Denkraam. gratis magazine voor en door cliënten in de regio Rijnmond nummer 28 - november 2007

Transcriptie

1 Denkraam Geestelijke Gezondheidszorg Maatschappelijke Opvang Verslavingszorg gratis magazine voor en door cliënten in de regio Rijnmond nummer 28 - november 2007 [1]

2 Colofon Redactie: Irmlinda de Vries, Koos Bijlholt, Michiel van Gog, Carla Berkhof, Natasja Schreuder, Loyce van den Berg, Ester de Bruin, Hinke Vissia, Jan W Bijl, Tamara Vick, Frans Kroll en Gio van Beek. Eindredactie: Ernest Smit, Jan B. Burger, Martin Luycx en Bas van Bellen. Correspondenten: Ton Hensing, Bert Spaans, Foekje Bok, Natasja Schreuder, Jan Bijl, Kees van der Wilk, Bas van Bellen, Juanita Slengard, Joke van den Toorn, Wendy van Montfoort, Yvonne Barning, Lion 198 en Stephanie-Joy Eerhart. Fotografie: Ton Hensing, Michiel van Gog, Jan B. Burger en Helena Kats Voorkant: Zomercarnaval, door Ton Hensing Achterkant: Witte de With festival, door Ton Hensing Strip: Ferry van Wing. Vormgeving en druk: Argus, Rotterdam. Verzendklaar maken: Datawerk, Rotterdam. Distributie: Postdienst Vredehof, Rotterdam. Verspreidingsgebied: Regio Rijnmond, de Hoekse Waard, Voorne-Putten en de Zuid Hollandse Eilanden. Oplage: 2700 exemplaren. Redactieadres: (ook voor een gratis abonnement) Postbus AB Rotterdam tel: / redactie@denkraam.info Website: Deadline nummer 29: 12 november 2007 Verschijning: vanaf 10 decemberr 2007 Projectondersteuning: Teus van Wijk, Basisberaad Rijnmond (hoofdredacteur) Tel: / Fax: t.vanwijk@denkraam.info Denkraam is een onafhankelijk magazine. Het is een product van de gezamenlijke cliëntenraden uit de GGz, Maatschappelijke Opvang en Verslavingszorg uit regio Rijnmond in samenwerking met Basisberaad Rijnmond. Aan de totstandkoming van deze uitgave is de uiterste zorg besteed. Voor informatie die desondanks onvolledig of onjuist is opgenomen aanvaardt de redactie geen aansprakelijkheid. [Denkraam] Inhoud zomer In memoriam: Ruben Walenbergh 5. Gek op dieren Door Foekje Bok 7. Zin en Onzin De redactie van Denkraam spreekt 8. Beter in beeld Een congresverslag door Kees van der Wilk en Bas van Bellen 12. Oerend Hard Een verslag van de zomer door Ton Hensing 15. Toen pissen plassen werd is het gezeik begonnen De verveling als ziekte van de westerse wereld, door Jan Bijl 16. Schrijf je rijk Door Natasja Schreuder 18. Troost - Schrijfwedstrijd Prijswinnares Stephanie Joy nam haar pen ter hand 20. Impuls Door Bas van Bellen 21. Butterfly vliegt uit De vlinders zijn na een moeizame lange tocht uitgevlogen. Door Bert Spaans 22. Strip Henkie Denkie Ferry van Wing 23. Recept Kiptajine zoals Wendy hem kookt En verder: Niets Alle in deze uitgave opgenomen artikelen mogen niet worden overgenomen zonder toestemming van de opsteller. De redactie kan besluiten ingezonden bijdragen zonder opgave van reden niet te plaatsen, in te korten en/of taalkundig te bewerken. Publiceren onder pseudoniem mag, mits naam en [2] adres bij de redactie bekend

3 Van de redactie nummer 28 Voor u ligt het najaarsnummer van Denkraam. We blikken in dit nummer terug op de nummer 28 zomer. In Rotterdam hebben verschillende zomerfestivals plaatsgevonden. Ton Hensing heeft een groot aantal van deze festivals bezocht. Onder de titel oerend hard doet hij met woord en beeld uitgebreid verslag hiervan in Denkraam. Ook de voor- en achterkant van Denkraam zijn twee van die festivals uitgelicht: het Zomercarnaval en het Witte de With festival. Natuurlijk komen in het artikel meerdere festivals aan bod. Na de zomervakantie zijn er weer volop bijeenkomsten georganiseerd. Op 20 september vond het congres Beter in Beeld plaats, georganiseerd door het Basisberaad Rijnmond en de samenwerkende cliëntenraden. Het congres ging over beeldvorming rond cliënten van de geestelijke zorg. Cliënten hebben vaak te maken met negatieve beeldvorming. Tijdens het congres stonden de ervaringen van cliënten rond beeldvorming centraal. Eigenlijk is het al een oud thema, Stichting Pandora is in 1964 opgericht om stigma s en vooroordelen rond geesteszieken te bestrijden. Dat het nog steeds actueel is, blijkt uit het feit dat op 20 september de zaal volledig gevuld was. Denkraam had een actieve bijdrage aan het congres, de redactie was vertegenwoordigd in de afsluitende paneldiscussie van de dag. De vonken leken er even vanaf te springen: kritische noten kwamen vanuit de zaal richting politie en politiek. Gemeenteraadslid Nijhuis van D66 deed in ieder geval de handreiking om met cliënten en cliëntenorganisaties rond de tafel te gaan zitten. Tevens werden er aan het eind van de dag projectplannen gepresenteerd rond het thema beeldvorming. Kortom, word vervolgd! Ook heeft de schrijfwedstrijd een winnaar opgeleverd: Stephanie-Joy Eerhart. Haar artikel kunt u verderop in Denkraam lezen. En hierbij een oproep aan de lezers: blijf schrijven! Blijf materiaal insturen! Verhalen, gedichten we lezen en publiceren het graag. Openbare redactievergadering Denkraam Als laatste wil ik besluiten dat Denkraam in december haar vijf jarig bestaan viert. Dit doen we door middel van een extra dik nummer. Bij deze wil ik jullie lezers oproepen om ons te vertellen wat jullie van Denkraam vinden of jullie dingen zouden willen veranderen en zo ja, wat jullie dan zouden willen veranderen. Leuke anekdotes of verhalen van jullie zijn natuurlijk ook van harte welkom. Datum: vrijdag 16 november 2007 Tijd: uur Lokatie: Basisberaad Rijnmond Zomerhofstraat (2e etage) Rotterdam Tel: redactie@denkraam.info Namens de redactie De redactie nodigt de lezers van Denkraam van harte uit om deze vergadering bij te wonen. Thema van de bijeenkomst is het magazine Denkraam zelf. Wat vindt ú van Denkraam? Kom langs op vrijdag 16 november!! [3]

4 [ in memoriam] Ruben Walenberg Lieve Ruben, In jou verliezen we, naast een zeer gewaardeerd regiocoördinator, een goed mens. Het verdriet zal slijten, vergeten zullen we je niet. Je bent en blijft onze Ruben. Je vrienden en vriendinnen van Anoiksis. In Memoriam Ter herinnering aan Ruben Walenbergh Op woensdag 8 augustus j.l. werd het stoffelijk overschot van Ruben Walenbergh in Venlo Blerick, gecremeerd. Vrijdag 3 augustus was hij overleden. Voor iedereen die het hoorde was het een schok, en ik, toen ik het van zijn moeder hoorde, op die zelfde vrijdag, namiddag, ik was verbijsterd! Voor drs. Ruben Walenberg was het leven een hel. Onlangs heeft hij een einde gemaakt aan deze hel, aan zijn leven. Ruben was schizofreen met paranoïde kenmerken. Ondanks de stemmen in zijn hoofd, ondanks zijn achterdocht, ondanks zijn ongezonde manier van leven, was hij een levenskunstenaar. Binnen de GGZ had hij overal een vinger in de pap; hij trad er op als ervaringsdeskundige en bedrijfskundige. Wat betreft zijn stuwkracht als regiocoördinator van patiëntenvereniging Anoiksis kon niemand aan hem tippen; zijn onderscheiding vrijwilliger van het jaar was dan ook welverdiend. Gedurende het laatste jaar van zijn leven werkte hij als ondersteuner van de cliëntenraad van het Psychiatrisch Ziekenhuis Delta. Wellicht heeft deze baan hem de das omgedaan. Hij was hier zeer gefrustreerd bezig. Voor mijn gevoel zit ik er voor spek en bonen bij. Ik krijg niks van de grond, kon hij wanhopig uitroepen. Evenmin kon hij uit de voeten met relaties die verder gingen dan een vrijblijvende vriendschap. En hoewel wij er samen nogal eens ironisch om lachten, bijvoorbeeld als hij zei: Strakke vrouwenbillen in van die trainingsbroeken winden mij behoorlijk op, bleef Ruben altijd een heer. Hierdoor moest je wel van hem houden. Hoeveel bleek in de samenkomst die zijn Anoiksis-leden op 12 augustus j.l. voor hem hadden georganiseerd en waarin iedereen zo zijn eigen herinnering aan hem had, Ruben, de keiharde werker, Ruben, de charmeur, Ruben de uitstekende gastheer, Ruben, de ondersteuner bij problemen, Ruben had voor ieder wat wils. Behalve.voor zichzelf. Van dit negatieve zelfbeeld heeft hij zichzelf niet kunnen verlossen, laten wij dat nu dan maar doen: Ruben in onze harten leef jij voort. RUST ZACHT. Drs. Joke M.S. van den Toorn Ik zag Ruben voor het eerst op één van onze Ypsilon avonden, op het Brainpark, aan de Kralingse Zoom te Rotterdam. Ik zag een rustige, bescheiden jongeman, die op verzoek van de toenmalige groepsleider van Ypsilon onze bijeenkomsten bezocht. Ruben was eigenlijk een voorbeeld voor ons als moeder van een kind met schizofrenie, zo van, kijk maar naar Ruben, zo kan het ook! Ruben studeerde immers aan de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR). Ik leerde Ruben beter kennen in het jaar Intussen had ik ook meer contact met zijn moeder ook een Ypsilon belangenbehartiger en groepsleider in Venlo tijdens de voorbereidingen ter gelegenheid van de Dag van de Geestelijke Volksgezondheid dat jaarlijks op 10 oktober wordt gehouden. Het thema in 2003 was: Schizofrenie. Een van de activiteiten op die dag was het verzorgen van een gastcollege op de EUR door iemand met schizofrenie en ik dacht meteen aan Ruben. Thuis bij mij bespraken Ruben en ik het programma van die dag en ik vertelde hem wat er van hem verwacht werd. Zo bescheiden en onzeker als hij was zei hij dat hij graag het gastcollege op de EUR wilde verzorgen maar dacht dat hij geen zaal vol zou hebben. Ik probeerde hem te bemoedigen en te empoweren door te zeggen: wacht maar af, je zult er nog versteld van staan. Een ander lid van ons comité hield contact met de EUR over de locatie, de bekendmakingen aan de studenten over het gastcollege van Ruben en het tijdstip. Ruben presenteerde op 10 oktober 2003 een perfecte powerpoint-presentatie over schizofrenie, hij had een volle collegezaal met toehoorders en kreeg een staande ovatie na afloop, prachtig, wij waren trots op hem! Ik hield contact met Ruben en zag hem ook regelmatig vooral als zijn moeder in Rotterdam was. In de maanden voorafgaand aan zijn afstuderen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam in september 2005 heb ik een aantal interviews voor hem uitgewerkt die hij op de cassetteband had opgenomen. Eind maart dit jaar, in de week van de psychiatrie, hield ik, op verzoek van Ruben een praatje over Ypsilon op een Anoiksis bijeenkomst op het MFC- Zuidplein te Rotterdam. [4]

5 Terugblik De dagen na het overlijden van Ruben zag ik op schizfam, een interne discussiesite van Ypsilon, hoe zeer hij gewaardeerd werd door de schizfam leden, niet alleen als mens maar ook als iemand die heel goed kon verwoorden wat voor impact de ziekte schizofrenie bij hem teweeg had gebracht. Ruben heeft nog een poos mee gediscussieerd op schizfam en enkele schizfam moeders hebben ook nog, gelukkig, zijn reacties bewaard, omdat zij zijn uitspraken over schizofrenie zo bijzonder vonden. Het plan is om zijn reacties te bundelen en deze t.z.t. aan zijn moeder te overhandigen. Behalve zijn moeder en familie zullen velen Ruben missen en ik hoop dat zij kracht putten uit de herinnering aan hem. Van Ruben kan beslist gezegd worden dat zijn leven zinvol is geweest. Helaas kunnen wij hem dat niet meer vertellen. Ruben zou vandaag, 14 september 2007, 32 jaar zijn geworden. Juanita Slengard Ypsilon Rotterdam Groepsleider/belangenbehartiger Gek met dieren, congrescentrum Artis, 12 juni Om te beginnen moet me iets van het hart. Ongeveer 5 jaar geleden was ik op een Rehabilitatie congres in Barcelona. Zóveel complimenten dat ik daar kreeg. De cliëntenrechten stonden zwart op wit in de wet in Nederland! De 10 tips, hoe overleef ik de psychiatrie? vlogen als warme broodjes over de toonbank. (Nog steeds wordt deze folder van het Basisberaad uit binnen- en buitenland aangevraagd). Dit jaar ben ik bij twee congressen geweest: Integrale Psychiatrie (zie ook vorig nummer) en Gek met dieren. Bij beide hoor ik dat Nederland onbehoorlijk achter loopt. Hoe komt dat? Wat is er gebeurd? Weet jij het? Antwoorden bij de redactie graag. De therapeutische werking van huisdieren in de psychiatrie. Cliëntenraad/AMC de Meren/zorgdier.nl Wat een toplocatie voor dit congres Gek met dieren, Artis! Een schitterend oud, antiek herenhuis met ontvangst in de flamingozaal met wijds uitzicht op, jawel grote elegante zalmrose vogels met een pikzwart uiteinde. Om de boel in evenwicht te houden, denk ik. De zon schijnt, koffie en thee op terras aan het water Wie zie ik het eerst? Een collega van de BAVO met wie ik geprobeerd heb een opvang voor huisdieren van acuut opgenomen cliënten te realiseren à la Robbedoes bij Delta. Helaas zonder resultaat. Ondanks de verscherpte regels is het toch op andere plaatsen gelukt, blijkt later. Hoera! De congresfolder laat weten: Huisdieren hebben een grote betekenis voor mensen die kampen met psychiatrische problemen. Ze verlichten de psychische nood, dragen bij aan herstel en werken soms preventief. Huisdieren maken ons huis tot een thuis. Huisdieren geven structuur, affectie, rust, vriendschap en liefde. Ze bestrijden eenzaamheid en geven een doel om voor te leven. Huisdieren helpen, zo bleek uit de schrijfwedstrijd die het tijdschrift Deviant vorig jaar organiseerde. Uit het voorwoord van het boek Dieren en de psychiatrie (uitgeverij Tobi Vroegh): Onder cliënten is het besef dat huisdieren kunnen helpen al langer aanwezig. Maar onder beroepsgroepen en instellingen in de GGZ lijkt dit inzicht minder te leven. Vanuit de Centrale Cliëntenraad van AMC de Meren is daarom de stoot gegeven tot het project De therapeutische werking van huisdieren. De schrijfwedstrijd van Deviant heeft de opstap gevormd voor een uitgebreid onderzoek. De resultaten van dit onderzoek worden gepresenteerd op de conferentie Gek met dieren! die gehouden wordt op 12 juni 2007 in Artis, Amsterdam. (Mark Janssen, redacteur van Deviant). Samenvatting van de eerste lezing door Mark Janssen: huisdieren in de psychiatrie. Onderzoeksresultaten ( [5]

6 In het buitenland wordt veel meer onderzoek gedaan op Animal Assistent Therapies (AAT) en Animal Assistent Activities (AAA). Om het rijtje compleet te maken: de afkorting AAP staat voor Animal Assisted Programmes. Wat rijtjes met resutaten voor bezitters van huisdieren: 1 minder hartklachten minder gezondheidsklachten minder gebruik van zorg minder stress, meer welzijn. 2. minder depressieve klachten minder eenzaamheid meer competentie en eigenwaarde. Net als de conclusies van de Deviant schrijfwedstrijd JA, huisdieren helpen 1. voorkomen van suïcides 2. vermindering gebruik van zorg 3. voorkomen opnames 4. minder pillen 5. meer plezier=antidepressieve werking 6. kalmerend 7. vermindert eenzaamheidsgevoel 8. geeft structuur 9. verhoging eigenwaarde 10. steun/troost/bescherming 11. faciliteren sociaal contact 12. werkt als spiegel De band tussen mens en dier is belangrijk. De liefde van het huisdier is onvoorwaardelijk. Momenteel is er experimenteel onderzoek naar het verminderen van stress door aaien/ het bevorderen van sociaal contact. Het gebruik van psychiatrische hulphonden is in Nederland (nog) niet zo bekend. Deze waarschuwt bij ontregeling, is getraind op diverse taken, zoals het geven van medicatie, aanreiken van spullen. De hond ondersteunt de cliënt en is tevens gezelschap. Conclusies: De sterkste bewijzen van effectiviteit zijn te vinden bij (autistische) kinderen en (ontspoorde) jongeren; bij langdurige psychose; ADHD; dementerende ouderen. Er is wetenschappelijke onderbouwing voor de effectiviteit van dierondersteunende interventies in de GGZ. Er is nog onvoldoende bewijs. Meer en beter onderzoek is nodig.op deelaspecten is er voldoende grond om tot actie over te gaan. Tot zover de cijfers en de rijtjes voor de wetenschappelijke onderbouwing. Voor mij is dit bewijs niet nodig, ik weet uit eigen ervaring dat mijn Bruno, een vrolijk gezellig hondje mij geholpen heeft me uit een depressie te halen. Nog een voorbeeld van het nut van een hond. Een kinderpsychiater uit Noord Amerika Boris Levinson lukte het niet contact te krijgen met een autistisch jongentje. Bij toeval nam hij een keer zijn hond mee en het ijs was gebroken. Hij heeft aansluitend studie hierover gedaan en gepubliceerd. Het non-verbale contact én de aaibaarheidsfactor blijken doorslaggevend. De Italiaanse spreekster Debra Butram geeft voorbeelden uit haar praktijk. ( In ons eigen land is er tenslotte het Emma kinderziekenhuis te Amsterdam, waar al vele jaren kleine huisdieren welkom zijn onder strikte voorwaarden. Ik zou nog veel meer willen vertellen over mijn belevenissen in de Koningszaal en de Tijgerzaal (schitterend wandtapijt met tijger), de Flamingozaal met alle infostands. Het is het eerste congres, dat ik meemaak, waar alle sprekers zich aan hun tijd houden, iets goeds te melden hebben, prima eten en drinken en genoeg WC s! Uit de kunst. Foekje Bok Fotografie: Laura Zwaneveld [gedicht]en] Knuffeltherapie! Aanraken is belangrijk. Raak aan, dat wat je kan. Als om de aanraking en als om het voelen. Gewoon aangeraakt te zijn. Aanraking is belangrijk. Raak aan, waar je bang voor bent. Als om de aanraking jezelf te kunnen raken. Gewoon om aangeraakt te mogen worden. Aanraking is belangrijk. Raak aan, hoe moeilijk, hoe moeilijk. Als om de aanraking het toch té lastig blijft. Gewoon denken aan knuffeltherapie. Met jezelf en je knuffelbeest! En als je durft met iemand anders! Natasja Schreuder [6]

7 zin en onzin Martin ziet als boekhouder dingen die er niet zijn. Zo promoveert hij tot Close accountants of the third kind. Wat zijn eigenlijk zijn ambities als boekhouder? Mwah, ik kan morgen toch niks doen, dan kan ik net zo goed gaan boekhouden. Is Natasja echt op zoek naar familie of is de warmte van de dag naar haar bol gestegen? Op een warme zomerdag komt ze de redactie binnen en vraagt aan Martin: wil je nog kinderen? Zo direct had onze getrouwde redacteur het nog nooit meegemaakt. Vraag maar aan Bas, die is nog vrijgezel, antwoordt hij, nadat hij is uitgebloosd. Natasja denkt kort na, maar wijst Bas toch van de hand: je herinnert mij aan mijn moeder. Maar even later stijgt de warmte ook naar Martin s bol, verzamelt zijn moed, en vraagt aan Natasja: zullen we opschieten met de kinderen, straks wordt het mij te warm. Close accountant of the third kind? Bas heeft echter een heel ander familiegevoel. Ik heb mijn vriendin opgehangen, aldus Bas. Het blijkt om de Barby pop te gaan die hij van de redactie voor zijn verjaardag heeft gehad als plaatsvervangende vriendin. Hoe verknocht kan je zijn aan je mobiele telefoon? Natasja is zo verknocht aan haar toestel dat ze nooit meer een ander merk wil. Ze kan niet leven zonder haar Nokia. Een nieuwe diagnose voor Natasja: het Nokia syndroom. Wat betekent compulsief? Natasja zoekt het op. Dwang, dwangmatig, iets in die richting. Natasja begint direct aan zichzelf te twijfelen. Wij trekken echter haar Nokia syndroom in twijfel. Uit de notulen van de redactievergadering: Tijdens de volgende redactievergadering kunnen leden zich nog opgeven voor deelname aan de denktank, hetzij mondeling of telefonisch. Jan Bijl spreekt op de vergadering uit dat hij voortaan systematisch gaat werken. De redactie is zeer verheugd dit te horen. In ieder geval werkt hij al zo systematisch dat hij een week later herhaalt dat hij systematisch gaat werken. Computer problemen? Vraag het aan Teus, de nieuwe PC-dokter. Met de afwezigheid van de vierkante ogen mannen Bas en Martin voelt de hoofdredacteur zich geroepen om de PC van Martin te repareren, die maar niet lijkt op te starten. En wat is de remedie? Gewoon hard slaan, zo luidt het devies van Teus. Het resultaat? Martin kan gaan boekhouden, dat gebeurt toch op een andere computer. Computers, ze blijven lastig. Kan een computer manisch depressief zijn? vraagt Jan Bijl zich af. Alleen in de zomer, is het alerte antwoord van Martin. Gelukkig is hij beter in boekhouden. Opbouw werk? Ik ken alleen maar opruimwerk, aldus Koos. Uit de niet gepubliceerde kopij: We zijn niet wazig, hooguit filosofisch. En dat proberen we dan om te zetten in concrete opdrachten. Karen komt langs bij de redactie. Verveelt ze zich misschien? In ieder geval wil ze een printje hebben van een foto. Dat mag gewoon op papier, zo zegt ze. Natuurlijk Karen, hoe anders? Agenda s zijn handig bij het maken van afspraken. Alleen moet je dan wel onthouden welke dag het is. Ik heb morgenochtend, donderdag om kwart over tien, een afspraak bij het ziekenhuis, aldus redactielid Kees op donderdagmiddag. Te laat! En zijn reactie: Ik ben niet zo goed in data. Hoe reageert de hoofdredacteur als iemand wat later komt? Leuk, fijn, jammer. Wat zou hij daarmee bedoelen? Dat José en Loyce moeder en dochter zijn, is voor iedereen duidelijk. Maar onze nieuwe secretaresse, Martin van B, ziet dat anders. Ik zal het even met je zus overleggen, zo zegt hij tegen Loyce. José helemaal verguld, maar Loyce duidelijk niet: zie ik er dan zo oud uit? En als laatste een beetje zin. Wie heeft er nu een baby gekregen? De moeder of de dochter? Laten we het even aan onze secretaresse Martin van B vragen. Het heugelijke feit op het redactieadres was dat het om de dochter blijkt te gaan. Loyce is bevallen van een wolk van een zoon, genaamd Benjamin Gregory Alexander om keek hij in de lampen van de verloskamer van het MCRZ lokatie Zuider te Rotterdam. Met een totaal gewicht van 4260 gram een lengte van 54 cm is het dus een forse jongen. Nu is het wachten op de beschuitjes met draadloze muisjes. Loyce namens alle redactieleden van Denkraam: Van Harte Gefeliciteerd. [7]

8 [verslag] Beter in Beeld Onder deze titel is op 20 september een congres gehouden in de Schotse Kerk in Rotterdam. Thema van het congres is beeldvorming rond GGz-cliënten: tegen welke vooroordelen en stigma s lopen zij aan? En wat zijn de mogelijkheden tot het positieve beïnvloeden van beeldvorming? Na een informeel onthaal, met koffie en thee, en een openingswoord waarbij het belang van bijeenkomsten als deze wordt benadrukt, begint het congres. Het ochtendgedeelte staat in het teken van het ontstaan van beeldvorming en de effecten ervan. Er zijn meer dan 100 mensen aanwezig, veelal cliënten en hulpverleners in de GGz. Doordat Jantine Kriens, wethouder in Rotterdam, wegens ziekte afwezig was, moest het ochtendprogramma worden aangepast. Wel was er een afvaardiging van Platform 22, een adviesraad die de gemeente adviseert aangaande de WMO. Politieke belangstelling was er dus ook. Kunt u aan mij zien dat ik lijd aan een ernstige psychische stoornis?, zo begint Annette Plooij haar voordracht. Ze is ervaringsdeskundig en werkt bij het Kenniscentrum Rehabilitatie. In de maatschappij vindt beeldvorming plaats: mensen met een psychische stoornis zouden gevaarlijk zijn, onvoorspelbaar, niet in staat om aanvaarde sociale rollen te vervullen, zelf verantwoordelijk zijn voor hun toestand. Ook heerst het idee dat hun psychiatrische aandoening chronisch zou zijn. Deze opvattingen worden ook vaak in films en tv-series uitgedragen. Berichtgeving over TBS-ers maakt het negatieve beeld compleet: sociale uitsluiting en vereenzaming zijn het gevolg. Mede hierdoor voelen mensen zich niet normaal en vragen zich steeds af: zien ze het aan me? Een gevolg hiervan is dat mensen vaak zwijgen over hun psychiatrische achtergrond en zich terugtrekken uit angst afgewezen te worden. Soms wordt dit gedrag nog versterkt door negatieve ervaringen wanneer ze wél vertellen over hun achtergrond. Annette haalt het voorbeeld aan van een sollicitatiegesprek. Ze was meer dan geschikt voor een functie als onderzoekster bij de Universiteit van Amsterdam, maar werd afgewezen. Er werd benadrukt dat het niks te maken had met ons gesprek. Maar ik geloofde het niet. Was het arrogantie dat ik het niet geloofde, of nog een restje paranoia? Een klacht indienen had me zeker niets opgeleverd en de twijfel werd bij mij gelegd. Vooroordelen leven er ook onder psychiatrische hulpverleners. Ze zijn net als andere mensen opgegroeid met dezelfde beeld. Maar ze worden nog eens extra beïnvloed door de psychiatrische leerstellingen, waarbij aan bepaalde diagnoses allerlei negatieve eigenschappen worden gekoppeld. Dit uit zich in houding, bejegening en behandeling. Nog meer twijfel en zelfstigmatisatie is het gevolg: mensen wordt geleerd dat ze zich afwijkend gedragen. Maar vooroordelen zijn te bestrijden: in werkelijkheid worden mensen met een psychische stoornis vier keer zo vaak slachtoffer van geweld als zogenaamde normale mensen. Dus hoezo gevaarlijk? Afwijkend gedrag? Niet in staat rollen te vervullen? Er wordt gesteld dat genialiteit grenst aan waanzin, dus aan onze intelligentie kan het niet liggen. Wel is het zo dat onze gedachtepatronen vaak anders zijn. Voorlichting en contact zijn goede middelen om vooroordelen te bestrijden. Met name contact, en gezamenlijke projecten (zoals vriendendiensten), zijn zeer effectief: er ontstaat een ander, positief beeld onder de mensen. Ook herstelprogramma s, vaak ontwikkeld door cliëntenorganisaties, dragen bij aan het zelfvertrouwen van (ex-)cliënten. Maar zelf kun je ook wat doen: we moeten verantwoordelijkheid nemen voor ons eigen gedrag, sociale omgang en hygiëne. Bijwerkingen van medicijnen? Zorg dat je andere medicijnen krijgt. Wil ik mijn recht als burger, of wil ik er bij horen? In het laatste geval moeten we misschien ook zelf veranderen. Het verhaal roept de nodige reacties op in de zaal, veelal herkenning. Je ziet stigmatisatie ook bij andere handicaps, zo wordt aangestipt. De volledige bijdrage van Annette Plooij zal worden gepubliceerd op de website van het Basisberaad ( Said Kasmi, stafmedewerker van RADAR, bureau voor gelijke behandeling en antidiscriminatie in Rijnmond, haakt in op het betoog van Yvonne Plooij en zegt dat haar en zijn verhaal elkaar grotendeels overlappen. Radar is vóór gelijke behandeling, en tégen discriminatie, aldus Kasmi. Hij haalt artikel 1 van de grondwet aan waarin de gelijke rechten van iedereen verankerd liggen. Radar signaleert discriminatie op welke grond dan ook en komt dus ook op voor mensen met een psychiatrische achtergrond. Mensen kunnen klachten indienen bij Radar. Deze worden gemonitord en geregistreerd. Verder werkt Radar aan onderzoek, rapportage, beleidsbeïnvloeding, trainingen en voorlichting. Ook Kasmi benadrukt de gevolgen van negatieve beeldvorming: uitsluiting van mensen of groepen, waardoor hun vertrouwen afneemt en de stigmatisatie groter wordt: hierdoor gaan ze minder presteren. Bovendien bestaat het risico dat [8]

9 mensen zich gaan gedragen naar het stempel dat ze opgedrukt krijgen. Vaak is er sprake van isolatie. Discriminatie vindt vaak in verdoezelde vorm plaats. Mensen die gediscrimineerd worden reageren ontkennend, ontwijkend, of er is sprake van schaamte en gelatenheid terwijl het toch belangrijk is om discriminatie bespreekbaar te maken en te bestrijden. Kasmi haalt ervaringen en tips van cliënten aan en geeft voorbeelden van de weerstanden waarmee ze te maken hebben.. Er wordt gepleit voor meer openheid en transparantie, het doorbreken van de verschillen tussen afdelingen, het meer op een lijn brengen van de hulpverlenende instanties. Cliënten kunnen werken aan het verbeteren van hun zelfbeeld door praatgroepen met lotgenoten op te zetten. Zorg voor goede informatie en opleiding van de familie en omgeving van de cliënt. Hulpverleners wordt aangeraden na te denken over eigen vooroordelen en deze zonodig te bestrijden Ook hier komen de nodige reacties uit de zaal: werkt Radar veel met cliënten uit de geestelijke gezondheidszorg en wat is de toegevoegde waarde ten opzichte van cliëntenraden, klachtencommissies, Clip, etcetera? Kasmi benadrukt dat Radar er is voor álle vormen van discriminatie (en dus ook klachten hierover) en gratis werkt.. Er zijn nog weinig mensen die de weg weten te vinden naar deze organisatie. Deelname aan dit soort bijeenkomsten, en het verspreiden van folders onder de mensen, kan bijdragen aan de bekendheid van Radar. Hoe een klacht wordt afgehandeld, hangt af van de persoon en het soort klacht dat wordt aangebracht. Meer informatie is te vinden op Miny Warman draagt het gedicht Achtervolgd Door Mijn Dossiers voor, waarin de stigmatisatie van hulpverleners ten aanzien van cliënten aan de kaak wordt gesteld. In bevlogen bewoordingen maakt zij de toehoorders deelgenoot van de kracht die zij in zichzelf heeft gevonden, dat zij haar eigen weg bewandelt, ondanks alle tegenwerking die zij jarenlang van de officiële hulpverlening heeft ervaren. Een warm en instemmend applaus vanuit de zaal is haar deel. Vervolgens is Lenneke Elfers, lid van het HEE ( Herstel Empowerment Ervaringsdeskundigheid), aan het woord. Zij vertelt hoe zij haar ervaringsdeskundigheid heeft kunnen inzetten ten behoeve van lotgenoten. Eerst als vrijwilliger en later, na de opleiding BGE. ( Begeleider GGz Ervaringsdeskundigheid), als betaald medewerkster bij de Pameijer. Hoe zij door goed functioneren vooroordelen heeft kunnen wegnemen en haar zelfvertrouwen heeft herwonnen. Een voorbeeld van stigma s die ze tegenkwam, waren de vooroordelen onder collega s, die haar doordat ze ex-cliënt was- niet direct als volwaardige collega accepteerden. Hoe zij een bijdrage levert (door middel van haar functie) aan een positieve beeldvorming tegenover mensen met een psychiatrische achtergrond; ook deze mensen kunnen in de gewone maatschappij functioneren. In het middagdeel staan oplossingen centraal: hoe kun je negatieve beeldvorming bestrijden? Na een een heerlijke lunch in restaurant Het Bestek (Pameijer) is het woord aan Marijke de Brune, ervaringsdeskundige en voorlichtster bij de Stichting Pandorra. Deze organisatie is in 1965 opgericht door een Nederlander, woonachtig in de Verenigde Staten, wiens vrouw was opgenomen: ook in die tijd speelde het thema van vooroordelen en stigma s. Vanuit die gedachte is Pandorra opgericht, en ruim veertig jaar later is dit thema nog steeds actueel. De stichting is bekend van het project (en poster) Ooit Een Normaal Mens Ontmoet? En Beviel Het? Daarnaast zijn er een aantal websites met informatievoorziening, onder andere - medicijnwijzer.nl - een telefonische helpdesk, een depressielijn en het project Versterking Arbeidsmarkt waarbij voorlichting wordt gegeven aan werkgevers. Marijke geeft voorlichting in de gezondheidszorg, aan werkgevers en op scholen. De onderwerpen die zij behandelt zijn: negatieve beeldvorming en vooroordelen, hoe deze om te vormen in een positieve benadering van mensen met een psychische stoornis Zij benadrukt dat ervaringsdeskundigen een grote kracht uitstralen door man op man contact met mensen en zo laten zien dat zij kwaliteiten hebben. Zij zegt dat het werken vanuit haar hart haar grote kracht is en dat zij trots is op de erkenning die zij krijgt: van mijn vader en moeder moest ik altijd mijn mond houden en in mijn werk mag ik praten, wordt er naar mij geluisterd en kan ik mijn ervaringen op een positieve manier inbrengen in de wetenschap dat anderen ermee geholpen worden. Vanuit de zaal is bijval voor de voorlich- [9]

10 tingen, maar het is wel belangrijk dat de voorlichtingen ook gehoord worden. Iemand roept gekscherend: er zou ook een cursus leren luisteren moeten zijn. Er wordt veel voorlichting in het onderwijs gegeven, maar benader ook eens het speciaal onderwijs. Mensen die bijvoorbeeld doof zijn, worden in de psychiatrie vaak verkeerd begrepen. En wordt er, in het kader van de WMO, voorlichting gegeven aan instellingen? Marijke: Er is nog weinig vraag naar, maar onlangs het ik nog een voorlichting gegeven in het kader van Lokale Versterking in Hendrik Ido Ambacht. Jan Burger draagt twee gedichten voor. De eerste is van de in 1974 overleden Jan Arends met als thema: aan ons is niet te zien dat we wat mankeren, maar we dragen wel een stigma met ons mee. Het tweede gedicht is van de hand van de eveneens overleden Christiaan Dogterom. Twee dames verschijnen ten tonele: dr. Maf en dr. Mal. Zij zoeken een hulpverlener met een ideaal profiel. Door middel van een vraag en antwoordspel waarbij drie hulpverleners op het podium worden ondervraagd, proberen zij de ideale man/vrouw te vinden. Een van de dames werpt zich op als cliënt die duidelijk maakt wat ze zoal ideaal vindt aan een hulpverlener: kan ik ten allen tijde bij mijn hulpverlener terecht? Mag ik bij hem/haar overnachten als het goed gaat met me? Wordt mij hechtmateriaal verstrekt als ik mezelf heb verwond? De ander leidt het spel in goede banen. Tenslotte wordt de ideale kandidaat gekozen.; de cliënte is gecharmeerd van hem omdat hij graag in de kroeg met haar wil drinken en praten over haar wel en wee. De act zorgt voor de nodige ontspanning. De doelgroepambassadeurs (vier in getal) stellen zich voor. De doelgroepambassadeurs zijn in dienst van het Basisberaad, in opdracht van de GGD. Zij allen waren eens dakloos onder andere door drugs- en alcoholgebruik. Zij vertellen over hun motivatie en het belang van hun missie. Zo helpen zij daklozen de laatste stap te maken naar een terugkeer in de maatschappij. De ambassadeurs organiseren buurtbijeenkomsten waarbij zij zichzelf neerzetten als mensen die hun verslaving hebben overwonnen en weer een acceptabel sociaal leven leiden. Zo dragen zij ertoe bij dat de weerstand bij buurtbewoners tegen voorzieningen voor verslaafden en daklozen wordt verminderd of weggenomen. Ook, in het kader van preventie, geven zij voorlichting op scholen om de jeugd te wijzen op de gevaren van drugs- en alcoholgebruik. Een van de ambassadeurs benadrukt dat tegenwoordig men geen verslaafde meer hoeft te zijn om dakloos te worden: bij ontslag kan men wegens verregaande inkomstenderving zomaar op straat komen te staan, zonder huis of haard. Daklozenambassadeur Paul de Breet brengt een muzikale vertolking van een gedicht van een voormalig verslaafde die nu werkt als ervaringsdeskundige bij Bavo Europoort. Zij schreef dit gedicht toen zij op de drempel stond van de overgang van een bestaan als verslaafde naar een leven als een geaccepteerd lid van de maatschappij. In dit gedicht, geheten Stilte, drukt zij haar gevoelens van eenzaamheid en onmacht uit omdat zij zich afgesneden voelt van de maatschappij. Paul s optreden raakt een gevoelige snaar bij het publiek De dag wordt afgesloten met een paneldiscussie onder de noemer onbekend maakt onbemind. Deelnemers van het panel zijn: Jan Woudwijk (programmamanager bij Flexibel Wonen), Lenneke Elfers (Ervaringsdeskundige, werkzaam bij de stichting Pameijer en het HEEteam), Teus van Wijk (hoofdredacteur Denkraam), Annelies Nijhuis (D66 gemeenteraadslid in Rotterdam), Adriaan Zijlmans (regionaal manager bij de Politie Rijnmond) en Toon Voorham (GGD). Op de vraag of de deelnemers de neiging tot stigmatisering herkennen, wordt verschillend gereageerd. Het valt wel mee. Hoe meer kennis je hebt, hoe meer je gaat begrijpen, zo trapt de regiomanager van de politie af. Toon Voorhaan (GGD) en Annelies Nijhuis (D66) ervaren wel stigmatisatie: bijvoorbeeld als zij voorlichting komen geven inde wijken.. Goede informatievoorziening wordt door beiden onderstreept. En zijn er eigenlijk vooroordelen en stigma s binnen de redactie van Denkraam, vraagt de voorzitter van het panel. Nee hoor, wij zijn volkomen normaal antwoordt Teus van Wijk. Hij moet er zelf om lachen. Er wordt aangestipt dat in de samenleving het verwerpen van afwijkend gedrag groeit. Hierdoor komt de hulpverlening sneller in de verleiding tot gedwongen opnames, zo stelt Voorham. Goede voorlichting in de buurt kan bijdragen tot meer tolerantie richting bewoners van beschermde woonvormen (BW s). Een BW kan zelf ook wat doen aan vooroordelen in de buurt, zo stelt Teus van Wijk. Maar dit hoeft niet altijd goed te gaan. Bij een nieuw BW in Hillegersberg konden buurtbewoners meldingen doen met gele en rode kaarten. De eerste melding hebben we al gehad, aldus Jan Woudwijk, wat wel frappant is, want de BW is nog in aanbouw. Er woont nog niemand. Op de vraag hoe is de beeldvorming in de politiek komen de nodige reacties. We praten in de gemeenteraad over de WMO aldus Nijhuis, Cliëntenpanels en het platform22 (adviesraad voor de WMO,- red.) worden geraadpleegd. We praten over het wegnemen van belemmeringen voor mensen met een beperking. Maar om iets in een beleidsplan op te nemen, moet het meetbaar zijn. Voor lichamelijk gehandicapten kun je voorzieningen aanbrengen in winkels, dat is goed meetbaar. Voor de GGz is dit echter lastig. Diverse mensen in de zaal dringen erop [10]

11 aan de GGz-cliënt goed in beeld te zetten. De behoeften zijn niet altijd duidewerken, onderdeel van de GGD, wordt onderwijs. En binnen de Lokale Zorgnetlijk te zien, en het is moeilijk (ook in het geprobeerd om eerder in te grijpen bij Platform 22) uit te leggen wat het problemen om escalatie te voorkomen. inhoudt om psychiatrisch patiënt te Ook de media speelt een belangrijke rol. zijn. Zo kan er bijvoorbeeld sprake zijn Binnen Denkraam stimuleren we mensen om te schrijven over hun ervarin- van angst om te reizen: er is Vervoer op Maat, maar mensen uit de GGz gen, aldus Teus van Wijk: soms komen hier niet altijd voor in aan- hebben mensen schroom om dit merking. Zo ook bij het volgen van een cursus: mensen hebben af en toe een steuntje in de rug nodig, maar dan nog is er soms angst om een cursus te volgen omdat dan hun uitkeringsorganisatie moeilijk kan gaan doen. Nijhuis moet vanwege andere afspraken het forum eerder verlaten, maar biedt aan om in gesprek te gaan met de cliënten via het Basisberaad, om de verhalen te horen, informatie te leveren en dit aan te brengen in de politiek. En wat kunnen cliënten en cliëntenorganisaties zélf doen aan beeldvorming? Moeten de mensen met een psychische handicap gezien worden als anders? Of juist als veelkleurig? Lenneke Elfers pleit er voor om meer geld te geven aan organisaties: zij zijn creatief en kunnen komen met oplossingen. Mensen moeten niets. Geef ze de gelegenheid om te laten doen wat ze willen. Zelf heb ik een aangepaste opleiding gedaan om te gaan werken. Zo is het mij gelukt, anders had ik het niet gekund. De GGD pleit voor goede voorlichting, zoals bijvoorbeeld de doelgroepambassadeurs die worden ingezet om te werken aan positieve beeldvorming. Bovendien zijn er, door de overgang van de AWBZ naar de WMO, mogelijkheden voor beeldvorming middels voorlichting en [congres] te doen. Maar als je mensen stimuleert, en hun verhaal plaatst in Denkraam, zijn ze vaak trots en voelen ze dit als een steun in de rug. Zijlmans geeft het voorbeeld van Paul de Leeuw: hij zet zich in voor mensen met een handicap. Zijn opmerking komt echter onder kritiek te staan. Het figuur Adje uit zijn show werkt juist averechts en stigmatiserend: mijn zoon is autistisch en heeft hier regelmatig last van, aldus een reactie uit de zaal. Van verschillende kanten wordt benadrukt dat beeldvorming in de media niet altijd even goed gaat. Laat je zelf als mens zien, in je geheel, zo luidt het devies. En de rol van de politie? Zijlmans benadrukt dat er niet negatief wordt gedacht over mensen met een achtergrond in de psychiatrie. We komen veel in aanraking met mensen die psychische problemen hebben, vaak omdat de politie gebeld wordt vanuit de omgeving. Het zijn mensen die afwijken maar dit kan je niet altijd zien aan de buitenkant. Maar hoe kan het dan gebeuren dat, in het kader van voorlichting, een Denkraam wordt afgeleverd bij het politiebureau, en deze dan niet wordt geaccepteerd omdat het blad niet professioneel zou zijn? legt een congresganger de politieman voor. Dan ben je tegen de verkeerde aangelopen, benadrukt Zijlmans, we luisteren wel, bijvoorbeeld naar de doelgroepambassadeurs. Ook wordt er kritiek geuit op het optreden van de politie (of juist het gebrek daaraan). Waarom gebeurt er niks als je hulp vraagt terwijl je het nodig hebt? De heer Zijlmans benadrukt dat dit wel zou moeten gebeuren. De deelnemers van het panel geven, ter afsluiting, een aantal voorstellen en concrete plannen: Er zijn plannen voor een serie op TV Rijnmond, een stadsoap : neem dit mee! Laat de verschillende instellingen meer communiceren en samenwerken. Een themanummer van Denkraam? Ga van zorgen voor naar zorgen dat : zorgen dat mensen het zelf kunnen regelen. En met deze plannen komt een einde aan de paneldiscussie, die eigenlijk net te kort duurde, en wordt het congres afgesloten. Wat zijn de concrete resultaten van de dag? René Kragten, medewerker van het Basisberaad Rijnmond, presenteert een projectplan rond beeldvorming, waarbij verschillende activiteiten worden ondernomen rondom dit thema. Hierbij wordt gedacht aan voorlichters,consulenten, voorlichtingsmateriaal en publieksbijeenkomsten. Kortom, wordt vervolgd. Kees van der Wilk en Bas van Bellen Fotografie: Michiel van Gog en Jan B. Burger [11]

12 Oerend hard Snelle handen, vlugge voeten en snerpende geluiden van motoren. Dreunende bassen die al je botten doen trillen en rammelen. Loeiharde muziek om je heen. Het motto lijkt: snel, sneller, het snelst of hard, harder, het hardst. Soms is dit nadrukkelijk afwezig want dan hoor je slechts vogelgeluiden, opgewekt gekout en ruisende rokken van elegant geklede dames. Volgens de zomereditie van R uit magazine is de zomer in Rotterdam altijd hot. Daarvoor staan immers publiekstrekkers als het Zomercarnaval en, in wat mindere mate, het Dunya Festival garant. Dat we in een jonge stad leven vertaalt zich in de constante vernieuwing van het festivalprogramma, waarin lifestyle van jongeren centraal staat. En met de toekomst zit het wel goed nu festivals als bijvoorbeeld StreetMasters (voorheen Danceground) de kans krijgen zich te bewijzen. Hieronder een greep uit de evenementen die ik in de afgelopen zomermaanden bezocht. zondag 27 mei 2007 Ortel Dunya Festival Dit festival van wereldmuziek vierde dit jaar haar dertigste verjaardag. Nog steeds staat in dit evenement de ontmoeting centraal van alle culturen die de stad rijk is. Het Ortel Dunya Festival behoort in haar soort tot de oudste festivals ter wereld en vierde haar jubileum met een programmaopzet die letterlijk alle grenzen liet vervallen. Wereldmuziek in het Park bij de Euromast. Op een viertal grote podia kon je vandaag luisteren naar diverse groepen muzikanten uit de gehele wereld. Het was bewolkt weer en er was regen voorspeld. Op het eind van de middag vielen de eerste spatten naar beneden. vrijdag 8 juni 2007 Go Fast X-days In het stadsmagazine nl.10 (nummer 12, juni 2007) las ik dat, normaal gesproken, bezoekers van de Euromast het liefst omhoog gaan voor het uitzicht. Tijdens de Go Fast X-days lieten verschillende durfals echter zien hoe diezelfde Euromast als extreem speelobject gebruikt kon worden. De wereld van de extreme sporten was op vrijdag 8 en zaterdag 9 juni internationaal aanwezig: vertegenwoordigers uit maar liefst twintig landen zetten hun beste beentjes voor. Ook de nabij gelegen Maas kreeg in de programmering een plaats toebedeeld. Kitesurfers en wakeboarders haalden hier hun capriolen uit. Ik was vooral afgekomen op de werkelijk indrukwekkende show die de parachutisten zouden opvoeren. Het was verbazingwekkend om te zien hoe de springers na een sprong uit een klein vliegtuigje op één kilometer hoogte erin slaagden om met hun speciale valschermen al sturend te landen op een piepkleine grasstrook naast de Euromast. Ook sprongen van specialisten met de kleinst mogelijke parachute van de Euromast zag ik gebeuren. Ja, ik was er bij en vermaakte me wel. Het was zonnig weer, bijna zomers te noemen. zondag 24 juni 2007 LadiesRun Dit evenement werd in Rotterdam voor het eerst georganiseerd. Het betrof een combinatie van een sportieve activiteit, namelijk een hardloopwedstrijd voor [12]

13 vrouwen, met een gezellig dagje uit. Ook het Goede Doel was een belangrijke rol toegedacht. Via donaties konden de deelneemsters aan de Run een bedrag bestemmen voor War Child. War Child is een organisatie die sport inzet om oorlogskinderen weerbaarder te maken. Er was vooraf ook een hilarische noot. Zo las ik in het AD van 23 juni dat de Rotterdamse Marlous Tode (26) tijdens de LadiesRun handtekeningen zou ophalen om haar wens, gratis openbare unisekstoiletten in Rotterdam, kracht bij te zetten. Zij hoopt hiermee de politiek ervan te overtuigen dat deze voorzieningen niet alleen een vaste plek in de stad verdienen maar ook gaan krijgen. Het was op zondag 24 juni een bewolkte dag, het was er een met een dreiging van regen in de lucht. Gelukkig bleef het bij die dreiging want ik moest wel mijn camera droog zien te houden. Het parcours van de Run liep over twee van Rotterdams bekendste bruggen: Erasmusbrug en Willemsbrug. Een rondje was ongeveer drie kilometer lang. De groep deelneemsters vormde een gevarieerd gezelschap: topsporters, maar ook minder goed in conditie verkerende vrouwen liepen hun rondjes over de bruggen. Bij de diverse stands aan de voet van de Erasmusbrug konden bezoekers zich op de hoogte stellen van al datgene wat vrouwen bezig houdt, interesseert en boeit. zaterdag 30 juni 2007 StreetMasters Martin van Drunen (19) was vorig jaar de skatewinnaar van StreetMasters. Fishbrain, Pornstar, Makio, somt hij achteloos enkele grind-varianten op. Hij traint al zeven jaar zo n drie keer per week op het Skatepark aan de Westblaak. Nu oefent hij nieuwe trucs om zijn titel te verdedigen. Het is van belang om een goede timing te hebben om de act, in de korte tijd die ervoor staat, goed uit te kunnen voeren, zegt hij. Het Skatepark aan de Westblaak was op een bewolkte dag het toneel van de Rotterdamse voorronde. Skaters, BMXrijders, breakdancers en streetdancers bonden vandaag de strijd aan met elkaar om een plaats te krijgen op de grote landelijke finale op 1 september, ook weer op de Westblaak. Ik moet zeggen: het kostte me veel moeite om de foto s te maken die ik hebben wilde. Rustig aan gedaan, niets geforceerd, missie geslaagd. Deze voorronde leverde al aardig wat spectaculaire stunts op. Persoonlijk beleefde ik het meeste plezier aan een wel zeer jeugdige breakdancer. Jong geleerd, oud gedaan zal ik maar zeggen. zaterdag 28 juli 2007 Ortel Zomercarnaval Straat- - parade De kleurrijke Straatparade, met prachtig uitgedoste dansers en opzwepende ritmes, blijft de grote publiekstrekker onder de Rotterdamse festivals. Het is officieel het grootste evenement van Nederland en, hoewel geschikt voor alle leeftijden, ook het best bezochte jongerenevenement, aldus R uit magazine. (zomer 2007) Veel zon, druk, maar toch wel gezellig. Het was wel hard werken voor mij want: goede foto s maken van de vele scènes die aan mij voorbij trokken, dat ging niet vanzelf. Het felle licht vormde soms een probleem om de belichting goed te krijgen. De soms opzwepende ritmes van de muzikanten in de stoet riepen een tropische, Braziliaans aan doende stemming op. De ene stoet was nog kleurrijker dan de andere. Vele kinderen liepen in hun fraai versierde pakjes de show soms letterlijk te stelen. Ook de mannen van Pameijer liepen, of beter gezegd, rolden met volle overgave mee in de eindeloze rij van praalwagens. zondag 12 augustus 2007 Dag van de Romantische Muziek Dit evenement is niet te vergelijken met welk ander festival dan ook. Tijdens dit gratis eendaagse evenement was jong en oud welkom in het Park bij de Euromast om te genieten van klassieke muziek en een nostalgisch sfeertje. Tussen de concerten door was het picknicken geblazen: voor de liefhebbers waren er zelfs champagne en oesters verkrijgbaar. Ook aan de kinderen was gedacht: niet alleen lekker spelen in het Park en zich vergapen aan de mooist verklede mensen, maar ook een kinderpodium waar muziek gespeeld werd, en jeugdtoneel en dans te zien was. Wat een verschil qua sfeer met de dag ervoor! Het Park was op die zondag dus het decor van lang vervlogen tijden, namelijk de tijd van de Romantiek. Overal zag je mensen in de typerende kledij uit de tijd van de Romantische componisten, zo rond het jaar 1800 en nog wat. Flanerende stellet- [13]

14 jes, een hapje en een drankje. Kijken en bekeken worden. Tussendoor luisteren naar musici die op acht kleine podia in het Park muziek uit die tijd ten gehore brachten. Een gezellige drukte en het weer werkte redelijk mee: veel zon en pas tegen het eind van de middag een paar spatten regen. Een aanrader om volgend jaar eens te bezoeken, ook al houd je niet van klassieke muziek! zaterdag 8 september 2007 zondag 9 september 2007 De Wereld van Witte de With De straat bruist nog harder dan normaal gesproken het geval is. Zo presenteerde de Rotterdamse rapper Duvel de film 7002 in museum Boijmans van Beuningen en plaatsten Jonas Staal en Jack Segbars bomwrakken uit Bagdad. Van de Belgische kunstenaar Philip Metten was in Showroom MAMA werk te zien dat regelrecht geïnspireerd is op de graffiti. Metten verbindt hiermee streetart met andere primitieve kunstvormen. Vanaf vrijdag 7 september was er een programmering rond het thema Helden. Drie dagen lang was de Witte de Withstraat en omgeving het podium voor Beeldende kunst, Theater, Design, Fotografie, Muziek, Dans, Mode, Literatuur en Debat. Helden dus. Maar: dan wel Helden in alle soorten en maten. Soms ook anti-helden. Modeshows, een gratis knipbeurt voor zowel kinderen als volwassenen in een eigentijdse look. En ook nu weer de Wereld van Herenplaats. Daar kon je de eigen helden van de Galerie bewonderen. Soms met een knipoog naar het leven van alle dag. Wereldhavendagen De Dagen stonden dit jaar onder andere in het teken van Michiel de Ruyter ( ), een van Nederlands bekendste zeeadmiraals. Zo vroeg de Admiraal de Ruyter Homeport Race, een unieke zeilrace, aandacht voor het geboortejaar van deze bijzondere zeeheld. Met het thema Werken aan Wereldklasse kon de bezoeker van dit festival ervaren hoe de Rotterdamse haven zich alsmaar blijft ontwikkelen en zo zijn grenzen steeds verder verlegt. De programmering was eveneens op 7, 8 en 9 september. Dertig jaar Wereldhavendagen. En ook, 75 jaar Havenbedrijf Rotterdam. Vele demonstraties van de laatste jubilaris. Bijvoorbeeld hoe met de modernste technieken een tankerbrand op volle zee geblust wordt. En ook, hoe de bemanning van een in nood verkerend schip met reddingshelikopters geëvacueerd wordt. Maar ook, hoe kinderen met duikerspakken aan in een grote met water gevulde kuip letterlijk een duikje konden nemen. Oude ambachten? Jazeker, zoals bijvoorbeeld een palingrokerij. Ik had wel trek gehad in een broodje verse paling, maar helaas: de plicht ging voor. Geen vuile handen maken, anders geen goede foto s! Tekst en fotografie: Ton Hensing [gedicht] pure liefde iedere nacht kom ik jou in mijn dromen tegen wat we dan doen dat zeg ik niet als ik dat verklap wordt je vast verlegen maar reken maar dat je volop geniet dag en nacht heb ik een intens gevoel nog warmer als het hellevuur de oorzaak is passie.. die ik voor jou voel dankzij jou raakt mijn hart overstuur die begint dan wild te kloppen kolkend bloed stuwt hij door mij heen geen muur om me hart die het af kan stoppen de liefde die ik voor jou voel is van top tot teen lion198 [14]

15 Toen pissen plassen werd is het gezeik begonnen De verveling als ziekte van de westerse wereld Arie Prins is gepromoveerd tot doctor in de filosofie hier in Rotterdam. Omdat hij zich zijn hele leven al hartstochtelijk verveelt is hij maar studie van de verveling gaan maken om daar op te promoveren. Zijn eigen verveling komt vooral omdat hij als kind al een verwend joch was, in een dure villa moest opgroeien waar hij alles kon krijgen en dus nergens meer naar verlangde. Zijn moeder kweekte orchideeën in een kas achter de villa, in plaats van haar kind uitdagingen te bezorgen. In Duitsland is net een moeder die haar zoon vetmestte tot haar eigen verbazing uit de ouderlijke macht ontzet wegens verwaarlozing van haar kind. Het joch woog al 100 kilo en mocht alles eten wat hij wilde: vlees, patat, worst. Maar sla en andere gezonde dingen spuugde hij weer uit, dus dat hoefde hij niet op te eten. Het kind zit nu in een afkickkliniek om weer gezond te leren eten. Kennelijk zijn er ook ouders die hun kind emotioneel verwaarlozen door ze alles te bieden wat onze rijke westerse wereld maar op kan brengen. Omdat ieder lid van onze maatschappij leeft als een vorst op de schouders van tien arme sloebers in de onderontwikkelde landen die de basisproducten waar wij en onze industrie aan verslaafd zijn moeten produceren, is de verveling volgens Arie Prins ons grootste probleem geworden, in elk geval het zijne. Hij heeft vele relaties en huwelijken gehad om de verveling te verdrijven, maar die bleef elke keer terugkomen om hem en zijn partner uit elkaar te drijven. Prins wilde eerst voor arts gaan studeren, een interessant vak waar je tenminste nog dagelijks mensen tegenkomt waar je ook wat voor kunt betekenen. Maar omdat hij zichzelf de mensenkennis van een zeeanemoon toekent is hij de vervelendste studie gaan doen waarbij je alleen maar boeken tegenkomt die over zichzelf of over andere boeken praten. Filosofie werd dus zijn toekomst. Filosofie betekent liefde voor wijsheid. Elke ervaringsdeskundige weet dat wijsheid komt met de jaren, met acceptatie en dat je dat niet uit boeken kunt leren. In het Nederlands heet het wijsbegeerte. Nu is wijsheid en begerigheid een wonderlijke combinatie, echt Nederlands als de VOC en de opengesperde neusgaten van Balkenende. Mijn dikke vriend Van Dale, die altijd woorden heeft voor onduidelijke zaken vertelt me dat filosofie zowel een allesomvattende wetenschap als ook een algemene levensleer wil zijn. Dat is nogal wat: je overal mee bemoeien en overal het juiste antwoord op denken te hebben. Zou Prins op die manier de verveling voorgoed uit zijn leven hebben willen bannen? Alsof ik mezelf in de spiegel zie, althans in mijn jonge jaren als milieubioloog en strijder voor en tegen van alles en nog wat. Gelukkig kwam er later [column] wat levenswijsheid en het besef dat hoe meer je weet, hoe meer er overblijft dat je niet weet of nooit zult kunnen weten. En hoe lukt het de dieren eigenlijk om er zonder wijsbegeerte maar op los te leven? Wel, net als de mens, want van al ons handelen komt maar 5% voort uit wat wij tussen onze oren aan levensleer hebben bedacht en 95% doen we nog steeds met het overlevingsinstinct dat ook het hele planten en dierenrijk heeft voortgebracht en veilig in ons DNA ligt verankerd. Daar hoeven we geen gedachte aan vuil te maken en geen filosofie boeken voor te lezen. Toch zijn de filosofen al vroeg met hun boekenwijsheid begonnen. Bij de Grieken had je Socrates, een toffe peer met een gezellige buik die na schooltijd bij het Gymnasium langsging om de leerlingen als ze klaar waren met de gymnastiek en de lessen in levenswijsheid kritisch te ondervragen of ze nu echt iets geleerd hadden. Vermoedelijk hield hij ook van de mooie jongenslijven, want dat was onder de oude Grieken heel gewoon, maar hij was populair om zijn interessante discussies die de jongens tot inzichten bracht en kritisch deed nadenken over wat de autoriteiten op school hun wilden leren. Het kostte Socrates zijn leven, want de autoriteiten beschouwden hem als een onruststoker die de stabiliteit van de staat in gevaar bracht, maar zijn leerling Plato werkte zijn ideeën uit en schreef er dikke boeken over. Dat ging dan vaak over de vele feesten die de Griekse heren organiseerden waarbij lekker gegeten en goed gedronken werd, maar waarbij het vooral om de toespraken en redevoeringen ging, vaak over een onderwerp waar ieder dan zijn mening over gaf in filosofische uiteenzettingen en met voorbeelden uit het leven van de vele Griekse goden. Vooral Dionysus was populair, een soort Prins Carnaval die jaarlijks in plaatselijke en landelijke feesten werd geëerd met toneel, dans en goede feesten en maaltijden. Omdat de slaven het zware handwerk deden, hadden de Griekse heren volop de tijd om zich met dichten, zingen en toneel bezig te houden. En met filosoferen tijdens de feestmaaltijden natuurlijk. Doctor Prins zou zich in die tijd goed thuis gevoeld hebben en zich waarschijnlijk geen moment hebben verveeld. In onze tijd moet een filosoof echter publiceren om brood op de plank te krijgen en zelf het slavenwerk doen door boeken te lezen, van feestvarken Plato bijvoorbeeld of van engerds als Heidegger en Nietsche en er dan zelf weer van alles over schrijven dat slimmer en nieuwer is dan wat je collega s daar over te zeggen hebben, anders wordt je niet gepubliceerd en heb je niet te eten. Zo wordt de filosofie denken over het denken, schrijven over het schrijven en woorden over de woorden. Met de werkelijkheid heeft dat alles niets meer te maken; een pijp op een schilderij is geen pijp om uit te roken, de vinger die naar de maan wijst is die maan niet, en een roos is een roos is een roos maar deze woorden verspreiden geen rozegeur. Ik houd het maar op levenservaring als bron voor alle wijsheid. Jan Willem Bijl [15]

16 Schrijf je rijk ---- Reik naar binnen! Woorden zijn als goud Waarom heeft de een aanleg om te schrijven en de ander niet? Waarom speelt de buurman met woorden alsof zijn leven er vanaf hangt en kan de buurvrouw haar gevoel amper vertalen tot een diepere betekenis? Is schrijven alleen weggelegd voor mensen die zichzelf een schrijver durven te noemen? Zou niet iedereen een schrijver kunnen zijn? Zou je jezelf kunnen helen door middel van je eigen woorden? Gewoon door te schrijven? Als kind al beginnen we met het benoemen van dingen die we herkennen. Het is elke keer weer een spektakel om het nieuw geleerde woord wel honderd keer te roepen. Je roept het zoveel, dat je ouders je het liever weer af zouden leren. Woorden creëren onze wereld. Woorden laten ons een uiting geven aan de dingen die we kennen of juist niet kennen. Door middel van woorden tekenen we onze wereld, dragen we uit wat er in om ons omgaat. Elk op zichzelf staand woord is te vergelijken met een korreltje goud dat ons rijker maakt. Woorden geven ons macht. Waarom is het dan maar een select groepje wat zichzelf uit durft te geven voor schrijver? Als woorden ons werkelijk macht zouden geven, waarom schrijft dan niet iedereen de woorden op die er in hem omgaan? Schrijven wordt ons aangeleerd als activiteit. School bijvoorbeeld. Opstellen en werkstukken dienen netjes en verzorgd ingeleverd te worden. Het liefst met een logische volghorde en zonder al teveel menselijke gevoelens die het de lezer (de leraar in dit geval) realistisch maakt. Daar komt bij kijken dat de leraar let op correcties, juiste zinsbouw en het uitweiden van het onderwerp. Het lijkt van belang te zijn dat we leren schrijven zonder enige blijk van emotie en het op deze manier logisch, intelligent en goed over laten komen. Schrijven wordt door de meeste mensen allang niet meer geassocieerd met het raken van een creatief doelwit. Namelijk; het pad van je eigen zelfontplooiing!! Schrijven kan als instrument dienen om je eigen coach als supporter te zijn. Schrijven kan een metgezel blijken waar je jezelf het meest in terug vindt. Waag het er eens op! Reik naar binnen. Schrijven is een handeling De meeste mensen denken dat ze niet kunnen schrijven en dat schrijven alleen is weggelegd voor schrijvers. Ik kan het maar niet vaak genoeg herhalen, dat iedereen die de taal beheerst, schrijven kan! Maar wanneer ben je een schrijver? (schrijfster, dat kan natuurlijk ook!) Als je jezelf in een eenzaam bestaan heb opgesloten? Compleet geïsoleerd van de buitenwereld, om onder enorme druk een nieuw boek af te krijgen? Ben je pas een schrijver als jouw werk uitgegeven is? Of ben je al een schrijver als je alleen overgaat tot de handeling schrijven? Schrijven is een handeling die (bijna) iedereen tot zijn bezit heeft. We leren er op school een uiting aan geven met net zoveel moeite als dat we leren praten. Een visser is toch ook gewoon een visser als hij met zijn hengel langs een waterlijn zit. Daar hoeft hij niet perse een vangst voor te doen. Met schrijven is dat ook zo. Je hoeft niet perse een vangst te doen voordat je jezelf een schrijver kan noemen. Alleen het proberen is de titel schrijver al waard. We zitten eigenlijk nog een beetje in de fase dat we denken aan de strenge kanttekeningen van de leraar die boven ons opstel met een rode pen ons werk becijferd heeft. Als we gewoon terug zouden gaan naar de handeling die het schrijven is, kan het iets zijn waar je helemaal in opgaat. Schrijven bied je de mogelijkheid weer een stukje van de communicatie terug te vorderen waar je als kind elke nieuwe lering geweldig in vond. Als we onszelf laten schrijven, kunnen we het dus eigenlijk niet fout doen. Denk eens aan de eerste woorden die je hebt leren schrijven. De woorden boom, roos en Pim leren we met zoveel overtuiging, dat we de koppeling maken aan een boom, een bloem die een roos heet, en een jongen die de naam Pim draagt. We zijn trots op de betekenis die we van de woorden kennen. We kunnen ze immers schrijven en tastbaar maken voor de buitenwereld en onszelf. We kunnen de letters dromen als we een boom zien, we kunnen het tastbaar maken. Dat alles doen we pen en papier. Sommige mensen houden een dagboek bij. Vraag jezelf eens af; Durf ik mijzelf een schrijver te noemen als ik een dagboek bijhoud? Of vertel je met een schaamrood hoofd dat jij elke dag even je hoofd leegt met de pen in je handen. Persoonlijk vind ik dat je jezelf volmondig een schrijver kan noemen als je een dagboek bijhoudt. Om de simpele reden dat je bezig bent met de handeling en de gedachten die daarbij komen kijken. Schrijven. Waarschijnlijk heeft een ervaren dagboek schrijver minder moeite met het benoemen van zijn gevoelens, dan die getalenteerde prater die zichzelf niet als schrijver ziet en steeds over zijn gevoelens praat. Door te schrijven in dagboekvorm en dat als handeling en activiteit te zien, spiegelen we onszelf in de wereld waar ons pad toe leidt. Met andere woorden, [16]

17 de weg die je bewandelt, maak je tastbaar door het in je eigen woorden na te kunnen lezen. Vergeet het onderscheid Een schrijver die zijn kost met zijn schrijven verdient heeft geen geheime talenknobbel, toverformule of een onuitputtelijke inspiratiebron, zoals veel mensen misschien (willen!) denken. De meeste schrijvers zijn niet rijk en hebben geen magisch vermogen om hun schrijfsels tot letterlijk goud om te toveren. Het innerlijke goud voldoet. Geloof het of niet, met woorden (je eigen gedachten!) kun je toveren. Een schrijver schrijft gewoon Hij heeft zichzelf wijsgemaakt dat hij mee kan stromen in de taal van de woorden. En doet dit. Iedereen heeft een talent om zichzelf wat wijs te maken. Het is niet onvoorstelbaar om de kennis in je, in je gehele woordenschat, kenbaar te maken. Schrijvend. Schrijven is het najagen van woorden, gedachten en gevoelens. Vergeet die sollicitatiebrieven, instellingspost en bezwaarschriften! Vergeet het gehokte u en schrijf voor de gein is een bezwaarschrift gericht aan best kutwijf. Een schrijver doet wat iedereen pratend doet. Zichzelf vermaken, de wereld iets proberen mee te geven. (al gaat dat vaak wat subtieler dan best kutwijf ) In allereerste instantie schrijft een schrijver voor zichzelf, al is hij zich daar niet eens bewust van en wil hij graag een boek uitbrengen. Schrijvend word je bewust. Ben je onbewust bewust. Je doorloopt een eenvoudig proces. Dagboek schrijven, een roman schrijven; als je maar meeschrijft op gedachten. Er ontvouwt zich vanzelf een lijn. Mensen die willen schrijven, moeten zich eraan herinneren dat het mikken op een creatief doelpunt, soepelheid in pacht HEEFT. Een zelfde soepelheid als de stroming waar je in denkt. Schrijven stroomt, praat tegen het papier. Denk met jezelf. Schrijven kent geen onderscheid van goed of slecht, het heeft iets natuurlijks in zich waardoor je een overzicht maakt. Het kan voor de schrijver zelf, uiteindelijk een belangrijk document zijn, terwijl het voor de buitenwereld onleesbaar is. Of je er rijk van wordt is aan jou! Schrijven kun je op meerdere manieren gebruiken, duidelijk inmiddels. Als je ervoor kiest met de stroom mee te schrijven, dan kies je ervoor de uitlaat van je brein te zijn. En je hersenen vinden het leuk om te schrijven!! Je hersenen zijn er immers voor gemaakt om emoties te herkennen, dingen te benoemen en situaties te vergelijken. Je hersenen denken duizenden gedachten per dag en deze zijn lang niet altijd even makkelijk te vangen. Schrijven kan je metgezel zijn op je eigen reis! Je vangt letterlijk je eigen gedachten en kunt kijken wat je er verder mee doet. Je zou kunnen zeggen dat je in een klein schrijfmoment een zelfanalyse opstelt van waar je mee bezig bent. Als je probeert te vloeien zoals je praat, zonder schaamte over de letters die op papier verschijnen, heb je een redelijk beeld van wat er in een klein moment door je hoofd heen kan spelen. Dit hoeft wat inhoud betreft geen doel te dienen, maar bereikt zijn doel met het geheel al. Namelijk de spiegel die jij voor jezelf op papier hebt gezet. Schrijven kan een heerlijke vlucht vormen van de werkelijke wereld waar alles soms in tegen zit. Daarnaast kan het de meest nuchtere relativering zijn die je zelfs soms nodig hebt. Het gaat vanzelf als je de overtuiging loslaat geen schrijver te zijn. Maar je gewoon laat mee stromen in de handeling van het schrijven. Probeer het eens even net zo spannend te vinden als bij de eerste woorden die je op papier zette. Met daarin je kinderlijke overtuiging dat geen blanco vel veilig is voor de woordenschat die zich in je uit wil breiden. Als je jezelf hier de ruimte in geeft, zul je merken dat je verbaasd zal komen te staan aan de informatie die je bloot geeft aan jezelf. Schrijven met de stroming van je gedachten, zorgt ervoor dat je een werkelijkheid boven haalt die alleen voor jou zichtbaar is. Denk maar eens terug aan het begin van de tekst. Woorden geven ons macht, elk woord is als een korreltje goud, wat ons rijker maakt zodra we hem leren kennen. En of je er uiteindelijk rijk van wordt, dat is aan jou! Natasja Schreuder [17]

18 De prijswinnaar van schrijfwedstrijd Troost is Stephanie-Joy Eerhart Een verhaal dat binnenkwam op de redactie. Letterlijk en figuurlijk. Het verhaal van Stephanie-Joy. Stephanie krijgt als prijs het boek troost vragen, geven en ontvangen van Riekje Boswijk-Hummel thuisgestuurd. Verder wil de redactie de deelnemers bedanken voor de binnengekomen inzendingen! Misschien zit er volgende keer voor jou een plaatsing plus prijsje in! Ga vooral door met schrijven! Troost Een prachtig woord, met een diepe betekenis. Troost, van iemand kracht ontvangen, in de zwakte van jouw moment. Een arm om je schouder, een zakdoek die je wordt aangereikt, voor de tranen die je verdriet bekrachtigen. Of een kusje op de zere plek, als kind ben je nog zo naïef...zou je haast denken. Of wist ik toen, wat ik jaren later zou zoeken? Troost. Al waren het maar woorden. Of een zoete genade, die alles ongedaan zou maken. Dat ik nog het ongeschonden lichaam van een zesjarig meisje had. Maar er is geen zoete genade, enkel een zoektocht. Naar troost. Iets wat het aangedane leed zou kunnen verzachten. Mijn verloren jeugd Ik was een klein meisje van zes jaar, toen een witte auto mijn wereld zwart tekende. Ik werd voor mijn ouderlijk huis overreden, de auto reed tweemaal over mijn rechtervoet, waarvan eenmaal remmend. Vanaf dat moment was mijn leven niet meer, wat het die zes jaar daarvoor was geweest. Mijn vader werd door de buren gealarmeerd. Jaren later vertelde mijn moeder mij, hoe hij nog nachtenlang dat geklepper en geklop van de buren op de ramen en deur heeft gehoord, alsof het nooit op zou houden. Badend in het zweet schrok hij dan wakker, om zijn dochter steeds opnieuw het leven te redden. Mijn moeder stond aan het begin van de straat, met een pasgeboren baby in de kinderwagen, een peuter aan haar hand. Ze kon toen niet weten, dat het háár dochter was, waarvoor de hele straat buiten stond. Pas binnen...stond ze oog in oog met haar grootste angst, daar lag een zool, van wat eerst het nieuwe lakschoentje van haar dochter was geweest, gereduceerd tot een lapje rubber... Toen volgde de zwartste dag van mijn leven; mijn prinsesje zou ernstig verminkt worden...door een zo n klootzak die niet uitkijkt...las ik, in een van mijn moeders brieven. Ik weet nog hoe ze me op de eerste hulp op de operatietafel legde en mijn tuinbroek met geweld openknipte. Deze broek droeg ik vandaag voor het eerst, nieuw. Ik vroeg of ik hem niet gewoon uit kon trekken... Waarna ik onder narcose werd gebracht. In een week ben ik vier keer geopereerd. Na drie dagen werd ik in een ambulance overgebracht naar het AMC in Amsterdam. Daar is het vechten begonnen. En het is nooit meer opgehouden. Operatie na operatie (tot ze ontelbaar werden..) Met pennen, plaatjes, schroefjes, moertjes en huidtransplantaties moesten de beste chirurgen een voetje creëren, dat er niet meer was. Pas jaren later vertelden mijn ouders me, dat de artsen niet wisten, of ik mijn been kon behouden, dat konden ze toen niet garanderen, en dat kunnen ze nu nog niet. Het enige verschil is, dat ik nu met deze wetenschap moet leren leven. Ik kan me alleen maar het vechten herinneren. Hoe hard ik voor mezelf was. Hoe ik het gips van mijn bovenbeen los heb getrokken waarna ik vreselijke littekens achterliet, niet wetende dat het gips verkleefd zat. Maar dan kon ik mijn ouders weer bellen, met een beetje goed nieuws, al begreep ik toen niet dat het had moeten genezen. Nog geen twee weken daarna vierde ik mijn zevende verjaardag, in het ziekenhuis. Mijn moeder heeft een plakboek voor me bijgehouden. Troost. Ze heeft me de beelden gegeven, die ik niet heb gezien. Ze gaf me iets terug, wat ik was verloren: herinneringen. Ik weet alleen van de foto s, van mij met een vriendinnetje, voor mijn bed. Ik hield een baby tje in mijn arm. Dat baby tje was mijn jongste broertje. Ik sta op een andere foto met een kippenpoot in mijn hand, waaronder Troost staat Je eigen feestmaal uitkiezen, het een ander laten opeten. Op het moment dat het bezoek achter de liftdeuren verdwijnt en jij in je grote rolstoel terug naar zaal rijdt, heet bezoek geen troost meer De vreselijke fysiotherapie, om weer te leren mijn been te gebruiken. Mijn grootste kracht, te laten zien hoe sterk ik wel niet was. Net zoals mijn moeder, die nooit een traan heeft kunnen laten, en nu nog niet. Als ik was gaan huilen, was het hele gezin als een kaartenpakhuis in elkaar gestort Stef. Ik moest het gezin draaiende houden, je vader had me nodig, en je had ook nog een broertje die 24 uur per dag zorg nodig had. en een peuter, wiens wereldje ook op zijn kop stond, net zo goed als dat van ons. Mijn vader heeft me opgehaald, toen ik ontslagen werd uit het ziekenhuis. De foto s vertellen een klein meisje in de rolstoel, [18]

19 met een trotse vader erachter, half niet moest doen, kon die schoenen niet omgeven door half leeggelopen ballonen. Uit mijn been steken pennen, op dat ik geen hakken aan kon, en door die accepteren en de pijn niet verkroppen mijn schoot een sporttas. Naar huis. Het schoenen ook niet de kledingstijl kon kent geen diepere betekenis dan uitdragen die ik zo adoreerde. Niet lang na bijna twee maanden in het ziekenhuisten. Maar toen sloeg mijn lichaam terug. daarna begon ik tegen mezelf te vech- Op een herfstdag ergens in september, Op de voordeur een spandoek met de nu zo n zeven jaar geleden, zakte ik door tekst Welkom Thuis, omgeven door ballonnen. In de huiskamer een stretcher, Daar begonnen de operaties weer. Kon mijn voet, kon er niet meer opstaan. pal naast de box van mijn broertje. Ik het me troosten, dat ik door dit ongeluk werd op de stretcher neergelegd. Daar zo n sterke persoonlijkheid ben geworden? begon het ziekelijke gevecht tegen mijn lichaam dat niet deed wat ik wilde. Mijn moeder moest twee keer, anderhalf Ik heb mijn jeugd aan het ziekenhuis uur per dag mijn wonden verzorgen. verloren... Mijn vader maakte overuren om de Ik heb mijn diploma s niet gehaald door schulden die in die periode zijn ontstaan, te grote achterstanden... af te lossen. Mijn moeder had nog twee Ik heb jarenlang geen korte broeken kinderen die ook haar zorg en aandacht gedragen omdat ik me schaamde voor nodig hadden. Elke week kreeg ik fysiotherapie, en werd ik met een busje opge- Ik ben vreselijk getreiterd omdat kinde- mijn dunne been... haald, om naar school te gaan. Ik heb ren mijn voet lelijk vonden, dan riepen uiteindelijk twee jaar gerevalideerd. Ik ze jouw voet gaat stuk, kapot. Schrijfwedstrijd kreeg orthopedische schoenen. Het gezin Ik heb maandenlang drugs gebruikt, om kwam op een punt dat we ons leven de pijn niet te hoeven voelen. Ik heb weer op moesten pakken. We gaan door veertien jaar lang, elke dag pijn gehad. zeiden mijn ouders. We moeten door. Als gezin. Maar voor mij zeiden die woorden niet dat mijn lichaam voor de rest ik meer met krukken, dan zonder liep. Ik Op mijn twintigste had ik zoveel pijn dat van mijn leven verminkt was. heb toen overwogen mijn been te laten amputeren. Ook toen zocht ik naar Dat gezin is in mijn pubertijd uit elkaar troost. Ik bedacht me, dat als ik nu mijn gevallen. Ik kon mijn handicaps niet been liet amputeren en een paar jaar accepteren (Ik ben ook slechthorend) en revalideerde, dat ik dan niet ook nog ook mijn ouders konden het maar moeizaam een plekje geven. Ik ben uit huis het ziekenhuis. Als ik nu leerde leven mijn volwassen zijn zou verliezen aan geplaatst. Ik ben de rest van mijn tienerjaren gevormd door hulpverleners, bege- been zou moeten amputeren, zou ik alles met de pijn, maar over 25 jaar toch mijn leiders en huisgenoten. Er is er nooit één verliezen wat ik dacht te hebben bereikt. geweest in die jaren, die er bij stil heeft Ik was verslaafd aan harddrugs en leefde gestaan dat ik nooit trauma begeleiding merendeels op de straat. Daar vond ik de heb gehad na het ongeluk. Geen psychologische begeleiding, slachtofferhulp ven. Ik moest deze keuze zelf uitvechten. hardheid, die ik nodig had om te overle- bestond toen nog niet. Ik vocht nog Mijn ouders wilden hierin geen verantwoordelijkheid, dat was TE zwaar, mijn steeds. Tegen mijn lichaam. Wat ik toen niet erkende. Ik deed alles wat ik juist hulpverleners beperkten zich, in die periode, tot het stigma, voorziener van bed, bad en maaltijd. Voor persoonlijke begeleiding bijna geen invulling. Ik heb God aangeroepen, tijdens een opname voor een corrigerende operatie. Hij heeft mij vrij gezet van die helse pijnen, toen de mensen in de kerk voor me baden. Ik liet me opnemen in het christelijk therapeutisch centrum stichting Op de rots. Daar ben ik afgekickt. Vanaf dat moment heb ik leren leven, zonder de pijn die mijn leven al die jaren had verkleurd. Zonder de drugs die me zo hadden verdoofd. Als het kind, dat ik zo kort heb kunnen zijn. Daar begon het genezingsproces, accepteren dat ik een handicap heb. En ermee leren leven. Dat is iets tussen God en mij. Ik ben er nog lang niet, maar weet nu dat Hij me bijstaat. Ik heb zelfs de man die mijn dit aangedaan heeft, vergeven. Vader, ik vergeef de man die mijn jonge kinderlichaam zo verminkt heeft. Ik vergeef hem dat hij mijn leven geruïneerd heeft, ik vergeef hem dat hij niks van zich heeft laten horen, ik vergeef hem dat hij niet de moed heeft mij bij te staan. Ik vergeef hem Heer, en bid dat U hem wilt leiden in zijn verwerking. In Jezus naam, Amen. Hier is mijn zoektocht naar troost begonnen. Je probeert een plek te geven wat jou zo heeft gevormd, maar je probeert ook kracht te vinden, om ermee te leren omgaan. En toen kwam de Volendam ramp. Zoveel jonge mensen, voor het leven getekend. De hele wereld was bezig met hun rouwverwerking, met de schoonheid die hun gestolen is. Het was een warme zomerdag en ik zat met mijn moeder in de tuin. We spraken over mijn littekens, het gevecht dat wordt gestreden. Tja Stef zegt mijn moeder, en spreekt gouden woorden die de rest van mijn leven, troost heten. Jij kan je voet tenminste nog in een schoen stoppen, dat kunnen de slachtoffers van Volendam niet... Bittere troost. Stephanie-Joy Eerhart [19]

20 Impuls cursus Impuls steunt mensen met psychiatrische problematiek bij het kiezen van een geschikte (beroeps)opleiding. Zo staat het in de folder. Deze zogeheten toeleidingscursus wordt gegeven bij het Zadkine en steunt mensen met een achtergrond in de psychiatrie bij het kiezen van en voorbereiden op een opleiding. Hoog tijd om daar als Denkraam een kijkje te nemen wat deze cursus inhoudt In de hal van het Zadkine college, waar de Impuls training wordt gegeven, word ik ontvangen door René Poots (coördinator en docent) en Jan Willem Stolk (docent). Ze zijn net bezig met het voorbereiden van de intake gesprekken van de volgende cursusronde. Dit is de eerste gespreksronde, waarin het papierwerk wordt afgehandeld, aldus René. Impuls biedt een toeleidingscursus: er wordt tijdens de cursus gekeken welke cursus of opleiding je wilt gaan doen en welke vaardigheden je hiervoor nodig hebt. Mensen komen zonder een opleiding naar binnen, en gaan mét een opleiding naar buiten, zo legt René uit, In de cursus wordt gekeken naar waar je op moet letten als student. Het gaat om het aanleren van vaardigheden: wat kan je zélf doen. Het is echter wel belangrijk dat deelnemers zélf de keuze maken. Het geheim van Impuls is dat het gaat om een omslag van cliënt naar student, zo vult Jan Willem aan. Het gaat om het geloof dat het kán gebeuren, dat mensen kúnnen veranderen. Dat is mijn drive. Mensen moeten echter wel gemotiveerd zijn om te veranderen. En mensen moeten een opleidingswens hebben. Het maakt hierbij niet uit om welke cursus of opleiding het gaat. Hierbij moeten mensen wel erkennen dat ze problemen hebben. Dit is de bagage die ze bij zich dragen, aldus Jan Willem, in deze cursus willen we de mensen inzicht laten krijgen in vragen als: wat kan ik goed? En wat kan ik verbeteren? De nadruk ligt op het ervaren: er wordt gereflecteerd op wat je gedaan hebt. Bij de cursus wordt gewerkt met de Individuele Rehabilitatie Benadering (IRB): verkennen, kiezen, verkrijgen en behouden. Iedereen doet dit in zijn of haar eigen tempo. De cursus wordt groepsgewijs gegeven, maar er wordt rekening gehouden met de individu. Mensen werken voor zichzelf, aan hun eigen kwaliteiten, om zo een portfolio te maken van hun kwaliteiten en mogelijkheden. Er is bewust gekozen voor een groepsgewijze cursus: Mensen kunnen meer leren in een groep, ze leren van elkaar studie- en beroepsvaardigheden. De groep ondersteunt elkaar. Het is belangrijk dat je in een groep leert werken, het is ook leren om student te zijn. Ook hier gaat het om de omslag, het ombuigen van je rol als patiënt naar terugkeer in de maatschappij. De cursus bestaat uit twintig lessen, verspreid over tien weken, elke woensdag en vrijdagochtend van half tien tot twee uur. We hebben bewust gekozen voor het tijdstip van half tien, legt René uit, sommige mensen hebben moeite met opstaan, maar in deze cursus proberen we juist te werken aan hindernissen. We kijken waar het probleem zit, om er vervolgens aan te werken. We laten de mensen hierbij kiezen wat bij hun past. Soms komen mensen met de oplossing laat René me s ochtends bellen, maar dat doen we niet. Koop dan een wekker, is ons antwoord. We geven wel steun, maar moeten hierbij wel reëel zijn. Docenten zijn slechts tijdelijk van aard. Wel is het zo dat voor na de cursus steun georganiseerd kan worden om de gekozen opleiding te behouden en af te ronden. Vanuit het Zadkine Service Centrum kan er ondersteuning gevraagd worden, bijvoorbeeld via een student gebonden financiering. De ondersteuning kan alleen geboden worden binnen de opleidingen van het Zadkine College. Voor ondersteuning erbuiten zijn er afspraken gemaakt met de Bavo Europoort. Als idee geven René en Jan Willem mee om te proberen een PGB (Persoonsgebonden Budget) aan te vragen: Hiermee kan je zelf begeleiding en ondersteuning inkopen. Je kan zo zelf de regie houden. Maar nogmaals, het is een idee. Voor zover wij weten heeft niemand dit nog gedaan. Wel adviseren we om steun in te schakelen: ook gezonde mensen zoeken steun, bijvoorbeeld bij familie of vrienden. Tijdens de cursus wordt er gewerkt aan het duidelijk krijgen van de vaardigheden, en deze te trainen. Hierbij wordt ook gekeken naar het tekort aan vaardigheden. Mensen krijgen praktische opdrachten, er wordt gekeken hoe dat gaat en het wordt groepsgewijs besproken. Het gaat om bewustwording, en leren met elkaar te communiceren. Veel opdrachten zijn gericht om inzicht te krijgen in de vaardigheden, en deze te trainen. In het keuzetraject wordt gekeken naar de opleiding die je wilt gaan doen: wat moet je daarvoor kennen en kunnen. Welke persoonlijke vaardigheden heeft iemand, en welke daarvan passen bij de opleiding die hij of zij wil gaan volgen. Bij de kennismakingsactiviteiten speelt creativiteit een belangrijke rol. Een vast onderdeel in de cursus is de vraag: wat wil je morgen leren? Waar wil je aan werken? Dit is allemaal gericht op de opleiding die je wilt gaan volgen. Een voorbeeld van een opdracht is het organiseren van een kennismakingslunch. Zo leer je bijvoorbeeld organiseren en samenwerken. Aan het eind van een opdracht volgt er een evaluatie, met feedback vanuit de groep. Elke les krijgen mensen een maatje en elke les worden er leerdoelen gesteld. Doordat er in de cursus wordt gewerkt aan het kiezen van een opleiding en een vaardigheidstraining, biedt het ook een [20]