modulair Miniconferentie ideale manier van leren Masterstudent Actief leren Tom Vos: nummer 7 jaargang april 2005

Transcriptie

1 10 Studenten in de hoofdrol bij vervaardiging maandblad voor studenten van de Open Universiteit Nederland nieuwe studiegidsen 12 Informatica ontbeert vrouwelijke component 14 Contacten en nóg eens contacten 18 Kunst mensen met een verstandelijke handicap kunst? modulair nummer 7 jaargang april 2005 Masterstudent Actief leren Tom Vos: Miniconferentie ideale manier van leren

2 Modulair liep even binnen bij... studiecentrum Breda Het studiecentrum Breda bestrijkt Midden- en Westbrabant, de Drechtsteden en de omgeving van Gorinchem en is gevestigd in kantoorgebouw La Fontana, drie minuten lopen van het station. Aan het studiecentrum zijn vier vaste medewerkers verbonden: Peter Honig (coördinator), Meike van Genk (medewerkster administratie en SYS), Roos de Rijk (idem) en Ilma Voorkamp (idem). Vanuit de faculteiten hebben zes wetenschappelijk medewerkers hun standplaats in Breda. Het compacte studiecentrum beschikt over een balie/ontvangstruimte; drie lokalen voor bijeenkomsten, vergaderingen (o.a. Studentenraad) en scriptiegesprekken; een pc-ruimte voor computerpractica en Teletoets (commerciële tentamens); een SYSlokaal en vijf kamers voor medewerkers. De sfeer wordt gekenmerkt door Brabantse gastvrijheid. FOTOGRAFIE PETER HONIG Het foto-vierluik begint bij de balie, waar belangstellenden, studenten en tentamenkandidaten worden ontvangen. Achter de balie zitten (links) Ilma Voorkamp en (rechts) Roos de Rijk (1). Tijdens regelmatig terugkerende activiteiten zoals de info-avond op 17 maart (2), mocht Regionaal Voorlichter Gijske Meijerink veel belangstellenden welkom heten. Op 22 maart vond een mentoraatsavond Cultuurwetenschappen plaats, waarbij de Russische componist Sjostakovitsj centraal stond. In het midden van de foto (3) staat studiebegeleider Lieke van den Bulck. Uiteraard vindt er tussendoor ook informeel overleg plaats. Op de laatste foto (4) praat een deel van het Bredase team even bij aan de balie: v.l.n.r. Hein Lodewijkx (SW), Roos de Rijk, Ilma Voorkamp, Lieke van den Bulck (CW), Peter ten Hacken (MW) en Peter Honig. Op de foto ontbreken Meike van Genk, Mieneke Pouwelse, Kees Dijkzeul en Frans de Jongh.

3 10 Inhoud modulair 7 Service en informatie Studenten in de hoofdrol bij vervaardiging nieuwe studiegidsen Een kijkje bij The making of Onderzoek Prof. dr. Jack Gerrissen tijdens uittreerede Informatica ontbeert vrouwelijke component 14 OUNL op locatie Contacten en nóg eens contacten kortom: netwerken Als het aan mij ligt, staan we hier volgend jaar weer! 18 De scriptie van Jean-Pierre van de Vijver Kunst mensen met een verstandelijke handicap kunst? 4 Kort nieuws 5 Column 6 De student 8 Stelling 9 Alumni 10 Service en informatie 12 Onderzoek 14 OUNL op locatie 16 Studentenraad 18 De scriptie 20 Activiteitenagenda 22 Berichten van Service en informatie 23 Onderwijs 24 Euro*MBA 28 CvB 29 Studiebegeleiding Colofon 30 Tentameninfo 31 Sys-tentamentijden 32 Afgestudeerden

4 april 2005 Kamerlid op werkbezoek Maandag 4 april bracht CDA-kamerlid dr. Jan de Vries, woordvoerder onderwijs, een kort werkbezoek aan de OUNL. Hij sprak met collegelid drs. Theo Bovens, en hoogleraar-directeur van het Ruud de Moor Centrum (RdMC) prof. dr. Marc Vermeulen, over diverse onderwerpen die voor de strategie van het RdMC en de OUNL van belang zijn. Te denken valt aan onderwerpen als leven-lang-leren, de positie van de leraar, EVC (erkenning van verworven competenkort nieuws Award voor best conference paper Tijdens het 14e internationale IPSERA-congres van 20 t/m 23 maart in het Franse Archamps hebben de docenten dr. Kees Gelderman en dr. Marjolein Caniëls, beiden werkzaam bij de faculteit Managementwetenschappen, de award for the best conference paper 2005 in de wacht gesleept. Naar het oordeel van de wetenschappelijke jury was hun paper de beste uit 200 inzendingen. IPSERA staat voor International Purchasing and Supply Education and Research Association. Het congres is toonaangevend voor de internationale research community voor wetenschappelijk onderzoek op het gebied van inkoopmanagement. Gelderman en Caniëls hebben onderzocht hoe het gesteld is met de machtsverhoudingen en de afhankelijkheden tussen kopende en verkopende bedrijven in de Nederlandse industrie. Beide onderzoekers willen graag vervolgonderzoek (laten) doen, bij voorkeur in samenwerking met studenten in de laatste fase van hun studie bedrijfskunde, richting Supply Chain Management (marketing & logistiek). Wie belangstelling heeft, kan zich oriënteren op: Promotie op Heidegger Op woensdag 16 maart heeft dr. Elisabeth den Hartog, universitair docent bij de faculteit Cultuurwetenschappen (CW) haar proefschrift verdedigd over de filosoof Heidegger aan de faculteit der Godgeleerdheid van de Universiteit Leiden. De titel van haar proefschrift luidt Sein und Zeit als reconstructie van de wending tot authenticiteit. Sein und Zeit is het hoofdwerk van Martin Heidegger, één van de belangrijkste Duitse filosofen van de twintigste eeuw. Van dit proefschrift verschijnt een handelseditie bij uitgeverij Damon (ISBN ). Psychologiestudente wint scriptieprijs Psychologe Caren de Graaff-Wijnberg (35) uit Rheden heeft op vrijdag 25 februari de David van Lennep scriptieprijs in ontvangst genomen, een geldbedrag van 3.500,- voor de student zelf en 1.500,- voor de faculteit die haar heeft begeleid. Het onderwerp was angst voor stigmatisering als barrière voor arbeidsreïntegratie van mensen met depressieve klachten. Dr. Arjan Bos, samen met dr. Hein Lodewijkx haar scriptiebegeleider(s), nam namens de faculteit Psychologie de prijs in ontvangst. De Graaff volgt de researchmaster van de faculteit Psychologie. Studente en faculteit zullen de gewonnen geldbedragen investeren in het vervolgonderzoek. Wilt u meer weten over de prijsuitreikende stichting Nederlandse Stichting voor Psychotechniek, ga dan naar: Marjolein Caniëls, een van de beide verheugde docenten Geef kennis aan een kennis Om de verkoop van de miljoenste cursus te markeren, liep van 1 februari tot 1 maart de actie Geef kennis aan een kennis. Met deze actie gaf de Open Universiteit Nederland (OUNL) mensen de kans om iemand voor te dragen voor een gratis cursus. Er worden vijftig cursussen weggegeven. Het aantal nominaties van 482 overtrof de verwachtingen. Momenteel bepaalt een comité onder voorzitterschap van drs. Thijs Wöltgens, voorzitter van het College van bestuur, wie de vijftig prijswinnaars zullen zijn. De prijswinnaars en degenen die hen genomineerd hebben, ontvangen persoonlijk bericht. BaMa-schakelsite gereed De OUNL heeft een on line informatiesysteem BaMaS ( ontwikkeld. Dit is gebeurd in het kader van het project Informatica schakelen van de Digitale Universiteit (DU). BaMaS zal uiteindelijk alle informatie bevatten over de aansluitingsmogelijkheden en schakelprogramma s tussen alle bacheloren masteropleidingen van alle universiteiten en hogescholen in Nederland. BaMaS is nu al on line te bezoeken en zal eind april de informatie bevatten van de informaticaopleidingen van instellingen die aangesloten zijn bij de DU. Spoedig daarna volgen de overige informaticaopleidingen en daarna andere domeinen. Multimediale practica Als ontwerpers van multimediale practica hun studenten minder betuttelen, leidt dit tot een beter leerresultaat, aldus blijkt uit het onderzoek van dr. Hans Hummel, onderwijstechnoloog bij het Onderwijstechnologisch expertisecentrum, die op vrijdag 1 april is gepromoveerd aan de OUNL. Een multimediaal practicum moet veel aanwijzingen van verschillende aard bevatten. Toch kunnen studenten heel goed zélf bepalen wanneer ze gebruik maken van de geboden aanwijzingen. Sterker nog: als ze het zelf mogen bepalen zijn de leerresultaten beter. Het is ook niet nodig om vooraf alle vragen van studenten te bedenken en in te programmeren. Een deel van de vragen kan ook door medestudenten worden beantwoord, als je ze ertoe aanzet om over elkaars rapporten te praten.

5 27 april kort nieuws ties) assesment, e-learning, inburgering en het Lissabon-proces. Naderhand schoof ook prof. dr. Bert Zwaneveld, hoogleraar bij het RdMC, bij de discussie aan. e-learning: van confectie naar maatpak In de klas is het heel gewoon dat de leerkracht op grond van het niveau bepaalt welke taak een leerling gaat doen. Maar veel e-learningprogramma s hebben de neiging om alle leerlingen over één kam te scheren. Iedereen doorloopt dezelfde taken in dezelfde volgorde. Dat is niet efficiënt en niet nodig. Het is mogelijk om een e- learningprogramma geautomatiseerd taken te laten selecteren die passen bij het niveau van de student: een opleiding-op-maat in plaats van confectie. Dat blijkt uit het onderzoek waarop dr. Ron Salden op vrijdag 22 april is gepromoveerd aan de OUNL. Salden heeft proefpersonen laten werken met twee e-learningprogramma s afkomstig uit de luchtvaart. Air Traffic Control is een programma waarmee luchtverkeersleiders worden opgeleid en Flight Management System is een programma om te leren hoe je een vluchtbeheerssysteem moet programmeren. 5 e druk Personeelsmanagement Op 21 april is de 5e druk van het Leerboek Personeelsmanagement ten doop gehouden. Dit leerboek dat onder redactie van universitair hoofddocent dr. Frits Kluytmans van de faculteit Managementwetenschappen tot stand is gekomen, was oorspronkelijk een bijproduct van een cursus van de OUNL. Het boek is hét standaardwerk binnen het Hoger Beroepsonderwijs. Van de vierde druk werden in vier jaar tijd boeken verkocht. De nieuwe druk is niet alleen grondig herzien, maar wordt nu ook begeleid door een website, waarin opdrachten, MC-vragen en interessante links zijn te vinden. Het adres van deze website is In de verte de klok horen luiden... column Hierbij wil ik mijn welgemeende excuses aanbieden aan de begeleider van de bijeenkomsten Onderzoekscompetentie. Ik schaam mij diep voor mijn oliedomme opmerkingen. Voor alle onderdelen van de cyclus Onderzoekscompetentie worden, meen ik, begeleidingsbijeenkomsten gegeven. Hoewel ik bijna aan het einde van de cyclus gekomen ben, moet ik bekennen dat dit pas de tweede keer is dat ik zo n bijeenkomst bijwoon. De eerste keer was bij het begin van de cyclus, de allereerste bijeenkomst van Statistiek 1. Mijn kennis van de wiskunde bleek gunstig af te steken bij die van mijn medestudenten. De bijeenkomst voegde daarom weinig toe, vond ik. Gemakshalve nam ik aan dat dit voor alle bijeenkomsten zou gelden. Uit een misplaatst superioriteitsgevoel bezocht ik geen enkele bijeenkomst meer. Het superioriteitsgevoel bleef, want de tentamens en opdrachten rondde ik af met voldoende resultaat. Een enkele keer met de hakken over de sloot, maar dat lag uiteraard aan het tentamen, niet aan mij. Bij het vak Onderzoekscompetentie zijn de bijeenkomsten echter verplicht. Op de eerste bijeenkomst deelt de begeleider een eenvoudig voorbeeld uit om erin te komen. We moeten een paar tabelletjes lezen en een lijn trekken. Eitje. Vlot uit de hand trek ik de lijn. Fout, helemaal fout! Ik blijk er bar weinig van begrepen te hebben. De meest elementaire zaken weet ik niet. Hoe ik ooit voldoendes heb kunnen halen, is volstrekt onduidelijk. Waarschijnlijk aardige examinatoren gehad die mij het voordeel van de twijfel hebben gegund. Nu blijkt dat ik heel in de verte de klok heb horen luiden, maar zeker niet weet waar de klepel hangt. Ik schaam mij diep. De begeleider probeert ons een ingewikkelde statistische analyse uit te leggen. Na twee bijeenkomsten is het mij nog te abstract en probeer ik wat helderheid in de zaak te krijgen door een concreet voorbeeld te noemen. Fout, helemaal fout! Ik heb er weer niets van begrepen. Ik zie de vertwijfeling op het gezicht van de begeleider. Weer schaam ik mij diep. Maar inmiddels is het kwartje gevallen. Dat wil zeggen: ik geloof dat ik de ingewikkelde statistische analyse begrijp. En, belangrijker, ik weet nu waar ik de klepel kan vinden: op de bijeenkomsten. Ga er naar toe, ook als ze niet verplicht zijn! Stuutje van Vulpen

6 april 2005 Miniconferentie ideale manier van leren FOTOGRAFIE: PETER STRELITSKI Meestal handelt de rubriek De student van Modulair over studenten die met hun doctoraalstudie bezig zijn. Tom Vos heeft al een universitaire studie afgerond en volgt nu de masteropleiding Actief leren. Dat zou in twee à drie jaar te doen moeten zijn, denkt hij, maar ook studenten die zich op een topstudie storten, hebben te maken met werk, opgroeiende kinderen en andere privé-besognes. Maar de studie bevalt Vos best. Het valt me op dat de readers en artikelen van erg recente datum zijn.

7 27 april Onderwijs heeft altijd een centrale plaats in het leven van Tom Vos ingenomen. Na het vwo studeerde hij algemene economie in Maastricht, volgde een postdoctorale lerarenopleiding en haalde nog een extra onderwijsakte voor zijn lesbevoegdheid in het hbo. Hij werkte twaalf maanden voor zijn alternatieve dienstplicht aan de Universiteit van Tilburg, gaf daarna les op een middelbare school en is sinds 1998 als docent economie bezig met onderwijsinnovaties aan de Hogeschool Avans in Breda. Hij schreef ook een economieboek voor het voortgezet onderwijs. Onderwijsvernieuwing is hem dus niet vreemd. De ervaring die hij in Maastricht met het probleemgestuurd onderwijs opdeed, kan hij nu in Breda goed gebruiken. Binnen het accountancyonderwijs daar bestaat al tien jaar een duale tak. Dat is uitzonderlijk, want in ons land komt de combinatie van leren en werken alleen in het lager en middelbaar beroepsonderwijs voor. Al jaren probeert OCW tevergeefs het hbo en het wetenschappelijk onderwijs enthousiast te maken voor het werkend leren. Gezien de jaarlijkse instroom van circa dertig studenten slaat het periodiek afwisselend leren op school en werken in de beroepspraktijk bij de accountancyopleiding van Avans wel aan. Het mes snijdt dan ook aan twee kanten. De kantoren krijgen betrekkelijk goedkoop en enthousiast personeel en de studenten bouwen al tijdens hun studie ervaring op en krijgen een kleine financiële tegemoetkoming in de perioden dat ze werken. De vernieuwingsgezindheid bij Avans bevalt Tom Vos wel. Ik ben ooit algemene economie gaan studeren omdat in die specialisatie van de studie de vraag naar het waarom van het economisch handelen aan de orde komt. Dat filosofische aspect kom ik in de dagelijkse onderwijspraktijk te weinig tegen. We zeggen maar al te gauw dat studenten niet gemotiveerd zijn en kijken zelden naar de achterliggende motieven. Ons duale stelsel toont bijvoorbeeld duidelijk aan dat er een discrepantie tussen het schoolse leren en de praktijk is. Dat vraagt om andere werkvormen die de kloof overbruggen. Daar wil ik iets mee. Op zoek naar een geschikte bijscholing maakte hij een kosten-batenanalyse en kwam uit bij de nieuwe masterstudie Actief leren van de Open Universiteit (OUNL). Ik krijg hier erg veel voor betrekkelijk weinig geld, grijnst de econoom. In mijn Maastrichtse tijd heb ik wiskundeboeken van de Open Universiteit gebruikt. Die waren uitstekend. Die positieve ervaring werd bevestigd tijdens de twee jaar dat hij nu studeert. De universiteiten waar ik ook naar een onderwijskundige opleiding rondgekeken heb, maakten een beetje een oubollige indruk. De Open Universiteit niet. Het valt me op dat de readers en artikelen die ik moet bestuderen, van erg recente datum zijn. Miniconferentie Op de vraag wat actief leren inhoudt, blijft het even stil. Dat weet ik eigenlijk niet, zegt hij nadenkend. Ik krijg nogal wat definities voorgeschoteld en de theorievorming staat niet stil. Om niet al te vaag te blijven, start Vos een college over het constructivisme. Die theorie komt er in het kort op neer dat mensen zelf hun kennis moeten construeren. Kennis die je zelf opbouwt, beklijft beter dan informatie die je passief consumeert. Er zijn diverse manieren om actief te leren. Van ons studenten wordt verwacht met enkele werkvormen te experimenteren, zodat we door ervaring ontdekken wat actief leren inhoudt. De masteropleiding is dus zelf ook gebaseerd op de theorie van actief leren. Eén werkvorm waarvan Tom Vos erg gecharmeerd is, is de miniconferentie. In zo n bijeenkomst vertellen deskundigen iets over onderzoek op hun vakgebied. Van de studenten wordt verwacht dat ze zich vooraf in de materie hebben ingelezen. Als slotopdracht maken ze een referaat waarin ook de literatuur wordt verwerkt. Kijk, dat is nou een manier van leren waar ik iets aan heb en die ik ook in de accountancyopleiding kan gebruiken. Zo n miniconferentie neemt weinig tijd in beslag, je leert er iets van professionals en je bent actief met de stof bezig. Zo n miniconferentie neemt weinig tijd in beslag, je leert er iets van professionals en je bent actief met de stof bezig Veel aan mijn hoofd Tijd is het probleem van Tom Vos. Hij schreef zich twee jaar geleden in voor een pakket van drie modules, haalde er twee en schreef twee referaten. Dit studiejaar kocht hij opnieuw drie modules, maar dat zit hem niet helemaal lekker. Er zit namelijk te weinig schot in zijn studie. Sinds ik zes maanden geleden vader werd, heb ik erg veel aan mijn hoofd. Ik leef zoals mijn kamer er hier uitziet. Op tafel een stapeltje boeken van mijn werk, daar een laptop, ginds wat materiaal van de Open Universiteit en in de hoek de box met Sophie die ik zo moet verschonen. Eigenlijk zou ik meer gestructureerd moeten studeren. Maar och, als ik de studie maar leuk vind en als ik er maar iets van leer. Zoals zo veel studenten van de Open Universiteit studeert Vos solitair. Dat is ook een reden waarom hij voor deze universiteit heeft gekozen. Met samenwerkend studeren - de trend in onderwijsland die ook in een miniconferentie aan de orde kwam - heeft hij bij Avans de nodige ervaring. Studenten ontmoeten elkaar digitaal via het computerprogramma Blackboard en maken zo in groepsverband werkstukken en wisselen informatie uit. Van de virtuele discussiegroep die de masteropleiding hem aanbiedt, maakt hij zelden gebruik: het kost hem te veel tijd en energie. Hoewel, relativeert hij, als ik in de eindfase van de studie kom, zou een groepje collega s met wie ik af en toe op afstand kan overleggen me best van pas komen. Paul Troost de student

8 Mevrouw E. van der Laan-Truijens, informatica Al een aantal jaren volg ik losse cursussen opdat ik geheel in mijn eigen tijd kan studeren, op momenten dat ik me kan concentreren en gemotiveerd ben. Daarbij neem ik graag deel aan de studiebijeenkomsten. Als ik daarna een tentamen met goed gevolg heb afgelegd, ben ik weer helemaal in voor een volgend vak. Nu loop ik wel tegen de beperkte data aan wanneer die bijeenkomsten te volgen zijn. Dan moet ik me in allerlei bochten wringen. Wat daarbij ook tegenwerkt, zijn de beperkte centra waar die bijeenkomsten gegeven worden. Misschien dat videoconferencing of Studienet verder ontwikkeld kunnen worden. Zelf studeer ik voorlopig nog met veel plezier aan de Open Universiteit. De Open Universiteit kwam simpelweg niet in mijn gedachten op De heer Robert Lems, natuurwetenschappen Behalve een aantrekkelijk studieaanbod dat aansluit bij de vraag van studenten is vooral een studeerbaar traject van begin tot afstuderen van belang. De vrijblijvendheid is zowel een groot voordeel als een groot nadeel. Enthousiast beginnen studenten aan hun studie maar hoe verder deze vordert, hoe makkelijker het wordt om het tempo te verminderen en uiteindelijk geheel te stoppen. Stress en drukte thuis, moeilijke vakken, vakantie, wisseling van baan, minder interesse in bepaalde modules zijn slechts enkele excuses om het even wat rustiger aan te doen. En uitstel leidt niet zelden tot afstel. Goede begeleiding door docenten en medestudenten is van essentieel belang. Via Internet, maar ook face-to-face. Verder zouden er stimuli moeten zijn om te blijven studeren in een vast tempo, bijvoorbeeld door elke 3e module gratis aan te bieden. Dit zal leiden tot minder uitstel, afstel en dus meer studerende studenten. de stelling van de maand Hoe studenten behouden? Met enige regelmaat roept het College van bestuur de eigen organisatie op, niet alleen nieuwe studenten te werven (de Open Universiteit vertoont zich alom in het land), maar vooral ook om zich in te zetten voor het behoud van de zittende studenten. Wat moet de Open Universiteit Nederland (extra) doen om studenten te behouden? Er zouden stimuli moeten zijn om te blijven studeren in een vast tempo Mevrouw Tineke Bosch, cultuurwetenschappen Zelf ben ik nog maar net aan de studie begonnen, maar wat ik jammer vind is dat ik voor bijeenkomsten moet uitwijken naar studiecentra die buiten mijn provincie (Friesland) liggen. De langere reistijd in combinatie met een volledige baan nodigen niet uit tot het bijwonen daarvan. Erg jammer, bij een studie waarbij je zo op jezelf bent aangewezen. Ook lijkt het mij belangrijk aandacht te besteden aan de naamsbekendheid. Toen ik in mijn omgeving sprak over mijn verlangen een studie te gaan volgen, moest ik door anderen op de Open Universiteit worden geattendeerd, terwijl ik toch wel op de hoogte was van het bestaan ervan. De Open Universiteit kwam simpelweg niet in mijn gedachten op doordat ik nergens wervingsadvertenties tegenkwam. De heer Cor van Geffen, psychologie Een reactie op deze stelling is niet makkelijk te geven. Want studentenbehoud is, net als het behoud van klanten, vaak een zaak van persoonlijk contact. En ik zou de laatste zijn om tegen de Open Universiteit te zeggen dat ze (nog) meer moeten investeren in persoonlijk contact. Ik ben zelf erg gesteld op de vrije studiemogelijkheden van de Open Universiteit. Die wil ik persoonlijk behouden. Daarnaast zijn er mogelijkheden genoeg voor persoonlijk contact. Ik zou het behoud vooral zoeken in boeiend en uitdagend studiemateriaal voor de eigen en aansluitende richtingen. Mevrouw Laurien van Egeraat, rechtswetenschappen Op de eerste plaats zouden de hoogleraren meer in het zicht van de student moeten werken. Hij/zij kan door zijn liefde voor de wetenschap de stof meer laten leven. Ik ga er van uit dat er voor elk hoofdvak een hoogleraar is en dat deze zich voor een cursus ook daadwerkelijk presenteert in een college. Ten tweede zou ik als rechtenstudent meer tentamenkansen per jaar willen. Is een student door zijn werk of familie in de maanden januari, februari en maart toevallig heel druk, dan heeft men vrijwel de helft van de tentamenmogelijkheden dat jaar gemist. Om het imago te bevorderen, zou niet enkel de laagdrempeligheid benadrukt kunnen worden, maar ook de resultaten die men in de hoogte kan bereiken. Publicaties in landelijke dagbladen over interessant wetenschappelijk onderzoek van hoogleraren van een universiteit waar al velen een academische graad hebben kunnen behalen. Hoogleraren zouden ook eens in het zicht van studenten moeten werken

9 27 april FOTOGRAFIE: Wilt u rechtstreeks op de hoogte worden gehouden van de activiteiten van de Alumnivereniging, meld u dan aan als lid of begunstiger. De kosten zijn voor beide 23,- per jaar. U kunt zich aanmelden bij: buro Schmitz: av-ou@secretariaten. Adres: Alumnivereniging Open Universiteit, p/a Postbus 31441, 6503 CK Nijmegen. Tijdens de algemene ledenvergadering op 12 maart in het Aviodrome te Lelystad heeft de Alumnivereniging de speerpunten van haar beleid vastgesteld. In de ochtend werd het formele gedeelte afgewerkt en in de middag was er ruimte voor het culturele deel. Ruim dertig leden en 15 partners hadden zich opgegeven. De partners konden tijdens de vergadering wandelen in het naastgelegen Natuurpark of winkelen in het Batavia Outlet Shopping Centre. Het ledenaantal is nu 531, een groei van 6 procent. Meerwaarde lidmaatschap alumni is speerpunt In de Briefing room van het nagebouwde oude Schiphol-vertrekgebouw uit 1928, werd het afgelopen jaar geëvalueerd, een jaar waarin met een niet-voltallig bestuur de vereniging draaiende is gehouden. Toch is het gelukt om ten aanzien van de website en een nieuwsbrief een professionaliseringsslag te maken, mét nieuwe huisstijl. Ook de financiële administratie en de ledenadministratie is verder geautomatiseerd. Vooral de verbetering van de contacten tussen de alumni onderling was belangrijk. Speerpunten (in samenwerking met de Open Universiteit) 1. Een rol vervullen bij de kwaliteitszorg, en onderzoeken wat de bijdrage van alumni daaraan kan zijn, bijvoorbeeld: studievoorlichting, studentenpanels, enquêtes. 2. Bereiken dat onze opleidingen en getuigschriften internationale erkenning krijgen en daarmee op de websites van universiteiten komen te staan. 3. Het ontwikkelen van een alumnipas waarmee alumni kortingen kunnen krijgen op diensten en producten van andere universiteiten/organisaties. Onderzocht dient te worden in hoeverre de alumni hiervoor in aanmerking kunnen komen. 4. Het uitbouwen van het netwerk met andere faculteitsverenigingen, teneinde bijvoorbeeld op het vakgebied bij te blijven en andere netwerken binnen dat vakgebied op te bouwen. 5. Regionalisering van activiteiten voor leden teneinde op regionaal niveau het netwerk te intensiveren. 6. Organiseren van een themadag ter opluistering van de festiviteiten rond de 2e lustrumviering van de Alumnivereniging (2006). Voor het komende verenigingsjaar zijn speerpunten geformuleerd die gericht zijn op de meerwaarde van het lidmaatschap. Dit past geheel binnen het Alumnibeleid van de Open Universiteit die aldus heeft toegezegd nog meer invulling te willen geven bij de inschakeling van alumni voor activiteiten. Ook wil zij meer faciliteiten verlenen of een taak als intermediair vervullen bij faciliteiten van alumni zoals een alumnipasje en hulp bij promotieonderzoek. De activiteiten worden over het algemeen goed bezocht en zullen met een gevarieerder aanbod worden voortgezet. Het komende verenigingsjaar zal de Alumnivereniging ook haar 10-jarig bestaan vieren. Om dit luister bij te zetten zal in samenwerking met de Open Universiteit een lustrumfeest worden georganiseerd. Hiervoor zal een symposium worden georganiseerd met een centraal thema dat zoveel mogelijk disciplines bestrijkt. Om praktische redenen is besloten dit samen te laten vallen met de eerstvolgende jaarvergadering in maart Tijdens het lustrumfeest zijn ook zittende studenten welkom. Gezien de toename in activiteiten en daaraan gekoppelde extra kosten voor externe sprekers, catering, entreeprijzen en dergelijke, is tijdens de vergadering voorgesteld om met ingang van 1 januari 2006 de contributie met 2,- te verhogen naar 25,-. Deze verhoging zorgt er voor dat de evenementen voor de leden zoveel mogelijk kosteloos zullen blijven. Ten slotte vond de verkiezing plaats van Rob van het Hof en Ger de Wind als nieuwe bestuursleden en de herverkiezing van Peter Hafkamp en Jan-Pieter de Rooij, zodat het bestuur weer voltallig kan functioneren. Na de lunch werden op het platform voor het gebouw enige demonstraties gegeven tijdens de prutteldag, waarin oude modellen als de Uiver en de Constellation aan het publiek werden getoond met draaiende motoren. Vervolgens werd de groep in twee delen gesplitst om onder leiding van deskundige gidsen in het museum door de tijd te worden geloodst van de Nederlandse luchtvaart. Na de rondleiding werd een film vertoond over de opknapbeurt van de in het museum getoonde Constellation Connie en de vlucht van Arizona naar uiteindelijk Lelystad. Zeer indrukwekkend hoe een aantal vrijwilligers met beperkte middelen dit voor elkaar hebben gekregen. Na de filmvoorstelling werd, onder het genot van een hapje en drankje, nog gezellig nagepraat, waarna men om ca uur weer huiswaarts ging. Jan-Pieter de Rooy

10 april 2005 Service en informatie Studenten in de hoofdrol bij vervaardiging nieuwe studiegidsen De Open Universiteit Nederland is druk doende haar blik naar buiten te wenden. Het project Werving en Voorlichting in de Regio - waarover wij in het novembernummer berichtten - is daar een sprekend voorbeeld van. Inzet bij dit project is om, naast eigen informatieavonden, door deelname aan (o.a.) onderwijsbeurzen en bedrijvencontactdagen zowel het onderwijs als de Open Universiteit breed onder de aandacht te brengen. Voor zittende studenten betekent dit dat de universiteit hen vooral wil binden. Eén van de middelen daartoe zijn de vernieuwde studiegidsen voor het komende academisch jaar. Voordat deze in juni verschijnen, nam Modulair een kijkje bij The making of.... Verantwoordelijk voor al deze gezichtsbepalende activiteiten - en nu dus de studiegidsen - zijn de medewerkers van de afdeling Voorlichting, Service en Informatie (VSI), in nauwe samenwerking met de discipline Marketing en de faculteiten. Drs. Marion Stevens MBA, hoofd VSI, steekt haar enthousiasme niet onder stoelen of banken. Eigenlijk willen we een heleboel dingen tegelijk. Allereerst willen we de herkenbaarheid van onze universiteit en de betrokkenheid van de student vergroten. Wat we ook willen bereiken is dat er bij de studenten een gevoel van herkenning en binding ontstaat. Daarom staan in de nieuwe studiegidsen nu ook foto s van onze eigen studenten. Uiteindelijk gaat het er om dat wij als Open Universiteit Nederland de student in zijn of haar studieproces optimaal faciliteren. En daar hoort uiteraard ook service bij. Metamorfose Linda Vosbeek is communicatieadviseur bij de afdeling VSI en van origine ook nog eens ontwerper. Zij is belast met de coördinatie en samenstelling van de studiegidsen. Bij dit jaarlijks terugkerend proces zijn gemiddeld zo n 30 medewerkers uit alle geledingen van de Open Universiteit betrokken. Zij onderstreept nog eens de nieuwe koers van de afdeling VSI. Met al onze externe activiteiten willen we ook onze naamsbekendheid een forse duw in de rug geven. En per saldo gaat het er natuurlijk om dat wanneer we nieuwe studenten hebben binnengehaald, deze ook behouden blijven. Vooral aan dat laatste moeten de geheel gerestylde studiegidsen - naast uiteraard goed onderwijs - een bijdrage leveren. Anders dan voorgaande jaren bevatten de gidsen beduidend minder tekst doordat we meer en meer verwij- FOTOGRAFIE: FAUN&JAMAR EN LINDA VOSBEEK

11 27 april In het foto-vierluik op pagina 10, te beginnen linksboven: een poserende decaan Jaap van Marle van Cultuurwetenschappen; grafisch vormgever Jack Jamar bezig met het ontwerp; fotosessie in sc Amsterdam (laatste foto). Rechts: de Voorwoord-pagina uit de studiegids Nederlands recht met decaan Huub Spoormans. zen naar informatie op onze website. Daar kunnen we immers altijd heel actueel zijn. De studiegids als informatiemedium moet je dan ook in samenhang zien met de vrij toegankelijke informatie op de website Studieaanbod en met de specifieke informatie die elke student op de eigen plek op Studienet kan vinden. Een drie-eenheid als het ware. Een studiegids zonder website is ondenkbaar. Ze vullen elkaar absoluut aan. Natuurlijk zijn we nog niet tevreden. Het is onze wens om de website met het studieaanbod dezelfde herkenbare uitstraling te geven als die van de nieuwe studiegidsen. Even aanpoten Het is ieder jaar weer een hele krachttoer om de studiegidsen te maken. Dat komt omdat veel belangrijke informatie - zoals bijvoorbeeld de opleidingsschema s en de tarieven - pas begin maart bekend is en de gidsen drie maanden later gedrukt en al klaar moeten zijn. De concentratie van de feitelijke productie in zo n korte tijdspanne is voor onze afdeling en de faculteiten best even aanpoten. Maar het is tot nu toe steeds gelukt. Dat zegt ook iets over de uitstekende interne samenwerking, aldus Vosbeek. Het eerste overleg over de samenstelling en productie van de studiegidsen begint al in het najaar. Dan evalueert VSI de lopende studievoorlichting met de faculteiten en wordt de aanpak voor het nieuwe studiejaar besproken. De teksten moeten uiterlijk in maart klaar zijn, waarna met de vormgeving kan worden begonnen. In april worden de gidsen gedrukt en eind mei of uiterlijk begin juni kunnen ze dan verspreid worden. Onderwijscoördinator drs. Max van Luik is bij Managementwetenschappen belast met het aanleveren van alle teksten voor de studiegids van deze faculteit. De beschrijving van de cursussen gebeurt natuurlijk door ons. Zo hoort dat ook. Het gaat tenslotte om ons eigen product. Er is inderdaad sprake van een goede samenwerking tussen de afdeling VSI en de faculteiten. Wel is de informatiehoeveelheid altijd een vraagstuk. Moet je volledigheid nastreven of je tot de hoofdzaken beperken. Er zijn zoveel regelingen en bepalingen. Studenten kunnen vaak door de bomen het bos niet meer zien en worden met zaken geconfronteerd die slechts een enkeling aangaan. Mede daarom hebben we besloten om niet alle programma s en uitvoeringsregels te vermelden, maar te wijzen op de websites en het studiepad in SRS (Studieresulatensysteem; red.). En dan is er nog het doelgroependilemma. We maken de gids voor zowel studenten als belangstellenden en dat heeft natuurlijk zijn beperkingen. Tenslotte moeten alle teksten ook nog eens begrijpelijk en leesbaar zijn zonder al te veel juridisch jargon. De zeven verschillende studiegidsen verschijnen in een totale oplage van stuks. Linda Vosbeek komt nog even terug op de onderlinge samenhang van gedrukte en elektronische media: In principe kan alle informatie over het studieaanbod via onze website worden verkregen, hetzij op Studieaanbod hetzij op Studienet. In de studiegidsen is die informatie natuurlijk meer gestructureerd te vinden. We merken wel dat mensen nog steeds graag een papieren versie van de studiegids willen hebben. Het leest gemakkelijker, je kunt ermee op de bank zitten en je gebruikt het als naslagwerk. Ook wordt de beoogde binding op een tastbare manier tot uitdrukking gebracht. Studenten enthousiast bij fotosessie Voor het eerst bestaan de studiegidsen niet alleen uit tekst, maar zijn ze ook verlevendigd met fotomateriaal. Hiervoor zijn medio februari in het studiecentrum Amsterdam fotosessies gehouden met zittende studenten. Eind december is gestart met de voorbereidingen daarvan door onder meer coördinator van het studiecentrum Mark Marees. Ik heb de docenten en medewerkers van het studiecentrum gevraagd om mij minimaal één persoon te tippen die mogelijk zou willen figureren als fotomodel. Nu waren alle mogelijke kandidaten wel direct bereidwillig om mee te werken, maar nog wel wat huiverig of ze wel een geschikt model zouden zijn. Na enige gerustellende maar ook motiverende woorden waren de meesten overtuigd en konden de sessies van start. Op het moment supreme begonnen bijna alle fotomodellen schoorvoetend aan hun sessie. Maar door het gewoon te doen en de stimulerende aansporingen van fotograaf Peter Strelitski (vaste fotograaf van de cover van Modulair; red.) en Linda Vosbeek ontstond al snel een optimale setting. De modellen moesten wel geduld hebben - zo hebben ze ervaren - want voor dat alles goed en wel was vastgelegd waren we toch per model gauw twee à drie uur verder. In totaal zijn ruim duizend foto s gemaakt. De in totaal acht modellen - mannen en vrouwen in diverse leeftijdscategorieën - die hebben meegewerkt, bleken allen heel enthousiast en betrokken. Ze kwamen zelf ook met suggesties voor de juiste setting en mochten ook medebeoordelen welke foto s meer of minder geschikt waren. Alle modellen werkten pro deo mee en werden voor hun inzet beloond met een aantal leuke attenties en natuurlijk met de eeuwige roem. Chester Bogaardt

12 april 2005 Informatica ontbeert een vrouwelijke component Onderzoek FOTOGRAFIE: JUDITH SCHLECHTRIEM EN INE VAN ENGELEN Informatica is wel een heel interessant vakgebied, maar niet erg gezellig, vindt Jack Gerrissen, die onlangs als hoogleraar afscheid nam van de informaticafaculteit van de Open Universiteit. Nu is gezelligheid natuurlijk geen wetenschappelijk criterium voor de relevantie van een vakgebied, ware het niet dat het gebrek eraan volgens Gerrissen gevolgen heeft voor de kwaliteit van software. Ooit ben ik door Philips Natlab gevraagd om te kijken naar de user interface van een nieuwe generatie televisies, vertelt Gerrissen. Teletekst, op dat moment nieuw, zou een belangrijke nieuwe feature krijgen. Door wat geheugen in te bouwen was het namelijk mogelijk pagina s op te slaan. Daardoor kon je sneller navigeren door de menu s van teletekst. Wij hebben toen onderzocht hoe gebruikers ermee omgingen en aan de hand daarvan een ontwerp voor de user interface gemaakt. Dat is op de markt gekomen. Het werd een enorme mislukking. Klanten klaagden dat het niet werkte en brachten hun televisies terug. Wij werden uiteraard ter verantwoording geroepen. De technische afdeling had echter de knop waarmee mensen hun keuze moesten bevestigen - dat bleken ze tijdens het onderzoek prettig te vinden - uit het ontwerp gehaald. Toen we vroegen waarom ze dat gedaan hadden, was het antwoord: ja, maar bevestigen is niet nodig, het is zo toch ook logisch? Dat is kenmerkend voor informatici, vindt Gerrissen: ze kijken vooral naar wat ze zelf een logische opeenvolging van handelingen vinden. De eisen van de gebruiker dienen vaak alleen als uitgangspunt om zo snel mogelijk naar de formele specificaties toe te redeneren, want pas daar begint voor hen de uitdaging. En die beperkte blik heeft weer te maken met het gebrek aan vrouwen in het vakgebied. Maling aan regels Gerrissen, die zijn afscheidsrede de titel Waarom Nederlandse meiden informatica mijden meegaf, heeft enig recht van spreken, want al in 1958 kwam hij als zeventienjarige hts-stagiair bij het Mathematisch Centrum in Amsterdam in aanraking met enkele van de eerste computers van Nederland. Sindsdien zwierf hij in vele functies door de Nederlandse

13 27 april en buitenlandse ICT-wereld. Bij zijn opmerkingen over vrouwelijke en mannelijke componenten van de technologie bestaat Gerrissens referentiekader voor een deel uit de opleiding industrieel ontwerpen aan de TU Delft, waar hij ook werkzaam was en nog geregeld over de vloer komt. Vrouwen en mannen houden elkaar bij deze studie min of meer in evenwicht. Bij industrieel ontwerpen draait het erom producten zo vorm te geven dat ze op een goede manier met de mens interacteren. Ook bij industrieel ontwerpen merk je dat mannen vrij sterk de neiging hebben om strak de theorie toe te passen, stelt Gerrissen vast. Dat is veiliger, want je maakt jezelf kwetsbaar voor kritiek als je van de regels afwijkt. Vrouwen hebben vaker maling aan de regels. Ze hebben meer aandacht voor het lichaam en de emotie, en maken daardoor producten die dichter bij de gebruiker staan. Zou het met elektronica en computers werkelijk vanzelf goed komen, als er maar genoeg vrouwen naar het vakgebied gelokt werden? Gerrissen: Ik denk van wel, maar ik zie het niet zo gauw gebeuren. Anderzijds: elders in de wereld lukt het wel. Ik heb in Bolivia en Mozambique gewerkt; landen waar veel meer vrouwen voor informatica kiezen. Aan de universiteit in Bolivia waar ik werkte, had ik veel vrouwelijke afstudeerders. We hebben onder meer een ICT-systeem ontworpen dat snel verbetering heeft gebracht in het onderwijs aan arme staatsscholen. Dat klinkt mooi, maar Bolivia staat niet echt bekend als voorloper op ICT-gebied. In zo n cynische opmerking zit al het primaat van de technologie verborgen, zegt Gerrissen meteen. Het gaat er niet om hoe geavanceerd een systeem in technische zin is. Het gaat erom hoeveel de gebruikers eraan hebben. Dat is mijn invalshoek. Intuïtieve besturing Maar goed, hij wil ook wel verwijzen naar de Verenigde Staten, waar met veel enthousiasme vrouwen de informatica ingehaald worden. Xerox Parc, het onderzoeksinstituut dat ooit de muis en het pijltje op het scherm ontwikkelde door kleine kinderen achter de computer te zetten en zo de intuïtieve besturing van de computer een stapje dichterbij bracht, haalde ooit zelfs een aantal antropologen binnen. Die bestudeerden computergebruikers als waren zij een vreemde volksstam. Een bekend instrument dat antropologen gebruiken, is iemand een onbekend object geven en dan kijken wat er gebeurt, vertelt Gerrissen. De gedachte is dat zoiemand in zijn pogingen iets met het object te doen, veel verraadt van zijn eigen referentiekader. Op die manier zetten de antropologen van Xerox Parc een aantal computeranalfabeten aan het werk zonder hen instructies te geven over het programma waarmee ze aan de slag moesten. Dat maakte voor de softwareontwikkelaars wel inzichtelijk hoe volstrekt anders leken te werk gingen bij het verkennen van de mogelijkheden van een programma. In de Verenigde Staten is een verzachting van de informatica gaande, analyseert Gerrissen. De doorbraak van de gaming industrie is een van de successen die dat heeft opgeleverd. Nederland heeft die boot helaas gemist. Ik heb ooit nog een poging gedaan om Philips te laten samenwerken met het medialab van het Massachusetts Institute of Technology, maar ze wilden niet. Even later was Nintendo er binnen. In zo n cynische opmerking zit al het primaat van de technologie verborgen Dat hij in zijn afscheidsrede een lans brak voor de vervrouwelijking van de informatica was dus geen toeval, eerder de logische consequentie van zijn loopbaan, een strijd tegen de overdreven rationalisering die de menselijke gebruiker in de weg zit. De informatica heeft daarbij nog als nadeel ten opzichte van de werktuigbouw dat ze helemaal abstract is (waarbij wel bedacht mag worden dat industriële vormgeving als integraal onderdeel van het productontwerp een vrij recente uitvinding is - ook fysieke producten werden traditioneel puur uit het oogpunt van functionaliteit ontworpen). Vrouwelijke programmeurs Ook aan de Open Universiteit heeft Gerrissen aan zijn zienswijze invulling willen geven: Al toen ik hier in 1997 kwam, wilde ik niet de kerninformatica centraal stellen, maar de rol van de computer in allerlei gebieden - die lijst was eindeloos - met de bedoeling te kijken naar de gevolgen die de computer voor dat vakgebied heeft. Helaas bleek die sterke gerichtheid op de toepassing een brug te ver voor anderen in het vakgebied. Men was bang dat informatica een aanhangsel van andere vakgebieden zou worden, in plaats van een zelfstandig vak. Maar het is voor geen enkel vakgebied goed om losgeweekt te raken van de toepassing. In plaats daarvan ging Gerrissen zich richten op virtuele bedrijven, maar hij denkt nog wel eens dat zijn oorspronkelijke onderzoeksidee misschien wel van de grond was gekomen, als er meer vrouwen in de faculteit geweest waren. Niet dat hij ontevreden terugkijkt, maar hij denkt nog steeds dat het een goed idee was, waar Nederland wat aan gehad zou hebben. Ik ken een bedrijf dat de softwareontwikkeling en het ontwerp van websites overlaat aan merendeels vrouwelijke programmeurs in Argentinië en Brazilië. Die kwaliteit is in Nederland niet te vinden. De consequentie van een te sterke concentratie op de technische kant van de informatica kan dus outsourcing zijn. Maar waar problemen zijn, ziet Gerrissen ook mogelijkheden: Misschien zou je moeten proberen een heel nieuw vakgebied op te bouwen, op het grensvlak van informatica en toepassing, zonder historische ballast. In de Verenigde Staten, met name aan Stanford University, zijn mensen daarmee bezig. Zelf houd ik me momenteel vooral bezig met het onderwerp waar ik aan de Open Universiteit ook aan werkte, ambient intelligence, het ontwerpen van interfaces die zich richten naar de gebruiker. Dat doe ik aan de TU s van Delft en Eindhoven - daar is toch meer ruimte voor onderzoek. Christian Jongeneel Christian Jongeneel is als wetenschapsjournalist werkzaam voor onder andere De Volkskrant. Hij studeerde informatica en promoveerde in de wetenschapsfilosofie aan de TU Delft.

14 april 2005 Open Universiteit Nederland op locatie Contacten en nóg eens contacten - kortom: netwerken In het kader van het project Werving en voorlichting in de regio (zie ook pagina 10 in deze Modulair) was de Open Universiteit Nederland in de maand maart weer op verschillende locaties in het land actief. Tijdens de Skills Masters in Ahoy Rotterdam en de Bedrijvencontactdagen in Leeuwarden - alleen daar al bezoekers - werden niet enkel FOTOGRAFIE: CORA DAMS, PETER HONIG, MARIANNE JACOBS contacten gelegd met grote provinciale bedrijven en overheden maar eveneens met diverse landelijke organisaties. Van die grotere bekendheid bij werkgevers zullen vroeg of laat ook studenten de vruchten plukken. Coördinator van Provinciaal steunpunt Friesland, Karin de Kruif: Als het aan mij ligt, staan we hier volgend jaar weer! Skills Masters 2005 in Ahoy Rotterdam Op 3, 4, en 5 maart was de Skills Masters 2005 in Ahoy Rotterdam the place to be. De beurs bood een uitgebreid overzicht van vele beroepen en opleidingsmogelijkheden voor jong opgeleiden en jonge werkzoekenden uit Rotterdam en omgeving; voor hen was op de beurs dan ook veel te beleven. Zo was er een complete geluidsstudio om te ervaren hoe het opnemen van een (pop)nummer in zijn werk gaat. Een aantal technische opleidingen was aanwezig met hele installaties en zelfs complete motoren om de jongeren het gevoel van een bepaald beroep of opleiding te geven. En de Landmacht was er met een heuse klimwand! Zien, doen, weten was de slogan van deze beurs en dit werd ruimschoots waar gemaakt. De beursorganisatie had ook expliciet geworven onder herintreders en volwassen werklozen via een huis-aan-huis verspreide beurskrant. Juist deze doelgroep kwam speciaal voor de stand van de Open Universiteit: Ik zag in de beurskrant dat de Open Universiteit er ook zou zijn. Ik ben reeds bachelor, maar wil dit werk niet mijn hele leven blijven doen. Een vervolgstudie is onmisbaar om een nieuwe wending aan mijn carrière te geven en bij deze instelling kan dat naast mijn werk, zo vertelde desgevraagd een standbezoeker. Naast een prima gelegenheid om de naamsbekendheid van onze organisatie in de regio te vergroten, was het ook een manier om nieuwe netwerken op te bouwen. Zo legde Gijske Meijerink, regionaal voorlichter Randstad, contact met een aantal landelijke organisaties zoals de Koninklijke Marechaussee, de Koninklijke Marine en de Koninklijke Landmacht, alsmede met de Politie Rotterdam en het CWI Rotterdam.

15 27 april Open Universiteit verwelkomt lopers Kennedy-Mars Sittard Bedrijvencontactdagen: Netwerken is de leuze! Op 22 en 23 maart vonden in Leeuwarden de Bedrijvencontactdagen plaats in het Fries Expo centrum. Wat in 1963 begon als veemarkthal, groeide al snel uit tot dé plek in Friesland voor spraakmakende beurzen en evenementen. Tijdens dit evenement - in zijn soort een van de grootste van Nederland - komen in twee dagen ruim bezoekers langs de ruim 600 stands. Voor de standhouders een unieke gelegenheid om nieuwe contacten op te doen, oude te onderhouden of aan te halen, kortom om te netwerken. Dus ook hier dé kans om zich als Open Universiteit bij werkgevers bekend te maken. Dit komt natuurlijk ook onze studenten ten goede bij sollicitaties of carrièrestappen. Er waren uiteraard veel ondernemers en organisaties uit Friesland aanwezig, maar ook een aantal grote bedrijven en ondernemingen met een landelijke uitstraling zoals KPN, BAM, 3VO en Univé. Op Paaszaterdag 26 maart is voor de 42ste keer de Sittardse Kennedy-Mars gelopen door 3148 deelnemers, van wie 76 personen in de wedstrijdklasse. Van de recreanten heeft 73% de mars uitgelopen. Zij werden bij aankomst niet alleen feestelijk onthaald door familie en vrienden, maar ook door de Open Universiteit Nederland. Ons nieuwe spandoek (foto hieronder) was opvallend aanwezig. In de sporthal hingen ook nog twee vlaggen van onze instelling. Zo n personen hebben het festijn bezocht. De Kennedy-Mars Sittard is de grootste lange-afstandsmars (59 km) en de oudste Kennedymars van Nederland. Sedert 1963 lopen duizenden mensen op paaszaterdag 80 kilometer door het Midden-Limburgse land. Dit naar aanleiding van een uitspraak van de voormalige president van de Verenigde Staten, J.F. Kennedy, dat de welvaartsmens niet meer in staat zou zijn om 50 mijl binnen 20 uur te lopen. De Kennedy-Mars Sittard kent een recreatieklasse en een wedstrijdklasse. Marianne Jacobs, regionaal voorlichter zuid Elma Boon, regionaal voorlichter Noord (foto hierboven), greep de gelegenheid aan en legde contact met diverse Friese Gemeentes en reïntegratiebureaus om zo de aanwezigheid van het Provinciaal steunpunt (psp) Friesland te Leeuwarden in de regio te verankeren. Coördinator van psp Friesland, Karin de Kruif, is zeer te spreken over de beurs. Als het aan mij ligt, staan we hier volgend jaar weer! laat zij zich aan het einde van de 2de dag ontvallen. Het publiek was zeer uiteenlopend, en zo waren ook de ervaringen in onze stand. Wat opviel bij de bezoekers van de stand was dat met name de generatie van 45 jaar en ouder de Open Universiteit Nederland goed kent en dat men veel bewondering heeft voor onze studenten. Zo liet een commercieel directeur ons weten dat zijn neef in Eindhoven onlangs als meester in de rechten bij de Open Universiteit Nederland is afgestudeerd: Al in 1997 is hij begonnen en al die jaren naast zijn werk gestudeerd, wat een uithoudingsvermogen, petje af hoor! Wij hebben maar niet verteld dat acht jaar studeren beslist geen uitzondering is. Al met al bleek dat juist bij de jongere generaties nog een wereld te winnen valt; zij zijn immers de studenten én werkgevers van de toekomst. Cora Dams, regionaal voorlichter Randstad

16 april 2005 studentenraad Het is (mei) weer de tijd van fraaie jaarverslagen en kloppende jaarrekeningen. Bij de beoordeling van een jaarrekening ontkom je niet aan de vraag in hoeverre getallen een correcte weergave zijn van de realiteit waarvoor ze staan of zouden moeten staan aldus een citaat uit de hierna volgende financiële reflectie van Rick Coone (foto boven), lid van de Studentenraad. Zijn bijdrage is niet minder dan een oproep om de Studentenraad (nog) meer te betrekken bij de totstandkoming van de jaarrekening. Ter aanvulling vroeg Modulair aan Bernadette Kop, ambtelijk secretaris van de Studentenraad (en Ondernemingsraad) hoe de inspraak op dit punt nu formeel geregeld is. De belangrijkste punten staan in een kadertje. Over de hermeneutiek van cijfers en hun exactheid... De jaarwisseling en de maanden erna zijn voor de accountant een drukke tijd: rekenen en nog eens rekenen, want een goede balans voorleggen geeft zowel de boekhouder als de ondernemer vanuit verschillende perspectieven een prettig gevoel: wij zijn goed bezig! Bij nader inzien, ontkom je niet aan de vraag in hoeverre getallen een correcte weergave zijn van de realiteit waarvoor ze staan of zouden moeten staan. Wiskunde is een exacte wetenschap en toch goochelen we met cijfers, spreken we over het magische getal, over de harde cijfers, officiële. De jaarrekening is een momentopname van de financiële toestand van een onderneming. De cijfers van een balans verschaft de ondernemer een gedetailleerd inzicht over de ontvangsten en uitgaven alsmede de schulden en tegoeden. Het cijfermateriaal moet correct zijn en verwijzen naar documenten. Dit maakt een controle mogelijk door een externe accountant en/of een Raad van toezicht. Bij de Open Universiteit Nederland (OUNL) gebeurt deze controle door de beide hierboven genoemde instanties. Cijfers zijn cijfers, maar bij cijfers gaat het enerzijds over de wijze waarop deze zijn voorgesteld en anderzijds over de interpretatie die aan deze cijfers wordt gegeven. Dit laatste roept nogal eens vragen op. De structuur van de jaarrekening biedt de opsteller de mogelijkheid de inhoud op een vrij eigen wijze voor te stellen; je kan het verlies van het boekjaar minimaliseren, de winst verhogen, bepaalde voorzieningen treffen, enz. Dit betekent evenwel niet dat deze onjuist is. Met andere woorden, je kan goochelen met de getallen. Alhoewel er niet wordt getwijfeld aan de exactheid van de cijfers, bestaat er zoiets als de hermeneutiek van de jaarrekening: cijfers zijn voor interpretatie vatbaar. Deze interpretatie wordt gestuurd door de gewenste waardering in negatieve of positieve zin ten aanzien van het geheel van de cijfers. Die waardenschaal leidt men af uit het commentaar en toelichting bij de jaarrekening; deze moet duidelijk, volledig en transparant zijn en niet alleen voor de ingewijden maar zeker ook voor de modale lezer. De student is een modale lezer én investeerder in de OUNL. De Studentenraad vertegenwoordigt die student en heeft in die hoedanigheid de mogelijkheid de cijfers op een kritische manier te bekijken en zonodig toelichting te vragen aan het College van bestuur (CvB). Wij zullen daarin onze verantwoordelijkheid nemen en durven hierbij aan de Raad van toezicht en het externe controleorgaan van accountants te vragen hun taak ernstig te nemen en zich niet te beperken tot de publicatie van het door de statuten vereiste verslag. Aan het CvB vragen wij om ons tussendoor via de geëigende weg te informeren over de bevindingen van deze controleorganen. Het is niet het A4-tje in de jaarrekening dat de basis moet zijn voor informatie maar de inhoud van de voorafgaande besprekingen tussen de diverse bevoegde organen binnen de OUNL. Deelname aan deze besprekingen door een lid van de Studentenraad en de Ondernemingsraad is misschien een brug te ver voor het CvB maar vanuit ons perspectief toch de moeite waard om als wens mee te geven. Het kan alleen maar bijdragen aan de bevordering van de openheid binnen de universiteit. De OUNL moet toch zijn naam op alle gebieden eer aandoen. Rick Coone, lid van de Studentenraad

17 27 april studentenraad FOTOGRAFIE: CHRIS PEETERS V.l.n.r.: Koos van der Zwet, Petra Gaemers (secretaresse), Michiel van Rijckevorsel, Michel Severijns, Rick Coone, Carla Matze, Rikki Dijksman (voorzitter), Anja Sio, Bas Kuiper (Studentenbond), Dieuwertje Bogaards, Bernadette Kop (ambtelijk secretaris) Studentenraad en jaarrekening - De Studentenraad (SR) heeft geen formele bevoegdheden omtrent de jaarrekening, maar krijgt de jaarrekening na vaststelling door het CvB altijd ter informatie toegestuurd. Het CvB wil die cijfers desgevraagd aan de SR toelichten. - De SR stelt vragen en maakt opmerkingen over de cijfers van de jaarrekening. Bij zwaarwegende opmerkingen hoopt de SR dat het CvB gehoor geeft aan de mogelijkheden die de SR aandraagt. Het CvB kan desnoods meer specifieke informatie verstrekken. - De SR let natuurlijk op de optimale besteding van de beschikbare middelen. - De SR reageert (opnieuw) op de antwoorden van het CvB waarbij de SR bepaald vasthoudend is als die antwoorden naar zijn mening niet afdoende zijn. - Met enige regelmaat heeft de Uitvoerende Raad - het dagelijks bestuur van de Studentenraad - overleg met het CvB waarin financiën onderwerp van gesprek zijn. - Op tussentijdse vragen op het gebied van financiën krijgt de SR meestal wel antwoord, maar soms niet naar tevredenheid. - De SR zou graag vroegtijdig betrokken worden bij het traject van totstandkoming van de jaarrekening. Daartoe is echter een formele wijziging van de bevoegdheden noodzakelijk. Bestuurswisseling Na ruim tweeënhalf jaar hebben Anja Sio en Carla Matze - beiden zijn inmiddels afgestudeerde juristen - op eigen verzoek de voorzittershamer overgedragen. In de SR-vergadering van 22 maart jongstleden is Rikki Dijksman gekozen tot nieuwe voorzitter. Dieuwertje Bogaards en Rick Coone zijn tot respectievelijk vice-voorzitter en secretaris benoemd. De SR bedankt Anja en Carla voor hun geweldige inzet. Het voormalige voorzittersduo heeft de SR duidelijk op de kaart gezet. Als bijzondere verdienste wordt de BaMa-overgangsregeling genoemd. Overigens blijven Anja en Carla lid. De Studentenraad

18 april 2005 Kunst mensen met een verstandelijke Behoren de kunstwerken van Sylvain Cosijns tot de Outsider Art? Deze vraag probeert de Vlaming Jean-Pierre van de Vijver te beantwoorden in zijn scriptie Algemene cultuurwetenschappen. Zijn scriptie wordt nu als boek uitgegeven. FOTOGRAFIE: FRED MEEUWSEN de scriptie van Jean-Pierre van de Vijver Sylvain Cosijns?, zult u zeggen. Nooit van gehoord. Sylvain Cosijns heeft een verstandelijke beperking. Midden jaren tachtig begon hij te schilderen en deed dat niet onverdienstelijk. Zijn tekeningen en schilderijen veroverden een plek binnen galerieën en op tentoonstellingen. Maar kun je ze,vanuit een kunstwetenschappelijk oogpunt, eigenlijk wel kunst noemen? Jean- Pierre Van de Vijver meent van wel. Van de Vijver kwam midden jaren negentig voor het eerst in aanraking met het werk van Sylvain Cosijns, op een tentoonstelling van een instelling voor volwassenen met een verstandelijke handicap. Het werk van Cosijns raakte me meteen. Ik gaf les aan adolescenten met een verstandelijke beperking en had daardoor al heel wat tekeningen onder handen gekregen, maar dit was anders. Zijn schilderijen met figuren die je gezichtsloos aanstaren, hadden iets mystieks. Ik dacht meteen dat ik naar het werk van een echte kunstenaar keek. Deze gevoelens en gedachten kwamen enkele jaren later tijdens de module Expressionisme van de opleiding Algemene cultuurwetenschappen weer naar boven en mondden uiteindelijk uit in het idee om de scriptie te wijden aan het leven en werk van Cosijns. Helemaal overtuigd van mijn onderwerp raakte ik, toen Sylvain de eerste prijs won op een tentoonstelling georganiseerd door de Lions Club. Toen werd mijn vermoeden bevestigd dat hij een echte kunstenaar was. Met mijn onderzoek wilde ik dat wetenschappelijk onderbouwen. Jean-Pierre van de Vijver: Ik dacht meteen dat ik naar het werk van een echte kunstenaar keek Drie-eenheid Er zijn enkele begrippen die verwijzen naar kunstenaars die buiten de mainstream van de kunstproductie vallen. Eén ervan is Outsider Art, dat voor het eerst gebruikt werd in 1972 door de Britse criticus Roger Cardinal. Hij verwijst met deze term naar het werk van nauwelijks opgeleide kunstenaars, van sociaal marginale individuen, psychiatrische patiënten en personen die nagenoeg uit zichzelf beginnen te schilderen, beeldhouwen of een andere artistieke activiteit uitoefenen. Outsider Art leunt aan tegen het begrip Art Brut dat in de eerste helft van de twintigste eeuw geïntroduceerd werd door kunstkenner Jean Dubuffet. Dubuffet verwees hiermee naar kunst die in heel specifieke omstandigheden tot stand kwam, meestal binnen psychiatrische instellingen, door kunstenaars die totaal geen opleiding hadden genoten. Van de Vijver: Alhoewel Outsider Art een verruiming van het begrip Art Brut is, doet het geen enkele uitspraak over kunstwerken van personen met een mentale handicap. Deze vallen hierdoor in feite buiten de boot en hebben daardoor geen enkele status. Door de kunstwereld, maar ook door de kunstwetenschap, worden ze niet serieus genomen. Dat is jammer, daar moet verandering in komen. Natuurlijk is het niet zo dat alle kunstwerken van mensen met een verstande-

19 27 april handicap kunst? lijke handicap kunst genoemd kunnen worden, maar er zijn er enkele bij die op het oog zeker aan het profiel van Outsider Art voldoen, zoals de werken van Sylvain Cosijns. In mijn onderzoek wil ik dat aantonen, uitgaande van drie componenten: de outsider (kunstenaar), het kunstwerk en de beschouwer. Wat kunst is, wordt bepaald door deze drie-eenheid. Ik neem bewust de term beschouwer in de mond en niet toeschouwer. Beschouwer is meer dan toeschouwer, meer dan bezoeker, meer dan kijker. De beschouwer gaat in gesprek met het kunstwerk om zo zichzelf, maar ook de ander, de kunstenaar, te begrijpen. In zijn scriptie neemt Van de Vijver uitgebreid de ruimte om het leven en werk van Sylvain Cosijns te beschrijven. Het was een hele speurtocht om het leven van Cosijns te reconstrueren. Met Sylvain kun je geen gesprek voeren. Hij heeft de verstandelijke vermogens van een kind van vijf. Informatie verkreeg ik voornamelijk via de ex-buurvrouw en familieleden. Cosijns, inmiddels 73, leefde voor hij in 1986 in een instelling voor mensen met een verstandelijke handicap kwam, een verborgen en teruggetrokken leven in Hundelgem, een klein Belgisch dorpje aan de rand van de Vlaamse Ardennen. Na de dood van zijn vader en moeder stond hij er alleen voor en was hij aangewezen op de hulp van familie, buren en zorgverstrekkers. Een onhoudbare situatie, waardoor Sylvain uiteindelijk werd opgenomen in instelling Mariaheem te Beerlegem. Daar maakt hij kennis met tekenen en schilderen en bleek hij een talent. Van de Vijver: Gaandeweg raakten zijn begeleiders er van overtuigd dat zijn tekeningen buiten de instelling vertoond moesten worden, het woordje kunst werd door hen al stiekem in de mond genomen. Authenticiteit Sinds eind jaren negentig wordt Cosijns werk regelmatig tentoongesteld. Ook werd er een catalogus van zijn werk samengesteld. Van de Vijver legde meerdere malen met de video-camera vast hoe Sylvain te werk gaat en beschrijft de beelden in zijn scriptie. Hij gaat volledig op in zijn creatie, geluiden en gebeurtenissen in het teken- en schilderatelier ontgaan hem. Daar waar individu en creatie samenvallen kan enkel authenticiteit zijn. Om de vraag te beantwoorden of het werk van Cosijns daadwerkelijk kunst is, moest Van de Vijver nog op zoek naar beschouwers. Hij verzocht verschillende personen die op de een of andere manier professioneel bezig zijn met kunst het werk van Cosijns te beoordelen. Het ging om kunsthistorici, personen die betrokken zijn bij tentoonstellingen en musea, docenten en kunstenaars. Ik stuurde ze een brief en gescande afbeeldingen, waarna ik ze twee weken later interviewde. Vanuit hun visie van kunst moesten ze een beschrijving geven van de werken van Sylvain. Of ze het kunst zouden noemen, zo ja waarom, zo nee, waarom niet. Bij alle geïnterviewden bleek de verwondering bovenaan te staan, sommigen zijn onder de indruk, anderen geraakt. Eén persoon noemde het werk uitzonderlijk mooi. Wellicht word ik een beetje bekend met mijn boek, net als Sylvain die binnenkort exposeert in Parijs en Bratislava Nadat Van de Vijver zijn bevindingen getoetst heeft aan de componenten, concludeert hij dat Cosijns tot de Outsider Art-kunstenaars gerekend mag worden. Op de drie kenmerken scoort hij positief. Wat Sylvain Cosijns daarvan vindt? Die ligt daar niet wakker van. Die maakt zich niet druk of z n werk kunst is of niet. Dat heb ik wel gedaan, met heel veel plezier. Ik hoop dat mijn onderzoek aanzet tot nieuwe verkenningen omtrent kunst door personen met een verstandelijke handicap. Direct na het interview moet Van de Vijver naar Gent, naar Museum Dr. Guislain. Daar ontvangt hij het eerste exemplaar van het boek Inside or outside the Outsider Art, een bijna integrale weergave van zijn scriptie. Eerlijk gezegd schreef ik het onderzoek al een beetje met in het achterhoofd er ooit een boek van te maken. Toen professor Geert van Hove, naast Mieke Rijnders, een van mijn begeleiders, tijdens de evaluatie opmerkte dat ik het moest uitgeven, had ik voldoende vertrouwen om op een uitgever af te stappen. De Belgisch/Nederlandse wetenschappelijke uitgeverij Garant durfde het avontuur aan. Er zijn vooralsnog 1000 exemplaren gedrukt. Wellicht word ik dus ook in het buitenland gelezen en een beetje bekend. Dat zou leuk zijn. Net als Sylvain, die heeft binnenkort tentoonstellingen in galerieën in Parijs en Bratislava. Fred Meeuwsen Voor meer informatie over het boek: Uitgeverij@garant.be of info@garant-uitgevers.nl. ISBN

20 april 2005 activiteitendata Hier staan activiteiten* vermeld zoals lezingen, symposia, bijeenkomsten van studentenverenigingen en landelijke dagen, georganiseerd door Nederlandse en Vlaamse studiecentra, faculteiten of studentenverenigingen. Het gaat om activiteiten die (in principe) door alle studenten kunnen worden bijgewoond. De in kleur gemarkeerde activiteiten betreffen een selectie waarvan een korte beschrijving voorhanden is op de pagina hiernaast. Voor integrale informatie over de activiteiten verwijzen we u naar: APRIL vr 29 - Miniconferentie Assessment and assessmenttechnieken: de nieuwste inzichten (cursus Trends in actief leren) (sc Parkstad Limburg) MEI ma 2 - Excursie naar Interpolis hoofdkantoor in Tilburg Utile Dulci Den Bosch (sc Nijmegen) -Lezing Piero della Francesca (Suster Bertken Utrecht) ma 9 - Lezing advocatuur (sc Eindhoven) wo 11 - Officiële opening studiecentrum Alkmaar -Astrid Rakhorst-van Rhijn Beeldentuin Interart te Heeswijk, rondleiding (Retor Den Bosch, sc Nijmegen) vr 13 - Si-tard organiseert: lezing door mevrouw dr. Lidwien Schiphorst over het atelier Cuypers (sc Parkstad Limburg) di 17 - Drs. David de Jager; Ludwig Wittgenstein: de relatie tussen zijn filosofie en zijn leven (sc Zwolle) -Voorjaarsreis Italië (Suster Bertken Utrecht) (di 17 t/m di 24) wo 18 - Luistergroep Muziek (Suster Bertken Utrecht) - De Herrnhutter Broedergemeente in Neugnadenfeld, lezing door Judith van Weperen (sc Alkmaar) do 19 - De ontwikkeling van het Europees burgerschap, lezing door mr. Jan Rutgers (sc Utrecht) vr 20 - Si-tard: Leesclub - Remco Campert: Een liefde in Parijs (sc Parkstad Limburg) za 21 - Atelierbezoek aan het Grafisch Atelier Fryslân (psp Friesland) ma 23 - Een licht op fotografie, lezing door Tom Meerman (De Verlichting, Eindhoven) -Bezoek kantongerecht Eindhoven (sc Eindhoven) di 24 - Mentoraatsbijeenkomst Cultuurwetenschappen (sc Breda) wo 25 -Tine de Waal biografie en Joop Meijer: Hoe kies je een mooie voorstelling? (sc Zwolle) -Jaarvergadering Recht-Even-Redig (sc Zwolle) - Milieuvervuiling en kanker, lezing door prof. dr. N. van Larebeke (sc Gent) vr 27 - Si-tard: Excursie naar de Oranjestad Breda (sc Parkstad Limburg) za 28 - Rondleiding universiteitsbibliotheek en ICT-bijeenkomst (sc Groningen) ma 30 - Poëziewerkgroep (Suster Bertken Utrecht) di 31 - Diploma-uitreiking (sc Amsterdam) JUNI wo 4 - Afsluitingsdag De Pilaar naar s-hertogenbosch (sc Alkmaar) ma 6 - Lezing internationaal recht door mr. B. Sloot (sc Eindhoven) -Barbecue (Utile Dulci Den Bosch, sc Nijmegen) do 9 - NIP en BIG registraties, lezing door Tjitske Pitstra (sc Utrecht) vr 10 - Excursie Teijin Twaron/Arnhem (sc Zwolle) -Si-tard: afsluiting studiejaar met excursie naar Museum Insel Hombroich (sc Parkstad Limburg) za 11 - Excursie naar sanatorium Zonnestraal in Loosdrecht (sc Amsterdam) vr 17 - Si-tard: Leesclub - Orhan Pamuk Sneeuw (sc Parkstad Limburg) ma 20 - Waarom het leven sneller gaat als je ouder wordt, lezing door prof. dr. Douwe-Draaisma (Studiekamer Den Haag) di 21 - Diploma-uitreiking (sc Zwolle) wo 22 - Sluiting academisch jaar (sc Nijmegen) -Excursie naar Fogelsanghstate te Veenklooster (sc Groningen) do 23 - Officiële opening studiecentrum Breda en diploma-uitreiking vr 24 - Si-tard: extra excursie naar Brussel: Romantiek in België (sc Parkstad Limburg) di 28 - Poëziewerkgroep (Suster Bertken Utrecht) * Deze rubriek wordt samengesteld op basis van de in het intro genoemde centrale webpagina Activiteiten in de Nederlandse studiecentra/steunpunten én op basis van op de redactie ontvangen kopij. Het centrale aanleveradres voor studentenverenigingen is: modulair.studiecentra@ou.nl. Het aanleveradres voor faculteiten is: modulair.redactie@ou.nl.