Onderwerp Fusie en sluiting openbare basisschool De Letterbeam

Transcriptie

1 Onderwerp Fusie en sluiting openbare basisschool De Letterbeam Portefeuillehouder Broekhuizen Datum collegebesluit 21 april 2015 Opsteller H. Laanstra Registratie GF Agendapunt Voorstel 1. Het bevoegd gezag van de door Openbaar Scholennetwerk De Basis na fusie met OBS De Commanderije per 1 augustus 2015 te sluiten openbare basisschool De Letterbeam te Heerenveen niet overnemen. 2. Te verklaren geen bezwaar te hebben tegen de door het schoolbestuur in acht genomen kortere overwegingsperiode dan de door de wet voorgeschreven periode van een jaar. 6 Aanleiding Het bestuur van openbaar scholennetwerk De Basis heeft het voornemen om per 1 augustus 2015 OBS De Letterbeam te laten fuseren met OBS De Commanderije te Heerenveen. Als gevolg hiervan zal OBS De Letterbeam per 1 augustus 2015 worden gesloten. Volgens de wet moet de gemeenteraad besluiten of de gemeente de te sluiten school in stand wil houden. Als dat zo is, wordt de school niet opgeheven, maar wordt de instandhouding overgedragen aan de gemeente. Formeel gelden voor deze besluitvorming in acht te nemen wettelijke termijnen, die in dit geval reeds verstreken zijn. Bij de gemeentelijke besluitvorming dient hier aandacht aan te worden besteed. Overwegingen Fusie van scholen heeft tot gevolg dat formeel één van beide scholen wordt gesloten. Bij de voorgenomen fusie zal sprake zijn van sluiting van OBS De Letterbeam. De gemeente is op verschillende wijzen bij deze scholenfusie betrokken. Ons college dient advies over de wenselijkheid van de fusie uit te brengen. Daarnaast moet uw gemeenteraad aangeven of de gemeente de op te heffen openbare scholen wil overnemen en in stand wil houden. Zoals bij gelegenheid van recent aan de orde gekomen eerdere fusies ook al is gememoreerd is als gevolg van een wijziging van de wettelijke regeling het besluit tot sluiting van een openbare school namelijk inmiddels niet meer de exclusieve bevoegdheid van de gemeenteraad. Dat besluit kan sinds 1 januari 2014 door het verzelfstandigde schoolbestuur zelf worden genomen. De gemeenteraad wordt nog wel in de gelegenheid gesteld te besluiten de openbare school over te nemen. Formeel moet het schoolbestuur daarom uiterlijk een jaar voor de beoogde fusiedatum het voornemen tot fusie en daarmee het opheffen van één der fusiescholen bij de gemeente melden. De gemeenteraad moet dan vóór 1 februari over het al of niet overnemen van de te sluiten school besluiten. Aan die termijnen kan in casu niet voldaan worden. Daarom zal uw raad zich akkoord moeten verklaren met de verkorte termijn die door het schoolbestuur in acht is genomen. Het is uiteindelijk aan het ministerie van OCW hoe hiermee verder om te gaan. Inhoudelijk bestaat unaniem consensus over de effectuering van deze voorgenomen fusie per 1 augustus De belangrijkste reden voor deze voorgenomen scholenfusie is voor het schoolbestuur de combinatie van het lage en dalende leerlingenaantal van De Letterbeam en de noodzakelijke herziening van de huisvestingssituatie van zowel De Letterbeam als De Commanderije. Deze discussie over de huisvesting met de gemeente heeft dusdanig lang geduurd dat de instroom van het aantal leerlingen onder druk is komen te staan. De scholen hebben in de westkant van de wijk Midden een overlap van voedingsgebied en liggen op ongeveer 1400 meter van elkaar waardoor ze een logische combinatie vormen.

2 Daarnaast is van betekenis dat het aantal leerlingen van De Letterbeam jaarlijks aanleiding is om bij het ministerie van OCW een beroep te doen op een uitzonderingssituatie voor de bekostiging, omdat het aantal leerlingen onder de opheffingsnorm zit. Het aantal leerlingen daalt naar 60 en het voornemen tot fusie zette de instroom van leerlingen nog meer onder druk. Het geven van goed onderwijs zonder bijzondere ingrepen is daarmee lastiger dan op een grotere school. Voortzetting van de school zou zich daarmee minder goed verhouden tot de doelstellingen van De Basis. Zou er geen beroep meer gedaan kunnen worden op de uitzonderingsregel, dan vervalt de bekostiging en zal de school dus moeten fuseren of sluiten. Al een aantal jaren is er sprake van vervanging van de bestaande huisvesting van zowel De Letterbeam als De Commanderije. Deze plannen zijn nooit tot een voldragen uitwerking gekomen en dus ook niet tot uitvoering. De problematiek is echter wel gebleven en ook nijpender geworden. Door de daling van de leerlingenaantallen op beide scholen maar vooral op De Letterbeam, werd het perspectief duidelijker dat een combinatie van de huisvesting en dus een fusie van de scholen het meest voor de hand zou liggen. Het vooruitzicht is dan een redelijk grote school van ongeveer 220 leerlingen die mogelijk in de nabije jaren nog iets zal krimpen maar toch een stabiel aantal van 200 leerlingen zou moeten kunnen voorzien van goed onderwijs. Naar het oordeel van De Basis is dat een effectieve en efficiënte manier van het organiseren van primair onderwijs. Dit overwegende spreekt het bevoegd gezag van De Basis het voornemen uit OBS De Letterbeam per 1 augustus 2015 te fuseren met OBS De Commanderije, onder gelijktijdige opheffing van De Letterbeam te Heerenveen. Het schoolbestuur vraagt de gemeente dan ook deze aanvraag voor de fusie te ondersteunen, goed te keuren en uit te spreken De Letterbeam als school niet over te gaan nemen. Voor nadere onderbouwing van deze fusie wordt verwezen naar de ter inzage liggende Fusie Effect Rapportage (FER), waarin uitgebreid wordt ingegaan op de argumenten van de fusie en de gevolgen daarvan. Een punt van aandacht is de keuzevrijheid van ouders en de gelegenheid om openbaar onderwijs te blijven volgen. Vastgesteld moet worden dat sluiting van De Letterbeam nauwelijks effect op de keuzevrijheid zal hebben. Ouders houden de keuzemogelijkheid voor redelijk nabij openbaar basisonderwijs, al worden ze daarvoor aangewezen op een school die iets minder nabij zal zijn gelegen dan OBS De Letterbeam. Aan het als algemeen uitgangspunt gehanteerde criterium van voldoende gelegenheid tot het volgen van openbaar onderwijs binnen een straal van 10 kilometer blijft echter ruimschoots worden voldaan. Het overnemen door de gemeente van het bevoegd gezag van OBS De Letterbeam is dan ook geen reële optie, gelet op de financiële consequenties die dan voor een groot deel voor rekening van de gemeente zouden komen. Vandaar dat voorgesteld wordt formeel te verklaren dat de gemeente het bevoegd gezag van de door Openbaar Scholennetwerk De Basis per 1 augustus 2015 te sluiten openbare basisschool De Letterbeam niet zal overnemen. Effecten Door de fusie met OBS De Commanderije wordt OBS De Letterbeam per 1 augustus 2015 gesloten. Door deze samenvoeging wordt het bestaande schoolgebouw van OBS De Letterbeam verlaten en conform artikel 110 van de Wet op het primair onderwijs in eigendom overgedragen aan de gemeente. Gedurende de tijd dat het schoolgebouw leeg staat in afwachting van een definitieve bestemming heeft de gemeente na retour van de eigendom wel de kosten van het beheer van het gebouw. Opgemerkt wordt nog dat de fusieschool De Commanderije/De Letterbeam in verband met de vervangende nieuwbouw in De Akkers vanaf 1 augustus a.s. naar tijdelijke huisvesting overgaat in de voormalige EKC De Atlas in De Greiden en dat de kosten daarvan worden gedekt binnen de middelen voor onderhoud en tijdelijke huisvesting. Beleid en regelgeving Fusie van scholen heeft tot gevolg dat formeel één van beide scholen wordt gesloten. Bij de voorgenomen fusie zal sprake zijn van sluiting van OBS De Letterbeam. Zoals gemeld kan dat besluit sinds een recente wetswijziging door het verzelfstandigde schoolbestuur (zelfstandige stichting zoals scholennetwerk De Basis) zelf worden genomen. Het besluit tot sluiting van een openbare school is namelijk sinds die 2

3 wetswijziging niet meer de exclusieve bevoegdheid van de gemeenteraad. De gemeenteraad wordt nog wel in de gelegenheid gesteld te besluiten de openbare school over te nemen. Vanwege de wijziging in de rol en positie van de gemeente bij de sluiting van een openbare school vermelden we hier ter verheldering nogmaals de algemene informatie over de achtergrond van de gemeentelijke rol in het kader van het opheffen van openbare scholen. De gemeente, van oudsher de taak van schoolbestuur uitoefenend in het openbaar basisonderwijs, heeft met de oprichting van de Stichting Openbaar Scholennetwerk De Basis te Heerenveen alle taken en bevoegdheden van het bevoegd gezag aan de stichting overgedragen. Dit betekent met andere woorden dat de gemeente deze taken en bevoegdheden met betrekking tot het openbaar basisonderwijs kwijt is. Echter, zo gold tot 1 januari 2014, met uitzondering van de bevoegdheid tot opheffing van een openbare school. Wettelijk was het tot dan niet mogelijk de bevoegdheid tot het opheffen van een openbare school over te dragen, dit was en bleef tot dan de exclusieve bevoegdheid van de gemeenteraad. Deze bevoegdheid is gekoppeld aan de algemene overheidstaak van de gemeente om te voorzien in voldoende openbaar onderwijs. Wat als voldoende beschouwd mag worden is als zodanig niet in de regelgeving bepaald. Als uitgangspunt geldt dat van voldoende gelegenheid tot het volgen van openbaar onderwijs nog sprake is, als zich binnen 10 km een openbare school bevindt. Per 1 januari 2014 is de wettelijke regeling zodanig gewijzigd, dat een verzelfstandigd bestuur ook de bevoegdheid tot het sluiten van een openbare school heeft gekregen. Een openbare school kan pas worden bestuurd door een stichting als het bevoegd gezag van die openbare school aan die stichting is overgedragen door de gemeenteraad. Wat betreft de overheersende overheidsinvloed bepaalt de Wet op het primair onderwijs onder meer dat de gemeenteraad met betrekking tot het openbaar onderwijs bevoegd is de bestuursleden te benoemen. Verder zijn er verschillende vormen van toezicht geregeld, zoals het goedkeuringsrecht van de gemeenteraad ten aanzien van de begroting, jaarrekening of wijziging van de statuten van de stichting. In overeenstemming met bovengenoemd uitgangspunt is de besluitvorming over de opheffing van een openbare school die in stand wordt gehouden door een verzelfstandigd bestuur nu ook neergelegd bij dat bestuur. Een openbare school kan echter pas opgeheven worden door een verzelfstandigd bestuur als de gemeenteraad de kans heeft gekregen de school over te nemen, maar daartoe niet besluit. De gemeenteraad dient immers vanuit zijn verantwoordelijkheid voor voldoende en kwalitatief goed openbaar onderwijs in een gemeente die mogelijkheid te hebben. Hiertoe dient het verzelfstandigd bestuur het voornemen tot opheffen aan de gemeente te melden. De nieuwe wetgeving vereist dat De Basis deze mogelijkheid één jaar voor de beoogde fusiedatum voorlegt aan de gemeenteraad, opdat de gemeenteraad in de gelegenheid is vóór 1 februari te besluiten het bevoegd gezag van de school over te nemen. In de kwestie van de actuele fusie van OBS De Letterbeam met OBS De Commanderije kan die termijn niet gehaald worden. Dat komt door het min of meer overrompelende karakter van het opkomen van de onderhavige besluitvorming onder invloed van de gedwongen omstandigheden. Vandaar dat in dit geval ervoor gekozen is de wilsuiting van de gemeenteraad binnen de kaders van de geactualiseerde regelgeving te expliciteren door als gemeente niet alleen te verklaren akkoord te gaan met de fusie (en daarmee de opheffing van OBS De Letterbeam), maar tevens zich ook akkoord te verklaren met de verkorte termijn die, door de omstandigheden gedwongen, door het schoolbestuur in dit geval in acht is genomen. Inhoudelijk is deze fusie van scholen namelijk in alle direct betrokken plaatselijke gremia akkoord en zou strikte inachtneming van de letter van de wet met zich meebrengen dat de fusie om administratief theoretische redenen met een jaar uitgesteld zou moeten worden. Het is echter het ministerie van OCW dat in deze het laatste beslissende woord heeft. Financiën, risico s en beheersmaatregelen Schoolgebouw De Letterbeam komt na beëindiging van de huidige onderwijsbestemming per 1 augustus 2015 terug in gemeentelijk eigendom. Na de overdracht kan de boekwaarde van het gebouw, worden overgeheveld van Thema 3 naar Thema 1. Onderzocht wordt, in hoeverre een nieuwe bestemming gevonden kan worden. Totdat een nieuwe 3

4 bestemming voor het gebouw gevonden is, komen de kosten voor rekening van de gemeente. De lasten van rente en afschrijving, onroerende zaakbelasting en verzekeringen zijn binnen Thema 3 gedekt, te weten Dit bedrag kan na overdracht worden overgeheveld naar Thema 1. Voor de kosten van instandhouding, onderhoud wind- en waterdicht, vorstvrij, vast recht gas en electra, riool- en afvalheffing etc. is een bedrag benodigd van Voorgesteld wordt, dit bedrag te betrekken bij de samenstelling van de begroting voor 2016, afhankelijk van het vinden van een nieuwe bestemming. Vervolgaanpak De formele procedure wordt door het schoolbestuur afgerond via een brinmutatieprocedure bij het ministerie van OCW waarbij alle bewijsstukken van instemming worden overlegd, vergezeld van de daarvoor bedoelde formulieren om aan te geven welke school (bij OCW aangeduid met een zogenoemd brinnummer) blijft bestaan, welke school wordt opgeheven en wat de naam en het adres wordt van de fusieschool. Door de keuze voor fusie van de scholen kan De Basis tevens aanspraak maken op fusiefaciliteiten die het ministerie in de bekostigingssfeer ter beschikking stelt. Communicatie Het raadsbesluit wordt na vaststelling met het begeleidende advies aan het schoolbestuur De Basis gezonden. Uiteraard is het bestuur van De Basis in het kader van de besluitvoorbereiding van het gemeentelijk uitgangspunt op de hoogte. Relevante informatie - Aanvraag De Basis d.d. 31 maart Instemming met de fusie van de betrokken medezeggenschapraden - Fusie Effect Rapportage Het college van burgemeester en wethouders van Heerenveen, de secretaris, de burgemeester, de heer F.H. Perdok de heer T.J. van der Zwan 4

5 Registratie GF Onderwerp Fusie en sluiting openbare basisschool De Letterbeam De raad van de gemeente Heerenveen; gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders van 21 april 2015; gelet op artikel 159, lid 2, van de Wet primair onderwijs en de door het schoolbestuur overgelegde fusie effectrapportage; overwegende dat de raad dient aan te geven of de gemeente het bevoegd gezag van de per 1 augustus 2015 te sluiten openbare basisschool De Letterbeam te Heerenveen wil overnemen, waarbij de raad gedwongen door de omstandigheden van het geval niet in de gelegenheid is geweest de daarvoor geldende termijn in acht te nemen; Besluit 1. Het bevoegd gezag van de door Openbaar Scholennetwerk De Basis na fusie met OBS De Commanderije per 1 augustus 2015 te sluiten openbare basisschool De Letterbeam te Heerenveen niet over te nemen. 2. Te verklaren geen bezwaar te hebben tegen de door het schoolbestuur in acht genomen kortere overwegingsperiode dan de door de wet voorgeschreven periode van een jaar. Aldus vastgesteld in de openbare raadsvergadering van 29 juni de griffier, de voorzitter, mevrouw W.J.M.A. Jansen de heer T.J. van der Zwan