Wat kan er allemaal mis gaan.
|
|
- Alfons Dries van den Pol
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Wat kan er allemaal mis gaan. Alles gaat ooit eens mis. Dat betekent : de patiënt komt te overlijden. Ik wil geen compilatie maken van ecmo-bloopers om te verduidelijken wat er allemaal mis kan gaan. Daarvoor is het onderwerp te serieus en de afloop te dramatisch. Maar dan toch enkele voorbeelden. Casus. Jonge man opgenomen met pneumococcen-pneumonie en positieve influenza keelwat belandt aan de VV-ecmo. Een goede kandidaat denken we. Er zit een catheter in de lies en in de jugularis. Dag 3 afwijkende pupillen. Oorzaak veneuze bloeding door stuwing. Casus. Jonge vrouw op de wachtlijst voor longtransplantatie is aan de VV-ecmo beland. Zij moet mobiliseren om op die lijst te blijven, maar in haar angst is zij niet instrueerbaar. Het is mis gegaan. Dit wordt geregistreerd. Alle gegevens wereldwijd worden verzameld in de ELCS database. Daarnaast houden we onze eigen gegevens bij. Er zijn werelddwijd ruim 7 duizend ecmo-runs verricht en de outcome; overleven of overlijden bij de verschillende indicatiegebieden, verschaffen een beeld over hoe goed je het doet als ecmo-centrum. Vanwege de grote risico s die verbonden zijn aan de VV- en VA-ecmo-therapie, is er een grote terughoudendheid met het toepassen daarvan. Lang niet alle patiënten die voor ecmo-therapie vanaf andere ziekenhuizen op onze ic s belanden, worden met ecmo behandeld. In 2015 zijn 35 patiënten met de MICU vervoerd naar het EMC voor VV- of VA- ecmo. Slechts 21 daarvan ondergingen ecmo-therapie. We richten ons op enkele punten waarbij het mis kan gaan en zoomen in op het hoe en waarom.
2 Trombose/stolling in het systeem, bloedingen, lucht in het systeem, Klapperende slangen/wisselende flow, Harlequin sydrome. Inleiding Zuurstof wordt uiteindelijk in de mitochondriën verbruikt om ATP, het energiemolecuul te maken. CO2 en H2O zijn de restproducten. Dit process vindt plaats in bijna elke cel van ons lichaam. Celademhaling noemen we dat. Diffusie sucks, want het werkt niet over grote afstand. Daarom ademen wij en is er circulatie. Zuurstof lost slecht op in water, daarom hebben wij hemoglobine, dat de vervoerscapaciteit van ons bloed voor zuurstof 70 maal groter maakt. Deze drie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden ademhaling, circulatie en HB. En zij waarborgen het proces van celademhaling. Bert Mik doet zelfs metingen van de mitochondriale zuurstofspanning, maar bedside monitoring op de ic is nog niet gangbaar. Gebreken in die celademhaling zien we als een verhoogd lactaat, maar we zien niet welke cellen in nood zijn. Ook wanneer de ademhaling of de circulatie een problem is, moet de celademhaling onverminderd gewaarborgd blijven. Hoe doe je dat? Een orgaan dat ziek is, wil je de gelegeheid geven te herstellen en juist niet extra belasten. Dat klinkt heel logisch. Met een gebroken been ga je immers geen marathon lopen. Do not harm, is de boodschap. Zieke longen wil je de kans geven te herstellen, of in ieder geval dat herstel niet in de weg staan. De mate van mishandeling monitoren we met transpulmonale drukmetingen. Hierbij meten we tijdens de beademing de drukgradiënt van de oesophagus en de longen. We stellen dat de oesophagusdruk deze gelijk is aan de pleuradruk en we meten simultaan de druk via een smalle catheter door de tube in de longen. Streven is naar een drukgradiënt lager dan 25 cm/h2o. Daarnaast is er impedantiemeting waarmee we de verdeling van de lucht over
3 beide longen monitoren. Longprotectieve beademing noemen we dat. Beademen met bv 4 ml per kilo lichaamsgewicht of soms minder moet mishandeling van de longen voorkomen. De gasuitwisseling verloopt via een membaanoxygenator. We tappen bloed uit de veneuze zijde van de circulatie en geven het terug eveneens aan de veneuze zijde. Dit is het pricipe van VV-Ecmo. Dit alleen al verlaagt de druk in de pulmonaal-arterie en hiermee wordt de arbeid die het rechter hart moet leveren verlaagd. Wanneer naast de longen ook of alleen het rechter of linker hart is aangedaan, geven we het bloed terug aan de arteriële zijde van de grote circulatie. In dit laatste geval beperken we de kleine circulatie in die zin dat er veel minder liters bloed door het longvaatbed gepompt worden. We zijn niet aan het mishandelen denken we. Flowproblemen/ klapperende slangen Het bloed echter stellen we bloot aan omstandigheden die heel ongewoon zijn. Dat is ook mishandeling. Tegenwoordig worden niet occlusieve pompen, dus geen rollerpompen gebruikt. De flow die deze pompen genereren is, naast de diameter en lengte van de tubing, die een vast gegeven zijn, afhankelijk van de weerstand die de bloedpomp ondervindt aan zowel de veneuze als arteriële zijde van het Ecmo-systeem. Negatieve druk is het ergste wat we bloed kunnen aandoen. Wanneer we harder dan min 60 zuigen met de bloedpomp, gaan de erytrocyten kapot. Wordt een systeem zonder drukmonitoring (PLS) gebruikt, dan zien we die lage druk als klapperende slangen. De aanvoercatheter ligt in de onderste holle ader en die ader is slap. De aanvoer-catheter zuigt zich makkelijk vast aan de wand en je ziet klapperende slangen of fors negatieve drukken. Cavitatie noemen we dit. Harder zuigen door de rotaties te verhogen, heeft geen zin. Wat meestal wel helpt is, het toerental verlagen, waardoor de aanvoercatheter los komt van de wand om vervolgens de rotaties langzaam weer te
4 verhogen. Sommige machines zoals de ILA zijn uitgerust met een pulsatiele modus. Hierbij kan met een bepaalde regelmaat (bv 60 maal per minuut ) het aantal rotaties verminderd worden (bv 500 rpm minder ). Dit geeft minder cavitatie. Verandering van houding wil soms ook helpen. Genoegen nemen met een lagere flow kan ook een optie zijn. En natuurlijk helpt vullen. We zijn er echter van overtuigd dat veel vullen problemen geeft in de micro-circulatie en gaswisselingsstoornissen veroorzaakt juist in een zieke long. Een flowprobleem wordt niet uitsluitend veroorzaakt door een slechte aanvoer. Verhoging van de druk bij de teruggavecatheter geeft eveneens verlaging van de flow. Verlaging van de VA-ecmo flow zien we, wanneer de bloeddruk van de patient stijgt. Want de flow is afhankelijk van de weerstand in zowel het aanvoerende stuk naar de bloedpomp toe alsook het afvoerende stuk van bloedpomp naar de patiënt. Weerstandstoename kan veroorzaakt worden door stolling in de oxygenator. De boodschap is: onderdruk de reflex de patiënt te vullen en zoek naar de oorzaak van de verminderde flow. Zeker als je bedenkt dat ongeveer een kwart van de cristalloïde vloeistof in de circulatie blijft en de rest verdwijnt als oedeem. Waarom zijn die negatieve drukken zo nadelig voor de patiënt. De rode bloedcel is niet gemaakt om negatieve drukken te weerstaan. Deze raakt daardoor beschadigd. Er kunnen zich microparticels gevuld met hemoglobine afscheuren van de rode celmembraan en de rode cel kan geheel uiteen vallen. Het vrije hemoglobine, elke rode cel bevat ongeveer 250 miljoen van deze moleculen, is niet alleen in staat zuurstof te binden, maar ook NO. Het complex haptoglobine-hemoglobine is eveneens in staat NO te binden en verlaagt daarmee de beschikbaarheid van zuurstof in de dieper gelegen weefsels. Het NO molecuul dat continu door de vaatwand gemaakt wordt is de belangrijkste vaatverwijder en zorgt o.a. voor de hypoxische vaatverwijding. Door die vaatverwijding is dan meer zuurstof beschikbaar voor de achterliggende weefsels. We monitoren het vrije hemoglobine in het EMC als het hemolyse-getal.
5 Het harlequin syndroom Bij een VA-ecmo opstelling wordt bloed uit de patient gezogen uit de onderste holle ader en teruggeven in de aorta. De korte arteriële catheter is in de lies ingebracht en spuit het geoxygeneerde bloed richting aortaklep tegen de natuurlijke stroomrichting van het bloed in. Dit heeft wat nadelen. 1ste de aortaklep moet af en toe geopend worden om dichtstollen van het hart te voorkomen. Dat gaat lastig in deze opstelling. Je kunt dit problem ondervangen door een ballonpomp te plaatsen, die als het ware de aortaklep openzuigt. 2de Wanneer het hart wel in staat is output te genereren, is de werklast voor het hart waarschijnlijk toegenomen wegens de druk op de aortaklep door de retrograde stroom in de aorta. De bloedstroom die door het hart zelf gegenereerd wordt botst dan met de ecmo-stroom.( Dit zien we het duidelijkst wanneer er bij een longprobleem er voor VA-ecmo wordt gekozen in plaats van VV ) 3de We hopen dat het geoxygeneerde bloed zo ver penetreert dat het brein en de coronairen voldoende zuurstof aangeboden krijgen. Is dit niet het geval, bereikt het geoxygeneerde bloed niet de carotiden, dan spreekt men van Harlequin syndrome. We monitoren de saturatie daarom in deze opstelling aan de rechter hand en de arterielijn behoort aan deze zijde geplaatst te zijn. Er zijn diverse oplossingen. Je kiest voor een andere opstelling waarbij je bloed terug geeft in de arteria subclavia rechts. Het bloed heeft dan een normale stroomrichting en de rechter carotis wordt zeker geperfundeerd. Een andere mogelijkheid is het plaatsen van een tweede teruggave-catheter niet arterieel, maar veneus. Bijvoorbeeld in de rechter jugularis vene of de vena subclavia links. Het geoxygeneerde bloed wordt dan gedeeltelijk arterieel 2/3 en veneus 1/3 teruggegeven. Omdat er veel bloed uit de onderste holle ader wordt weggehaald, stroomt er maar weinig bloed in de pulmonale circulatie. Wanneer we ook dat bloed van
6 voldoende zuurstof willen voorzien is 1,5 tot 2 liter geoxygeneerd bloed afkomstig van de ecmo voldoende. Het geeft dan niet zo dat de ecmo-stroom in de aorta en de eigen cardiac output van de patiënt botsen, omdat het bloed dat het hart zelf uitpompt ook al geoxygeneerd is. Lucht in het system Hoe komt lucht in het system? Voor de bloedpomp heerst een negatieve druk, wanneer er een scheurtje is in de tubing ( nog nooit meegemaakt ) of wanneer er een driewegkraantje lekt, kan er lucht aangezogen worden in het system. Dit is meestal hoorbaar. Je kunt door manipulatie de luchtbel verplaatsen naar de oxygenator en daar de lucht verwijderen. Wat je niet wilt is lucht in de patiënt, maar ook niet dat de pomp stopt. Het ecmo-systeem detecteert lucht in het system, maar de interventie-modus staat altijd uit. Want we willen in geen geval een pompstop. Veel lucht in de pomp betekent eveneens pompstop, omdat de pomp niet occlusief is en geen lucht maar alleen vloeistof kan verplaatsen. Trombose/stolling in het systeem, bloedingen De 4 vitale functies: hartslag, bloeddruk, temperatuur en ademhaling zijn helemaal verstoord tijdens een pomprun gedurende bijvoorbeeld aortachirurgie. Het hart is stilgelegd met cardioplege vloeistof, de pulsatiele bloeddruk is vervangen door een laminaire flow. De temperatuur is sterk verlaagd naar soms wel 18 graden C en de ademhaling is niet nodig, want de gasuitwisseling vindt plaats via een membraanoxygenator. Het bloed is ontstold met heparine en we willen dat het bloed niet stolt in de tubing of de oxygenator maar wel in het wondgebied. Een huzarenstukje. Een ecmo opstelling in VV of VA is misschien niet zo extreem afwijkend van de normale fysiologie als de hartlongmachine
7 tijdens aortachirurgie, maar de tijdsduur is vele malen langer. En al die tijd willen we een normale hemostase in de patiënt en geen stolling in het ecmo-syteem. Bij een groot trauma is intieel wel eens gekozen voor een VA ecmo-opstelling zonder antistolling. Hoe harder het bloed stroomt, hoe kleiner de kans op stolling. Dit is goed gegaan. De tubing is gecoat met heparine en continue heparine infusie is de gebruikelijke antistollings-therapie. Reden is. Hiermee hebben we de meeste ervaring. Zonder uitschieters in de APTT hebben we echter een aantal patiënten verloren aan een hersenbloeding waarbij de catheter in de jugularisvene mogelijk gezorgd heeft voor veneuze stuwing. Nu plaatsen we een tweede kleine catheter in de jug. Om de druk te monitoren. Maar waar het op neer komt is dat we nog niet goed weten waar we precies op moeten letten. We monitoren APTT, antitrombine 3, PTT, fibrinogen, hemolyse, D-dimeren en we doen dagelijks een ROTEM. Het aantal trombo s houden we in de gaten en moeten er nu wel of geen plaatjesremmers gegeven worden. We weten het niet precies. Het bloed is enorm mishandeld, de trombo s zijn de kwetsbaarste bloedcellen en er is zeker sprake van trombo-pathie. We streven liever iets lagere APTT s na en wisselen desnoods het ecmo-systeem dan dat we een hersenbloeding veroorzaken. Wellicht is heparine niet het juiste middel om te antistollen. In Zweden is onderzoek gedaan naar antistoffen tegen factor XII. Mensen die van nature deficiënt zijn in factor XII, de Hagemanfactor hebben geen verhoogde bloedingsneiging maar wel een verlenge APTT. Muizen zonder factor XII hebben minder kans op een longembolus. Factor XII staat aan het begin van ons intrinsieke stollingssysteem. Die factor wordt geactieveerd als bloed in contact komt met negatief geladen oppervlakten, zoals het glas van een reageerbuis of zelfs de heparine waarmee de tubing is gecoat. Geactiveerde factor XII staat ook centraal in de cascade die leidt tot vorming van bradykinine. Bradykinine geeft een verhoogde vaatpermeabiliteit. Antistoffen tegen deze factor lijken in proefdieren veelbelovend, maar wil je wel antistoffen toedienen? Dit op zich geeft natuurlijk weer een
8 immuunrespons zoals we bv ook zien bij de RATG-toediening na harttransplantatie. Kortom we weten heel veel nog niet, dit maakt ecmo zo dynamisch. Alles gaat ooit eens mis. Belangrijk daarbij is dat je leert van je fouten. Daarom worden complicatie-besprekingen gehouden. Zonodig wordt een protocol aangepast, zoals ons stollingsprotocol. Wat doen we nog meer. We trainen frequent de noodprocedures, we verzorgen onderwijs. We maken gebruik van ieders expertise, want bij de behandeling van een ecmopatiënt zijn heel veel mensen betrokken, van gipsverbandmeester tot psychiater en binnenkort een in ecmo gespecialiseerde intensivist (zonder priveleven) die 24/7 in het ziekenhuis aanwezig is. En we proberen te leren van jullie en van andere centra in binnen en buitenland.
ECMO: Extra Corporele Membraan Oxygenatie
ECMO: Extra Corporele Membraan Oxygenatie ECMO: Extra Corporele Membraan Oxygenatie UMC Utrecht 1 Inleiding Op dit moment ondersteunen wij uw naaste met een ECMO: Extra Corporele Membraan Oxygenatie. Een
Nadere informatieEn dan is er nog ECMO! WES symposium 2007 Rondom beademing. José Groenewold ECMO coördinator Intensive care kinderen
En dan is er nog ECMO! WES symposium 2007 Rondom beademing José Groenewold ECMO coördinator Intensive care kinderen Intensive care kinderen: 4 ECMO plaatsen, ongeveer 35 ECMO patiёnten per jaar Sinds 1991
Nadere informatieDe Centraal Veneuze Catheter
De Centraal Veneuze Catheter Introductie CRRT vereist een veneuze toegang tot de bloedbaan Centraal veneuze katheters worden gebruikt voor het creëren deze toegang De toegang tot de bloedbaan wordt ook
Nadere informatieILA-active trial Extracorporele CO2 Removal. Serge J.C. Verbrugge Afdeling Intensive Care-Anesthesiologie Sint Franciscus Gasthuis Rotterdam
ILA-active trial Extracorporele CO2 Removal Serge J.C. Verbrugge Afdeling Intensive Care-Anesthesiologie Sint Franciscus Gasthuis Rotterdam COPD op de IC COPD GOLD IV patienten 50% 2x/jaar acute exacerbatie
Nadere informatieTake-home toets. Thema 4.3.1: Anatomie en fysiologie van het hart en de circulatie
Take-home toets Thema 4.3.1: Anatomie en fysiologie van het hart en de circulatie 1. I Arterien vervoeren altijd zuurstofrijk bloed II Arterien vervoeren het bloed naar het hart 2. Waar vindt de kleine
Nadere informatieAortachirurgie en ECC. Lijda den Boer Klinisch perfusionist Academisch Medisch Centrum Amsterdam
Aortachirurgie en ECC Lijda den Boer Klinisch perfusionist Academisch Medisch Centrum Amsterdam 10 april 2018 Inleiding Opdracht Aorta chirurgie en ECC Technieken ECMO Wat is perfusie? De term ~ [ ] verwijst
Nadere informatiehalvemaanvormige kleppen) Doordat de hartkamers het bloed met kracht wegpompen.
4BASISSTOF De 2 havo vwo bloedvaten thema 3 De bloedsomloop opdracht 18 Vul het schema in. Kies bij 1 uit: van de organen weg naar het hart toe van het hart weg naar de organen toe. Kies bij 2 uit: hoog
Nadere informatieShuntoperatie. De operatie
Shuntoperatie Een shunt wordt gebruikt wanneer er te weinig bloed naar de longslagader kan stromen. Meestal komt dat omdat de klep van de longslagader sterk vernauwd is of zelfs helemaal dichtzit. Er gaat
Nadere informatieChapter. De Longcirculatie in Pulmonale Hypertensie. Nieuwe inzichten in Rechter Ventrikel- & Longfysiologie. Nederlandse samenvatting
Chapter 9 Nederlandse samenvatting De Longcirculatie in Pulmonale Hypertensie Nieuwe inzichten in Rechter Ventrikel- & Longfysiologie Samenvatting Pulmonale arteriële hypertensie is een ziekte van de longvaten,
Nadere informatieHemodynamische op/malisa/e op de IC. Jasper van Bommel Intensive Care - Erasmus MC Rotterdam
Hemodynamische op/malisa/e op de IC Jasper van Bommel Intensive Care - Erasmus MC Rotterdam Circulatoir falen Definitie SHOCK! Levensbedreigende toestand waarin te weinig bloed met zuurstof naar de organen
Nadere informatie2 Patiëntspecifieke informatie Partiële Cavo Pulmonale Connectie (PCPC)
2 Patiëntspecifieke informatie Partiële Cavo Pulmonale Connectie (PCPC) 2.1 Bouw en werking van het normale hart 2 - De weg die het bloed aflegt door ons lichaam 2 2.2 De Partiële Cavo Pulmonale Connectie
Nadere informatieAlles over de bloedziekten PNH & AA. Wat is bloed?
Alles over de bloedziekten PNH & AA Wat is bloed? Binnenin je lichaam zit een rode vloeistof. Dat is je bloed. Bloed is erg belangrijk voor je lichaam, het zorgt voor vervoer van stoffen, voor de warmte
Nadere informatie2 Patiëntspecifieke informatie Totale Cavo Pulmonale Connectie (TCPC)
2 Patiëntspecifieke informatie Totale Cavo Pulmonale Connectie (TCPC) 2.1 Bouw en werking van het normale hart 2 2.2 Totale Cavo Pulmonale Connectie (Fontan-operatie) 2 - Na de operatie op de Intensive
Nadere informatieRichtlijn Vroegtijdige opsporing van aangeboren hartafwijkingen (2005; update verwacht begin 2017)
Richtlijn Vroegtijdige opsporing van aangeboren hartafwijkingen (2005; update verwacht 1. Werking van het hart Fysiologie van het hart Afbeelding 1: de normale volwassen bloedsomloop. Bronvermelding: Uitgeverij
Nadere informatieNederlandse samenvatting en discussie
9. Nederlandse samenvatting en discussie Chapter 9 In dit proefschrift is het onderzoek beschreven naar de hartfunctie tijdens sepsis en de invloed van beademing op het hart als de werking van het hart
Nadere informatieAfkortingen en begrippen Hemodynamica = de leer van de eigenschappen en de omloop van het bloed.
Afkortingen en begrippen Hemodynamica = de leer van de eigenschappen en de omloop van het bloed. CABG: PAC: PiCCO: Preload: Afterload: Systole: Diastole: CO: CVD: PAOP: GEDV: ITBV: EVLW: Coronary Artery
Nadere informatie10. Veneus lucht alarm
10. Veneus lucht alarm 10 Arteriële aansluiting (katheter)zit los Lucht in de infuuslijn door lege infuuszak Lucht geïnjecteerd bij toedienen medicatie Arteriële aansluiting (katheter) vast maken Infuus
Nadere informatieThema: Transport HAVO. HENRY N. HASSENKHAN SCHOLENGEMEENSCHAP LELYDORP [HHS-SGL] Docent: A. Sewsahai
Thema: Transport HAVO HENRY N. HASSENKHAN SCHOLENGEMEENSCHAP LELYDORP [HHS-SGL] Docent: A. Sewsahai Doelstellingen De student moet - de bestanddelen van bloed kunnen noemen, ingecalculeerd de kenmerken
Nadere informatiePatiënteninformatiedossier (PID) (Non) Hodgkin. onderdeel BLOED EN BLOEDWAARDEN. (NON) HODGKIN Bloed(waarden)
Patiënteninformatiedossier (PID) (Non) Hodgkin onderdeel BLOED EN BLOEDWAARDEN (NON) HODGKIN 2 Inhoud Waaruit bestaat bloed?...4 Rode bloedcellen...4 Witte bloedcellen...5 Bloedplaatjes...5 Invloed van
Nadere informatie13-05-11. De hemodynamisch instabiele pa2ent. Inhoud. Basale hemodynamische monitoring. monitoring en therapie
De hemodynamisch instabiele pa2ent monitoring en therapie NIVAZ 2011 Joris Lemson anesthesioloog en (kinder) intensivist Intensive Care UMC St Radboud Inhoud Fysiologie Hemodynamische monitoring Interpreta2e
Nadere informatieINFORMATIEGIDS VOOR PATIENTEN
De Belgische gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel FLOLAN. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
Nadere informatie5,2. Antwoorden door een scholier 1376 woorden 19 februari keer beoordeeld. Basisstof 1; samenstelling van bloed
Antwoorden door een scholier 1376 woorden 19 februari 2003 5,2 202 keer beoordeeld Vak Biologie Basisstof 1; samenstelling van bloed Opdr.1 1. Bloed bestaat uit bloedplasma, bloedcellen en plaatjes 2.
Nadere informatieNiet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. 5 jaar.
Niet-technische samenvatting 2015129-1 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Evaluatie en behandeling van pulmonale arteriële hypertensie. 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal
Nadere informatieNederlandse samenvatting voor niet-ingewijden
C h a p t e r Nederlandse samenvatting voor niet-ingewijden Chapter Afkortingen en begrippen Hemodynamica = de leer van de eigenschappen en de omloop van het bloed. CABG: Coronary Artery Bypass Graft gebruik
Nadere informatieOPDRACHT EMBRYONALE BLOEDSOMLOOP. Gebruik voor deze opdracht je Binas en basisstof 1 van je boek.
OPDRACHT EMBRYONALE BLOEDSOMLOOP Gebruik voor deze opdracht je Binas en basisstof 1 van je boek. Zeven organen van een normale bloedsomloop zijn: Hoofd longen hart lever darm nieren benen 1. Van de zeven
Nadere informatie6.5. Opdracht 1. Opdracht 2. Opdracht 4. Boekverslag door K woorden 10 mei keer beoordeeld. Basisstof 1
Boekverslag door K. 1704 woorden 10 mei 2005 6.5 317 keer beoordeeld Vak Biologie Basisstof 1 Opdracht 1 1) Bloedplasma bestaat uit 90% water, opgeloste stoffen als zouten, zuurstof, voedingsstoffen, koolstofdioxide,
Nadere informatieCentrale circulatie = hart en arterieel systeem Perifere circulatie = veneuze systeem en capillaire net (microcirculatie)
1 2 3 Centrale circulatie = hart en arterieel systeem Perifere circulatie = veneuze systeem en capillaire net (microcirculatie) 4 B: Knijpen, perifeer koud, cyanose, perifere circulatie Bewaakt: centraal,
Nadere informatieBloedtransfusie patiënten van 8-12 jaar
Bloedtransfusie patiënten van 8-12 jaar BLOEDTRANSFUSIE PATIENTEN 8-12 JAAR Jij krijgt een bloedtransfusie. In deze folder leggen we uit wat een bloedtransfusie is en waarom je de transfusie krijgt. Wat
Nadere informatieTrombolyse behandeling Vascular care unit op locatie Alkmaar.
Trombolyse behandeling Vascular care unit op locatie Alkmaar Inhoud Waarom deze behandeling? 3 Voorbereiding 3 De behandeling 4 Gedurende de behandeling 4 Andere bijwerkingen 5 Afronden van de trombolyse
Nadere informatielongembolie patiënteninformatie
patiënteninformatie longembolie Bij u is het vermoeden van en longembolie, of is de diagnose longembolie gesteld. Wat is een longembolie eigenlijk? Hoe ontstaat een longembolie en hoe kan het worden behandeld?
Nadere informatieORIËNTATIELOOP: BEWEGEN EN GEZONDHEID
ORIËNTATIELOOP: BEWEGEN EN GEZONDHEID THEMA: DE ORGANEN WATER Ons lichaam bestaat voor gemiddeld 70 procent uit water. Voldoende water drinken is essentieel voor het menselijke lichaam, vooral wanneer
Nadere informatieHart = pomp --> spier --> trainen --> krans(slag)aders vertakken verder --> hart krijgt meer voedingsstoffen
Samenvatting door Jurre 1255 woorden 16 juni 2015 6,5 3 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar 9.1 Hart en bloedsomloop Hart = pomp --> spier --> trainen --> krans(slag)aders vertakken verder -->
Nadere informatieRefaja Ziekenhuis Stadskanaal. Dystrofie
Refaja Ziekenhuis Stadskanaal Dystrofie DYSTROFIE INLEIDING PD staat voor Posttraumatische Dystrofie, RSD voor Reflex Sympathische Dystrofie, en CRPS voor Complex Regionaal Pijn Syndroom. Hoe meer namen,
Nadere informatieSepsis en MOF. Powerpointpresentatie gemaakt door Rob Zeegers
Sepsis en MOF Powerpointpresentatie gemaakt door Rob Zeegers Doel Presentatie Bestaande kennis over sepsis en mof herhalen en of verder uitdiepen. De lastige materie op een begrijpelijke korte manier weergeven.
Nadere informatiePatiënten op de. Intensive Care. zien er soms anders uit. Intensive Care. alle aandacht
Patiënten op de Intensive Care zien er soms anders uit Intensive Care alle aandacht Inleiding Patiënten op de IC zien er soms anders uit en reageren anders. Dit is vooral voor de familie / naasten van
Nadere informatieanatomie en fysiologie van het hart
1 KLINISCHE INTERPRETATIE VAN ECG S 1 anatomie en fysiologie van het hart 1.1 Het hart is de pomp van het lichaam Het hart pompt met gecoördineerde bewegingen bloed door het lichaam en voorziet zo de weefsels
Nadere informatieJoke Kieboom Kinderarts-intensivist. verdrinking circulatiestilstand met hypothermie onderzoek conclusie
Verdrinking Joke Kieboom Kinderarts-intensivist overzicht verdrinking circulatiestilstand met hypothermie onderzoek conclusie 1 Amsterdam 2002 definitie van verdrinking: het proces waarbij de ademhaling
Nadere informatieAnatomie / fysiologie. Taken circulatiestelsel. Onderverdeling bloedvaten. Cxx53 5 en 6 Bloedvaten Lymfe
Anatomie / fysiologie Cxx53 5 en 6 Bloedvaten Lymfe FHV2009 / Cxx53_5_6 / Anatomie & Fysiologie - Circulatie 1 Taken circulatiestelsel Voedingsstoffen, nadat ze verteerd (in stukken gedeeld) zijn, opnemen
Nadere informatieEindexamen biologie vmbo gl/tl II
REPTIELEN INFORMATIE 1 VERSCHILLENDE GROEPEN In de afbeelding hieronder staan vier soorten reptielen afgebeeld. Elke soort behoort tot een bepaalde groep van de reptielen: dier 1 behoort tot de krokodillen,
Nadere informatieBloedsomloop. 1 Inleiding. 2 Meetopstelling. VWO Bovenbouwpracticum Natuurkunde Practicumhandleiding
VWO Bovenbouwpracticum Natuurkunde Practicumhandleiding Bloedsomloop 1 Inleiding Het menselijk lichaam bestaat uit een zeer groot aantal cellen. Elke cel heeft voedingsstoffen en zuurstof nodig. Elke cel
Nadere informatieBloedvergiftiging (sepsis)
Bloedvergiftiging (sepsis) Albert Schweitzer ziekenhuis december 2014 pavo 0661 Inleiding De arts heeft u verteld dat u of uw familielid een bloedvergiftiging heeft. Een bloedvergiftiging wordt meestal
Nadere informatieHoorcollege Tractus circulatorius. Dirk Geurts
Hoorcollege Tractus circulatorius Dirk Geurts Voorbereiding E-book/boek Anatomie en fysiologie van Martini lezen (Hoofdstuk 13, Het cardiovasculaire stelsel: bloedvaten en bloedsomloop, paragraaf 13.1
Nadere informatieEen beroerte, wat nu?
Een beroerte, wat nu? U bent opgenomen in het VUmc op de zorgeenheid neurologie, omdat u een beroerte heeft gehad. Wat is een beroerte? Een beroerte wordt in vaktaal een CVA genoemd: een Cerebro Vasculair
Nadere informatieAfdrukken pagina 2-19 dubbelzijdig formaat A4 naar behoefte kunnen lege A4-pagina s worden tussengevoegd
Gebruiksaanwijzing leerdagboek Exempel De klop van jouw hart Afdrukken pagina 2-19 dubbelzijdig formaat A4 naar behoefte kunnen lege A4-pagina s worden tussengevoegd Aanwijzingen Schrijf- en tekenruimte
Nadere informatieIntensive Care / High Care
Patiëntenfolder Intensive Care Deze folder geeft informatie over de gang van zaken bij opname op de IC, de Intensive Care afdeling. De IC heeft tien bedden. De informatie is voor (toekomstige) patiënten,
Nadere informatie6.9. Werkstuk door E woorden 25 juni keer beoordeeld. Biologie voor jou. Inhoudsopgave
Werkstuk door E. 1687 woorden 25 juni 2006 6.9 23 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Inhoudsopgave Het Bloed De Bloedsomloop De bloedvaten Uitscheiding De Hartslag Weefselvloeistof
Nadere informatie2 Patiëntspecifieke informatie Aortakleplekkage
2 Patiëntspecifieke informatie Aortakleplekkage 2.1 Bouw en werking van het normale hart 2 - De weg die het bloed aflegt door ons lichaam 2 2.2 Aard van de hartafwijking 3 2.3 Behandeling 5 2.3.1 Klepvervanging
Nadere informatieSamenvatting Biologie Bloedsomloop
Samenvatting Biologie Bloedsomloop Samenvatting door F. 1110 woorden 4 jaar geleden 0 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou 1. Functies van het bloed Vervoeren van zuurstuf, afvoeren van
Nadere informatieVerblijf op afdeling Intensive Care na een operatie
Intensive Care Unit (ICU) Verblijf op afdeling Intensive Care na een operatie i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen Uw arts heeft met u afgesproken dat u binnenkort wordt geopereerd. Na
Nadere informatieAortaklepinsufficiëntie
Hartcentrum Aortaklepinsufficiëntie Patiëntenfolder aandoeningen Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 De werking van een gezond hart... 3 Wat doet het hart?... 3 Hoe zit het hart in elkaar?... 3 De bloedsomloop...
Nadere informatieBuikverpleging. Informatie voor bezoek. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op
Buikverpleging Informatie voor bezoek Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Het is nodig uw familielid of naaste op de buik te leggen. We noemen dat buikverpleging.
Nadere informatieH.40009.1115. Bloedvergiftiging (Sepsis)
H.40009.1115 Bloedvergiftiging (Sepsis) Inleiding De arts heeft u verteld dat u of uw familielid een bloedvergiftiging heeft. Een bloedvergiftiging wordt ook wel sepsis genoemd. Een sepsis is een complexe
Nadere informatieDiep veneuze trombose
Diep veneuze trombose Inhoudsopgave Wat is trombose... 1 Wat is diep veneuze trombose... 1 Oorzaken van diep veneuze trombose... 2 Verschijnselen van diep veneuze trombose... 2 Diagnose stellen bij diep
Nadere informatieCOPD. Meten is weten!!! Maar wat meten we dan??
COPD Meten is weten!!! Maar wat meten we dan?? Bij een patiënt kunnen verschillende longfunctie testen worden gedaan om te kijken of er sprake is van COPD. Je kunt met de testen de ernst van de COPD bepalen.
Nadere informatiehoofdstuk 2 Hoofdstuk 3
In Nederland ontvangen jaarlijks vele mensen een bloedtransfusie. De rode bloedcellen (RBCs) worden toegediend om bloedarmoede, veroorzaakt door ernstig bloedverlies of een probleem in de bloedaanmaak,
Nadere informatieBASISSTOF 1 HET BLOED OM TE ONTHOUDEN
BASISSTOF 1 HET BLOED Bloed bestaat uit bloedplasma, bloedcellen en bloedplaatjes. 55% is bloedplasma. 45% bloedcellen en bloedplaatjes. Er zijn twee soort bloedcellen: rode bloedcellen en witte bloedcellen.
Nadere informatievwo bloed en bloedsomloop 2010
vwo bloed en bloedsomloop 2010 Integratie In de afbeelding is schematisch de regulatie van een aantal animale en vegetatieve functies bij de mens weergegeven. Al deze functies spelen een rol bij het constant
Nadere informatieSamenvatting Biologie Transport
Samenvatting Biologie Transport Samenvatting door een scholier 1880 woorden 18 maart 2007 7 36 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Basisstof 1 De bloedsomloop Eencellige dieren en dieren
Nadere informatieCOPD Meten is weten!!! Maar wat meten we dan??
COPD Meten is weten!!! Maar wat meten we dan?? De lengte en het gewicht vragen aan de patiënt is voldoende. Iedereen weet toch hoe lang en zwaar hij/zij is. Juist/Onjuist Bij een patiënt kunnen verschillende
Nadere informatieperinatologie Perinatologie is de derde lijns zorg rondom zwangerschap en bevalling naast de neonatale zorg voor de pasgeborene
OHC+ Waarom OHC en OHC+ Uit onderzoek van de gezondheidraad is gebleken dat de zorg aangepast moest worden op de toegenomen complexe zorg Ieder perinatologisch centrum dient een OHC en OHC+ unit te hebben.
Nadere informatieDoel. Definities. Indicatie. Werkwijze/beslisboom. Uniforme opvang van de trauma patiënt op de Intensive care
Doel Uniforme opvang van de trauma patiënt op de Intensive care Definities Het protocol begint met hetgeen de patiënt het meest bedreigd (treat first what kills first). Treft men tijdens de opvang een
Nadere informatieTrombof iliescreening
Trombofiliescreening Doel. Een trombofiliescreening is een gericht en gefaseerd bloedonderzoek naar mogelijke oorzaken en/of aanleg van tromboseneiging. Het doel is de oorzaak van de trombose op te sporen
Nadere informatieLeft Ventriculair Assist Device
Left Ventriculair Assist Device Hans Tempelman Tim Lisman 8 december 2011 Inhoud Inleiding Indicatie LVAD Opvang op de IC na implantatie LVAD Monitor LVAD, wat houden die getallen in Problemen (RV, trombus
Nadere informatieVoor voortgangtoets 3.1
H8 Bloedsomloop H8 Bloedsomloop 8.1 t/m 8.4 8.6 t/m 8.10 Colloid osmotische druk, Osmose, diffusie, actief transport Voor voortgangtoets 3.1 Vervoer van stoffen O 2 van longen naar cellen CO 2 van cellen
Nadere informatieLONGGENEESKUNDE. Chronische longembolieën
LONGGENEESKUNDE Chronische longembolieën Chronische longembolieën Uw arts heeft geconstateerd dat uw longslagaders gedeeltelijk afgesloten worden door bloedstolsels (longembolieën). Om te kunnen bepalen
Nadere informatieRespiratie Functie en bouw van de luchtwegen. Een uitingsvorm van het gebruik van de hulpademhalingsspieren is neusvleugelen.
Respiratie 2 Functie en bouw van de luchtwegen FHV2009 / Cxx54 3+4 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 1 Het uitwisselingsproces van O 2 en CO 2 tussen de cellen en de bloedbaan vindt eerder
Nadere informatieWaar staat de afkorting PiCCO voor?
Waar staat de afkorting PiCCO voor? Pulse Contour Cardiac Output..en de i..die is verzonnen Hemodynamische monitoring d.m.v. PiCCO is a) Invasief b) Minimaal invasief c) Niet invasief Antwoord: B CVL PULSIOCATH
Nadere informatieTrombose: preventie en behandeling
Informatiebrochure Trombose: preventie en behandeling Wat is een veneuze trombose embolie? Een trombose is een bloedklonter in een ader, slagader of het hart. Een bloedklonter kan soms een bloedvat geheel
Nadere informatieDONOR IN HART EN NIEREN
DONOR IN HART EN NIEREN vmbo MODULE: blz blz donor in hart en nieren Module 2 DONOR IN HART EN NIEREN vmbo MODULE: blz Lessen over orgaandonatie Dit boekje gaat over orgaandonatie Donororganen en donorweefsels
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Acute nierinsufficiëntie is een veelvoorkomend probleem op de intensive care (IC); het treedt op bij ongeveer driekwart van de patiënten. Er zijn veel verschillende oorzaken voor de acute nierinsufficiëntie
Nadere informatieSportief bewegen met hypertensie. Hypertensie
Sportief bewegen met hypertensie Hypertensie Sportief bewegen met hypertensie...................................... Bewegen: gezond en nog leuk ook Regelmatig bewegen heeft een positieve invloed op de
Nadere informatieNaam: BLOEDSOMLOOP. Vraag 1. Waaruit bestaat bloed?
Naam: BLOEDSOMLOOP Bloed Een volwassen persoon heeft 5 á 6 liter bloed. Dat bloed bestaat uit bloedplasma, bloedcellen (rode en witte) en bloedplaatjes. Als bloed een paar dagen heeft gestaan, zakken de
Nadere informatieReanimatie bij Fontan. Kim Cortenbach Keuze coassistent IC 7 november 2017
Reanimatie bij Fontan Kim Cortenbach Keuze coassistent IC 7 november 2017 Inhoud Casus Fysiologie van reanimeren Fontancirculatie Reanimatie bij Fontan Vervolg casus Casus Vrouw, 29 jaar RVO/ OHCA bij
Nadere informatiebloedtransfusie bij kinderen
bloedtransfusie bij kinderen Binnenkort krijg je een bloedtransfusie, in deze folder leggen we jou alvast uit wat dat is. Wat is een bloedtransfusie? Bij een bloedtransfusie krijg je extra bloed uit een
Nadere informatiePatiënteninformatie. Nierfunctievervangende therapie. Nierfunctievervangende therapie
Patiënteninformatie Nierfunctievervangende therapie Nierfunctievervangende therapie 1 Nierfunctievervangende therapie Intensive Care, route 3.3 Telefoon (050) 524 6540 Inleiding Bij uw familielid of naaste
Nadere informatieErythrocytes and Von Willebrand Factor in Venous Thrombosis M.W.J. Smeets
Erythrocytes and Von Willebrand Factor in Venous Thrombosis M.W.J. Smeets Nederlandse samenvatting Een onbelemmerde circulatie van bloed door ons lichaam is essentieel om menselijk leven mogelijk te maken.
Nadere informatieBLOEDSOMLOOP. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Petra Buist 25 May 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/61573 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatieBloedsomloop. Hans heijkoop; Petra Buist. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteurs Laatst gewijzigd Licentie Webadres Hans heijkoop; Petra Buist 25 may 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/61573 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van
Nadere informatieA. de hersenen en het ruggenmerg B. het hersenvlies en de hersenstam C. het cerebrospinaal vocht en de gevoelszenuwen D. de klieren en de lymfevaten
Hoofdstuk 1 Meerkeuzevraag 1.1 Meerkeuzevraag 1.2 Meerkeuzevraag 1.3 Meerkeuzevraag 1.4 Meerkeuzevraag 1.5 Meerkeuzevraag 1.6 Meerkeuzevraag 1.7 Waar ligt de lever in de buikholte? A. Boven rechts B. Boven
Nadere informatieChronisch Hartfalen. Wat is chronisch hartfalen?
Chronisch Hartfalen Wat is chronisch hartfalen? Omschrijving Hartfalen Hartfalen is een aandoening van het hart waarbij het hart niet meer in staat is om voldoende bloed uit te pompen en rond te pompen.
Nadere informatieUniversal Mobile IC Unit: universeel toepasbare mobiele intensieve bewaking en behandeling
Universal Mobile IC Unit: universeel toepasbare mobiele intensieve bewaking en behandeling Kasterlee, 15 januari 2006 Een gezamenlijk project van: Djo Hasan (Intensivist VieCuri te Venlo), Dolph van der
Nadere informatieChapter 2a. Chapter 5b. Samenvatting
Chapter 2a Chapter 5b Samenvatting 128 Inleiding Longen worden sinds de jaren tachtig met succes getransplanteerd. De long van een donor moet na uitname en tijdens transport in een goede staat gehouden
Nadere informatieBuikverpleging. Informatie voor bezoek
Buikverpleging Informatie voor bezoek Inleiding Het is nodig uw familielid of naaste op de buik te leggen. We noemen dat buikverpleging. In deze folder staat wat buikverpleging is, waarom we dit doen
Nadere informatiehoofdstuk 3 hoofdstuk 4
Samenvatting Samenvatting Veneuze trombose is een veel voorkomende ziekte. Jaarlijks krijgt ongeveer 1 op de 1000 mensen een trombosebeen of een longembolie wat neerkomt op ongeveer 16 duizend gevallen
Nadere informatieTAVI procedure Radboud universitair medisch centrum
TAVI procedure In overleg met uw cardioloog is besloten dat u een percutane aortaklepvervanging of TAVI-procedure zult ondergaan. TAVI staat voor Transkatheter Aortic Valve Implantation. Hierbij wordt
Nadere informatieNiet invasieve beademing (Non-invasive Positive Pressure Ventilation) (NPPV)
Niet invasieve beademing (Non-invasive Positive Pressure Ventilation) (NPPV) Deze folder is bedoeld voor uzelf en uw naasten. Hierin kunt u lezen wat niet invasieve beademing (Non-invasive Positive Pressure
Nadere informatieErnstige pneumococcen pneumonie. MMM beademing 2018 J.G. van der Hoeven
Ernstige pneumococcen pneumonie MMM beademing 2018 J.G. van der Hoeven Case record Man, 69 Blanco voorgeschiedenis Griepachtige symptomen gedurende 8-10 D Opgenomen EH ziekenhuis elders - ernstige pneumococcen
Nadere informatieInformatiebrochure T.E.E. / Cardioversie
Informatiebrochure T.E.E. / Cardioversie ziekenhuis maas en kempen Inleiding U wordt opgenomen in Ziekenhuis Maas en Kempen voor een TEE en/of cardioversie. Om u zo goed mogelijk te informeren over deze
Nadere informatieCF-patiënten hebben een verhoogd risico op infecties. Bram heeft hierdoor al een paar keer in het ziekenhuis gelegen met een longontsteking.
Leven met cystic fibrosis Taaislijmziekte of cystic fibrosis (CF) is een ernstige en veelvoorkomende erfelijke aandoening. Doordat de ziekte complex is, wordt de behandeling in Nederlandse CF-centra multidisciplinair
Nadere informatieWerkstuk Biologie Bloed
Werkstuk Biologie Bloed Werkstuk door een scholier 1195 woorden 14 juni 2004 6,2 321 keer beoordeeld Vak Biologie De inleiding Waarom doen wij ons werkstuk over bloed? Wij doen ons werkstuk over bloed,
Nadere informatieDiep veneuze trombose
Diep veneuze trombose Wat is trombose? Trombose is een bloedstolsel (bloedprop) in een bloedvat. Door groei van het stolsel kan het bloedvat verstoppen en uiteindelijk volledig afgesloten raken. Van dit
Nadere informatieDermatologie. Open been. Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep
Dermatologie Open been Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep Wat is een open been? Een open been of ulcus cruris is een wond of zweer aan het onderbeen.
Nadere informatieBloedvergiftiging. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl
Bloedvergiftiging Informatie voor patiënten F0907-1225 juni 2010 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070 357 44
Nadere informatieBloedtransfusie. Informatiebrochure
Bloedtransfusie Informatiebrochure Inhoudstafel INHOUDSTAFEL... 3 1 WAAROM EEN BLOEDTRANSFUSIE?... 4 2 WAARUIT BESTAAT BLOED?... 4 3 HOE VINDEN WE PASSEND BLOED?... 5 4 HOE GEBEURT EEN BLOEDTRANSFUSIE?...
Nadere informatiePage 1 of 7. Optioneel kan van iedere geregistreerde complicatie de datum en eventueel het tijdstip waarop de complicatie optrad worden opgegeven.
Complicatie Registratie Wizard Page 1 of 7 De complicatie-registratie wizard wordt gebruikt voor het invoeren (of het wijzigen) van een complicatie. Het invoeren van een complicatie bestaat uit een aantal
Nadere informatieBeademen Met de juiste drukken moet het lukken?! Lennart Immerzeel Ventilation Practitioner Reinier de Graaf, Delft
Beademen Met de juiste drukken moet het lukken! Lennart Immerzeel Ventilation Practitioner Reinier de Graaf, Delft Beademingsdrukken plateau CO2 inspiratoir PEEPe alveolair abdominaal max oesophagus peak
Nadere informatieMyAirvo bij COPD: Hoge flow in combinatie met optimale bevochtiging, een ideale combinatie? Hoe werkt het: Theorie en Praktijk
MyAirvo bij COPD: Hoge flow in combinatie met optimale bevochtiging, een ideale combinatie? Hoe werkt het: Theorie en Praktijk K. Cové BDM Ventilation & Respiratory Care Agenda COPD in het kort MyAivo
Nadere informatieAnesthesie bij een nier of (nier) pancreas transplantatie
Anesthesie bij een nier of (nier) pancreas transplantatie De zorg voor u rondom de operatie Inleiding U krijgt binnenkort een oproep voor de nier- of (nier)pancreastransplantatie, waarbij het nodig is
Nadere informatie