Voorwoord Informatie Ontwikkelingen geven prioriteiten aan Straatkennis koppelen aan systeemkennis

Transcriptie

1 Voorwoord Voor u ligt de gebiedsscan criminaliteit en overlast 2014 van de gemeente Buren, samengesteld door het team De Waarden van het politiedistrict Gelderland-Zuid. Met deze gebiedsscan informeert de politie het bestuur over lokale (on)veiligheidsontwikkelingen. Informatie De gebiedsscan is een informatieproduct. De politie geeft hiermee invulling aan haar signalerende en adviserende taak. De gebiedsscan bevat geen uitputtende analyses en geen concrete voorstellen tot aanpak. Deze planvorming dient immers integraal en onder regie van de gemeente plaats te vinden. Ontwikkelingen geven prioriteiten aan De gebiedsscan is bedoeld om veiligheidspartners van politiespecifieke informatie te voorzien. Het gaat om gesignaleerde ontwikkelingen en trends op het gebied van criminaliteit, overlast, dader- en dadergroepen. In de gebiedsscan beschrijft de politie de meest in het oog springende ontwikkelingen van het afgelopen jaar Zo wordt de gemeente als het ware jaarlijks gefotografeerd. Vanuit deze ontwikkelingen worden onderwerpen aangegeven die vanuit de optiek van de politie bijzondere aandacht verdienen. Straatkennis koppelen aan systeemkennis De inhoud van de gebiedsscan is tot stand gekomen door zogenoemde harde informatie (informatie uit de systemen van de politie en andere organisaties) te koppelen aan de zachte informatie (kennis die wijkagenten en andere frontlijnwerkers hebben). Politiemensen die werken in de wijk beschikken over kennis en informatie die niet zichtbaar en meetbaar zijn in computersystemen. Het zijn politiemensen op straat die vroegtijdig ontwikkelingen signaleren en die achtergronden kennen van gebeurtenissen in hun gebied. Deze informatie is tijdens werkbijeenkomsten met wijkagenten en een veiligheidsambtenaar van de gemeente gedeeld, besproken en vastgelegd.

2 Belangrijkste aandachtspunten In het eerste hoofdstuk wordt het criminaliteits- en overlastbeeld van de gemeente samengevat weergegeven en worden gebruikte cijfers gepresenteerd en kort toegelicht. De lezer die een snel overzicht wil, kan zich beperken tot dit samenvattende hoofdstuk. In de hoofdstukken twee, drie en vier worden achtereenvolgens ontwikkelingen op het gebied van criminaliteit, overlast en dader- en dadergroepen beschreven. In hoofdstuk vijf heeft de politie vanuit haar optiek de belangrijkste aandachtspunten op een rij gezet. Het gaat hier om thema s die de komend maanden in nauwe samenspraak met andere veiligheidspartners verder moeten worden uitgewerkt. Maatwerk Deze gebiedsscan is een basisproduct. De politie biedt voor ontwerp en uitvoering van veiligheidsplannen op verzoek ook tussentijdse trendanalyses en diepte-analyses op specifieke onderwerpen aan. De politie gaat ervan uit dat met deze informatie een substantiële bijdrage wordt geleverd aan het gemeentelijke veiligheidsbeleid. D.J. Bomhof Teamchef De Waarden 1

3 Inhoudsopgave Voorwoord...0 Inhoudsopgave Op hoofdlijnen Misdrijven Vermogenscriminaliteit Woningcriminaliteit Voertuigcriminaliteit Bedrijfscriminaliteit Overige vermogensdelicten Illegale handel Geweldsdelicten Bedreiging en mishandeling Straatroof en overvallen Buurtgeweld Relationeel/huiselijk geweld Overige misdrijven Zedendelicten Aantasting openbare orde en openbare ruimte Overlast Overlast een breed begrip Drugs- en drankoverlast Verkeersoverlast en -ongevallen Buurtoverlast Overlast vuurwerk Geluidsoverlast Milieu Wie veroorzaakt overlast Overlast verwarde/overspannen personen Overlast jeugd

4 4. Dader(s) en dadergroepen Jeugdgroepen (hinderlijk, overlastgevend, crimineel) Specifieke dadergroepen (veelplegers, notoire overlastplegers) Aandachtspunten op een rij Woninginbraken Jeugd Bijlagen Bijlage 1 Transportmodel VNG-BVH

5 1. Op hoofdlijnen Samenvatting Op basis van de hieronder gepresenteerde cijfers wordt een korte schets gegeven van de belangrijkste ontwikkelingen op het gebied van criminaliteit en overlast in de gemeente Buren. Misdrijven gemeente Buren Woningcriminaliteit Voertuigcriminaliteit Bedrijfscriminaliteit Overige vermogensdelicten Geweldsdelicten Zedendelicten Aantasting openbare orde en ruimte Illegale handel Overige misdrijven Overlast gemeente Buren Drugs/drankoverlast Verkeersoverlast Burengerucht Overlast verwarde/overspannen personen Overlast jeugd Overlast zwervers Overlast vuurwerk Geluidsoverlast Milieu Criminaliteitscijfers betreffen aangiftes en geregistreerde incidenten (het overgrote deel bestaat uit aangiften). Overlastcijfers betreffen meldingen en geregistreerde incidenten. 4

6 De cijferreeksen zijn in beeld gebracht over de afgelopen 4 jaren. De getallen in de kolom 2013 zijn rood of groen als zij meer dan 10% afwijken van het gemiddelde van de drie daaraan voorafgegane jaren. Dalers zijn - op basis van bovenstaande definitie - wat betreft de misdrijven: bedrijfscriminaliteit en aantasting openbare orde en ruimte. Er zit stijging in de overige vermogensdelicten en de illegale handel. Er is stijging van de overlast op het gebied van drugs/drank, burengerucht, verwarde/overspannen personen en vuurwerk en geluid. Verkeersoverlast is gedaald, evenals de overlast van jeugd. VNG-BVH model Gemeenten gebruiken voor de weergave van cijfers en het schrijven van veiligheidsplannen het zogenaamde VNG-model. Dit model kent een rubricering die niet overeenstemt met de wijze waarop de politie vanuit haar registratiesysteem BVH cijfers registreert en presenteert. In de bijlage van deze gebiedsscan is daarom een transportmodel VNG-BVH opgenomen. In dit model zijn de belangrijkste cijfers van de politie in het VNG-model geplaatst. 5

7 2. Misdrijven Allereerst worden in dit hoofdstuk de belangrijkste vormen van vermogenscriminaliteit beschreven. Onder deze categorie vallen inbraken, diefstallen en illegale handel. Verder komen de geweldsdelicten aan de orde en tot slot de overige misdrijven. 2.1 Vermogenscriminaliteit Onderstaand overzicht geeft de ontwikkelingen aan op het gebied van inbraak, diefstal en illegale handel over de jaren 2010 tot en met Cijfertabel vermogenscriminaliteit gemeente Buren Vermogenscriminaliteit gemeente Buren Woningcriminaliteit Voertuigcriminaliteit Bedrijfscriminaliteit Overige vermogensdelicten Illegale handel Woningcriminaliteit Onder de noemer woningcriminaliteit vallen allereerst inbraak in woningen en in het verlengde daarvan inbraak in garage, kelderbox of tuinhuis. Woninginbraak wordt (evenals straatroof en overvallen 1 ) gekwalificeerd als high-impact-crime vanwege de geestelijke en soms ook lichamelijke schade die slachtoffers hiervan ondervinden. In deze subparagraaf zullen we de woninginbraken bespreken, verderop in subparagraaf worden de straatroven en overvallen nader bekeken. Niet alle woninginbraken zijn van hetzelfde kaliber. Allereerst rangschikken we onder deze delictvorm ook pogingen tot woninginbraak. In dergelijke gevallen is er wel schade toegebracht aan de woning, maar is men er niet in geslaagd de woning te betreden. Dit is overigens ook vaak een aanwijzing voor het type woninginbreker (gelegenheidsinbrekers). Het aantal woninginbraken is onder meer afhankelijk van het seizoen. Normaliter is er een stijging rond de zogenoemde donkere dagen (start van de winter). 1. Dit wordt de WOS-aanpak genoemd (afkorting van Woninginbraak, Overvallen en Straatroof). 6

8 Cijfertabel woningcriminaliteit gemeente Buren Woningcriminaliteit gemeente Buren Diefstal/inbraak woning Poging diefstal/inbraak woning Voltooide diefstal/inbraak woning A20 Gekwalificeerde diefstal in/uit woning A30 Diefstal in/uit woning (geen braak) B20 Inbraak woning met geweld B30 Inbraak in/uit woning met geweld (geen braak) Diefstal/inbraak box/garage tuinhuis Het aantal woninginbraken laat in de gemeente Buren al jaren een stabiel beeld zien. De inbraken vinden met name plaats in Kerk-Avezaath, Beusichem, Lienden en Maurik. In Maurik en Lienden kan dit te maken hebben met de sociale leefkwaliteit. Het team heeft een vermoeden waar inbrekers van sommige dorpen vandaan komen. Inbrekers in Beusichem komen uit Culemborg. In Lienden wordt ingebroken door daders die waarschijnlijk afkomstig zijn uit Rhenen/Veenendaal en Kesteren/Ochten. Maurik is een relatief grote plaats binnen de kerndorpen. Daar zijn veelal inbrekers vanuit Tiel actief. Het zijn vermoedelijk geen lokale daders. Als gevolg van gevoerde politieacties in Tiel, is er een grote toename geweest van het aantal inbraken in Buren. Het aantal pogingen tot inbraak wordt relatief hoger. Een mogelijke oorzaak is dat woningen beter beveiligd zijn en dat het hang- en sluitwerk verbeterd is. Voor de gemeente Buren blijft woningcriminaliteit binnen het team een aandachtspunt. 7

9 Hotspots woninginbraken gemeente Buren Voertuigcriminaliteit Onder voertuigcriminaliteit vallen verschillende delicten: auto-inbraak, diefstal van auto s, maar ook fietsendiefstal en diefstal van brom- of snorfiets. Cijfertabel voertuigcriminaliteit gemeente Buren Voertuigcriminaliteit gemeente Buren Diefstal uit/vanaf motorvoertuigen Diefstal van motorvoertuigen Diefstal van brom-,-snor,- fietsen Diefstal fiets Diefstal brom-, snorfiets Diefstal af/uit/van overige voertuigen Bron dataset gemeente BVH Auto-inbraak en diefstal van auto s Auto-inbraak wordt formeel omschreven als diefstal uit/vanaf motorvoertuigen. In dat laatste geval (diefstal vanaf motorvoertuigen) gaat het om het stelen van banden, wieldoppen, benzine, kentekenplaten en dergelijke. Diefstal van kentekenplaten hangt vaak samen met het illegaal tanken (doorrijden - nadat er is getankt - zonder te 8

10 betalen). Door gebruik te maken van illegale kentekenplaten is de benzinedief niet te achterhalen. In een klein deel van de gevallen is het ook mogelijk dat gestolen kentekenplaten worden gebruikt voor andere criminele handelingen (pinpasfraude, overvallen, ramkraken en dergelijke. Goede tweede bij voertuigcriminaliteit betreft diefstal van voertuigen zelf (auto s, vrachtauto s en motoren). Op jaarbasis worden in dit gebied ± 15 motorvoertuigen gestolen. Hotspots diefstal uit/vanaf motorvoertuigen gemeente Buren Diefstal (brom- en snor-)fietsen Er is in Buren een stijging van bromfiets- en fietsdiefstallen. Dit lijkt geen trend. De oorzaak is echter onduidelijk. 9

11 Hotspots diefstal fiets gemeente Buren Diefstal af/ uit overige voertuigen In het geval van de gemeente Buren betreft de diefstal af/uit overige voertuigen onder andere diefstal van diesel. Deze vinden plaats in Beusichem, Maurik en op het industrieterrein in Buren. Momenteel neemt deze vorm van diefstal af. Dit naar aanleiding van aanhoudingen die zijn verricht. Daarnaast beveiligen transportbedrijven hun eigendommen beter, bijvoorbeeld door het aanbrengen van voorzieningen aan brandstoftanks om zodoende diefstal te voorkomen. 10

12 Hotspots diefstal overige voertuigen gemeente Buren Bedrijfscriminaliteit Onder deze noemer vallen zowel inbraken in bedrijven of instellingen als diefstal uit bedrijven (waaronder winkeldiefstal) of instellingen. Het meest vookomend doelwit zijn bedrijven en kantoren maar ook scholen, sportcomplexen en winkels worden met enige regelmaat geconfronteerd met inbraak. Cijfertabel bedrijfscriminaliteit gemeente Buren Bedrijfscriminaliteit gemeente Buren Diefstal/inbraak bedrijven en instellingen Inbraak winkel Inbraak bedrijf/kantoor Inbraak sportcomplex Inbraak hotel/pension Inbraak school Diefstal in/uit school Diefstal in/uit bedrijf/kantoor Diefstal in/uit hotel/pension Diefstal in/uit sportcomplex Winkeldiefstal

13 2.1.4 Overige vermogensdelicten Hieronder valt een breed scala aan vermogensdelicten, waarvan de belangrijkste zakkenrollerij betreft. Cijfertabel overige vermogensdelicten gemeente Buren Overige vermogensdelicten gemeente Buren Zakkenrollerij Overige vermogensdelicten Bron dataset gemeente BVH Het aantal overige vermogensdelicten is fors gestegen. Het gaat hier bijvoorbeeld om diefstal van tuinsets, rijplaten of sproeikoppen Illegale handel Onder illegale handel vallen vier vormen van criminaliteit. Het gaat om de drugshandel, mensenhandel, wapenhandel en fraude. Het meest verweven met lokale veiligheid is de drugscriminaliteit. Onder drugscriminaliteit vallen het bezit van, de handel in en het vervaardigen van softdrugs en harddrugs. Bij de handel gaat het om straathandel of handel vanuit (horeca)panden. Bij het vervaardigen van drugs gaat het vooral om hennepkwekerijen maar soms ook om laboratoria waar synthetische drugs worden vervaardigd. Als er één terrein is verweven met criminaliteit (en overlast) dan betreft het drugs. Zo is een deel van de straatroof of inbraken gekoppeld aan verslavingsproblematiek en is bij een groeiend deel van de geweldsincidenten sprake van excessief alcohol- en/of drugsgebruik. Drugshandel en drugsteelt zijn zogenoemde aangifteloze of slachtofferloze delicten en worden in de regel zo goed mogelijk afgeschermd. Bij een illegale drugsdeal hebben verkoper en koper een gedeeld belang om dit buiten het blikveld van de politie te doen. Dit betekent dat veel drugshandel en drugsteelt niet wordt geregistreerd. Deze onderregistratie is overigens een structureel verschijnsel. Het doet zich met andere woorden thans voor maar ook in voorgaande jaren. Dat staat vergelijkingen in de tijd dus niet in de weg. 12

14 Cijfertabel aantasting illegale handel gemeente Buren Aantasting illegale handel gemeente Buren Drugshandel Bezit Hard-drugs Bezit Softdrugs Handel E.D. Hard-drugs Handel E.D. Softdrugs Vervaardigen Hard-drugs Vervaardigen Softdrugs Mensensmokkel Wapenhandel Bezit vuurwapens Handel vuurwapens Bezit overige wapens Handel overige wapens Fraude Bron dataset gemeente BVH Er is een lichte stijging zichtbaar bij drugshandel. Dit betreft veelal personen bij wie meer dan de toegestane hoeveelheid wordt aangetroffen in de auto. Een aantal dealers is bekend binnen de gemeente Buren. Deze zijn meerdere malen gecontroleerd en aangehouden. In 2014 zijn binnen de gemeente Buren nog geen kwekerijen geruimd. Het aantal misdrijven voor het bezit van vuurwapens zijn in 2013 fors hoger. In Buren- Oost zijn wapens aangetroffen in een aantal woningen. Dit verklaart deze stijging. 2.2 Geweldsdelicten In deze paragraaf wordt de meerjarenontwikkeling ten aanzien van diverse vormen van geweld binnen de gemeente beschreven. Het accent ligt daarbij op opvallende trends in zowel positieve als negatieve zin. We gaan voor zover relevant - in op de verschillende vormen van geweld. Het gaat om uitgaansgeweld of horecagerelateerd geweld, huiselijk geweld, straatroof en overvallen. Ook specifieke vormen van geweld zoals voetbalgeweld, geweld op het schoolplein of bedreiging en intimidatie via social media (facebook en dergelijke) kunnen indien relevant aan de orde komen. Daarbij is aandacht voor het beeld achter de cijfers. Hoe kunnen opvallende ontwikkelingen (sterke afname, dan wel 13

15 toename van bepaalde vormen van geweld) worden verklaard? Ook wordt beschreven waar bepaalde vormen van geweld zich concentreren (hotspots) en of het geweld zich voordoet op specifieke tijdstippen (hottimes). Soorten geweld Grofweg worden twee soorten van geweld onderkend: straatgeweld (geweld in het publieke domein) en geweld achter de voordeur (huiselijk geweld). Een kleine hoeveelheid geweldsmisdrijven heeft de code HG (huiselijk geweld) meegekregen. De rest van de geweldsincidenten betreft dus straatgeweld. Bij straatgeweld wordt onderscheid gemaakt op grond van de intentie of de bedoeling van het geweld. Bij straatroof en overvallen (of de dreiging hiermee) wordt geweld gebruikt als middel (instrument) om een slachtoffer te beroven. We noemen dat instrumenteel geweld. Daar tegenover staat expressief geweld. Daarbij is het doel van het geweld het krijgen van status, de kick of de spanning, of gewoon voor de lol. Vaak is bij dit soort geweld sprake van overmatig alcohol- of drugsgebruik. In Buren valt op dat in Buren Oost er meer conflicten plaatsvinden dan in Buren West. Dit heeft te maken met sociaal geografische aspecten: in Buren Oost heerst er meer een arbeidersmentaliteit, terwijl in Buren West er meer hoger geschoolden woonachtig zijn. Cijfertabel geweldscriminaliteit gemeente Buren Geweldscriminaliteit gemeente Buren Moord, doodslag Poging Moord, doodslag Voltooide Moord, doodslag Openlijk geweld (personen) Bedreiging Mishandeling Straatroof Overval Bron dataset gemeente BVH 14

16 2.2.1 Bedreiging en mishandeling Bedreiging en mishandeling laat in de gemeente Buren een stijging zien van 42%. Deze stijging betreft voornamelijk bedreigingen die in Maurik en Buren plaatsvinden. Lienden volgt deze twee steden. De stijging is bijzonder, gezien het feit dat eenheidsbreed het aantal geweldsdelicten afneemt. De verklaring is te vinden in de economische crisis in combinatie met het opleidingsniveau van de inwoners: de sociaal-economische staat van veel inwoners. Er gaan relatief veel lokale ondernemers failliet, waardoor een groot deel van de mensen in een kleine kern werkloos wordt. In de fruitteelt zijn veel buitenlandse werknemers werkzaam in plaats van de lokale bevolking. Op onderstaande kaartjes zijn de hotspots van bedreigingen en mishandelingen zichtbaar. Hotspots bedreigingen gemeente Buren 15

17 Hotspots mishandelingen gemeente Buren Straatroof en overvallen Straatroof en overvallen hebben naast woninginbraak (zie voorgaande paragraaf 2.1) 2 de hoogste prioriteit. Ze worden alle drie gekwalificeerd als high-impact-crime vanwege de geestelijke en soms ook lichamelijke schade die slachtoffers hiervan ondervinden. Straatroof en een deel van de overvallen zijn in de optiek van betrokken veiligheidsdeskundigen meer en meer te karakteriseren als gelegenheidscriminaliteit. Toevallige passanten (veelal jongeren) worden voor de lol bedreigd, geïntimideerd of in elkaar geslagen en en passant gedwongen hun fiets, mobieltje of geld af te geven. Door het impulsieve karakter is er moeilijk een patroon te ontdekken in straatroof. Locaties en tijdstippen wisselen vrij willekeurig. Dat bemoeilijkt een adequate aanpak. De overvallen zijn deels van hetzelfde niveau. Het gaat dan om impulsieve berovingen van kleine ondernemers. Voorlopige analyses wijzen uit dat we hier te maken hebben met relatief jonge daders. Soms maken ze deel uit van criminele (jeugd)groepen en houden zich bezig met allerlei vormen van groepscriminaliteit zoals auto-inbraak en woninginbraak. Straatroof is dan één van de delicten waar deze jongeren zich af en toe meestal groepsgewijs aan schuldig maken. Naarmate bijvoorbeeld woninginbraak door allerlei preventiemaatregelen moeilijker wordt, wijkt een deel van hen uit naar 2 Dit wordt de WOS-aanpak genoemd (afkorting van Woninginbraak, Overvallen en Straatroof). 16

18 straatroof of een overval; een andere snelle manier om geld te maken. Een dergelijke verschuiving in delictsoort wordt aangeduid als het waterbedeffect. Men drukt op één plaats en ergens anders duikt het weer op. Men sorteert eigenlijk vooral effect als men er in slaagt de dader(s) of dadergroepen aan te pakken. In de gemeente Buren is het aantal straatroven en overvallen minimaal tot nihil Buurtgeweld Vooral in Maurik zijn er specifieke locaties te benoemen waar veel problemen tussen bewoners onderling zijn. Er worden veel buurtbemiddelingstrajecten opgestart. Echter, de resultaten zijn van korte duur. Er is veelal sprake van psychische problematiek. Omdat er geen dwingend kader is, is het lastig te sturen en te interveniëren. Ook in het recreatiegebied vinden daarnaast nogal eens incidenten plaats. Hier speelt mogelijk alcohol een rol. Binnen het sociaal beleid van de gemeente heeft deze sociaal-economische problematiek prioriteit Relationeel/huiselijk geweld Huiselijk geweld komt overal voor. Doordat huiselijk geweld de laatste jaren meer prioriteit krijgt, stijgt het aantal aangiften. Deels waarschijnlijk omdat het meer voorkomt (ondermeer vanwege de crisis) maar ook omdat er steeds meer aandacht voor is bij de politie. Hierdoor en onder invloed van (landelijke) campagnes worden slachtoffers gestimuleerd om aangifte te doen. De politie kan ook zonder aangifte besluiten tot actie over te gaan. Huiselijk geweld is en blijft per definitie een prioriteit. Zeker als men zich realiseert dat er slechts een klein deel van het aantal huiselijk geweldsincidenten naar buiten komt. En bij al die gevallen kan men er gevoeglijk van uitgaan dat aangevers al vaker slachtoffer zijn geweest van geweld. Huiselijk geweld heeft daarom duidelijk de aandacht van de politie. 17

19 Cijfertabel huiselijk geweld gemeente Buren Huiselijk geweld gemeente Buren Aangifte opgenomen Getuige Incidenten Incidenten (met verdachten) Ingezonden PV/Dossier Misdrijven Misdrijven (ambtshalve) Slachtoffer Huisverboden Sinds 2009 is het mogelijk via een bestuurlijke maatregel de pleger van huiselijk geweld tijdelijk uit huis te plaatsen. Dat geldt dan primair (maar niet uitsluitend) voor de situaties waarbij onvoldoende gronden zijn voor een strafrechtelijk optreden maar wel tal van aanwijzingen dat de situatie binnen niet al te lange termijn opnieuw kan escaleren. Deze maatregel heet huisverbod. De pleger van huiselijk geweld wordt hiermee voor een kortdurende periode (10 dagen) verboden thuis te komen en hij/zij mag geen contact hebben met de in de beschikking genoemde gezinsleden en/of huisgenoten. Daarmee wordt een escalatie van huiselijk geweld voorkomen. In deze periode wordt tevens alles in het werk gesteld om dader en slachtoffer(s) te begeleiden naar hulpverlening (snelle interventie). Een huisverbod kan verlengd worden tot maximaal 4 weken. In de gemeente Buren zijn in 2013 vier huisverboden afgegeven. 2.3 Overige misdrijven Onder overige misdrijven worden de aangiften geschreven die niet in een van de eerder genoemde soorten misdrijven vallen. Het gaat om zeer uiteenlopende aangiften waardoor geen eensluidende verklaring kan worden gegeven. Cijfertabel overige misdrijven gemeente Buren Overige misdrijven gemeente Buren Overige misdrijven Bron dataset gemeente BVH 18

20 2.3.1 Zedendelicten Cijfertabel zedendelicten gemeente Buren Zedendelicten gemeente Buren Openbare schennis der eerbaarheid Verkrachting Aanranding Overige zedenmisdrijven Pornografie Incest/Afhankelijkheid/Wilsonbekwame Seksueel misbruik kinderen (geen incest) Bron dataset gemeente BVH Aantasting openbare orde en openbare ruimte Cijfertabel aantasting openbare orde en openbare ruimte gemeente Buren Aantasting openbare orde en openbare ruimte gemeente Buren Brand/ ontploffing Vernieling cq zaaksbeschadiging Vernieling van/aan auto Vernieling van/aan openbaar vervoer/abri Vernieling van/aan openbaar gebouw Vernieling overige objecten Vandalisme/baldadigheid Openlijke geweldpleging tegen goederen Aantasting openbare orde Bron dataset gemeente BVH Het aantal misdrijven laat een daling zien van 17%. Vooral het aantal vernielingen is afgenomen. De vernielingen kunnen over het algemeen worden toegeschreven aan jeugdigen. De jeugd is beter aanspreekbaar. In alle dorpen is contact gemaakt met de jeugd. Er zijn signaleringsgroepen opgericht binnen de gemeente. Al deze groepen richten zich van lieverlee meer op leefbaarheid. De jeugd gaat nu bijvoorbeeld activiteiten voor ouderen organiseren, helpt mee als verkeersregelaar, etc. Het uitgangspunt is nu eigen 19

21 kracht, waar voorheen de gemeente zaken naar zich toe trok. De gemeente faciliteert nu alleen nog. Ook de jongerenwerkers pakken hun rol. Er is een goede samenwerking tussen politie en ketenpartners. 20

22 3. Overlast In dit hoofdstuk worden verschillende vormen van overlast beschreven. De aandacht richt zich ook op de belangrijkste overlastlocaties. Gekeken wordt waar die zich bevinden, welke vormen van overlast zich daar afspelen of er zicht is op overlastveroorzakers en op welke wijze deze overlast wordt aangepakt. 3.1 Overlast een breed begrip Onder de noemen overlast vallen allerlei zaken waar bewoners zich ernstig aan ergeren of duidelijk last van ondervinden. Overlast kan veroorzaakt worden door groepen jongeren, uitgaanspubliek, drugsverslaafden, zwervers, personen met een psychische stoornis of door afwijkend gedrag van bewoners in een wijk. Ook overlast bij evenementen en verkeersoverlast zijn veelvoorkomende thema s. Overlast die bewoners ondervinden is voor een deel objectief vast te stellen. We hebben het dan over zaken die bewoners bij de politie melden zoals vernieling, openlijke provocatie of intimidatie, geluids- of parkeeroverlast, overlast door drugshandel en dergelijke. Overlast is daarnaast ook persoonlijk (subjectief) gekleurd. De een is toleranter dan de ander en ergert zich daarom minder snel aan zaken. Ook de wijze waarop bewoners met een overlastsituatie omgaan verschilt. De een stapt er zelf op af en probeert een zaak zelf op te lossen, de ander belt de politie of schakelt buurtbemiddeling in. Niet onbelangrijk is dat weer een ander zich weliswaar ergert maar verder geen actie onderneemt. Het is duidelijk dat een deel van de overlast niet wordt gemeld en dus niet wordt geregistreerd. Om die reden is het essentieel ook andere signalen op dit gebied op te pikken. Onderstaand overzicht geeft de ontwikkelingen aan van verschillende geregistreerde vormen van overlast over de jaren 2010 tot en met

23 Cijfertabel overlast gemeente Buren Overlast gemeente Buren Drugs/drankoverlast Verkeersoverlast Burengerucht Overlast verwarde/overspannen personen Overlast jeugd Overlast zwervers Overlast vuurwerk Geluidsoverlast Milieu Drugs- en drankoverlast De grootste toename van drugs- en drankoverlast is in Lienden. De oorzaken zijn jongerenoverlast en de verkoop van drugs. Ondertussen is er een signaleringsgroep opgericht en middels een integrale aanpak gericht ingezet op deze vorm van overlast. Dit heeft geresulteerd in een afname van drugs- en drankoverlast. In het fruitseizoen zijn veel Midden- en Oost-Europese werknemers in de gemeente Buren werkzaam. Hierbij is zichtbaar dat veel gezinnen niet meer terug zullen keren naar het land van herkomst maar hier blijven wonen. Er doen zich incidenten voor, mede beïnvloed door overvloedig alcoholgebruik. Er is zorg vanuit de politie betreffende de huisvesting van deze groep, bijvoorbeeld op recreatieparken. Er moet dus aandacht blijven voor deze parken. Voor de gemeente is dit een speerpunt; het is wel bekend waar deze Midden- en Oost- Europese werknemers werkzaam zijn. Maar niet waar ze wonen. Overheidsbreed is met betrekking tot tentfeesten een professionaliseringsslag zichtbaar. Ook in handhaving bij horecagelegenheden worden de goede stappen gezet. 22

24 Hotspots drugs- en drankoverlast gemeente Buren Verkeersoverlast en -ongevallen Er is een lichte daling van de verkeersoverlast. Dit betreft met name parkeerproblematiek. Het aantal verkeersongevallen met letsel laat ten opzichte van 2012 een stijging zien. Specifieke locaties zijn echter niet aan te duiden. Daarnaast zijn er veel meldingen van verlaten plaats ongeval. Financieel gewin vanuit verzekeringsfraude zou hier een rol kunnen spelen. De meeste meldingen komen bij supermarkten voor Buurtoverlast Deze vorm van overlast betreft met name bedreigingen en huiselijke twist. De gemeente heeft veel geïnvesteerd in buurtbemiddeling en mediation, helaas niet altijd met gewenst resultaat. Bestuurlijke beperkingen ten aanzien van bewoners van koopwoningen kunnen hierin ook meespelen. 23

25 3.1.4 Overlast vuurwerk Het overlast als gevolg van het afsteken van vuurwerk neemt toe. De zwaarte van het vuurwerk is een zorgpunt. Als gevolg van het vuurwerk waren er in de gemeente een aantal forse schades. Het zwaar vuurwerk wordt gebruikt om zaken op te blazen. Veelal betreft het illegaal vuurwerk. Het is de moeite om eens te kijken naar welke rioolkolken worden vernield en daar richting oud en nieuw preventieve maatregelen te treffen. Dit betreft vooral Lienden en Maurik Geluidsoverlast Ook deze vorm van overlast stijgt, met name geluidshinder overig. De stijging van deze vorm van overlast past in plaatje van het hebben van een korter lontje, weinig acceptatie van burgers onderling en burengerucht. Hotspots geluidsoverlast gemeente Buren Milieu In 2013 waren er veel klachten betreffende geluidsoverlast van schieten, dat betrof preventief schieten op spreeuwen op de grienden. De griendhandelaar heeft hier echter ontheffing voor. Er zijn voor dit jaar afspraken over gemaakt. 24

26 3.2 Wie veroorzaakt overlast Overlast kan ook in beeld worden gebracht door te kijken wie de overlast veroorzaakt. Dat kunnen groepen maar ook individuele personen zijn. Een belangrijk deel van de overlast wordt bijvoorbeeld veroorzaakt door jongeren die in de wijk rondhangen of in het weekend uitgaan 3. Ook bewoners met psychische stoornissen en/of een sociaal onaangepaste levensstijl blijken voor de nodige overlast in hun woonomgeving verantwoordelijk te zijn. Nauw gelieerd aan huiselijk geweld is de overlast als gevolg van relatieproblemen (burengerucht). Tot slot hoort in deze rij ook de verkeersoverlast thuis. Het is voor de meeste vormen van overlast mogelijk om in beeld te brengen waar de overlast zich concentreert en wie de overlast veroorzaakt. Het gaat om: Overlast veroorzaakt door uitgaanspubliek Overlast veroorzaakt door rondhangjeugd (jeugdoverlast) Overlast in bepaalde straten of buurten door een concentratie van sociaal onaangepaste bewoners. Het kan gaan om thuis- en daklozen, personen met psychische stoornissen, sociaal zwakkere gezinnen en dergelijke Overlast rondom risicovoorzieningen zoals daklozenopvang, methadonpost, coffeeshop et cetera. Deze overlast is veelal drugsgerelateerd (waaronder drugshandel rondom die voorzieningen) Parkeeroverlast Overlast verwarde/overspannen personen Deze overlast is toe te schrijven aan een aantal expliciet bekende gevallen binnen de gemeente. Hier is aandacht voor. 3 Met rondom de jaarwisseling daaraan gekoppelde overlast door het afsteken van vuurwerk. 25

27 Hotspots overlast verwarde/overspannen personen gemeente Buren Overlast jeugd De jeugdoverlast laat een daling zien. Er is een verbeterde relatie zichtbaar tussen politie en jeugd. De verbeterde relatie draagt bij aan de toename van de bereidheid tot het doen van meldingen. Zoals genoemd is de jeugd beter aanspreekbaar. De integrale samenwerking tussen de politie en de ketenpartners werpt zijn vruchten af. Hotspots overlast jeugd gemeente Buren 26

28 4. Dader(s) en dadergroepen In dit hoofdstuk staan de daders centraal. Een effectieve aanpak van criminaliteit en overlast staat of valt bij de mate waarin bekend is welke groep(en) personen in een wijk of buurt de meeste problemen veroorzaken. Primair gaat hierbij de aandacht uit naar personen en groepen die regelmatig in aanraking komen met de politie. Het is bekend dat een relatief kleine groep verantwoordelijk is voor de meeste criminaliteit en overlast (Paretoregel: 20% van de daders is verantwoordelijk voor 80% van de criminaliteit en overlast). Zij komen regelmatig in beeld bij de politie en justitie. Het zijn de vaste klanten van de politie. In dit hoofdstuk worden daders en dadergroepen benoemd waarvan de politie meent dat ze een grote stempel drukken op het veiligheidsbeeld in dit gebied. 4.1 Jeugdgroepen (hinderlijk, overlastgevend, crimineel) Het in beeld brengen en monitoren van problematische jeugdgroepen is een essentieel onderdeel van lokaal veiligheidsbeleid. In Nederland is de keuze gemaakt om problematische jeugdgroepen in beeld te brengen met een instrument (shortlistmethodiek van Beke) waarmee op grond van allerlei kenmerken van de jeugdgroep deze kan worden getypeerd als hinderlijk, overlastgevend of crimineel. Met een juiste typering en brede kennis van dergelijke groepen kan er een aanpak op maat gerealiseerd worden. Afspraak daarbij is dat de politie actief ondersteunt bij de aanpak van hinderlijke en overlastgevende jeugdgroepen maar dat de primaire verantwoordelijkheid ligt bij de gemeente en andere relevante veiligheidspartners. Van criminele jeugdgroepen maakt de politie in principe een dadergroepanalyse op basis waarvan onder regie van het Openbaar Ministerie en in samenspraak met het lokaal bestuur een gerichte repressieve aanpak volgt. Een verdedigbare aanpak, indien wordt bedacht dat overlastgevende en zeker criminele jeugdgroepen de broedplaats vormen voor toekomstige criminele locals. Als dertigers en veertigers blijven deze personen (vaak regionaal en landelijk) actief in de (middel-) zware criminaliteit. 27

29 Hinderlijk Overlastgevend Crimineel Totaal De gemeente Buren kent in 2013 één hinderlijke jeugdgroep. In 2014 is deze groep verdwenen en bevinden zich in de gemeente Buren geen hinderlijke, overlastgevende of criminele jeugdgroepen meer. In samenwerking met jongerenwerkers en signaleringsgroepen komt er meer zicht op groepen en jongeren. Er wordt veel geïnvesteerd op het maken van verbinding. 4.2 Specifieke dadergroepen (veelplegers, notoire overlastplegers) Veelplegers zijn een kleine groep mensen die verantwoordelijk is voor een substantieel deel van de criminaliteit. Een veelpleger is iemand van 18 jaar of ouder tegen wie meer dan 10 maal een proces-verbaal is opgemaakt in zijn hele criminele carrière, waarvan 1 maal in het afgelopen jaar. Een actieve veelpleger is iemand die over een periode van 5 jaar meer dan 10 processen verbaal tegen zich zag opmaken, waarvan minstens 1 in het afgelopen peiljaar. Een persoon die jonger is dan 18 jaar en tegen wie in totaal meer dan 5 keer een proces-verbaal opgemaakt wordt gekwalificeerd als jeugdige veelpleger. In Nederland wordt het aantal veelplegers van 18 jaar en ouder op geschat. Zij plegen zo n 70 tot 80% van alle vermogensdelicten, vooral diefstal. Omdat het meestal lichte delicten betreft, leverde dat in het verleden kortdurende gevangenisstraffen op. Om die reden wordt deze groep ook wel aangeduid als draaideurcriminelen. Sinds 2004 kent de Nederlandse wet de ISD-maatregel (Inrichting voor Stelselmatige Daders). Met deze maategel kan de rechter zeer actieve veelplegers voor langere tijd (2 jaar) achter de tralies laten verdwijnen en daar verplicht laten deelnemen aan een behandelingstraject. Als een persoon als actieve veelpleger is bestempeld, is ieder daarop volgend strafbaar feit ongeacht de ernst voor het Openbaar Ministerie voldoende om een ISD maatregel te vragen. Als deze maatregel wordt opgelegd, vertaalt zich dat meestal direct in een daling van diefstallen en inbraken in het gebied waar de veelpleger actief was. In de gemeente Buren is één veelpleger actief. 28

30 5. Aandachtspunten op een rij Sommige veiligheidsproblemen verdienen in de optiek van de uitvoerende politiefunctionarissen speciale aandacht. Het betreft zaken die zij signaleren naar aanleiding van in deze rapportage beschreven koppeling van hun straatkennis ( Wat zien wij gebeuren ) aan de systeemkennis (geregistreerde cijfers rondom criminaliteit en overlast). De verwachting bestaat dat deze veiligheidsproblemen zonder probleemgerichte aanpak, waarbij de betrokken veiligheidspartners nauw met elkaar samenwerken, niet vanzelf zullen verdwijnen. In dit hoofdstuk worden kort de aandachtspunten of prioriteiten benoemd die van belang zijn voor het verbeteren van de veiligheid en daarom ook onder de aandacht moeten worden gebracht van het lokaal bestuur en andere netwerkpartners. Voor een uitgebreidere onderbouwing wordt verwezen naar de aandachtpunten zoals ze zijn verwoord in de hoofdstukken 2, 3 en Woninginbraken Het aantal woninginbraken in de gemeente Buren is al jaren stabiel. Desalniettemin blijft dit een aandachtspunt voor het team. 5.2 Jeugd Jeugd blijft aandachtspunt voor het team. De integrale samenwerking tussen de politie en de ketenpartners werpt zijn vruchten af. Van belang is deze samenwerking te handhaven. 29

31 6. Bijlagen Bijlage 1 Transportmodel VNG-BVH Criminaliteit (aangiften en incidenten) en overlast (meldingen en incidenten) Veilige woon- en leefomgeving 1.1 Sociale kwaliteit Woonoverlast/burengerucht/ relatieproblemen Overlast gestoord/ overspannen persoon Overlast zwervers Overige overlast sociaal Fysieke kwaliteit Vernieling Overige overlast fysiek (vanuit woningen) Objectieve veiligheid/vvc Diefstal/inbraak woning Diefstal inbraak box/garage/ schuur/tuinhuis Overige diefstal/inbraak Vermogensdelicten Diefstal uit/vanaf voertuigen Diefstal van motorvoertuigen Diefstal brom,-snor,- fietsen Mishandeling (fysiek geweld) Bedreiging (psychisch geweld) Zeden Overige criminaliteit Bedrijvigheid en veiligheid 2.1 Veilig winkelgebied Winkeldiefstal Inbraak winkel Veilige Diefstal/inbraak in bedrijven en bedrijventerreinen kantoren Overvallen Veilig uitgaan Overlast horeca Veilige evenement Overlast evenementen Evenementen overig Veilig toerisme Water

32 Fysieke veiligheid 4.1 Verkeersveiligheid Ongevallen dodelijke afloop Ongevallen ziekenhuisgewonden Verlaten plaats ongeval Parkeerproblemen Verkeersstremmingen Brandveiligheid Brand (geen brandstichting) Brandstichting Milieu/externe veiligheid Incidenten m.b.t. flora en fauna Bedrijfsafval en opslag Overige milieufeiten Jeugd en veiligheid 4.1 Overlastgevende jeugd Vandalisme-baldadigheid Overlast jeugd Jeugdgroepen Hinderlijk, overlastgevend en crimineel Interne Veiligheid 5.2 georganiseerde criminaliteit 5.4 Overige incl. schending integr Drugshandel Overige georganiseerde criminaliteit Discriminatie Restcategorie schending integriteit

33 Colofon Productie Team Buren, Culemborg Teamchef Arjen Minnema Marjolein van Veluw (adjunct Teamchef) Wijkagenten Dik Laponder Frank Siccama IV-ambtenaar gemeente Buren Arie Tesselaar Redactie en opmaak Merel Elfrink, Communicatie Judith Kuijper, Beleidsondersteuning Beleidsondersteuning Bircan Sengil Sibyl van Steen Datum plaats Nijmegen, juli