Verpleegkundige Instructie Palliatieve Zorg Jeuk

Transcriptie

1 Verpleegkundige Instructie Palliatieve Zorg Jeuk 5-Folder jeuk.indd :25:09

2 5-Folder jeuk.indd :25:09

3 1. Hoe herkent u jeuk? 1.1. Omschrijving jeuk: Jeuk is een onplezierig gevoel dat aanzet tot krabben. Het maakt rusteloos en verstoort de slaap. De pathofysiologie van jeuk is grotendeels nog onopgehelderd Jeuk indeling: Pruritoceptieve jeuk: als gevolg bijv. ontsteking, prikkelt zenuwuiteinden Neuropathische jeuk: beschadiging neuronen perifeer of centraal bijv. na herpes zoster, herseninfarct, tumor Neurogene jeuk: overprikkeling zenuwbanen in rug/hersenen, bijv. spinale opiaten, leverziekten Psychogene jeuk: jeuk is zeer gevoelig voor suggestie, bijv. depressie, wanen, fobie 1.3. Kenmerken: Krabplekken en/of roodheid Wonden Droge, ruwe, schilferige, ontvelde huid Natte huid, verweekt Oedeem Icterisch 1.4. Jeuk als gevolg van: Algemene factoren o.a. droge of natte huid Aandoeningen van huid of slijmvliezen zoals eczeem Huidinfecties door virussen, bacteriën, schimmels Medicamenten cytostatica, tolbatumide, anabole steroïden, diverse antibiotica Oncologische aandoeningen o.a. hiv, nierinsufficiëntie, cholestase Het perifere of centrale zenuwstelsel o.a. multiple sclerose Psychische factoren o.a. nervositeit, depressie 5-Folder jeuk.indd :25:09

4 2. Hoe signaleert u jeuk? Is er sprake van jeuk? JA Interventie A Is de huid droog? JA Interventie A + B NEE Is de huid nat? JA Interventie A + C NEE Is de huid beschadigd? JA Interventie A + D NEE Is er sprake van allergie, eczeem of infectie? JA Interventie A + E NEE Is er sprake van een algemene aandoening? JA Interventie A + F 5-Folder jeuk.indd :25:10

5 3. Hoe behandelt u jeuk? Interventie A Neem de jeukanamnese door met de patiënt en evalueer op vastgestelde momenten de ingezette behandeling Geef voorlichting en advies aan de patiënt en vraag de patiënt 2x daags de jeuk een cijfer te geven. Zet deze in de rapportage Zorg voor een goede vochthuishouding en huidverzorging Zorg voor korte gladde nagels (voorkomt huidirritatie, -beschadiging) Zorg eventueel voor katoenen handschoenen en sokken Adviseer niet te krabben (leg vicieuze cirkel jeuk-krabben-jeuk uit) Vermijd wollen of ruwe kleding of resten van wasmiddel of -verzachters Sluit gebruik van medicatie die jeuk kunnen veroorzaken uit Zorg voor afleiding, dit kan het ervaren van jeuk doen verminderen Overweeg coldpacks en/of koude omslagen Raadpleeg behandelend arts voor medicatie tegen de jeuk Bij slaapproblemen: raadpleeg behandelend arts voor slaapmedicatie Interventie B Adviseer 1x daags wassen of baden maximaal 15 minuten Gebruik lauw of koud water, geen zeep, maar ongeparfumeerde badolie Dep de huid droog met zachte handdoek, voorkom wrijven Vet de droge huid 2 tot 4x daags in na het baden (geen geparfumeerde lotions) Voorkom droge lucht -> luchtbevochtiger 5-Folder jeuk.indd :25:10

6 Interventie C Werk hygiënisch Voorkom overmatig transpireren en zorg voor goede ventilatie Voorkom smetten door middel van goede huidverzorging Plak zo min mogelijk pleisters op de huid Behandel de natte huid op voorschrift van de arts Gebruik adequate wondmaterialen Interventie D Overleg met de arts over wondbeleid Schakel zo nodig een wondverpleegkundige in Werk hygiënisch Behandel de huid volgens voorschrift van de arts Interventie E Raadpleeg behandelend arts met de vraag of de behandeling van de interne aandoening een meerwaarde heeft voor de patiënt met het oog op palliatie Interventie F Vraag aan arts de mogelijke oorzaak en bespreek welke interventie in deze fase toegepast kan worden 5-Folder jeuk.indd :25:10

7 4. Jeukanamnese Kunt u de plaatsen aangeven waar u jeuk heeft? Sinds hoelang heeft u jeuk? Hoe is het verloop van de jeuk overdag en wanneer is deze het hevigst? s ochtends s middags s avonds s nachts niet gebonden aan dagdeel Hoe ziet de huid eruit? normaal nat huiduitslag droog rood/vurig gelig Gebruikt u medicatie of ondergaat u een behandeling die jeuk kan veroorzaken? antibiotica morfinepreparaten bestraling en/of cytostatica anders Waardoor vermindert de jeuk? koude kleding goed drinken medicijnen anders afleiding koele omgeving ontspanningsoefeningen voeding 5-Folder jeuk.indd :25:10

8 Waardoor verergert de jeuk? warmte kleding uitdroging medicijnen anders verveling warme omgeving spanning slapeloosheid Wat is er tot nu toe aan de jeuk gedaan en met welk effect? (gebruik de jeukscore) huidverzorging/huidverzorgingsmiddelen voeding en vocht(balans) medicijngebruik eigen therapie anders Welk cijfer geeft u op dit moment aan de intensiteit van de jeuk? (cijfer omcirkelen) Geen jeuk ondraaglijke jeuk Wat is het effect van de geboden interventie? (vakje aanvinken) geen matig effect goed effect Neem geregeld de anamnese door met de patiënt en laat deze een cijfer geven om de ingezette behandeling te evalueren 5-Folder jeuk.indd :25:10

9 5. Voorkeurslijst van producten Lokale therapie afhankelijk van conditie van de huid: Natte indrogend: Vloeistof met alcohol mengsel, zinkoxide Droog vette crème: Insmeren met vaseline lanette crème Zeer droog vette zalf: Cetomacrogol zalf fna: lanette zalf fna, vaseline, unguentum leniens (koelzalf) Aan deze zalven kunnen stoffen toegevoegd worden die extra demping van de jeuk geven, zoals (levo)menthol 0,5-2%. Gebruik geen talkpoeder! Bij infecties: Bij schimmelinfecties: Bij bacteriële infecties: Bij virale infecties: miconazol crème desinfecterende zeep als Betadine scrub zonodig aangevuld met: - Mupirocine zalf 1% - fusidinezuur zalf 2% Hiervoor zijn nog geen bevredigende middelen beschikbaar Systemische therapie: Antihistaminica bijv. hydroxyzine. Niet bij urticaria (= uitslag bij antibiotica) opioïdantagonisten: bijv. naloxon SSRI; bijv. paroxetine Anders: corticosteroïden (bij Hodgkin), ondansetron (cholestase) 5-Folder jeuk.indd :25:11

10 6. Aantekeningen 5-Folder jeuk.indd :25:11

11 5-Folder jeuk.indd :25:11

12 Voor informatie kunt u contact opnemen met het IKA Plesmanlaan 125, 1066 CX Amsterdam, tel.: Dit is een uitgave van de Netwerken Palliatieve Zorg in Midden- en Zuid-Kennemerland, Amstelland en Meerlanden. Met ondersteuning van het IKA. Bron richtlijn: Palliatieve zorg, richtlijnen voor de praktijk. VIKC Folder jeuk.indd :25:12