlen en bij wijkgebnden activiteiten. Deze activiteiten waren regelmatig, van wekelijks tt eens per veertien dagen. Cncreet betekent dat, dat er ngeveer mensen met een handicap wekelijks deelnamen aan een activiteitenaanbd. Uitgaande van de gehele prjectperide (20-24 maanden na de pstart) betekent dat, dat in het ttaal tussen de tt (20 maanden * 2 tt 4 per maand * 250 mensen) cntactmmenten zijn geweest tussen de trainers en de mensen met een handicap. De pkmsttruw was relatief hg: er bleek ver de verschillende bijeenkmsten weinig verlp. Dat betekent niet dat steeds dezelfde mensen zijn gekmen, wel dat het aantal mensen dat naar de activiteiten kwam niet inzakte (ver de gehele peride een afname van 3 mensen p 293 deelnemers, te verwaarlzen). Datadetaillering The Jy f Mvement Van de resultaten van de activiteiten in het kader van The Jy f Mvement hebben we een detaillering wat betreft de deelname van mannen, vruwen, wel/geen handicap en leeftijd. Wat betreft een detaillering van de etnische achtergrnd (zwart, kleurling, blank), een vraag die wij hadden pgenmen m een beeld te 27

29 krijgen f sprt en gehandicapten iets te maken heeft met het verschijnsel etniciteit, hebben we weinig gegevens bven water gekregen. De invuller sleg deze vraag gewn ver. verdeling mannen-vruwen vruwen 56% mannen 44% Opmerkingen verdeling vruwen-mannen Een bijna gelijke verdeling, 12% meer vruwen. Een van de delstellingen van Sprtcalities aan de slag (zie hfdstuk 3) is de expliciete aandacht die aan de deelname van vruwen aan der sprtprjecten dient te wrden besteed. verdeling leeftijd Opmerkingen verdeling leeftijd Niet alleen kinderen (jnger dan 18 jaar, nderwijs) nemen deel aan de activiteiten, maar met name de grep van jaar is ged vertegenwrdigd. Samen met de vlwassenen vrmen zij een stevige meerderheid van bijna 80%. Deze mensen verblijven thuis dan wel in een instelling. <25jr 34% <18jr 21% jr 45% verdeling types handicap verstandelijk 63% lichamelijk 35% sensrisch 2% Opmerkingen verdeling types handicap Naast de in de grafiek genemde drie types waren we k benieuwd naar de mgelijke deelname van met mensen een chrnische handicap (zals HIV). Vanuit deze laatste categrie waren er geen deelnemers. Met name mensen met een de zichtbare handicap blijken deel te nemen aan de activiteiten. Er knden k mensen znder handicap deelnemen aan deze activiteiten, echter deze grep was in de minderheid (3 mensen) Participatin, Twnship Elandsdrn In de prvincie Mpumalanga&Limpp (district Mutse) is met name gewerkt in Twnship Elandsdrn (200 km ten nrden van Jhannesburg). Het inwnersaantal van Elandsdrn wrdt geschat p mensen. Er heerst grte werklsheid en dat heeft gevlgen vr alle leeftijdsgrepen. De bevlking maakt in geval van zrg en welzijns gebruik van Ndlvu Medical Centre. De plaatselijke schlen hebben ver het algemeen geen/beperkte sprtfaciliteiten. Mede m die reden is bij het ziekenhuis het Cruyff Curt Elandsdrn aangelegd. Het Cruyff Curt bestaat uit verschillende verharde velden (vetbal, tennis, vlleybal, basketbal) en een verdekte fitness ruimte met kleedruimtes en duches. De lkale bevlking kan gebruik maken van de sprtaccmmdatie, evenals de revaliderende patiënten van het ziekenhuis. Er werken vier gecertificeerde fitness/sprtinstructeurs. Met een zekere regelmaat wrden grtschalige sprtevenementen gerganiseerd. Bij de eerste kennismaking met de directeur van Ndlvu Medical Centre, Hug Tempelman, 28

30 werd duidelijk dat er geen specifiek aanbd was vr mensen met een handicap, ndanks dat verwacht kan wrden dat er veel mensen met een handicap wnen in Elandsdrn (ngeveer 10%, tussen de 3000 en 4000 mensen met een handicap). Afgesprken werd dat Resp Internatinal en Ndlvu Medical Centre gedurende de prjectperide een samenwerkingsvereenkmst aan zuden gaan m sprt- en bewegingsactiviteiten vr mensen met een handicap te prmten en te ntwikkelen. Daarbij zuden tevens de vier sprtinstructeurs wrden bijgeschld in het aanbieden en ntwikkelen van sprt- en bewegingsactiviteiten aan mensen met een handicap. Resultaten Shw Yur Talent (sprtevenementen) Ttaal aantal Mensen met een handicap activiteiten deelnemers tennis 40 (geen gegevens) basketball 40 Diverse sprtdagen 1870 scial circus 138 AIDSday 2000 ttaal % = 950 Gedurende de prjectperide zijn er diverse grtschalige en/f sprtspecifieke (tennis, rlstelbasketbal) sprtevenementen gerganiseerd, die bezcht zijn dr ruim 4000 mensen. De sprtevenementen die zijn gerganiseerd dr Ndlvu Medical Centre waren drgaans activiteiten vr mensen met en znder handicap. Er zu gesprken kunnen wrden van een vrm van inclusive educatin. Inclusive educatin is based n the right f all learners t a quality educatin that meets basic learning needs and enriches lives. Fcusing particularly n vulnerable and marginalized grups, it seeks t develp the full ptential f every individual. The ultimate gal f inclusive quality educatin is t end all frms f discriminatin and fster scial chesin. (Unesc, strengthening-educatin-systems i ). Indien we kijken naar een aantal relevante verdeling ntstaan de vlgende verzichten: verdeling man/vruw alle bezekers vruw 41% man 59% verdeling mensen met en znder handicap mensen met handicap 23% mensen znder handicap 77% Relatief veel mannen waren als deelnemer aanwezig bij deze sprtevenementen. Indien we inzmen p de delgrep van mensen met een handicap meten we cnstateren dat van de ttale grep ngeveer 23% mensen met een handicapt waren. Vr smmige van de evenementen waren expliciet mensen met een handicap uitgendigd. In die gevallen nam het pkmstpercentage van mensen met een handicap p tt ngeveer 35%. Maar ze waren nit in de meerderheid. 29

31 Als we kijken naar het srt activiteiten aangebden aan de ttale grep valt ns p dat het aanbd niet zdanig gedifferentieerd is (inhudelijk en didactisch) dat beide grepen (mensen met en znder een handicap) gelijktijdig kunnen deelnemen. Dat heeft te maken met name met de beperkte vakdidactische kennis van de aanbieders, de sprt/fitness trainers. Daarmee ntstaat het beeld dat beide grepen weliswaar gelijktijdig p het sprtterrein aanwezig waren, maar verschillende activiteiten deel hebben genmen. Daarmee is er sprake van een eerste (belangrijke) stap van inclusive educatin, het naast elkaar aanwezig zijn in dezelfde sprtcntext. We hebben helaas beperkte gegevens ver de verdeling van de leeftijden ver de categrieën <18 jr, jr en <25-50 jr. Resultaten The Jy f Mvement (drlpend aanbd) Bij de activiteiten van The Jy f Mvement gaat het ver een regelmatig aanbd verzrgd dr de trainersin-pleiding (hierver meer bij het nderdeel educatin). Regelmatig betekent in het geval niet wekelijk, maar met een zekere regelmaat. Uit de regi werden deelnemers van instellingen f schlen vr speciaal nderwijs uitgendigd. Zij kwamen naar het Cruyff Curt Elandsdrn, waar zij les kregen van de sprt/fitness instructeurs. Over de verschillende prjectperides werden de vlgende aantallen mensen met een handicap geregistreerd. pkmst mensen met een handicap Opmerkingen: Vanaf de eerste prjectperide is er sprake van een tename en vervlgens een plafnd. Verklaringen vr het plafnd waren vlgens de uitverende rganisatie (1) gebrek aan verver, (2) tekrt aan gevarieerd sprtaanbd en (3) afnemende belangstelling. verdeling leeftijd mensen met handicap > % jr 26% <18 jr 63% Het merendeel van de mensen met een handicap die de sprtactiviteiten bezcht waren kinderen en jngeren. De deelnemers kwamen vanuit instellingen en schlen vr speciaal nderwijs in de regi. Een enkeling vanuit de Twnship Elandsdrn. In de lp van de prjectperide werd met een tenemend aantal van dergelijke instellingen cntact gezcht. Ok deze grei nam in de na de tweede prjectperide beduidend af (4 >> 12 >> 4). verdeling types handicap sens. geh. 6% verst. geh. 35% lich. geh. 59% De verdeling ver de verschillende types handicap was zals vermeld in de figuur. Een relatief hg percentage van mensen met een lichamelijke handicap, met name in vergelijking met Cape Twn (35% lichamelijk gehandicapten). 30

32 verhuding mensen met en znder handicap mensen znder hand 92% mensen met een hand 8% Gelijktijdig met de mensen met een handicap kwamen k mensen znder een handicap sprten p de sprtterreinen van Cruyff Curt Elandsdrn. Beide grepen waren naast elkaar aan het sprten. De mensen met een handicap waren in de minderheid (8%). Wat dit mgelijk te maken heeft met de mate en de kwaliteit van de begeleiding kunnen we geen uitspraak ver den. De leeftijdsverdeling van de sprtende mensen znder handicap was nageneg identiek aan die van de sprters met een handicap: veel kinderen tt 18 jaar. De jeugd van de Twnship Elandsdrn. Samenvatting en discussie Participatin Samenvatting Op beide lcaties (Prvincie Western Cape en Prvincie Mpumalanga&Limpp) kan gesprken van een grte pkmst bij de verschillende activiteiten die gerganiseerd zijn in het kader van de participatin. Zwel bij de grtschalige evenementen (Shw yur Talent; ngeveer 5000 deelnemers) als bij het structurele aanbd (The Jy f Mvement; tussen de 65 en 300 deelnemers per aanbdmment) was sprake van een grte pkmst. De genemde aantallen versluieren wel een deel van de werkelijke pkmst. Hier km ik p terug. Het aanbd en de rganisatie is echter in beide prvincies verschillend geweest. In de prvincie Western Cape is met gefcust p mensen met een handicap. In de prvincie Mpumalanga&Limpp (Elandsdrn) is het aanbd gericht p mensen met en znder handicap (inclusive educatin). Indien we alleen kijken naar het aantal mensen met een handicap dat heeft deelgenmen aan de activiteiten hebben ngeveer 2000 mensen deelgenmen aan de grtschalige evenementen en tussen de 64 en 300 deelnemers aan het structurele aanbd. Ng steeds markante aantallen als we ns realiseren dat er vr de prjectstart geen aanbd was. Beide lcaties naast elkaar: Prvincie Western Cape (vier lcaties) Prvincie Mpumalanga & Limpp (Elandsdrn) Ttaal aantal deelnemers: Shw yur Talent The Jy f Mvement Ttaal aantal deelnemers met een handicap +/ / Leeftijd Accent vanaf 18 jr (bijna 80%) Accent tt 18 jr (63%) Sekse Accent vruwen (56%) Accent mannen (59%) Handicap Accent verstandelijk geh (63%) Accent lichamelijk geh (59%) 31

33 Discussie In de prvincie Western Cape (Cape Twn) was er sprake van een nieuw activiteitenaanbd, dat in samenwerking met lkale en reginale partners p het terrein van mensen met een handicap is ntwikkeld (zie hfdstuk 2). Dit aanbd was alleen bedeld vr mensen met een handicap. Er is daarbij sterk gefcust p vlwassenen met een handicap, een grep die drgaans weinig sprt. De jeugd gaat meestal naar schl en krijgt daar wel sprt. Opvallend is dat relatief veel vruwen de activiteiten hebben bezcht. Meer vr de hand liggend is dat mannen de straat p gaan. We hebben hier geen verklaring vr. Vanuit het perspectief van Sprtcalities aan de Slag is daarmee is een dubbele slag geslagen: gehandicapten èn vruwen (zie hfdstuk 2, uitgangspunten). In de prvincie Mpumalanga&Limpp, twnship Elandsdrn, was de situatie anders. Op sprtaccmmdatie van de kliniek (Cruyff Curt Elandsdrn) werkten al vijf sprtleiders. Hun activiteiten waren met name bedeld vr de jeugd van Elandsdrn. Daarbij waren ze k niet deskundig p het terrein van de gehandicaptensprt. Bijkmend verschijnsel was dat de sprtleiders hun baan naar alle waarschijnlijkheid hadden verlren indien de prjectsubsidie van Resp niet was aangewend vr het ntwikkelen van een sprtaanbd vr mensen met een handicap. De staf van de kliniek was met name geïnteresseerd in sprtmgelijkheden vr mensen met AIDS, met name als ndersteuning in de herstelfase (4000 deelnemers p het evenement AIDSday fr all!). De strategie van Elandsdrn was te zeken naar een nieuw aanbd naast het algemene sprtaanbd, waardr een vrm van inclusive educatin kn ntstaan. Daarin is men ten dele geslaagd: er zijn veel mensen bereikt bij de evenementen (Shw yur Talent). In mindere mate bij de ntwikkeling van een duurzaam en structureel sprtaanbd (The Jy f Mvement). Vanaf de eerste prjectperide is er sprake van een tename en vervlgens een plafnd. Verklaringen vr het plafnd waren vlgens de uitverende rganisatie Elandsdrn (1) gebrek aan verver, (2) tekrt aan gevarieerd sprtaanbd (effect van een te beperkte schling van de sprtleiders?) en (3) afnemende belangstelling (gebrek aan verver). In de lp van de prjectperide werd met een aantal van dergelijke instellingen waar The Jy f Mvement werd aangebden cntact gezcht. Ok deze grei nam in de lp van de prjectperide beduidend af (4 >> 12 >> 4). Dit had te maken met de intentie waarmee deze instellingen dr de sprtleiders werden bezcht. Terwijl in Cape Twn mensen met een handicap p dergelijke instellingen stage/werkervaringen kwamen p den (effecten cntinuïteit en rl-mdel) werd in het twnship Elandsdrn de leerlingen van deze instellingen gemtiveerd en geïnfrmeerd ver het bestaan van sprtactiviteiten vr mensen met een handicap die werden gerganiseerd p de Cruijff Sprt Curt bij het Ndlvu Care Centrum. Het verversprbleem werd daarmee in de handen gelegd van de instellingen resp. de mensen met een handicap, een in deze landen met beperkte financiële en materiële middelen en lgistieke prblemen en nlsbaar prbleem. Het verzek van de Ndlvu rganisatie f een busje.i.d. met de mensen te ververen kn niet wrden gehnreerd als gevlg van beperkte prjectmiddelen Educatin Inleiding De tweede beïnvledingsstrategie van Resp is Educatin, het pleiden van sprtleiders en het verankeren van deze prgramma s in gecertificeerde pleidingsprgramma s en nderwijsprgramma s. Dr inventies p het gebied van Educatin wil Resp twee vliegen in één klap slaan. Enerzijds m daarmee met de inzet van trainers-in-pleiding een kwaliteitsverbetering van het activiteitenaanbd en -begeleiding te realiseren en m brging/duurzaamheid van deze kwaliteitsverbetering vrm en inhud te geven. Onderwijs 32

34 is immers de katalysatr vr de ntwikkeling van de samenleving. Anderzijds m mensen (met een handicap) expliciet de ntwikkelingskans te bieden zich te schlen in het aanbieden van sprt- en bewegingsactiviteiten aan mensen met een handicap. Criteria delgrep Deelnemers Educatin: 1. Vlwassenen met een fascinatie vr sprt en bewegen vr mensen met een beperking. Grndgedachte: intrinsieke mtivatie is van belang vr cntinuïteit en persnlijke empwerment 2. Streven naar gelijke verdeling mannen als vruwen. Grndgedachte: genderverdeling is van belang vr emancipatie. 3. Mensen met en znder beperking. Grndgedachte: sprtleiders met een handicap kunnen rlmdel zijn. Educatin is p een aantal manieren vrm gegeven: 1. Ontwikkelen van het SPATprgramma: het Sprt and Physical Activity Trainer-prgramma en is een tweejarige pleiding vr mensen met een (auditieve dan wel fysieke) handicap die zelf wrden pgeleid tt sprt- en beweeg trainer. 2. Educatin van de sprtleiders p Ndlvu Care Grup (Limpp, Elandsdrn) 3. Het rganiseren van een divers aanbd: sprtgebnden clinics en wrkshps algemene activiteitengebnden clinics en wrkshps scial circus Het rganiseren van een cursus Empwerment Het rganiseren van een cursus Onderhud sprtmaterialen 4. Het creëren van stage-ervaringsplekken Resultaten Educatin Sprt and Physical Activity Trainer (SPAT) prgramma Een belangrijk nderdeel van het Educatin prgramma in Zuid-Afrika is het SPAT-prgramma. Dit cncept is ntwikkeld dr Resp i.s.m. Pyrrha Singerling (nderwijskundige en tt 2011 medewerker van Resp Internatinal), Augusti la Riviére (lgistiek, financiën en sprt fysilgie) en Lydia La Riviere-Zijdel (SPAT cördinatr en dcent). SPAT staat vr Sprt and Physical Activity Trainer-prgramma en is een tweejarige pleiding vr mensen met een (auditieve dan wel fysieke) handicap die zelf wrden pgeleid tt sprt- en beweeg trainer. In verschillende mdules en wekelijkse stages leren zij m les te geven (p MBO 3-4 niveau) aan kinderen en vlwassenen met een handicap in sprt, beweegactiviteiten, spel en weerbaarheid. Het betreft mensen die geen/weinig schling gevlgd hebben, geen baan hebben, maar wel fascinatie m sprttrainer te wrden. Zij dienen full time beschikbaar te zijn. Gedurende de pleiding ntvangen ze (indien het land geen studietelage en/f uitkeringsstelsel kent) een beurs. De grep is samengesteld p basis van de genderbalans (gelijke verdeling mannen en vruwen). Het dcententeam met deels bestaan uit experts met een handicap. Het prgramma in Zuid-Afrika is in afstemming met de Stellenbsch University (Centre fr Human Perfrmance Sciences, prf. dr. Liz Bressan) ntwikkeld. Er vindt drlpend nderzek plaats naar het prces en het rendement van de pleiding ( In Kaapstad zijn in de peride april 2010 tt mei SPAT-studenten begeleid m sprttrainer te wrden vr mensen met een handicap. Zij hebben een intensief prgramma gevlgd waarbij ze zwel clinics 33

35 (praktische en theretische trainingen en schlingen van enkele dagen), stage ervaringen hebben pgedaan en sprtdagen hebben gerganiseerd. Evaluatiegegevens SPAT Uit het eindverslag van Figge&Wittekamp (2012) kan het vlgende wrden gecncludeerd: Grepskenmerken: De grep SPAT-studenten bestnd uit 10 persnen met een beperking. De verdeling man-vruw was gelijk. Er waren grte nderlinge verschillen qua niveau in de gehele grep. Om die reden is er vr gekzen een tweedeling in de certificaten (SPAT Cach, 5 deelnemers en SPAT Assistent Cach, 5 deelnemers). Deze verschillen lagen niet zzeer aan de type fysieke beperking maar kmen vrnamelijk dr de persnlijkheid (intrvert) f taalachterstand (niet Engels sprekend, maar Afrikaans). Alle studenten die gestart zijn hebben uiteindelijke de pleiding afgernd, zij het met diplma s van verschillend niveau. Opleidingskenmerken: De SPAT-studenten hebben de neiging sterk ver te nemen wat de pleiders hebben laten zien. Ged vrbeeld det ged vlgen, zelf iets nieuws ndernemen is ng een stap te ver f te vreg. Daarnaast wrden de aanpassingen die wrden gedaan in de directe praktijk veelal gedaan als verandering, als iets nieuws in plaats als een aanpassing aan het vertnde deelnemende gedrag. Het bekijken wel aanpassingen ndzakelijk zijn in aansluiting bij het vertnde gedrag is veelal ng te ingewikkeld. De leskaarten zals ntwikkeld dr de pleiders zijn bruikbaar, maar het aantal is beperkt. Het methdisch didactische kader is ng te glbaal bekend bij de studenten. Educatin van de sprtleiders p Ndlvu Care Grup (Limpp, Elandsdrn) Ndlvu Care Grup heeft een staf p het Cruyff Curt Elandsdrn die bestaat uit verschillende functies: administratie/receptie, sprtleiders (fitness instructeur) en Lifeskills instructeurs. De sprtleiders beschikten ver een basissprtpleiding (vergelijkbaar met MDGO-SB niveau 3). De Lifeskills instructeurs zijn mensen die geen specifieke sprtdeskundigheid hebben, maar die wrden ingezet p het terrein van sciale ntwikkeling en persnlijke empwerment van de bezekers van het Cruyff Curt Elandsdrn (glbaal pleidingsniveau: MDGO-SPW niveau 3). Zwel de sprtleiders als de Lifeskills instructeurs zijn betrkken geweest in het Resp prject. Het Cruyff Curt bestaat uit verschillende verharde velden (vetbal, tennis, vlleybal, basketbal) en een verdekte fitness ruimte met kleedruimtes en duches. Met een zekere regelmaat wrden grtschalige sprtevenementen gerganiseerd (HIV patiënten, jeugd, etc.). Het sprtaanbd dat de sprtleiders verzrgden was gericht p de mensen van de twnship en p de (ex)patiënten van het ziekenhuis. Op het Cruyff Curt Elandsdrn was geen structureel aanbd vr mensen met een handicap. Incidenteel maakten schlen en instellingen vr speciaal nderwijs gebruik van de accmmdatie. Resp heeft aansluiting gezcht met de Ndlvu Care Grup mdat het ziekenhuis beschikt ver de faciliteiten en het persneel. Het ziekenhuis is met name gespecialiseerd in het genezen en begeleiden van mensen met HIV. In het verlengde van deze cure en care zag het management van de Ndlvu Care Grup mgelijkheden van aangepaste sprt vr mensen met HIV in het pst-revalidatieprces. In het begin zijn er pgingen ndernmen dr Resp en de Ndlvu Care Grup m vrm en inhud te geven aan de wens van het ziekenhuis in het pzetten van aangepaste sprt vr mensen met HIV in het pst-revalidatieprces. Dit is 34

36 uiteindelijk niet gelukt als gevlg van een tekrt van HIV-gerelateerde sprtdeskundigheid (bij Resp) en aan het feit dat deze delgrep frmeel niet valt binnen de criteria van het prject Sprtcalities aan de Slag (mensen met een beperking). Ten tijde dat Resp cntact zcht met de Ndlvu Care Grup dreigden de stafleden van Cruyff Curt Elandsdrn te wrden ntslagen als gevlg van een vermindering van het budget. Het Resp prject kwam dan k vr hen als een geschenk uit de hemel. Schematisch verzicht deelnemers vanuit Ndlvu aan Educatin: Functie baan bij Ndlvu vanaf: geslacht gehandicapt begin nieuw man vruw wel niet Sprtleider (fitness instructeur) Lifeskills instructeur Ttaal Telichting: Vr de start van het prject werkten er alleen mannelijke sprtleiders. Vanwege de Criteria Deelnemers Educatin (intrinsieke mtivatie, genderverdeling en rlmdel) heeft Ndlvu vr de start van het prject een sprtleider met een handicap tegevegd aan staf. In de lp van het prject is er een zektcht ndernmen naar vruwelijk sprtinstructeurs. Dit bleek niet makkelijk. Uiteindelijk is beslten een vruwelijk lid van het team Lifeskills te te vegen aan het team sprtleiders/fitness instructeurs. Bvendien is beslten het team Lifeskills instructeurs uit te breiden met vruw met een handicap. Op deze wijze heeft Ndlvu vrm gegeven aan de cncretisering van de Criteria Deelnemers Educatin. De mtivatie van de sprtleiders was in hge mate gericht p de prestatiegerichte sprten (rlstelbasketbal, rlsteltennis) en in mindere mate p de breedtesprtgerichte activiteiten (sprt fr all; aangepaste bewegingsactiviteiten ntleend aan het nderwijs). Deze activiteiten werden aangebden p het Cruijff Sprt Curt. Dat is zwel te cncluderen uit de verslagen van de (Nederlandse) experts die clinics en wrkshps ter plaatse hebben verzrgd, als k uit de verslagen van de rganisatie Ndlvu Care Grup. De sprtleiders bekwaamden zich als scheidsrechter f als speler in met name rlsteltennis. De twee mensen met een handicap hebben gedurende de prjectperide deelgenmen aan reginale en landelijke rlsteltennisternien. Vrheen was dat niet aan rde. De sprtleiders hebben k gedurende de prjectperide cntacten gelegd met landelijke rganisaties p het gebied van rlstelbasketbal (WBSA) en rlsteltennis (WTSA). Op deze wijze hebben de sprtleiders een bijdrage geleverd aan awareness (als rlmdel dan wel als geïnteresseerde in prestatiesprt). Bvendien zijn drie deelnemers met handicap (Jseph Manzini, Jseph Madihlaba en Paul Mamjele), die vr de start van dit prgramma ng vrnamelijk thuis zaten, dr Limpp Department f Sprt verkzen tt Develpment Officers vr rlstelbasketbal en -tennis vr het Greater Sekhukhune District. 35

37 Divers aanbd in het kader van Educatin Over de gehele prjectperide is er een diverse bewegingsgerelateerd Educatin aanbd geweest: rlsteltennis, rlstelbasketbal en breedtesprt activiteiten (ntleend aan het bewegingsnderwijs). In het nderstaande schema is infrmatie pgenmen betreffende het aantal deelnemers, hun sekse en hun al dan niet hebben van een handicap. Schema: sprt- en bewegingsrichtnderwijsaanbd tt vruw man handicap geen handicap rlsteltennis rlstelbasketbal breedte sprt ttaal rlsteltennis rlstelbasketbal breedte sprt gem per keer rlsteltennis rlstelbasketbal breedte sprt 0 Grafiek B: gemiddelde deelname aan bewegingsgerelateerd Educatin aanbd Grafiek a: deelname aan bewegingsgerelateerd Educatin aanbd man/vruw/handicap Opmerkingen Op de verschillende mmenten van Educatin aanbd (wrkshp, clinic) zijn 323 mensen afgekmen. Een vast aantal was de grep studenten van de SPAT pleiding en de twaalf medewerkers van Ndlvu Care Grup. De verige deelnemers zijn afgekmen p de inhud van de wrkshp. De breedtesprt wrkshps en clinics hebben relatief de meeste belangstelling gehad. Uit de gegevens is niet af te lezen f dat steeds verschillende mensen zijn geweest. Aangezien het vaak meerdaagse wrkshps en trainingen zijn geweest ( in het ttaal 12 meerdaagse bijeenkmsten) zal het werkelijke aantal mensen dat is pgeleid liggen tussen de 20 (SPAT en staf Ndlvu Care Grup) en 50 mensen. Opvallend is wel dat er relatief veel vruwen (verhuding ngeveer 1/3 2/3) zijn pgeleid en mensen met een handicap (verhuding ngeveer fifty-fifty).vr de meeste mensen was het een eerste ervaring getraind te wrden in didactische en methdische aanwijzingen m.b.t. sprt en bewegen. Naast het bewegingsgerichte nderwijsaanbd waren er k twee bijzndere trainingen: Een cursus management skills (rganisatrische aspecten van het ntwikkelen en rganiseren van een sprten bewegingsrelateerd aanbd) en een cursus wheelchair maintance (rlstelnderhud etc). Er was ng een bijzndere trainingsactiviteit, Scial Circus. Daarbij wrden allerlei circusactiviteiten (deelactiviteiten zals acrbatiek, jngeleren, etc.) geefend hetgeen tensltte uitmndt in een circusvrstelling. Van deze 36

38 activiteit ntbreken de gegevens. Aan de cursus empwerment en wheelchair maintance hebben de studenten SPAT en de staf van Nvluv deelgenmen. ttaal vruw man handicap geen handicap management skills wheelchair maintance Samenvatting en discussie Educatin Samenvatting Er van uitgaande dat er vòòr de kmst van het prject van Resp geen expliciete pleidingen p het gebied van sprt- en bewegingsactiviteiten vr mensen met een handicap waren, heeft alles wat er tijdens het prject is aangebden en ntwikkeld een meerwaarde. Het SPAT-prject is een unieke aanpak van een meervudig prbleem: het tekrt aan gehandicapte mensen met een relevante pleiding, het tekrt aan vruwen met een relevante pleiding en het tekrt aan pleidingen p het gebied van gehandicaptensprt. In Ethipië heeft het SPAT-cncept intussen zijn waarde bewezen in de inrichting van het Huse f the Sprts (website Resp). In ttaal zijn er 14 mensen pgeleid tt sprtleider gehandicaptensprt. Zeven van hen hebben in samenwerking met het gemeentebestuur van Cape Twn plannen gemaakt ver vervlgmgelijkheden. De stafleden van Ndlvu Care Grup zijn eveneens getraind. Hun startmtivatie was anders (meeden f ntslagen wrden). Het prject dat in samenwerking met Ndlvu Care Grup is ntwikkeld is in hge mate dr Ndlvu ingekleurd. De staf heeft er, passend bij hun persnlijke ambities, een andere wending aan gegeven: meer richting prestatiesprt en minder richting breedte sprt. Waar bij Resp de slgan is the Jy f Mvement verschf dat bij Ndlvu Care Grup meer richting the Jy f Winning. Daar tegenver staat wel dat (1) veel mensen met een handicap in aanraking zijn gekmen met verschillende sprten (zie 5.2.) en dat de sprtleiders een nieuw dmein hebben tegevegd aan hun palet, gehandicaptensprt. Bvendien zijn drie deelnemers met handicap (Jseph Manzini, Jseph Madihlaba en Paul Mamjele), die vr de start van dit prgramma ng vrnamelijk thuis zaten, dr Limpp Department f Sprt verkzen tt Develpment Officers vr rlstelbasketbal en tennis vr het Greater Sekhukhune District. Verschillen Cape Twn/SPAT en Ndlvu/Cruijff Sprt Curt De sprtleiders van Ndlvu hebben het Resp aanbd gezien als een vrm van naschling (gehandicaptensprt), een aanvulling p hun reeds behaalde diplma fitnessinstructeur. Dit in tegenstelling tt de SPAT-studenten; vr hen was de Educatin een basispleiding p het gebied van aangepaste sprtactiviteiten vr mensen met een handicap (APA, Adapted Physical Activities). In tegenstelling tt de SPAT-studenten hebben de sprtleiders van Ndlvu geen lkale stage/werkervaringsplekken gecreëerd waar ze knden efenen in het aanbieden en veranderen van sprtactiviten vr mensen met een handicap. Deze mensen werden uitgendigd naar het Cruijff Sprt Curt te kmen, dat was k de werkplek vr de sprtleiders. Dat was vr veel mensen een prbleem vanwege verversbeperkingen. 37

39 De sprtleiders van Ndlvu hebben zich met name verdiept in rlsteltennis en basketbal. De SPATstudenten hebben zich verdiept in de breedtesprt, sprt fr all. 300 cntactmmenten In het ttaal zijn ruim 300 mensen geschld. Uit de gegevens is niet af te lezen f dat steeds verschillende mensen zijn geweest. We schatten in dat tussen de 20 (SPAT en staf Ndlvu Care Grup) en 50 mensen de pleidingsmmenten hebben gevlgd. Opvallend is wel dat er relatief veel vruwen (verhuding ngeveer 1/3 vruw en 2/3 man) zijn pgeleid en mensen met een handicap (verhuding ngeveer gelijk). Tensltte zijn er veel mensen (van schlen, instituten) bereikt die hebben deelgenmen aan wrkshps en clinics m meer bekwaam te wrden in het begeleiden van gehandicapte mensen bij het den van sprt. Discussie Er zijn duidelijke verschillen tussen de ntwikkelingen in Cap Twn en in Ndlvu Care Grup. In Cape Twn hebben de SPAT-studenten een prces p gang gebracht waarin het belang van sprt vr gehandicapten zichtbaar, meetbaar en velbaar is gewrden. Op verschillende lcaties is zwel het aantal sprtende gehandicapten tegenmen (zie k ), zijn er 14 mensen met een handicap (mannen en vruwen) pgeleid m sprtleider te wrden (met niveau verschillen) en liggen er mgelijkheden vr een vervlg in samenwerking met het gemeentebestuur van Cape Twn. In Limpp (Ndlvu Care Grup) hebben 5 reguliere sprtleiders de kans gegrepen zich persnlijk te verdiepen in sprt vr gehandicapten en hebben daarin de kers gekzen van de prestatiesprt, passend bij hun eigen ambitieniveau. Resp kiest niet vr deze richting. Prestatiesprt is niet verkeerd, maar het creëert k afvallers die het uiteindelijk niet kunnen bij benen. Bij prestatiesprt impliceert het meeden m te winnen, in plaats van winnen is meeden. Eerst de Jy f Mvement, daarna ntstaan er misschien andere mgelijkheden w.. de prestatiesprt. Bvendien is men er in de Ndlvu Care Grup niet echt in geslaagd het aantal vruwelijke en gehandicapte studenten te vergrten (tename van 1 vruw en 2 gehandicapten, maar uit de gegevens is niet duidelijk f het allen vlwaardige sprtleiders zijn). Het lijkt er p dat men in de Ndlvu Care Grup een verbijzndering heeft aangebracht in de reeds bekende wijze van werken namelijk prestatiesprt- ipv recreatiesprtgericht. Uit diverse verslagen (van de Ndlvu Care Grup, maar k uit de verslagen van de Nederlandse Experts die diverse wrkshps hebben gegeven) bleek de verwachting van de 5 reguliere sprtleiders k anders te liggen. Ze waren niet z geïnteresseerd in breedtesprt activiteiten vr mensen met een handicap (zie nemden het Childrenplay ), lieten zich k niet z makkelijk pleiden en beïnvleden dr de (Nederlandse) experts, ze waren immers al sprtleiders. Wel wilden ze graag mderne rlstelen hebben (vr de rlstelsprtactiviteiten) en wilde graag prestatiegerichte sprttrainingsmethden hren en zich daarin verdiepen. Vr hen was het Educatin aanbd een vrm van naschling. Een aantal factren kunnen deze verschillen in ntwikkeling verklaren. In de eerste plaats: de afstand tussen de beide lcaties. Deze is nauwelijks te verbruggen met een aut (1600 km) en kstbaar m regelmatig te den (vliegtuig ticket tussen de 350 en 450). De algemeen prjectleider 38

40 verbleef in Cape Twn en stuurde daar de prjecten aan. Zij was beperkt aanwezig in Limpp, ingrijpen was meilijk waardr de ntwikkelingen in Limpp een eigen kers knden varen. Daarnaast: er was sprake van een verschil in verwachtingen. In Cape Twn waren er vr (Afrikaanse) gehandicapten en vruwen nauwelijks schlingsmgelijkheden p het gebied van sprt vr mensen met een handicap. Op Limpp was de rganisatie blij dat een dreigend ntslag was afgewend met het geld dat Resp meebracht, vr hen was de pleiding een vrm van naschling. Bvendien bestnd daar al een sprtcultuur p het Cruijff Sprt Curt Tensltte: de SPAT-pleiding vnd plaats vanuit Cape Twn en Stellenbsch (nderlinge afstand: 50 km). De SPAT-studenten zijn wel enkele keren in Limpp geweest, maar hebben geen stagegelpen in die regi. De SPAT-studenten hebben daardr met name een beweging p gang kunnen brengen in en rndm Cape Twn. De verwachting was dat de sprtleiders in Limpp die zelfde beweging p gang zuden brengen in Limpp en dat zij stage/werkervaringsplekken zuden creëren. Die verwachting is niet uitgekmen, de sprtleiders hebben met name hun eigen beweging gevlgd: het aanbieden van enkele sprtactiviteiten vr gehandicapten. De vraag is: hadden deze verschillen vrkmen kunnen wrden? De Ndlvu Care Grup is vr de start van het prject driemaal bezcht waarbij gesprekken zijn geverd met het management en de sprtleiders en is zrgvuldig drgevraagd wat de kansen en bedreigingen zuden zijn (vraagarticulatie). Achteraf had meer de mgelijke bedreiging van geen geld, geen baan meten wrden geanalyseerd. Deze factr werd ten meer als een kans, als een win-win situatie gezien. Misschien had het prbleem ten het zichtbaar werd (in de afname deelnemende instellingen en de afname deelnemers) meten wrden besprken met de sprtleiders en het management. Maar dan speelt de afstand een nadelige rl. Tensltte: er is niet niets gebeurd! Er zijn wel degelijk mensen geschld en mensen met een handicap hebben de de Jy f Mvement ervaren. Uitgaande van de gedachte dat deze prjecten een hge mate van zelfsturing hebben en tevens vraaggestuurd zijn pgezet (de afnemende partij vraagt) is het prces hguit anders gelpen dan vraf was gepland. Daarmee wrdt de vraag niet hadden we dit kunnen vrkmen?, maar wat hebben we ervan geleerd? 5.4. Awareness en Sustainability Inleiding Het inzetten van de middelen van Resp staan uiteindelijk in het kader van prcessen als armedebestrijding, tename van awareness en capacity building (Gwricharn, 2010; Sietsma, 2011). Daarnaast speelt sustainbability een rl van betekenis. Bij awareness staat centraal in welke mate het maatschappelijke en individuele bewustzijn (awareness) aangaande ntwikkelings-mgelijkheden vr en van mensen met een beperking is tegenmen als gevlg van de Resp interventies p de terreinen participatin en educatin. Mensen met een handicap krijgen sprt- en bewegingsactiviteiten aangebden, kmen figuurlijk en letterlijk in beweging. Daardr wrdt maatschappelijk zichtbaar dat mensen met een handicap wel degelijk tt iets in staat zijn, tt the jy f mvement, aangezien deze mede zijn ntwikkeld vanuit de gedachte nthing abut us withut us. Dit 39

41 prces van bewustwrding werkt p een aantal niveaus: p micr (individueel), mes (wijk, cmmunity)_ en macrniveau (maatschappelijk). Bij sustainbability gaat het erm de mate van duurzaamheid van de interventies p langere termijn. Zijn de gevlgen van de interventies furture-prf f verdwijnen deze als het prject van Resp stpt? Sustainability is het vrmgeven van de duurzaamheid van de effecten van de prjecten, deze verankeren in het lkale veld, bijvrbeeld dr teveging hiervan aan het bestaande curriculum van lkale pleidingsinstellingen. Daarbij draait het m de vraag p welke wijze het prjectwerk dat Resp is gestart, een zekere mate van duurzaamheid p gang heeft gebracht, he het één en ander zal wrden gecntinueerd nadat de Resp prjecten zijn gestpt. Om de mate van awareness en sustainability vast te stellen zijn deze begrippen expliciet meegenmen bij de ntwikkeling van questinnaire 5 (evaluatin participatin), 6 (awareness cmmunity) en 7 (Sustainability Questinnaire Schls, Organizatins and Institutins) impliciet bij de questinnaire 1 (analysis questinnaire). Bij het verzamelen van de data bleek dat deze questinnaires niet f zeer nvlledig te zijn ingevuld (zie bijlagen met verzicht van ntvangen questinnaires). Questinnaire 6 en 7 zijn niet expliciet pgenmen in de ruting van de questinnaires (Sietsma, 2011, pg. 32), maar wel drgesprken met de prjectleiders. Het was de bedeling dat er interviews zuden plaatsvinden met the parents, prfessinals at schls r institutes, sprts rganizatins (Sietsma, 2011, pg. 54 en 56) We wilden tch pzek gaan naar mgelijke data m na te gaan wat de mate van awareness was als gevlg van de Resp-prjecten en hebben interviews gehuden met Nederlandse experts die actief betrkken zijn geweest bij de ntwikkelingen in Zuid-Afrika en daar twee keer enkele dagen trainingen en clinics hebben verzrgd. Daarte hebben we interviewvragen gefrmuleerd p basis van questinnaire 1, 5, 6 en 7 (zie bijlage). Vervlgens hebben we twee experts bereid gevnden zich te laten interviewen. Met Chris Hazelebach heeft het interview 15 mei 2012 en met Femke Huiskamp p 29 mei 2012 plaatsgevnden (zie bijlage vr de tekst, CH en FH). De gegevens uit deze interviews aangevuld met de (beperkte) gegevens uit de verige dcumenten willen we een beeld schetsen van de ntwikkeling van Awareness. De gegevens uit het interview met Jan Willem Diekerhf knden niet gebruikt wrden, aangezien Jan Willem alleen uitgeznden was geweest naar Indnesië. Resultaten Awareness en Sustainability Awareness Cape Twn en Ndlvu Care Grup (Limpp) Wanneer ik het heb ver bewustwrding, wil ik een nderscheid maken tussen Kaapstad en Ndlvu Care Grup (Elandsdrn). Hiertussen zie ik een grt verschil. In Kaapstad zijn er 14 gehandicapten waar van 7 echt wilden, zij wilden een verschil gaan maken. ( ). In Elandsdrn hebben we fitnesstrainers die minder bereid waren nze mening ver te nemen. Zij hadden al meer kennis en waren eigenlijk expert. (CH). Bvendien waren de fitnesstrainers als wat gewend in Ndlvu. De deelnemers, de sprtleiders en de mgeving waren niet bijznder nder de indruk van de kmst van ns, van dcenten met een pleiding. In dit gebied zijn al vele faciliteiten aanwezig en er is al heel veel pgezet. Ze wisten het allemaal al. ( ) Omdat bijna alle sprtleiders in Limpp verplicht waren m deel te nemen aan het prgramma, was er weinig mtivatie. Men deed mee vr het papiertje zdat men hun eigen baan kn behuden. Het was k 40

42 pvallend dat ze tijdens hun stage en lessen tussen dr naar het fitnesscentrum gingen m te werken (revalidanten instructies geven). ( ) Over de Awareness bij deze mensen was weinig tt stand gekmen, dit had deels te maken met het feit dat er geen deelnemers met een beperking waren en deels had het te maken met hun achtergrnd als fitnessinstructeur. Persnlijke bewustwrding Hebben de deelnemers met een beperking meer inzicht hebben gekregen in hun eigen mgelijkheden? Smmige deelnemers waren de eerste keer behrlijk stil en gingen meeliften met de andere deelnemers, ze kwamen nzeker ver. De tweede keer dat wij er waren was er al een grt verschil. De deelnemers waren zelfverzekerd ver hun eigen kunnen. (FH). Bepaalde spelvrmen brachten k een prces van bewustwrding p gang. Er is een keuze gemaakt in het nderwijsaanbd betreffende spel, want spel is erg breed. Wij hebben gekzen vr tikspelen, mdat dit veel mgelijkheden tt aanpassen biedt. Ze kennen hier weinig tikspelen, alleen de vrmen waarbij je af bent en je aan de kant gaat zitten. ( ) Wanneer je een tikspel det wrdt de gehandicapte getikt en is deze af. Dat vinden ze hier, lijkt het, niet erg, want het is sms helemaal niet leuk m mee te den, want het is warm en dan ga je zweten enz. Wanneer wij duidelijk willen maken dat k de gehandicapte de kans met krijgen m te winnen kan dat niet. De sterkste hrt te winnen, dus niet een gehandicapte. Elk spelletje is een cmpetitie, je det mee m te winnen en anders niet. ( ) Als wij zeggen dat k gehandicapten meten kunnen winnen is vreemd, want als je aanpast vr de gehandicapten ben je aan het discrimineren. ( ) Wel willen ze in een verlpspel de gehandicapte niet tikken, zdat deze langer mee kan den, maar de activiteit aanpassen vr de gehandicapte kan niet, dat is een echte westerse visie. De deelnemers van Kaapstad begrepen het makkelijker/ meilijker maken van activiteiten juist de mensen met een handicap meer kansen biedt. Dat was minder het geval in Limpp. Op de laatste dag liepen we stage bij zwakzinnigen, waar tikspelen te meilijk waren. Wij hebben al bepaald dat tikspelen niet haalbaar, dus hebben we alleen vs km eens uit je hl gedaan, waarbij je ze aan de hand pakt. Ze waren trts dat ze nu iets knden aanbieden aan zwakzinnigen. De systemische bewustwrding (familie, sciale verband), Femke gaf aan dat er wel een klein beetje meer bewustwrding was ntstaan. Dit kn ze niet grtschalig nemen. Het was meer gericht p familie en buurt. Z was er bijvrbeeld een Ceremnie gerganiseerd bij het afstuderen. De familie was trts en er was k een facebkpagina vr Mandla aangemaakt ( ). Er was een sprtdag in maart en daar waren een paar kranten p af gekmen. 41

43 Sustainability Resultaten NDCO Het NCDO heeft nderzek gedaan naar de inspanningen van de diverse rganisaties die betrkken zijn bij het prject Sprtcalities aan de Slag (NCDO, 2011). In de uitverige rapprtage zijn inspanningen van de verschillende betrkken rganisaties (Resp, KNVB, NSA, e.a.) met elkaar vergeleken (zie vr een cncrete vergelijking NCDO, 2011, pg ). Over de successen Resp wrdt daarver vermeld: Als gevlg van het prgramma zijn er inmiddels in Zuid-Afrika diverse inclusieve sprtactiviteiten pgezet en nemen er meer mensen met een handicap deel aan sprtactiviteiten. De psitie van mensen met een handicap is zichtbaar versterkt. De lkale rganisaties pakken dit p dr sterker in te zetten p het pleiden van hun human resurces. Dit werkt tweeledig: mensen met een handicap kunnen deelnemen aan sprt- en bewegingsactiviteiten drdat er meer expertise kmt (binnen de lkale rganisaties staan mensen p die het aandurven). Daarnaast wrden mensen met een handicap k pgeleid en betrkken in de prgramma s (NCDO, 2011, pg 123). Resp det het (in vergelijking met de KNVB en NSA) ged wat betreft de capaciteitspbuw (awareness, sustainability) dr met lkale partners intensieve vrmen van samenwerking aan te gaan. Mandla Sprt-4-Change In Cape Twn zijn vervlg mgelijkheden gecreëerd. De gemeente Kaapstad heeft interesse getnd vr het prject: We hebben een meeting gehad met Samuel Festus, afdeling Prject Management Unit Sprt, Recreatin & Amenities, van de gemeente Kaapstad. We hebben hieruit een duidelijk verhaal gekregen van de wensen en de verwachtingen vanuit de gemeente. Dit prject staat hg p de lijst bij de gemeente. Zij willen er energie, tijd en geld aan besteden m dit tt een succes te laten wrden. Pilt prject gemeente Kaapstad: Van half maart tt 15 juni 2012 wrden een aantal (+/- 7) SPAT trainers aangesteld m te werken vr 4 Hubs (deel wijken) in de gemeente Kaapstad. De werkzaamheden betreffen een pilt van de gemeente m gehandicapten meer te betrekken in de samenleving. (Figge en Wittekamp, 2012, p. 9) De Stellenbsch University is in de persn van prf. dr. Liz Bressan betrkken bij de prichting van de stichting Mandla Sprt- 4-Change. Deze stichting zal vervlgens financieel ndersteund wrden dr de Nederlandse Ambassade De stichting wrdt vervlgens de juridische basis vr het werk in de gemeente Cap Twn. ( ). Ndlvu Care Grup (Limpp) Met Ndlvu Care Grup (Limpp) lijken de cntacten intussen verbleekt. We kunnen nu (juni 2013) p de site van de Ndlvu Care Grup niets terugvinden van de activiteiten van Resp gedurende de prjectperide. Zelfs de naam van Resp kmt niet vr. Het ziet er naar uit dat in de Ndlvu Care Grup de Resp activiteiten geen echt wrtel hebben kunnen schieten. Ndlvu hudt zich met name bezig met de medische en maatschappelijke gevlgen van HIV/AIDS, de cre-business van Ndlvu. Het werken met mensen met een handicap was een tijdelijke side-kick. Maar wat schetst mijn verbazing dat p de site van de Cruyff-fundatin te Elandsdrn de vlgende tekst aantref: 14 rules f Jhan Cruyff during ur visit t Suth Africa. It has been 10 years since the Internatinal Tennis Federatin (ITF) and the Cruyff Fundatin started wrking tgether t stimulate wheelchair tennis in rder t empwer children. One f the first and mst successful cuntries where the prgramme is running is Suth Africa. Our visit t Suth Africa was part f celebrating this 10-year- 42

44 partnership. Tgether with Esther Vergeer we visited wheelchair tennis clinics in Elandsdrn and Jhannesburg t see with ur wn eyes why it is such a success, t speak with thse invlved nt just the representatives and caches but especially the children wh benefit frm the prgramme and t recrd ur experiences f this 'best practice'. (website van de Cruijff Fundatin) En even digitaal drzeken levert ng meer beiende infrmatie p van de stichting Tjmmie: In 2010 zijn Resp Internatinal en Eltingh-Haarhuis TennisEvents gestart met een nieuw sprtprgramma in Elandsdrn waarbij natuurlijk gebruik wrdt gemaakt van de sprtvelden. Het prgramma richt zich met name p mensen met een (lichamelijke) handicap; zij zijn dr hun handicap in een achtergestelde psitie terecht gekmen en hebben weinig mgelijkheden m deel te nemen aan sciale activiteiten. Het sprtprgramma traint mensen met een handicap in verschillende sprten en tevens wrden zij pgeleid m zélf training te geven. De kennis en ervaring die zij pden kunnen ze verdragen aan anderen: bijvrbeeld aan leraren p schlen en medewerkers in (revalidatie)ziekenhuizen. In 2010 werden al train-de-trainer cursussen tennis en basketbal gegeven. (TJOMMIE betekent vriend. Als vriend empweren we mensen in de twnships van Zuid-Afrika. Dat den we dr het ndersteunen van cncrete ntwikkelingsprjecten waarbij de bevlking zélf een grte rl speelt. Dr het verbinden van prjecten in Zuid-Afrika aan betrkken partners in Nederland, creëren we een netwerk dat structurele verbetering tt stand brengen Webstite van Tjmmie). De breedtesprt lijkt niet te zijn aangeslagen, maar het blijkt erp dat de sprtleiders wel de scp hebben verbreed en ng steeds rlsteltennis en basketbal prmten. Chris Hazelebach cnstateerde in zijn interview dan k: We hadden de trainers van Elandsdrn kunnen gebruiken in het pleiden. Zij waren duidelijk een stap verder dan de anderen (t.w. de studenten van de SPATpleiding uit Cape Twn) en zaten niet te wachten m samen te werken met gehandicapten (te weten de SPAT-studenten uit Cape Twn). Zij waren al afgestudeerd en zaten niet te wachten p iemand (i.c. de trainer van Resp) die kwam vertellen he je dat mest den. We hadden ze de eerste dagen kunnen pleiden dat zij datgene wat wij wilden vertellen knden aanbieden nder supervisie van ns. Zij hadden wel een andere visie maar ze brengen dat ver wat wij willen en wrden z gedwngen m zich te verdiepen in nze visie. Inzet studenten in het kader van sustainability Femke Huiskamp was erg psitief ver de ideeën en plannen wat betreft het werk van de stichting Mandla Sprt-4-Change. Maar ze heeft k zrgen heeft ver de financiële zaken en de kansen in de tekmst. De mensen die ik daar heb ntmet zijn niet ged waren in geldbeheer en beschikken weinig planningsvermgen. Naar haar mening was het ndzakelijk m er ng een jaar studenten en/f dcenten naar te te sturen m de rganisatie daar een laatste zetje in de rug te geven. Femke: Als we het nu lslaten zu het eeuwig znde zijn. Ik heb er te weinig vertruwen in dat de rganisatie znder hulp vereind blijft staan. Het leek Femke een ged idee m de betere SPAT-studenten een extra pleiding aan te bieden. Deze SPAT-studenten zuden dan weer begeleid kunnen wrden dr studenten van de Windesheim. Duurzaam heeft k ng aan andere kant, namelijk het achterlaten van iets tastbaars. Chris Hazelebach: Ons idee van iets duurzaams achterlaten is dat je iets tastbaars achterlaat, ze kunnen niet alles in hun hfd pslaan. Wij wilden daarm leskaarten achterlaten, waar Femke mee bezig is. Maar 1 leskaart is wel 6 dagen werk! De ruim 20 kaarten die we ntwrpen hebben bleken ng niet helemaal geschikt, die meten wrden bijgesteld. En er meten k meer kaarten ntwrpen. (CH) Misschien dat dit te cmbineren valt met studenten die er stage gaan lpen en die als extra pdracht meekrijgen. Als je met je buitenlandstage 4 leskaarten met maken kan je deze k in een map verzamelen, waardr je k de culturele verschillen in 43

45 een spel kan zien. Befje kan je bijvrbeeld niet veral befje nemen, mdat ze dan echt befjes wrden. (CH) Duurzaamheid, planning en cntinuïteit Duurzaamheid begint bij de aanbieder, Resp Internatinal. Er meten duidelijke briefing en de-briefing mmenten kmen met de Experts die gaan en terugkmen. Daarnaast meten de ervaringen wrden gebundeld. ( ) Dit interview is het eerste mment dat we terugkijken en nadenken ver vervlgmgelijkheden. Dat is eigenlijk niet slim. Ik snap het wel, druk..druk.. Maar we meten beter leren van de futen die we maken en deze een vlgende keer niet maken. Resp met begeleidingsschema maken. (CH). Het kan niet z zijn dat een dcent een maand van te vren wrdt gevraagd m dcent te wrden in de SPAT-pleiding. ( ) Het zu een ged idee zijn m een aantal vaste dcenten te hebben die elke keer naar dezelfde plek gaat. Z ntstaat er geen verwarring en is er een dcententeam dat weet he het p een lcatie was en he de ntwikkeling verlpt. Dan creëer je de duurzaamheid. De duurzaamheid begin hier, in Zwlle. (FH) Samenvatting en discussie Awareness en Sustainability Samenvatting In Cape Twn is er sprake van een aantnbare psitieve ntwikkeling van zwel de bewustwrding (awareness) als k de duurzaamheid (sustainability). Dit blijkt uit de gegevens van de NDCO en de Nederlandse experts. De SPAT-pleiding heeft zijn vruchten afgewrpen. De Nederlandse experts geven wel aan dat er ng verbeterslag zijn te maken, zals het drntwikkelen van de leskaarten en ndersteuning van de SPAT-caches die de verantwrdelijkheid hebben vr het pzetten van prjecten in Cape Twn (stichting Mandla Sprt-4-Change). In de Ndlvu Care Grup kunnen we k een aantnbare psitieve ntwikkeling van zwel de bewustwrding (awareness) als k de duurzaamheid (sustainability) vaststellen. De Nederlandse hadden er weinig vertruwen in, de breedtesprt lijkt niet van de grnd te zijn gekmen. Maar het Resp prject heeft een impuls betekend vr de rlsteltennis en basketbal. Znder Resp waren deze sprten waarschijnlijk nit van de grnd gekmen in Elandsdrn. Misschien kunnen we cnstateren dat men in Elandsdrn wel behefte had aan gehandicaptensprt, maar dan in de vrm van een gevarieerd aanbd van sprt vr mensen met een handicap (bgschieten, zitvlleybal, atletiekactiviteiten, etc). De bemedigende resultaten met betrekking tt awareness en sustainability wrden zwel in de rapprtage van de NDCO genemd, alsk blijkt dit uit eigen bevindingen en de interviews met de Nederlandse experts. De Nederlandse experts nemen ng enkele nderwerpen die de met name de sustainability gunstig kunnen beïnvleden. Dat betreft de inzet van studenten bij ntwikkelingen van stichting Mandla Sprt-4-Change. Zij vermeden dat de kwaliteit van het werk van deze stichting verbetert indien Windesheim resp. Resp de ntwikkelingen ndersteunt dr studenten hierin te betrekken. De Nederlandse experts nemen eveneens dat duurzaamheid begint bij de aanbieder, te weten Resp Internatinal. Als Resp in staat is meer structuur en planning te realiseren in het aansturen van de bezeken en trainingen kan de duurzaamheid sterk tenemen. Dan kunnen de Nederlandse experts zich beter vrbereiden p hun nderwijs en trainingstaken en kunnen zij meer cntinuïteit inbuwen in hun acties (.a. dr het ntwikkelen van leskaarten) 44

46 Discussie Dat de effecten wat betreft de awareness en sustainability z uiteenlpen tussen Cape Twn en de Ndlvu Care Grup is niet z verwnderlijk. De belangen lagen anders. In Cape Twn was niets geregeld vr gehandicapte Afrikaners die graag wilden sprten. Daar mest het geheel van de grnd kmen. Het Resp prject werd dan k met pen armen ntvangen en de activiteiten vr de breedtesprt werden dr de grep STAP-studenten gretig uitgeprbeerd. Dat lag in de Ndlvu Care Grup, p Het Cruijff Sprt Curt, geheel anders. Daar werden de prjectgelden en de aangebden clinics en trainingen benut m twee sprten vr mensen met een handicap uit te buwen, te weten rlsteltennis en basketbal. De waar werkende trainers hadden al een pleiding achter de rug en hadden geen trek m weer in de klas te zitten. Zij trkken hun eigen spr. En achteraf een mi spr. Misschien had de rganisatie een slag dieper meten graven in de verschillen. Misschien achteraf tch niet een aanbd p maat. 45

47 6 Cnclusies, discussie en aanbevelingen 6.1. Inleiding In het vrige hfdstuk zijn de resultaten van de effecten van de Methde Resp Internatinal beschreven. Daarbij is aan de hand van diverse nderzeksmethden, zals de ntwikkelde questinnaires maar k andere infrmatiebrnnen, gekeken f de Methde van Resp enig effect heeft gehad bij de prjecten in Zuid-Afrika. In paragraaf 6.2. zullen deze resultaten aan de hand van de deelvragen zals gefrmuleerd in 4.2. wrden besprken en becmmentarieerd. De Resp Methde zelf en de nderzeksmethden zijn daarbij niet het bject van nderzek geweest. In paragraaf 6.3. van dit hfdstuk zal er vanuit een aantal invalsheken wrden teruggekeken naar het gebruik van de Methde van Resp Internatinal. Is deze methde, gebaseerd p de vier strategieën, cnsistent en samenhangend geneg? Is het werkelijk z dat, indien participatin en educatin wrden ingezet en tenemen, dat dan k het geval zijn bij awareness en sustainability? Daarnaast willen we de nderzeksmethde (6.4.) analyseren zals uitgewerkt in de 7 questinnaires (5.3.). Is deze samengestelde methde (kwalitatief en kwantitatief) in vldende mate betruwbaar en efficiënt m de juiste en betekenisvlle data bven water te krijgen? Zijn er andere methden p het gebied van Mnitring en Evaluatin die wellicht bruikbaarder zijn? 6.2. Algemene cnclusies resultaten In paragraaf 4.2. (nderzeksvraagstelling) zijn per strategie verschillende deelvragen gesteld. Deze wrden in deze paragraaf herhaald en beantwrd als pstapje naar een aantal algemene cnclusies. Relevante deelvragen Participatin: 1. Is er gedurende de prjectperide een stabiliteit, een tename f een afname geweest in de mate van deelnemen aan sprt- en bewegingsprgramma s dr mensen met een handicap? Op lcatie Western Cape was er sprake van een stabiliteit resp. lichte tename van de deelname aan sprt- en bewegingsprgramma s. Dit betrf zwel de evenementen (Shw yur Talent) als k het structurele sprtaanbd (The Jy f Mvement). Op lcatie Elandsdrn stabiliteit (Shw yur Talent) resp. lichte afname (The Jy f Mvement) van de deelname aan sprt- en bewegingsprgramma s. De verschillen tussen de twee lcaties is mede terug te veren p een aantal factren: Oriëntatie: de mate van geïnteresseerd en gemtiveerd van de aanbieders (de SPAT-studenten in Western Cape en de sprtleiders in Elandsdrn) vr een laagdrempelig, breed gedifferentieerd aanbd, passend bij de delgrep. In Western Cape lag de riëntatie p de breedtesprt activiteiten, in Elanddrn in enkele sprtspelen (naschlingsaanbd rlstelbasketbal en tennis vr de sprtleiders). Integratie: de betekenis van het regelmatig verzrgen van een aanbd p reginale instellingen en schlen. De SPAT-studenten waren als het ware reizende ambassadeurs van sprt vr gehandicapten en verzrgen het aanbd p de verschillende lcaties. De sprtleiders brachten wel mtiverende bezeken aan reginale instellingen en schlen, maar de activiteiten werden alleen gewntegetruw aangebden p het Cruijff Sprt Curt. De verspreid wnende deelnemers die wilden kmen werden gecnfrnteerd met verversprblemen. 46

48 Mtivatie: de SPAT-studenten in Cape Twn hadden een hge intrinsieke mtivatie (passie vanuit hun eigen handicap), de sprtleiders p Elandsdrn waren meer extrinsiek gemtiveerd vanuit de verweging dat ze anders hun baan zuden verliezen(znder Resp-gelden geen baan). Zwel in Cape Twn als in Elandsdrn heeft Resp met het prject aansluiting gezcht bij bestaande structuren In Cape Twn bij de wens van lkale partners uit de wereld van de gehandicaptensprt en in Elandsdrn bij het sprtaanbd van de kliniek. Hiermee is gehandeld vanuit de guden regel bij het ntwikkelen van prjecten in ntwikkelingslanden: wil je iets veranderen, zek aansluiting bij bestaande prcessen die dezelfde missie en visie delen als de hfdaanbieder (Resp). Het heeft p de twee lcaties verschillend uitgepakt. Uit de aspecten awareness en sustainability met blijven f deze verschillen hebben geleid tt verschillen wat betreft deze twee aspecten. 2. Wat valt er te zeggen ver de mate van tevredenheid van deze delgrep? De mate van tevredenheid is niet direct nderzcht. We kmen hier ng p terug bij de bespreking van de begrippen sustainability en awareness. Aangezien er geen sprake was van een drastisch inzakken van het aantal deelnemers (zie 1) kan indirect gecncludeerd wrden dat de deelnemers tevreden waren ver de activiteiten. Maar we mgen niet uit het g verliezen dat deelnemers m andere, niet sprtgebnden factren (eten, drinken, gezelligheid, variatie in het aanbd, etc.) er vr kunnen kiezen deel te nemen. Anders gefrmuleerd: deze factren dienen in de vrbereiding k nadrukkelijk de aandacht ter krijgen. Met een leeg maag kun je niet sprten en k niet naar huis. 3. Wat valt er te zeggen ver de grepsspecifieke kenmerken (type handicap, leeftijd, etc.) Op beide lcaties was de pkmst gevarieerd wat betreft handicap, sexe, leeftijd, zij het dat er sprake was van nderlinge verschillen tussen de beide lcaties. De verschillen wat betreft de handicap en sexe zijn niet z grt dat er gesprken kan wrden van een zekere mate van significatie. Opvallens is wel dat er bij Elandsrn meer jeugd p de activiteiten is afgekmen (accent tt 18 jr, 63%), dit in tegenstelling tt Cape Twn waar meer uderen zijn gekmen (accent vanaf 18 jr, bijna 80%). Dit heeft waarschijnlijk te maken met de betekenis van accmmdatie in Elandsdrn (ntmetingsplek vr jngeren vr, na en tijdens schltijd). Relevante deelvragen Educatin: 1. Is er een structureel nderwijsaanbd p maat van de lkale ntvanger? Er is sprake van een structureel nderwijsaanbd p maat. Resp heeft zwel wrkshps als k (sprtgerelateerde) clinics verzrgd. Daarbij is met name g geweest vr de breedtesprt, mdat er dat p gebied In Zuid-Afrika het grtste gemis is. De prestatie- en tpsprt heeft drgaans vldende aandacht, is niet het speerpunt van Sprtcalities aan de Slag en is k niet de kerntaak van Resp. De vraag f het aanbd p maat was van de lkale ntvanger heeft twee kanten. In het geval van de ntwikkelingen in Cape Twn, van waaruit de SPAT-pleiding plaats vnd, kan gesprken wrden van een p maat aanbd. Er was geen enkele basis vr sprtactiviteiten vr mensen met een handicap en de SPAT-studenten waren ng ngeschld. Dat lag anders bij Limpp. Daar waren reeds geschlde mensen (fitnessinstructeurs) en lagen de verwachtingen meer richting prestatiesprt. In dat kader zijn er clinics rlsteltennis en basketbal aangebden. Op het brede sprtactiviteitenaanbd (5.2.; participatin) veel mensen af gekmen. De schling van de sprtleiders heeft een andere kers genmen. Had dit vrkmen kunnen wrden? Is daarmee de begde awareness en sustainability minder in ntwikkeling gekmen? Op deze vragen wrdt later terug gekmen. 47

49 2. Is er een tename van kennis en deskundigheid p het terrein van sprt- en bewegingsactiviteiten vr mensen met een handicap? Bij de SPAT-studenten is er een aantnbare tename van kennis en deskundigheid p het terrein van sprt- en bewegingsactiviteiten vr mensen met een handicap. Zij hebben aan het eind van de pleiding een examen meten afleggen. Uiteindelijk hebben 5 van de 10 het diplma SPAT-cach ntvangen en 5 het diplma assistent SPAT-cach. Het niveau was vraf gesteld p MDGO SB niveau 3. Uit de gegevens is niet duidelijk f dit niveau is gehaald. In Cape Twn wrdt er mmenteel gewerkt aan een vervlgtraject in samenwerking met de gemeente van Cape Twn, Prject Management Unit Sprt, Recreatin & Amenities (verslag van het gesprek met Samual Festus in Figge & Wittekamp, maart 2012, pg 9 e.v.). In het hfdstuk betreffende awareness en sustainability wrdt p dit vervlgtraject dieper ingegaan. Bij de stafleden van de Ndlvu Care Grep is het nduidelijk te bepalen wat het niveau is. Wel hebben zij alle pleidingsmmenten bijgewnd. Daarnaast hebben k drie persnen zich persnlijk verdiept in gehandicaptensprt, m.n. in rlsteltennis. Er is dus wel sprake van een tename, maar deze is minder breed en meer gericht p specifieke sprtspelen. Het Educatin aanbd was vr de sprtleiders een vrm van naschling. Daarnaast zijn er k vele andere deelnemers geweest die delen van schlingsdagen hebben meegemaakt. Allen hebben deelcertificaten ntvangen. Naast de schling p het terrein van sprt- en bewegingsactiviteiten vr mensen met een handicap hebben de deelnemers zich k kunnen schlen p gebieden empwerment en maintance wheelchairs. 3. Is deze tename in kennis en deskundigheid institutineel gebnden (nderdeel van lkale pleidingscurricula)? Ondanks dat de SPAT pleiding in de gebuwen van de Stellenbsch University heeft plaatsgevnden, heeft er (ng) geen integratie van het SPAT-prgramma en prgrammanderdelen van de universiteit plaatsgevnden. 4. Zijn er k mensen met een handicap expliciet getraind m een sprtaanbieder te wrden? Dit del is ruimschts gerealiseerd. Ruim de helft van de persnen zijn pgeleid zijn mensen met een handicap. Daarnaast hebben k veel vruwen de pleidingsmmenten gevlgd (ruim 30% van het ttaal) Relevante deelvragen Awareness en Sustainability 1. Was je p de hgte van de mgelijkheden van sprt en bewegingsactiviteiten vr mensen met een handicap? Kunnen dergelijke activiteiten betekenisvl zijn in uw cmmunity? Deze vraag is niet gesteld aan de mensen met een handicap. In Elandsdrn is deze vraag bij de aanvang van het prject wel gesteld aan het management. Zij keken in hge mate vanuit een medisch perspectief naar sprt (revalidatieprces). Maar ze beseften wel dat sprt vr mensen met een handicap een meerwaarde zu kunnen betekenen vr hun twnship waar vele verbrgen gehandicapte mensen leven. Dat sprtactiviteiten een meerwaarde kunnen betekenen in de cmmunity is duidelijk gewrden in de activiteiten van de stichting Mandla Sprt-4-Change en het ndersteuningsprces van de gemeente Cape Twn. 48

50 2. Op welke wijze wrden de in gang gezette activiteiten (participatin, educatin) vrtgezet? Vrtzetting vindt plaats in relatie met de cntext: In Cape Twn nemen de SPAT caches, samen met de gemeente Cape Twn, het initiatief tt het ntwikkelen van sprtactiviteiten in wijken van de stad. In Ndluv wrden ng steeds activiteiten ndernmen p het terrein van rlsteltennis e basketbal. 3. Welke rganisaties nemen de verantwrdelijkheid vr deze vrtzetting? In Cape Twn zijn de vlgende rganisaties betrkken bij de vrzetting: Gemeente Cape Twn Stichting Mandla Sprt-4-Change Nederlandse Ambassade Universiteit Stellenbsch Resp Intertnatinal Hgeschl Windesheim In Ndlvu&Elandsdrn zijn de vlgende rganisaties betrkken bij de vrtzetting: Ndluv Care Grup Cruijff Fundatin Eltingh-Haarhuis Tennis Events Esther Vergeer Fundatin Wheelchair Tennis Suth Africa (WTSA) Wheelchair Basketball Suth Africa (WBSA) Internatinal Tennis Federatin (ITF) 4. Welke mgelijkheden en bedreigingen wrden dr de lkale partners nderkend? Cape Twn: Mgelijkheden: Opzetten en inrichten van Mandla sprts-4-change Mandla is de rganisatie die de 10 gecertificeerde SPAT (assistant) trainers hebben pgezet. Zij willen met deze rganisatie gehandicaptensprt stimuleren en activiteiten en ternien rganiseren. Ze hpen hiermee k de psitie van gehandicapten in de samenleving in Zuid Afrika te verbeteren. (Figge&Wittekamp, 2012). De delstelling van Mandla sprts-4-change is grtendeels hetzelfde als die van de gemeente Kaapstad. Echter is het grte verschil dat Mandla een pzichzelfstaande rganisatie is die zelf vr inkmsten met zrgen. Ze krijgen vr kmend jaar een gift (spnsrgeld) van SAR van de Nederlandse Ambassade. Prf. dr. Liz Brenner van de Stellenbsch University beheert dit geld. Bedreigingen Cape Twn: Er zijn bedreigingen betreffende de cntinuïteit, de inbedding, de kwaliteit en de cmmunicatie. In Figge-Huiskamp (2012) is een inventarisatie van vragen betreffende het prject Mandla sprts-4- change pgenmen. Deze inventarisatie is pgenmen in de bijlagen. Het zijn vragen betreffende de psitie, het del en de rganisatie en de samenwerking met Windesheim & Resp. Deze vragen zijn mede drgesprken met de lkale rganisatie in Cape Twn (Mandla sprts-4-change en Liz Brenner). Vanuit Windesheim & Resp is het van belang na te gaan wat de psitie van Windesheim & Resp kan zijn met het g p de 49

51 Mgelijkheden Ndlvu&Elandsdrn: Met Ndlvu&Elandsdrn zijn na de afrnding van het prject geen tekmstbestendige cntacten meer geweest. Er valt dus weinig te zeggen ver mgelijkheden en bedreigingen. Wellicht liggen er nu wel mgelijkheden, mede als gevlg van de cnstatering dat er wel degelijk acties wrden ndernmen p gebied van sprt vr mensen met een handicap (rlsteltennis en basketbal). Cnclusies, discussie en aanbevelingen effecten interventies van Resp Internatinal in Zuid-Afrika. Wat betreft de Participatin is er sprake van een hge en stabiele pkmst van zwel mannen, vruwen, jngeren en vlwassenen. De verschillen tussen de lcaties hadden te maken met de lcale cultuurverschillen. De cnclusies wat betreft Participatin zijn, uitgaande van de ntvangen questinnaires, betruwbaar te nemen. Wat betreft de Educatin is er een breed aanbd ntwikkeld, zwel in de breedtesprt als k in de sprtspelen. Het cncept van de SPAT-pleiding kan geslaagd genemd. Het was de eerste sprtpleiding vr mensen met een handicap. De naschling vr de sprtleiders in Elandsdrn heeft k psitieve effecten gehad vr de sprtleiders en de mgeving. Er heeft geen brging van het Educatin aanbd in reguliere pleidingen plaats gevnden. De cnclusies zijn, uitgaande van de ntvangen questinnaires, betruwbaar te nemen. Wat betreft de strategieën Awareness en Sustainability is het meilijk betruwbare cnclusies te trekken. De infrmatie uit de Questinnaires was te fragmentarisch. Van andere infrmatiebrnnen is de betruwbaarheid nduidelijk, m.u.v. verslagen van de Nederlandse Experts. Opvallend is wel dat er sprake is van aantnbare vervlgmgelijkheden, zwel in Cape Twn (SPAT-trainingen in wijkcentra) alsk in Elandsdrn (specifieke sprtspelen). Er zijn partners bekend die zich betrkken velen p de vervlgtrajecten. We zijn er ng zrgen wat betreft de cntinuïteit, de kwaliteit en de cmmunicatie. Cncluderend kan wrden vastgesteld dat de Methde van Resp Internatinal een bruikbare methde m prcessen ter plaatse te beïnvleden. De vier aandachtsgebieden zijn tt ntwikkeling gekmen en er is meer duidelijkheid ntstaan tussen de samenhang tussen enerzijds Participatin en Educatin en anderzijds Awareness en Sustainability. Op plaatsen waar Participatin en Educatin krachtig zijn neergezet in relatie met de vragende partij (te weten in Cape Twn) zijn sterke impulsen ntstaan p de terreinen Awareness en Sustainability. De Methde van Resp Internatinal blijkt een inspirerende en uitndigende methde te zijn. We is bijstelling en aanscherping ng ndig (zie paragraaf 6.3.) Als nderzekers adviseren wij Resp Internatinal zrgvuldig na te denken ver de wijze waarp Participatin en Educatin dienen te wrden neergezet m effect te hebben. Planning, nderlinge afstemming en een adequaat begeleidingssysteem zijn daarbij nntbeerlijk. Vraf weten welke dcenten/trainers wrden ingezet, welke didactische en methdische kaders en instrumenten wrden benut en bij het aanbd drlpend denken en redeneren vanuit de principes van Awareness en Sustainability. Indien de indruk ntstaat dat het prces niet naar wens en vlgens afspraak verlp is het beter dit snel bespreekbaar te maken dan af te wachten. Dat de vragende partij iets anders det dan verwacht is geen prbleem, maar een aanleiding m er ver te hebben en samen te zeken naar plssingen. 50

52 6.3. Herfrmulering Methde Resp Internatinal De Methde van Resp Internatinal is gebaseerd p vier samenhangende strategieën: Participatin Educatin, Awareness en Sustainability (zie nder meer Sietsma, 2011). Het uitgangspunt is dat dr Participatin en Educatin structureel en kwaliteitsvl in te zetten in prjecten prcessen rndm Empwerment, zals Awareness en Sustainability, gunstig beïnvled kunnen wrden. De vraag is: is deze relatie aantnbaar? Participatin en Educatin Participatin en Educatin zijn p te vatten als de twee kerntaken van Resp Internatinal. Deze kerntaken zijn verwrd in de missie en visie (website en jaarverslagen Resp). Bvendien zijn deze kerntaken zichtbaar in de inzet van prfessinaliteit medewerkers en rganisatie. Dr de samenwerking van Resp met Windesheim en daarbij cncreet met pleidingen p het gebied van Onderwijs, Welzijn en Gezndheidzrg (de Cal) is de verbinding snel gelegd. De prfessinals die Resp inzet zijn met name afkmstig uit deze pleidingen. De dcenten van Cal zijn expert in het p maat maken van bewegingsactiviteiten vr de diverse deelnemers: kinderen, jngeren, vlwassenen al dan niet met een handicap (zie missie Cal). De primaire interesse van de het nderwijsinstituut ligt met bij bewegende mensen. Of, zals Peter Heij het uitdrukt: Het gaat m het creëren van kansen en mgelijkheden vr kinderen en jeugdigen m in bewegingssituaties de eigen bewegingsmgelijkheden (..) in een gewenste richting te ntwikkelen en de meerwaarde van het met-elkaar bewegen te nderkennen (Heij, 2009, pg. 24). De breedtesprt als beïnvledingsgebied is de dcenten van de Cal dan k meer bekend en vertruwd dan dat van de tp- en prestatiesprt. In het verlengde van deze pleidingsinteresse heeft k de Resp interesse zich ntwikkeld. Er is in de wereld van de gehandicaptensprt een duidelijke behefte aan ntwikkelen van de basis, van de breedte sprt. Of, zals De Klerk het mtiveert in de uitgave Meeden met beperkingen van het Sciaal en Cultureel Planbureau: Bevrderd zal wrden dat de mensen die (vrijwel) niet sprten, tch kunnen wrden bereikt en dat het sprtaanbd tegankelijk is vr sprters met en znder een beperking (De Klerk, 2007, pg. 117). Tpsprt en prestatiesprt speelt zichzelf drgaans makkelijker in de kijker. Participatin en Educatin zijn de twee kerngebieden van Resp: mensen met een handicap laten deelnemen aan sprt- en bewegingsactiviteiten en mensen pleiden m dat deelnameprces mgelijke en structureel te maken. Want de medewerkers van de Cal zijn aanbieders èn pleiders. In de fase van verkenning (de vraag articulatie) dient ged in kaart gebracht te wrden wat de wensen zijn van de vragende partij. Daarbij kunnen verschillende antwrden mgelijk zijn: breedtesprt, prestatiesprt, sprtspelen. Immers, Resp staat vr een aanbd p maat. In geval van Nudlvu is deels tegemet gekmen aan de wensen van de vragende partij (rlsteltennis en basketbal). De pmerking van Chris Hazelebach getuigt van een scherp reflectievermgen: Achteraf beschuwd hadden we de trainers van Elandsdrn kunnen gebruiken in het pleiden. (interview CH). Belangrijk bij deze kernactiviteiten van Resp zijn prducten, prcessen en acties die van belang zijn met het g p de awareness, empwerment en sustainability: een ged drdacht en p maat tegesneden pleidingsmdel (didactisch, methdisch), ndersteunende leskaarten (visueel, practice based ntwikkeld) deskundige (stagelpende) studenten uit Nederland die ndersteunend aanwezig zijn een vaste grep dcenten en trainers die ged vrbereid aan de start verschijnt en die na aflp haar ervaringen kan delen (briefing en debriefing) 51

53 Krtm: awareness, empwerment en sustainability kmen niet als vanzelf, maar zijn min f meer gewenste neveneffecten van adequaat ingezette prcessen van Participatin en Educatin. De effecten van deze twee Resp-strategieën zijn k relatief makkelijk vlgbaar en meetbaar te maken. Dr het vaststellen van aantallen (activiteiten, deelnemers), het ntwikkelen van geschikt nderwijsmateriaal (mdellen, leskaarten) en het spreken met de deelnemers (mnitren m.b.v. interviews) ntstaat er inzicht in de effecten van Participatin en Educatin. Awareness, empwerment en capacity building Dr Participatin en Educatin te psitineren in cntexten kan er een maatschappelijke en persnlijke meerwaarde ntstaan, is de vernderstelling van Resp. Participatin en Educatin in ntwikkelingslanden kunnen een bijdrage leveren aan prcessen als armedebestrijding, tename van awareness (= bewustwrding van het belang van sprt vr gehandicapten), empwerment (= het prces waarbij mensen f grepen meer invled krijgen ver gebeurtenissen en situaties die belangrijk vr hen zijn) en capacity building (= tename van de SPAT-deskundigheid, die ingezet kan wrden in nieuwe ntwikkelingen) (Sietsma, 2011; Delahaij, 2004). Deze prcessen kunnen p gang kmen, maar het is niet vanzelfsprekend. Resp wil met de inzet van Participatin en Educatin tevens een prces van awareness p gang brengen, een persnlijk en maatschappelijk prces van bewustwrding p de betekenis van sprt en bewegen vr mensen met een handicap. Deze visie (p leren bewegen) biedt krachtige ntwikkelingsmgelijkheden aan mensen met een handicap in ntwikkelingslanden. Hen wrden niet bewegingen aangeleerd, maar hen wrden ntwikkelingskansen in het dmein sprt en bewegen gebden. (Sietsma, 2011, pg. 8). Hgdravende taal van idealistische hemelbestrmers? Is er vast te stellen dat dr de inzet van Participatin en Educatin het awareness-level tevens is gestegen? We denken dat we kunnen vaststellen dat er sprake van een tename van awareness is bij de mensen die de Resp pleidingen en cursussen (waarnder SPAT) hebben gevlgd. Met name vr de SPAT caches is er een nieuwe wereld pen gegaan. Dat zij, mensen met een handicap, nu gesprekspartners zijn gewrden van de gemeente Cape Twn en samen plannen ntwikkelen, van de Nederlandse Ambassade en van de Stellenbsch University is een prachtig resultaat. Bij hen en bij de gesprekspartners is er sprake van een tename van awareness, van capacity building en daarmee van empwerment. Of we dezelfde redenering kunnen huden bij de 5 sprtleiders p de Cruijff Sprt Curt in Ndlvu (Elandsdrn) is niet helemaal duidelijk. Ze zijn misschien wel aangestken dr het virus gehandicaptensprt en hebben een zekere passie ntwikkeld, maar vrlpig heeft dat niet geleid tt een breed aanbd. Maar wel tt een zekere vrm van awareness, van capacity building (hun baan stnd p de tcht) en daarmee van empwerment (meer invled p de gebeurtenissen, het zelf kunnen aanbieden van nieuwe sprtactiviteiten). Achteraf dekt de term awareness naar de mening van de nderzekers niet geheel de lading. We denken dat in nieuwe situaties beter gekzen kan wrden vr de term empwerment geven de Resp Internatinal in verweging de term empwerment te gebruiken in plaats van awareness m de vlgende inhudelijke verwegingen: Empwerment is een ruimer begrip en includeert begrippen als awareness en capacity building. Empwerment is een prces waarbij mensen f grepen meer invled krijgen ver gebeurtenissen en situaties die belangrijk vr hen zijn. Empwerment p individueel niveau betreft het sterker maken van individuen binnen hun sciale cntext zdat zij beter in staat zijn hun mgeving te cntrleren. Empwerment p dit niveau wrdt gestimuleerd dr gevelens van persnlijke cntrle te vergrten, mensen kritisch inzicht en vaardigheden te laten 52

54 ntwikkelen die ze helpen de cntrle ver hun leven te vergrten en mensen de mgelijkheid te geven te participeren in vr hen relevante activiteiten. Empwerment p grepsniveau stimuleert grepen hun gemeenschap te verbeteren, te reageren p bedreigingen van de kwaliteit van leven en burgers de mgelijkheid te geven m te participeren. Daarnaast kan empwerment p grepsniveau k het verbeteren van de maatschappelijke psitie van een grep inhuden. (Delahaij, 2004, pg. 3). Bvendien is empwerment een vraaggestuurde methde. Wat de manier waarp een persn f een grep de cntrle ver haar mgeving wil vergrten, is afhankelijk van de situatie waarin deze persn f grep zich bevindt. Het begrip empwerment is k eenvudiger te peratinaliseren van het begrip awareness. Dat zit in de mschrijving beslten: de invled van een persn f een grep p situaties zijn mgeving die belangrijk zijn vr hen. Sustainability Sustainability is het verschijnsel dat een prces niet afhankelijk is van de inspanningen en gelden die gebruikt wrden gedurende de prjectperide. Er met na aflp iets duurzaams, iets blijvends achterblijven. Vr dat duurzame aspect van het prces wil Resp zich k inzetten. Resp Internatinal cnsiders itself als t be respnsible fr the sustainability f what has been achieved after the prjects have finished. (Sietsma, 2011, pg. 29). Het versterken van de Sustainability is een wens van alle rganisaties die activiteiten ndernemen in ntwikkelingslanden. Uiteindelijk wil je als dnrland een prces van nafhankelijkheid p gang brengen. Schling (educatin) is een krachtig instrument in het kader van het versterken van de sustainability. Er zitten twee kanten aan dit versterkingsprces: de aanbiedende en de ntvangende partij. Sustainability begint bij de aanbiedende partij. Hun beleid met vanaf de start gericht zijn p het versterken van de sustainability dr de ntvangende partij vanaf de start als vlwaardige partij te zien en bij alles te betrekken. Sustainability is een prces van vallen en pstaan. Vr dat prces met ruimte zijn. Op dat prces met k kunnen wrden ingegrepen. Als de ntvangende partij zich drlpend afhankelijk pstelt dient dat als verschijnsel ter discussie te wrden gesteld. Een dergelijke pstelling (zichtbaar in bijvrbeeld vragen m meer geld, gederen, steun) ndergraaft de Sustainability. De ntvangende partij met k vanaf het begin zich bewust te zijn van het tijdelijke karakter van het prject en met in het dynamische prces van vraagarticulatie duidelijk maken wat ze wil. Uiteindelijk p eigen benen willen staan impliceert al direct p eigen benen lpen met als hulpstuk de stk-van-het-prject. De sturende vraag daarbij is: wat wil ik (als vragende partij) gerealiseerd hebben na aflp van het prject? Dat lnkend perspectief, vastgelegd in de delstellingen van het prject, is sturend vr beide partijen. Eigenlijk is het net pleiden f pveden: als het del zelfstandigheid is, begint dat die direct bij de eerste ntwikkelingsmmenten, een greiende zelfstandigheid. Awareness en Sustainability zijn beide gewenste neveneffecten van de basisbeïnvledings-instrumenten Participatin en Educatin. Anders gefrmuleerd: dr het adequaat inzetten van de kernmiddelen Participatin en Educatin is Resp in staat m prcessen van Empwerment en Sustainability psitief te beïnvleden. We zeggen met pzet: psitief te beïnvleden. Want de ntvangende partij met al bij de start van de eerste gesprekken nadrukkelijk aangeven zelf de prcessen van awareness en sustainability in gang te willen zetten. Begin als aanbiedende partij nit aan een steen die vast ligt, maar aan één die reeds beweegt, versterk lpende prcessen en ga niet nafhankelijk van de ntvangende partij nieuwe prcessen pstarten. Een prces heft niet te stppen als de prjectperide is geweest. Juist Resp Internatinaal, met zijn enrme ptentieel in zijn nabijheid van stageplaatszekende studenten van allerlei pleidingen, is beter dan vele 53

55 rganisaties die werken in ntwikkelingslanden in staat prjecten na aflp van de betalingsperide te blijven ndersteunen. Resp kan beschikken ver het gedkpe maar k passievlle Human Resurce van jnge mensen in pleiding. Nu ng de kunst ntwikkelen m dit ptentiaal slim in te zetten. Samenhangend schema: Resp Internatinal Participatin Educatin Awareness Sustainability vragende partij Cnclusie, discussie en aanbevelingen Methde van Resp Internatinal Dr het kwaliteitsrijk en duurzaam inzetten van Participatin en Educatin kan Resp Internatinal lkale en reginale reeds gestarte prcessen van Awareness en Sustainability versterken Wel is het ndzakelijk dat de begrippen helder wrden gefrmuleerd en dat nader wrdt beschreven p welke wijze een vragende partij kan wrden berdeeld m zijn intentie m prcessen van Empwerment en Sustainability vrm en inhud te geven. De missie van de ntvangende partij dient parallel te lpen aan die van Resp Internatinal. Daarbij dient met name de spil vr Empwerment en Sustainability, te weten Educatin en dan met name de SPAT-aanpak, vraf ged te wrden drgesprken. Het duidelijk frmuleren van selectiecriteria vr het samenstellen van de SPAT-grep is daarbij essentieel. Resp dient zich te realiseren dat ze met de SPAT-aanpak een guden sleutel heeft. Daarmee met zrgvuldig wrden mgesprngen. 54

56 Vanuit prcesinhudelijke verwegingen is het ndzakelijk in de lp van de prcesperide regelmatig vanuit beide kanten (de aanbiedende en de vragende partij) het prces en de vier basisstrategieën te evalueren. Daarvr is een ander instrument van Mnitring en Evaluatie ndig. Het nu gebruikte instrument diende met name de prductevaluatie en was niet bruikbaar vr het vlgen van de prcessen. In de vlgende paragraaf (6.4.) wrdt hierp nader ingegaan Onderzeksinstrumenten Mnitring en Evaluatie Bij de start van het prject is eerst de Methde van Resp Internatinal (MRI) ntwikkeld en vervlgens zijn p basis daarvan de zeven questinnaires ntwikkeld. Het geheel stnd in het kader van uiteindelijk verantwrding willen afleggen aan de subsidieverlener, te weten het ministerie van VWS in het kader van het prject Sprtcalities aan de Slag. In paragraaf 6.3. is de Methde van Resp Internatinal (MRI) geanalyseerd en zijn er vrstellen vr verbetering vrgesteld. In deze paragraaf zullen de zeven vragenlijsten (questinnaires) p inhud en gebruiksmgelijkheden wrden geanalyseerd. Daarnaast zijn er in de lp van het nderzek en de verwerking van de gegevens ng meer brnnen geraadpleegd. Ok deze zullen aan de rde kmen. Tensltte zal de prblematiek aan de rde kmen van verantwrden en beschrijven in het kader van Mnitring en Evaluatin van prjecten in ntwikkelingslanden. Questinnaires De zeven vragenlijsten (questinnaires Q 1 tm Q7) zijn ntwikkeld vanuit het uitgangspunt m z scherp mgelijk aan te sluiten bij de vier strategieën en z veel mgelijk infrmatie te genereren vr verslaglegging en verantwrding. Vanuit dit uitgangspunt zijn de verschillende vragenlijsten gedetailleerd uitgewerkt en vertaald in het Engels vr de lkale betrkkenen. In verleg met het management van Resp en de prjectleiders is er een Ruting van de verschillende frmulieren pgesteld. Na de ntwikkeling zijn de lijsten besprken met de diverse betrkkenen (management Resp, prjectleider, lkale cördinatren, Nederlandse experts, etc.). Bij het pstellen is er tevens van uit gegaan dat ten tijde van de prjectperide studenten van Windesheim p de lcaties stage zuden lpen en mee zuden kunnen werken aan het den laten invullen van de vragenlijsten. Uiteindelijk zijn de lijsten digitaal verstuurd in verschillende versies. Over de peride 2010 zijn weinig ingevulde vragenlijsten gereturneerd naar Windesheim. Dat heeft mede te maken met het laat versturen van de frmulieren. De lkale prjectleiders hebben van een aantal prjecten wel glbale infrmatie verstrekt (rlsteltennis en basketbal) p een eigen frmat. Ndlvu Care Grup heeft een in een ander frmat een jaarverslag 2010 ingeleverd. Over 2011 met name vragenlijsten Q2 (bservatiefrmulier vr de Nederlandse experts) en 4 (bservatiefrmulieren vr alle sprtactiviteiten). De gegevens van smmige activiteiten ntbreekt (scial circus, cursus sign language) en van andere is alleen glbale infrmatie aanwezig (cursus managementskills). Ndlvu Care Grup heeft een in een ander frmat een jaarverslag 2011 ingeleverd. Over 2012 zijn twee uitgebreide verslagen ingeleverd: afrnding SPAT pleiding en Ndlvu Care Grup. Er is geen infrmatie ntvangen van de een analyse van de startsituatie (Q1, analysis questinnaire), deelnemers Train de trainers/spat ( Q3, Questinnaire Participant Train the Trainer); evaluatie van gegevens 55

57 van de deelnemers (Q5, evaluatin questinnaire participatin), awareness (Q6, awareness questinnaire cmmunity) en sustainability (Q7, sustainability questinnaire Schls, rganisatins and institutins). Q1 Q2 Q3 Q4 Q5 Q6 Q7 Wel ntvangen X X Niet ntvangen X X X X X De meest eenvudige en snelle cnclusie die getrkken kan wrden: de verslaglegging heeft niet gewerkt. De diverse betrkkenen hebben ze niet ingevuld en ingeleverd, ndanks herhaaldelijke verzeken. Dat betekent in feite dat (in nderzekstermen) de verkregen en verwerkte infrmatie niet betruwbaar is, waardr het rapprt als geheel p drijfzand is gebuwd. Alleen de infrmatie betreffende de activiteiten van de Nederlandse experts(q2) en de bservatiefrmulieren vr diverse sprtactiviteiten (Q4) waren zeer ged bruikbaar. Daardr is wel betruwbare infrmatie verkregen ver het aanbd van de trainingen (educatin) en de gegevens van de deelnemers bij de verschillende activiteiten (participatin). Gelukkig waren er ng wel alternatieve infrmatiebrnnen aanwezig, die gebruikt zijn vr het beantwrden van de vragen betreffende awareness en sustainability. We kunnen een relatie leggen tussen de strategieën en infrmatiebrnnen: Participatin Educatin Awareness Sustainability Questinnaires en verslagen cursussen Q4 Q2 Jaarverslagen Ndluv Care Grup (3x) x x x x Verslagen van rlstelbasketbal (2x) x x NCDO: Kans vr pen del x x x x Eindverslag SPAT-pleiding x x x Diverse websites, zals Tjmmie en Cruijff Fundatin x x Interviews Nederlandse Experts x x x Zie vr een vlledig verzicht van de ntvangen infrmatiebrnnen de bijlagen. Het gevlg is wel geweest dat bij het verzamelen van de gegevens vr het samenstellen van de rapprtage er veel gepuzzeld en gezcht is m de rapprtage te kunnen schrijven. 56

58 De vraag die zich pdringt is: waarm heeft de verslaggeving niet gewerkt? Een aantal verklaringen: De questinnaires zijn te cmplex, te uitverig en te mslachtig. Het is nduidelijk waarm er zveel infrmatie met wrden ingevuld waardr het niet mtiverend werkt er vr te gaan zitten. De betrkkenen hebben de handen vl aan het regelen van de activiteiten, waardr het invullen erbij inschiet. De ruting was niet duidelijk, waardr veel ingevulde frmulieren niet p de afgesprken plaats binnen kwamen. Er zijn uiteindelijk geen studenten p stage gegaan naar Zuid-Afrika, waardr zij niet knden wrden ingezet vr de interviews m.b.t. awareness en sustainability (Q6 en Q7). De rutes waren te lang tussen de actieplek (Zuid-Afrika) en de verwerkingsplek (Zwlle). He een vlgende keer? Daar is geen direct antwrd p te geven. Dan met eerst een andere vraag wrden beantwrd, namelijk: wat is het del van Mnitring en Evaluatie? Mnitring en Evaluatie De rsprnkelijke pzet van het nderzek was m de verkregen infrmatie te verwerken in de tussen en eindrapprtage aan de subsidie verlener. Dat is k de klassieke pzet van Mnitring en Evaluatie. In de praktijk van alledag en daardr k in de pdracht speelden twee dingen dr elkaar. Uit de literatuur (Arkesteijn, Van Mierl en Ptters, 2007) blijkt dat deze beide prcessen niet eenvudig te verenigen zijn. Cntructivistische Mnitring en Evaluatie Onderzeken f de (ng te ntwikkelen) Methde van Resp Internatinal (pgebuwd rndm vier strategieën) een bruikbare methde is in het veld. In dat geval gaat het m een lerend en innverend prces. Werkt de methde? Werken de vier strategieën? Met er tussentijds wrden bijgesteld? Werken de nderzeksinstrumenten (de Q s)? Waar lpen dingen ged en waar vast? Het gaat hier m het tetsen van een interventiestijl, die k ng eens in hge mate wrdt bepaald dr de afnemende partij. Dit perspectief gaat ervan uit dat realiteiten ntstaan drdat mensen betekenis geven aan verschijnselen en dat ze die betekenis uitwisselen in interactie en nderhandeling en z hun eigen realiteit cnstrueren. Cnstructivistische M&E richt zich daarm sterk p het gezamenlijk leren en delen van verhalen, het dr interactie en nderhandelen cnstrueren van een (prject)realiteit. Deze strming van mnitring en evaluatie richt zich niet in de eerste plaats p het behalen van delstellingen. Het gaat erm actren gezamenlijk de agenda te laten bepalen p basis van uitwisseling, en zich van daaruit te richten p het begrijpen van het prces (de he-vraag) (Arkesteijn, Van Mierl en Ptters, 2007, pg. 15). Resultaatgerichte Mnitring en Evalutie Onderzeken f de begde resultaten wrden gehaald, het verantwrden van de investeringen in het prject, het verantwrding afleggen aan de subsidieverleners. In dat geval gaat het m het vlgen van een kwantitatief prces, het in kaart brengen van getallen, het vlgen van kritische succesfactren. Dit is een strming die de nadruk legt p delgerichtheid en p het mnitren en evalueren van het behalen van delstellingen. Vaak wrdt er met vraf bepaalde indicatren gewerkt m vrtgang en resultaten te meten 57

59 in het licht van de delen van het prject f prgramma. Men kan kijken naar verschillende srten resultaten: utput (wat is gerealiseerd?); utcme (wat is het effect van de utput) impact (wat zijn de uiteindelijke resultaten; wat vegt de interventie te). Binnen de resultaatgerichte strming wrdt mnitring en evaluatie vral gebaseerd p een planning aan de hand van een interventielgica. Een interventielgica is een hypthese ver he een interventie tt de begde resultaten leidt. (Arkesteijn, Van Mierl en Ptters, 2007, pg. 15). In het nderhavige nderzek hebben, achteraf beschuwd, beide benaderingen van M&E dr elkaar gespeeld. Daarbij heeft de resultaatgerichte benadering de bventn geverd (questinnaires 1 t/m 5) en zijn de wat meer cnstructivistische questinnaires (6 en 7) niet gebruikt. Vr een vlgende keer met vraf wrden bepaald vr welk type benadering er p welk mment in het prces wrdt gekzen. Daarnaast is het evident dat de lkale partners, de vragende partij, actief en drlpend wrden betrkken bij de tussentijdse en eindevaluaties van zwel de kwantitatieve als k kwalitatieve aard. Evaluatie staat altijd in het kader van mnitring. Met tussentijdse data kan en prces wrden bijgestuurd. Ideeën Mnitring en Evaluatie Resp: dubbel fcus. Terugkijkend p het gehele prces denken we dat bij prjecten van Resp beide perspectieven van M&E een rl kunnen spelen: de subsidieverlener wil zien f er verantwrd met zijn geld wrdt mgegaan (de resultaat gerichte benadering), maar Resp is k een lerende rganisatie die met zijn partners een lerende relatie aan wil gaan (de cnstructivistische benadering). Twee heren dienen kan best, maar hud het gescheiden. Maak vraf keuzes. Vr de resultaatgerichte benadering is het ndzakelijk vraf indicatren en maatstaven vr succes te frmuleren. Heveel mensen met een handicap meten wrden bereikt met sprt? Heveel sprters met een handicap krijgen een sprtpleiding? Heveel artikelen in krantenzijn indicatief vr het tenemen van het bewustzijn? Bij dezer benadering spelen termen als Output (bijv. het aantal pgeleide sprters met een handicap), Outcme (heveel mensen met een handicap zijn daadwerkelijk gaan sprten? Maatstaf vraf: 30%) en Impact (bijv. het aantal trainers die niets hadden met gehandicaptensprt zijn nu psitief). Meestal wrdt vraf aan het prces een nulmeting gedaan en na verlp van tijd vervlgmetingen (Arkesteijn, Van Mierl en Ptters, 2007). Vr de cnstructivistische benadering kan ng wrden gekzen vr verschillende benaderingen. Op dit mment wrdt dr grte en middelgrte NGO s (Unicef, het AIDSfnds, het Eurpean Cultural Fundatin) gewerkt met de methde van de Mst Significant Change (Davies en Dart, 2005; Arkesteijn, Van Mierl en Ptters, 2007). Het instrument MSC richt zich met name p het beschrijven van resultaten (utcme). De verandering (het resultaat) wrdt daarbij geschreven in een verhaalvrm. Centraal staat het gezamenlijk leren en reflecteren p veranderingen dr middel van verhalen. Een deel van de verhalen wrdt eveneens gebruikt vr de (externe) verantwrding. 58

60 Cnclusies, discussie en aanbevelingen M&E instrumenten Het is raadzaam een instrument vr Mnitring en Evaluatie (M&E) te kiezen dat pas bij het del van het prces. Dat vraagt m een inhudelijke verkenning van het prces als geheel. Wat willen we bereiken? Vr wie? Een vrstudie naar bestaande instrumenten is in dat geval p zijn plaats. Een eenmaal ingeslagen weg van M&E kan meilijk wrden mgebgen. Wel kunnen verschillende instrumenten naast elkaar bestaan, als maar helder is wat de bedeling is. Instrumenten dienen eenvudig in het gebruik te zijn. De persnen die werken met de instrumenten meten vanaf het begin weten waarvr het betreffende instrument wrdt gebruikt. De pbrengsten van een instrument met niet alleen vr de rganisatie zinvlle infrmatie pleveren, maar k vr de invullers ter plaatse. Daarmee kan een prces van intrinsieke mtivatie m.b.t. het gebruik van de instrumenten in ntwikkeling kmen. Het verschijnsel M&E zal in de kmende jaren in belang tenemen. De burger wil weten wat er met zijn geld gebeurt (resultaat gerichte M&E). Bvendien is bij NGO steeds meer het besef gegreid dat samenwerken bij prjecten het sleutelwrd is m prcessen als Empwerment en Sustainability p gang te brengen (bijv de cnstructivistische benadering). Resp det er verstandig aan aan dit tenemende belang van M&E de ndige aandacht te schenken. Daarte is het slim cntact p te nemen met gelijksrtige NGO s. M&E is niet de cre- business van Resp. Resp zu er verstandig aan den cntact p te nemen met pleidingen en kenniscentra die vertruwd zijn in het ntwikkelen van geschikte M&E instrumenten, bijvrbeeld de pleidingen van het dmein Business, Management en Recht (Hnurs Cllege, pleiding BMER) Aanbevelingen p een rij Aan de hand van een aantal relevante steekwrden zullen de aanbevelingen die in hfdstuk 6 zijn genemd ngmaals krt wrden beschreven. 1. Cntextanalyse en mnitring Vr het realiseren van succes van een prject is het van belang bij de start van een prject als aanbiedende partij (Resp) te realiseren dat een prject een grtere kans van slagen heeft als de ntvangende partij al bezig is met een vergelijkbaar prces en gefascineerd dr eenzelfde missie en visie. Zek naar cngruentie. De nderdeel van cntextanalyse is echter niet eenmalig, alleen bij de start. Vrtdurend in de lp van het prces met wrden nagegaan f de neuzen ng dezelfde kant p staan, f de mate van tevredenheid dr beide partners wrdt gedeeld. Dat is de kern van mnitring: den we ng dezelfde dingen en dezelfde dingen ged? Resp als aanbiedende partij met dan k regelmatig de thermmeter in het prces steken en bijsturen indien daarte aanleiding is. 2. Vraagarticulatie, afstemmen en verwachtingenmanagement Bij de start het een prject speelt het prces van vraagarticulatie een belangrijke rl. Welke vragen hebben de afnemende partners en kan Resp, als aanbiedende partij, deze vragen beantwrden. In de hp elkaar ergens in het midden te ntmeten en nder druk van prjectprcessen die veelal te laat van start kunnen gaan ntstaat het gevaar dat men denkt elkaar gevnden te hebben, dat er sprake is van een 59

61 win-win situatie zals nu het geval was in Ndlvu Limpp. De vraag bij Ndlvu Limpp (Elandsdrn) was niet de behefte aan breedtesprtactiviteiten en trainingen/educatin. Achteraf was dat min f meer al zichtbaar in de fysieke inrichting van het Cruijff Curt (fitnessruimtes en standaard velden), de mate van pgeleid zijn van de fitnesstrainers (MDGO-SB, sprttrainers) en het ntbreken van een zekere fascinatie vr gehandicaptensprt. Dr misschien meer stil te staan bij de vraag van de afnemende partij (activiteiten p het terrein van de prestatiesprten) was er een ander prces ntstaan. Resp had dan meten nadenken f zij, als aanbiedende partij, naast de breedtesprtactiviteiten k prestatiesprtactiviteiten zu kunnen aanbieden (participatin, educatin). Het gaat immers m een aanbd p maat. Één en ander had kunnen betekenen dat er naast de experts van het pleidingsinstituut Cal k experts van andere instituten zuden meten wrden betrkken. Dat is nu k wel gebeurd (rlsteltennis en tafeltennis), maar uitgaande van de vraag van Ndlvu hadden wellicht ng meer prestatiesprten p het gebied van de gehandicaptensprt kunnen wrden aangebden (zitvlleybal, bgschieten, diverse atletiekactiviteiten, etc). Bij dit srt afstemmingsprcessen zijn de prcessen van vraagarticulatie en verwachtingenmanagement van evident belang. Willen we echt hetzelfde, kunnen we aan de wederzijds gecreëerde verwachtingen vlden en zijn we daarp aanspreekbaar? 3. De vier beïnvledingsstrategieën Resp heeft vier beïnvledingsstrategieën ntwikkeld: participatin, educatin, awareness (f: empwerment) en sustainability. De kerntaken van Resp zijn participatin en educatin, daar zit k de primaire deskundigheid en missie van Resp. Om awareness en sustainability als gewenste neveneffecten te den laten ntstaan is het ndzakelijk m participatin en educatin planmatig, gestructureerd en gedcumenteerd te den laten plaats vinden. Dat impliceert dat Resp als rganisatie de verschillende experts en experts-in-pleiding (studenten) ged vrbereidt (briefing) p hun werk en ged bevraagt ver de ervaringen pgedaan en resultaten gerealiseerd p de verschillende prjectlcaties (debriefing). De huidige manier van werken werd gedaan met vlle vergave en passie dr de experts, maar er was geen sprake van een zrgvuldige vrbereiding en afrnding. De kwaliteit van de prjecten zal in sterke mate tenemen indien mmenten van briefing en debriefing structureel wrden ingebuwd. Dit is verigens k de uitdrukkelijke wens van de experts. Ok hierdr zal het prces van mnitring aan kwaliteit tenemen. Dr het mment van debriefing kan de lp van het prces wrden beïnvled. 4. Bijstellen M&E instrument Het huidige instrument van M&E (Sietsma, 2011) is te mslachtig en uitgebreid. Dr zijn mslachtigheid is het met name geschikt vr (eind)evaluatie, niet vr mnitring. In het ntwerp van questinnaires 6 en 7 liggen er wel mgelijkheden vr het achterhalen van kwalitatieve gegevens (beleving, waardering), maar in het huidige prces van M&E zijn juist deze twee questinnaires niet gebruikt. Krtm: het met anders. Bezie en berdeel de ntwikkelde questinnaires vanuit een aantal eenvudige principes: - Welke resultaten (getallen etc.) wil en met je weten vr welke partners (subsidieverleners e.d.)? - Wat met je weten (prcessen, belevingen, waarderingen) m het prces als geheel gaande te huden? ( mnitring). - He kun je de lkale partners actief betrekken bij het prces van M&E, waardr het k hun belang wrdt te mnitren en evalueren (cnstructivistische benadering). - Keep it small and simple. Overleg vraf met andere NGO s in verleg he zij prcessen van M&E aanpakken en bezie f een training/cursus vr de nderzeker ndzakelijk is. M&E prcessen wrden de kmende jaren steeds 60

62 belangrijker, de geldverstrekker wil zien en ervaren wat er met zijn geld is gebeurd. Investeren in het ntwikkelen van prcessen van M&E verdienen zich zelf terug. 5. Duurzaamheid begint in Nederland Duurzaamheid, sustainability, is niet luter en alleen een effect van participatin en educatin. Als Resp een prces duurzaam wil ntwikkelen, met er al bij de start met de afnemende partij nagedacht wrden ver wat er met staan bij de afrnding van het prject (1) en p welke wijze het prjectresultaat kan wrden gecntinueerd en drntwikkeld (2). Resp zit in de kansrijke psitie studenten van allerlei pleidingen te betrekken bij diverse prjecten, k nadat de prjectgelden zijn pgebruikt. Duurzaamheid is vaak niet te realiseren in de beperkte prjectperide van 3, 4 jaar. Dat is hguit de zaaitijd, bij lange na niet de greitijd, laat staan de gsttijd. Ok in deze prjecten in Zuid-Afrika is het ndzakelijk vervlgactiviteiten af te spreken met de afnemers en daarbij (ex-)studenten (experts-in-pleiding) in te zetten. Maak een plan wat er met staan na 8 à 10 jaar (pleidingen, verbnden aan instituten? sprtverenigingen vr gehandicapten als nderdeel van reguliere sprtverenigingen? etc.) en redeneer terug naar het startpunt van het ttale prject. Het ntwikkelen van duurzaamheid is een attitude, geen effect van alleen interventies. 6. Empwerment in plaats van Awareness Overweeg f de term awareness de lading ng in vldende mate dekt. In deze ntitie is gemtiveerd dat in de term empwerment de prcessen die Resp wil bewerkstelligen wellicht beter tt uitdrukking kmen. 61

63 Bijlagen 1. De zeven questinnaires Het rutingschema van de questinnaires Tekst interview Nederlandse Experts: a. Chris Hazelebach 88 b. Femke Wittekamp-Huisman Eindverslag Zuid-Afrika van Gerdine Figge-Rus en Femke Wittekamp-Huisman (2012) 93 62

64 Bijlage 1: de 7 questinnaires 1. Analyze Questinnaire Identificatin participants : ptential trainers + participants activities. Befre starting the prjects, there must be clarity abut: pssible participants f the sprts activities. pssible trainers fr the train-the-trainer prgram. institutes, educatinal centres, lcal situatin, and interest f (infrmal) cmmunity/sprts clubs in implementing the prgrams. Respnsible fr the cllectin f the infrmatin and writing the reprt: the lcal c-rdinatr Interviews with schls, institutes, cmmunity clubs: Gal 1: Find participants fr sprt and physical activities (Participatin) 1. Are yu already presenting a sprts r physical prgram fr PWD 1 s in yur rganizatin (schl/institute/cmmunity)? If s, 1 what kind f activities? 2 hw ften? 3 wh are the participants in the grup (ages, M/F, impairment categry 2 )? 4 wh presents the lessns r instructins and what is his/her prfessinal backgrund (educatin)? 1 PWD: persns with a disability 2 Impairment categries: 1. Mtr (use wheel hair r crutches); 2. Sensrial (blind, deaf, hearing, visual impairment); 3. Mental (all types f autism, learning disabilities, etc.); 4. System (chrnic diseases e.g. epileptic, diabetes, HIV/AIDS, etc.). 63

65 2. D yu think there are challenges n rganizatin, the cntent f the prgram r anything else in sprts / physical activities fr PWD? 1. Describe what is missing r what has t be slved and fr whm? 3. If persns in yur rganizatin are interested in the sprts and physical activity prgram, hw many participants and which categries f persns will be participating 1. Wmen Men Children 2. ethnical backgrund 3. t what impairment categries, as shwn belw, d they belng? 1 mtr (using wheelchair, crutches) 3 number: 2 sensrial (deaf, hearing impaired, blind, visual impaired) number: 3 mental number: 4 system (chrnic disease) number: 4. What are the best perids in the year/ days /time t rganize activities? Perid in the year: Day: Time: 3 It is nt necessary t state the exact impairment 64

66 5. What is, in yur pinin, the interest f the media in sprts fr PDW s and hw can this interest be influenced by yu and us? Interest: Pssibilities f influence: 6. What type f daily activities d the participants have? 1 Student: What type f schl: primary secndary high schl university Bachelr r Master? 2 emplyed (self r in cmpany) full-time part-time 3 nt emplyed, but vluntary active in sprts rganizatin disability rganizatin ther 4 nne f these indicate if applicable 7. What facilities and equipment des yur rganizatin have fr sprts and physical activities fr PWD s? Facilities: Equipment: Other materials: 65

67 8. What kind f supprt can yur rganizatin ffer t the sprts and physical activities? Organizatinal Material Vlunteers Transprt (cst) Other: 9. What are, in yur pinin, the indicatrs f success fr related partners, cnsidering: actually participating lcal partners? Number: ptential lcal partners? Number: what culd be the reasns fr participatin? what culd be the reasns fr nn-participatin? 66

68 10. What is, in yur pinin, the indicatr f success in terms f the number f persns participating in the sprts activities fr PWD s? Number f participants: mre than 100: 67

69 Gal 2 Find participants fr train the trainer prgrams fr sprts and physical activities (Educatin) 1. Are yu r thers (disabled and nn-disabled) in yur rganizatin (university/ schl/institute /cmmunity) interested t participate in a train-the-trainer prgram in sprts and physical activities fr persns with disabilities? 1. yes n If s, what s yur knwledge, expertise and passin as well as sprts experiences (kind f activities/sprts)? 2. (Questin nly if nt clear :) Are yu disabled? yes n If yes, what categry r categries f impairment? mtr sensrial system ther: 3. If it is abut clleagues in yur rganizatin: what is their knwledge, expertise and passin as well as sprt experiences (kind f activities/sprts)? 4. If the ptential trainers are disabled: t what categry f impairments d they belng? mtr sensrial system ther: 68

70 2. D yu knw PWD with sprts experience wh are r culd be interested in a train-thetrainer prgram? 1 What is their knwledge, expertise and passin as well as their sprts experience (kind f activities/sprts)? 2 T what categry f impairments d they belng? mtr sensrial cnditinal thers 3. D yu knw any prfessinals (disabled and nn-disabled) wrking with PWD s wh culd be interested in a train-the-trainer prgram? 1 If s, what s their knwledge, expertise and passin as well as their sprt experience (kind f activities/sprts)? 2 If the ptential trainers are disabled, t what categry f impairments d they belng? 69

71 4. What d yu as member f an rganizatin expect frm the train-the-trainer prgram? 5. When are yu as a member f the rganizatin satisfied with the results f the trainthe-trainer prgram? 6. What culd be in yur pinin the main pitfalls in the rganisatin f the train-thetrainer prgram? And hw can these pitfalls be avided? 7. What is, as far as yu can see, the indicatr f success in terms f the number f participants in the train-the-trainer prgram? 70

72 2 - Observatin Questinnaire fr Expert team (in Dutch language) Observatie en vragenlijst Expertteam De vragen gaan ver 1 trainingsmdule aan 1 cursusgrep p 1 plek. Als er p meerdere plaatsen f aan meerdere grepen wrdt lesgegeven dan dit duidelijk vermelden dr de gegevens ver de grepen apart p te nemen. Een mdule kan bestaan uit enkele trainingsmmenten (wrkshp) tt een cursus van meerdere dagen. Persnsgegevens Expert naam adres invuldatum datum mdule Gegevens training Data trainingen Tijden Accmmdatie(s) Adres(sen) Infrmatie betreffende de deelnemers 1. Aantal aangemelde deelnemers 2. Aantal deelnemers aanwezig geweest (maximaal) 1. aantal mannen 2. Aantal vruwen 3. Aantal gehandicapten 4. Aantal niet gehandicapten 3. Aantal deelnemers per leeftijdscategrie: Kinderen <16 Jngeren Jng vlwassenen Vlwassenen >25 71

73 Inhudelijk verslag van het aanbd/prgramma: 1. Beschrijf he het prgramma verliep en de reactie van de deelnemers. 2. Welke uitdagingen kwamen jullie tegen? (analyseer de sterke en zwakke punten) 3. Wat waren de valkuilen? (rganisatrisch, inhudelijk, specifieke culturele punten) 4. Wat zijn jullie cnclusies na deze mdule? 5. Andere relevante cnstateringen: 6. Vrnemens vlgende training: 72

74 3 - Questinnaire Participants Train the trainer All participants f the train-the-trainer prgram will fill in this frm (and a weaver) befre the start f the training. Persnal infrmatin 1 Cntact infrmatin: Name Address Telephne number Mbile number 2. General persnal infrmatin Date f birth male/female Ethnical backgrund 3. Educatinal infrmatin Primary schl Yes N Secndary schl Yes N High schl Yes N University BA Yes N University MA Yes N 4. Infrmatin daily activities Student Yes N emplyed (self r in cmpany) full time part time unemplyed 73

75 5. Infrmatin abut disability Disabled Yes N If yes, d yu belng t ne f the fllwing categries f impairment grups? mtr user wheelchair user crutches impairment hands/arms sensrial blindvisual impairment deaf/ hearing impairment chrnic illness yes n if pssible: what kind f? Other kind f impairment: 6. Sprts/physical activities Hw ften did yu perfrm sprts/physical activities in the last tw years? Recreatinal level Mre than nce a week Mre than nce a mnth Once a mnth r less Elite sprt level (natinal, internatinal level) Mre than nce a week Mre than nce a mnth Once a mnth r less 7. D yu expect limitatins in participating in this curse? (mre answers pssible) Mbility Physical Cmmunicatin Material Transprtatin Time Other:. 74

76 8. Why d yu want t participate in this curse? (mre answers pssible) I want t have fun I want t learn mre (sprts) skills I think participatin imprves my persnal situatin I think participatin imprves my scial situatin I like t wrk with PWD I want t learn mre (teaching) skills I have been tld t participate Other: D yu prefer t participate in a grup with: Only men r wmen? Yes N Only persns with a disability? Yes N Only nn-disabled? Yes N Only mixed grups (men, wmen, disabled and nndisabled)? Yes N Explanatin: 10. What will yu d with yur expertise after this curse? Start t wrk (as a vlunteer) with PWD as sn as pssible Integrate int my jb what I have learned I will start using this in my cmmunity I dn t knw yet Other:.. 75

77 4 - Observatin frm fr all Sprts and Physical activities General infrmatin Date place Name f bserver Please cnfirm questins belw: Incidental ccasin? Regular activity? yes/n Yes/n Glbal infrmatin 1. Date 2. Time 3. Place 4. Schls & Organizatins Participant infrmatin 5. Ttal number f participants: Impairment grups: Male: Female: Age: Frm the start: Halftime the activity perid: At the end f the activity perid: Mtr Sensrial Mental r behaviural Children < 18 years: Yung peple 19-25: Adults > 25 years: Disabled: Nn-disabled: Disabled: Nn-disabled: Disabled: Nn-disabled: User wheelchair User crutches Impairment hand/arms Blind/visual impairment Deaf/hearing impairment Learning disability Mentally retarded ther 76

78 Ethnical backgrund (descriptin): Chrnic illness System HIV/AIDS ther 4. Did the number f participants increase r decrease during the prgram? Increase, because: Decrease, because: 5. Infrmatin activity leaders 1. Names:

79 2. Functins: participant train the trainer prgram vlunteer ther 6. Infrmatin abut the prgram 1. Describe hw the prgram did prceed 2. Challenges (analysis f the strength and weaknesses: prduct and prcess) 3. What were the pitfalls? 4. Cnclusins 5. Decisins abut the next activities: 78

80 5 - Evaluatin Questinnaire participants Fr sme grups f participants f wrkshps, sprt days and circus days Extra r instead f bservatin trainers General infrmatin Date Time Where (lcatin) Activity Persnal infrmatin 1 Cntact infrmatin: Name Address Telephne number Mbile number 2. General persnal infrmatin Date f birth male/female Ethnical backgrund 3. Infrmatin daily activities Student Yes N emplyed (self r in cmpany) full time part time unemplyed 79

81 4. Sprts/physical activities Hw ften did yu perfrm sprts/physical activities in the last tw years? Recreatinal level Mre than nce a week Mre than nce a mnth Once a mnth r less Elite sprt level (natinal, internatinal level) Mre than nce a week Mre than nce a mnth Once a mnth r less 5. Why did yu want t participate int these activities? (mre answers pssible) I have t I want t have fun I want t learn mre (sprts) skills I want t meet new peple I want t feel strnger I am curius I dn t knw I have been tld t participate Other:. 6. What did yu mst enjy abut the activities? (mre answers pssible) Making new friends Having fun Learning sprt skills Being a member f a team Getting fit 80

82 Feeling strnger Nthing Other 7. If yu disliked smething, where did it have t d with? (mre answers pssible) Activities Trainers Grup members Place where it tk place I was nt as gd as I wanted t be Other 8. Wuld yu like t d the activities mre ften? Yes N, I dn t like physical activities N, I like ther sprts and physical activities N, because.. 9. I prefer t be in a grup. with nly persns with disabilities nly with nn-disabled with nly wmen r men which is mixed n preference 10. Did yu feel safe and cmfrtable during the activities? Yes 81

83 N, because f: 11. D yu think these sprts and physical activities are imprtant, especially fr PWD? Imprtant fr everyne Nt that imprtant Have n ther pssibilities t d t sprt/ physical activity Sprt makes me feel prud Fun and friendship is imprtant Helps in the daily struggle f life by creating a feeling f pwer 12. D yu think that yu can becme a trainer f this activity yurself (later)? N Because I will nt be able t qualify I am a persn with a disability Because Yes I can learn t d the same as the trainers I d already things like this Because 82

84 6- Awareness questinnaire cmmunity Interview by prject leaders, prject members r lcal crdinatr fr thse arund persns with disabilities, such as parents, prfessinals at schls r institutes, neighburs. Advice: try t get the stry f the persn (gd practices) instead f nly the answers n the questins. Use, if pssible, recrding devices (vide, audi). Backgrund themes f the questins: awareness, empwerment and sustainability. General infrmatin Name f interviewer Infrmatin abut the interviewer O Male O Female Date and place f interview Age: O Disabled Natinality: O Nn-disabled Infrmatin abut the persn wh is interviewed O Male Age: O Disabled O Female O Nn-disabled Ptential questins: 1. Hw many peple with disabilities d yu knw? (number) In yur family: In yur daily activities (wrk, schl r..): In yur cmmunity: Elsewhere: 83

85 2. D yu see differences in their daily lives cmpared t yur wn life? N, I dn t see differences N, because... Yes, their life is mre easy, peple/cmmunity takes care f them Yes, their life is mre difficult, they are mre islated Yes, they have mre financial prblems Yes, they are discriminated at schl, wrk Other: 3. Did yu knw abut the sprts and physical activities fr PWD s? N Yes I was in the public I have been tld I read abut it I saw it n televisin Other: 4. Wuld yu stimulate PWD t participate in physical activities? N, because: Yes, because: 5. Will yu cntribute t sprts and physical activities fr PWD? D physical activities fr PWD make a difference fr yur cmmunity? N, because: Yes, because: 84

86 7 - Sustainability questinnaire Lcal schls, rganizatins, institutins, ther partners List f interview questins and subjects, fr prject leaders, prject members r lcal crdinatr fr interviewing prfessinals at schls, institutes, sprts rganizatins. Advice: try t get the stry f the persn (gd practices) instead f nly the answers n the questins. Use, if pssible, recrding devices (vide and/r audi) Backgrund subjects f the questins: awareness, empwerment and sustainability. General infrmatin Name f interviewer Infrmatin abut the interviewer? O Male O Female Date and place f interview Age: O Disabled Natinality: O Nn-disabled Infrmatin abut the persn in the interview? O Male O Female Age: O Disabled O Nn-disabled Ptential questins: 1. Did yu knw abut the sprt and physical activities fr PWD s? N Yes I have been tld I saw it n televisin I read abut it Other reasn 2. D these physical activities fr PWD make a difference fr yur cmmunity? N, because: 85

87 Yes, because: 3. Wuld yu stimulate PWD t participate in these physical activities? N, because: Yes, because: 4. Will yu / yur rganizatin cntribute t develp mre sprts and physical activities fr PWD? N Yes: We will implement the activities in ur prgram We will hire the new trainers f this prgram Other.. 5. What d yu need fr the develpment f the prgram? (mre answers pssible) Educatinal prgrams Develping materials Teaching methds Mney Experts Other 86

88 Bijlage 2: ruting questinnaires All the frms must be send t Ellie Jansen ej.jansen@windesheim.nl r by pst: Schl fr Human Mvement & Sprts, University fr Applied Sciences Windesheim, PB 10090, 8000 GB Zwlle, the Netherlands frm respnsible persn actin 1 - Analyze questinnaire Prject Leader/ Lcal Crdinatr Direct return after start training 2- Observatin questinnaire Leader f the Expert team and/r Prject Leader Return after each training perid 3 - Questinnaire trainers Leader f the Expert Team and/r Lcal Crdinatr After start trainthe-trainers prgram each trainer 4 - Observatins questinnaire sprt and/r physical activities Prject Leader and/r Lcal Crdinatr After perid f activities each trainer 5 - Questinnaire participants (lcal) prject leader After perid f activities Participants r trainers 87

89 Bijlage 3: interview met Chris Hazelebach Zuid- Afrika Awareness Wanneer ik het heb ver bewustwrding wil ik een nderscheid maken tussen Kaapstad en Jhannesburg. Hiertussen zien we een grt verschil. In Kaapstad zijn er 10 gehandicapten waarvan 5 echt wilden, zij wilden een verschil gaan maken. De andere 5 kmen waarschijnlijk m redenen als eten etc. In Jhannesburg hebben we fitnesstrainers die minder bereid waren nze mening ver te nemen. Zij hadden al meer kennis en waren eigenlijk expert. Waardr kmt dit verschil? In Kaapstad hadden ze het idee dat zij het verschil knden maken, zij durfden activiteiten aan te passen en genieten daar k af. Wat wel een verschil maakt is dat zij rlstelbasketbal, tennis en circus hebben gehad. Bij circus wrdt duidelijk dat het m aanpassen van de activiteiten gaat. Ze zijn hier gewend alleen het eindplaatje aan te bieden. In Jhannesburg hebben ze ng geen circus gehad, waarvan ik verwacht dat circus uitmaakt in de visie dat het m aanpassen gaat. Jhannesburg zijn k meer studenten gericht p de tpsprt, willen het hge niveau begeleiden. Tikspelen We hebben een keuze meten maken, want spel is erg breed. Wij hebben gekzen vr tikspelen, mdat dit veel mgelijkheden tt aanpassen biedt. Ze kennen hier weinig tikspelen, alleen de vrmen waarbij je af bent en je aan de kant gaat zitten. Ok hebben ze leuke verlpspelen waarbij ze 10 minuten zingen en dan een keer verlpen en weer 10 min zingen etc. Erg leuk m te zien, maar heeft weinig te maken met bewegen. Het vrdeel van tikspelen is dat ze het niet echt kennen en daardr niet naar de eindvrm gaan. Daarbij is het makkelijk m hier het cncept aanpassen duidelijk te maken. Tikspelen is nieuw vr ze, een westers cncept waardr het k makkelijker is m een westerse visie hiermee ver te dragen. Wanneer je een tikspel det wrdt de gehandicapte getikt en is deze af. Dat is niet erg, want het is helemaal niet leuk m mee te den, want het is warm en dan ga je zweten etc. Wanneer wij duidelijk willen maken dat k de gehandicapte de kans met krijgen m te winnen kan dat niet. De sterkste hrt te winnen, dus niet een gehandicapte. Elk spelletje is een cmpetitie, je det mee m te winnen en anders niet. Ok gehandicapten meten kunnen winnen is vreemd, want als je aanpast vr de gehandicapten ben je aan het discrimineren. Wel willen ze in een verlpspel de gehandicapte niet tikken, zdat deze langer mee kan den, maar de activiteit aanpassen vr de gehandicapte kan niet, dat is een echte westerse visie. Op de laatste dag liepen we stage bij zwakzinnigen, waar tikspelen te meilijk waren. Wij hebben al bepaald dat tikspelen niet haalbaar, dus hebben we alleen vs km eens uit je hl gedaan, waarbij je ze aan de hand pakt. Verder hebben we wat miksituatie, wat uiteindelijk smijt met spullen situatie werd. En gelukkig hadden ze al circus gehad wat ze knden gebruiken. Ze waren trts dat ze iets knden aanbieden aan zwakzinnigen. 88

90 De deelnemers van Kaapstad begrepen het makkelijker/ meilijker maken Sustainability We hadden de trainers van Jhannesburg kunnen gebruiken in het pleiden. Zij waren duidelijk een stap verder dan de anderen en zaten niet te wachten m samen te werken met gehandicapten. Zij waren al afgestudeerd en zaten niet te wachten p iemand die kwam vertellen he je dat mest den. We hadden ze de eerste dagen kunnen pleiden dat zij datgene wat wij wilden vertellen knden aanbieden nder supervisie van ns. Zij hadden wel een andere visie maar ze brengen dat ver wat wij willen en wrden z gedwngen m zich te verdiepen in nze visie. Is het duurzaam? Ons idee van iets duurzaams achterlaten is dat je iets tastbaars achterlaat, ze kunnen niet alles in hun hfd pslaan. Wij wilden daarm leskaarten achterlaten, waar Femke mee bezig is. Maar 1 leskaart is 6 dagen werk, want vr je drhebt he je de regels in een ged plaatje uitlegt en die ft daadwerkelijk met de deelnemers hebt gemaakt. Daarna hebben we gevraagd f ze het begrepen, en dit bleek niet het geval te zijn. Misschien dat dit te cmbineren valt met buitenlandstages. Er wrden leskaarten gemaakt en dan is iemand bezig en blijkt het niet te klppen, ze gaan niet verder, er is niemand die het ppakt m het verder af te maken. Als je met je buitenlandstage 4 leskaarten met maken kan je deze k in een map verzamelen, waardr je k de culturele verschillen in een spel kan zien. Befje kan je bijvrbeeld niet veral befje nemen, mdat ze dan echt befjes wrden. Chris: Het prduct dat we willen hebben klpt ng niet. Vlgende keer net z? Vuistregels Therie schema schema hebben we te weinig aangebden. Z hebben we fix-fit-fun aangebden, maar we hadden ng meer van deze schema s meten gebruiken. Resp met begeleidingsschema maken. Er meten ervaringen gebundeld wrden! Wat ik graag had gezien was dat we samen nze ervaringen zuden bundelen. Femke is hiermee bezig. Maar daarm vind ik het nu wel leuk m gehrd te wrden. Maar nu is het z dat we heengaan en terugkmen en er vervlgens weinig mee gebeurd. Duurzaamheid begint bij de aanbieder. Wij meten ged vrbereid zijn, duidelijk hebben wat we willen aanbieden en verbrengen. Z k een begeleidingsschema. Als wij nu pstappen heb je er vertruwen in dat het drgaat? Ervaring gaat eindels dr (is gud). Omzetten naar werk is de vraag! Maar daar de ik mijn werk k niet vr. 89

91 Interview Femke Wittekamp-Huisman - 29 mei 2012 We begnnen het interview met vragen ver de awareness. Ik vreg f deelnemers met een beperking meer inzicht hebben gekregen in hun eigen mgelijkheden. - Femke zei dat dit z was, maar vral in Kaapstad. Er was een verschil in inzicht in eigen kunnen. Ze vertelde dat smmige deelnemers de eerste keer behrlijk stil waren en dat men ging meeliften de deelnemers kwamen nzeker ver. De tweede keer dat Femke kwam, was er al een grt verschil. De deelnemers waren zelfverzekerd ver hun eigen kunnen. - Femke vertelde enthusiast, znder dat we hier naar vregen, ver het maatschappelijk vlak. Ze legde uit dat de mensen daar nu een eigen rganisatie hebben pgestart Mandla sprt fr change. Ze vertelde dat deze rganisatie cntact met de gemeente heeft en ze rganiseren sprtdagen bij schlen+familie. Het del van de rganisatie is m de samenleving te laten zien wat ze kunnen. De Nederlandse ambassade beheert het geld van Mandla. Het del van de gemeente is m gehandicapten sprt p de kaart te zetten. Vandaar dat de gemeente Mandla in dienst neemt. Op een gegeven mment werd Femke bevraagd ver wat ze van deze ntwikkelingen vnd. - Femke was erg psitief ver de ideeën en plannen en in eerste instantie zei ze verder niet zveel meer. Ttdat Luuk aan haar vreg: maar? maar? Ik vel een maar?. Op dat mment gaf Femke aan dat ze zrgen heeft ver de financiële zaken. Ze vertelde dat de mensen die ze daar had ntmet, niet ged waren in geldbeheer en dat men daar ver weinig planningsvermgen beschikt. Femke legde meteen een aantal ideeën p tafel, het was ged te merken dat Femke ver haar zrgen had nagedacht. Naar haar mening was het ndzakelijk m er ng een jaar studenten en/f dcenten naar te te sturen m de rganisatie daar een laatste zetje in de rug te geven. Femke zei: Als we het nu lslaten zu het eeuwig znde zijn. Ik heb er te weinig vertruwen in dat de rganisatie znder hulp vereind blijft staan.. Als je daar ter plekke aan het werk gaat beleef je het heel intens. Je ziet in levende lijve wat er allemaal ntwikkeld wrdt en he het verlpt. Als dcent zie je de passie en de geldschieters zien het prject alleen p papier. Luuk vreg f Femke daar vr Resp een gemiste kans zag en f ze k vnd dat er mensen geschld mesten wrden in financieren en plannen. - Het leek Femke een ged idee m de betere SPAT-studenten een extra pleiding aan te bieden. Deze SPATstudenten zuden dan weer begeleid kunnen wrden dr (extra)studenten van de CALO. Femke dacht aan het rganiseren van evenementen en na 3 maanden weer kijken he het gaat en f de rganisatie het zelfstandig(er) kan uitveren. Elandsdrn Femke begn hierver en benemde gelijk een aantal punten waarvan zij dacht dat het beter kn. 1. Cmmunicatie Over dit punt sprak Femke het langst. Het zat haar niet helemaal lekker. Zij kreeg vr vertrek naar ZA vanuit Resp te hren dat er SPAT-studenten mesten afstuderen in een bepaalde peride(weet even niet meer welke maand) en ten er cntact met de plaats werd pgenmen vertelden zij dat het the graduatin al veel eerder was. Dit betekende dat de SPAT-studenten in een veel krtere tijd pgeleid mesten wrden. Dit was vr Femke niet mgelijk mdat er maar weinig tijd was vr een vl prgramma. Femke zei dat ze erg verbaasd waren en dat er echt geen mgelijkheid was (Bij the City??) m the graduatin te verplaatsen naar een later tijdstip. 90

92 2. Financien Femke had het vermeden dat er een aantal financiële zaken niet helemaal p rde waren. Er stnden ng een aantal rekeningen pen. Er was k een interne afspraak dat er fitness-instructeurs bijgeschld mesten wrden middels een SPAT-pleiding, anders zuden zij hun baan verliezen. 3. Veel kansen gehad, Jhan Cruijff, fitnesscentrum De deelnemers, SPAT-studenten en de mgeving waren niet bijznder nder de indruk van de kmst van dcenten met een pleiding. In dit gebied zijn al vele faciliteiten aanwezig en er is al heel veel pgezet. In Kaapstad daarentegen, was ng nit iemand geweest m een helpende hand te bieden. Femke dacht dat daarin k een deel van de rzaak in het verschil in mtivatie en beleving tussen Kaapstad en Elandsdrn ligt. 4 Weinig intrinsieke mtivatie. Omdat bijna alle SPAT-studenten verplicht waren m deel te nemen aan het prgramma, was er weinig mtivatie. Men deed mee vr het papiertje zdat men hun eigen baan kn behuden. Het was k pvallend dat de SPAT-studenten tijdens hun stage en lessen tussendr naar het fitnesscentrum gingen m te werken (revalidanten instructies geven). Over de Awareness bij deze mensen was weinig tt stand gekmen, dit had deels te maken met het feit dat er geen deelnemers met een beperking waren en deels had het te maken met hun achtergrnd als fitnessinstructeur. Na deze punten gingen we even terug naar vragen ver Awareness bij mensen znder beperking. - Femke gaf aan dat er wel een klein beetje meer bewustwrding was ntstaan. Dit kn ze niet grtschalig nemen. Het was meer gericht p familie en buurt. Z was er bijvrbeeld een Ceremnie gerganiseerd bij het afstuderen. De familie was trts en er was k een facebkpagina vr Mandla aangemaakt. Er was een sprtdag in maart en daar waren een paar kranten p af gekmen, hier wist Femke niet van f het daadwerkelijk is afgedrukt p papier. Femke zei: ik denk meer aan een hardlpwedstrijdje dan aan grtschalige media. Diplmering in Kaapstad: - Femke vertelde dat er 10 deelnemers zijn gediplmeerd. Er waren dusdanige niveauverschillen dat ze hebben beslten m 2 srten diplma s uit te reiken. 1. Cach: In staat iets te regelen en rganiseren (bestuur Mandla). (5 afgestudeerden) 2. Assistent cach: Met enige ndersteuning in staat iets te begeleiden. (5 afgestudeerden) Luuk vreg f er niet vreemd werd pgekeken naar het nderscheid tussen 2 diplma s. - Femke zei dat iedereen het begreep en dat niemand hierver te klagen had. Femke had dit verlegd met Resp zelf en ze heeft het de deelnemers k uitgebreid uitgelegd. Tt slt vertelde Femke dat er veel werd gewerkt met circus, tikspelen. Er waren hele handige leskaarten en ze waren z ged gemaakt dat de SPAT-studenten zelfs m meer kaarten vregen. Inmiddels waren er alweer 10 nieuwe kaarten klaar en die gingen binnenkrt naar Afrika te. Luuk vreg f Femke het pnieuw zu den als ze zu wrden gevraagd. - Femke zu dit zeker pnieuw willen den. Ze vnd het heel erg leuk. Het laatste wat Femke vertelde was dat de vrzrg en nazrg van RESPO beter kan/met. Het kan niet z zijn dat RESPO een maand vr aanvang van de SPAT-pleiding ng de CALO pbelt m dcenten te strikken. Het zu een ged idee zijn m een aantal 91

93 vaste dcenten te hebben die elke keer naar dezelfde plek gaat. Z ntstaat er geen verwarring en is er een team dcenten die weten he het p een lcatie was en he de ntwikkeling verlpt. 92

94 Eindverslag Zuid-Afrika reis dinsdag 21 februari 2012 vrijdag 2 maart 2012 Gerdine Figge-Rus en Femke Wittekamp-Huisman 93