Pedagogische Didactische Vaardigheden verslag, Grafisch Lyceum Utrecht, Lose?Win!

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Pedagogische Didactische Vaardigheden verslag, Grafisch Lyceum Utrecht, 2010. Lose?Win!"

Transcriptie

1 D A V I D z e l f r e f l e c t i e Pedagogische Didactische Vaardigheden verslag,, Zo doen we dat Vechten, Blowen & Coachen 1 Vragen over Dimensionale Motivatie Lose?Win! scenario s om over na te denken & hoe te presenteren Maak een verse start!

2 INHOUD -5 Start! Verhaal over eerste jaars studenten voor de eerste keer Vecht Verhaal over vechten en hoe ik het heb opgelost 9 Coach Vanuit opdracht over coachen. -7 Soma Cases uit het blow-archief -11 Lose?Win! winner/loser scripts 1-13 Presentatie Verslag van de presentatie tijdens de PDV cursus 1-1 Competent Omschrijving van competenties via korte praktijkvoorbeelden 1-3 Onderzoek 3 Dimensionele motivatie PDV onderoek en enquette 3

3 Eens per jaar krijg je de kans om het opnieuw, beter en anders te doen. Een keer per jaar de eerste keer met de eerste jaars in de eerste les voor een eerste indruk. De meeste klassen krijg je in het begin van het schooljaar direct en heb je misschien in drie dagen tijd alle klassen een keer gehad. Al je eerste indrukken gaan zitten in het aller begin. Daarna wordt het herhaling en voor je het weet is een klas gewoon. De meeste klassen krijg je direct in het begin van het schooljaar en heb je in vijf dagen tijd alle klassen één keer gehad. Al je eerste indrukken gaan zitten in het aller begin. Daarna wordt het herhaling en voor je het weet is een klas gewoon. Doordat we met 3D Studio Max later in het jaar beginnen had ik de AV klassen eigenlijk alleen even gezien in de eerste weken, met het maken van klei poppetjes. Daarna zijn de drie klassen uit mijn zicht verdwenen, tot de derde periode. Ze zouden voor het eerst kennismaken met 3DS en ik wist dat er een uitdaging lag: iedereen geïnteresseerd krijgen en er voor zorgen dat er een prettige basiskennis aangebracht wordt voor de toekomst. Ik heb door het jaar heen lang nagedacht over wat de inhoud van de nieuwe training zou moeten worden. De lessen tot nu toe waren niet samenhangend genoeg en vertelde geen verhaal over wat 3D is en kan. Twee gedachten waren de basis van uiteindelijke idee dat ik met de eerste jaars wilde doen. Ten eerste hoe ik zelf 3D heb geleerd en hoe zich dat ontwikkelt heeft. Het kernidee daaruit is dat een 3D er de wereld om zich heen moet kunnen ontleden in geometrische vormen. Cilinders, bollen, kubussen en lijnen, contouren, etc. De eerste stappen in 3D zijn ook vaak het maken van de basisvormen en daarmee grotere structuren bouwen. Zoals met een blokkendoos. De tweede gedachte is vanuit het audiovisuele medium. Alles voor de lens wordt een decor. Om een goede film te maken is het belangrijk dat je begrijpt wat het decor is en hoe het is opgebouwd. In feite zoals een theater: met fantasie en mooie schilderingen wordt er een nieuwe wereld gecreëerd op een podium. In 3D is dat niet anders. Je begint op een leeg podium en bouwt daarop je wereld. Hieruit ontstond het idee om de studenten in stappen een decor te laten bouwen. Met een ondergrond, achtergrond en een blokkendoos-kasteel. Eerst de blokken zelf maken, en dan er mee bouwen. Zo kun je met een beperkt aantal gereedschappen al snel mooie resultaten behalen. Ook als leraar zelf kon ik me beter voorbereiden op hoe ik de lessen graag zou willen geven. In de vorige twee periodes waren er zo de ups&downs met de tweede en derde jaars. Maar nu kon het weer opnieuw met de eerste jaars. Mezelf beter presenteren, ook qua uiterlijk, dus netjes geschoren en nette kleding aan. Rechtop staan en proberen zoveel mogelijk vrolijk te zijn, enthousiast en open voor vragen en opmerkingen. In de gaten houden dat de eerste lessen over de ervaring zelf gaat en niet zozeer over de inhoud van de te leren stof. Kernideeën beter communiceren. De inhoud zijn de elementen voor op het podium, en ik zou graag willen dat de studenten het ook zo zien. Door de complexe interface en gereedschappen is het inzichtelijk maken daarvan essentieel en bij alles aangeven in welk kader ten opzichte van het toneel metafoor het staat. De eerste les zelf begon ik met een 3D filmpje. Blijkbaar een goede keus film, want de klas vond hem erg leuk en prikkelde de fantasie. Vele stonden positief tegenover de training, als ik het enthousiasme zo aanvoelde. Ik heb daarna een kort verhaal vertelt over de ontwikkeling van potlood en liniaal tot CAD/CAM software en Pixar. Vervolgens liet ik het werk zien, met daarop het eindresultaat van deze training. In mijn voorbereiding had ik zelf een gewenst eindresultaat gemaakt. Hiermee kon ik het toneel verhaal prima vertellen en duidelijk maken wat de bedoeling was. De studenten leken het te snappen. Over het gereedschap ben ik juist veel losser gaan denken in de zin dat ik niet elk knopje ga uitleggen, alleen globaal aangeef wat het doet. Hierdoor zouden ze in staat moeten zijn om de basis te kunnen uitvoeren en voor verdieping zelf op zoek moeten. 3DS zit zo in elkaar dat er zelfs bij eenvoudige bol allerlei extra knoppen zitten, maar hoef je in eerste instantie niet te kennen. Daarna mochten ze zelf aan de slag met de interface en maakte de vormen die in het eerste menu te zien zijn. Bollen en cilinders, etc. Die vervolgens verplaatsen, roteren en schalen. In de tussentijd loop ik altijd rond. Kijken wat ze aan het maken zijn, en helpen, ook al ze er niet om vragen. Meteen over de hobbels heen helpen zodat de student niet vast komt te zitten...het moet wel leuk blijven! De klas had er plezier in en de eerste resultaten kwamen snel. Studenten die trots waren, omdat ze drie bolletjes op elkaar hebben gezet en het echt net een sneeuwpop leek. Ik heb iedereen geholpen en was gemotiveerd. In het laatste half uur wilde ik ze de gehele routine een keer laten meemaken. 3DS laten resetten en, terwijl ik op de beamer bezig was, en zij op hun scherm direct meededen, hebben we een eenvoudig toneel opgebouwd. Met een ondergrond, achtergrond, midden en voorgrond, lampen en paar objecten. Om vervolgens het eerste plaatje te laten renderen door de computer en op te laten slaan. Zo hebben ze hun eerste scene gemaakt en bewaard. Het was een positieve eerste les en dat heeft de gehele periode volgehouden. Creeëren van een podium voor al je ideeën. Nu, aan het eind van de periode heeft iedereen! een eindresultaat waar hij/zij blij mee is. Omdat het begrijpen van de interface de grootste struikelblok is in latere jaren ben ik tevreden met wat ze nu kunnen. Ik denk dat de toneel metafoor prima gewerkt heeft en het genoeg vrijheid gaf om zelf invulling te geven aan het idee blokkendoos-kasteel. Er zijn mensen die hebben echt een eenvoudig blokken omgeving en kasteel gebouwd. De ander zag de schaal heel anders en zag het als bakstenen of kneedbare beton. Met prachtige kastelen tot gevolg. Veruit de meeste zijn nog gemotiveerd om door te gaan, maar voor enkele wordt het langzaam duidelijk dat dit hun medium niet is. Ook zij zijn nog gemotiveerd, dus de vraag voor de volgende periode is, hoe houden ze het vast... Daarnaast wilde ik als leraar dan ook meteen maar zelf weer consequenter worden in idee en uitvoering. Daarom heb ik de monitoren omhoog gezet. Zodat de studenten meer rechtop moeten gaan zitten, waar ik ze nu ook op aanspreek. Daarnaast heb ik een redelijk streng internet beleid, welke ik ook vanaf het begin snel heb ingevoerd en hopelijk toch helpt in de strijd tegen Farmville, Hyves en gamen. De gehele periode houd ik dit nu vol en bevalt prima. De studenten klagen nooit over de schermen die ik pardoes omhoog trek en ik hoop toch dat ze bij mij minder internetten. Dat laaste blijft een lastig punt binnen de school, maar mijn volgende experiment wordt toch het geheel afsluiten van internet voor een periode, eigenlijk binnen de animatie leerlijn in zijn geheel. 5

4 SOMA Het is dat ik rook, maar de meeste leraren komen niet veel buiten gedurende de dag. Daarbij vind ik het fijn om s middags even een rondje te lopen. Altijd al gedaan, al sinds mijn eerste stage ga ik graag naar buiten tijdens de lunch. Elke dag moet ik wel naar buiten, al is het maar voor meer sigaretten. En in de zomer is het lekker, overal zon, er is een gracht achter de school en een pleintje met gras. Aan de voorkant, de straat over, naast een andere school, is een klein speeltuintje. Daar kun je goed hangen en ben je uit zicht van de school. En het was ook niet dat ik actief op zoek was. Maar wat doe je als er een groep van je studenten een joint staat te draaien in dat speeltuintje? En ik weet nog goed, dat ik op afstand stond te kijken en me een paar dingen afvroeg: hoeveel populairder als leraar wordt je hiervan? Hoe gaan ze reageren? Hoe consequent ga ik zijn en hou ik dit vol? Case #1 Subject: grote groep tweedejaars AV studenten. Locatie: het speeltuintje Waarneming: draaien van een joint Actie: rustig benaderen en een gesprekje. Met een diepe zucht op de groep afgelopen en iedereen gedag gezegd. Vragen wat ze aan het doen zijn. Reactie: niets, niets, niets. Realiteit: er waait een lange vloei uit de jaszak van een van de jongens. Ik kijk het na en zeg tegen de jongen dat hij wat verliest. Het bleek niet van hem te zijn. Hierop heb ik de groep vertelt wat de consequenties zijn voor het blowen tijdens schooltijd. Vijf dagen schorsing, strafwerk en corvee. Afloop: vriendelijk gedag gezegd en weer terug naar de school gelopen. Case # Subject: kerngroep van Case #1 groep AV studenten Locatie: grasveld, precies tussen de gebouwen in. Strategisch een van de beste plekken. Van alle kanten lopen er wegen omheen, maar er is altijd genoeg blikveld. King of the Hill. Waarneming: Doorgeven van een joint. Actie: Ik moest de groep betrappen op het daadwerkelijk blowen en de enige manier wat van bovenaf. Vanuit het Open Studie Centrum op de tweede etage kun je het grasveld zien, dus daar ben ik heen gelopen en ben in het raam gaan zitten. Wachten op het cliché beeld van de joint die wordt doorgegeven. Dat kwam al snel, waardoor ik me gelegitimeerd zag ze er op aan te spreken. Het was geen leuk gesprek en echt meewerken deden ze niet. Ik voelde me erg opgelaten en uitgetest, maar ze liepen gelukkig wel mee naar binnen en heb ze bij mijn teamleider afgeleverd. Case #3-? Daarna wordt het makkelijker! Ik ben echt niet actief op zoek, maar er is altijd wel iemand die nog niet door heeft dat je niet op in het speeltuintje moet staan blowen. Dus zo nu en dan loop ik op en neer van school naar speeltuin en weer terug. Inmiddels denk ik meer dan vijftien studenten aangegeven te hebben bij hun teamleider. Het is alleen jammer te merken dat de teamleiders niet even consequent zijn in het straffen. Zo laatst ook. De zon scheen net een paar dagen toen ik me bedacht dat het speeltuintje weer in gebruik genomen zou worden. En ja hoor, weer vier man met een joint bezig. Omdat ik niet precies wist of ze bij ons op school zitten, ben ik naar de deur van de school gelopen en heb gewacht tot ze binnen wilde stappen. Daarop vroeg ik ze even te wachten en daarna mee te lopen naar hun teamleider. Die was er op dat moment niet en werd het overgedragen aan onze eeuw bezige Ze zijn inderdaad geschorst en hebben een verslag over blowen geschreven. En als beloning dat het beleid ook echt werkt is een van de jongens ook echt gestopt met blowen...tijdens schooltijd. Zeker ook omdat alle jongen later hun excuus hebben aangeboden voor hun gedrag en ze begrepen waarom ik dat deed. Daarna was de verhouding alleen maar beter en heb nog een leuk jaar met ze gehad. Een andere jongen uit dezelfde groep is uiteindelijk blijven zitten en nu, na een halfjaar, toch weggegaan. Niet dat blowen de oorzaak is, maar, zoals altijd, een symptoom. Dat gaf me ook antwoord op de vragen die ik me stelde aan het begin. Als je het zo professioneel mogelijk doet, begrijpt de student dat prima en hoeft dat de relatie niet aan te tasten. Volgens mij sta ik ook niet bekent als dé leraar die blowers oppakt. security mensen. Ik moest terug naar mijn les en ben weggegaan zonder mijn verhaal te kunnen doen aan de security. Later komt de goede man naar me toe en vraagt me of ik zeker weet of ze stoned waren. Ze hadden zelf ontkent en daarop mochten ze terug in de klas. Doordat ik iets te laat was in mijn les, verontschuldigde ik mij met het verhaal over de blowers. Hierdoor heeft in ieder geval één klas door wat er kan gebeuren. Ik vertelde de security dat ik het zeker wist en ze meteen uit de les moesten volgens mij. Achteraf ben ik niet meer naar hun teamleider gegaan of er naar gevraagd, maar volgens mij zijn ze niet geschorst. 7

5 Vecht De middagpauze, in één van de eerste zonnestralen voor de deur bij het GLU. Een groepje van drie jongens staan te praten, terwijl ik mijn eigen sigaret uitdoe om naar binnen te gaan. Komt er op dat moment een meisje naar buiten en schreeuwt tegen een jongen (haar vriendje) dat hij geen sigaret van zijn twee vrienden mag aannemen. Hierop antwoord hij direct dat hij dat zelf wel uitmaakt. Vervolgens gaat het snel, beslissingen worden binnen de seconde gemaakt en de uitkomt is zo zeker nog niet. De eerste trap komt van het meisje, en niet zacht. Met haar volle gewicht springt ze op hem in. Na de trap gaf ze nog snel een paar klappen op zijn hoofd. Waarschijnlijk hoopte ze hier de jongen er serieus van te laten inzien dat ze het niet leuk vindt als hij rookt. Maar haar plan ging niet verder dat de trap en klap. De jongen deinsde achteruit van de schop, en bij de klappen kwam hij in actie. Pakte haar armen vast en draaide die naar hem toe. Ze vallen achterover en samen komen ze op de grond terecht. Een goede smak, maar blijkbaar niet genoeg. Zelf liep ik langzaam steeds verder naar binnen, terwijl ik keek hoe het gebeurde. Mijn eerste gevoel zei dat ik meteen moest ingrijpen, ook al leek het nog niet zo erg. Toch bleef ik op een moment staan en bleef kijken voor deel twee. Al snel stonden ze beide op en het gevecht ging door. Wat trekken en duwen en nogmaals gingen ze beide op de grond. Nu begon het vervelend te worden en ik begon terug te lopen naar buiten. Terwijl ze weer opstond, pakte de jongen haar vast en duwde haar bijna van het schoolplein af, de hoek om. Daar kreeg ik sterk het gevoel bij dat hij minder publiek wilde en zich wilde afzonderden. Ik begon mijn pas te versnellen richting het stelletje. Ze liet zich niet de bocht om meenemen en werd uiteindelijk hardhandig tegen de muur gedrukt met zijn onderarm op haar keel. Op dat moment roep ik dat hij haar los moet laten en achteruit gaat. Dat deed hij direct en keek me aan. Gelukkig had hij me herkent als leraar, anders moet je dat ook nog uitleggen. Hij was behoorlijk opgefokt en begon tegen mij de schelden en vragen waar ik me mee bemoei. Het enige wat ik gezegd heb is dat hij rustig moest en doen en geen vrouwen slaan...ook als ze jouw slaan. Hij bleef maar schelden en boos zijn, en vroeg hem mee te gaan naar security om dit op te lossen. Uiteraard bleef hij staan, waardoor ik een interessant dilemma had: terug naar binnen lopen om security te halen, of blijven staan en vragen of hij alsjeblieft wilt meelopen. Ik kon moeilijk naar binnen gaan en de twee achterlaten. Lang Leve de telefoon. Terwijl ik door het raam kijk om te zien of er toevallig iemand loopt, bel ik de receptie van de school en zwaai naar de receptioniste. Aan haar gevraagd of ze security erbij wilt roepen en zo gezegd, zo gedaan. Terwijl de goede heren aankomen lopen, wordt ik nog door hem voor Nederlander uitgescholden. Dat vond ik wel interessant, omdat hij daarmee vermoedelijk wilde aangeven dat er een cultuur verschil zit tussen hoe we met vrouwen omgaan en ik niet begreep dat dit normaal is. Security heeft het overgenomen en ik ben weg gelopen. De volgende dag zag ik ze nog even voorbij flitsen op de gang. Alles leek weer goed. Nu met het vechten en het blowen verhaal, heb ik meegekregen dat je dingen ook op een afstandelijke manier kunt oplossen. Door zeer feitelijk te blijven, nergens op ingaan en zo snel de zaak af te handelen, is het volgens mij ook voor de leerling duidelijk dat het niet persoonlijk is en ik gewoon mijn werk doe. Ik tevreden met hoe het gegaan is, zowel het moment van ingrijpen als de uitkomt. Coach Vanuit de problemen die waren ontstaan tijdens de lessen waren Joep en ik al eens gebotst en nu gaf hij me de kans om een eind aan te maken aan strijd. Soms loop ik nog even door, om te kijken wat iedereen aan het doen is tijdens de cursussen die daar gegeven worden en altijd is er iemand met een vraag voor 3D. Schuin voor Joep, aan een andere tafel was ik dan ook al snel een student aan het helpen. Gehurkt en gebogen naar de monitor, bekijk ik de 3D scene, als plots Joep, met toch al een hard en diep stemgeluid een andere leerling begint af te kraken. Over dat hij nooit op tijd levert en het werk dan ook nog niet eens goed zou zijn. Dit, iets joviaal, maar keihard in taal, schalt door. Er wordt gegniffeld. De andere jongen reageert niet terwijl ik me omdraai, gehurkt, en Joep recht aankijk. Hij ziet me en zegt: En wat moet jij nou? Ook dit hoorde en zag zeker 3 man die toekeek vanachter hun computers, een enkele Oe steeg op en ik moest reageren. Rustig kwam ik overeind, hem aankijkend, en liep tot dicht bij zijn tafel. Joep is ook nog groot, en breed, dus nu was ik groter. Vaak is mijn eerste reactie niet iets wat ik moet zeggen als docent dus die laat ik en kijk hem alleen maar aan. Al de problemen die we in de klas hadden gehad bedacht ik nog eens, de ontregeling van de lessen, de grootte mond binnen en buiten de klas en het feit dat hij het meerdere leraren soms moeilijk maakt. Maar ook het onvermogen om wel op een vriendelijk manier zijn concentratie en aandacht te krijgen, waarbij de relatie alleen maar slechter wordt, dat is niet wat ik wilde. Nog een hele tijd zal ik hem les moeten geven en wil het graag goed doen. Als één individu dat moeilijk maakt voor de hele klas plus zichzelf dan zul je toch iets moeten doen. Vele leraren hebben door de afgelopen anderhalf jaar moeilijkheden gehad met Joep, meestal orde, respect of gewoon een grote mond. Er is al veel over gesproken over hoe met hem om te gaan, maar het is voor iedereen verschillend. Weer was er een leraar die iets zij over dat je op een bepaalde manier met hem om moest gaan, en na eerst te denken: ja, dat zou wel kunnen werken. en naar buiten liep, richting trein. Bedacht ik me dat ik zo nooit de klas kon vormen die ik wilde. Hij zou mijn tactiek tegen me weten te keren en dan toch wegkomen met het gedrag. En ja, hij is natuurlijk onzeker, schreeuwt van zich af en heeft eigenlijk maar een klein hartje. Ik vroeg hem mee te lopen naar de gang en zonder commentaar stond hij op. Ik draaide me om en liep in rap tempo naar de gang 15meter verder, als Orpheus (daar moet ik altijd aan denken bij iets waarbij mensen je moeten volgen. Vertrouwen dat het goed gaat en anders aanvaarden als het mis gaat). Daar begon ik het gesprek met de opmerking dat dit natuurlijk echt niet kon met de referenties naar voorgaande problemen. Hierna vroeg ik hem over waarom hij zo uitviel tegen de medestudent. Al antwoord gaf Joep: Omdat het zo is. Vervolgens begon ik over dat je zo niet tegen een medestudent kunt praten. Om er dan meteen maar mijn kleine betoog met mijn analyse van zijn gedrag in het algemeen achteraan te vertellen. Daaruit had ik ook een soort van stelling bedacht, waarop ik graag het antwoord wilde van hem. Vind je iedereen een eikel die niet op een leuke manier met jouw weet om te gaan tijdens? Het antwoord was luid en duidelijk Ja! Waarmee voor mij de deur toch wel redelijk dicht ging om ooit nog leuk met hem om te gaan. Hierna kwam wat ik wilde zeggen en de enige afspraak die ik met hem kon bedenken en wilde aangaan: Jij gedraagt je zoals ik wil en niet andersom! Omdat ik meteen voelde dat hij dit te kleinschalig zag, voelde ik me genoodzaakt het in een breder kader te plaatsen. Schetste een latere werksituatie, met collega s die je niet kunt kiezen, maar sprak ook het vermoeden uit dat dezelfde problemen van school zich ook met vrienden en uitgaan voordoen... Daarvan schrok hij even, maar bevestigde wel. Hierna heb ik nog gezegd dat je niet iedereen een eikel kunt vinden als het je niet naar de zin is en nogmaals de afspraak herhaalt. Hierop heb ik hem gevraagd terug te gaan naar de klas. Als laatste heb ik volgens mij nog wel een rondje door gelopen, cool kijken op de monitors en dan weg. 9

6 5. The neurosomatic 1. The biosurvival Winner I will live forever or die trying. Mijn gevoel van onsterfelijkheid moet voortkomen uit mijn animatiefilms. Hiermee hoop ook ik voor eeuwig te leven. Loser I don t know how to defend myself. Ik ben geen vechter. In mijn leven heb ik nooit echt hoeven vechten met iemand, soms ook wel gered door een vriend. Over het algemeen ontloop ik gevaarlijke situaties, vergroot de kans op overleving. Zeker als je je er van bewust bent welke, en hoeveel factoren meespelen in complexe situaties als gevechten en mensenmassa s.. The emotional-territorial. The sociosexual Winner Love, and do what thou wilt. (Anon. of Ibid) Alles is gepermiteerd in de liefde en oorlog? Nee... repect boven liefde en haat. Loser Everything I like is illegal, immoral, or fattening. A dirty mind is a joy forever. There is no good, other than thinking makes it so. 3. The semantic Winner I am free; you are free; we can have our separate trips or we can have the same trip. Geloof ik zeker in en hoop me zo ook op te stellen in het dagelijks leven. Toch komt tunnelvisie ook bij mij voor, en dat is iets waar ik de afgelopen jaren sterk aan gewerkt heb om minder te doen. Loser They all intimidate me. Voel me soms zeker geintimideerd. Door tactieken en motivaties van andere mensen, die vaak pas achteraf duidelijk worden, kan ik me soms bespeeld voelen en kan dan opeens van me afduwen. Ik denk ook vaak: je krijgt een hoop vrijheid, tot een bepaald punt en dan in een keer klaar... Winner I am learning more about everything, including how to learn more. Dit is een belangrijke instelling is niet altijd even makkelijk is vol te houden. Ik leer graag en mijn tijd voelt als nutteloos als ik niet bezig ben met iets constructiefs qua kennis of (eigen) werk. Leren is het enige wat een mens kan doen, anders dan het doen zelf. Stilstand is achteruitgang. Loser I can t solve my problems. Mijn karakter staat het soms in de weg om de nodige stappen te nemen. Algehele laksheid en uitstel is mij helaas niet vreemd en is een groot obstakel. M n huidige conditie werkt daar niet aan mee, zowel de omgeving als het sociale is niet in balans. Winner How I feel depends on my neurological knowhow. Innorance is a bless. Niet waar vind ik, maar toch. Je wordt niet altijd even gelukkig van zelfreflectie of lezen over het universum eigenlijk in elkaar zit. Kennis kan je ook in perspectief plaatsen waarin het soms wat leger is dan het hoeft te zijn. Je zelf gecreeerde perspectief op de wereld helpt je verder of werkt tegen je. Kennis hebben is niet hetzelfde als in staat zijn het toe te passen in een positieve manier. Loser I can t help the way I feel. Maar je bent wel meester over je eigen leven. Als andere in staat zijn om een goed, leuk leven te hebben, dan moet ik dat zelf ook kunnen. Gelukkig worden is niet makkelijk en zeker niet als het niet vanzelf gaat omdat je eigenlijk anders bent. Ik ben en wil geen slachtoffer van mezelf zijn.. The metaprogramming 7. The neurogenetic Winner Future evolution depends on my decisions now. Ja, elke generatie telt. De mensheid schuift graag zijn verantwoordelijkheden door. Maar zelf vind ik dat je in ook nu beslissingen moet kunnen nemen en veranderingen doorvoeren. Terug naar het oude kan altijd nog en zoals de koningin het al zei op het 5 jarig jublileum: Verandering is de enige Constante. Loser Evolution is blind and impersonal. Veelal wel. Mensen laten elkaar vallen en kiezen voor hun eigen mening, groep of cultuur. Evolutie wordt door grotere patronen bepaald. Het gevoel binnen een team of kracht van de visie. Als individu kun je rimpels maken en hopen mensen te overtuigen van een mening, maar hebt blijft natuurlijk beperkt. Gelukkig maar. Winner I make my own coincidences, synchronicities, luck, and Destiny. Zoals ik boven schreef ben en wil ik geen slachtoffer zijn van mijn eigen persoonlijkheid. De natuurlijke limitaties of de beperkingen die je maar ondergaat zijn een introvert excuus om jezelf in stand te houden. Door andere keuzes en betere verdeling van de energie die je hebt kun je je leven naar eigen hand zetten. Loser Why do I have such lousy luck? Het chineese teken voor geluk bestaat uit twee tekens. Het eerste betekent voorbereiding en houd in dat je je moet voorbereiden op de toekomst. Kennis en ervaring opdoen. Het tweede betekent kans. Je moet open staan voor kansen en er zelf naar zoeken. Er zal zich dan een kans voordoen en moet je voorbereid zijn om die te nemen.. The neuroatomic Winner In the province of the mind, what is believed to be true is true, or becomes true within certain limits to be learned by experience and experiment. (Dr.John Lilly) Overtuigt zijn van jezelf en gelijk hebben zijn twee dingen. Feitelijk juist zijn helpt daarbij. Blijven leren dus. Gelijk hebben en krijgen is niet alleen afhankelijk van je overredingskracht, maar ook of de ander dat als waar kan aannemen. Weinig christenen worden overtuigt door een ander geloof en vice versa. Loser I am not psychic, and I doubt anyone is. Ik kan geen gedachtes lezen en ben ook niet zo goed in mensen hun emoties te herkennen. Weet slecht of iemand liegt en wordt daar wat argwanend van. Vaak ben ik naief in de zin dat ik mensen in eerste instantie geloof en aanneem wat ze zeggen. Pas later bedenk ik me vaak wat mensen hun ware motivaties zijn. Hierdoor ben ik wel oplettender geworden en afstandelijk in discussies. Ik laat me niet graag overtuigen in een eerste gesprek, dat is te weinig tijd om dingen goed te plaatsen. 11

7 1 Iedereen in de klas werd gevraagd een presentatie voor te bereiden. Iets over wat je interesseerde, maar je nog geen kennis van had. De invulling hiervan werd al vrij snel breed geïnterpreteerd, doordat de onderwerpen die de meeste kozen dichtbij zichzelf lag. De reden hiervoor lag in de reden om te presenteren: laten zien wie je bent en hoe je les geeft. Jezelf presenteren. Hierdoor zijn er door ons, de PDV klas, twee typen presentaties gegeven. In de eerste werd er iets uitgelegd, zoals hoe je een bootje moest vouwen of een puzzel kon oplossen. Op verschillende manieren benaderden de leraren hoe om te gaan met de studenten. Stap voor stap volgen zoals het bootje vouwen was een leuke, open, sociale bezigheid die ook liet zien hoe moeilijk het is de stappen juist onder te verdelen, zodat iedereen het begrijpt en kan doen. Hierdoor ontstaan soms vertraging, en is het belangrijk dat de leraar de gehele groep op het zelfde niveau houdt. Je kunt als leraar bijvoorbeeld aan de student naast degene met het probleem vragen te helpen. Zo houdt je het centraal. Zelf probeer ik dat toe te passen door ruimte te laten dat sommige mensen andere helpen. Nadat er een stap is uitgelegd, loop ik rond in het lokaal en help individuele studenten met hun vragen en leg stappen opnieuw uit, maar gezien de tijd kun je niet altijd iedereen meteen helpen en zoeken de studenten elkaar op. Hierdoor kan het ook rumoeriger worden, maar het helpt de gehele klas vooruit. Vaak controleer ik ook eerst de mensen waarvan ik verwacht dat ze stap goed konden mee volgen. Die geef ik advies over het nog beter maken, en als ze daarmee klaar zijn helpen ze vaak andere studenten. Vervolgens kan ik naar de volgende stap toe. Het gesprek over stappen in een proces, leidde tot de opdracht om een stappenplan te schrijven voor één les. Zodanig dat een vervangende leraar de instructies zou kunnen volgen. Mijn ingeleverde stappenplan ging vooral over de procedures in de klas. De stappen in 3D zelf staan er niet in omdat ik geloof dat iedere leraar daar zijn eigen invulling aan moet geven. Je kunt niet zeggen dat een stap 1 minuten moet duren. Als het maar richting eindresultaat is. In het andere type presentaties die werd gegeven vertelde de klasgenoten meer over zichzelf en hoe zij de wereld zien. Van een brainstorm over de banaan tot de wetenschap achter vissen. De meeste gingen over iets wat hun bezig hield en wilde via het verhaal hun passie overbrengen. Zo ging de presentatie over het huisje in Frankrijk over zijn familiegeschiedenis en het werk dat verzet is om de droom waarheid te maken. Zo zie je maar dat commercie en emotie mooi samen gaan, want de meeste wilde wel naar het huisje en vonden 7 euro per week een goede prijs. Enkele presentaties gingen over een open-mind hebben. Zoals het Corsica verhaal en de slideshow over vrijwilligerswerk bij een poppodium. Mijn eigen presentatie ging ook over mezelf. Ik wilde het verhaal achter mijn afstudeeropdracht vertellen. Op de minste plaats omdat ik mezelf al een jaar niet meer had geconfronteerd met de film en er toch maar weer eens eventjes aan herinnerd moest worden. Het vat ook een hoop samen over wie ik ben en hoe ik denk: een presentatie over jezelf vertelt vaak weinig over wie iemand is. Ik weet nog steeds niet wat de visser denkt als hij aan de kant zit. Het commentaar en vragen na de presentaties gingen namelijk wel altijd over hoe iemand is en overkomt. Daarmee denk ik een persoonlijke kant van mezelf gezien te laten hebben en open vertelt wat er gebeurd is. De kritiek die ik kreeg ging vooral over de snelheid van praten en de aanname van bepaalde kennis. Hier krijg ik van de studenten ook kritiek over gekregen, maar is iets ingewikkelder dan puur een snelheid probleem. In mijn lessen zit een bepaalde, toenemende, aanname van kennis. Die wil ik ook terug zien in mijn studenten en zo per keer het niveau te laten toenemen. Maar de balans is not there yet. Daarnaast was ik blij te horen dat mensen me open vonden en de gehele groep aansprak, maar ook individueel naar mensen keek. Blijkbaar voelde de klasgenoten zich betrokken. 13

8 1 Competentie Interpersoonlijk Aan het begin van het schooljaar zijn we met de tweede jaars naar Antwerpen gegaan. Met een kleine groep leraren en twee klassen studenten zijn we met z n allen een weekend naar België afgereisd. Er waren slechte ervaringen de voorgaande jaren, met nachtenlang dronken studenten terug naar bed jagen. Gelukkig was het nu anders en de studenten hebben zich voorbeeldig gedragen. Het was best spannend om met zo n grote groep op stap te gaan. Je weet niet of ze uiteindelijk zullen luisteren naar je en leuk meedoen. Gelukkig kan ik met de meeste studenten gezellig praten en zien ze me toch als gelijke. Van zo n reis heb je ook op school nog veel plezier door de betere band. Als ik een eigen 1ste jaars klas zou krijgen als SLB er, zou buitenschools iets doen, vroeg in het jaar, mijn voorkeur hebben hebben voor een beter klas gevoel. Aan de derde jaars hebben Werner (collega) en ik de cursus Wonen op Water gegeven. Hierin moeten studenten in groepen van vier, voor als Nederland onder water loopt, een eiland ontwerpen en maken in 3D. Omdat het hun laatste grote cursus is voor hun stage, wilde ik de studenten veel vrijheid geven om het aan te pakken zoals ze wilde. Daarnaast is er het idee dat ze meer technisch dan creatief zijn, en daarom in de concept fase blijven hangen en zo niet tot een goed eindresultaat komen. Voor deze cursus hebben Werner en ik ervoor gekozen om het concept meer los te laten en door de cursus heen te laten ontstaan. Hierdoor konden ze eerder doen wat ze eigenlijk wilde: bouwen! Uiteindelijk hebben ze prachtige dingen gemaakt en eerlijk gezegd conceptueel... niet heel veel verschil met de cursussen waarin de eerste vier weken er aan wordt besteed. Interpersoonlijk denk ik wel gegroeid te zijn in de afgelopen twee jaar. Van een leraar die vond dat de motivatie puur uit de student moest komen en orde nodig had, tot een veel professionelere houding, qua gemoedstoestand, geduld, persoonlijke interesse en een losse structuur met duidelijkere grenzen. Op dit gebied zal ik altijd moeten opletten en blijven werken aan een betere manier om met de studenten om te gaan. Pedagogisch In de klas ben en voel ik me anders dan buiten de les. Ik ben in mijn hoofd continue bezig met proberen een goede en leuke les te geven. Beide is belangrijk om vooruitgang te maken. Naast een goede uitleg ga ik daarna de klas in en loop rond om op te schermen te kijken en vraag naar wat ze aan het maken zijn en weten hoe ze verder kunnen. Maar probeer ook achter interesses van studenten te komen door te vragen naar dingen waar ze over praten of ik toevallig op een website zie die open staat. Veelal over hobby s buiten school of games die ze spelen. Een van de dingen die ik graag wil voor de school is het ontwikkelen van een cultuur, waarin de leerling wil zijn en aan mee wil doen. Daarom probeer ik altijd filmpjes te laten zien in de les en praat ik gepassioneerd over mijn vakgebied. Daarnaast let ik ook op hun gedrag in de les. Omdat ik vind dat de studenten een lage concentratie hebben, mag er bij mij eigenlijk niet geinternet worden, dat het wel gebeurd is een tweede. Games spelen is echt taboe. Ook probeer ik op hun houding te letten, door de computer schermen omhoog te zetten en vragen of ze rechtop gaan zitten. Bij elke student apart bedenk je wie hij/zij is, wat degene leuk vindt en hoe goed er met de software gewerkt kan worden. Daarop pas ik mijn gedrag steeds beter aan. Door de tijd heen ben ik gaan inzien, dat, ondanks dat ze zelf gemotiveerd zouden moeten zijn, een persoonlijke benadering helpt om in ieder geval de motivatie vast te houden. Ik praat dan ook soms op een andere toon of manier met verschillende studenten. Zo doe ik erg mijn best om ook de meisjes geïnteresseerd te houden en jongen waaraan ik merk dat ze verder willen met 3D ook benader als gelijk gestemde. Pedagogisch ben ik niet bang om te experimenteren. Lesvormen en methodes komen en gaan en verschillende combinaties leveren interessante resultaten op. Ik heb al gemerkt dat het ook tegen kan werken, maar vaak een stap voorwaarts betekent als het wel werkt. Ik lees steeds meer over visies op het onderwijs en wat er aan veranderd zou moeten worden. Ik geloof dat er op pedagogisch vlak nog veel te doen is. Persoonlijk zal ik blijven zoeken naar wat werkt. Vakinhoudelijk Met mijn vakinhoudelijke kennis zit het wel goed. Ik ben al sinds mijn 15de bezig met 3D en heb een behoorlijke ervaring met 3D Studio Max. Door de jaren heen heb ik zowel zelf als commercieel dingen gemaakt. Doordat ik een goed inzicht heb in het programma kan ik ook beter, goede lessen bedenken. Een visie ontwikkelen voor hoe je het programma zou moeten leren. Aan een collega 3D er merk ik dat als je minder ervaring hebt, het ook moeilijker is om nieuwe lessen te verzinnen. Zij kan veel minder van haar creativiteit gebruiken om iets nieuws te bedenken en blijft in hetzelfde cirkeltje rondgaan. Daar wordt de kwaliteit niet beter van. Daarmee is nog niet gezegd dat goede lessen ook altijd leuk zijn: met de tweede jaars wilde ik een package-shot maken zoals je vaak ziet aan het einde van een reclame. Dit is echt iets wat de studenten later ook zullen doen. Helaas vonden ze het maar saai, ingewikkeld en de lessen werden wat gefrustreerd. De studenten maakte niet de voortgang die ik zocht en vele haakte af. Zelf was ik teleurgesteld, vooral omdat een deel van de techniek ze al gehad hadden, maar het nu niet konden toepassen op iets serieus. Vakinhoudelijk blijft het een uitdaging om zowel de passie voor het vak als de inhoud goed over te brengen en iedereen te laten begrijpen wat het belang is. Voorheen werd is zelf wat onrustig van het feit dat veel studenten niet de moeite nemen om echt met de software bezig te zijn. Maar voel nu veel meer dat je als leraar de balans moet vinden en wegen bedenkt om zoveel mogelijk studenten mee te krijgen in je verhaal. Organisatorisch Op mijn beoordelingsgesprek met de teamleider wordt ik organisatorisch hoger ingeschat dan de andere competenties. Dit komt mede door mijn analytische kijk op dingen. Vrij vlug kan ik systemen inschatten. Kan met oplossingen en nieuwe ideeën komen. Een van de dingen die ik graag doe, is meedenken over de uitlijning van het volgende curriculum. Het team heeft me verantwoordelijk gesteld voor de Animatie leerlijn en ik bedenk daarin een lijn aan PCT s (projecten, cursussen en traingen) die opbouwend is voor de student zijn kennis. De inhoud voor 3D lessen is er eigenlijk niet. Er zijn weinig dingen op papier gezet en de lessen die er zijn, zijn niet coherent. Hierdoor moet ik elke week mijn eigen lessen verzinnen en maken. Daar gaat veel tijd inzitten, buiten de schooltijden om. In de afgelopen twee jaar heb ik dus elke week moeten bedenken hoe en wat te doen. Voor zowel cursussen als trainingen. Er is me wel gevraagd om alles op papier te zetten, en daar was ik ook mee bezig. Maar door mijn contract als Senior Instructor en niet als Docent heb ik dat niet gedaan. Naast het werk als leraar, doe ik ook freelance opdrachten en ben ik bezig met een eigen film. Tijd zal verdeelt moeten worden en ik maak steeds duidelijker een keuze in wat ik wil doen met mijn eigen tijd. Echt iets organiseren is er nog niet van gekomen. Aan het begin van dit jaar had ik het idee opgevat om een game-festival te organiseren. In eerste instantie dacht ik het klein te houden, maar al snel wilde allerlei mensen meedoen en het groter maken. Er zou dus meer en meer tijd in gaan zitten om het goed te doen. In de volgende periode of na de zomer zeker. Samenwerken in een team We hebben met AV een gezellig, goed team dat gemotiveerd is om steeds beter te worden, zowel als team als individuele leraren. We bestaan uit zowel jonge als wat oudere mensen die allemaal hun ervaringen meebrengen. Karakters stuk voor stuk. Ieder heeft zo zijn eigen handleiding. We zijn niet de makkelijkste, in de zin dat ieder teamlid zijn eigen ideeën heeft over de invulling van de visie op AV. Het is makkelijk om te klagen of op te merken waar het beter kan. Van een gezamenlijke visie die wordt uitgedragen tot de onderlinge verhoudingen; het is een jong team en het zal tijd kosten om alles bij elkaar te krijgen. Hoe ik in het team sta is dat ik in eerste instantie wat afstand nam van enige invloed op het team. Door mijn freelance werk en het feit dat ik niet wist(weet) of ik door wil gaan met het vak, hield ik me iets afzijdig. Later, nu twee jaar verder, laat ik me horen en geef geregeld mijn ideeën over van alles. Over het algemeen wordt dat gewaardeerd en ik denk een nuttige bijdrage te leveren aan het team. Maar!. Door mijn visie op wat een lerarenteam zou moeten zijn, kan ik ook vrij hard zijn in mijn commentaar. Ik zou graag zo professioneel mogelijk werken, als leraar, maar ook als team. Doordat iedereen zo zijn eigen manier van lesgeven heeft en het blijkbaar niet oké is om commentaar op elkaar te geven kan dat tot wrijving leiden. Zo heb ik met één leraar een conflict gehad dit jaar en dat wordt me nu al een heel jaar nagedragen. Diegene vind me arrogant en vindt mijn stijl maar niets. Het is een lang verhaal, maar uiteindelijk hebben de teamleider, de collega en ik om de tafel gezeten om het uit te spreken. Na zijn uitleg over wat hij van me vond, kwam ook een paar antwoorden naar boven die fundamentele verschillen tussen ons bloot legde. Waaronder het feit dat hij niet als team, maar als individuele leraar wil werken, ik geen kritiek op hem mocht hebben (ook al gaven we samen les) en zijn invulling over hoe les te geven (leuk, korte sandwich, lat lager leggen, etc). Anyway. Wat ik van dat gesprek heb meegenomen is dat ik inderdaad soms hard kan zijn in mijn antwoorden en onderbouwing daarvan. Verder kan ik goed met de meeste opschieten, praat gezellig met iedereen en ben ook een paar keer uit gewe- 15

9 est met enkele van de jongere leraren. Iedereen binnen het team heeft zo zijn sterkere en minder sterkte punten en daarmee ben ik ook weer niet de moeilijkste. Samenwerken met de omgeving Het GLU is een redelijk kleine school als ik het vergelijk met het GLR (daar heb ik zelf ooit Multimedia Vormgeving gevolgd). Ik heb het idee dat de leraren de studenten beter kennen en doordat je altijd op dezelfde verdieping blijft, heeft iedereen meer het gevoel van onze school. Er is een algemeen lokalen probleem, maar desondanks is de A-vleugel van AV, IV en Gaming. Zowel de lokalen als de gang is redelijk leeg. Er zijn weinig posters en er hangt heel minimaal iets aan de muur van studenten zelf. Dus ben ik vorig jaar begonnen om, op één muur in de gang werk te hangen van studenten die dingen hebben gemaakt tijdens de trainingen. Dit vul ik elke periode aan met nieuwe posters. Het leuke daarvan is, is dat, terwijl iedereen op de gang wacht, ze kijken naar elkaars werk en er ook gevraagd wordt wanneer er weer nieuwe dingen bijkomen. In de vergadering heb ik ook gevraagd om een betere oplossing voor de gang. De posters worden er vanaf gelopen en het ziet er snel slordig uit. Tot die tijd toch maar blijven plakken. Als SLB er van de derde jaars klas, heb ik enkele gesprekken gevoerd met studenten over hun motivatie en inzet. Daarnaast ook een paar met ouders erbij. Dit gaat me goed af en kan altijd duidelijk vertellen wat er gaande is en hoe het verandert kan worden. Werken aan eigen beroeps-identiteit. Those you can t do, teach. Voor mijzelf vind ik het nog steeds moeilijk te accepteren dat ik nu werk als leraar en niet in een reclamebureau. Ik heb lang gestudeerd en de moeilijke weg bewandelt om te komen waar ik wilde. In eerste instantie het diploma van de kunstacademie. Al is een diploma opzich niet het streven, al sinds mijn jeugd wilde ik naar de academie en via de mavo, havo, GLR en drie academies ben ik er toch gekomen. En net als dat ik geen kinderen wilde op mijn 5ste, omdat de cirkel dan te klein is (van thuis wonen, op jezelf, carriere en kinderen, dus weer thuis zitten) vind ik leraar worden op je 3ste misschien wat te vroeg. Zoveel werkervaring heb ik niet en dat wordt zo ook niet meer. Terwijl ik wel les geef op een vak school. Het is een gebrek aan zelfvertrouwen en een matige eigen portfolio die er voor zorgt dat ik dit doe en waarschijnlijk blijf doen. Eerlijk is eerlijk, ik had er niet voor gekozen als ik een keuze had. En die keuze is nog niet weg, maar gaat wel richting horizon zonder mij. -Meer info in het café verkrijgbaar- Maar nu ik leraar ben, en dat zeg ik ook altijd, is het honderd keer leuker dan ik dacht. Ik heb plezier in mijn werk en doe het graag. Ben er nooit gestrest of chagrijnig van en de studenten zijn leuk om mee om te gaan. Lesgeven is een actieve, gezellige bezigheid en is altijd plezierig vanwege de lol die de studenten zelf al hebben. Het is mooi om het werk te zien dat gemaakt wordt en de voortgang vanwege de les inhoud. Het team is dynamisch, zeer levendig, vormende en open voor iedereen. En daarin wil ik ook graag mijn best doen om beter te worden in mijn vak. Iets wat de PDV cursus me ook meer heeft laten zien: het is een vak waar je goed in kunt worden. Het is meer dan jezelf zijn en praten met de studenten. Je kunt een klas vormen en gedrag naar voren halen door gedrag te herkennen. Ik word als redelijk streng gezien, maar behalve dat me dat nooit gestoord heeft, is als je professioneel je vak wilt uitoefenen je bepaalde dingen voor elkaar wilt krijgen. Volgens mij gaat dat niet als je de dynamiek van de klas blijft volgen en dingen toelaat die de studenten leuk vinden, maar niet bijdragen aan een kwalitatief betere les. Daarmee heb ik wel de behoefte om me te blijven ontwikkelen in het lesgeven en verbeteren van de kwaliteit van de school. Open blijven staan voor veranderende visies en niet vast komen te zitten in mijn eigen denkbeelden. Andersom juist wel mijn eigen denkbeelden proberen over te dragen en zien hoever die bijdragen aan verandering. Ik ben benieuwd naar mijn eigen keuzes in de toekomst, net zo toevallig als ik in deze baan gerold ben, zijn er elke dag nieuwe kansen en ik zal ze allemaal bestuderen en er opeens eentje pakken. 1 17

10 Inhoudsopgave -Inleiding -Hoofdvraag IN het onderzoek. -Deelvragen -Wat is 3D Studio Max? -Wat is de moeilijkheidsgraad? -Wat zijn de kenmerken van de 3D ers -Wat verstaan we onder motivatie? -Opzet Onderzoek. -Ontwikkeling Enquête -Analyse van de resultaten -Interpretatie van de resultaten -Conclusies en aanbevelingen 1 19

11 Inleiding Voor de PDV cursus ben ik gevraagd onderzoek te doen naar een vraag binnen het vakgebied waarin ik les geef. Hiervoor heb ik een onderwerp gekozen dat direct te maken heeft met inhoud van de lessen en de leerlijn van deze trainingen. Al sinds ik zelf 3D animatie op de computer ontdekte en dat aan andere mensen liet zien, weet ik dat het moeilijk is mensen hiervoor te motiveren. Destijds moest geprogrammeerd worden, dus geen knoppen, maar via tekst. Dat nodigde niet uit om daar plaatjes mee te maken. Zeker niet omdat je vervolgens een nacht moest wachten voordat de computer het plaatje gegenereerd had. Met de moderne interface zijn een hoop problemen opgelost, maar ontstaan er ook weer nieuwe: alle knoppen zijn zichtbaar, als een fabriekshal vol gereedschap. Waar je met tekst in een absoluut leegte begon, staat er nu al een geheel gevormd universum voor de gebruiker klaar. Vol met mogelijkheden, beloftes en wensen. Een van de problemen die ik zie is dat de studenten niet weten hoe ze tot een bepaald eindresultaat komen. Wij leren ze werken met het gereedschap, maar zelf het proces bedenken is moeilijk. Er zijn allerlei zaken nodig om zover te komen dat je genoeg inzicht hebt om te begrijpen hoe je van objecten in elkaar zitten (de vormen, lijnen, contouren, doorsneden, etc.) en dit kunt namaken met de software. Hierdoor verliezen een aantal studenten hun motivatie om door te zetten en hun opgebouwde technische kennis te gebruiken voor hun eigen creativiteit in cursussen en projecten. Ik wil graag onderzoeken wat de relatie is tussen de moeilijkheidsgraad van de software: het kunnen inzien welk gereedschap nodig is, de interface en workflow begrijpen. Tegenover de motivatie om tot mooie eindresultaten te komen en daarmee bereidt te zijn tijd te investeren in het programma. Hoofdvraag IN het onderzoek Wat is de relatie tussen de technische moeilijkheidsgraad van 3D Studio Max en de motivatie van de leerlingen bij het,5 jarige trainingsprogramma? Deelvraag1: Wat is Autodesk 3ds Max? Create stunning 3D in less time with Autodesk 3ds Max software. This full-featured 3D modeling, animation, and rendering solution is used to produce top-selling games and award-winning film and video content. It s a tool of choice for quickly generating realistic characters, seamless CG effects, jaw-dropping games, and top-quality film and television content. Enhanced toolsets enable you to create your 3D environment the way you want, manage complex scenes, and take advantage of improved software interoperability and pipeline-integration support. Autodesk_3ds_Max Autodesk 3ds Max, formerly 3D Studio MAX, is a modeling, animation and rendering package developed by Autodesk Media and Entertainment. It has modeling capabilities, a flexible plugin architecture and is able to be used on the Microsoft Windows platform. It can be used by video game developers, TV commercial studios and architectural visualization studios. It is also used for movie effects and movie pre-visualization. 3D Studio Max (3DS) is software waarin virtuele 3 dimensionale representaties van objecten worden gemaakt. Het werkt als Cad/Cam software, gericht op entertainment en visualisaties. Niet bedoelt om daarwerkelijke bouwtekeningen van machines, etc in te tekenen. Meer gericht op objecten die gebruikt worden in allerlei media. Van reclameposters tot special effects in Hollywood films. 3D modeleren doe je door een raster van vlakken te bouwen, zoals je met lucifers zou doen. Een geraamte van punten, daartussen lijnen, die samen vlakken vormen en daarmee het oppervlakte van een object. Door de punten in het raster te verplaatsen kun je alle vormen maken in of 3 dimensies. 3DS heeft een geheel eigen interface en workflow. Deze verschilt radicaal van software als van Adobe; het is minder intuatief en vereist veel voorkennis om resultaten te behalen. Bij Photoshop kun je meteen beginnen en vind je spelende wijs meer knoppen, welke vaak een direct zichtbaar effect hebben. In 3DS zul je meerdere stappen moeten doen voordat er een eerste resultaat is, en er is vaak specifieke kennis nodig om het vervolgens een realistisch eindresultaat te verkrijgen. Deze leercurve kost tijd en ervaring. Je zult uren moeten maken in de software om het gereedschap te begrijpen en hoe alle parameters samenwerken. Deelvraag: Wat is de moeilijkheidsgraad? Moeilijk om daar bronnen voor de vinden naast mijn eigen ervaringen. 1

12 Deelvraag3: Wat zijn de kenmerken van de 3D doelgroep? In het algemeen kan iedereen in de grafische sector gebruik maken van 3D software. De beelden kunnen niet op een andere manier gemaakt worden en geven effecten die voor iedereen interessant zijn. Daarmee is iedereen op niveau de doelgroep. Bij Grafisch Vormgeven kan het gebruikt worden voor de posters, verpakkingen en visualisaties; bij Interactief Vormgeven voor 3D (programeren) op het internet. Bij Gaming is het duidelijk dat 3D een belangrijk onderdeel is van de gameindustrie. Voor Audiovisuele Vormgeving is het breed inzetbaar en neemt het breedste spectrum in qua mogelijkheden met 3D. Binnen AV gaan de studenten op stages bij uiteenlopende bedrijven. Van TVstudios tot architectenbureau s, van gamebedrijven tot internetbedrijven. Een breed scala aan opties om 3D in te zetten. Tijdens de,5 jaar dat de studenten les krijgen zit er op dit moment jaar aan 3D lessen bij. uur per week een training. Voor iedereen. Maar niet iedereen vindt het leuk om wil er iets mee doen na de studie. Een excate doelgroep bepalen is moeilijk. Pas na een eerste periode is duidelijk wie er aanleg voor heeft. Daarmee bedoel ik, wie de software goed oppakt en snel een gevoel heeft voor hoe het gereedschap werkt. Voor andere wordt het iets waar ze alleen op school, tijdens de training, nog wat mee doen. Voornamelijk jongens zijn geinteresseerd, maar ook enkele meisjes kunnen kun weg erin vinden en zijn dan ook erg gemotiveerd om er goed mee te kunnen werken. Wel is zo, de meisjes die ik ken en het nu in hun stage ook doen, Springers zijn (versnelde leerweg). Binnen het reguliere programma kunnen de meisjes over het algemeen er prima mee werken, maar alleen als het gevraagd wordt. Bij Grafisch Vormgeving zijn meer vrouwen vanwege omdat je daar minder voor de computer hoeft te zitten. Dit heb ik zelf ook gemerkt en naar gevraagd tijdens de open dagen. De eerste drempel is dus de tijd voor de computer; voor 3D specifiek dan nog de zeer zichtbare technische kant. De wereld van 3D modeleren is altijd een mannenwereld geweest, veel techniek, wiskunde en natuurkunde. Altijd voor de computer en daarop aan het bouwen. Bouwen zoals mannen bouwen. Met blokken, buizen, systemen en procedures. Nogmaals, de techniek is zeer zichtbaar in 3D software en vormt een obstakel of een uitdaging. Lang niet alle jongens pakken het goed op. Minder dan het begrijpen van de software, ontbreekt het veelal aan het ruimtelijk inzicht om een object van alle kanten te kunnen begrijpen (hoe is het oppervlak opgebouwd). Ze weten dus niet hoe ze tot het eindresultaat moeten komen en raken gefrustreerd over de procedure om daar te komen. Willen wel eindresultaat, maar de tussenstappen staan in de weg. De ideale niveau 3D er is iemand die de lessen gebruikt om te vragen hoe hij bepaalde problemen oplost en zijn kennis wil uitbreiden met voornamelijk betere procedures, niet alleen gereedschap. In de uur per week kun je maar zeer beperkt informatie geven. Daarnaast zal de student buiten de lessen er tijd en energie in moeten stoppen. Koopt boeken, volgt video s en gebruikt zijn kennis bij cursussen en projecten. Deelvraag: Wat verstaan we onder motivatie voor dit vak? Gemotiveerd zijn voor dit vakgebied komt meestal voort uit beelden die de studenten zien in de media. De 3D auto s in de TV reclames; de special effects in the Matrix, en op internet zijn uiteraard honderen portfolio s te vinden van mensen die de meest prachtige dingen maken. Deze inspireren mensen over de hele wereld om zelf ook te beginnen met het maken van virtuele 3D objecten. De laatste jaar is het 3D vakgebied explosief toegenomen, mede door de krachtigere desktopcomputers en het niveau van realisme dat behaalt kan worden. Voorheen zagen de beelden er vere van realistisch uit, maar tegenwoordig is het bijna standaard. Een deel van de motivatie ligt in het verkrijgen van de zeer realistische beelden. Studenten praten over films en reclames, en over de kwaliteit van het 3D, met welke software het gemaakt is en welke effecten gebruikt zijn. Op internet zijn vele forums waarin bediscuseerd wordt hoe zo realistisch mogelijke beelden te krijgen. In de les is het ook iets waar snel naar gevraagd wordt. Andere studenten zien het vaak niet. Ze zien niet aan de reclames of het met 3D gedaan is of echt. Waarschijnlijk heeft dat te maken met het feit dat ze de mogelijkheden van 3D niet kennen en dus niet herkennen. Persoonlijk moet ik aan veel mensen uitleggen wat animatie inhoud. Vele weten niet dat alles op TV, reclameposters en in films, alles gemaakt moet worden door mensen en het niet uit zichzelf in beweging komt. Een veel gehoorde motivatie zijn ook de Pixar films. Die studio heeft eigenhandig een nieuwe generatie aan 3D er gecreeerd en de wereld laten zien wat je kunt maken en vertellen met 3D. Sommige studenten komen binnen met het idee dat ze na deze opleiding direct bij Pixar aan de slag kunnen, maar komen daar al snel van terug als ze eenmaal werken met 3D Studio Max. Voor een enkeling is het een droom die stopt, als ze ontdekken dat het moeilijker is dan gedacht. Maar voor de meeste is het een blijvende motivatie om door te gaan. Onderdeel van de AV 3D training is traditioneel het maken van een trein. Hier doen ze een periode lang over en maken met verschillende technieken een eigen gekozen trein na. Dit jaar zijn we bezig om te kijken of we eerst naar het treinmuseum kunnen gaan om de motivatie nog sterker te maken. Sommige studenten zijn naar het GLU gekomen, omdat ze op de opendag de posters zagen hangen van de 3D treinen. De motivatie om grote machines te maken is niet te onderschatten. Auto s, tanks, vliegtuigen en ruimteschepen. Toys for boys. Op de computer kun je alles maken, dus ook je favoriete auto of het ruimteschip zoals jij die voor je ziet. De optie om het in 3D te maken komt het dichtsbij het echte model. Het gevoel om aan een machines te werken en daar analytisch mee omgaan is voor veel studenten aantrekkelijk. 3

13 Opzet onderzoek. De opzet van het onderzoek is via een enquette enkele vragen stellen aan de studenten van 1AV en AV. Dat zijn klassen. 1AV heeft net 1 periode aan 3D gehad. AV heeft nu het tweede jaar 3D. Met de data van de enquette probleem ik de grafieken te interpreteren en daaruit conclusies te trekken voor toekomstige trainingen en cursussen. Ontwikkeling Enquête Voor het maken van de vragen ben ik gaan nadenken over wat ik wil weten om achter de antwoorden te komen die ik zoek. Daarin heb ik vragen bedacht die een lijst geven met volgordes van interesses en enkele inschattingen van eigen persoonlijkheid. Na overleg is er voor het systeem gekozen waarin de studenten punten toekennen en niet te veel verschillende antwoord systemen naar voren komen. Duidelijk op het blad verdeelt met zo min mogelijk interpertatie problemen. Tijdens het geven van de enquette, bleek het woord CGI (Computer Generated Image) vragen op te roepen over de betekenis ervan. Verder was het voor iedereen duidelijk en heb er alleen op moeten wijzen dat ook de klas en man/vrouw ingevuld werd. Studenten gingen direct naar de vragen, zonder daarboven te kijken. Bijna alles is ingevuld, maar hier en daar lieten sommige opeens een vraag open of vulde dubbele antwoorden in. Gelukkig was dit maar zeer klein en waren veruit de meeste compleet. De studenten waren zeer bereid het in te vullen en weer in te leveren. Ook bij de laatste twee vragen is er goed gebruik gemaakt om een eigen mening in te vullen. Ook hier eigenlijk alleen maar positief en opbouwende kritiek. Klas: Man/Vrouw 1) Is het leren van 3D een van de redenen om deze opleiding te gaan doen? Ja Nee ) Besteed je buiten school ook tijd aan het werken met 3DS Max? Ja Nee 3) Ben je gemotiveerd om de 3D trainingen te volgen? Ja Nee ) Zie je de 3DS Max als een uitdaging om mooie beelden mee te kunnen maken? Ja Nee 5) Doe je inspiratie op uit 3D animatiefilm in de bioscoop en op het internet? Ja Nee ) Kun je je creativiteit kwijt in 3DS Max? Niet Wel 7) In hoeverre ben je in staat alledaagse objecten te ontleden in lijnen, vlakken en basisvormen? Niet Wel ) Ben je meer technisch of creatief ingesteld? Technisch Creatief 9) Geef onderstaande technieken een cijfer op basis van interesse. 1 minst. 5 meest D CGI Klei Video Tekenen D CGI ) Geef onderstaande software een cijfer op basis van interesse. 1 minst. 5 meest Photoshop Premiere DS Max Flash Illustrator 11) Geef onderstaande 3D deelgebieden een cijfer op basis van interesse. 1 minst. 5 meest Voertuigen Architectuur Karakters Special Effects Anders, namelijk... 1) Geef onderstaande leermethode een cijfer op basis van interesse. 1 minst. 5 meest Videotutorials Boeken Klassikaal Individueel Anders, namelijk... 13) Wat zou de 3D trainingen interessanter maken? 1) Andere opmerkingen over de moeilijkheid, motivatie of creativiteit in 3DS Max? 5

14 ja 1) Is het leren van 3D een van de redenen om deze opleiding te gaan doen? Meer dan de helft zegt ja hierop, welke erg positief is voor mijn vak. nee Vraag 1 Vraag Vraag 3 Vraag Vraag 5 1AV ) Besteed je buiten school ook tijd aan het werken met 3DS Max? Iets meer niet dan wel, maar toch bijna de helft die thuis ook met de software aan de gang gaat. 3) Ben je gemotiveerd om de 3D trainingen te volgen? Veruit de meeste zijn gemotveerd, dus blijkbaar een goede training geweest. ) Zie je de 3DS Max als een uitdaging om mooie beelden mee te kunnen maken? De meeste studenten zien de mogelijkheden van de software en zijn blijkbaar bereid het te leren Vraag Vraag 7 Vraag 1AV ) Kun je je creativiteit kwijt in 3DS Max? De meeste geven deze vraag punten en zit aan de positieve kant met enkele 5 en. Voorlopig denken ze hun creativiteit in 3DS te kunnen stoppen. 7) In hoeverre ben je in staat alledaagse objecten te ontleden in lijnen, vlakken en basisvormen? Blijkbaar schaten de studenten zelf in dat zij redelijk goed kunnen ontleden. ) Ben je meer technisch of creatief ingesteld? De studenten zetten zichzelf meer aan de creatieve kant dan technisch. 5) Doe je inspiratie op uit 3D animatiefilm in de bioscoop en op het internet? Iets minder, maar toch ook de meeste studenten vinden het een inspiratiebron ja nee Vraag 1 Vraag Vraag 3 Vraag Vraag 5 AV 1) Is het leren van 3D een van de redenen om deze opleiding te gaan doen? Na 1,5 jaar 3DS Max geeft nogsteeds iets minder dan de helft aan dit een van de redenen is om te studeren. ) Besteed je buiten school ook tijd aan het werken met 3DS Max? Een ongeveer gelijke groep werkt er thuis ook nog mee. 3) Ben je gemotiveerd om de 3D trainingen te volgen? Gelukkig is meer dan de helft nog gemotiveerd om mee te doen, al is de groep al kleiner geworden. ) Zie je de 3DS Max als een uitdaging om mooie beelden mee te kunnen maken? Het wordt nogsteeds als een uitdaging gezien. Misschien zowel positief als negatief bedoelt Vraag Vraag 7 Vraag AV ) Kun je je creativiteit kwijt in 3DS Max? Hier voel je al dat het gevoel is afgenomen en beduidend meer naar het de lage scores gaat. Anderzijds zijn er veel mensen die het een geven, waarmee toch wordt aangegeven dat de studenten er positief tegenover staan. 7) In hoeverre ben je in staat alledaagse objecten te ontleden in lijnen, vlakken en basisvormen? Trekt ook iets naar het midden of daaronder. Weinig 5 en, toch redelijk aantal 1 en en en. ) Ben je meer technisch of creatief ingesteld? Ook hier schaten de studenten zich creatief in, niemand geeft een 1 voor technisch. 5) Doe je inspiratie op uit 3D animatiefilm in de bioscoop en op het internet? Veruit de meeste kijken de films voor inspiratie en volgen de nieuwe 3D films. 7

15 D CGI Klei Video Tekenen D CGI 9) Geef onderstaande technieken een cijfer op basis van interesse. 1 minst. 5 meest. 3D CGI) Er wordt postivief naar 3D gekeken. De meeste hebben het een gegeven. Klei) Hier wordt gemiddeld tot negatief tegenaan gekeken. Video) Het populairst met de meeste 5 en. Tekenen) Positiever dan ik zelf dacht, wordt nog steeds gezien als een goede techniek. D CGI) Ongeveer gelijk met 3D, iets minder. Samen 3D CGI de core-business van AV. 1AV Photoshop Premiere 3DS Max Flash Illustrator ) Geef onderstaande software een cijfer op basis van interesse. 1 minst. 5 meest. 1AV Photoshop) Het meest gewaardeerd met veel 5 en en en. Vormt ook de basis voor alle AV vakken. Premiere) Wordt ook als zeer positief gezien. Samen met 3DS max een mooie deling. 3DS Max) Samen met Premiere dé paketten om uit te kiezen. Flash) Meer verdeelt over de scores, maar zeker richting het positieve gedeelte. Illustrator) Redelijk negatief over de software, al zijn de meeste in het midden D CGI Klei Video Tekenen D CGI 9) Geef onderstaande technieken een cijfer op basis van interesse. 1 minst. 5 meest. AV 3D CGI) Zeer verdeelt over alle scores. Klei) Aantal negatief en aantal positef. Na jaar blijkbaar nog steeds aantrekkelijk voor sommige Video) Ook in de de het populairst. Weinig lage scores. Tekenen) Al tekenen ze niet veel, wordt hier nog verdeelt op geantwoord. Wel 5 en, geen 1 en. D CGI) Helaas wel een aantal 1 en en geen 5 en, maar vooral veel 3 en als gemiddeld Photoshop Premiere 3DS Max Flash Illustrator ) Geef onderstaande software een cijfer op basis van interesse. 1 minst. 5 meest. AV Photoshop) In de de zelfs nog meer interesse dan in de eerste voor deze software. Premiere) Het meest gewaardeerd samen met Photoshop. Hier blijkt toch een keuze uit. 3DS Max) Helaas moet 3DS aan populariteit moeten inleveren en verdeelt zich over de scores. Flash) Negatief. Veel en en de meeste 1 en van alle software. Illustrator) Verdeelt over alle scores. Gemiddeld. 9

16 Voertuigen Architectuur Karakters Special Effects 11) Geef onderstaande 3D deelgebieden een cijfer op basis van interesse. 1 minst. 5 meest. 1AV Videotutorials Boeken Klassikaal Individueel 1) Geef onderstaande leermethode een cijfer op basis van interesse. 1 minst. 5 meest. 1AV Voertuigen) Aan de positieve kant van de scores, maar verdeelt zoals ik verwachtte. Architectuur) Is dan weer positiever dan ik dacht. Karakters) Scoort het hoogst op de lijst en is het moeiljikst om te doen. Special Effects) Dit is wat een AV hoort te doen en te weinig hebben gekregen tot nu toe. Videotutorials) Boeken) Klassikaal) Individueel) Staan de studenten zeer positief tegenover. Beduidend minder interesse in. Gelukkig veel en en gelijk aantal 3 en en 5 en. Dit vinden de studenten intesessant met veel en Voertuigen Architectuur Karakters Special Effects 11) Geef onderstaande 3D deelgebieden een cijfer op basis van interesse. 1 minst. 5 meest. AV Videotutorials Boeken Klassikaal Individueel 1) Geef onderstaande leermethode een cijfer op basis van interesse. 1 minst. 5 meest. AV Voertuigen) Meer verdeelt dan in het eerste jaar. Architectuur) Gemiddeld tot positief. Karakters) Blijfde interesse in karakters maken. Special Effects) Ook dit onderwerp blijft hoog op de lijst staan van interesses. Videotutorials) Boeken) Klassikaal) Individueel) Zelfde als in het eerste leerjaar.maar nu wel enkele 1 en. Ook de de jaars staan hier niet positief tegenover. Wordt goed gewaardeerd, meer en dan 3 en. Ook hier is er interesse naar aparte trajecten voor de studenten. 13) Wat zou de 3D trainingen interessanter maken? 1) Andere opmerkingen over de moeilijkheid, motivatie of creativiteit in 3DS Max? eigen werk, uitdagend, animatie, leuk, character, duizend in een, te snel, vrijheid, meer les, niet mijn ding, Special Effects, betere uitleg. sneller. meer bouwen, genoeg, meer les, realistisch, tutorials, groot project, te snel, selectie leerlingen, belichting, leuke opdrachten 3 Deze laatste twee vragen vallen iets samen als ik de opmerkingen lees in de enquette die de studenten geschreven hebben. Er komt veel naar voren over dat ze meer vrijheid willen om eigen werk te maken. Daarnaast wordt de wens om karakters te maken genoemt, naar special effects en het feit dat ze meer uren 3D willen. Vooral de vrouwen willen een betere uitleg en missen de videotutorials. Leukere opdrachten en meer bouwen. Animatie wordt ook een aantal keer genoemd. 31

17 Conclusies en aanbevelingen Vraag 1 t/m 5 Gelukkig blijkt bij zowel de eerste als tweede jaars genoeg motivatie om de 3D lessen te volgen. Meer dan ik dacht doen de opleiding mede vanwege het 3D en en kijken naar animatiefilms. Dit is motiveren voor het geven van de lessen en kan hier is mee, door actiever met de huidige bioscoopfilms en technieken die daarbij horen bezig te zijn in de les. Er zal iets meer uitdaging in de software zelf gezocht moeten worden, want daar gaat het iets minder mee. Leukere opdrachten waarmee de interface duidelijk wordt uitgelegd zou daarbij kunnen helpen. Vraag t/m Eenigzins grappig genoeg ziet de student zich grotendeels als creatief en in staat de wereld om zich heen te ontleden. Vanuit de leraren gezien is het juist een gebrek aan creativiteit dat we zien en horen de vraag om juist meer te bouwen. Deze contradictie is belangrijk om uit te zoeken en er achter te komen waar de balans ligt. Het zijn vormgevers, maar dit zien de leraren te vaak niet terug in het werk. Ze willen graag ontwerpen en alles zelf bedenken. Meer vrijheid. De praktijk leert anders en het is belangrijk met de studenten te communiceren hierover. Voor 3D betekent dit dat ze graag meer vrijheid willen, maar ook nu denken hun creativiteit erin kwijt te kunnen. Vraag 9 De grote verrasing voor mij is dat tekenen nog altijd goed beoordeelt wordt als techniek. Omdat ze vrij weinig tekenen in de lessen en juist graag achter de computer zitten, had ik niet verwacht dat ze dit graag zouden doen. Verder is video het populairst, ook omdat het zeer breed is. Maar mooi gevolgd door 3D CGI en D CGI. Klei is minder interessant blijkbaar, juist daar had ik een hogere score verwacht. Qua technieken voor 3D is de integratie van enkele vakgebieden samen iets waardoor meer studenten interesse zouden hebben in de trainingen. Vraag Gelijk met vraag 9 is dus ook de video-software Premiere populairder dan de rest, al zit het allemaal vrij dicht bij elkaar en aan de positieve kant. De de jaars zijn wat negatiever over Flash, maar dit komt ook dus het verleden qua lesinhoud. Ook hier kan een integratie van software in de 3D training uitkomst bieden om meer studenten mee te krijgen en gemotiveerd te houden. Vraag 11 Bij de 3D deelgebieden is meer verdeeldheid dan ik van te voren dacht. Persoonlijk gokte ik dat vooral Karakters hoog zou scoren, samen met voertuigen. Maar blijkbaar hebben alle gebieden de aandacht en is een brede opzet voor de lesinhoud de manier om iedereen tevreden te houden door het jaar heen. We doen nog weinig aan special effects, dus daar is nog een gedeelte te halen. Vraag 1 Over boeken zijn de studenten het minst enthousiast, maar videotutorials zien ze wel zitten. Gelukkig worden klassikalen lessen gewaardeerd. Veel studenten zouden een individueel traject doen, waardoor tempo-differentatie mogelijk zou worden. Het gebrek aan documentatie van de lessen is een nadeel voor zowel de langzame als snelle studenten. Vraag 13 en 1 Uit de meningen die opgeschreven werden bleek dat toch veel studenten meer vrijheid willen over de invulling van de trainingen. Zelf verzinnen wat ze mogen maken. Ook vragen ze om meer karakters zoals ook uit vraag 11 bleek. Sommige willen meer les, andere minder. De een meer uitleg, de ander vindt het goed zo. Ik zal de suggesties in overweging nemen voor komende trainingen. 3 33

Reflectiegesprekken met kinderen

Reflectiegesprekken met kinderen Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen

Nadere informatie

Aan de slag met de Werk Ster!

Aan de slag met de Werk Ster! Aan de slag met de Werk Ster! Werk Ster Copyright EgberinkDeWinter 2013-2014 Werk Ster Stappen naar werk De Werk Ster helpt je duidelijk te krijgen waar jij op dit moment staat op weg naar werk. Je krijgt

Nadere informatie

Tijdens de lessen loop ik rond en probeer ik de leerlingen te helpen, vragen te beantwoorden, tips te geven en de leerlingen wat te leren.

Tijdens de lessen loop ik rond en probeer ik de leerlingen te helpen, vragen te beantwoorden, tips te geven en de leerlingen wat te leren. Fase 1 Reflectie week 1 Wat gedaan De eerste week meteen alleen voor een nieuwe klas en een nieuwe les opstarten. Hoe zullen de leerlingen reageren? Hoe hoog is het niveau? Hoe is de werkhouding? Zijn

Nadere informatie

Een Positieve Klas resultaten Duhamel College Den Bosch

Een Positieve Klas resultaten Duhamel College Den Bosch Een Positieve Klas resultaten Duhamel College Den Bosch Mentoren van Duhamel College Den Bosch (vmbo) hebben het programma Een Positieve Klas in het schooljaar 2011-2012 uitgevoerd met eerste en tweede

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,

Nadere informatie

Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren.

Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. 1/5 Fase 1: Wat wilde ik bereiken? Handelen/ ervaring opdoen Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. De opdracht wilde ik zo ontwikkelen,

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Permanente educatie in Smallingerland Allemaal in ontwikkeling Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Van cursussen professioneel Engels, kennis opdoen bij een andere afdeling tot vierjarige

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

Seksualiteit: Grenzen en Wensen

Seksualiteit: Grenzen en Wensen IJBURGCOLLEGE.NL Seksualiteit: Grenzen en Wensen Leerlingen handleiding Michiel Kroon Lieve leerling, Het is belangrijk om op een open en goede manier over seks te kunnen praten. De lessenserie die in

Nadere informatie

- Je spreekt leerlingen aan op ongewenst gedrag. Je geeft af en toe positieve feedback.

- Je spreekt leerlingen aan op ongewenst gedrag. Je geeft af en toe positieve feedback. Evaluatieformulier Lerarenopleiding (talen, exact, sociale vakken) Versie schoolcontactpersoon Student: Aldert Kasimier Schoolcontactpersoon: C. Vidon Opleiding: Geschiedenis Stageschool: Zernike Datum:

Nadere informatie

Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële

Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële uitingen. Als startend ondernemer is alles nieuw. De boekhouding,

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

www.leraarwordeninsittard.nl Leraar, je wist dat je het was.

www.leraarwordeninsittard.nl Leraar, je wist dat je het was. www.leraarwordeninsittard.nl Leraar, je wist dat je het was. Benjamin Plant student Aardrijkskunde Ik weet wat ik wil Het leukste moment van mijn stage is wanneer leerlingen mij uit zichzelf aanspreken

Nadere informatie

3 Hoogbegaafdheid op school

3 Hoogbegaafdheid op school 3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou.

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou. JUST BE YOU.NL Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen Marian Palsgraaf - www.justbeyou.nl Het mooiste wat je kunt worden is jezelf. Mijn passie is mensen te helpen

Nadere informatie

Het houden van een spreekbeurt

Het houden van een spreekbeurt Het houden van een spreekbeurt In deze handleiding staan tips over hoe je een spreekbeurt kunt houden. Waar moet je op letten? Wat moet je wel doen? En wat moet je juist niet doen? We hopen dat je wat

Nadere informatie

Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A

Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A INLEIDING Ik heb vandaag een cadeautje meegenomen. Niet voor jullie, maar voor mijzelf. Het cadeautje staat voor de verrassingen

Nadere informatie

Visiestuk. Waarden. De waarden die ik belangrijk vind op een basisschool zijn:

Visiestuk. Waarden. De waarden die ik belangrijk vind op een basisschool zijn: Visiestuk Deze foto past bij mij omdat ik altijd voor het hoogst haalbare wil gaan. Ook al kost dit veel moeite en is het eigenlijk onmogelijk. Ik heb doorzettingsvermogen, dat heb je ook nodig bij het

Nadere informatie

A1) Kennismakingsgesprek over sociale media en internetgebruik

A1) Kennismakingsgesprek over sociale media en internetgebruik Mediawijsheid A1) Kennismakingsgesprek over sociale media en internetgebruik Ik heb samen met de kinderen een gesprek gevoerd over de sociale media en het internet gebruik. Ik heb voor mezelf thuis een

Nadere informatie

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat

Nadere informatie

Omgaan met gedrag op Basisschool De Bareel

Omgaan met gedrag op Basisschool De Bareel 1. Uitgangspunten gedrag Omgaan met gedrag op Basisschool De Bareel Schooljaar 2013 Inhoud 2. Preventief handelen om te komen tot gewenst gedrag 3. Interventies om te komen tot gewenst gedrag 4. Stappenplan

Nadere informatie

Namens Max: Tops: Tips: soms had je een beetje een houding van dat komt wel, probeer volgend project daar op te letten.

Namens Max: Tops: Tips: soms had je een beetje een houding van dat komt wel, probeer volgend project daar op te letten. 360 graden feedback Hieronder wordt door ieder groepslid een feedback gegeven op al zijn groepsgenoten. Zo kan iedereen zijn mening geven op de werkhouding van de betreffende persoon. Feedback van de groep

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

OBSERVATIE. Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt. Robbert Kooiman G&I 1-C

OBSERVATIE. Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt. Robbert Kooiman G&I 1-C OBSERVATIE Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt Robbert Kooiman G&I 1-C Contents Inleiding... 2 Covert of Overt... 2 Analyse... 3

Nadere informatie

Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W

Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W 1 Naam student: Studentnummer: Datum: Naam leercoach: Inleiding Voor jou ligt het meetinstrument ondernemende houding. Met dit meetinstrument

Nadere informatie

Als je nog steeds hoopt dat oplossingen buiten jezelf liggen dan kun je dit boekje nu beter weg leggen.

Als je nog steeds hoopt dat oplossingen buiten jezelf liggen dan kun je dit boekje nu beter weg leggen. Theoreasy de theorie is eenvoudig. Je gaat ontdekken dat het nemen van verantwoordelijkheid voor je eigen denken en doen dé sleutel is tot a beautiful way of life. Als je nog steeds hoopt dat oplossingen

Nadere informatie

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis. Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt

Nadere informatie

VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN

VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN E-BLOG VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN in samenwerken Je komt in je werk lastige mensen tegen in alle soorten en maten. Met deze vier verbluffend eenvoudige tactieken vallen

Nadere informatie

Reflectieverslag mondeling presenteren

Reflectieverslag mondeling presenteren Reflectieverslag mondeling presenteren Naam: Registratienummer: 900723514080 Opleiding: BBN Groepsdocente: Marjan Wink Periode: 2 Jaar: 2008 Inleiding In dit reflectieverslag zal ik evalueren wat ik tijdens

Nadere informatie

Zelfmanagement en Communicatie practicum

Zelfmanagement en Communicatie practicum Zelfmanagement en Communicatie practicum Heleen Bulthuis 10-1-16 Jenna Hardin GI1B ZMC practicum opdracht 1: Wat is je motivatie voor deze opleiding? Na mijn afgeronde MBO 4 opleiding voor Styling en Design

Nadere informatie

Young People Coaching Experience

Young People Coaching Experience Hét loopbaanprogramma voor Young Professionals Young People Coaching Experience In 5 stappen naar je ideale baan! Ga jij met tegenzin naar je werk? Heb je er genoeg van om werk te doen dat niet bij je

Nadere informatie

SLACHTOFFERSCHAP, TRAUMA EN GEWELD - EEN ONONTWARBARE KLUWEN? 25 mei 2016, Antropia, Driebergen - 25 mei 2016, gedichten Ingmar Heytze

SLACHTOFFERSCHAP, TRAUMA EN GEWELD - EEN ONONTWARBARE KLUWEN? 25 mei 2016, Antropia, Driebergen - 25 mei 2016, gedichten Ingmar Heytze SLACHTOFFERSCHAP, TRAUMA EN GEWELD - EEN ONONTWARBARE KLUWEN? 25 mei 2016, Antropia, Driebergen - 25 mei 2016, gedichten Ingmar Heytze MONITOR Dit wordt geen nieuw verhaal. We doen wat met ons werd gedaan,

Nadere informatie

B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1

B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1 B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1 JE ONBEWUSTE PROGRAMMEREN VOOR EEN GEWELDIGE TOEKOMST De meeste mensen weten heel goed wat ze niet willen in hun leven, maar hebben vrijwel geen

Nadere informatie

Nieuwsbrief 3 De Vreedzame School

Nieuwsbrief 3 De Vreedzame School Nieuwsbrief 3 De Vreedzame School Blok 3 Blok 3: We hebben oor voor elkaar Blok 3: Algemeen: In dit blok stimuleren we de kinderen om oor voor elkaar te hebben. De lessen gaan over communicatie, over praten

Nadere informatie

Bijlage 1: Vragenlijst voormeting Kidzwise...2 Bijlage 2: Aanvullingen vragenlijst eindmeting Kidzwise...6 Bijlage 3: Project geldgenoeg voormeting,

Bijlage 1: Vragenlijst voormeting Kidzwise...2 Bijlage 2: Aanvullingen vragenlijst eindmeting Kidzwise...6 Bijlage 3: Project geldgenoeg voormeting, Bijlage 1: Vragenlijst voormeting Kidzwise...2 Bijlage 2: Aanvullingen vragenlijst eindmeting Kidzwise...6 Bijlage 3: Project geldgenoeg voormeting, onderzoek 1...7 Bijlage 4: Aanvullingen vragenlijst

Nadere informatie

Ik-Wijzer Naam: Sander Geleynse Datum: 27 januari 2016

Ik-Wijzer Naam: Sander Geleynse Datum: 27 januari 2016 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Jouw uitslag... 4 Pagina 2 van 8 1. Inleiding Hallo Sander, Dit is de uitslag van jouw Ik-Wijzer. Hierin staat wat jij belangrijk vindt en wat je minder belangrijk vindt.

Nadere informatie

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.

Nadere informatie

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren

Nadere informatie

De informatie uit deze stappenwijzer is in heel veel situaties te gebruiken. Bijvoorbeeld:

De informatie uit deze stappenwijzer is in heel veel situaties te gebruiken. Bijvoorbeeld: Inleiding Deze Loopbaan-stappenwijzer is bestemd voor OBP-medewerkers en geeft praktische tips over loopbaanpaden, carrièremogelijkheden en mobiliteit. Ben je toe aan nieuwe uitdaging? Heb je behoefte

Nadere informatie

Dat doen we dus even anders! Een schets van het model

Dat doen we dus even anders! Een schets van het model Waargeven De kaart is niet het gebied. Iedere NLP-er die zichzelf serieus neemt, is daar vast van overtuigd. Maar we weten ook dat de manier waarop we de werkelijkheid in beeld brengen (hoe we kaarten

Nadere informatie

rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005

rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005 rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005 Provided by Fanart Central. http://www.fanart-central.net/stories/user/fightgirl91/21803/rijm Chapter 1 - rijm 2 1 - rijm Gepaard

Nadere informatie

BE HAPPY. 90-dagen Goed Gevoel conditionering programma

BE HAPPY. 90-dagen Goed Gevoel conditionering programma BE HAPPY 90-dagen Goed Gevoel conditionering programma Alle rechten voorbehouden. Geen deel van dit boek mag worden gereproduceerd op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Individueel verslag Timo de Reus klas 4A

Individueel verslag Timo de Reus klas 4A Individueel verslag de Reus klas 4A Overzicht en tijdsbesteding van taken en activiteiten 3.2 Wanneer Planning: hoe zorg je ervoor dat het project binnen de beschikbare tijd wordt afgerond? Wat Wie Van

Nadere informatie

hoe we onszelf zien, hoe we dingen doen, hoe we tegen de toekomst aankijken. Mijn vader en moeder luisteren nooit naar wat ik te zeggen heb

hoe we onszelf zien, hoe we dingen doen, hoe we tegen de toekomst aankijken. Mijn vader en moeder luisteren nooit naar wat ik te zeggen heb hoofdstuk 8 Kernovertuigingen Kernovertuigingen zijn vaste gedachten en ideeën die we over onszelf hebben. Ze helpen ons te voorspellen wat er gaat gebeuren en te begrijpen hoe de wereld in elkaar zit.

Nadere informatie

HOE TOEKOMSTPROOF BEN JIJ?

HOE TOEKOMSTPROOF BEN JIJ? HOE TOEKOMSTPROOF BEN JIJ? Hoe zie jij jezelf in 2020? Hoe zi et jouw leven er uit i n 2020? Ben j e da n vaardi g gen oeg om a ll e ver an d er i ngen bij te benen? Je ei gen keuzes d aar in te m aken

Nadere informatie

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid 18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je

Nadere informatie

DE NATIONALE WETENSCHAPSAGENDA VOOR SCHOLIEREN - DEEL 1 HAVO

DE NATIONALE WETENSCHAPSAGENDA VOOR SCHOLIEREN - DEEL 1 HAVO DEEL 1 DE NATIONALE WETENSCHAPSAGENDA VOOR SCHOLIEREN - DEEL 1 In Nederland wordt veel wetenschappelijk onderzoek gedaan. Maar wie bepaalt wat er onderzocht wordt? In het voorjaar van 2015 hebben Nederlanders

Nadere informatie

Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier

Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier Vraag 1 Hoe heb je zielsliefde ontdekt, en ontdekte je zielsliefde het ook op dat moment? Ik ontmoette haar op mijn werk in de rookruimte. We konden

Nadere informatie

Project Interactieve multimedia

Project Interactieve multimedia Project Interactieve multimedia Jerney van Schagen Inleiding: Het eerste idee van het project bij mij was dat het een vrij breed project zou worden, maar in een van de eerste colleges kwam ik er al gauw

Nadere informatie

Deze handreiking is van:

Deze handreiking is van: 9 lessen over het volgen van Jezus Deze handreiking is van: Deze cursus is geschreven Beryl Voorhoeve en opgemaakt door Judith Maarsen. Ten behoeve van de kinderstudiegroepen voor de bovenbouw Gebruikte

Nadere informatie

Presentatie Feedback. Door: Tim Janssen Klas: GDD1A

Presentatie Feedback. Door: Tim Janssen Klas: GDD1A Presentatie Feedback Door: Tim Janssen Klas: GDD1A Inhoud Reflecties Voorbereiding presentatie Reflecties Silver Huber: Breakdance Goede duidelijke presentatie. Heel helder en goed te horen. Leuk dat ie

Nadere informatie

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk?

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Verantwoordelijkheid. Ja, ook heel belangrijk voor school!!! Het lijkt veel op zelfstandigheid, maar toch is het net iets anders. Verantwoordelijkheid

Nadere informatie

IK WIJZER. Ik wil graag weten wie ik ben

IK WIJZER. Ik wil graag weten wie ik ben IK WIJZER Ik wil graag weten wie ik ben Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Jouw uitslag... 4 Copyright DilemmaManager B.V. Pagina 2 van 8 1 Inleiding Hallo Ruben, Dit is de uitslag van jouw Ik-Wijzer.

Nadere informatie

Bij. research. Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne.

Bij. research. Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne. Bij research Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne. Opdracht 1 Stagelogboek De eerste dag heb ik bij Ron Steijvers stage gelopen en die is project leider ontwikkelaar, vooral

Nadere informatie

Eindverslag SLB module 12

Eindverslag SLB module 12 Eindverslag SLB module 12 Marthe Verwater HDT 3C 0901129 Inhoudsopgave: Eindreflectie.. Blz.3 Reflectieverslag les 1.. Blz.4 Reflectieverslag les 2.. Blz.6 Reflectieverslag les 3.. Blz.8 2 Eindreflectie

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Ontwikkellijn 1: Ik zorg ervoor dat ik aan het werk ga en blijf!

Ontwikkellijn 1: Ik zorg ervoor dat ik aan het werk ga en blijf! Ontwikkellijn 1: Ik zorg ervoor dat ik aan het werk ga en blijf! Het gaat erom dat je laat merken dat jij zélf verantwoordelijk bent voor het leren: jij kiest de opdrachten, workshops en klussen zélf,

Nadere informatie

Feedback Project Ergonomisch Ontwerpen

Feedback Project Ergonomisch Ontwerpen Feedback Project Ergonomisch Ontwerpen Competenties Sociaal en communicatief functioneren (P9) Initiatief (P10) Reflectie (P11) Afgelopen module heb je met een groepje gewerkt aan je project. In week 7

Nadere informatie

Tijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen.

Tijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen. Bijlage 11 Voorbeeld informatie VHT: Bouwstenen voor geslaagd contact Informatie Video - hometraining Belangrijke begrippen initiatieven herkennen volgen ontvangstbevestiging beurt verdelen leidinggeven

Nadere informatie

Blok 1 - Introductie

Blok 1 - Introductie Reflectie jaar 1 Algemeen Aan het begin van het eerste jaar kwamen een hoop nieuwe dingen op mij af. Na een jaar reizen had ik veel zin om aan de studie Voeding en Diëtetiek te beginnen en was erg benieuwd

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 4 Eigenwaarde Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 4 Eigenwaarde Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 4 Eigenwaarde Inhoud 2 1. Hoe zit het met je gevoel van eigenwaarde? 3 2. Welke talenten van jezelf ken je al? 4 3. Verborgen talenten & bewondering 6 4. Verborgen talenten & feedback

Nadere informatie

Afgesproken verdeling van de boeken over de groepen

Afgesproken verdeling van de boeken over de groepen DE KANJERTRAINING. Op de Jozefschool wordt er in alle groepen kanjertraining gegeven. Alle leerkrachten zijn gecertificeerd. Doel van de Kanjertraining? Deze werkwijze biedt lln. kapstokken aan om beter

Nadere informatie

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen. De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.

Nadere informatie

Orienterende filmpjes (hoe het wel of niet moet): https://www.blendspace.com/lessons/jg7knapaigvgmq/lerensolliciteren

Orienterende filmpjes (hoe het wel of niet moet): https://www.blendspace.com/lessons/jg7knapaigvgmq/lerensolliciteren Het sollicitatiegesprek Lesdoel: Korte inhoud: Organisatie: Lesduur: Onderwerp Werkvorm Oriëntatie Uitvoering De student weet meer over het sollicitatiegesprek en heeft een keer geoefend. De vacature is

Nadere informatie

Verslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING

Verslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING Verslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING In gesprek met elkaar. Uitwerking van de stellingen. De onderstaande stellingen hebben we deze avond besproken onder elke stelling staan een aantal opmerkingen die

Nadere informatie

Vragenlijst: Wat vind jij van je

Vragenlijst: Wat vind jij van je Deze vragenlijst is bedacht door leerlingen. Met deze vragenlijst kunnen leerlingen er zelf achter kunnen komen wat andere leerlingen van hun school vinden. De volgende onderwerpen komen langs: Sfeer op

Nadere informatie

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo. Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan

Nadere informatie

Naam: Datum: Ik-Wijzer

Naam: Datum: Ik-Wijzer Ik-Wijzer Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Jouw uitslag... 4 Pagina 2 van 8 1. Inleiding Hallo, Dit is de uitslag van jouw Ik-Wijzer. Hierin staat wat jij belangrijk vindt en wat je minder belangrijk

Nadere informatie

De Budget Ster: omgaan met je schulden

De Budget Ster: omgaan met je schulden De Budget Ster: omgaan met je schulden Budget Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Budget Ster MOTIVATIE EN VERANTWOORDELIJKHEID STRESS DOOR SCHULDEN BASISVAARDIGHEDEN STABILITEIT FINANCIEEL ADMINISTRATIEVE

Nadere informatie

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN E-blog HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN In talent & groei Het is belangrijk om je talent goed onder woorden te kunnen brengen. Je krijgt daardoor meer kans om het werk te

Nadere informatie

ONTSLA JEZELF Jouw Eerste Stap Naar Werken Met Energie En Voldoening Dit rapport is geschreven voor iedereen die al lang op zoek is naar werk dat echt voldoening gaat geven en in een ideale wereld het

Nadere informatie

Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach

Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach Je ouders kunnen perfecte last minute studie oriëntatiecoaches zijn, maar weten ze eigenlijk wel wat je dromen en ambities zijn? En omgekeerd: weet jij hoe jouw

Nadere informatie

Jeroen Dusseldorp 17-12-2013

Jeroen Dusseldorp 17-12-2013 Groeidocument trainingen blok 2 Jeroen Dusseldorp 17-12-2013 Inleiding Voor u ligt mijn groeidocument van de trainingen die zijn gegeven in blok 2 van de minor Consultancy. Om een succesvolle consultant

Nadere informatie

Lucas 10:25-37 - Mag Jezus jouw naaste zijn?

Lucas 10:25-37 - Mag Jezus jouw naaste zijn? Lucas 10:25-37 - Mag Jezus jouw naaste zijn? Voor preeklezers: ik hoor graag als mijn preek ergens gelezen wordt. Neem dan even contact met mij op: hmveurink@gmail.com. Bij deze preek is geen powerpoint

Nadere informatie

ChoiCe, CreATe TALeNT

ChoiCe, CreATe TALeNT voor wie is Herken jij het verhaal van Mischa, Dzenan of Laura in jezelf? Ben jij tussen de 14-23 jaar en wil je ontdekken of jij de juiste keuze hebt gemaakt voor jouw toekomst? Dan is RAW TALENT FACTORY

Nadere informatie

Om mee te beginnen: boekfragment en opdrachten

Om mee te beginnen: boekfragment en opdrachten Om mee te beginnen: boekfragment en opdrachten Bron: http://ninabrackman.blogspot.nl/p/de-alchemist-paulo-coelho.html Dit is een deel van een blog over De Alchemist van Paulo Coelho door Nina Brackman.

Nadere informatie

Meten van mediawijsheid. Bijlage 6. Interview. terug naar meten van mediawijsheid

Meten van mediawijsheid. Bijlage 6. Interview. terug naar meten van mediawijsheid Meten van mediawijsheid Bijlage 6 Interview terug naar meten van mediawijsheid Bijlage 6: Het interview Individueel interview Uitleg interview Ik zal je uitleggen wat de bedoeling is vandaag. Ik ben heel

Nadere informatie

ipad enquête - ouders - 18 reacties (van 29 ouders)!

ipad enquête - ouders - 18 reacties (van 29 ouders)! 18 responses View all Publish analytics 18 responses ipad enquête - ouders - 18 reacties (van 9 ouders) Summary View all responses Publish analytics In welke mate ziet u uw zoon of dochter de ipad thuis

Nadere informatie

Wees duidelijk tegen je klanten

Wees duidelijk tegen je klanten Ronald Dingerdis Wees duidelijk tegen je klanten 3 In onze training Klantgerichtheid en communicatie vroeg een cursist me onlangs of je tegen je klant kan zeggen dat hij extreem vervelend is. Dat hij onredelijk

Nadere informatie

E-PAPER. Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken!

E-PAPER. Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken! Dé expert in praktische apotheektrainingen E-PAPER Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken! 1 Inhoudsopgave De cliënt en ik 3 Weet jij nog waarom je in de apotheek wilde

Nadere informatie

Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken

Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Mensen zoeken hulp omdat ze overhoop liggen met zichzelf of met anderen. Dit kan zich op verschillende manieren uiten. Sommige mensen worden

Nadere informatie

Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen.

Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen. Een klein gesprekje met God Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen. God lachte breed. Dat is waar!, zei God. Jij bent ook het licht.

Nadere informatie

- Een docent controleert of jij je huiswerk op hebt geschreven. - Je hebt aanmoediging nodig om je huiswerk te noteren.

- Een docent controleert of jij je huiswerk op hebt geschreven. - Je hebt aanmoediging nodig om je huiswerk te noteren. Schoolse competenties Competentie 1: Agendagebruik - Je schrijft je huiswerk in je agenda als dit wordt opgegeven. - Je agenda ziet er verzorgd uit. - Een docent controleert of jij je huiswerk op hebt

Nadere informatie

SLB eindverslag. Rozemarijn van Dinten HDT.1-d 12053449 11-11-12

SLB eindverslag. Rozemarijn van Dinten HDT.1-d 12053449 11-11-12 SLB eindverslag Rozemarijn van Dinten HDT.1-d 12053449 11-11-12 Eindverslag De afgelopen periode heb ik een aantal lessen SLB gehad. Hierover ga ik een eindverslag schrijven en vertellen hoe ik de lessen

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

Ik stel veel 'doe-ik-het-goed' vragen. Ik weet hoe ik mezelf kan verbeteren, maar het lukt mij nog niet.

Ik stel veel 'doe-ik-het-goed' vragen. Ik weet hoe ik mezelf kan verbeteren, maar het lukt mij nog niet. Leerdoelen a.d.h.v. rubrics Rubrics voor het onderwijs Deze rubrics zijn door ons verzameld, geschreven of herschreven. Met vriendelijke groet, Team Vierkantgoed Rubric Optie 1 Optie 2 Optie 3 Optie 4

Nadere informatie

Jeugdproject Geheim van de Ekeko op de Professor Waterinkschool te Amsterdam 1

Jeugdproject Geheim van de Ekeko op de Professor Waterinkschool te Amsterdam 1 Jeugdproject Geheim van de Ekeko op de Professor Waterinkschool te Amsterdam 1 Verslag: Raoul Papavoine, 12 september 2007 School: Professor Waterinkschool, Moreelsestraat 19, 1071 BJ Amsterdam, 020-6798627

Nadere informatie

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF

Nadere informatie

ART/MEDIA & ME AUTOBIOTIC SELFIE DOCUMENT

ART/MEDIA & ME AUTOBIOTIC SELFIE DOCUMENT ART/MEDIA & ME AUTOBIOTIC SELFIE DOCUMENT Gwen Bergers G&I1A 3009429 19.11.15 Project docenten: Saskia Freeke, Sonja van Vuuren, Martin Lacet & John Hennequin Art/Media & Me Autobiotic Selfie Voor de lessen

Nadere informatie

Periode: CBT examens 15 april t/m 30 april 2014

Periode: CBT examens 15 april t/m 30 april 2014 Periode: CBT examens 15 april t/m 30 april 2014 1. Doet u dit examen voor de eerste keer of gaat het om een herexamen? Eerste keer 279 70% Herexamen 104 26% Niet beantwoord 16 4% Totaal 399 2. Als de voorlopige

Nadere informatie

ADHD: je kunt t niet zien

ADHD: je kunt t niet zien ➂ ADHD: je kunt t niet zien Je ziet het niet aan de buitenkant. Je kunt niet gelijk naar iemand kijken en zeggen: die heeft ADHD. Dat kan een voordeel zijn. Als iemand niet weet dat jij het hebt, dan kunnen

Nadere informatie

PeerEducatie Handboek voor Peers

PeerEducatie Handboek voor Peers PeerEducatie Handboek voor Peers Handboek voor Peers 1 Colofon PeerEducatie Handboek voor Peers december 2007 Work-Wise Dit is een uitgave van: Work-Wise info@work-wise.nl www.work-wise.nl Contactpersoon:

Nadere informatie