Gladheidbestrijdingsplan Strooiseizoen Afdeling Openbare Ruimte

Transcriptie

1 Gladheidbestrijdingsplan Strooiseizoen Afdeling Openbare Ruimte November 2015

2 Gladheidbestrijdingsplan Strooiseizoen Geactualiseerd 19 november 2015 Gladheidbestrijdingsplan Westervoort

3 Inhoudsopgave Afdeling Openbare Ruimte Inleiding Aanleiding Doel Leeswijzer Kaders Algemene juridische aspecten Juridische aspecten gladheidbestrijding Verkeerskundige kaders... 6 Wegtypering (snelheid)... 6 Doorgaande routes Technische aspecten Soorten gladheid... 8 Vervuiling van het wegdek... 8 Achterstallig onderhoud... 8 Gladheid door winterse omstandigheden Methoden van uitvoering van gladheidbestrijding... 9 Fasen in de gladheidbestrijding... 9 Tijdsaspect Keuze gemeente Westervoort Gladheidmeldsysteem Milieuaspecten Oppervlaktewater en riolering Flora en fauna Alternatieven voor zout Natstrooien Eigenschappen Organisatie in Westervoort Uitbesteden of zelf doen? Voorgeschiedenis Huidige situatie Alarmering Wat wordt er gestrooid? Hoeveel tijd kost het? Gladheidbestrijding op overige wegen en paden Wie zijn er betrokken namens de gemeente Westervoort? Invulling zorgplicht gemeente Communicatie Klachten en meldingen Registratie Financiën Beschikbare middelen Samenstelling van de kosten Kosten over de afgelopen jaren Beleidskeuzes en conclusies Technische keuzes Organisatorische keuzes Conclusies Bijlage 1: Doorgaande routes in Westervoort met intensiteiten Bijlage 3: Locaties zoutbakken Gladheidbestrijdingsplan Westervoort

4 1 Inleiding 1.1 Aanleiding De afgelopen winter was iets milder dan gemiddeld. Er zijn vooral in februari een aantal sneeuw/ijsdagen geweest. Er is hierdoor beperkt minder gestrooid dan in voorgaande jaren. De gladheidbestrijding heeft geleid tot enkele klachten vanuit de maatschappij en tot een iets lager dan gemiddelde financiële aanslag op het budget Gladheidbestrijding. Het beschikbare budget ad was toereikend om alle taken tijdig en correct uit te voeren. Een van de klachten had betrekking op een wens om een woonstraat waar ouderen wonen op te nemen in het strooiplan. Deze wens is vooralsnog niet gehonoreerd. Een andere klacht betrof de wens om niet langer te strooien bij een afrit aan de IJsseldijk. Deze wens is in het nieuwe plan opgenomen. Sinds het vorige plan is de wet- en regelgeving rondom de gladheidbestrijding ongewijzigd, waardoor het strooibeleid van de gemeente ongewijzigd blijft. Het enige wat verandert is dat het fietsviaduct over de Rivierweg niet bereden mag worden, in het kader van de constructieve veiligheid. Daarnaast wordt meer gecontroleerd of alle primaire routes ook binnen de gestelde termijn worden gestrooid. De afgelopen drie strooiseizoenen heeft de gemeente voor het eerst gewerkt met een nieuwe strooiaannemer. Deze aannemer strooit al decennia in de gemeente Westervoort, maar drie seizoenen geleden voor het eerst als zelfstandige. Besloten is om voor het komende strooiseizoen wederom gebruik te maken van zijn diensten. Jaarlijks wordt de uitvoering van de werkzaamheden geëvalueerd. Jaarlijks wordt dit gladheidsbestrijdingsplan geactualiseerd. Dit wordt gedaan om alle gegevens in dit plan actueel te houden, maar kan ook nodig zijn in verband met veranderende wetgeving, aanpassing van aannemer of aanpassing van de strooiroute. Behalve het bovenstaande geldt dat in de artikelen 16 e.v. van de Wegenwet uitdrukkelijk is geregeld, dat bij de wegbeheerder de zorg rust voor het in goede en veilige staat verkeren van wegen, voor zover deze zorg niet aan een ander overheidsorgaan is opgedragen. Hiertoe behoort ook het bestrijden van gladheid van wegen. Van belang is dat het hierbij gaat om een inspanningsverplichting van de wegbeheerder en niet om een resultaatsverplichting. In dit gladheidbestrijdingsplan wordt dan ook ingegaan op hoe de gemeente Westervoort invulling geeft aan deze inspanningsverplichting en haar zorgplicht als wegbeheerder. 1.2 Doel Dit plan heeft als voornaamste doel een actualisatie van de wijze waarop de gemeente Westervoort invulling geeft aan haar zorgplicht voor de gladheidbestrijding. Het plan gaat in op: de juridische kaders van de gladheidbestrijding; de technische aspecten van de gladheidbestrijding ( nat of droog strooien, de wijze waarop de gladheidbestrijder in kennis wordt gesteld van verwachte gladheid, soorten gladheid, strooiroutes, etc. en op basis hiervan een keuze maken); de organisatie rondom de gladheidbestrijding, inclusief de communicatie over de gladheidbestrijding, vooral richting de bewoners; de financiën met betrekking tot de gladheidbestrijding; de plattegrond met daarop aangegeven de strooiroutes. 1.3 Leeswijzer Hoofdstuk 2 gaat in op de kaders betreffende de gladheidbestrijding. Hierbij wordt bekeken hoe de gemeente Westervoort haar zorgplicht invult en wanneer de gemeente Westervoort Gladheidbestrijdingsplan Westervoort

5 aansprakelijk is. Dit is namelijk van invloed op bijvoorbeeld de organisatie en financiën. Ook wordt aandacht besteed aan (landelijke) beleidskaders die van invloed kunnen zijn op de gladheidbestrijding. Hoofdstuk 3 gaat in op de technische aspecten van de gladheidbestrijding zoals materiaal, strooimethode, soorten gladheid, strooiroutes en nieuwe ontwikkelingen. Deze achtergrondinformatie is noodzakelijk om te begrijpen welke invloed dit heeft op organisatie en financiën. Vervolgens gaat hoofdstuk 4 in op de organisatorische aspecten rondom de gladheidbestrijding. De betrokken partijen en hun taken en verantwoordelijkheden, de communicatie tussen de betrokkenen, het toezicht op de uitvoering, omgang met klachten en meldingen en vastlegging. De financiën zijn het onderwerp van hoofdstuk 5. Belangrijke vragen zijn hier welke budgetten een rol spelen bij de gladheidbestrijding, met welke vaste en variabele kosten we te maken hebben, hoe de kosten voor materiaal (zoals zout) zich ontwikkelen en welke kosten wel of niet beïnvloedbaar zijn. In hoofdstuk 6 staat een samenvatting van de belangrijkste (beleids)keuzes evenals een opsomming van de conclusies. Gladheidbestrijdingsplan Westervoort

6 2 Kaders Bij gladheidbestrijding hebben we te maken met een aantal kaders. In dit hoofdstuk wordt aandacht besteed aan de juridische kaders, milieutechnische kaders, verkeerstechnische kaders en financiële kaders. Deze zijn op hun beurt weer van invloed op de wijze van uitvoering, de technische toepassing en ten slotte de kosten. 2.1 Algemene juridische aspecten De zorg voor het in goede en veilige staat verkeren van wegen rust, voor zover deze zorg niet aan een ander overheidsorgaan is overgedragen, bij de gemeente als wegbeheerder op grond van artikel 16 en verder van de Wegenwet en artikel 1 en 2 van de Wegenverkeerswet Juridische aspecten gladheidbestrijding Tot de zorg voor het in goede staat houden en laten verkeren van de wegen behoort ook het bestrijden van gladheid. Het gaat hierbij om een inspanningsverplichting van de gemeente, en niet om een resultaatsplicht. Met ingang van 1 januari 1992 bestaat op grond van het huidig Burgerlijk Wetboek artikel 6:174 een risicoaansprakelijkheid voor gemeenten ten aanzien van wegen die niet voldoen aan de eisen die men in de gegeven omstandigheid daaraan mag stellen. Het voornoemde artikel houdt echter ook in dat van de weggebruiker mag worden verwacht dat hij of zij met een grote mate van oplettendheid en voorzichtigheid aan het wegverkeer deelneemt, met name bij bijzondere omstandigheden zoals sneeuwval of gladheid. De zorgplicht van de gemeente gaat dus niet zover dat de veiligheid van de wegen onder alle omstandigheden gegarandeerd moet worden. Wel dient aangetoond te kunnen worden dat de gemeente aan haar inspanningsverplichting heeft voldaan. Met betrekking tot de gladheidbestrijding dient de gemeente te beschikken over een actueel vastgesteld gladheidbestrijdingsplan. Onderdeel van de inspanningsverplichting is het vastleggen van tijd- en eenheidgegevens over de weergesteldheid, de schouw en het uitrukken. 2.3 Verkeerskundige kaders Wegtypering (snelheid) Bij de bepaling welke wegen wel of niet gestrooid worden, wordt uitgegaan van het wegtype. Het wegtype wordt aangegeven door middel van een cijfer en een benaming. Deze zijn bepaald door het CROW 1. Een belangrijke leidraad hierbij is de maximum toegestane snelheid op de weg. Deze bepaalt ook voor een groot gedeelte het uiterlijk van de weg. In de onderstaande tabel is voor de Westervoortse situatie zichtbaar gemaakt welke typen wegen we hebben en met welke oppervlakten. Typenummer Omschrijving Oppervlak Eenheid 1 autosnelweg 0 m 2 2 Provinciale weg 0 m 2 ¾ gebiedsontsluitingsweg m 2 5 Weg in verblijfsgebied m 2 6 voetgangersgebied m 2 7 Vrijliggend fietspad m 2 totaal m 2 Tabel 1:wegcategorieën en oppervlakte in Westervoort 1 Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in de Grond-, Water- en Wegenbouw en de Verkeerstechniek Gladheidbestrijdingsplan Westervoort

7 Doorgaande routes Op de plattegrond in bijlage 1 zijn de doorgaande wegen in Westervoort aangegeven, te weten: Brugweg Dorpstraat Hamersestraat Klapstraat Liemersallee Heilweg Rivierweg Broeklanden Zuidelijke Parallelweg Dorpsplein Kerkstraat Deze wegen zijn voor de verkeersdoorstroming in Westervoort van groot belang. U-routes Van de bovenstaande wegen is de route Rivierweg/Hamersestraat/Dorpstraat/Brugweg een zogenaamde U-route. Dit houdt in dat deze dient als omleidingroute in het geval van calamiteiten op de A12. Hoe er ook gestrooid wordt, alle voornoemde wegen in deze paragraaf moeten deel uitmaken van de standaard strooiroutes. Gladheidbestrijdingsplan Westervoort

8 3 Technische aspecten Voordat goed bepaald kan worden hoe we de gladheidbestrijding organisatorisch inrichten en wat de financiële gevolgen zijn, is het noodzakelijk aandacht te besteden aan de technische aspecten. Deze hebben namelijk grote invloed op wijze van uitvoering en kosten. In dit hoofdstuk wordt daarom achtereenvolgens aandacht besteed aan: de verschillende soorten gladheid; de verschillende methoden van uitvoering van gladheidbestrijding (preventief/curatief); het meten van gladheid; milieuaspecten; alternatieven voor zout; natstrooien. 3.1 Soorten gladheid De volgende soorten gladheid zijn te onderscheiden: vervuiling van het wegdek; achterstallig onderhoud; gladheid door winterse omstandigheden. Vervuiling van het wegdek Onder gladheid die valt in de categorie vervuiling verstaan we olie op het wegdek, modder of blubber. Dit komt relatief gezien vaak voor tijdens de oogsttijd (waarvan de invloed in Westervoort beperkt is, er is immers maar een zeer beperkt landbouwareaal) en bijvoorbeeld uitvoering van werkzaamheden. Het opheffen van dit soort gladheid vindt plaats door het schoonspuiten of -vegen van de weg, eventueel in combinatie met chemicaliën die de oliën oplossen. Achterstallig onderhoud Bij gladheid die wordt veroorzaakt door achterstallig onderhoud moeten wij denken aan onvoldoende stroefheid van het oppervlak van het wegdek. De oorzaak hiervan kan gelegen zijn in het niet tijdig plegen van onderhoud aan de weg. Maatregelen om dit soort gladheid te voorkomen zijn het aanbrengen van een oppervlaktebehandeling of het aanbrengen van een nieuwe asfalt laag. Gladheid door winterse omstandigheden In dit gladheidbestrijdingsplan gaat het om het bestrijden van gladheid door winterse omstandigheden. We onderscheiden de volgende soorten gladheid door winterse omstandigheden: Gladheid door bevriezing Gladheid door bevriezing treedt bijvoorbeeld op in de volgende situatie. In de winter valt overdag neerslag waarbij zowel de wegdektemperatuur als de luchttemperatuur boven de 0 Celsius liggen. s Avonds verdwijnt de bewolking maar het wegdek is nog steeds nat. Als gevolg van de opklaring daalt de wegdektemperatuur door uitstraling. Wanneer de wegdektemperatuur beneden het vriespunt komt, zal het aanwezige vocht bevriezen. Gladheid door condensatie Bij condensatie slaat vocht uit de lucht neer op het wegdek. Dit is een natuurlijk proces wat ontstaat als de wegdektemperatuur lager is als het dauwpunt. De weg wordt langzaam vochtig en als dit proces lang genoeg doorgaat nat. Wanneer de wegdektemperatuur onder het vriespunt is slaat de waterdamp op het wegdek neer in de vorm van ijskristallen. Bepaalde wegvakken zoals bruggen en viaducten zijn hiervoor extra gevoelig. Dit komt doordat bij deze kunstwerken geen grondlichaam aanwezig is waarin zich warmte bevindt. Gladheidbestrijdingsplan Westervoort

9 Gladheid door neerslag De meest voorkomende vormen van neerslag die gladheid veroorzaken zijn sneeuw en ijzel. Hagel kan ook gladheid veroorzaken maar is in de regel van korte duur. Verder kan ook mist worden opgevat als een vorm van neerslag die kan leiden tot gladheid. Sneeuw Wij kennen 2 soorten sneeuw: droge sneeuw en natte sneeuw. Omdat sneeuw duidelijk zichtbaar aanwezig is zullen weggebruikers over het algemeen anticiperen op het (gladde) wegdek. IJzel De term ijzel gebruikt men vaak als verzamelnaam voor diverse soorten neerslag die leiden tot de vorming van een ijslaagje. Men spreekt van ijzel als neerslag in vloeibare vorm (regendruppels) valt, maar een temperatuur heeft beneden het vriespunt (onderkoelde regen). Zodra zo n druppel iets raakt (een tak, een hoogspanningsleiding of het wegdek) bevriest de vloeistof. Er vormt zich een ijslaagje. Als de temperatuur van het wegdek zich boven het vriespunt bevindt, zal het ijs smelten. Wanneer de hoeveelheid neerslag groot is kan dit langer duren. Het wegdekoppervlak koelt immers door de neerslag af. Een andere neerslagvorm die als ijzel wordt aangeduid, betreft regen (temperatuur boven 0 Celsius) die op een wegdek met een temperatuur onder het vriespunt valt. Ook dan vormt zich een ijslaag. De luchttemperatuur stijgt bij regen normaliter vrij snel waardoor deze gladheid na enkele uren verdwijnt. Als het wegdek en de verdere ondergrond flink zijn bevroren kan dit langer duren. IJzel kan bijzonder verraderlijk zijn. Bij ijzel kan het ijslaagje zo helder zijn dat dit niet direct wordt onderkend. Verder kan het gestrooide wegenzout bij voortdurende neerslag en weinig verkeer ( s nachts) ingekapseld raken waardoor het glad kan blijven totdat de verkeersintensiteit toeneemt. 3.2 Methoden van uitvoering van gladheidbestrijding In deze paragraaf wordt ingegaan op de verschillende methoden van uitvoering van gladheidbestrijding en de keuze van de gemeente Westervoort in deze. Fasen in de gladheidbestrijding Preventieve fase In de preventieve fase wordt zoveel mogelijk voorkomen dat de vastgestelde routes glad worden bij dreigende gladheid. Indien noodzakelijk worden de routes meerdere keren (achtereen) gestrooid. Voor preventief strooien (in Westervoort wordt de route behorende tot de eerste prioriteit preventief gestrooid) wordt gebruik gemaakt van de natzout strooitechniek. In paragraaf 3.5 wordt hier verder op ingegaan. Curatieve fase In de curatieve fase (in Westervoort de fase waarin de tweede prioriteit alsook overige wegen en paden gestrooid gaan worden, zie ook paragraaf 4.5) is er sprake van feitelijke gladheid (bijvoorbeeld sneeuwval, ijzel, e.d.). In deze fase wordt gladheid bestreden door het strooien met droog strooizout. Tijdens (zware) sneeuwval kan het lijken dat "er niet gestrooid wordt". Dat heeft te maken met het feit dat de route direct na het sneeuwvrij maken weer bedekt wordt met sneeuw. Kleine hoeveelheden sneeuw zullen door het gestrooide zout smelten. De smeltende sneeuw neemt echter het gestrooide zout mee, zodat na verloop van tijd geen zout meer op de weg ligt en sneeuw achter blijft op die route. Hoe meer sneeuw er valt hoe Gladheidbestrijdingsplan Westervoort

10 sneller er op de weg een pakket sneeuw achter blijft. Omdat de strooiwagen een vastgestelde route rijdt duurt het enige tijd voordat deze wagen weer hetzelfde punt passeert om de weg sneeuwvrij te maken. Tijdsaspect Het CROW geeft aanbevelingen voor uitruk- en strooitijden bij preventieve en curatieve acties. Voor een goed begrip volgt hieronder eerst de uitleg van de begrippen uitruktijd en strooitijd: Uitruktijd: is de tijd tussen het moment waarop besloten wordt tot een strooiactie over te gaan (door de coördinator gladheidbestrijding) en het moment waarop het strooivoertuig de poort van het opslagterrein verlaat. De strooitijd is de tijd tussen het moment waarop het strooivoertuig de poort van het opslagterrein verlaat en het moment waarop de laatste vierkante meters van de strooiroute worden gestrooid. Bij preventieve acties binnen de bebouwde kom wordt geadviseerd te streven naar uitruk- en strooitijden van niet langer dan 3 ½ uur, voor preventieve acties buiten de bebouwde kom is dit 2 uur. Dit is voornamelijk afhankelijk van de zekerheid waarmee voorspeld kan worden of het glad wordt of niet. CROW publicatie 236 schrijft hierover: met de huidige stand der techniek bedraagt de termijn waarop met zeer grote waarschijnlijkheid kan worden gesteld waar en wanneer het wegdek glad wordt, twee uur Afhankelijk van het type gladheid kan deze periode langer zijn. Wanneer een coördinator gladheidbestrijding dus met vrij grote zekerheid wil beslissen of hij wel of niet terecht laat strooien, moet er naar gestreefd worden de uitruk- en strooitijden niet langer te laten zijn dan twee uur. (Bovenstaande is dus van toepassing op wegen buiten de bebouwde kom.) Curatieve fase (dus bij optredende gladheid) gereed: De hierboven genoemde publicatie geeft voor de curatieve gladheidbestrijding aan dat er binnen 48 uur na melding gestrooid moet zijn. Keuze gemeente Westervoort De gemeente Westervoort kiest ervoor om aan te sluiten bij de richtlijnen van het CROW. In de volgende tabel staan deze samengevat en staat vermeld welke strooimethode (preventief of curatief) wordt gekozen en binnen welke termijn er gestrooid moet zijn in het geval van curatieve strooiacties. Categorie Maximum snelheid (km/h) Kenmerken Prioriteit Gladheid door bevriezing Gladheid door condensatie Gladheid door neerslag Gebiedsontsl uitingsweg Erftoegangs weg (woonstraat ) Vrijliggend fietspad 50/80 2x1 rijstrook, gescheiden door streepmarkering, ononderbroken kantmarkering, (brom)fiets op vrijliggend fietspad, gesloten verharding 30 1 rijbaan, geen rijstrookscheiding, fiets en bromfiets op rijbaan, meestal open verharding Eerste prioriteit preventief preventief Preventief en curatief (3,5 uur) Laag Curatief (48 uur) Curatief (48 uur) Curatief (48 uur) 30 1 rijbaan Eerste prioriteit preventief preventief Preventief en curatief (3,5 uur) Gladheidbestrijdingsplan Westervoort

11 Busbaan/bus strook 50 1 rijstrook met ononderbroken markering ter begrenzing Eerste prioriteit preventief preventief Preventief en curatief (3,5 uur) Tabel 2:richtlijnen voor wegen binnen de bebouwde kom: methode en termijnen voor curatieve strooiacties 3.3 Gladheidmeldsysteem Voordat er gestrooid gaat worden zal er iemand moeten zijn die beslist of er daadwerkelijk een actie zal worden gestart. Daarom is in dit hoofdstuk eerst de strooistrategie beschreven, omdat deze van belang is voor de wijze waarop de coördinator gladheidbestrijding omstandigheden interpreteert die tot een beslissing leiden om al dan niet tot een strooiactie over te gaan. Wanneer we preventief laten strooien willen we de gladheid voor zijn. Dit houdt in dat de gladheidbestrijder tijdig met een strooiactie wil beginnen. Daarnaast is het voor het betrokken personeel prettig te weten dat, wanneer gladheid wordt verwacht, zij tijdig zullen worden opgeroepen om de werkzaamheden te gaan verrichten. In plaats van bijvoorbeeld om strooialarm worden zij de avond ervoor om uur al opgeroepen. Bij curatief strooien zal de actie pas worden ingezet als het glad is of dat de coördinator gladheidbestrijding zeker weet dat het glad gaat worden omdat de wegen vochtig zijn en de temperatuur daalt. Het zich regelmatig op de hoogte houden van de actuele weerssituatie, de toestand van het wegdek en de te verwachten weersontwikkeling is een verantwoordelijkheid van de coördinator gladheidbestrijding. Tegenwoordig staat de coördinator gladheidbestrijding allerlei hulpmiddelen ter beschikking. Commerciële weerbedrijven bieden op maat gemaakte producten aan die ondersteunen bij het nemen van de beslissing om al dan niet te gaan strooien. De gladheidbestrijder kan zelfs zover gaan dat hij de bewaking van het totale wegennet overlaat aan een dergelijk bedrijf. De dienstdoende meteoroloog zal bij verwachte gladheid of onvoorziene ontwikkelingen van het weer contact opnemen met de coördinator gladheidbestrijding zodat hij of zij tijdig een beslissing kan nemen. Van belang is wel dat de verantwoordelijkheid voor de gladheidbestrijding te allen tijde bij de betreffende wegbeheerder ligt. In de loop der jaren zijn langs het wegennet in Nederland een aantal weermeetstations gebouwd, ook wel weerhutten De gegevens van deze weerhutten worden gebruikt om te bepalen of een strooiactie noodzakelijk is. De verzamelde gegevens worden gebruikt om een speciaal op de gladheidbestrijding gerichte verwachting te maken. Aan de hand hiervan kan de coördinator gladheidbestrijding tot een weloverwogen beslissing komen om wel of niet te gaan strooien. Hierna volgen afbeeldingen van een weerhut en temperatuursensor. Gladheidbestrijdingsplan Westervoort

12 Figuur 3-1: weerhut en temperatuursensor 3.4 Milieuaspecten Gladheidbestrijding heeft invloed op het milieu, vooral als hierbij gebruik gemaakt wordt van zout. Bij gebruik van zand is de invloed op het milieu duidelijk beperkter. Hoe er ook zout gestrooid wordt: er komt altijd een bepaalde hoeveelheid in het milieu terecht. In deze paragraaf komt in verband hiermee het volgende aan bod: Oppervlaktewater en riolering Flora en fauna Alternatieven voor zout Oppervlaktewater en riolering Wegenzout bestaat voornamelijk uit keukenzout en zal dus geheel of bijna geheel oplossen in de op de wegen terechtkomende neerslag en zodoende een bestanddeel worden van het water dat aan de kringloop deelneemt. Voor een deel van de gemeente Westervoort wordt een zogenaamd gescheiden rioleringsstelsel toegepast. In dat geval wordt het water naar het oppervlaktewater afgevoerd. Daar waar geen gescheiden rioleringsstelsel wordt toegepast, gaat het water naar de waterzuivering. Nu wordt het meeste rioolwater tegenwoordig met behulp van bacteriën gezuiverd. Niet alle bacteriën kunnen even goed tegen zout, zodat er in de winter problemen mogelijk zijn. Naast het normale rioleringsstelsel met gesloten buizen wordt ook gebruik gemaakt van infiltratiebuizen. Hierbij infiltreert hemelwater in de bodem. Dit water is dan vooral afkomstig van verharde oppervlakken, waar dus ook sprake kan zijn van gladheidbestrijding met zout. Het zout komt op deze manier dan dus ook in de bodem terecht. Een ander gedeelte van het zout lekt weg via de wegbermen. Bij een gemiddelde winter is het effect gering. Alleen bij veel zout verbruik en als de dooi plotseling invalt, kan er in de sloten vissterfte optreden. Als gevolg van de hoeveelheid zout die t.b.v. de gladheidbestrijding gebruikt wordt, komt er jaarlijks veel meer van in de bodem en uiteindelijk in het grondwater (het milieu) dan de hoeveelheid bestrijdingsmiddelen welke bij groenbeheer, etc. jaarlijks gebruikt werden. In de Westervoortse situatie werd vroeger het zout dat op verhardingen terecht kwam uiteindelijk via de riolering afgevoerd naar de rioolwaterzuivering, maar komt nu als gevolg van afgekoppelde riolen, steeds vaker in ons eigen oppervlaktewater terecht, waar het de biologische processen daarin verstoort. Gladheidbestrijdingsplan Westervoort

13 Flora en fauna Bomen en siergewassen kunnen slecht tegen een hoge concentratie zout. Het gevolg van zoutgebruik is dat de wortels geen water en voedingsstoffen kunnen opnemen, wat dan weer betekent dat er een beperking in de groei en uitdroging zal optreden. Ook kan opspattend zout door langsrijdend verkeer of verkeerd strooien beschadigingen geven op de bast van de bomen. Daardoor kunnen de juist gevoelige jonge bomen snel afsterven, omdat de bast dan nog erg dun is. Bij jonge bomen kan uitdroging van de bast en van nieuwe knoppen een probleem vormen. Bovendien is er een aantasting mogelijk van bomen waarbij al een stambeschadiging aanwezig is. Bij dieren speelt zout een essentiële rol. Voor bomen en beplanting is het in kleine hoeveelheden niet meteen schadelijk, bij overmaat wèl. Schade kan voor een groot deel voorkomen worden door een juiste dosering en timing bij het gebruik van zout bij de gladheidbestrijding (dus preventief strooien verdient de voorkeur, de betrokkenen bij de gladheidbestrijding moeten goede instructies krijgen). Alternatieven voor zout In de gemeente Westervoort wordt voor de gladheidbestrijding gebruik gemaakt van (vacuüm)zout. Er kunnen zich echter omstandigheden voordoen waarin een beroep gedaan moet worden op andere strooimiddelen. Zo is er als gevolg van de zouttekorten in het strooiseizoen destijds op zeker moment voor gekozen om zout te vermengen met zand. Dit had tevens als voordeel een betere werking bij zeer lage temperaturen (bij temperaturen beneden de -6 Celsius wordt zout minder effectief). In het hiernavolgende worden de voor- en nadelen van enkele alternatieve strooimiddelen geschetst. Zand Zand wordt voornamelijk gebruikt als stroefheidverhogend middel. Vroeger strooide men in het algemeen zand; tegenwoordig wordt het alleen in zeer specifieke situaties toegepast. Bij langdurige ijzel en zeer lage temperaturen kan zout ook wel worden vermengd met zand. Voordelen minder verontreiniging van het oppervlaktewater; minder zoutschade bij bomen en beplanting. Nadelen Zand geeft op gladde wegen een te geringe verbetering van de wrijvingsweerstand, waardoor meer voor zout gekozen wordt. Bovendien is bij gebruik van zand per vierkante meter veel strooimateriaal nodig en blijft op het wegdek een laagje zand achter dat na verloop van tijd weer van de rijweg, dan wel uit het rioleringssysteem verwijderd moet worden; Zand heeft meer volume dan zout bij een minder goede dooiwerking. Het gevolg is dus dat er meer van gestrooid moet worden, dus meer ritten, rondes etc. met daardoor weer meer overlast, milieuvervuiling door de strooivoertuigen, etc. Door het gebruik van zand gaan kolken en riolen eerder verstopt zitten en moeten deze vaker gereinigd worden. In Westervoort wordt in principe alleen gebruik gemaakt van zout als dooimiddel. Alleen bij extreme omstandigheden (zeer lage temperaturen of een gebrek aan zout) wordt het zout vermengd met zand. Ureum Voor mensen met een hoog milieubewustzijn noemen de deskundigen een veel beter alternatief. De chemische verbinding ureum, die als afvalstof ook aanwezig is in menselijke urine, wordt in Nederland nogal eens toegepast om start- en landingsbanen van vliegvelden ijs- en sneeuwvrij te houden. Het middel is echter ongeveer 7x duurder dan wegenzout.. Gladheidbestrijdingsplan Westervoort

14 Voordelen Vooral doorslaggevende voordelen voor vliegvelden omdat het roestvorming tegengaat. Nadelen Toch wordt door dezelfde deskundigen het gebruik van ureum weer sterk afgeraden. Volgens hen kan, wanneer de temperatuur in de bodem weer stijgt, het ureum door tal van organismen razendsnel omgezet worden in andere verbindingen. Bij de snelle omzettingen wordt zoveel zuurstof gebruikt dat acute tekorten in de bodem kunnen optreden en dat is dan weer wel schadelijk voor bijvoorbeeld bomen. Daarnaast is ureum ook al geen alternatief in verband met het toegepaste natuurlijk groenbeheer. De ecologische bermen worden juist schraal gehouden om daardoor een zo rijk mogelijke vegetatie te krijgen, terwijl ureum (ook) een meststof is. 3.5 Natstrooien Natstrooien betekent: het strooien van zout waaraan een vloeistof is toegevoegd (meestal een zoutoplossing). Voor deze methode wordt de strooimachine uitgerust met vloeistoftank, pomp, sproeibuis, leidingen en besturingsapparatuur. De tank wordt gevuld met een zoutoplossing (natriumchloride). De mengverhouding: 3 deel zout op 1 deel vloeistof - dient automatisch gehouden te worden. Ook wordt het toerental van de strooiplaat automatisch gereduceerd, zodat de strooibreedte constant blijft. Zou het toerental gelijk blijven, dan zou het vochtige zout -dat meer massa heeft - verder worden weggeslingerd, in de berm. Natstrooien wordt doorgaans toegepast als preventie het doel is. De maximale strooisnelheden zijn in verband met verwaaiing- 40 km/h (droog) en 70 km/h (nat). Natstrooien wordt de laatste tijd steeds vaker toegepast en vanaf 2008 ook in de gemeente Westervoort. Eigenschappen Natstrooien heeft een aantal duidelijke voordelen. In zijn algemeenheid zijn dat een betere beheersing van het strooipatroon en zoutbesparing. Wat dat laatste betreft kan met natstrooien worden volstaan met 25% minder zout (bij juiste korrelgrootte en correcte afstelling van de machine). Bron: o.a. gladheidbestrijdingsplan gemeente Dalfsen, gladheidbestrijdingsplan gemeente Loppersum. De voordelen van natstrooien op een rij: geen verwaaiing van het zout bij hoge snelheden: strooipatroon is minder wind gevoelig; grotere strooibreedtes zijn mogelijk; exacter strooipatroon (minder zout in de berm) zout blijft langer effectief (kleeft aan het wegdek); grotere actieradius; snellere werking ( nat zout zet het dooiproces direct in gang); minder zout, beter resultaat; Voorkomt gladheid bij preventief gebruik. De gladheidbestrijder gebruikt voor de eerste prioriteit vacuümzout, voor de 2 de prioriteit wordt ook vacuümzout toegepast. Gladheidbestrijdingsplan Westervoort

15 4 Organisatie in Westervoort De gladheidbestrijding heeft een aantal organisatorische aspecten. Ook deze zijn van invloed op de kosten en kwaliteit van de gladheidbestrijding. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de organisatie van de gladheidbestrijding in de gemeente Westervoort door middel van de volgende punten (in willekeurige volgorde): Uitbesteden of zelf doen? Alarmering Wat wordt er gestrooid? Hoeveel tijd kost het? Wie zijn er betrokken namens de gemeente Westervoort en wat zijn hun rollen? Gladheidbestrijding op overige wegen en paden Invulling zorgplicht gemeente Communicatie Klachten en meldingen Registratie 4.1 Uitbesteden of zelf doen? Voorgeschiedenis In het verleden werd de gladheidbestrijding door de gemeente Westervoort zelf verzorgd. Hierbij werd gebruik gemaakt van een vrachtauto die ook alleen voor de gladheidbestrijding werd ingezet en een busje van de gemeente. De buitendienst vormde de personele bezetting. Het in eigen beheer verzorgen van de gladheidbestrijding op deze wijze had echter een paar belangrijke nadelen; er moest onderhoud en afschrijving betaald worden voor een vrachtwagen die minimal werd ingezet; er moest een monteur aanwezig/beschikbaar zijn om het materieel snel te kunnen repareren bij storing; vanwege het minimaal aantal voertuigen (busje en vrachtwagen) was de gemeente erg kwetsbaar bij storingen; vanwege het gebruik van zout sleet het materieel extra snel. Deze nadelen hebben de gemeente Westervoort sinds medio jaren negentig doen besluiten de gladheidbestrijding uit te besteden. Huidige situatie Op dit moment gelden de bovenstaande nadelen nog steeds. Sterker nog: als nú besloten zou worden de gladheidbestrijding toch weer zelf ter hand te nemen, zal er materieel moeten worden aangeschaft, een loods worden gebouwd, zijn er personele consequenties, etc. Daarom wordt ook voor de toekomst geadviseerd de gladheidbestrijding door derden te laten uitvoeren. Ondertussen is wel de mogelijkheid tot samenwerking met omliggende gemeenten onderzocht. Inmiddels wordt in breed verband (16 gemeenten en de provincie) het strooizout ingekocht voor een periode van 5 jaar. Hiervoor is een Europese aanbesteding gedaan. In mei 2019 loopt dit contract af en dient vernieuwd te worden. Tot april 2012 had de gemeente een overeenkomst met aannemerscombinatie Houdt Arnhem Schoon (HAS). Deze combinatie bestaat inmiddels niet meer. Daarom heeft de gemeente voor het komende seizoen een overeenkomst met Van Leuteren O.A.D. afgesloten om de gladheidbestrijding uit te voeren. Gladheidbestrijdingsplan Westervoort

16 4.2 Alarmering Zoals eerder aangegeven wordt de gladheidbestrijding in Westervoort uitbesteed. De coördinator gladheidbestrijding wordt door middel van diverse kanalen in kennis gesteld van de kans op gladheid: Meteo Consult (meetpunten en verwachtingen); Politie (meldkamer, waarnemingen personeel); Connexxion, Breng (buschauffeurs); Schouwen (hierbij worden medewerkers van de gladheidbestrijder ingezet, zij rijden een vooraf bepaalde route met daarin plekken die bekend gevoelig zijn voor gladheid); Brandweer; Vervolgens besluit de coördinator gladheidbestrijding al dan niet over te gaan tot (preventieve) strooiacties. 4.3 Wat wordt er gestrooid? Nadat de coördinator gladheidbestrijding heeft besloten te gaan strooien wordt de route zoals aangegeven in bijlage 2 gestrooid, althans de eerste prioriteit. Bij aanhoudende gladheid (vanaf twee dagen) wordt ook de tweede prioriteit gestrooid. Bij het bepalen welke wegen wel of niet in de eerste prioriteit voorkomen wordt als uitgangspunt gehanteerd dat de kern Westervoort via gestrooide wegen bereikbaar is en de weggebruiker vanuit de wijken binnen een afstand van maximaal een paar honderd meter bij een gestrooide weg kan zijn. Ook vrijliggende fietspaden langs wijkontsluitingswegen worden in de eerste prioriteit behandeld. Met de gemeente Duiven en Arnhem zijn afspraken gemaakt om de strooiroutes goed op elkaar te laten aansluiten. Wanneer gladheid wordt verwacht zal de eerste prioriteit worden uitgevoerd, ook s nachts en in de weekeinden. Tevens worden afhankelijk van tijd- en/of plaatsgebonden activiteiten zoals begrafenissen op gemeentelijke begraafplaatsen en kerkdiensten in de eerste prioriteit bepaalde wegen straten en parkeerterreinen gestrooid. In de tweede prioriteit worden enkele wegen en straten behandeld die niet in de eerste prioriteit voorkomen. Deze ronde wordt alleen uitgevoerd tijdens de reguliere werktijden van het uitvoerend personeel. Tevens zullen de wegen voorkomend in de eerste strooironde vrij moeten zijn van gladheid. Verhardingen eerste prioriteit De eerste prioriteit omvat de volgende wegen en straten met hun lengte en oppervlakten: Straatnaam Lengte (m') Oppervlakte (m²) Rijndijk/Schans/Loodijk/ dijkopritten IJsseldijk Rivierweg Brugweg t Hoge Eind Klapstraat (deels) Broeklanden Het Geerken Schoolstraat Van der Hoevensstraat Dorpstraat Kerkstraat Gladheidbestrijdingsplan Westervoort

17 Hamersestraat De Hoge Hoeve Uitterweert Het Ambacht I en II Zuidelijke Parallelweg Liemersallee Heilweg Emmerik Het Clossei Vredenburgstraat t Slag parkeerplaatsen Rosmolen (deels) Totaal Tabel 3: wegen 1 ste strooiprioriteit en oppervlaktes Verhardingen tweede prioriteit (inclusief uitbreidingen seizoen ) Bij aanhoudende gladheid (meer dan twee dagen) wordt ook de tweede prioriteit gestrooid. Ten opzichte van de eerste prioriteit houdt dit vooral een uitbreiding in met een strooironde door de verschillende woonwijken. In de volgende tabel zijn de straatnamen van de tweede prioriteit weergegeven. Straat Lengte (m 1 ) Oppervlakte (m²) Rondweg Mosterdhof Rondweg Steenderens Rondweg Leigraaf Rondweg Lange Maat Klapstraat-Noord Sonnedach Rozet Meridiaan Naederhuizen Brouwerslaan Totaal Tabel 4: wegen en oppervlakten tweede prioriteit 4.4 Hoeveel tijd kost het? Het strooien van de eerste prioriteit binnen de bebouwde kom moet binnen 3,5 uur na melding gereed zijn. Dit is conform de richtlijnen in de leidraad gladheidbestrijdingplan van het CROW, zie hiervoor ook paragraaf 3.2. In de gemeente Westervoort is de gladheidbestrijder binnen 3,5 uur gereed, uitzonderlijke weersomstandigheden (denk aan overvloedige sneeuwval) daargelaten. Het strooien van de tweede prioriteit en de overige wegen en paden moet binnen 48 uur na het besluit tot strooien gereed zijn. 4.5 Gladheidbestrijding op overige wegen en paden Bij langer aanhoudende gladheid (na ca. één week) zullen ook wegen, straten en pleinen welke niet in de eerste twee prioriteiten voorkomen moeten worden behandeld. In de praktijk betekent dit dat tijdens de reguliere werktijd de strooiwagens door de woonwijken rijden om te strooien. Bij onze inwoners roept dit veel vragen op. Gladheidbestrijdingsplan Westervoort

18 Sommige mensen, vooral ouderen, vinden dat de gemeente veel te lang wacht voordat zij daadwerkelijk de woonstraten gaat strooien. Zij willen graag naar buiten maar zijn bang dat zij komen te vallen met alle kans op (bot) breuken e.d. Andere inwoners zijn de mening toegedaan dat de gemeente juist niet in de woonstraten moet strooien. Eindelijk ligt er eens sneeuw en kunnen de kinderen sleeën en sneeuwpoppen maken, komt de gemeente hun plezier verknallen. Er is dus sprake van een zeker spanningsveld. 4.6 Wie zijn er betrokken namens de gemeente Westervoort? Vanuit de gemeente Westervoort zijn de medewerkers van de piketdienst, coordinator buitendienst en de beleidsmedewerker verkeer en vervoer en wegen betrokken. De medewerkers van de piketdienst worden door de gladheidbestrijder per sms op de hoogte gesteld van aanvang en einde van strooiacties. Daarnaast stuurt de gladheidbestrijder ook een strooirapport per bij begin en einde van een strooiactie. Zie ook paragraaf 4.9. Samengevat is er binnen de gladheidbestrijding in de gemeente Westervoort sprake van de volgende rollen: Functie Gemeentelijke medewerkers piketdienst Coördinator gladheidbestrijding (medewerker gladheidbestrijder) Gemeentelijk beleidsmedewerker verkeer en vervoer en wegen Tabel 5: functies en taken bij gladheidbestrijding Taak Controle op correcte uitvoering coördinatie bij calamiteiten Coördinatie inzet mensen, materieel en materiaal Interpreteren weerberichten Beslist over begin strooiacties Maakt het feitelijke gladheidbestrijdingsplan Voert regie over de uitvoering: doet de gladheidbestrijder wat hij moet doen? Behandelt strooiverzoeken en geeft deze zo nodig door aan de coördinator gladheidbestrijding Verzorgt een evaluatie na afloop van het strooiseizoen 4.7 Invulling zorgplicht gemeente In de bovenstaande tabel valt op dat een prominente rol is weggelegd voor de coördinator gladheidbestrijding: in dit geval een medewerker van de gladheidbestrijder. De vraag is nu of de gemeente hiermee nog wel op een correcte wijze invulling geeft aan de zorgplicht. Het antwoord is ja, mits er sprake is van een waterdicht contract, de gemeentelijke beleidsmedewerker de regie houdt, dus duidelijk de kaders schetst waarbinnen moet worden geopereerd, de kwaliteit van de uitvoering bewaakt, controle houdt over de verzoeken tot strooien en deze registreert. Dit laatste gebeurt op het ogenblik door opname in de gemeentelijke servicelijn. Daarnaast is het belangrijk dat de medewerkers van de piketdienst steekproeven nemen, dus gaan controleren of er na de melding aanvang strooiwerkzaamheden ook daadwerkelijk gestrooid wordt en of dat op de juiste wegen gebeurt. 4.8 Communicatie Voorafgaand aan ieder winterseizoen worden de inwoners geïnformeerd door middel van het publiceren van de gladheidbestrijdingskaart (bijlage 2) in de Westervoort Post, een huis-aanhuis blad. Deze kaart wordt ook op de gemeentelijke internetsite gezet. De gladheidbestrijdingskaart gaat vergezeld met een korte toelichting op wat er gestrooid wordt en wat niet, althans voor wat betreft de eerste en tweede prioriteit. Ook wordt hierbij aangegeven dat voorrang gegeven wordt aan het begaanbaar houden van de eerste prioriteit. Gladheidbestrijdingsplan Westervoort

19 De communicatie tussen de beleidsmedewerker verkeer en vervoer en wegen en de coördinator gladheidbestrijding verloopt hoofdzakelijk telefonisch. Het gaat hierbij gedurende het strooiseizoen dan meestal om strooiverzoeken. Per wordt de coördinator gladheidbestrijding op de hoogte gesteld van definitieve wijzigingen in de strooiroutes, werkzaamheden, etc. Na afloop van het strooiseizoen evalueert de gemeentelijke beleidsmedewerker samen met de coördinator gladheidbestrijding. Het gladheidbestrijdingsplan wordt jaarlijks geactualiseerd: als daar naar aanleiding van de evaluatie reden toe is wordt het plan gewijzigd. Dit zal bepaald worden aan de hand van meldingen van gladheid door weggebruikers. In ieder geval wordt in oktober de (al dan niet gewijzigde) gladheidbestrijdingskaart gepubliceerd, met daarbij een korte toelichting en de wijzen waarop weggebruikers klachten en meldingen door kunnen geven. 4.9 Klachten en meldingen Bij gladheid komen de klachten en meldingen vanuit de bevolking binnen bij de servicelijn en worden daar ook geregistreerd; zowel de inhoudelijke klacht (waarbij vooral de locatie belangrijk is) als de gegevens van de melder. De melding wordt per verzonden naar de beleidsmedewerker verkeer en vervoer en wegen. Deze laatste besluit of actie noodzakelijk is aan de hand van de volgende criteria: Is de betreffende weg vaker gemeld? Wat is de ernst van de gladheid? Wat is de omvang van de gladheid? Gaat het om een doorgaande weg of een woonstraat? Maakt de weg deel uit van de eerste of tweede prioriteit? Als de beleidsmedewerker verkeer en vervoer en wegen besluit dat de gladheidbestrijder in actie moet komen neemt hij telefonisch contact op met de coördinator gladheidbestrijding. Hierbij geeft hij de locatie door de te strooien weg en vraagt op welke termijn er gestrooid gaat worden. Daarna koppelt hij dit terug met de melder Registratie Tot op heden verliep de registratie van de gladheidbestrijding door middel van een melding van begin en einde van de strooiwerkzaamheden. Zoals te zien is, worden in de aanvang strooiwerkzaamheden de volgende gegevens verwerkt: Het tijdstip van het begin van de strooiwerkzaamheden; De naam van de dienstdoende toezichthouder; De melder van de (verwachte) gladheid; De soort gladheid; De methode van de gladheidbestrijding; Of er gestrooid of geploegd gaat worden. In de einde strooiwerkzaamheden staan: Naam van de eerste toezichthouder; Datum en tijd einde strooiwerkzaamheden; Eventuele bijzonderheden. Naast de bovenstaande s met melding van begin en einde van de werkzaamheden wordt na afloop van de strooiwerkzaamheden ook een strooirapport g d met daarin de volgende gegevens: Datum van de melding; Melder van de gladheid; De namen van de eerste en tweede toezichthouder; Begin- en eindtijd; De soort gladheid; Het gebruikte dooimateriaal; De hoeveelheid dooimateriaal per m²; De wijze van uitvoering (strooien/ruimen); De hoeveelheid gebruikt dooimateriaal. Gladheidbestrijdingsplan Westervoort

20 5 Financiën In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de financiën voor de gladheidbestrijding. 5.1 Beschikbare middelen Er is voor de gladheidbestrijding voor het komende jaar een budget ad ,- beschikbaar. Dit bedrag is gebaseerd op ervaringsgetallen van de afgelopen jaren. Voor een (zeer) strenge winter is gebleken dat het budget ontoereikend is, maar voor een gemiddelde winter is het voldoende gebleken. Dit budget is lager dan vorige jaren. Dat heeft te maken met de gunstige aanbesteding van het strooizout. 5.2 Samenstelling van de kosten De kosten voor de gladheidbestrijding bestaan uit een vast en een variabel deel. Per jaar wordt een vast bedrag van ,- in rekening gebracht door de gladheidbestrijder. Dit bedrag bestaat uit: Onderhoudskosten voor het materieel Kosten voor de opslag van het zout Kosten voor de adviezen van de meteoroloog Rente Naast dit vaste deel is er sprake van een variabel gedeelte. Dit zijn de kosten voor manuren en zoutverbruik. Voor het zout wordt voor het komende seizoen een prijs van ca. 41,- per ton gerekend. Ter vergelijking: in het seizoen is ca. 140 ton zout verbruikt voor Westervoort. Deze zoutprijs is het gevolg van een gunstige gezamenlijke Europese aanbesteding van 16 gemeenten en de provincie Gelderland. De gemeente Westervoort betaalt dus per jaar het vaste bedrag en een variabel deel op basis van de werkelijk gemaakte uren en zoutverbruik en het tijdstip van strooien. 5.3 Kosten over de afgelopen jaren In de volgende tabel staat weergegeven wat de gladheidbestrijding in totaal in Westervoort de afgelopen jaren heeft gekost. De winters van 2009 en 2010 zijn uitzonderlijk geweest en als gevolg daarvan waren de kosten dan ook een stuk hoger.2011 en 2014 waren daarentegen weer aanzienlijk lager. Jaar Kosten * * t/m november 2015 Tabel 6: totale kosten gladheidbestrijding Gladheidbestrijdingsplan Westervoort

21 6 Beleidskeuzes en conclusies In dit hoofdstuk volgt een samenvatting c.q. opsomming van alle (beleids)keuzes die volgen uit de voorgaande hoofdstukken, gerangschikt naar de onderwerpen van de hoofdstukken. 6.1 Technische keuzes De gemeente Westervoort kiest voor: Voor het preventief strooien (eerste en tweede prioriteit) gebruik maken van natzout; Voor het curatief strooien (gladheidbestrijding op overige verhardingen) gebruik maken van droogzout; Zout als strooimateriaal boven alternatieven als zand en ureum. De voordelen van het strooien met natzout voor de preventieve gladheidbestrijding (de eerste en tweede prioriteit) zijn uiteengezet in paragraaf 3.6. In paragraaf 3.5 is beschreven waarom andere strooimaterialen geen goed alternatief bieden. 6.2 Organisatorische keuzes De meeste keuzes die qua gladheidbestrijding te maken zijn, zijn organisatorisch van aard. De gemeente Westervoort kiest voor: Kleine uitbreiding van de strooiroutes van de eerste prioriteit. Na twee dagen aanhoudende gladheid overgaan tot het strooien van de tweede prioriteit. Na een week aanhoudende gladheid alle verhardingen strooien. De gladheidbestrijding uitbesteden aan derden. Uitbreiding van de gladheid op de dijkopritten. Uitbreiding van de service door bij diverse instellingen en scholen zoutbakken te plaatsen. 6.3 Conclusies Uit de voorgaande hoofdstukken kunnen de volgende conclusies worden getrokken: De gemeente Westervoort voldoet aan haar zorgplicht als het gaat om de gladheidbestrijding; Uitvoering van de gladheidbestrijding door de eigen dienst is geen reële optie; Voor de preventieve gladheidbestrijding is natstrooien de betere keuze; De kosten voor de gladheidbestrijding zijn eerst en vooral afhankelijk van de weersomstandigheden, daarna pas van andere factoren; De gemeente Westervoort heeft voldoende mogelijkheden om te sturen in de uitvoering; De gemeente Westervoort is niet zonder meer aansprakelijk bij ongevallen door gladheid. Gladheidbestrijdingsplan Westervoort

22 Bijlage 1: Doorgaande routes in Westervoort met intensiteiten Bron: uitvoeringsplan Verkeersplan Gladheidbestrijdingsplan Westervoort

23 Bijlage 2: Gladheidsbestrijdingskaart seizoen Gladheidbestrijdingsplan Westervoort

24 Bijlage 3: Locaties zoutbakken Basisschool De Brug, Basisschool Ravelijn Montessorischool Basisschool Het Startblok Basisschool De Tuimelaar Sportsplanet Ouderenwoonvoorziening Sonnedach Ouderenwoonvoorziening De Meridiaan Winkelcentrum De Wyborgh Winkelcentrum Broeklanden Wijkcentrum De Nieuwhof Begraafplaats Gezondheidscentrum Rozet Diverse grotere parkeerplaatsen Stationsgebied (ten dele) Gladheidbestrijdingsplan Westervoort