Tijdschrift - Toelating gesloten verpakking Brugge 1-2 de Afd. - 4/296. Mei 2008

Transcriptie

1 België - Belgique P.B. 4/ Koekelare Tijdschrift - Toelating gesloten verpakking Brugge 1-2 de Afd. - 4/296 EXTRA EDITIE 2 Mei 2008 Afgiftekantoor 8000 Brugge 1-2 de Afd. - P de jaargang - EXTRA EDITIE 2 Verantwoordelijke Uitgever Ivan Victor - Wandelaarkaai Oostende - info@sdvo.be VISSEN met VISIE

2 Editoriaal... 3 Projectaanvraag "Alternatieve boomkor".... Inleiding Activiteiten van de onderneming Situering en verantwoording van het project Algemene beschrijving project Projectresultaten "Alternatieve boomkor". Inhoud Samenvatting Inleiding Organisatie van de projecten Vistuigen alternatieve boomkor Zeereizen alternatieve boomkor Conclusies SDVO pagina 2

3 Uittesten van een alternatieve boomkor met het oog op brandstofbesparing en verminderde milieu-impact. De SDVO-aanpak raakt stilaan ingeburgerd en gewaardeerd: zowel de sectorale middelen, als deze van de Vlaamse en de Europese instanties op een efficiënte en neutrale wijze inzetten met het oog op het voortbestaan van de sector en de instandhouding van de tewerkstelling. Niet zonder enige fierheid geven we u in de hiernavolgende publicatie een volledig inzicht in enerzijds de projectaanvraag, en anderzijds de projectresultaten van wat we heel kort samengevat het uittesten, demonstreren en introduceren van alternatieve boomkorren met verminderde milieu-impact en een lager brandstofverbruik kunnen noemen. Dit opzet kadert niet alleen in het streven van de ganse sector om het imago van de fel belaagde boomkorvisserij op basis van feitenmateriaal grondig op te waarderen, maar is er vooral op gericht om perspectieven te bieden voor een zwaar belaagde sector. Een toetsing aan de mission statement van SDVO leert ons dat hiermee ten volle wordt tegemoetgekomen aan volgende doelstellingen: initiëren van inspanningen gericht op kennisdiffusie; bestuderen van toepassingsmogelijkheden van meer selectieve en milieuvriendelijke vistechnieken met als doel alle stakeholders beter bewust te maken van het belang van het behoud van de visbestanden; stimuleren van onderzoek naar en implementatie van nieuwe structuren met betrekking tot de visvangst, visbehandeling en viscommercialisering; voorlichten over nieuwe technieken. Zonder de geëngageerde medewerking van de leden van de project-stuurgroep, de expertengroep, het ILVO, de Rederscentrale, de ALT, de Dienst Zeevisserij en de participerende reders zouden wij nooit tot dergelijke resultaten zijn gekomen. Thans wordt werk gemaakt van nieuwe projecten, waaronder de alternatieve eco-kor. Wij verwachten hiermee vlug te kunnen starten en houden u alvast op de hoogte. Luc MELLAERTS Algemeen Verantwoordelijke SDVO Ivan VICTOR Voorzitter SDVO pagina 3 SDVO

4 Inleiding 0.1. Titel van het project Uittesten van een alternatieve boomkor met het oog op brandstofbesparing en verminderde milieu-impact acroniem: Alternatieve boomkor 0.2 Plaats waar het project wordt uitgevoerd In situ onderzoek: Experimentele fase - Aan boord van drie Belgische vissersvaartuigen zal een alternatieve boomkor uitgetest en geëvalueerd worden gedurende 3 experimentele zeereizen. 0.3 Korte beschrijving van het project Verantwoording Brandstofbesparing De Vlaamse boomkorvisserij heeft sterk te lijden onder de stijgende brandstofprijzen. Het gebruik van andere visserijmethodes zal op langere termijn onvermijdbaar zijn om de Vlaamse visserij gezond te houden. Het huidige klimaat vraagt echter eveneens oplossingen op korte termijn voor de boomkorvloot. Een positieve evolutie is dat het installeren van econometers langzamerhand zijn ingang vindt. Er zijn echter meer eenvoudige ingrepen nodig om de brandstoffactuur van de boomkorvisserij te drukken. Door volgende actoren in partnerschap: SDVO, in samenspraak met ILVO-Visserij. Introductie-Demonstratie fase - Het vistuig dat tijdens de Experimentele fase ontwikkeld werd een zo breed mogelijke bekendheid geven (o.a. via informatiefiche). Door volgende actoren in partnerschap: SDVO, in samenspraak met ILVO-Visserij. - Aan boord van de boomkorvaartuigen van zowel het klein als het groot segment van geïnteresseerde reders in de Belgische boomkorvloot de alternatieve vistuigen laten uittesten. Door volgende actoren in partnerschap: SDVO, dit in samenspraak met ILVO-Visserij en de (geselecteerde) geïnteresseerde reders uit de Belgische boomkorvloot opgenomen in de aan boord demonstratieplanning. Projectcoördinatie en -opvolging Lokalen van de projectpartner Stichting Duurzame Visserijontwikkeling (SDVO) Wandelaarkaai 4, 8400 Oostende, België Eén van de mogelijke oplossingen is het gebruik van grote mazen in de rug van het net. Een pilootreis met dergelijke grote mazen werd al uitgevoerd. Het vaartuig O.89 heeft een testreis gemaakt in de Ierse Zee waarbij aan stuurboordzijde grote mazen in de rug waren gebreid, terwijl de bakboordzijde de klassiek gebruikte mazen had. Op de trekkrachtmeters werd een gereduceerde trekkracht van 500 kg vastgesteld. Op basis van deze vaststellingen wordt verondersteld dat het gebruik van grote mazen een aanzienlijk verminderde weerstand van de boomkor in het water induceert. Dit impliceert de potentie tot een vermindering van het brandstofverbruik en een reductie van de kosten van de boomkorvisserij. Het gebruik van grote mazen leidt echter wel tot een (relatief beperkt) verlies aan commerciële rondvissoorten. Er wordt echter verwacht dat dit verlies aan commerciële soorten beperkt is, zodat de uiteindelijke balans van het gebruik van grote mazen een commercieel voordeel kan opleveren voor de Vlaamse boomkorvisser. Een tweede mogelijkheid om brandstof te besparen is het toepassen van rolsloffen. Recente gegevens toonden aan dat minstens 10% brandstof kan bespaard worden met rolsloffen. Er is echter geen informatie gekend over de vangstefficiëntie met rolsloffen in de tongenvisserij. Een vergelijkende proef moet aantonen of het verminderde brandstofverbruik opweegt tegen eventuele vangstverliezen. SDVO pagina 4

5 Verminderde milieu-impact Visserijbeheer is steeds meer gericht op ecosysteembenadering, wat inhoudt dat niet enkel de vispopulaties duurzaam beheerd moeten worden, maar tevens dat de milieu-impact niet onomkeerbaar groot mag zijn. Het Gemeenschappelijk VisserijBeleid (GVB) van de Europese Commissie heeft ook duidelijk een milieugerichte dimensie gekregen. Er wordt gesteld dat het GVB meer inspanningen dient te leveren om het milieu-aspect pro-actief in haar politiek op te nemen. Boomkorvisserij heeft welgekende effecten op de biomassa, de productie en de diversiteit van benthische gemeenschappen en in sommige visserijen kan de impact vernietigend worden genoemd. Boomkorvisserij heeft een impact op de benthische gemeenschappen wegens haar vangstmechanisme waarbij bodemorganismen opgeschrikt worden door het grondtuig (veelal kettingmat in de Vlaamse visserij), vervolgens gevangen worden in het net en ten slotte doodgaan. Het gebruik van een benthos ontsnappingsvenster kan de bijvangst van benthische organismen verminderen en de totale milieu-impact van de boomkor op benthische gemeenschappen met 5 tot 10% (Revill & Jennings, 2005) verminderen. Belangrijk is dat de vangstefficiëntie niet tot heel weinig wordt beïnvloed. Naast haar effecten op commercieel oninteressant bodemleven, heeft de boomkor tevens een effect op commerciële vissoorten door haar niet-optimale lengteselectiviteit. Experimentele testen aan boord van het onderzoeksvaartuig RV Belgica hebben aangetoond dat het gebruik van een T90-kuil een verbeterde lengteselectiviteit geeft voor vissoorten als tong (Solea solea) en wijting (Merlangius merlangus). Niet-commerciële soorten kunnen tevens beter ontsnappen. Het gebruik van de T90-kuil kan bijgevolg de milieu-impact van de boomkor reduceren. Experimenten met grote mazen in de rug van de boomkor hebben er eveneens op gewezen dat zij de lengte-selectiviteit kunnen verbeteren. Een bijkomend voordeel is dat door grote mazen in de rug voornamelijk demersale rondvissoorten ontsnappen, wat kan bijdragen tot een verbeterde soortselectiviteit van de boomkor. De bedoeling van dit experiment is dat nagegaan wordt of de ecologische voordelen van het benthos ontsnappingsvenster en de T90-kuil behouden blijven wanneer een extra technische aanpassing aan het net wordt uitgevoerd, namelijk het gebruik van grote mazen in de rug van het boomkornet. Bovendien worden er positieve effecten van de grote mazen zelf verwacht. De positieve effecten van de grote mazen zijn een verminderde brandstofkost (ut supra), maar tevens verminderde milieu-impact. De bedoeling van dit experiment is om de verwachte voordelen van de aangepaste boomkor na te gaan aan boord van een commercieel vaartuig. Naast de verdere ontwikkeling van een aangepaste boomkor is het eveneens de bedoeling om expertise over het systeem uit te breiden. Het ecologisch voordeel van het benthos ontsnappingsvenster en de T90- kuil is tot nog toe enkel aangetoond op commerciële vaartuigen voor de Ierse Zee (ICES-zone VIIa) en het Kanaal (ICES-zone VIId, VIIe). De Vlaamse boomkorvisserij concentreert zich echter niet enkel op die gebieden, maar is ook verspreid over andere visgronden. Een belangrijke visgrond is de Noordzee. Expertise over het gebruik van de aangepaste boomkor in de Noordzee is voorlopig nog beperkt. Omdat milieu-karakteristieken over verschillende visgronden verschillen, is het wenselijk om de conclusies over de aangepaste boomkor in andere gebieden niet zomaar analoog te beschouwen in de Noordzee. De experimentele zeereizen zullen dus enerzijds de boomkor verder ontwikkelen door het onderzoeken van grote mazen in de rug van de boomkor. Aandacht wordt hierbij besteed aan zowel milieu-aspecten als brandstofverbruik. Anderzijds zal de expertise over het gebruik van een aangepaste boomkor uitgebreid worden naar andere visgronden Samengevat beoogt dit project het uittesten, demonstreren en introduceren van alternatieve boomkorren met verminderde milieu-impact en een lager brandstofverbruik. Projectstructuur Het project zal opgedeeld worden in een Experimentele fase en een Introductie-Demonstratie fase : Experimentele fase Tijdens de Experimentele fase zal aan boord van drie Belgische vissersvaartuigen de alternatieve boomkor uitgetest worden. De voornaamste aandacht zal uitgaan naar de mogelijkheden voor brandstofbesparing en de reductie van ongewenste bijvangsten. Tijdens de Experimentele fase wordt voor de deelnemende vaartuigen vergoeding voor de gemaakte materiaalkosten aan het vistuig voorzien. Materiaal en vistui- pagina 5 SDVO

6 gen worden aangekocht op het project en kunnen na de deelname overgekocht worden. Deze fase zal tijdens de zomer van 2006 afgerond worden en onmiddellijk overgaan in de Introductie- Demonstratie fase. Tegen eind 2006 zullen in principe de resultaten van de Experimentele fase beschikbaar zijn en zal de aanzet kunnen gegeven worden tot de Introductie-Demonstratie fase. Introductie-Demonstratie fase De Introductie-Demonstratie zal van start gaan zodra de alternatieve boomkor op punt staat (voorzien in oktober). De Introductie-Demonstratie fase loopt dus van oktober 2006 tot maart Om het vistuig en vismethodes die tijdens de Experimentele fase ontwikkeld/verbeterd werden een zo breed mogelijke introductie te geven, zullen alle geïnteresseerde reders geïnformeerd worden over de alternatieve boomkor. Aan de (geselecteerde) geïnteresseerde reders zal mogelijkheid geboden worden dit vistuig op hun eigen vaartuig uit te testen. Onder andere via een informatiefiche zal de sector op de hoogte gebracht worden van de relevante details ivm het vissen met de alternatieve boomkor. Experimentele fase zullen alle geïnteresseerde reders gedeeltelijk vergoed worden voor de aankoop van het materiaal nodig om met een tweelingnet te vissen Deze werkwijze laat de reder toe op een snelle en efficiënte manier en met beperkte financiële risico s de alternatieve boomkor te evalueren. Van de deelnemende reders wordt verwacht dat zij gedetailleerde logboekgegevens, brandstofverbruik, hun evaluatie van het geteste vistuig en toekomstplannen wat betreft (tijdelijke) overschakeling op het tweelingnet meedelen aan het SDVO en ILVO-Visserij. Financiering SDVO erkent het belang van dit project voor de sector en verbindt er zich toe om naast het waarnemen van het promotorschap ook op te treden als prefinancierder. Voorziene uitvoeringstermijn Begindatum 01/07/2006 Einddatum 31/03/2007 Op basis van de vistuigen ontwikkeld tijdens de 1.1. Beschrijving van de activiteiten 1. Activiteiten van de onderneming van de onderneming systemen. De Stichting Duurzame Visserijontwikkeling (SDVO) zal invulling geven aan volgende acties: Initiëren van clusteroverleg met respect voor de communautaire bepalingen op het vlak van de concurrentie - Versterken slagkracht van visserijsector als geheel (inclusief activiteiten aan wal) door het stimuleren van clusterinitiatieven: elkaar kennen en vertrouwen creëren, tevens op internationaal niveau (bijvoorbeeld overleg met buitenlandse productschappen of brancheverenigingen). - Constructief overleg tussen partijen (werknemers, reders, veilingen, verwerkende industrie, distributie en groothandel) betreffende de aanpassing van bestaande en de introductie van nieuwe - Het initiëren van inspanningen gericht op kennisdiffusie. Onderzoek - Een studie die de situatie van de Belgische zeevisserij bottom-up in kaart brengt, teneinde gerichte technische, economische en sociale bijstand te kunnen bieden alsmede voorlichting over nieuwe technieken. De verwevenheid van de visserijsector met andere deelsectoren staat daarbij centraal. Het doel is een strategisch plan voor de Stichting op te stellen en de sector doeltreffender te laten functioneren. - Studie naar evolutie van arbeidsmarkt (instroom, uitstroom) en scholing (organisatie, afstemming noden werkgevers en werknemers). SDVO pagina 6

7 - Het identificeren van best practices onder andere op het vlak van veiligheid, rationeel energieverbruik, bijvoorbeeld in de vorm van pilootprojecten. - Een studie naar de toepassingsmogelijkheden van meer selectieve en milieuvriendelijke vistechnieken. Doel is de bedrijven beter bewust te maken van het belang van het behoud van de visbestanden. - Uitvoeren van onderzoek om maatregelen van strategisch plan voor de Stichting te onderbouwen en te implementeren. - Onderzoeken of de transparantie op de markt kan worden bevorderd door het promoten van een kwaliteitslabel voor verse vis, met daaraan verbonden kwaliteitseisen op het vlak van voedingswaarde en voedselversheid. - Stimuleren van onderzoek naar en implementatie van nieuwe producten of systemen met betrekking tot de visproductie: visvangst, visbehandeling en viscommercialisering. - Stimuleren en ondersteunen van onderzoek en stages van studenten die betrekking hebben op de zeevisserijcluster. - Onderzoeken hoe een kaderscheppend beleid kan bijdragen tot de veiligheid en verbetering van de arbeidsomstandigheden van vissers en werknemers in de afgeleide sectoren (verwerking, afzet,...). Verbetering beheer van de visbestanden en de controle op de visserij - Om zicht te houden in hoeverre de doelstellingen van het visserijbeleid geëffectueerd worden, wordt voorzien de kwantiteit en de kwaliteit van de visbestanden permanent te monitoren. - Monitoring van de socio-economische situatie van de visserijsector; op deze wijze wordt inzicht verkregen in de effectiviteit van de instrumenten en in hoeverre deze bijdragen aan de doelstellingen van het visserijbeleid. - Het verlenen van advies aan de overheid inzake aanscherping van de controle op de visserij-inspanning. gemeenschappelijke normen op Europees niveau. - Maatregelen om de waterverontreiniging door de aquacultuur terug te dringen. - Restocking als bijdrage tot het herstel van de visbestanden. Opleiding en voorlichting - Om- en bijscholing in het kader van de omschakeling van de vissersvloten. - Promotie van de studiemogelijkheden in het zeevisserijonderwijs. - Voorlichting over nieuwe technieken. - Planning en actie met het doel de arbeidskwaliteit aan boord van de vissersvloten te verbeteren. - Acties ter versterking van de rol van vrouwen in de visserijsector. - Veiligheidsopleidingen. - Het verzorgen van informatieve sessies omtrent het Europese gemeenschappelijke visserijbeleid en monitoring van de implementatie van dit Europese beleid. Imagoversterking - Het versterken van het imago van de Belgische zeevisserij (niet gericht op de bedrijven op zich, maar bijvoorbeeld wel op de kwaliteit van verse vis): dit versterken van het imago kan enerzijds bijdragen tot het verhogen van de afzet en anderzijds tot het bevorderen van een cultuur van gezondheid en veiligheid binnen de sector, waardoor de aanwerving van nieuwe arbeidskrachten zal vergemakkelijken. Dergelijke promotie-initiatieven zullen, in lijn met de bepalingen van de Commissie, niet verwijzen naar de geografische oorsprong van de producten. - Het vergroten van de aandacht voor de duurzame wijze waarop de Belgische zeevisserij en aquacultuur produceert. Specifieke taak Maatregelen in verband met de aquacultuur - Het initiëren van de ontwikkeling van normen voor biologische aquacultuur in het kader van relevante SDVO treedt op als prefinancierder van het Alternatieve boomkorproject en zal als promotor verantwoordelijk zijn voor de algemene projectadministratie en in- pagina 7 SDVO

8 staan voor de opvolging van de deelnemende reders, verspreiding van de resultaten, publiciteit en promotieactiviteiten. Tevens zal ILVO-Visserij de rapportering van het project op zich nemen Wordt het project door verschillende partners uitgevoerd? Zo ja: specifieer? Instituut voor Landbouw en Visserijonderzoek Eenheid: Dier Visserij (ILVO-Visserij): ILVO-Visserij maakt geen deel uit van het partnerschap maar werkt actief mee aan het project onder de vorm van externe prestaties. Deze optie werd verkozen door het feit dat de bijdrage van ILVO kleiner is dan bij bvb. het Outrigger II project. ILVO-Visserij staat in voor de wetenschappelijke supervisie en begeleiding, de analyse van de verzamelde gegevens en de supervisie van de aan boord demonstratiefase. Contactpersoon: Dr. ir. Hans Polet ILVO Eenheid: Dier Visserij, Ankerstraat 1, 8400 Oostende Tel. 059/ Fax: 059/ Situering en verantwoording van het project 2.1. Onder welke maatregelen van het programma "Visserij buiten doelstelling 1" wordt het project gesitueerd? - Zwaartepunt 4: Andere maatregelen - Maatregel 44: Door het bedrijfsleven uitgevoerde acties - Actie 3: 1.Doel van de maatregel: Het bevorderen van acties met collectief belang door het bedrijfsleven. 2.Beschrijving van de maatregel: Het toekennen van steun voor collectieve acties door het bedrijfsleven onder volgende actieterreinen: ontwerpen en toepassen van systemen voor de verbetering van en de controle op de kwaliteit, traceerbaarheid, de hygiënische omstandigheden, de statistische instrumenten en de gevolgen voor het milieu. - Maatregel 46: innoverende acties 2.2. Op welke ontwikkelingen en behoeften speelt het project in? De laatste decennia is de Belgische vissersvloot stelselmatig overgeschakeld op de boomkorvisserij. Deze gemengde demersale visserijmethode is erg efficiënt, in die zin dat ze een erg hoge visnamigheid heeft en dat ze toelaat de Belgische visquota op een efficiënte manier op te vissen. Het belangrijkste nadeel van de boomkorvisserij is dat ze erg intensief is, met een erg hoog brandstof- en materiaalverbruik. De sterke stijging van de brandstofprijzen heeft ertoe geleid dat de visserijsector aan de alarmbel is gaan trekken. Dat de brandstoffactuur voor de Belgische boomkorvloot een te zware last aan het worden is staat buiten discussie. Hoe het probleem op te lossen is minder duidelijk. Een logische stap is de ontwikkeling van een boomkor met minder weerstand tijdens het slepen. De bodemfrictie kan gereduceerd worden door het toepassen van rolsloffen. De hydrodynamische weerstand kan verminderd worden door toepassen van grote mazen in het net. Indien die grote mazen in de rug van het net aangebracht worden zal het vangstverlies beperkt blijven tot rondvis. Naast de brandstofproblematiek is er ook nog de milieuschade aangebracht door de boomkorvisserij. Op het ILVO-Visserij werd reeds aangetoond dat het aanbrengen van een zgn. T-90 kuil en een schelpentrape in het net een aanzienlijke reductie van de ongewenste bijvangsten geeft, wat het milieu ten goede komt en tevens het imago van de visserij kan verbeteren. Daarenboven hebben deze aanpassingen ook operationele voordelen zoals het minder verstoppen van de mazen met haar, minder gekopte vis en minder sorteerwerk. De combinatie van al deze aanpassingen in de boomkor heeft zowel voordelen voor de visser als voor het milieu en heeft de naam alternatieve boomkor meegekregen. SDVO pagina 8

9 Het Alternatieve boomkorproject speelt dus in op een actuele problematiek en heeft tot doel op korte termijn een zuinige alternatieve visserijmethode aan te bieden aan de boomkorsector bij hoge brandstofprijzen waarbij tevens de milieuschade vermindert en het imago van de sector kan verbeteren Geef een duidelijke definitie van de doelstellingen van het project? Het project heeft twee belangrijke doelstellingen: - De alternatieve boomkor op zijn zuinigheid en vangstefficiëntie testen. - Alle Belgische reders informeren over het alternatieve boomkorsysteem en de geïnteresseerde reders van boomkorvaartuigen de gelegenheid geven deze visserij uit te testen Eigenheden van de promotor waaruit zijn geschiktheid blijkt? SDVO was reeds promotor van Outrigger I (1ste fase), een project dat succesvol werd afgerond en positieve resultaten genereerde. Ook in Outrigger II is SDVO promotor en kadert het werk bovendien volledig in de verschillende acties die SDVO sinds zijn oprichting invult, namelijk: - Het initiëren van inspanningen gericht op kennisdiffusie. - Een studie naar de toepassingsmogelijkheden van meer selectieve en milieuvriendelijke vistechnieken. Doel is de bedrijven beter bewust te maken van het belang van het behoud van de visbestanden. - Stimuleren van onderzoek naar en implementatie van nieuwe producten of systemen met betrekking tot de visproductie: visvangst, visbehandeling en viscommercialisering. - Voorlichting over nieuwe technieken. Uitgaande van deze expertise zal SDVO als promotor en financierder binnen het project Alternatieve boomkor instaan voor de volgende taken: Demonstratie fase ): mede organisatie van de experimentele zeereizen, supervisie aan boord Het Alternatieve boomkor project zal begeleid en uitgevoerd worden door: - Projectverantwoordelijke Tijdsbesteding aan het project: 100% 2.5. Welke resultaten wil het project bereiken? Welke meetfactoren zullen hiervoor gehanteerd worden? De resultaten die het Alternatieve boomkor project wil bereiken zijn: Experimentele fase Een operationele alternatieve boomkor op punt zetten. 'Introductie-Demonstratie fase Informeren: - Alle (geïnteresseerde) reders uit de Belgische boomkorvloot informeren: Over het project: opstellen gedetailleerde informatiefiche (doel en verloop project, verplichtingen bij deelname,...) Over de alternatieve boomkor: opstellen gedetailleerd informatiepakket over het vistuig - Geïntereseerde reders de gelegenheid geven de alternatieve boomkor uit te testen. Communicatie resultaten Op het einde van het project zullen de projectresultaten toegankelijk gemaakt worden voor een ruim publiek van niet-wetenschappers (visserijsector, beleidsverantwoordelijken, enz.) Welke garanties zijn er voor het bereiken van deze resultaten? Interesse aanwezig Projectadministratie, Algemene communicatie plus verspreiding van de project resultaten, Communicatie ontwikkelde alternatieven naar de sector toe, Projectplanning ( Experimentele en Introductie- Gezien de brandstofproblematiek die vooral het groot boomkorsegment treft is de interesse hoogstwaarschijnlijk erg groot. pagina 9 SDVO

10 Op punt zetten nieuwe vistuigen en intensieve begeleiding deelnemers Door het inlassen van een Experimentele fase kan het vistuig op punt gezet worden en de Introductie- Demonstratie fase grondig gepland worden. Door het bundelen en verspreiden van informatie, de begeleiding van de deelnemende schippers en bemanningsleden tijdens de voorbereiding/optuiging, aan boord is de kans op ontevreden schippers minimaal. Datacollectie De deelnemende schippers dienen hun logboekgevens, brandstofverbruik, exacte optuiging en toekomstplannen mee te delen. Al deze gegevens zullen verwerkt worden in het finale rapport. 3. Algemene beschrijving project 3.1. Beschrijving van de uitgangssituatie vóór de uitvoering van het project Onder punt 0.3 Korte beschrijving van het project, (p. 4-5) werd reeds een korte verantwoording beschreven. De conclusies van de rendabiliteitsanalyse opgenomen in het update rapport Gasolie in de Belgische visserij (23 augustus 2005) een studie uitgevoerd door Policy Research Cooperation in opdracht van SDVO onderstrepen de precaire situatie van onze (boomkor)vloot: Bij de huidige brandstofprijs ( 0,48/l) maken de meeste schepen verlies, maar is het wel nog rendabel om te gaan vissen (variabele kosten zijn nog gedekt). Bij de gemiddelde brandstofprijs van 2005 ( 0,40/l) maken de meeste schepen verlies was tot nu toe voor de meeste schepen een verlieslatend jaar als gevolg van de hoge brandstofprijzen Indien de huidige brandstofprijs met een klein percentage (+ 6%) zou stijgen ( 0,51/l) dan is het voor de grote bok niet meer rendabel om te gaan vissen (variabele kosten zijn bij het huidige aantal schepen niet meer gedekt). Een gevoelige reductie van het brandstofverbruik is dus noodzakelijk voor het overleven van de Belgische vissersvloot. De milieuproblematiek van de boomkor werd in de literatuur al herhaaldelijk behandeld (o.a. in The effects of different types of fisheries on the North Sea and irish Sea benthic ecosystems. NIOZ-Rapport , RIVO-DLO Rapport C003/98 ). Daar de druk op de vissers steeds groter wordt en dit een extra factor is die het overleven van de boomkorvloot bemoeilijkt, is het noodzakelijk dat de milieueffecten van de boomkor verminderen en dat het imago van de sector verbetert Algemeen opzet Voor de algemene opzet en projectstructuur: zie punt 0.3 Korte beschrijving van het project. Timing Juli Augustus September Oktober November December Januari Februari Maart * * * * Experimentele fase Voorbereiding Introductie Demonstratie fase Introductie Demonstratie fase *Resultaten * Tussentijdse rapportering SDVO pagina 10

11 Taak 0: Voorbereiding Taak 0.1: Schrijven projectvoorstel ILVO-Visserij schrijft projectvoorstel in samenspraak met SDVO. Taak 0.2: Verzenden uitnodiging naar alle reders Er zal een uitnodiging verzonden worden naar alle reders met beknopte informatie over het project. De geïnteresseerde reders zal gevraagd worden om contact op te nemen met SDVO en deel te nemen aan een informatieve vergadering. Taak 0.3: Beleggen vergadering met geïnteresseerden Om zoveel mogelijk reders te betrekken bij het project zal een informatieve vergadering belegd worden Taak 1: Oprichten Project-Stuurgroep en Expertengroep Taak 1.1: Oprichting Project-Stuurgroep Voor de stuurgroepvergaderingen worden volgende organisaties voorzien: a) Stichting voor Duurzame Visserijontwikkeling, b) Instituut voor Landbouw en Visserijonderzoek Eenheid: Dier Visserij, c) Departement Landbouw en Visserij ALVB/dienst Zeevisserij, d) Rederscentrale. Er wordt een stuurgroepvergadering voorzien aan de start, halfweg en aan het einde van het project Taak 2: Uittesten alternatieve boomkor ( Experimentele fase ) Taak 2.1: Uitwerken planning Experimentele fase - Drie geschikte vaartuigen zullen geselecteerd worden om de eerste testen uit te voeren. De criteria tot selectie zijn: a) reeds genomen initiatief ivm de alternatieve boomkor, b) interesse en c) type te bezoeken visgrond - In samenspraak met de reders/schippers van geselecteerde vaartuigen zal vervolgens een tentatieve planning van de uit te voeren experimenten opgesteld worden en zal het nodige materiaal besteld en aangekocht worden. Het budget voorziet in deze fase de aankoop van 3 volledige optuigingen. Taak 2.2: Uitvoeren van de Experimentele fase Onder leiding van SDVO en met wetenschappelijk opvolging van het ILVO zullen volgende experimenten uitgevoerd worden: - Aan boord van drie Belgische boomkorvaartuigen van het groot segment zal de alternatieve boomkor uitgetest worden gedurende 3 experimentele zeereizen. Tijdens een eerste reis (of meer indien nodig) zal tegelijkertijd met een enkelvoudige boomkor en met een alternatieve boomkor gevist worden (indien mogelijk en aanvaardbaar voor de schipper). De bedoeling is om eventuele vangstverliezen te detecteren. Zodra voldoende gegevens verzameld zijn over eventuele verschillen in vangstefficiëntie, zullen de vaartuigen uitgerust worden met twee alternatieve boomkorren. De deelnemende vaartuigen verbinden zich er toe alle logboekgegevens, brandstofgegevens, gedetailleerde overzichten van alle doorgevoerde veranderingen aan de optuiging, problemen/oplossingen,... aan het SDVO en ILVO-visserij door te geven Taak 3: Organisatie Introductie- Demonstratie fase Taak 3.1: Opmaken planning per segment Na het lanceren van een nieuwe oproep tot medewerking zal voor het aantal geïnteresseerde vaartuigen een realistische planning uitgewerkt worden. Voor elk vaartuig zullen de vistuigen aangekocht worden op het project. Indien de deelnemende reders beslissen om na het project verder te vissen met het experimentele vistuig kan dit overgekocht worden. Zoniet kan het vistuig verder gebruikt worden op andere vaartuigen Het is onmogelijk te weten hoeveel vaartuigen zullen meewerken aan het project maar er wordt gerekend op een 10-tal vaartuigen. Dit betekent 30 zeereizen van 12 dagen. Taak 3.2: Commerciële zeereizen De vaartuigen die deelnemen aan de Introductie- Demonstratie fase kunnen dat onder dezelfde voorwaarden als tijdens de experimentele fase. De schippers/reders verbinden zich er toe om het totale brandstofverbruik en de aanvoergegevens mee te delen aan het SDVO en ILVO-Visserij, en dit voor ten minste 3 zeereizen. Het SDVO en het ILVO-Visserij zullen hiervoor de nodige formulieren opmaken. Er wordt gevraagd om een duidelijk schema bij te houden van de periode vis- pagina 11 SDVO

12 sen en stomen. Indien een econometer aan boord is wordt een digitale uitdraai van de data gevraagd Taak 4: Evaluatie en rapportering ILVO-Visserij zal gedurende het hele project ( Experimentele fase en Introductie-Demonstratie fase ) instaan voor de verzameling en verwerking van de gegevens en de bijhorende rapportering en zal rapporteren aan SDVO. - Er worden 2 rapporten voorzien (november 2006, maart 2007). - Van het eindrapport zal ook een gevulgariseerde versie opgemaakt worden, die toegankelijk is voor een ruim publiek van niet-wetenschappers (visserijsector, beleidsverantwoordelijken, enz.) Taak 5: Communicatie SDVO zal instaan voor de algemene communicatie plus verspreiding van de projectresultaten en de communicatie van de ontwikkelde alternatieven naar de sector toe: - Eens het project van start gaat zullen alle reders opnieuw gecontacteerd worden en een gedetailleerde informatiefiche (doel en verloop project, verplichtingen bij deelname,...) ontvangen. - Gevulgariseerde versie van het eindrapport toegankelijk voor een ruim publiek van niet-wetenschappers (visserijsector, beleidsverantwoordelijken, enz.). - Telkens interessante resultaten bereikt worden zullen de sector en de overheid ingelicht worden. Volgende kanalen zullen gebruikt worden : - rondschrijven naar de sector toe - de vakpers - communicatierondes georganiseerd door SDVO SDVO pagina 12

13 (Bron: ILVO-Visserij - Sectie Technisch Visserijonderzoek) Inhoud 1. Samenvatting Inleiding Organisatie van de projecten Financiering Wetenschappelijke opvolging Vergaderingen Vistuigen alternatieve boomkor Verantwoording van het project Doelstellingen Het vistuig T90-kuil Benthos ontsnappingsvenster Grote mazen in de rug (30cm & 20cm) Rolsloffen Zeereizen alternatieve boomkor Vaartuig O.89 - Sandra Het vistuig Resultaten Vaartuig Z.483 Jasmine Het vistuig Resultaten Vaartuig O.231 Den Hoope Het vistuig Resultaten Vaartuig Z.45 Stephanie Het vistuig Resultaten Vaartuig Z.46 Neptunus Het vistuig Resultaten Vaartuig Z.47 De Marie Louise Het vistuig Resultaten Vaartuig Z.90 Oosthinder Het vistuig Resultaten Vaartuig Z.98 Op Hoop van Zegen Het vistuig Resultaten Vaartuig Z.121 Deborah Het vistuig Vaartuig Z.196 Zeeduivel Het vistuig Resultaten Vaartuig Z.19 Sonja Het vistuig Conclusies pagina 13 SDVO

14 1. Samenvatting De Vlaamse boomkorvisserij heeft sterk te lijden onder de stijgende brandstofprijzen. Het toepassen van andere visserijmethodes door een deel van de vloot zal op langere termijn onvermijdbaar zijn om de Vlaamse visserij gezond te houden. Het huidige klimaat vraagt echter eveneens oplossingen op korte termijn voor de boomkorvloot. Een positieve evolutie is dat het installeren van econometers, eventueel met cruise control, langzamerhand zijn ingang vindt. Er zijn echter meer ingrepen nodig om de brandstoffactuur van de boomkorvisserij te drukken. Een tweede probleem voor de boomkorvloot is de toenemende druk vanwege overheden, warenhuisketens en milieugroeperingen betreffende de milieu-impact van de boomkor. Het ontwikkelen van een alternatieve boomkor met minder milieu-impact is daarom een prioriteit. De Vlaamse Overheid, de Stichting Duurzame Visserijontwikkeling en ILVO-Visserij hebben daarom de handen in elkaar geslagen om samen met de Vlaamse visserijsector te zoeken naar oplossingen. Om de toekomst van de Vlaamse zeevisserijsector veilig te stellen is het essentieel dat de sector hierin een actieve rol speelt en uit eigen beweging de alternatieve vistuigen uittest en gaat toepassen onder commerciële omstandigheden. Onderstaande aanpassingen worden tegenwoordig getest in het project Alternatieve boomkor: Rolsloffen Aanpassing Grote mazen in de rug van het net T90-kuil Schelpentrape Doelstelling Brandstofbesparing Brandstofbesparing, minder bijvangst Minder bijvangst Minder bijvangst Naast de vermelde doelstellingen hebben de voorgestelde aanpassingen nog volgende voordelen: minder sorteerwerk, sneller lossen van de kuil, minder bijvangst en dus mogelijkheid tot langere trekken, mogelijk betere kwaliteit van de vangst, minder slijtage aan het vistuig. Ondanks de specifieke doelstellingen van het project hebben maar enkele vaartuigen verschillende elementen van de alternatieve boomkor uitgetest. Doorgaans was men vooral geïnteresseerd in de rolsloffen en bleven testen ook daartoe beperkt. Dit wordt door het ILVO betreurd, vooral omdat door het ILVO al jaren wordt aangedrongen bij de sector om initiatief te nemen. Indien de sector geen initiatief neemt zal dit vroeg of laat opgelegd worden en zullen de marges om de technische maatregelen aan te passen aan de specifieke omstandigheden (type vaartuig, visgrond, type vistuig) erg beperkt tot onbestaand zijn. ILVO is dan ook verheugd dat de Rederscentrale eind 2007 een werkgroep heeft opgericht om de alternatieve boomkor vrijwillig in te voeren. Het voorbeeld van de O.89 die al sinds 2005 vist met een volledige alternatieve boomkor heeft hier zeker toe bijgedragen. De eerste resultaten van de experimentele zeereizen zijn alvast vrij positief. De besommingen en aanvoer van de zeereizen waarvoor al statistieken beschikbaar waren zijn over het algemeen vergelijkbaar met die van zeereizen met de klassieke vistuigen. Een eerste schatting van de reductie van brandstofverbruik met de alternatieve boomkor (met kettingmat) is 10%. Over het algemeen is de bemanning tevreden. Ook de slijtage aan het vistuig blijkt lager te zijn. Het gebruik van rolsloffen heeft ingang gevonden op meerdere vaartuigen. Doorgaans is men vrij tevreden over de rolsloffen en kan in bepaalde omstandigheden zo n 5% bespaard worden op de brandstoffactuur. Daarenboven is de slijtage aan de korijzers minder zodat ook daar wat kosten bespaard worden. Nochtans blijken rolsloffen niet in alle omstandigheden goed te werken. Op harde bodem en in de zandduinen (ravels) worden erg goede resultaten geboekt. In zachte bodems daarentegen is het met rolsloffen echter moeilijker vissen dan met de gewone sloffen. De praktijk heeft uitgewezen dat in dit geval het brandstofverbruik hoger kan liggen dan vroeger. Een korte test met rolsloffen voor wekkertuig bleek, ondanks praktische problemen en kinderziekten, veelbelovend. De gemiddelde trekkracht in de vislijn daalde met 16% wat een verwachte brandstofbesparing moet opleveren van minstens 11%. Verdere aanpassingen zouden het brandstofverbruik nog verder moeten kunnen terugdringen. Nochtans hebben de praktische problemen en moeilijkheden in zachtere bodems de reder doen besluiten deze experimenten stop te zetten. De dikwijls moeilijke omstandigheden tijdens de experimentele zeereizen zetten de schipper en bemanning wel eens onder zware druk en we willen van de gelegenheid gebruik maken om hen te bedanken voor hun SDVO pagina 14

15 inspanningen. Zij effenen het pad voor degenen die zouden moeten volgen. Het kan niet sterk genoeg benadrukt worden dat de volledige sector de kans moet aangrijpen om over te stappen op een meer zuinige en minder milieubelastende boomkorvisserij wil ze de hindernissen die voor ons liggen kunnen nemen. Een vrijwillige overstap als teken van goodwill vanuit de sector is volgens ons de beste strategie om de toenemende kritiek van overheden, milieugroeperingen en warenhuisketens te counteren en verdere beperkende maatregelen tegen te houden. Het imago van de Belgische visserij kan door het gebruik van dergelijke technische aanpassingen omgebogen worden, zodat er opnieuw een positiever beeld van de visserij opgehangen kan worden. 2. Inleiding Naar aanleiding van de brandstofproblematiek en toenemende kritiek van overheden, milieugroeperingen en warenhuisketens op de boomkorvisserij hebben de Vlaamse Overheid, de Stichting Duurzame Visserijontwikkeling en ILVO-Visserij de handen in elkaar geslagen om samen met de Vlaamse visserijsector te zoeken naar oplossingen. Naast andere initiatieven werd daarom het project Alternatieve boomkor opgestart. Onderstaande aanpassingen worden getest: Aanpassing Doelstelling 3. Organisatie van de projecten 3.1. Financiering Voor het project werd een projectvoorstel opgemaakt door ILVO-Visserij en ingediend door promotor de Stichting Duurzame Visserijontwikkeling (SDVO) als projectaanvraag in het kader van FIOV. Gezien de ernst van de brandstofproblematiek voor de vissersvloot werd het project in afwachting van verhoopte financiering alvast geprefinancierd door SDVO. Het projectvoorstel werd in september 2006 door promotor SDVO ingediend bij het Departement Landbouw en Visserij Wetenschappelijke opvolging De wetenschappelijke opvolging wordt waargenomen door de Sectie Technisch Visserijonderzoek van ILVO- Visserij in de Ankerstraat, Oostende. Die staat in voor het verzamelen van de nodige achtergrondinformatie ter ondersteuning van de experimenten, het opvolgen van de zeereizen aan de hand van logboeken (Fig. 3 1), het verwerken van de gegevens en de rapportering. De praktische organisatie van het project, de communicatie en de projectadministratie worden verzorgd door SDVO. Rolsloffen Grote mazen in de rug van het net T90-kuil Schelpentrape Brandstofbesparing Brandstofbesparing, minder bijvangst Minder bijvangst Minder bijvangst Dit rapport geeft een evaluatie van de experimenten. pagina 15 SDVO

16 Fig. 3-1 Voorbeeld van de logboeken die elk deelnemend vaartuig dient in te vullen 3.3. Vergaderingen Onderstaande tabel geeft een overzicht van de vergaderingen belegd in het kader van het project: Tabel 3-1 Datum Plaats Aanwezigen Onderwerp ILVO- Oostende ILVO- Oostende Informatie ivm het project en oplijsten geïnteresseerden. Planning en afspraken ivm de praktische uitvoering van het project. SDVO pagina 16

17 Op 19 juni 2006 werd een brief verzonden naar alle reders van Belgische vissersvaartuigen met een uitnodiging om deel te nemen aan het project. Hiertoe werd een openingsvergadering belegd op 4 juli en dit wordt dan ook gezien als de officiële start van het project. Op deze vergadering werd toelichting gegeven over het project, de plannen, technische details en financiering. Voor de geïnteresseerde reders en bemanningsleden werd een tweede informatieve vergadering belegd op 1 augustus. Tijdens deze vergadering werd uitvoerig uitleg gegeven over de technische aanpassingen die getest dienen te worden tijdens het project. Er werd een presentatie gegeven (inclusief onderwateropnames) van een studiereis naar Brixham i.v.m. rolsloffen. Er werd tevens een praktijkdemonstratie gegeven voor het vervaardigen van een T90 kuil in de nettenzaal van ILVO-Visserij. Daarnaast werden nog heel wat informele vergaderingen gehouden met reders, schippers en bemanningen. 4. Vistuigen Alternatieve boomkor 4.1. Verantwoording van het project Brandstofbesparing De Vlaamse boomkorvisserij heeft sterk te lijden onder de stijgende brandstofprijzen. Het toepassen van andere visserijmethodes zal op langere termijn onvermijdbaar zijn om de Vlaamse visserij gezond te houden. Het huidige klimaat vraagt echter eveneens oplossingen op korte termijn voor de boomkorvloot. Een positieve evolutie is dat het installeren van econometers langzamerhand zijn ingang vindt. Er zijn echter meer ingrepen nodig om de brandstoffactuur van de boomkorvisserij te drukken. Eén van de mogelijke oplossingen is het gebruik van grote mazen in de rug van het net. Een pilootreis met dergelijke grote mazen werd al uitgevoerd. Het vaartuig O.89 heeft een testreis gemaakt in de Ierse Zee waarbij aan stuurboordzijde grote mazen in de rug waren gebreid, terwijl de bakboordzijde de klassiek gebruikte mazen had. Op de trekkrachtmeters werd een gereduceerde trekkracht van 500 kg vastgesteld. Op basis van deze vaststellingen wordt verondersteld dat het gebruik van grote mazen een aanzienlijk verminderde weerstand van de boomkor in het water induceert. Dit impliceert de potentie tot een vermindering van het brandstofverbruik en een reductie van de kosten van de boomkorvisserij. Het gebruik van grote mazen leidt echter wel tot een (relatief beperkt) verlies aan commerciële rondvissoorten. Er wordt echter verwacht dat dit verlies aan commerciële soorten beperkt is, zodat de uiteindelijke balans van het gebruik van grote mazen een commercieel voordeel kan opleveren voor de Vlaamse boomkorvisser. Een tweede mogelijkheid om brandstof te besparen is het toepassen van rolsloffen. Recente gegevens toonden aan dat minstens 10% brandstof kan bespaard worden met rolsloffen. Er is echter geen informatie gekend over de vangstefficiëntie met rolsloffen in de tongenvisserij. Een vergelijkende proef moet aantonen of het verminderde brandstofverbruik opweegt tegen eventuele vangstverliezen. Verminderde milieu-impact Visserijbeheer is steeds meer gericht op ecosysteembenadering, wat inhoudt dat niet enkel de vispopulaties duurzaam beheerd moeten worden, maar tevens dat de milieu-impact niet onomkeerbaar groot mag zijn. Het Gemeenschappelijk VisserijBeleid (GVB) van de Europese Commissie heeft ook duidelijk een milieugerichte dimensie gekregen. Er wordt gesteld dat het GVB meer inspanningen dient te leveren om het milieu-aspect pro-actief in haar politiek op te nemen. Boomkorvisserij heeft welgekende effecten op de biomassa, de productie en de diversiteit van benthische gemeenschappen en in sommige visserijen kan de impact vernietigend worden genoemd. Boomkorvisserij heeft een impact op de benthische gemeenschappen wegens haar vangstmechanisme waarbij bodemorganismen opschrikt worden door het grondtuig (veelal kettingmat in de Vlaamse visserij), vervolgens gevangen worden in het net en ten slotte doodgaan. Het gebruik van een benthos-ontsnappingsvenster kan de bijvangst van benthische organismen verminderen en de totale milieu-impact van de boomkor op benthische gemeenschappen met 5 tot 10% (Revill & Jennings, 2005) verminderen. Belangrijk is dat de vangstefficiëntie niet tot heel weinig wordt beïnvloed. Naast haar effecten op commercieel oninteressant bodemleven, heeft de boomkor tevens een effect op commerciële vissoorten door haar niet-optimale lengteselectiviteit. Experimentele testen aan boord van het onderzoeksvaartuig RV Belgica hebben aangetoond pagina 17 SDVO

18 dat het gebruik van een T90-kuil een verbeterde lengteselectiviteit geeft voor vissoorten als tong en wijting. Niet-commerciële soorten kunnen tevens beter ontsnappen. Het gebruik van de T90-kuil kan bijgevolg de milieu-impact van de boomkor reduceren. Experimenten met grote mazen in de rug van de boomkor hebben er eveneens op gewezen dat zij de lengteselectiviteit kunnen verbeteren. Een bijkomend voordeel is dat door grote mazen in de rug voornamelijk demersale rondvissoorten ontsnappen, wat kan bijdragen tot een verbeterde soortselectiviteit van de boomkor. De bedoeling van dit experiment is dat nagegaan wordt of de ecologische voordelen van het benthos ontsnappingsvenster en de T90-kuil behouden blijven wanneer een extra technische aanpassing aan het net wordt uitgevoerd, namelijk het gebruik van grote mazen in de rug van het boomkornet. Bovendien worden er positieve effecten van de grote mazen zelf verwacht. De positieve effecten van de grote mazen zijn een verminderde brandstofkost (ut supra), maar tevens verminderde milieu-impact. De bedoeling van dit experiment is om de verwachte voordelen van de aangepaste boomkor na te gaan aan boord van een commercieel vaartuig. Naast de verdere ontwikkeling van een aangepaste boomkor is het eveneens de bedoeling om expertise over het systeem uit te breiden. Het ecologisch voordeel van het benthos ontsnappingsvenster en de T90- kuil is tot nog toe enkel aangetoond op commerciële vaartuigen voor de Ierse Zee (ICES-zone VIIa) en het Bristol Kanaal (ICES-zone VIId, VIIe). De Vlaamse boomkorvisserij concentreert zich echter niet enkel op die gebieden, maar is ook verspreid over andere visgronden. Een belangrijke visgrond is de Noordzee. Expertise over het gebruik van de aangepaste boomkor in de Noordzee is voorlopig nog beperkt. Omdat milieukarakteristieken over verschillende visgronden verschillen, is het wenselijk om de conclusies over de aangepaste boomkor in andere gebieden niet zomaar analoog te beschouwen in de Noordzee. De experimentele zeereizen zullen dus enerzijds de boomkor verder ontwikkelen door het onderzoeken van grote mazen in de rug van de boomkor. Aandacht wordt hierbij besteed aan zowel milieuaspecten als brandstofverbruik. Anderzijds zal de expertise over het gebruik van een aangepaste boomkor uitgebreid worden naar andere visgronden Doelstellingen De doelstellingen van het project Alternatieve boomkor zijn: - Uitbreiding expertise en verdere ontwikkeling van de alternatieve boomkor: Uittesten van een combinatie van technische aanpassingen aan de boomkor met het oog op brandstofbesparing en verminderde milieu-impact (Ierse Zee, Keltische Zee): - T90-kuil - Benthos ontsnappingsvenster - Grote mazen in de rug (30cm & 20cm) - Rolsloffen Uittesten van deze alternatieve boomkor op een variatie aan visgronden - Brandstofbesparende aanpassingen ter ondersteuning van de Vlaamse boomkorvisserij - Imago-verbetering van de Vlaamse boomkorvisserij door verminderde milieu-impact 4.3. Het vistuig De traditionele boomkor wordt opgetuigd met volgende aanpassingen: - T90-kuil - Benthos ontsnappingsvenster - Grote mazen in de rug (30cm & 20cm) - Rolsloffen T90-kuil Een T90-kuil is vervaardigd uit identiek hetzelfde netwerk als een klassieke kuil en heeft dus dezelfde karakteristieken qua sterkte en slijtvastheid. Het verschil is dat in plaats van de klassieke ruitvormige mazen, het netwerk 90 gedraaid wordt ten opzichte van de normale richting (Fig. 4-1). Fig. 4-1 Klassieke mazen (links) en T90-mazen (rechts) SDVO pagina 18

19 Voordelen: Benthos ontsnappingsvenster - De T90-kuil is niet duurder dan een klassieke kuil - Betere selectiviteit minder bijvangst van ondermaatse rondvis minder verlies van maatse platvis positief voor het milieu positief voor het imago van de sector betere doorstroming (Fig. 4-2) Fig Benthos ontsnappingsvenster Een simulatie van de vangst met een klassieke kuil met ruitvormige mazen toont aan dat een smalle tunnel wordt gevormd, waardoor de waterdoorstroming minder vlot gebeurt. Het benthos ontsnappingsvenster of schelpentrape (Fig. 4-4), opgetuigd in de buik van het net op 10 mazen van de kuil heeft tot doel de bijvangst van bodemmateriaal en bodemdieren te verminderen. De reductie kan (afhankelijk van het gebied) oplopen tot meer dan 75%. De maaswijdte is standaard 150mm. Indien er vangstverliezen zouden optreden kan de maaswijdte verminderd worden tot 120mm. Een simulatie van de vangst met T90-kuil toont aan dat de andere stand van de mazen aanleiding geeft tot tunnelvorming van de kuil, hierdoor kan het water beter doorstromen. Fig Simulatie van de vangst met een klassieke kuil en T90-kuil - Betere viskwaliteit minder gekopte vis, lossen kuil gaat sneller minder schuren => minder beschadiging van de vis (Fig. 4-3) Voordelen: - Minder bijvangst van bodemmateriaal er kan langer gevist worden zuiverdere vangst (minder sorteerwerk) positief voor het milieu positief voor het imago van de sector Grote mazen in de rug (30cm & 20cm) De grote mazen in de rug hebben tot doel de weerstand van het net door het water te verminderen en dus brandstof te besparen. Er zijn plannen om de rug in Dyneema materiaal te vervaardigen om de weerstand nog verder te verminderen. Beweging van het kuiluiteinde bij een simulatie van de vangst met respectievelijk een klassieke kuil (boven) en een T90-kuil (onder). De stabielere T90-kuil zou leiden tot minder beschadiging van de vis. Fig. 4-5 Grote mazen in de rug Fig Slingerbeweging kuiluiteinde pagina 19 SDVO

20 Rolsloffen De voornaamste bedoeling van het toepassen van rolsloffen met boomkorren is brandstofbesparing. In het zuiden van Engeland vist vrijwel de ganse boomkorvloot met rolsloffen. Onderstaande types kunnen onderscheiden worden. Rolsloffen voor vaartuigen tot 300 pk Rolsloffen voor vaartuigen > 300 pk Rolsloffen voor vaartuigen tot 1000 pk Rolsloffen met ingesloten wielen SDVO pagina 20