HOOFDTAFEL De koolzaadmarkt 5

Transcriptie

1

2 De koolzaadmarkt De oppervlaktes en opbrengsten op wereldschaal en in de E.U Koolzaad en koolzaadolie De situatie in België Wat zijn de vooruitzichten? 7 Is de teelt van koolzaad rendabel? 9 Groeistadia van koolzaad 11 Hoe de teelt van winterkoolzaad optimaliseren? Wanneer en hoe zaaien? Welke variëteit kiezen? - door DEKALB Wat is de optimale zaaidichtheid? Wat zijn de behoeften van koolzaad? De bodemsamenstelling Welke meststoffen gebruiken en wanneer? Heeft mijn koolzaad gebreksziekten? 24 Wat moet er gedaan worden voor de winter? Slakkenbestrijding Onkruidbestrijding Behandeling tegen de aardvlo 29 Wat moet er gedaan worden na de winter? Gewasbescherming vanaf de lente De groeiregulatie Belangrijke ziekten in winterkoolzaad De belangrijkste insecten in winterkoolzaad 42 De oogst 49 Besluit 51 Onze producten 53 HOOFDTAFEL 3

3 1. DE KOOLZAADMARKT ha ha Koolzaad voor voeding Non-food koolzaad Koolzaadkoek Hernieuwbare energie = Nieuwe opportuniteit Richtlijn 2003/30 EG verplichte inmenging van 2 % biobrandstof in onze klassieke brandstoffen (fossiele) tegen 2005 en 5,75 % tegen 2010 Voorstel voor fiscale aftrek voor het gebruik van biobrandstoffen door de regering, goedgekeurd door de Europese Commissie op 26 december 2005 KB 20/03/2006: - vrijstelling van heffing olie op 3/04/ in handel brengen van biodiesel in november 2006 en van bio-ethanol on oktober 2007 DE KOOLZAADMARKT KOOLZAAD : een teelt met toekomst voor België! 5

4 6 DE KOOLZAADMARKT 1.1 De oppervlaktes en opbrengsten op wereldschaal en in de E.U.: 0EUROPA WERELD Wereldproductie 2004 = 46 MT* Stijging = + 18 % Productie 2005 : 46,9 MT Drie grootste producenten= China, E.U.-15, Canada Productie E.U = 15,3 MT (+ 2%) raming 2006 : 17 MT Teeltoppervlaktes 2005 : 4,65 Mha* Gemiddelde opbrengst E.U = 3,27 T/ha (- 4%) Drie grootste producenten E.U.-15 = Duitsland, Frankrijk en Verenigd Koninkrijk Koolzaadoppervlaktes in de nieuwe Europese landen = ongeveer 1 Mha Polen ( ha) en Tsjechische Republiek ( ha) Productiepotentieel op lange termijn (2010): Duitsland: 2 Mha, FR: 2-2,4 Mha, UK: 800 Kha*, Polen: 2 Mha en Tsj. Rep: 400 Kha Wereldproductie van koolzaad (MT) China E.U.-15 Canada Andere Areaal E.U.-15 van koolzaad (kha) Evolutie van de koolzaadoppervlaktes in de E.U. van de 25 (Mha) 4,8 4,6 4,4 4,2 4 3,8 3, Duitsland Frankrijk UK Andere *MT = miljoen ton Mha = miljoen ha Kha = 1000 ha 1.2 Koolzaad en koolzaadolie Het wereldaanbod van plantaardige oliën groeit iets minder sterk dan de vraag regelmatige vermindering van de voorraden prijsstijgingen : wereldproductie van koolzaad verhoogt. 2004/2005 : de sector van de biodiesel slorpt meer dan een derde van de productie van koolzaadolie in de EU op, of 15 % van de totale productie plantaardige oliën. Vraag naar olie neemt toe (vooral toe te schrijven aan de Duitse en Franse biodieselmarkt) de prijs van koolzaad is stijgend (220 /T in 2005). Volgens de marktstudies die de Commissie uitvoerde, zou de prijs voor koolzaad tegen 2009/2010 ongeveer 240 /T moeten bedragen. Verschillende evolutie voor de prijs van de koolzaadolie en van het koolzaad door een gebrek aan capaciteit voor persen : productie E.U. = 15 MT persen = 13 MT productie E.U. = 15,3 MT persen = 14 MT 1.3 De situatie in België 3 soorten koolzaad : - koolzaad bestemd voor de voeding buiten braaklegging - non-food koolzaad op braakliggende gronden waarop braakleggingsrechten kunnen toegepast worden - koolzaad voor energieproductie, buiten braaklegging, waarop de gewone rechten kunnen toegepast worden, en waarvoor een premie van 45 /ha wordt toegekend. 1/3 van de productie wordt afgezet in de non-foodindustrie. Gemiddelde opbrengst in 2005: 4,14 T/ha (boven het gemiddelde van de E.U.). 1.4 Wat zijn de vooruitzichten? Koolzaadprijs zou hoog moeten blijven : - Nieuwe afzetmarkt voor koolzaad (biodiesel). - Het GLB (Gemeenschappelijke Landbouw Beleid) is niet langer nadelig voor de oliehoudende gewassen. - De verruimde Europese Unie zal een tekort aan koolzaad blijven hebben. Het systeem voor de belastingaftrek voor het gebruik van biobrandstoffen dat de regering voorstelde, werd op 26 december 2005 door de Europese Commissie goedgekeurd. DE KOOLZAADMARKT 7

5 2. IS DE TEELT VAN KOOLZAAD RENDABEL? Met een goede begeleiding en een efficiënte teelttechniek moet een objectief van 5000 kg/ha haalbaar zijn. Bruto marge van koolzaad in functie van de opbrengst en de prijs (teeltkosten van 520 afgehouden) : prijs ( /T) Energiepremie voor koolzaad = 45 /ha (contract ACE) - 1 ha koolzaad levert bij een opbrengst van 5T/ha ongeveer 3 T koolzaadschroot (dat kan gevaloriseerd worden in de veevoeding) en 2000 liter olie. Factoren die de opbrengst bepalen : aangepaste variëteiten, optimale plantenbescherming, keuze van de groeiregulator en aangepaste bemesting. Teeltkosten van koolzaad : Verdeling van de teeltkosten van koolzaad opbrengst (T/ha) 3 3,5 4 4,5 5 6 Op basis van een teeltkost van 520 /ha met een opbrengst van 5 T/ha (realistisch op goede gronden) en een koolzaadprijs van 200 /T bedraagt de brutomarge 480 /ha. Ziektebestrijding Insectenbestrijding Slakkenbestrijding Onkruidbestrijding Groeiregulator 3% 9% 8% 7% 29% 29% Bemesting 15% Zaaizaad DE RENDABILITEIT VAN KOOLZAAD De TEELT van KOOLZAAD is rendabel. De rendabiliteit is grotendeels afhankelijk van het beheer van de verschillende teeltparameters 9

6 3. GROEISTADIA VAN KOOLZAAD Zaai / Opkomst A A-Kiemlobstadium B1 B2 B4 B7 B - Rozetvorming WINTER C1- C2 C2 C1 C - Oprichten G4 G1 F1- F2 D2 D1 D- Knopvorming E - Splitsing bloemknop F - Bloei G - Hauwvorming G5 GROEISTADIA VAN KOOLZAAD 11

7 4. HOE DE TEELT VAN WINTERKOOLZAAD OPTIMALISEREN? Koolzaad is een volwaardig gewas. Tot nu toe werd dit eerder beschouwd als een vervangteelt of om op braakliggende gronden te telen en werd niet optimaal geëxploiteerd. De opbrengst hangt af van het optimaal beheer van de factoren die de groei van de plant beïnvloeden. De zaaidatum, de zaaidichtheid, de bemesting, de fytotechnie en de variëteit zijn zeer belangrijke factoren die de opbrengst en dus de rendabiliteit doen schommelen met meer dan 50%. Het is belangrijk een goede variëteit te kiezen en op het juiste ogenblik en op de juiste manier te zaaien, in goede omstandigheden. Bovendien moet de bemesting optimaal zijn en moet het gewas ideaal worden behandeld tegen onkruiden en goed worden beschermd tegen ziekten en plagen. 4.1 Wanneer en hoe zaaien? De zaai van koolzaad is een belangrijke operatie! Zaai vanaf eind augustus tot half september. Probeer de zaai direct na het ploegen uit te voeren om zo goed mogelijk te profiteren van het bodemvocht. Een fijne, niet kluiterige grond. Vermijd compacte bodems of bodems met een kwetsbare structuur. In deze gevallen is het aangewezen een grondbewerking van cm diep uit te voeren om een slechte groei van de penwortel te vermijden. Oppervlakkige zaaidiepte ( 2-3 cm) met een precisiezaaimachine voor een regelmatige opkomst. Gebruik 2 tot 4 kg/ha zaaizaad (50-80 zaden per m 2 ). Een lichte regen (5-10 mm) is voldoende voor een goede opkomst van het koolzaad. Koolzaad past perfect in een rotatie met granen (tarwe, gerst, ). Tarwe gezaaid na koolzaad geeft 10 % meer opbrengst in vergelijking met tarwe na tarwe. DE TEELT OPTIMALISEREN Opmerking : een goede zaai verzekert een optimale en regelmatige kieming en vormt de basis voor een goede oogst met een maximaal opbrengst. 13

8 4.2 Welke variëteit kiezen? De belangrijkste variëteiten van DEKALB DE TEELT OPTIMALISEREN Koolzaadvariëteiten kunnen als volgt ingedeeld worden : L, CHL en HR. De L rassen of Lijnen zijn rassen die 100 % autofertiele (zelfbestuivende) planten bevatten van dezelfde genetica. De CHL rassen (samengestelde rassen uit Hybride en Lijn) zijn samengesteld uit een mannelijk steriele hybride en één of twee stuifmeelproducerende lijnen die instaan voor de bevruchting van de mannelijke steriele hybride planten. De rassen van DEKALB zijn telkens samengesteld uit 70 % van een mannelijk steriele hybride en 2 lijnen die elk voor 15 % aanwezig zijn. De HR rassen of gerestaureerde hybride rassen worden gevormd door kruising van 2 of 3 verschillende ouderlijnen. Zij zijn zelfbestuivend. De hybride rassen (CHL en HR rassen) hebben een potentieel rendement dat 10 tot 15 % hoger ligt dan bij Lijn-rassen. Elk ras heeft zijn eigen kenmerken. Het is belangrijk om de juiste keuze te maken in functie van eigen specifieke noden, klimaatsomstandigheden en bodemtype om tot een optimaal rendement te komen. Catalina Lijnen CHL HR Catalina Corail exagone Caraco Concorde excalibur Concerto exocet Type : Lijn Beschrijving : Catalina is aangepast aan alle regio s en alle bodemtypes. Catalina is een kort gewas met hoog opbrengstniveau. Plantendichtheid : planten/m 2 in het vroege voorjaar. Caraco Type : Lijn Beschrijving : Caraco bezit een hoog opbrengstpotentieel. Zijn geringe gevoeligheid voor legering in combinatie met een optimale stengelkwaliteit tot einde van de cyclus draagt bij tot zijn regelmaat in opbrengst. Caraco verdraagt ook uitstekend de winterkou. Plantendichtheid : planten/m 2 in het vroege voorjaar. Corail, Concorde, Concerto Type : CHL Corail = CSH % Caribou + 15 % Cannelle Concorde = CSH % Catalina + 15 % Cannelle Concerto = CSH % Catalina + 15 % Campala De mannelijk steriele hybride (CSH 32) wordt gemengd met twee complementaire stuifmeel producerende lijnen. Beschrijving : Zeer productieve rassen met capaciteit om zeer sterk uit te vertakken en zeer goede stengelkwaliteit. Zij zijn weinig ziektegevoelig (o.a. Phoma) en beschikken over een opbrengstpotentieel dat hoger ligt dan dat van andere CHL rassen aanwezig op de markt. Plantendichtheid : planten/m 2 in het vroege voorjaar. DE TEELT OPTIMALISEREN

9 DE TEELT OPTIMALISEREN exagone Type : HR Beschrijving : exagone is een zeer productieve hybride, zeer weinig gevoelig voor phoma. exagone is aangepast aan alle regio s waar koolzaad geteeld wordt. De zeer sterke beginontwikkeling biedt een grote soepelheid bij de uitzaai van het gewas. Dank zij de zeer goede stengelkwaliteit wordt het zaad tot het einde van de cyclus optimaal gevoed wat bijdraagt tot een uitstekend rendement. Plantendichtheid : planten/m 2 in het vroege voorjaar. Opmerking : Vermijd een te vroege zaai. Behandeling met een groeiregulator in het vroege voorjaar wordt aangeraden. excalibur Type : HR Beschrijving : excalibur is een van de kortste gerestaureerde hybriden met een uitzonderlijk hoog oliegehalte. excalibur is een vroeg ras en is zeer legervast. De goede jeugdgroei laat een snelle inplanting van het gewas toe en geeft extra soepelheid bij de keuze van de zaaidatum. Plantendichtheid : planten/m 2 in het vroege voorjaar. exocet Type : HR Beschrijving : exocet is een zeer productieve hybride, zeer weinig gevoelig voor phoma. exocet is aangepast aan alle regio s waar koolzaad geteeld wordt. De zeer sterke beginontwikkeling biedt een grote soepelheid bij de uitzaai van het gewas. Dank zij de zeer goede stengelkwaliteit wordt het zaad tot het einde van de cyclus optimaal gevoed wat bijdraagt tot een uitstekend rendement. Plantendichtheid : planten/m 2 in het vroege voorjaar. Opmerking : Vermijd een te vroege zaai. Behandeling met een groeiregulator in het vroege voorjaar wordt aangeraden. 4.3 Wat is de optimale zaaidichtheid? Hoewel de zaaidichtheid (aantal planten/m 2 ) een belangrijk element is, speelt de rijenafstand een weinig belangrijke rol. In gronden met hoog opbrengstpotentieel worden bij hybride rassen geen opbrengstverschillen vastgesteld bij rijenafstanden tussen 12 en 45 cm. De zaaidichtheid moet zich situeren tussen 40 en 80 zaden per m 2, wat overeenstemt met 2-4 kg/ha. Dunne standdichtheden van 20 à 30 planten per m 2 leveren toch goede opbrengstresultaten mede door de uitstekende vertakkingscapaciteit van koolzaad. Ideaal bekomt men in het vroege voorjaar planten/m 2 voor lijnen en planten/m 2 voor hybriden. Rijenafstand De ideale zaaidichtheid ( Bron R&D DEKALB ) Aantal planten/m 2 einde winter Aantal planten/m Afstand tussen de planten in cm afgeraden aangeraden DE TEELT OPTIMALISEREN 16 17

10 4.4 Wat zijn de behoeften van koolzaad? STIKSTOF (N) De bodemsamenstelling : Behoeften = N/ha/jaar. Algemeen moet er in de herfst geen stikstof toegediend worden. DE TEELT OPTIMALISEREN Stikstof (N), zwavel (SO3), kalium (K2O), kalk (CaO), magnesium (MgO) en fosfor (P2O5) zijn de belangrijkste mineralen voor koolzaad. De bemesting zal moeten aangepast worden op basis van de bodemreserves. Daarom moet een bodemanalyse gebeuren om de werkelijke behoeften van de teelt op het ingezaaide perceel te bepalen. Laten we niet vergeten dat koolzaad een gewas is dat erg goed reageert op fytotechnische maatregelen. BEHOEFTEN Jaarlijkse export en teruggave bij de koolzaadteelt Export via de zaden bij de oogst TERUGGAVE Kalium : kg/ha Kalk : kg/ha Fosfor : kg/ha Zwavel : kg/ha Zwavel : kg/ha Fosfor : kg/ha Kalium : kg/ha Kalk : kg/ha Koolzaad is een gewas dat zeer veel teruggeeft Voordelig voor de volggewassen Gemiddeld is de opbrengst van tarwe na koolzaad 10% hoger dan bij tarwe na tarwe (betere bodemstructuur, gezondere bodem, meer teruggave) Stikstofgift in het najaar : Niet benut door de plant + uitspoeling van nitraten. Opgenomen maar zonder invloed op de opbrengst. Soms is het nodig om stikstof toe te dienen in de herfst, in bepaalde omstandigheden : Vroege uitzaai + optimale temperatuur + goede mineralisatie van de bodem Late uitzaai (september) + slechte temperatuur + slechte mineralisatie van de bodem De rest van de stikstof kan in twee keer in het voorjaar toegediend worden. FOSFOR (P) GEEN NITRAATGIFT GIFT VAN N Koolzaad = groot verbruiker van fosfor. Gemiddelde gift = kg P2O5/ha. Toediening fosfaatmeststof na de uitzaai. Op een kalkrijke bodem (ph > 7,5) Fosfor toedienen in de vorm van superfosfaat 18 of 25 bij de hergroei (in dat geval is er ook een zwavelgift die gunstig is voor het koolzaad). Bodemanalyse wenselijk om de werkelijke behoefte van de teelt te bepalen. DE TEELT OPTIMALISEREN 18 19

11 KALIUM (K) ZWAVEL (S) DE TEELT OPTIMALISEREN Grote behoeften tijdens het oprichten. Gemiddelde behoeften = 10 tot 15 kg/ha/dag bij het oprichten. Zeer hoge teruggave bij de oogst. Totale gift in de vorm van K2O 160 tot 240 kg K2O/ha. KALK (Ca) & MAGNESIUM (Mg) Bodemanalyse onontbeerlijk eventuele tekorten voorkomen. Gemiddelde kalkgift = kg CaO/ha. Gemiddelde magnesiumgift = 90 tot 120 kg/ha. Toedienen vóór de winter. Magnesiumtekort Wanneer? Tijdens de stengelstrekking Symptomen : gele (tot rode) chlorose op de randen van oude bladeren verdikking van de breekbaar geworden bladschijven voortijdige bladval Symptomen : necrose en rotting van de uiteinden van de stengels stengels worden breekbaar bloeistengels knikken Onmisbaar element voor koolzaad. Zwavel draagt bij tot het proces van de fotosynthese : - Bij zwaveltekort vertraagde groei, verminderde kwaliteit en minder goede opbrengst. Grote behoeften in het voorjaar, tijdens de hergroei. Mineralisatie van de organische zwavel in bodem tot door de koolzaadplant opneembaar sulfaat is te gering in het voorjaar (vooral bij zware regenval in de winter uitspoeling). Gemiddelde gift = 50 tot 100 kg sulfaat/ha. Zwaveltekort Symptomen : verbleking van de jonge blaadjes aan de top, maar nerven blijven groen bladeren worden later rood bladeren worden brozer en breken sneller tijdens de bloei worden de bloemen wit en verdwijnen grote lege hauwen Mogelijk opbrengstverlies door een tekort: tot 100 à 200 kg/ha. Opmerking : het glucosinolaatgehalte neemt toe met de zwavelgift. De dosis toegediende zwavel aanpassen naargelang het type koolzaad. Bij koolzaad dat voor voeding bestemd is, een kleinere dosis gebruiken. Bij koolzaad dat niet voor voeding dient, hogere dosis gebruiken. DE TEELT OPTIMALISEREN Calciumtekort 20 21

12 BOOR (B) Welke meststoffen gebruiken en wanneer? Sterkere penwortel door verdikking beter winterbestendig. Gift in de herfst of op het einde van de winter bij de hergroei. Gemiddelde gift = g boor/ha (rekening houden met het percentage boor effectief bruikbaar door de plant). 6 kg/ha Solubor DF of 8 l/ha Solubor Flow Er is een bodemanalyse nodig om de effectieve behoeften van de teelt te kennen. De toediening van de verschillende elementen zal moeten worden aangepast. Algemeen geldt dat de bemesting in drie keer gebeurt : Toediening van fosfaat, kalium en boor vóór de winter. Toediening van zwavel en stikstof bij de hergroei (stikstof wordt in twee keer toegediend). 22 DE TEELT OPTIMALISEREN Boortekort Symptomen : dikkere penwortel maar hol aan de kraag vaak veeltakkig stengels vertonen barsten verstoorde bloei hauwvorming afgeremd vooral op zandige bodem, met een hoog gehalte aan kalk en bij droogte MOLYBDEEN (Mo) Toedienen naargelang het resultaat van de bodemanalyse. Bij gebrek bladbespuiting = g molybdeen/ha. Molybdeen-tekort Symptomen : kromme bladeren éénlobbige bladeren met gespitste bladtop weinig of geen bloemen tekort vooral waargenomen in zure bodems en in vochtige omstandigheden Element Vorm Gift (najaar) Gift (voorjaar) Stikstof N-kunstmest Uitzaai in goede om- 1 tot 2 fracties einde winter : Vloeibare stikstof standigheden : 0 N/ha 200 N in maart Mengmest Uitzaai in slechte om- leem : 50 N op 20/02 en standigheden : N/ha 125 N op 05/03 Fosfor Fosfaat (P2O5) kg P2O5/ha (Superfosfaat : Indien geen gift in de herfst, Superfosfaat en op kalkrijke bodem) Kalium Kali (K2O) kg K2O/ha Calcium Kalk (CaO) Volgens analyse : kg CaO/ha Zwavel Sulfaat Oprichten : kg SO3/ha Boor Solubor Herfst of bij hergroei : 6 kg/ha Solubor DF of 8 l/ha Solubor Flow Molybdeen Naargelang analyse : g Mo/ha DE TEELT OPTIMALISEREN 23

13 Voorbeelden van bemesting : Vóór de winter : Identificatie van gebreksziekten Een meststof van het type N0 P8 K12 Na6 Mg kg tot 2000 kg/ha. Of een meststof van het type N0 P11 K27 naar rato van 800 kg/ha. Een gift van 6 kg/ha Solubor DF of 8 l/ha Solubor Flow. NEE Vertonen de blaadjes chlorose? JA DE TEELT OPTIMALISEREN Bij de hergroei : Een meststof van het type N18 P5 K5 S20 naar rato van 500 kg/ha bij de hergroei (rond 20/02) brengt de nodige hoeveelheden zwavel aan en vult een deel van de stikstofbehoeften van de teelt in. Een tweede nitraatgift gebeurt twee weken na de eerste toediening in de lente, om de stikstofbehoeften van de teelt aan te vullen. De totale stikstofgift moet 175 tot 200 eenheden bedragen. Bemerking : Op basis van de bodemanalyse worden de toegediende hoeveelheden naar boven of naar beneden herzien. Bepaalde elementen zoals molybdeen moeten nauwlettend gevolgd worden want een tekort kan vrij zware gevolgen hebben voor de opbrengst of voor de kwaliteit van het zaad Heeft mijn koolzaad gebreksziekten? Een bodemanalyse kan noodzakelijk zijn om de reële behoeften van de teelt te kennen. Bepaalde symptomen kunnen u helpen om gebreksziekten te herkennen. JA Molybdeentekort éénlobbige blaadjes gespleten blaadjes weinig of geen bloemen vooral in zure en vochtige grond Zijn de blaadjes opgerold of gebogen? JA Boortekort holle penwortel aan de basis veeltakkig geremde bloei misvormde hauwen in zandige grond NEE Gebarsten stengel en verdikte penwortel? Calciumtekort NEE necrose en rotting van de uiteinden van de stengels afbrekende stengels JA Zwaveltekort groene nerven en top van de jonge blaadjes geel roodachtige blaadjes broze blaadjes witte en wegkwijnende bloemen grote lege hauwen in zones met geringe mineralisatie Zichtbare verbleking op de jonge blaadjes? NEE Magnesiumtekort gele tot rode chlorose van de oude blaaderen broze blaadjes vroegtijdige bladval DE TEELT OPTIMALISEREN 24 Ricardo Pacico 25

14 5. WAT MOET ER GEDAAN WORDEN VOOR DE WINTER? 5.1 Slakkenbestrijding Zodra het koolzaad uitgezaaid is, worden slakken heuse vijanden. De schade door grijze slakken bij de uitzaai of later door de zwarte slakken kan een zware weerslag op de opbrengst hebben. De gevoeligste periode voor aantasting door slakken is bij de kieming-opkomst. Enkele slakken per m 2 volstaan om een hele teelt te vernietigen. Het is de vraat aan de top en de wortelhals van de zaailingen die de schade veroorzaakt. Zodra er 3 of 4 blaadjes zijn, is het gewas niet langer in gevaar. Een aantasting door slakken valt altijd te vrezen. Het is vooral op een vochtige grond dat het risico het hoogst is (meer dan het aantal individuen). Een gewone bui, gevolgd door bewolking is gunstig voor de activiteit van slakken. In dergelijke omstandigheden moet de aanbreng van een slakkenbestrijdingsmiddel worden voorzien na de uitzaai. In droge omstandigheden kan worden beslist om te wachten met de behandeling. Als er al bladvorming is, wordt pas behandeld als er schade wordt vastgesteld. Opgelet, vanaf de opkomst wordt elke schade onomkeerbaar. TE DOEN VOOR DE WINTER Het slakkenbestrijdingsmiddel moet aangebracht worden op een grond zonder kluiten en de korrels moeten goed verdeeld worden over de oppervlakte, want de slakken werken aan de oppervlakte en de aantrekkende werking van de korrels is beperkt tot kleinere afstanden. 27

15 TE DOEN VOOR DE WINTER 5.2 Onkruidbestrijding Fijne grond ook gunstig voor de kieming en de ontwikkeling van de onkruiden : De ontwikkeling van de onkruiden in koolzaad is zeer nadelig voor de opbrengst. De onkruidbestrijding moet zeer vroeg uitgevoerd worden : juist na de zaai tegen breedbladige onkruiden en grassen Let op voor opslag van granen en éénjarige grassen! Ons advies voor de najaarsbehandelingen in koolzaad : Butisan Plus 1,25-1,75 l/ha Butisan Plus 2-3 l/ha gevolgd door of Aramo 1 l/ ha (vóór 8-bladstadium van het koolzaad) Focus Plus 2 l/ha (4-6 l/ha kweekgras) Butisan Plus 0,8 l/ha Butisan Plus 2-2,5 (3,75 l/ha) Sommige actieve stoffen kunnen in bepaalde omstandigheden fytotoxisch zijn en veroorzaken symptomen zoals wit wordende bladeren, of zelfs de hele plant die wit wordt in de herfst. Regen na de uitzaai gevolgd door fris weer, goed doorlatende bodem en de variëteitsgevoeligheden zijn eveneens factoren voor fytotoxiciteit. Opgelet voor de nawerking van sulfonylurea op het koolzaad. Slecht uitgespoelde en niet goed schoongemaakte spuitmachines kunnen nog resten van sulfonylurea bevatten die aan de wand kleven en zich weer kunnen oplossen bij het verspuiten van een gewasbeschermingsmiddel en zo fytotoxische gevolgen hebben voor het koolzaad. De symptomen van sulfonylurea op koolzaad zijn ernstig en onomkeerbaar (rode verkleuring, misvormde bladeren en groeistop). 5.3 Behandeling tegen de aardvlo Beschrijving en schade : Volwassenen : 3 tot 5 mm. Kever met zwart glanzend lichaam. Metaalblauwe weerkaatsingen op de rug. De uiteinden van de poten en van de kop zijn roestbruin tot goudkleurig. Schade : Vernietiging van de kiemblaadjes en van de jonge bladeren van bij de opkomst. 1 tot 2 mm vraat vertraagde ontwikkeling tot het volledig verlies van de teelt bij vroegtijdige aanval. Larven : 1,5 tot 8 mm. Wit + 3 paar poten. Donkerbruine kop en gepigmenteerd achtereinde in het laatste ontwikkelingsstadium. Schade : Gemineerde bladstelen in de herfst en de winter. Bij overbevolking kunnen de larven de eindknop aanvallen. Bij de hergroei kruipen de larven in de stengel afsterven. Schade door de volwassenen : Zeer schadelijk bij zware en vroegtijdige aantasting vóór het stadium van twee echte bladeren. In de ernstige gevallen gaat de teelt volledig verloren. De schadelijkheid neemt af na het stadium van twee echte bladeren (vertraagde oprichting,10-15 % verlies en onregelmatige rijping). Schade door de larven : Vertraagde plantengroei en/of veeltakkige bloei. Frequentie : Gemiddeld elk jaar aanwezig, maar niet altijd schadelijk. Verliezen geraamd op 0,8 1 T/ha en tot het volledig verlies van de teelt bij zware aantasting. Bestrijding : De officiële waarschuwingen in het oog houden De percelen controleren Behandelen bij het minste teken van een aantasting Nieuwe generatie Vluchten Zomerrust Nymfen in de bodem Cyclus van de aardvlo : Vraat aan kiemlobben en bladeren, eiafleg in bodem ZOMER VOORJAAR HERFST WINTER Fastac 0,1 l/ha Larven kruipen in bladsteel Ontwikkeling larven in bladstelen Bron : CETIOM TE DOEN VOOR DE WINTER