Overvalpreventie. module 4. Sport, dienstverlening en veiligheid

Transcriptie

1 Overvalpreventie module 4

2 INHOUDSOPGAVE INLEIDING...3 WAT IS EEN OVERVAL EN WIE PLEGEN OVERVALLEN?...4 Welke soorten dader(s) plegen een overval?... 4 Wat wil een dader?... 4 Wanneer worden overvallen gepleegd?... 4 SOORTEN OVERVALLEN...6 Soorten overvallen... 6 Preventie... 6 WAT ALS JE OVERVALLEN WORDT?...8 NA DE OVERVAL...10 Wat te doen? Beleving van de overval... 10

3 WAT OVERVALPREVENTIE - MODULE 4 INLEIDING In deze module wordt ingegaan op de overval. In hoofdstuk 1 vind je wat een overval precies is en meer informatie over daders. In hoofdstuk 2 staat welke soorten overvallen er zijn en wat je kunt doen om een overval te voorkomen. Ook als je er alles aan hebt gedaan om een overval te voorkomen kan het gebeuren dat je toch overvallen wordt. In hoofdstuk 3 is beschreven wat je dan het beste kan doen. Deze module wordt afgesloten met hoofdstuk 4, waarin staat wat er na de overval dient te gebeuren. 3

4 OVERVALPREVENTIE - MODULE 4 WAT WAT IS EEN OVERVAL EN WIE PLEGEN OVERVALLEN? Het met geweld of bedreiging met geweld wegnemen of afpersen van enig goed gepleegd tegen personen in een afgeschermde ruimte of tijdens een transport of een poging daartoe. Bij een overval komt dus geweld of bedreiging met geweld kijken. Verder vindt het plaats in een afgeschermde ruimte of tijdens een transport. Ook een poging hiertoe is strafbaar. Welke soorten dader(s) plegen een overval? Er zijn drie verschillende soorten daders te onderscheiden: Beginnende daders Semi-professionele daders Beroepscriminelen 85% van de daders die overvallen plegen zijn beginnende daders. Deze hebben dus niet eerder een overval gepleegd. Maar hoe ziet een dader er nu uit? Ten eerste is het niet per se een drugsverslaafde. Daarnaast komen daders uit een laag sociaal milieu. Ook heeft de dader een lage of vaak onafgemaakte schoolopleiding. Verder houden daders niet op bij een overval. Als een dader eenmaal bezig is pleegt hij vaak meer overvallen. Wat wil een dader? Een dader pleegt een overval voor het geld. Dit is echter maar een van de dingen die een dader wil. Naast het geld wil hij of zij ook dat de overval snel gaat en dat hij controle heeft over de situatie. Als laatste wil hij natuurlijk dat de kans op ontdekking van de overval zo klein mogelijk is. Samengevat wil een overvaller dus de volgende vier dingen: geld; snelheid; situatie waarbij dader de regie kan voeren; geringe kans op ontdekking van de overval. Wanneer worden overvallen gepleegd? Overvallen worden het meest gepleegd op de volgende dagen: donderdag; vrijdag; zaterdag. 4

5 WAT OVERVALPREVENTIE - MODULE 4 Dit wil natuurlijk niet zeggen dat je niet op een andere dag overvallen kan worden. Het betekent dat het risico dat je op een van deze dagen overvallen wordt hoger is. De tijd dat een overval gepleegd wordt ligt vaak tussen uur en uur. Ook tegen openings- en sluitingstijd is het risico dat een winkel overvallen wordt hoger. In de donkere periode van het jaar, van oktober tot februari, is er ook een verhoogd risico. Dit omdat het vroeg donker wordt. Vooral in december en januari is het risico hoger. Hier zijn twee redenen voor. De eerste is, omdat er meer omzet wordt gedraaid tijdens de feestdagen. De tweede reden is, omdat de daders meer behoefte aan geld hebben door de uitgaven tijdens de feestdagen. 5

6 OVERVALPREVENTIE - MODULE 4 WAT SOORTEN OVERVALLEN Soorten overvallen Er zijn vijf verschillende soorten overvallen te onderscheiden: klantgedrag; hit en run; openings-/sluitingstijd overval; transportoverval; directe / indirecte bedreiging. Preventie Er kan veel gedaan worden om overvallen te voorkomen. Het begint al bij het openen van het gebouw. Bij het openen goed op de personeelsingang letten. Dit is natuurlijk een goede manier om binnen te komen voor overvallers. Verder hou je ook de omgeving goed in de gaten. Staan er vreemde auto s geparkeerd, lopen er mogelijke overvallers rond? Kijk dus goed om je heen. Dan is het ook verstandig om gezond argwanend te zijn ten opzichte van de leveranciers. Voorbeeld Elke ochtend komt dezelfde bezorger het fruit brengen. Vandaag is er echter een andere bezorger. Het is logisch dat je dan even navraagt waar de gewone bezorger is. Vraag ook om identificatie, iedereen kan wel zeggen dat de gewone bezorger ziek is. Ook door kleine dingen kan het opvallen dat er iets niet in de haak is. Als de bezorger de naam van zijn zieke collega niet weet, is dat toch wel verdacht. Gedurende de dag kan het zijn dat er geld vervoerd moet worden binnen het gebouw. Het is niet verstandig om elke dag op dezelfde tijd en met dezelfde route het geld te vervoeren. Dan is het voor een dader erg gemakkelijk te bedenken wanneer en hoe ze het het beste kunnen aanpakken. Wees dus zo onvoorspelbaar mogelijk. Neem verschillende routes en wissel de tijden veel af. Verder is het slim om kleine hoeveelheden per keer te vervoeren en het geld zoveel mogelijk uit het zicht te houden. Natuurlijk komt gezonde argwaan ook hier goed van pas. Geld moet ook geteld worden. Doe dit altijd uit het zicht van het publiek. Ook hier is het slim om op wisselende tijden te tellen. Zorg er verder voor dat je in een afzonderlijke en goed afgesloten ruimte zit. Bij het sluiten is het belangrijk dat het stipt op tijd gebeurt. Verder moet het pand gecontroleerd worden op achterblijvers en geprepareerde ramen en deuren. Voordat je naar buiten gaat natuurlijk weer goed rondkijken voor mogelijke overvallers. 6

7 WAT OVERVALPREVENTIE - MODULE 4 Werk indien mogelijk met satellieten. Wanneer iedereen tegelijk het bedrijf uit gaat en er staat een overvaller de medewerkers op te wachten, dan zal iedereen onder bedreiging van een wapen natuurlijk terug naar binnen gaan. Of in zo n geval de politie wel of niet gealarmeerd kan worden is nog maar de vraag. Wanneer er nu iemand een paar minuten voor het weggaan van het personeel naar buiten gaat en op geruime afstand van het pand de situatie blijft bekijken, zal deze persoon indien de overvaller toeslaat en het personeel naar binnen dwingt, direct alarm kunnen slaan. 7

8 OVERVALPREVENTIE - MODULE 4 WAT WAT ALS JE OVERVALLEN WORDT? Je hebt er alles aan gedaan om een overval te voorkomen. Helaas is dit nog geen garantie dat je niet overvallen wordt. Hoe heb je de meeste kans om heelhuids uit een overval te komen? Hier zijn vier stappen voor. 1. Ten eerste, blijf rustig! Als jij in paniek raakt kan je de dader aansteken. In hoofdstuk 1.1 zagen we dat 85% van de daders een beginnende dader is. De kans is dus groot dat een zodanige beginnende dader in paniek raakt en domme dingen gaat doen, waar jij of een collega het slachtoffer van wordt. 2. Dan is het belangrijk om de situatie te accepteren. Voor even ben jij niet meer de baas, maar is de overvaller dit. Hoe het je ook tegenstaat, doe alles wat de dader zegt. Hierdoor is de overvaller het snelste weg en raakt hij niet zo snel in paniek. Je hebt dus weer de meeste kans dat de dader geen andere domme dingen doet dan de overval. Ga dus niet de held uithangen en het wapen proberen af te pakken. Er zijn echte vuurwapens die eruitzien als speelgoed en andersom. Neem gewoon geen risico en ga ervan uit dat elk gebruikt wapen echt is. 3. Geef af wat de dader wil hebben. Er is niets is zo waardevol als je leven. Als je niet afgeeft wat de dader wil, gaat de overval langzamer en smeek je de dader om geweld tegen jou te gebruiken. De dader wil juist snelheid. Ook kan de dader niet meer weten wat hij moet doen en zich in het nauw gedreven voelen. Als je de goederen of het geld niet afgeeft aan de dader kan jij behoorlijk de dupe worden. Nogmaals, er is niets zo waardevol als je leven. Deze eerste drie punten zijn het allerbelangrijkste bij een overval. Als je je aan deze drie punten houdt heb je de meeste kans om ongedeerd uit de overval te komen. Er is nog een laatste punt. Probeer tijdens de overval te kijken naar de dader. Zelfs als een dader een bivakmuts op heeft, kan je misschien toch iets zien wat helpt bij de opsporing. Probeer dus naar de dader te kijken en kenmerken te onthouden. 4. Een overval is natuurlijk een onverwachte situatie. Of je je herinnert wat je moet doen, is nog maar de vraag. Daarom is er een ezelsbruggetje voor de bovenstaande punten: R = RUSTIG BLIJVEN A = ACCEPTEREN VAN DE SITUATIE A = AFGEVEN VAN HET GOED K = KIJKEN NAAR DE DADER(S) Kom je in een overval terecht, denk dan aan RAAK! 8

9 WAT OVERVALPREVENTIE - MODULE 4 Voorbeeld Je loopt over straat en je hoort voetstappen achter je. Iemand pakt je vast en houdt een mes voor je. Hij wil je geld. Je maakt de grootste kans om er heelhuids vanaf te komen door RAAK toe te passen. Je blijft dus rustig. Je accepteert dat je even niet meer de baas bent. Je geeft je geld af. Als je de kans krijgt, probeer je naar de dader te kijken en kenmerken te onthouden. Door dit te doen is de overvaller het snelste weg en heb je de meeste kans om de overval te overleven. 9

10 OVERVALPREVENTIE - MODULE 4 WAT NA DE OVERVAL Wat te doen? Na de overval is er nog een hoop te doen. De politie dient gewaarschuwd te worden. Hiervoor is het alarmnummer 112. Zeker als er gewonden zijn, is het belangrijk dat de hulpverleners snel worden gewaarschuwd. Het is belangrijk om paniek te voorkomen. Let goed op wie rustig blijft en wie er mogelijk in paniek raakt. Als er iemand bijna in paniek raakt, zorg er dan voor dat deze tot rust gebracht wordt. Zorg voor een goede en duidelijke leiding en een goed overzicht op de situatie. Als er slachtoffers zijn, zorg er dan voor dat deze EHBO krijgen in afwachting van de hulpverleners. Als de overval in een gebouw plaatsvindt, laat dan niemand het gebouw in, behalve de politie. Dit om paniek te voorkomen, maar ook om het wissen van sporen te voorkomen. Zorg ervoor dat de politie goed geïnformeerd wordt over de situatie in het gebouw. Als jij of iemand anders (de leider) een goed overzicht heeft op de situatie, kan dit een hoop werk schelen voor de politie. Deze persoon kan dan goed aangeven wat belangrijk is en de leiding uit handen geven. Als laatste is het belangrijk om geen sporen van de daders te wissen. Er zijn veel mogelijke sporen, dus hierbij moet je heel voorzichtig zijn. De volgende sporen zijn er: vingerafdrukken; geur van de dader; werktuigsporen; DNA-materiaal; uniek materiaal; schoeiselafdrukken. Zorg er dus voor dat niemand ergens aanzit. Beleving van de overval Het meemaken van een overval heeft een grote invloed op mensen. Hier zijn ook nogal wat misvattingen over. Een veel gehoorde misvatting is dat er alleen aandacht dient te zijn voor echte slachtoffers. Dit is natuurlijk onzin. Iemand hoeft niet lichamelijk gewond te zijn om slachtoffer te zijn en verdient net zoveel aandacht als iemand die wel lichamelijk gewond is geraakt. 10

11 WAT OVERVALPREVENTIE - MODULE 4 Een andere veel voorkomende misvatting is dat mensen weerbaarder worden naarmate ze meer meemaken. Hoe meer overvallen je meemaakt hoe beter je er tegen kan. Ook dit is onzin. Net die ene overval kan de druppel zijn die de emmer doet over lopen en stressreacties veroorzaken. Er zijn veel stressreacties mogelijk. Hieronder staan een paar voorbeelden: herbeleving; vermijden / inperking; verhoogde prikkelbaarheid en waakzaamheid; overige reacties. Het vaker meemaken van een overval of iets vergelijkbaars maakt iemand dus niet weerbaarder. Het maakt iemand eerder kwetsbaarder. 11